2- EKONOMİK VERİYİ ANLAMAK

Transkript

1 Forex Temel Analiz Temel analiz, ekonomik durumu yansıtan ve nicelleştiren ekonomik, sosyal ve siyasi verilerin, finansal piyasaların gelecekteki hareketlerinin belirlenmesi amacıyla analiz edilmesidir. Analistler teknik ve temel analistler olarak ikiye ayrılmışlardır. Fakat aslında çok az sayıda sadece temel veya sadece teknik analist vardır. Teknik analistler ekonomi ile ilgili açıklamaların etkilerini ve zamanlamalarını göz ardı edemezler. Temel analistler de geçmişteki fiyat seviyelerinden ve volatiliteden elde edilen çeşitli sinyalleri görmezden gelemezler. Analiz yaparken; ülkelerin ekonomik, siyasi ve sosyal durumlarıyla ilgili bütün açıklamaları, verileri ve haberleri hesaba katmak, özellikle günümüzün global piyasasında gerçekten zordur. Fakat ekonomilerin çeşitli temel göstergelerini anladıkça ve bu göstergeleri derinlemesine inceledikçe finansal piyasaların analizi önemli ölçüde gelişir. Ekonomi ile ilgili sayısız açıklama yapılır. Ekonomik takvimi biraz daha yakından tanımak, verilerin doğasını ve olası etkilerini anlamaya çalışmak önemlidir. Ancak diğer taraftan çok fazla bilgiden ötürü çıkmaza girerek etkili bir analiz yapamamak da çok kolaydır. Çok fazla sayıda ekonomik veri olduğu için, çok veri hakkında az bilgi sahibi olmaksa, fiyatları hareketlendiren temel verilere odaklanmak daha önemlidir. EKONOMİK GÖSTERGELER Ekonomik göstergeler veri olarak açıklanan, ekonominin finansal, ekonomik ve sosyal atmosferini yansıtan niceliksel duyurulardır. Bu göstergeler hükümetlere bağlı veya özel sektördeki çeşitli ajanslar tarafından yayınlanır. Bu istatiskler kamu tarafından tahmin edilirler ve takvime göre önceden belirlenmiş zamanlarda yayınlanırlar. Birçokları tarafından bir ekonominin sağlığını ve gücünü gösteren bir ekran olarak kullanılır. Açıklanan verilerle ilgili tahminlerde bulunan çok sayıda oyuncu olduğu için bazen verilerin kendileri piyasadaki hacmi büyük oranda arttırır ve sıklıkla çeşitli finansal araçların fiyatlarını çok kısa süre içerisinde hareketlendirir. Günlük olarak yayınlanan çok sayıda ekonomik veri ile ilgili bilgilerimizi güncel tutmak fakat içlerinden sadece birkaç temel göstergeyi yakından takip etmek daha önemlidir. 1- EKONOMİK TAKVİM Hangi ekonomik göstergenin tam olarak ne zaman açıklanacağını bilin. Masaüstünüzde veya platformunuzda, açıklanacak olan göstergenin adını, tarihini, saatini ve beklenen verisini gösteren bir takvim bulundurun. Sıklıkla bir gösterge verisinin kendisinden daha çok, beklenen veriler piyasayı yönlendirir. 2- EKONOMİK VERİYİ ANLAMAK Açıklanacak verinin, ekonominin özellikle hangi yönünün yansıtıldığını anlamaya çalışın. Ekonominin birçok farklı yönü vardır. Örneğin büyüme oranı GSYİH, enflasyon - TÜFE veya ÜFE, işsizlik oranı -tarım dışı ücretler veya istihdam, ekonomiye olan güven - tüketici güveni veya harcamalar verileri ile ölçülür. Bu verileri bir süre için takip ettikten sonra hangi verinin ekonominin hangi yönü hakkında bilgi verdikleri konusuna çok aşina olacaksınız. 3- HANGİ GÖSTERGELERE KONSANTRE OLACAĞINIZI BİLİN Daha önce de bahsettiğimiz gibi, günlük olarak yayınlanan çok fazla sayıda gösterge vardır. Bunların hepsini birden sürekli takip etmek neredeyse imkansızdır ve ayrıca bu, vakit kaybı da olur. Bazıları piyasada hareketlilik yaratır ama bazıları yaratmaz. Siz hareketlendirenlere konsantre olun. Fakat verilerin piyasalara olan etkisi hep aynı olmayabilir. Bazıları zamanla daha fazla önem kazanırken bazıları daha önemsiz hale gelebilir. Bu konuda bilgilerinizi güncel tutun. 