ÝÇÝNDEKÝLER BAÞYAZI. Baþyazý YAYIN KURULUNDAN. Merhaba ÞUBE'DEN ÝNCELEMELER BETON KÖÞESÝ ÜYELERÝMÝZDEN. genç-ýmo DÜÞÜN VE SANAT.

Transkript

1 Ýçindekiler ÝÇÝNDEKÝLER BAÞYAZI 2 7 Eylül Yýl: 21 - Sayý: 130 Ýki ayda bir yayýnlanmaktadýr. Baþyazý 2 YAYIN KURULUNDAN 3 Merhaba 3 ÞUBE'DEN 5 Temmuz - Aðustos Ayý Etkinliklerimiz 2006 Sonbahar - Kýþ Etkinliklerimiz TMMOB'dan ÝMO'dan ÝNCELEMELER 13 Türkiye'de Su Kaynaklarý Yönetimi Rijitlik Merkezi Kavramý Üzerine Mühendislik ve Mimarlýk Kanunu Baðlamýnda Mühendislik Fakültesi Diplomalarýnýn Deðerlendirilmesi BETON KÖÞESÝ 24 Beton Yapýlarda Korozyon ve Pas Payýnýn Önemi 24 ÜYELERÝMÝZDEN 30 Lütfen Biraz Uygarlýk Ýzmir'de Doðalgaz Depreme Az Dayanýklý Sistemler genç-ýmo 34 AB Uyum Yasalarýndan Sýkýldýysak genç-ýmo Toplantýsý DÜÞÜN VE SANAT 36 Mizah Köþesi 36 OYUN KÖÞESÝ 38 Briç Satranç Bulmaca ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130 1

2 Baþyazý BAÞYAZI DEPREM TÜRKÝYE NÝN KADERÝ MÝ? Prof. Dr. Ömer Zafer ALKU ÝMO Ýzmir Þubesi Baþkaný Sözlükte kader; insanlarýn baþlarýndan deðiþmez gelmesinin baþlýca nedenleridir. Hasarýn büyümesine bir karar ile çoðu kez kötü geçecek olaylarýn önceden yardýmcý olan diðer etkenler de bulunmaktadýr. Ama hazýrlandýðýna inanýlan doðaüstü kuvvet olarak esas neden kötü yapýmdýr. tanýmlanmaktadýr. Kader sözcüðü alýn yazýsý ile eþ Özellikle yapým aþamasýndaki basit hatalar anlamlýdýr. birleþerek felaketi meydana getirmektedir. Betonarmeye Evet, Erzincan, Dinar, Körfez, Bolu, Ceyhan, aþýrý güven, demirini, çimentosunu koyduk, bir þey Samandað, Seferihisar depremleri ülkemizin baþýndan olmaz düþüncesi bilinçsizlikten kaynaklanmaktadýr. geçen felaket denilebilecek acý olaylardýr. Demiri koy, fakat boylarýna dikkat etme, etriyeyi koy - Önceden hazýrlanmýþ olaylar mýdýr? ama seyrek olarak, betonun suyunu fazla koy ki kolay - Evet. iþlensin, kalýbýn içinde tahta ve tuðla parçalarý býrak, taze - O halde bu depremler kaderdir. betonu nemli tutmaya özen gösterme, sonra da hiçbir - Hayýr deðildir. þey olmaz diye depremi bekle. Bu kader mi? Hayýr, bu Çünkü bu depremlerde yaþanan olaylar bizler kader deðildir. Bilinçsizliktir, sorumsuzluktur, tarafýndan önceden hazýrlanmýþtýr. Doða kuvveti denetimsizliktir. Bu zincir içinde mal sahibinin, proje hazýrlanan ortam içinde etkisini göstermiþtir. müelliflerinin, taþeronun, müteahhidin ve teknik Türkiye topraklarýnýn neredeyse tamamý deprem uygulama sorumlusunun veya kontrolün paylarý bölgesindedir. Bu bölgelerde depreme dayanýklý bina büyüktür. üretmek için yörenin jeolojik yapýsýnýn bilinmesi, zemin Þimdi bir an çevrenize bakýn ve düþünün. Yukarýda etüdünün yapýlmasý, yönetmeliklere uygun projelerin söylenenler yalnýz bir ilimize ait özellikler midir? Hayýr. hazýrlanmasý ve uygulanmasý gerektiði bilinmektedir. Bu davranýþ ülkemizde yaygýndýr. O halde yeni bir Bina üretiminde bu þartlar çoðu kez yerine Erzincan, yeni bir Körfez felaketi yaþanmamasý için getirilmemektedir. Bazý projelerde ve seyrek olarak kaçak ve projesiz bina yapýlmamalýdýr. Projesi yapým aþamasýnda depreme dayanýklýlýk esasýna özen hazýrlanmýþ binalar, inþaat mühendislerinin denetimi gösterilmemektedir. Maalesef ki bir kýsým meslektaþýmýz altýnda üretilmelidir. Proje yapýmý ve yapý denetiminin projelendirme aþamasýnda saðlýklý taþýyýcý sistem mal sahibine mali yükü yapý maliyetinin yüzde üçü kurulmasý ilkelerinden müteahhide, mal sahibine, dördü kadar olmaktadýr. Bu miktarý ödemekten kalfaya ve iþi getirene ödün veriyorlar. Kendilerini de kaçýnarak projesiz ve denetimsiz bina yapýmýnda ise þöyle savunuyorlar: Hesap kurtarmýyor. Bu olasý bir depremde binanýn tamamýnýn yýkýlarak meslektaþlarýmýz þunu bilmiyorlar veya bilmek kaybedilmesi ihtimali çok yüksektir. istemiyorlar: Mühendislik hesaplarý önemlidir ama Projelendirme aþamasýnda hesaplar þahit mühendislik önsezisi (..) çok daha önemlidir. gösterilerek yapý taþýyýcý sisteminin depreme karþý Karmaþýk yapý sistemleri seçip, detaylý, ince hesaplar davranýþýndan ödün verildiði gibi, yapým aþamasýndaki yaparak altýn tartar gibi yapý güvenliði için hassasiyet denetimden de ödün verildiði meslektaþlarýmýz göstermek yerine, düzgün ve davranýþ açýsýndan saðlýklý arasýnda dile getirilmektedir. yapý taþýyýcý sistemler kurarak basit hesaplar yapmak iyi Ýzmir'de dört yüz civarýnda SÝM belgeli proje bürosu, bir mühendisin her zaman tercihidir. kýrk civarýnda denetim kuruluþu mevcut. Projeciler ve Çok katlý betonarme yapýlarda deprem perdelerinin denetimciler Emeðinizi ortaya koyun, karþýlýðýný bulunmayýþý, narin kolon kuvvetli kiriþ seçimi, isteyin. Mühendisliðinizden taviz vermeyin. Ýnþaat simetrik olmayan plan ve zayýf taþýyýcý sistemli zemin Mühendisinin bilgisi ve emeði olmaksýzýn yapý kat (yumuþak kat) uygulamasý, dayanýmý düþük beton üretilemeyeceðini göstermek bu kadar zor mu? kalitesi üretimi, kolon kiriþ birleþim bölgelerine özen Son söz Bayýndýrlýk ve Ýskan Bakanlýðýna: Yapý gösterilmemesi ve seyrek etriye kullanýlmasý gibi Denetim konusundaki aksaklýklarý düzeltmek için yeni etkenler, bu kadar büyük boyutta hasarýn meydana bir Körfez Depremi mi bekliyoruz? 2 ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130