4- BEKLENEN VERİLER Bir verinin kendisi, gerçekleşen veri ile beklenen arasındaki fark kadar önemli olmayabilir. Daha önce bahsedildiği gibi, piyasanın beklentisini bilmek önemlidir. Beklentiler, yatırım aracının fiyatının üzerinde inşa edilir. Fiyatın içine inşa edilmeyen, fiyatı hareketlendiren beklemedik veri veya olaydır. Bazen de açıklanan verinin kendisi beklendiği gibi geldiği halde, o veri ile birlikte kullanılmış bir kelime piyasada hareketlilik yaratır. Örneğin faiz oranı beklendiği gibi % 0.25 olarak açıklanırsa fazla hareket yaratmayabilir fakat duyurunun arkasına eklenen, daha fazla faiz artırımı

2 olmayacak gibi bir haber fiyatı hareket ettirir. 5- AÇIKLAMAYI ANLAYIN Bütün beklentilerden farklı gelen veya beklenmedik açıklamalar piyasada hareketlilik yaratmaz. Kamuya açıklanan her ekonomik gösterge daha önce açıklanmış verilerin düzeltilmiş halleridir. Bazen bunlar belirsiz olabilir. Örneğin, dayanıklı mallar siparişleri verisinde düşüş beklenirken % 0.4 oldu. Bu beklenmedik artış aslında yeni veri açıklaması ile birlikte önceki ayın verisinin de aşağı yönde düzeltilmiş olmasından kaynaklanır. Eski verilerde yapılan düzeltmeleri karşılaştırın. Çünkü verdiğimiz örnekte önceki ayın dayanıklı siparişler verisi aşağı yönde düzeltildiğinde % 0.4 olarak belirtilmiş artış aslında % 0.1 olmuştur. Bu nedenle bazen içinde bulunduğumuz aydaki artış önceki ayın düzeltmesinden kaynaklanabilir. 6- DÖVİZ ÇİFTLERİ Yatırım araçları bir dövizin diğerine karşı olan değeri ile trade yapılır. Bu nedenle oyunun sadece bir yanını biliyor olmak yeterli olmayabilir. Bir para biriminin değeri düştüğünde satış işlemi girerseniz, diğer para biriminin değeri daha da fazla düşmüşse paritede yükseliş olacağından zarar edebilirsiniz. 7-İNDİKATÖR TÜRLERİ Ekonomik indikatörler genellikle öncü ( leading ) veya gerileyen ( lagging )göstergeler olarak ikiye ayrılır. Öncü göstergeler ekonominin belli bir yol veya trend izlemeye başlamasından önce değişirler ve ekonomideki değişimler hakkında öngörü sahibi olmak için kullanılırlar. Gerileyen göstergeler ise ekonominin belli bir yol veya trendi izlemeye başlamasından sonra değişirler. ÜLKELERİN FOREX PİYASALARINA ETKİSİ ABD EKONOMİK GÖSTERGELERİ TARIM DIŞI İSTİHDAM DEĞİŞİMİ VERİSİ ( TARIM SEKTÖRÜ DIŞINDA YENİ YARATILMIŞ İŞLER ) Her ayın ilk çarşambası TSİ da yayınlanır. DIŞ TİCARET DENGESİ VEYA ABD DIŞ TİCARET AÇIĞI Dış ticaret dengesi, mal ve hizmetlerin toplam ihracatı ile toplam ithalatı arasındaki farkın hesaplanması ile bulunur. ABD de 1970 den beri dış ticaret açık vermektedir. Her ayın 10 unda veya ona yakın bir günde TSİ da yayınlanır. Önemi: Piyasaya yön verir ÇEKİRDEK TÜFE, TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ TÜFE, şehirli tüketiciler tarafından kullanılan belli mal ve hizmetlerden oluşan bir sepetin, etkilendiği ekonomik çevre koşullarına göre, fiyatlarındaki değişimi hesaplar. Çekirdek TÜFE, fiyat değişimini hesaplarken çok fazla etkilenen (yiyecek ve enerji gibi) malları hariç tutar. Her ayın 15 inde veya ona yakın bir günde TSİ da yayınlanır. İMALAT ISM ( İMALAT DÂHİL) Institute of Supply Management tarafından yayınlanan veri, imalat sektöründeki faaliyetler ile ilgili fikir verir. Her ayın ilk iş gününde TSİ de yayınlanır. MICHIGAN GÜVEN ENDEKSİ Tüketicilerin ABD ekonomisine olan güvenini yansıtır. Veri, ABD deki 5000 hanede yapılan anket sonuçlarına göre hesaplanır. Rapor taslağı her ayın yaklaşık 15 inde yayınlanır, son rapor her ayın son salısı yayınlanır.