3 Yayýn Kurulundan MERHABA Bombalar altýnda her an ölümle yüzyüze, kan ve zulüm ortamýnda kendilerine dayatýlan yaþama dayanmaya çalýþan Lübnanlýlarý ve yaþadýklarýný gözlerinizi kapatarak bir dakika düþünmenizi önererek baþlamak istedik bu sayýdaki yazýmýza. Eskiden, dünyanýn en eski uygarlýk bölgelerine medeniyet götürüyorum diye kan dökerek, sonra kendi dinleriyle tanýþtýrarak cennet vaat ederek iþgal etti Batý ülkeleri, bugün de dünyanýn en eski uygarlýklarýnýn ve ayný zamanda günümüz en önemli enerji kaynaklarýnýn yer aldýðý, birçoklarý ile tarihi, kültürel, coðrafi ortaklýðýmýz olan uluslarýn bulunduðu Ortadoðu'da, demokrasi getiriyorum söylemleri ile yine kan dökelmektedir. Okyanus ötesinden, ölüm ve gözyaþý getirilmekte, buralarda yaþayan halklarýn yeraltý ve yerüstü tüm deðerleri imha edilmektedir. Büyük Ortadoðu projesini gerçekleþtirmek üzere önce Irak'la iþe baþladý bombalar. Filistin ve Filistinliler var olma mücadelesine devam ediyor on yýllardýr. Tarihlerini ölümleri yaþayarak yazýyorlar. Þimdi ise bulunan bahanelerle Ýsrail eliyle BM'yi de hiçe sayarak Lübnanlýlara savaþ ve savaþýn zulmünü yaþatýyorlar. Amacýn demokrasi getirmek olmadýðý, amacýn bu bölgelerdeki petrolü denetleme ve sahiplenme olduðu artýk herkesçe bilinen bir gerçektir. Geliþmiþ ülkeler eski sömürgelerini içten denetlemek yerine þimdi onlara yardým ediyorlar. "Demokrasi" götürerek kurtardýðý ülkeleri artýk bu yolla sömürgeleþtiriyorlar. Böylece teorik olarak baðýmsýz ve egemenlik öðelerinin tümüne sahip bir devletin, aslýnda dýþardan yönlendirilmesi saðlanarak, yeni sömürgecilik anlayýþý uygulanmýþ oluyor. Örneðin Amerika'nýn derdi demokrasi olsa kurtardýðý Kuveyt'te bugün demokratik bir rejim hüküm sürüyor olurdu. Ýþte kan, yoksulluk ve can pazarýna dönmüþ bir dünya ve ona eklemlenmeye çalýþan ülkemizde mesleðimize yönelik saldýrýlar da artan bir hýzla sürüyor. Þimdi de gözlerinizi bir dakikalýðýna kapatarak bu kez mesleðimiz için düþünün. Öncelikli olarak AB müktesebatýna uyum adýna, bitirilen üniversitelerce verilen diplomalara mühendisi olmaya hak kazanmýþtýr ibaresi kaldýrýldý. Nedeni araþtýrýlýrken hemen arkasýndan TBMM'ye sunulan Yabancýlarýn Çalýþma Ýzinleri Hakkýnda Kanun ile Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Ýliþkin Kanun Tasarýsý na temel teþkil ettiði anlaþýldý. Bu kanun tasarýsý ile yapýlmak istenilen - Akademik ve mesleki yeterliliðini kanýtlamamýþ yabancý teknik elemanlarýn hiçbir kýsýtlama getirilmeden ve hiçbir kýstas aranmadan ülkemizde çalýþmalarýný saðlamaktýr. Hatta kendi ülkelerinde aranan yeterlilikten bile uzak teknik elemanlara mesleki uygulama alanlarýmýz açýlmaktadýr. - GATS ile yabancý sermaye önündeki engeller kaldýrýlarak inþaat sektörünün uluslararasý inþaat tekellerinin insafýna býrakýldýðý yetiyormuþ gibi bu tasarý ile tam bir kaos ortamý saðlanarak, teknik hizmetlerdeki denetim de ortadan kaldýrýlacaktýr. Böylece kamuda çalýþan teknik elemanlar zaten gözden çýkarýlmýþken, þimdi de ülkenin tüm sektörlerindeki inþaat mühendisleri feda edilecektir. - Yabancý teknik elemanlara ayrýcalýk tanýnmaktadýr. Meslek Kuruluþlarýnýn denetimi kaldýrýlarak; denetimsiz, kuralsýz hizmet sunumu hedeflenmektedir. Mesleki yeterlilik kriterleri aranmadýðý, karþýlýklýlýk ilkesi bulunmadýðý için haksýz rekabet ortamý yaratacaktýr. Uluslararasý sermayenin ÝMF ve Dünya Bankasý'nýn amacýna yönelik olarak uygulama konularý ekonomik ve sosyal politikalar sonucunda; genç meslektaþlarýmýz emek sömürüsüyle karþý karþýya iken, meslektaþlarýmýz ücret yetersizliði ve dengesizliði nedeniyle açlýk sýnýrý ile yoksulluk sýnýrý rakamlarý arasýna sýkýþmýþ bir biçimde yaþam mücadelesi verirken; mesleðini yurtdýþýnda icra ederken yaþamlarýný yitirirken; yetkili ve sorumlularýn bunlarý çözmelerini beklerken, karþýmýza böyle bir yasa tasarýsý ile çýkýlmaktadýr. AB uyum yasalarý ve Hizmetlerin Serbest Dolaþýmý kapsamýnda gündeme geldiði açýkça görülen bu yasa tasarýsý ile yabancý ülke vatandaþý mühendis ve mimarlar, Türkiyeli mühendis ve mimarlardan daha üstün ve ayrýcalýklý konuma getirilmektedir. Böylece emeðimiz, mesleki birikimimiz yok sayýlmakta, daha çok iþsizlik, daha da düþük ücret yolu açýlmaktadýr. Teknik elemanlar adeta yurt içinde mülteci konuma getirilmektedir. ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130 3

4 Yayýn Kurulundan Bir baþka açýdan bu yasa tasarýsý; - Kamu yararýna aykýrýdýr, - Anayasanýn eþitlik ilkesine aykýrýdýr, sayýlý TMMOB yasasýna aykýrý hükümleri mevcuttur, sayýlý Mühendislik ve Mimarlýk Hakkýnda Yasa (mühendislik ve mimarlýk ünvanlarýnýn hangi koþullarda kazanýlacaðýný düzenleyen yasa) ile çatýþmaktadýr sayýlý YÖK Yasasý ile çeliþmektedir. - DPT'nin 9. Kalkýnma Raporunda tasarýnýn bu aþamada uygulamaya konulmasýnýn sektöre yönelik bir tehdit oluþturacaðý açýkça ifade edilmiþtir. Öte yandan mevcut siyasi iktidar her ne kadar ülkemiz teknik elemanlarýnýn emeðinin peþkeþ çekilmesine yönelik bu tasarýyý yasalaþtýrmak için aceleci bir çaba içinde bulunsa da; bu tasarý AB ülkeleri arasýndaki uygulamalarla da çeliþmektedir. AB Avrupa Adalet Divaný'nýn konuya iliþkin örnekleri incelendiðinde; - Bir meslek yapýsýna üyeliðin þart olabileceði, - Bir devletin kendi mevzuatý ile ilgili sistemi yaratýlmýþsa, mesleki faaliyette bulunabilmek için bu þartlarýn yerine getirilmesinin þart olduðu, - Bir AB vatandaþýnýn bir baþka AB ülkesinde bir mesleði icra edebilmesi için, yetkin otoriteden denkliðini almasý gerektiði, sýnavlarý geçmesi gerektiði, diploma þartý getirilebileceði, - Denklikler tanýnýrken diplomalarýn alakalý olduðu çalýþmalar ve eðitime bakýlacaðý, - Bir mesleðin icrasýnýn ülke vatandaþý ile yabancýya ayný uygulanacaðý hususlarýnda yasal kararlarý vardýr. Yukarýdaki açýklamalar ýþýðýnda; ülkemiz teknik elemanlarý karþýsýnda yabancý teknik elemanlara bu kadar ayrýcalýk tanýyan bu düzenlemenin kabulü mümkün deðildir. O halde þimdi gözlerimizi dört açarak düþünmenin ve uygulamaya geçmenin zamaný gelmiþ görünüyor. Geliþmiþ ülkeler petrol yataklarýna sahip olacak diye suçsuz ve günahsýz insanlarýn, çocuklarýn ölmesine seyirci mi olacaðýz, propaganda makinalarýnýn gizlediði katliamlara suç ortaklýðý mý yapacaðýz? Kraldan fazla kralcý kesilerek, kendi vatandaþý teknik elemanlarý her yönden aþaðýlayan uygulamaya seyirci mi kalacaðýz? Ülkemiz ve mesleðimizin geleceðini kurtarabilmek için, mesleðimizin ve meslektaþlarýmýzýn sorun ve sýkýntýlarýnýn giderilmesi için, kamuda ve özel sektörde çalýþan mühendislerin yaþam standartlarýnýn yükselmesi, meslektaþlarýmýzýn iþsiz kalmamasý, iþ güvencesine sahip olmasý, meslek sektörüne yönelik her aþamadaki sorunlarýn giderilmesi için Mesleki Örgütümüz ile birlikte mücadele edilmesi gerektiði açýktýr. Hemen yanýbaþýmýzda olup bitenlere, savaþa ve her türlü sömürüye seyirci kalmamak, mesleðimize sahip çýkabilmek için hepimizin duyarlý olacaðý umuduyla... ÜYELERÝMÝZE ÝNDÝRÝM YAPAN KURULUÞLAR ACIBADEM SAÐLIK VE HAYAT SÝGORTA A.Þ. Tel: BÝLGÝ DERSANESÝ Tel: BÝLÝMSER BÝLGÝSAYAR Tel: YAÞAM SAÐLIK LABORATUVARI Tel: EGE SAÐLIK TESÝSLERÝ VE EÐÝTÝM MÜESSESELERÝ A.Þ. Tel: ÝTA PEN Tel: T.C. M.E.B. ÖZEL ÝZMÝR DENÝZ YABANCI DÝL KURSU Tel: DEÜ DESEM Tel: ÖZEL KENT HASTANESÝ Tel: KÝRAZOÐLU OTOMOTÝV Tel: CENGÝZ ÖZER EÐÝTÝM MERKEZÝ LORYMA RESORT HOTEL MARMARÝS - TURUNÇ VATAN BÝLGÝSAYAR Odamýz üyelerine % 10 indirim uygulanmaktadýr Odamýz üyesi velilerin çocuklarýna % 30 indirim uygulanmaktadýr Odamýz üyelerinin yararlanacaðý ilk teknik servis hizmetinden ücret alýnmayacak, tüm ürünlerde % 5 indirim uygulanacaktýr. Laboratuvar hizmetlerinde Odamýz üyelerine % 20 indirim uygulanmaktadýr. Odamýz üyesi ve birinci derece yakýnlarýnýn saðlýk hizmetlerinden faydalanmalarýný saðlamak amacýyla indirimli ücretler uygulanmaktadýr. Odamýz üyelerine % 5 indirim uygulanmaktadýr Odamýz üyelerine ve ailelerine yaz döneminde % 20 toplu indirim uygulanmaktadýr. Odamýz üyelerine çeþitli kurslarda çeþitli indirimler uygulanmaktadýr. Odamýz üyelerine % 10 indirim uygulanmaktadýr Odamýz üyelerine iþçilik ücretlerinden % 15, malzeme bedellerinden % 10 indirim uygulanmaktadýr. Odamýz üyelerine fotoðraf, taký tasarýmý, kumaþ boyama, resim gibi kurslar ücretsiz olarak verilmektedir. Odamýz üyelerine özel fiyat uygulamasý yapýlacaktýr. Odamýz üyelerine diðer indirimlere ek olarak (þok kampanyalar haricinde) % 3 indirim uygulanacaktýr. 4 ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130