3 PERAKENDE SATIŞLAR Toplam perakende satışları arasındaki aylık farkları hesaplar. Açıklama zamanı en belirsiz olan tüketici harcamaları tarzını yansıtan göstergedir. Mevsimsel değişkenlere, tatil zamanlarına ve işlem günleri farklarına göre düzeltilir. GAYRİ SAFİ YURT İÇİ HASILA GSYİH Bir ülkede üretilen, son tüketiciye ulaştırılmış tüm mal ve hizmetler toplamıdır. GSYİH bir ülkenin ekonomisinin büyümekte mi yoksa durgunlukta mı olduğu konusunda bilgi verir. Üretim ve büyüme oranı hakkında en geniş bilgi veren gösterge olarak kabul edilir. Aylık olarak elde edilen veriler ile hesaplanır, bir ayın bitiminden yaklaşık 5 hafta sonra çeyrek dönem verisi olarak yayınlanır. INSTITUTE FOR SUPPLY MANAGEMENT ENDEKSİ ( ISM ) ISM; yeni siparişler, üretim, tedarikçi dağıtımları, envanterler ve istihdam olmak üzere beş göstergenin dağılım endekslerinin mevsimsel olarak düzenlenmesi ile elde edilen bir bileşik endekse dayanır. MİLLİ TASARRUFLAR Harcanabilir ( vergilerden sonra arta kalan ) kişisel gelirlerin belli bir yüzdesi olan kişisel tasarruflar. Tasarruf oranlarının ekonomiye doğrudan etkisi vardır. Yüksek oranda tasarruf çok az paranın ekonomiye katıldığını gösterir. Düşük oranda tasarruf tüketicilerin daha fazla harcadığını gösterir, böylelikle ekonominin canlanmasına olumlu katkısı olur. Negatif tasarruf oranı tüketicilerin kendilerini borca soktukları anlamına gelir. Bu da kısa vadede büyüme hızını tetikleyebilir fakat sürdürülebilir bir büyüme olmaz. HAFTALIK ÖNCÜ ENDEKS ( AYLIK ) Haftalık öncü endeks yedi tane gösterge kullanılarak hesaplanan bir bileşik endekstir. Bu göstergeler; JOCECRI malzeme fiyatları endeksi, mortgage faaliyeti, tahvil kalite spreadleri, stok fiyatları, tahvil faizi ve işsizlik başvurularıdır. WLI ölçtüğü göstergeler ile ekonomik trendleri kısa süre içinde gösterir. Ve iş dünyası konjonktürünü belirleyen faktörleri hesaplayan göstergeleri kullandığı için güvenilir sonuçlar verir. 3 aylık, 10 buçuk aylık dip ve tepe verilerini gösterir. DAYANIKLI MAL SİPARİŞLERİ ( MİLYAR ) Mevsimsel olarak düzenlenir. Dayanıklı mal siparişleri, yerli imalatçıların hemen veya gelecekte teslim etmek üzere büyük dayanıklı mallar için aldıkları siparişleri gösterir. Dayanıklı mal, üç yıl ve üzeri gibi uzun bir süre kullanılan mallara denir. Dayanıklı mal siparişleri verisi geçicidir fakat ilerideki ekonomik faaliyetlerin göstergesi olarak kullanılır. Siparişlerin, imalatçıların üretimi artırmasından önce artması ve imalatçıların üretim miktarını düşürmesi sonucu azalması gerekir. ÜFE- MAMUL MALLAR