5 Þubeden 5 Temmuz Temmuz 2006 TMMOB Ýzmir Ýl Koordinasyon Kurulu'nca Konak Þube Yönetim Kurulumuz, Þubemize baðlý Belediye Baþkaný Ali Muzaffer Tunçað'a yapýlan temsilcilerimizle temsilciliklerimizin çalýþma ziyarete Þube Baþkanýmýz Prof. Dr. Ömer Zafer Alku esaslarýnýn görüþüldüðü bir toplantý yaptý. Sorunlar katýldý. Fuar Yeraltý Otoparký ile ilgili olarak görüþüldü. görüþüldü, yapýlabilecekler tartýþýldý. TMMOB Ýzmir Ýl Koordinasyon Kurulu olaðan toplantýsý TMMOB Baþkaný Mehmet Soðancý ve TMMOB Yönetim Kurulu üyesi Halil Gezer'in katýlýmýyla gerçekleþtirildi. Toplantýda TMMOB'nin 39. Dönem çalýþma programýna yönelik eleþtiriler ve öneriler görüþüldü. Toplantýya Þube Baþkanýmýz Prof. Dr. Ömer Zafer Alku ve Sekreter Üyemiz Jale Alel katýldý Temmuz 2006 Þubemiz denetleme kurulu tarafýndan denetlendi. TEMMUZ-AÐUSTOS AYI ETKÝNLÝKLERÝMÝZ 14 Temmuz Aðustos 2006 Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesinin Küresel Barýþ ve Adalet Koalisyonunca düzenlenen Fuar Atatürk Açýkhava Tiyatrosunda yapýlan Filistin'e Özgürlük - Vahþeti Durdurun temalý basýn 2006 yýlý mezunlarýnýn mezuniyet törenine katýldýk. açýklamasýna katýldýk. Yaklaþýk bir aydýr ABD Genç arkadaþlarýmýza aramýza hoþgeldiniz dedik. desteðiyle Lübnan ve Filistin'e saldýran Ýsrail'i kýnadýk. 16 Aðustos 2006 TMMOB Ýzmir Ýl Koordinasyon Kurulu'nca Fuar Yeraltý Otoparký önünde basýn açýklamasý ve oturma eylemi yapýldý. 17 Aðustos 2006 Marmara depreminin 7. yýlýnda güvenli yapý kavramýna bir kez daha dikkatleri çekmek amacýyla Yeni Asýr Gazetesi ile ortak bir çalýþma yaparak Konut Eki nin çýkarýlma tarihini öne çektik. Þube Baþkanýmýz Prof. Dr. Ömer Zafer Alku Tedbirsizlik Kader Deðildir temalý bir açýklama yaparken, Þube Yönetim Kurulu Üyemiz Ali Ýhsan Argýt yapý denetim sistemiyle ilgili açýklamalarda bulundu. Þube Sekreterimiz Vedat 15 Temmuz 2006 Yorulmazel Oda çalýþmalarý hakkýnda, DEÜ Ankara'da düzenlenen genç-ýmo toplantýsýna Þube Mühendislik Fakültesi Ýnþaat Bölümü öðretim üyesi örgütlenme sekreterimiz Eylem Ulutaþ'la birlikte Yrd. Doç. Dr. Gürkan Özden kentimiz zemin Dokuz Eylül Üniversitesi öðrencisi Levent Bilcan, Ege durumuyla ilgili bilgi verdi. Ayrýca üyemiz Ýnþaat Üniversitesi öðrencisi Sabri Ýnce ve Celal Bayar Yüksek Mühendisi Ýskender Odabaþoðlu'nun yapý Üniversitesi öðrencisi Metehan Uzun katýldýlar. denetiminden kaçmayalým, DEÜ Mühendislik Fakültesi Ýnþaat Bölümü öðretim üyesi Prof. Dr. H. Hüseyin Çatal'ýn depremin büyüklüðü ve þiddeti, ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130 5

6 Þubeden DEÜ Mühendislik Fakültesi Ýnþaat Bölümü öðretim 24 Aðustos 2006 üyesi Prof. Dr. Bülent Baradan'ýn yapýlarda betonun TMMOB Ýzmir Ýl Koordinasyon Kurulu'nu oluþturan önemi, Þube Sekreter Üyemiz Jale Alel'in kentimizde baðlý Odalarýn Þube Baþkanlarý Ýzmir Büyükþehir depreme karþý neler yapýlabilir konularýnda Belediye Baþkaný Aziz Kocaoðlu'nu ziyaret etti. makaleleri yayýnlandý. Kültürpark Yeraltý Otoparkýnýn konuþulduðu görüþülmede her disiplin kendi meslek grubu Þube Baþkanýmýz Prof. Dr. Ömer Zafer Alku Ýzmir açýsýndan çekincelerini açýkladý. Baþkan Aziz Büyükþehir Belediye Baþkaný Aziz Kocaoðlu'nun Kocaoðlu'nun çekinceleri bürokratlarýna ileteceðini TMMOB'ye baðlý Odalarýn Þube Baþkanlarýný davet belirttiði görüþmeye Þube Yönetim Kurulu ettiði toplantýya katýldý. Sekreterimiz Jale Alel katýldý. 18 Aðustos Aðustos 2006 Þube Sekreterimiz Vedat Yorulmazel ve üyemiz Ýnþaat Sermaye Piyasasý Kurulunca verilen Gayrimenkul Mühendisi Önder Küçükkaragöz ÝMO Aydýn Þubesi Deðerleme Uzmanlýðý sertifikasýný almak üzere Didim Temsilciliðinde Deprem, Beton Nedir?, Beton yapýlacak sýnava hazýrlýk olmak üzere Þubemiz ve Sýnýflarý ve Beton Dökümü, Beton Çatlaklarý, Kalýp Mimarlar Odasý Ýzmir Þubesi birlikteliðinde Süresi ve Kalýp Alma konularýnda bir seminer düzenlediðimiz kurs baþladý. Ýlk derste DEÜ Ýþletme verdiler. Bölüm Baþkan Yardýmcýsý Yrd. Doç. Dr. Göktuð Cenk Akkaya Gayrimenkul Deðerlemesi konusunu iþledi. Çeþme Tapu Müdürlüðünden Süleyman Musaoðlu Tapu Ýþlemleriyle ilgili bilgi verdi. 28 Aðustos 2006 HKMO'nca 28 Aðustos - 5 Eylül tarihleri arasýnda Dikili'de düzenlenen yaz kampýna 3 genç-ýmo üyesi öðrencimiz katýldý. Ýzmir Büyükþehir Belediye Baþkaný Aziz Kocaoðlu bir önceki toplantýda görüþülen Kültürpark Yeraltý Otoparký hakkýnda görüþmek üzere bürokratlarýyla birlikte TMMOB Ýzmir Ýl Koordinasyon Kurulu'nu makamýna davet etti. Yapýlan görüþmeler sonucu Otopark projesinin revize edilip edilemeyeceðinin araþtýrýlmasý kararlaþtýrýldý. Toplantýya Þube Yönetim Kurulu Sekreterimiz Jale Alel katýldý. 21 Aðustos 2006 D i k i l i B a r ý þ, Demokrasi ve Emek Þenlikleri etkinlikleri i ç i n d e y e r a l a n 'Siyanür-Altýn-Çevre Paneli' öncesinde Bergama'daki altýn madenini iþleten Koza þirketinin çalýþanlarý tarafýndan panele dinleyici olarak katýlan Dikili'liler ve belediye görevlilerine yapýlan saldýrýyý kýnamak amacýyla Emek Platformu'nca basýn açýklamasý yapýldý. Yargý kararlarýna kaba kuvvetle karþý koymaya kalkýþan bu zihniyeti kýnýyor, Dikili Belediye Baþkaný sayýn Osman Özgüven'e geçmiþ olsun diyoruz. Deðerli üyemiz, YARDIM KAMPANYASI 8696 oda sicil nolu üyemiz Sn. Muharrem Gürbüz VARLIYAÐCI rahatsýzlýðý sebebiyle EGE ÜNÝVERSÝTESÝ TÜLAY AKTAÞ Onkoloji Servisinde yatmaktadýr. Hastalýðý sebebiyle ciddi maddi sýkýntýlar yaþayan üyemize ve ailesine yardým edebilmek amacýyla; Oda Baþkanlýðý ve Ýzmir Valiliði'nden alýnan izinle Þubemiz tarafýndan bir yardým kampanyasý düzenlenmiþtir. Yardým kampanyamýza katýlmak isteyen üyelerimiz katkýlarýný aþaðýda belirtilen hesap numarasýna yapabilirler. Ýlgilerinize sunarýz. Hesap Numarasý : Garanti Bankasý Bornova Þubesi (Þube Kodu 031) 6 ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130

7 Þubeden 2006 SONBAHAR-KIÞ ETKÝNLÝKLERÝMÝZ ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130 7

8 Þubeden KASIM Perþembe SEMÝNER Cumartesi PANEL Perþembe SEMÝNER Efes Yamaç Evleri Yürüme Bandý Uygulamasý Muammer DALGIÇ Ýnþaat Mühendisi Aydýn Nazilli Anayurt Oteli Restorasyonu Sibel DÖNMEZ Ýnþaat Mühendisi Yer : ÝMO Ýzmir Þubesi Saat : Cuma SERGÝ ve SLAYT GÖSTERÝSÝ Perþembe PANEL Perþembe PANEL Perþembe SEMÝNER Bilirkiþilik Uygulamalarý ve Sorunlarý Yürütücü : Altay ÝNAL Ýnþaat Mühendisi Ali EKÝNCÝ Yüksek Mimar Katýlýmcýlar : Ýzmir Valiliði Ýzmir Adalet Komisyonu Baþkanlýðý Ýzmir Büyükþehir Belediye Baþkanlýðý Ýzmir Ticaret Odasý Ýzmir Defterdarlýðý Milli Emlak Daire Baþkanlýðý Ýzmir Barosu Hakan TARTAN - Gazeteci Yer : Fuar Gençlik Tiyatrosu Saat : Soðuk Havada Beton Dökümü M. Önder KÜÇÜKKARAGÖZ Ýnþaat Mühendisi Yer : ÝMO Ýzmir Þubesi Saat : Atatürk Fotoðraflarý Sergisi Atatürk Destaný Gösterimi Ahmet GÜREL Ýnþaat Mühendisi (Ege Bölge Sivil Toplum Birliði ESTOP As Baþk.) Yer : ÝMO Ýzmir Þubesi Saat : Orta Doðu Su Kaynaklarýnýn Geleceði Yürütücü : Prof. Dr. Turhan ACATAY Katýlýmcýlar : Prof. Dr. Ünal ÖZÝÞ Prof. Dr. Nilgün HARMANCIOÐLU Prof. Dr. Ýlhan AVCI Doç. Dr. Türkay BARAN Dr. Müh. Yalçýn ÖZDEMÝR Dursun YILDIZ Ýnþaat Mühendisi Yer : DEÜ DESEM Bordo Salon Alsancak Saat : Yapý Denetim Uygulamasýnda Yaþanan Sorunlar Katýlýmcýlar : TC Bayýndýrlýk ve Ýskan Bakanlýðý Ýzmir Bayýndýrlýk Ýl Müdürlüðü Ýnþaat Mühendisleri Odasý Ýzmir Þubesi Mimarlar Odasý Ýzmir Þubesi Ýzmir Ticaret Odasý Ýzmir Büyükþehir Belediye Baþkanlýðý Yapý Denetim Derneði Ýzmir Þubesi Yer : ÝTO Meclis Salonu Saat : Evrensel ve Ulusal Boyutta Ýnsan Haklarý ÝMO EMO ve Mimarlar Odasý Ýzmir Þubeleri Ortak Etkinliði Güney DÝNÇ Ýzmir Barosu Avukatý Yer : DEÜ DESEM Bordo Salon Alsancak Saat : ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130

9 Þubeden ARALIK Perþembe TOPLANTI Ýþyeri Temsilcileri Ortak Toplantýsý Yer : ÝMO Ýzmir Þubebsi Saat : Perþembe SEMÝNER Ýksalý Kazýlar Yard. Doç. Dr. Gürkan ÖZDEN Yer : ÝMO Ýzmir Þubesi Saat : Pazar AÐAÇ DÝKÝMÝ ve PÝKNÝK 3. ÝMO ANI ORMANI AÐAÇ DÝKÝM TÖRENÝ Çeþmealtý Güvendik Köyüne Piknik Buluþma Yeri : ÝMO Ýzmir Þubesi Saat : Salý TOPLANTI Yeni Mezun Üyelerimizle Ortak Toplantý Yer : ÝMO Ýzmir Þubesi Saat : Çarþamba PLAKET TÖRENÝ 25. ve 40. Yýl Plaket Töreni Yer : ÝMO Ýzmir Þubesi Saat : Perþembe SEMÝNER Özel Betonlar Prof. Dr. Bülent BARADAN Yer : ÝMO Ýzmir Þubesi Saat : Cumartesi ÝMO GECESÝ NOT: Teknik içerikli Seminer-Panel ve Toplantýlara katýlanlara Katýlým Belgesi verilecektir. Primavera Kursu ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130 9