4 Mamul malların üretici fiyatları endeksi mevsimsel olarak düzenlenmez. Üreticilere yönelik enflasyonu hesaplar ve hesaba hizmetleri dahil etmez. Tipik olarak ÜFE deki ani bir artış hisse ve tahvil piyasalarında düşüşü tetikler. ÜFE nin ekonomik analizde kullanımı en çok mamul, ara ve ham mallar içindir. ABD İŞSİZLİK ORANI (%) Mevsimsel olarak düzenlenen, işsiz kişi sayısının toplam iş gücü piyasasına oranıdır. İşsizlik oranı genel ekonominin sağlığının göstergesidir. Düşük oran, iş arayanların çok çabuk iş bulduğu güçlü bir ekonomiye işaret ederken, yüksek oran daha zayıf bir ekonomik görünüm yansıtır. Diğer taraftan işverenler işsizlik oranının yüksek olduğu zamanlarda daha çabuk eleman bulurlar. KONUT BİNA İZİNLERİ Yeni, özel mülkiyet olan, bina izinlerine tabi olan konut birimleridir. Mevsimsel olarak düzenlenmez. Veriler, tek ve çoklu birimleri içeren toplam bina izinleri sayısını yansıtır. Konut piyasası ekonomik aktivitenin öncü göstergelerinden biri sayılır. Mevsimsel dalgalanmaların dışında, bina satışlarındaki veya inşaatlarındaki ani artışlar (veya düşüşler) ekonomide canlılığı ( veya durgunluğu ) yansıtır. Bunun nedeni, konut harcamaları toplam yatırımın üç veya dörtte birini, ulusal ekonominin de % 5 ini oluşturur. Bina izinlerindeki düşüş inşaat sektöründe gerilemeye işaret eder. SANAYİ ÜRETİMİ Bir ülkede fabrikalarda, madenlerde ve alt yapı hizmetleri kapsamında yapılan toplam üretim miktarının, belli zaman aralıklarında gösterdiği farklılıkların ve buna ek olarak üretim için mevcut kaynakların ne kadarının kullanılabildiğinin ölçüldüğü bir tür zincir-ağırlıklı ölçüdür. İmalat sektörü bir ülkenin ekonomisinin üçte birini oluşturur. Kapasite kullanım oranı fabrikaların kapasitelerinin ne kadarının kullanıldığı hakkında fikir verir. SATIN ALMA MÜDÜRLERİ ENDEKSİ ( PMI ) National Association of Purchasing Managers ( NAPM ) veya yeni adıyla Institute for Supply Management, aylık olarak ülkenin imalat sektörü hakkında bir bileşik endeks yayınlar. Yeni siparişler, üretim, tedarikçi dağıtım zamanları, birikmiş siparişler, envanter fiyatları, istihdam, ihracat ve ithalat siparişleri verilerinden elde edilir. İmalat ve imalat dışı alt endeksleri olarak ikiye ayrılır. KONUT BAŞLANGIÇLARI Konut başlangıçları raporu her ay yeni başlamış konut veya bina inşaatları sayısını belirtir. Yeni temeli atılmaya başlanmış konut veya bina inşaatları, konut başlangıçları olarak tanımlanır. Konut başlangıçları verisi, faiz oranlarındaki değişimlere karşı son derece hassastır ve faizlerdeki bir değişime ilk tepki veren göstergelerdendir. Konut başlangıçları veya izinlerinin değişen faiz oranlarına önemli bir tepkisi olduğunda, bu faiz oranlarının zirve ya da dibe yaklaştığının sinyalini verir. Bunu analiz etmek için, önceki ayların seviyelerindeki yüzdelik değişimlere odaklanın. Rapor ayın ortalarında yayınlanır.

5 İSTİHDAM MALİYETİ ENDEKSİ Bu endeks bir ülkenin her yerinde bulunan bütün sektörlerde faaliyet gösteren iş yerlerindeki çalışan sayısını gösterir. Endeks, özel sektörde ve kamu sektöründe faaliyet gösteren özellikle büyük işyerlerindeki, maaş veya ücret ödemesi yapılan, yarı zamanlı veya tam zamanlı olarak çalışan kişi sayısına göre hesaplanır. - Düşük