10 Þubeden TMMOB'dan 14 EKÝM'DE ANKARA'DAYIZ TMMOB Yönetim Kurulu Baþkaný Mehmet Soðancý 14 Ekim 2006 tarihinde yapýlacak "TMMOB Mitingi" ile ilgili basýn açýklamasý yaptý. Bu ülkenin mühendisleri, mimarlarý, þehir plancýlarý 14 Ekim 2006'da Ankara'da, TMMOB mitinginde! Ülkemizin tüm varlýklarý özel sermaye istismarýndan kurtarýlarak, toplumsal gönencimizin arttýrýlmasýna yönelik ulusal, bölgesel ve kentsel düzeyde planlý ve kamusal bir ekonomi politikasý esas alýnarak, kamusal kaynaklara dayalý ve istihdamý arttýrýcý sanayileþme ve kalkýnma hedefine yönelik, özelleþtirmelerin durdurulmasý, özelleþtirilen halka ait varlýklarýn kamulaþtýrýlmasý ve kamu kuruluþlarýnýn yeniden güçlendirilmesi için, Son yýllarda özellikle dýþ baðýmlýlýðýn arttýðý enerji sektöründe, nükleer enerji santralleri ve benzer maceralardan vazgeçilmesi ve ulusal kaynaklara dayalý, planlý bir politika izlenmesi için, Hizmet Ticareti Genel Anlaþmasý ile neredeyse bütün geleneksel kamu hizmeti alanlarýnýn piyasalaþtýrýlarak yabancý sermayenin istilasýna açýlmasýna karþý çýkmak için, Eðitimde öðrencileri müþteri olarak gören zihniyetin egemen olmasýný saðlamaya yönelik giriþimlere ve eðitim hizmetlerini bütünüyle bir pazar haline getirme çalýþmalarýna karþý durmak için, Bütün çalýþanlara grevli, toplu sözleþmeli sendikalaþma hakkýnýn tanýnmasý için, Tutuklu ve hükümlülerin tecridine dayalý hücre (F) tipi cezaevi uygulamalarýna son verilmesi, cezaevlerinde insani yaþam koþullarýnýn hâkim kýlýnmasý için, Baþta düþünce ve örgütlenme özgürlüðü olmak üzere tüm demokratik hak ve özgürlüklerin, sözün özü demokrasinin önündeki engellerin kaldýrýlmasý için, Ülkemizin doðasýnýn korunmasý, sanayileþmenin çevreyi ve doðayý tahrip etmeden gerçekleþtirilmesi için, Kentsel mekânýn, toplumsal yarar ve kullaným deðeri ilkesi etrafýnda üretilmesi-paylaþýlmasý ve doðal-kültürel varlýklarýn koruma-kullanma dengesi içerisinde yaþatýlmasý için, Kadýna yönelik þiddeti ve toplumsal hayatýn her noktasýnda cinsiyet ayrýmcýlýðýný önlemek için ve tüm emekçi kadýnlarýn mücadelelerinin yanýnda olmak- birlikte mücadele etmek için, Tarým arazilerinin yok olmasýna, kirlenmesine, genetik tohum ve gýdalarýn ülkemize sokulmasýna, çiftçimizi üretimden, tarlasýndan koparan iþsiz, yoksul býrakan politikalara karþý durmak için, Su ve suya baðlý hizmetlerde çevre ve insan esas alýnarak suyun mülkiyeti ve hizmetlerinin kamuda kalmasýnýn saðlanmasý için, AB müzakere sürecinin ülke çýkarlarý, çalýþanlar, demokratik hak ve özgürlükler yönünden bir mücadele süreci olarak deðerlendirilmesi için, Kýyý ve orman yaðmasýna karþý çýkmak için, "Madenlerimizin gerçek sahipleri halkýmýzdýr" þiarýný her zaman her alanda daha güçlü haykýrmak için, Hasankeyf'te uzun bir tarihi süreci yansýtan bir birikimin daðýtýlmasýna, Bergama'da, Eþme'de, Belek'te sermayenin halkýn karþý çýkýþýna raðmen hukuk dýþý yönelimlerine, Fýrtýna Vadisi'nde, Munzur'da, Sinop'ta, Aloinoi'de doðanýn tahribine zemin hazýrlayanlara, deprem ve taþkýnlarý kader olarak kabul edip, hýzlandýrýlmýþ tren kazalarýna neden olanlara dur demek için, Dünyanýn her yerinde iþgallere ve saldýrýlara karþý mazlum halklarýn yanýnda olduðumuzu ifade etmek için, Savaþa karþý barýþý savunmak için, TMMOB yasasýna gereksiz ve yanlýþ yapýlan müdahaleleri engellemek için, Ücretli çalýþan üyelerimiz ile emekli üyelerimizin sorunlarýný ülke gündemine taþýmak; iþsiz üyelerimize sahip çýkmak için, "Geleceðe uzak olan üzüntüye yakýndýr" lafzýndan yola çýkarak "gençlik geleceðimizdir" þiarýný her zaman her alanda daha güçlü haykýrmak ve yaþama geçirmek için, Üreterek büyüyen ve paylaþarak geliþen bir ülkede insanca ve barýþ içinde yaþamak için, Ýnsanýmýza, üyemize, yaþama, mesleðimize ve ülkemize sahip çýkmak için, Ülkemizdeki ve dünyadaki emek güçleriyle dayanýþma içinde, baðýmsýzlýkçý, eþitlik ve özgürlükçü bir Türkiye ve Dünya için, 14 Ekim 2006 günü Ankara'da buluþuyoruz! Kapitalizmin ve emperyalizmin askeri, ekonomik, politik ve kültürel tüm örgütlerinden baðýmsýz, "Bir Baþka Dünya, Bir Baþka Türkiye, Bir Baþka Yaþam Mümkün"dür. Yaþasýn Örgütlü Mücadelemiz. Yaþasýn TMMOB Örgütlülüðü. 10 ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130

11 Þubeden TMMOB'dan TMMOB, toplu görüþme sürecinde kamu çalýþanlarýnýn tarafýnda olacaktýr. TMMOB Yönetim Kurulu Baþkaný Mehmet Soðancý hükümet ile kamu çalýþanlarýnýn yetkili sendikalarý arasýnda 15 Aðustos ta baþlayacak toplu görüþmeler ile ilgili olarak 14 Aðustos 2006 tarihinde basýn açýklamasý yaparak TMMOB, çalýþanlarýn grevli, toplu sözleþmeli sendika hakký mücadelesinde, çalýþanlarla ve onlarýn örgütleri ile omuz omuza duracaktýr. dedi. Ayrýca 20 Aðustos 2006 tarihinde toplu görüþmeler ile ilgili gelinen aþamayý deðerlendirmek üzere Ýstanbul da TMMOB Yönetim Kurulu Baþkaný Mehmet Soðancý, KESK Genel Baþkaný Ýsmail Hakký Tombul ve diðer TMMOB ve KESK yöneticileri birlikte bir basýn toplantýsý yaptýlar. Teoman Öztürk anýldý yýllarý arasýnda TMMOB Baþkanlýðýný yapmýþ olan Teoman Öztürk ölümünün 12. yýlýnda 11 Temmuz 2006 da Ankara Karþýyaka Mezarlýðý nda ve Ankara Sanat Tiyatrosu nda TMMOB tarafýndan düzenlenen bir etkinlikle anýldý. TMMOB lehine bir karar daha çýktý. Danýþtay 10. Dairesi TMMOB tarafýndan açýlan dava sonucunda TMMOB yi haklý görerek, Çalýþma ve Sosyal Gvenlik Bakanlýðý tarafýndan hazýrlanan ve tarih sayýlý Resmi Gazete de yayýmlanan Ýþ Güvenliði ile Görevli Mühendis veya Teknik Elemanlarýn Görev, Yetki ve Sorumluluklarý ile Çalýþma Usul ve Esaslarý Hakkýnda Yönetmelik in bazý maddelerinin iptaline karar verdi. Ayrýntýlý bilgi adresinde. ATO, TMMOB ve Mimarlar Odasý aleyhine açtýðý davayý kaybetti Ankara Ticaret Odasý nýn, Türk Mühendis ve Mimar Odalarý Birliði Mimarlar Odasý Serbest Mimarlýk Hizmetlerini Uygulama, Tescil ve Mesleki Denetim Yönetmeliðinin bazý maddelerinin iptali için açtýðý dava TMMOB ve Mimarlar Odasý lehine sonuçlandý. Danýþtay Sekizinci Daire nin 2006/492 sayýlý kararý adresinde. ÝMO dan Vahþete seyirci kalmak vahþeti desteklemektir. Ýnþaat Mühendisleri Odasý Yönetim Kurulu Baþkaný Taner Yüzgeç 17 Temmuz 2006 tarihinde Ýsrail saldýrganlýðýyla ilgili açýklama yaptý. Açýklamada; Ýnþaat Mühendisleri Odasý, ABD'nin Büyük Ortadoðu Projesi'nin katýlýmcýlarý ve destekçilerini, katliam tetikçilerini ve sessiz kalanlarý kýnýyor ve protesto ediyor. Ýnþaat Mühendisleri Odasý Ortadoðu'nun mazlum ve masum halklarýnýn yanýnda olmayý insanlýk adýna zorunluluk olarak görüyor. Ýnþaat Mühendisleri Odasý, kendi üyeleriyle beraber tüm Türkiye halkýný duyarlý olmaya ve tepki göstermeye davet etmeyi tarihsel bir görev olarak deðerlendiriyor. denildi. Serbest Ýnþaat Mühendisleri Yönetmeliði hakkýnda açýlan davada Yürütmeyi durdurma istemi Danýþtay tarafýndan reddedildi. Ýnþaat Mühendisleri Odasý Serbet Ýnþaat Mühendisliði Hizmetleri Uygulama, Tescil, Denetim ve Belgelendirme Yönetmeliði'nin 8/1-c, 9/1-e, 13, 14/2-a, 21/a ve geçici 4. maddesinin, 3458 sayýlý Mühendislik ve Mimarlýk Hakkýnda Yasa ile 4708 sayýlý Yapý Denetimi Hakkýnda Yasaya aykýrý olduðu gerekçesiyle iptali ve öncelikle yürütmenin durdurulmasý istemi ile açýlan davada T.C. Danýþtay Sekizinci Dairesi'nin 2006/55 esas numaralý kararýyla yürütmenin durdurulmasý istemi reddedildi. Danýþtay kararýnýn tam metnini görmek için w w w. i m o i z m i r. o r g. t r a d r e s i n i z i ya r e t edebilirsiniz. ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý:

12 Þubeden ÝMO dan YABANCILARIN ÇALIÞMA ÝZÝNLERÝ HAKKINDA KANUN Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý'nýn deðiþiklik teklifi ile gündeme getirdiði, sonra Baþbakanlýk müdahalesi ile son þeklinin verildiði "Yabancýlarýn Çalýþma Ýzinleri Hakkýnda Kanun ile Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Ýliþkin Kanun Tasarýsý", TBMM Saðlýk, Aile, Çalýþma ve Sosyal Ýþler Komisyonu'nun tarihli toplantýsýnda, Meclis Genel Kurulu'na sevk edildi. Bu kanunla yabancý mimar ve mühendisler hakkýnda 6235 sayýlý TMMOB Yasasýnýn ve 3458 sayýlý Mühendislik ve Mimarlýk Hakkýnda Yasasýnýn uygulanmayacaðý akademik ve mesleki yeterliliði kanýtlanmamýþ yabancý mimar ve mühendislere; hiçbir kýsýtlama olmaksýzýn ülkemizde çalýþabileceðinin, yolu açýlmýþtýr. Ama durum diðer ülkelerde farklýdýr: Riyad Büyükelçiliðinden alýnan bir yazýda, Suudi Arabistan (SA) yerel basýnýnda yer alan haberlere atfen, Suudi Arabistan Mühendisler Konseyi (Saudi Council of Engineers-SCE) Genel Sekreteri Saleh El-Amr'ýn, yabancý uyruklu mühendislerin SA'da çalýþabilmeleri için, SCE'nin düzenleyeceði bir yeterlilik sýnavýnda baþarýlý olmalarýný müteakip, SCE'ye ortak üye olarak kaydolmalarýnýn zorunlu hale getirileceðini açýkladýðý bildirilmektedir. Yazýda, anýlan yeterlilik sýnavýnýn, SA Saðlýk Ýhtisas Kurulu'nun (Saudi Council of Health Specialties) doktor adaylarý için uyguladýðý sýnava benzer þekilde gerçekleþtirileceði ve bu sýnavda baþarýlý olamayan yabancý uyruklu mühendislere çalýþma izni verilmeyeceðinin belirtildiði kaydedilmektedir. Suudi Arabistan "bile" yabancý uyruklu mühendislere yeni sýnavlar getirerek kendi mühen dislerini korur ve mühendislik hizmetlerinde kaliteyi artýracak uygulamalar yaparken biz kapýlarýmýzý ardýna kadar açýyoruz. Düzenlemeler vahim sonuçlar doðuracaktýr. Yapýlacak deðiþiklikleri, ülkemizde mühendislik mesleði niteliðinin yükseltilmesine dönük bir giriþim olarak algýlayanlar, bir de Yabancýlarýn Çalýþma Ýzinleri Hakkýnda Kanun ile Bazý Kanunlarda Deðiþiklik Yapýlmasýna Ýliþkin Kanun Tasarýsýný incelemelidir. Eðer bu yasa tasarýsý kanunlaþýrsa iþte o zaman korkulan baþa gelecek, yabancý uyruklu mühendislerin ve mimarlarýn ülke pazarýna girmesi kolaylaþacaktýr. Meslek alanlarýnýn düzenlenme adresi meslek örgütleridir, meslek örgütleri olmalýdýr. Bizleri yurt içinde adeta mülteci yapmaya çalýþtýklarý bu günlerde genç-ýmo üyeleri ve genç inþaat mühendislerinin desteðe bir kat daha ihtiyacý bulunmaktadýr. Mesleðimize sahip çýkalým Ekim'de Ankara'dayýz Kapitalizmin ve emperyalizmin askeri, ekonomik, politik ve kültürel tüm örgütlerinden baðýmsýz, "Bir Baþka Dünya, Bir Baþka Türkiye, Bir Baþka Yaþam Mümkün"dür diyen mühendisler, mimarlar Özelleþtirmelere, geleneksel kamu hizmeti alanlarýnýn piyasalaþtýrýlarak yabancý sermayenin istilasýna açýlmasýna, eðitimde öðrencileri müþteri olarak gören anlayýþa, tutuklu ve hükümlülerin tecridine dayalý hücre (F) tipi cezaevi uygulamasýna, demokrasinin önündeki engellere, kadýna yönelik þiddete, tarýmýn yok edilmesine, suyun mülkiyeti ve hizmetlerinin kamunun elinden alýnmasýna, madenlerin, kýyý ve ormanlarýn yaðmalanmasýna, iþgallere, saldýrýlara ve savaþa, TMMOB yasasýna gereksiz ve yanlýþ yapýlan müdahalelere, çalýþan ve emekli üyelerimizin uðradýðý hak gaspýna, iþsizliðe karþý, Üreterek büyüyen ve paylaþarak geliþen bir ülkede insanca ve barýþ içinde yaþamak, insanýmýza, üyemize, yaþama, mesleðimize ve ülkemize sahip çýkmak, ülkemizdeki ve dünyadaki emek güçleriyle dayanýþma içinde, baðýmsýzlýkçý, eþitlik ve özgürlükçü bir Türkiye ve Dünya için, 14 Ekim 2006 günü Ankara'da buluþuyor! 12 ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130

13 Ýncelemeler TÜRKÝYE'DE SU KAYNAKLARI YÖNETÝMÝ Rasoul Daneshfaraz Bonab Azad Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Ýnþaat Mühendisliði Bölümü, Bonab, Ýran Özet 1.1 Birleþmiþ Milletler Yaklaþýmý 21. yüzyýlýn baþýndan beri yerküremiz önemli bir su Birleþmiþ Milletler, geliþme ve kalkýnma krizi ile karþý karþýyadýr. Krizin giderek arttýðýný, ciddi hedeflerinin ve bu hedefler doðrultusunda yapýlacak boyutlara vardýðýný ve önlem alýnmadýðýný göstermektedir. tercihlerin su kaynaklarýnýn durumuna baðýmlý olarak Teknolojik ilerleme, endüstriyel geliþme ve dünya belirlenmesini önermekte, su ve diðer doðal kaynaklarý nüfusundaki artýþ, su talebini de artýrmýþ ve buna paralel bu politikalarýn baðýmlý deðiþkeni olarak kurgulayan olarak su kaynaklarýnda artan kirlilik sorunu suyun daha "kalkýnma iktisadý" dönemini kapatmýþ bulunmaktadýr. etkin bir þekilde kullanýlmasýný ve yönetilmesini zorunlu Suyu toplumsal deðil, ekonomik mal olarak kýlmýþtýr yýlýnda Rio'da düzenlenen Dünya Çevre ve tanýmlamakta ve fiyatlandýrmayý temel ilke olarak Kalkýnma Zirvesi'nde vurgulandýðý üzere su kaynaklarý benimsemektedir. sürdürülebilir geliþimi ve yöntemi esas olmaktadýr. Türkiye'de hýzlý nüfus artýþý, köyden kente göçle birlikte Ocak 1992 tarihlerinde Dublin'de Uluslararasý çarpýk kentleþme ve sanayileþme, su ve atýk su yönetimini Su ve Çevre Konferansý düzenlenmiþtir. Bu konferans önemli bir sorun haline getirmiþtir. Sunulan çalýþmada su konusunda belli sektörel ihtiyaçlara yönelik Türkiye'de su yönetimi ve kuruluþlar arasý iliþkiler ele yaklaþýmýn aksine, insan ve çevrenin kullaným ve alýnmýþtýr. ihtiyaçlarýnýn bütünlük içinde ele alýndýðý entegre bir Anahtar Sözcükler: Su kaynaklarý, su yönetimi, Türkiye bakýþtan söz etmektedir. Su yönetimi, etkilenenlerin temsil edilebilmesi ve sektör taleplerinin entegre Giriþ edilmesi için, uygun olan en alt düzeye devredilmelidir. Teknolojik ilerleme, endüstriyel geliþme ve dünya Bu düzey mevcut birimler, kurumlar ve mekanizmalar nüfusundaki artýþ, su talebini de artýrmýþ ve buna olabileceði gibi, nehir havzalarý temelinde kurulacak paralel olarak su kaynaklarýnda artan kirlilik sorunu özel idareler de olabilir. Bu yapýnýn fiyat ve pazar suyun daha etkin bir þekilde kullanýlmasýný ve mekanizmalarýna daha çok dayanmasý, buna karþýn yönetilmesini zorunlu kýlmýþtýr. geleneksel emir-komuta yaklaþýmlarýndan daha uzak Türkiye'de hýzlý nüfus artýþý, köyden kente göçle olmasý uygun görülmektedir. birlikte çarpýk kentleþme ve sanayileþme, su ve atýk su 3-4 Haziran 1992 tarihinde Rio de Janeiro'da yönetimini önemli bir sorun haline getirmiþtir. Birleþmiþ Milletler Çevre ve Kalkýnma Konferansý Türkiye'de ve Dünya genelinde su mülkiyeti ve yapýlmýþtýr. Gündem 21'in 18. bölümü tatlý su yönetimi kamuya aittir. Su Yönetimi, Su kaynaklarýnýn kaynaklarýnýn temini ve kalitesinin korunmasý ve su mülkiyeti, iþletmeciliði ve su haklarý temelinde kaynaklarýnýn geliþtirilmesi, yönetimi ve kullanýmýnda þekillenmektedir. entegre yaklaþýmlarýn uygulanmasý na; 21. bölümü de Son yýllarda geliþtirilen sürdürülebilir kalkýnma katý atýklarýn ve atýksu ile ilgili sorunlarýn çevresel politikalarý ile su haklarý kullanýmýnda yetkilerin açýdan saðlýklý yönetimi ne ayrýlmýþtýr. Burada yerelleþtirilmesi, su mülkiyeti ve yönetiminin önerilen Birleþik Su Kaynaklarý Yönetimi, suyun özelleþtirilmesi, arz odaklý yönetim yerine talep odaklý ekosistemin ayrýlmaz bir parçasý, doðal bir kaynak ve yönetimin uygulanmasý hedeflenmektedir. hem sosyal hem de ekonomik bir mal olarak algýlanmasýna dayanmaktadýr. Birleþik su kaynaklarý 1. Su Yönetimine Bakýþ yönetiminin, su toplama havzasý veya alt-havza Suyu teknik olarak kaynaktan kullanýcýya ulaþtýrma seviyesinde yürütülmesi önerilmektedir. iþleri ile sýnýrlý bir tanýmý olan "su yönetimi" kavramý, son yýllarda bu tanýma ek olarak örgütlenme ve mali 1.2 OECD Yaklaþýmý yapýnýn yönetimini içerecek biçimde geniþletilmiþtir. OECD, su kaynaklarý yönetimini, her tür (içme, Dünya genelinde su yönetimi, teknik - mali - yönetsel sanayi, sulama, rekreasyon) kullanma suyu ve su iþler bütünü olarak Birleþmiþ Milletler, OECD ve Dünya kaynaklarýnýn (yerüstü ve yeraltý sularý) nitelik ve Bankasý tarafýndan geliþtirilen politikalar niceliksel yönetimini kapsayan etkinlik olarak doðrultusunda yönlendirilmektedir. tanýmlamaktadýr. OECD, yeterli kalite ve miktarda ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý:

14 Ýncelemeler s u y u n b u g ü n v e g e l e c e k t e s u n u m u n u n sanayi, ulaþým, enerji üretimi ve su ürünleri sürdürülebilmesi için, üçüncü yaklaþýmýn yetiþtiriciliði için çok amaçlý kullanýlmakta ve buna benimsenmesi gerektiði görüþündedir. Suyun, koþut olarak bu sular üzerinde DSÝ, Köy Hizmetleri fiyatlandýrýlmasý gereken ekonomik deðeri olan bir Genel Müdürlüðü (KHGM), Ýller Bankasý, Elektrik meta olarak görülmesini istemektedir. Ýþleri Etüd Ýdaresi (EÝEÝ) gibi kamu kuruluþlarýnýn yanýsýra diðer gerçek ve tüzel kiþiler de çalýþmalar 1.3 Dünya Bankasý Yaklaþýmý yapabilmektedirler. Buna karþýn yerüstü sularýnýn Dünya Bankasý'na göre kurumsal zayýflýklar, pazar yönetiminde de en genel ve kapsamlý yetkilere sahip baþarýsýzlýklarý, tahrif edilmiþ politikalar ve yanlýþ olan kuruluþ DSÝ'dir. yönlendirilmiþ yatýrýmlar sonunda, dünya genelinde Ýçme ve sulama suyu konusunda, ulusal düzeyde hükümetler su kaynaklarýnýn yanlýþ daðýtýlmasýna, örgütlenmiþ üç kuruluþ vardýr: Devlet Su Ýþleri Genel ziyan edilmesine ve çevreye zarar verilmesine neden olmuþlardýr. Dünya Bankasý, sorunlarýn kaynaðýnda Müdürlüðü (DSÝ), Köy Hizmetleri Genel Müdürlüðü kamu örgütlenmesini görmektedir. Su kaynaklarý (KHGM) ve Ýller Bankasý. Ýller Bankasý, ulusal sularýn yönetimi için önerdiði yaklaþýmlar, Dublin Beyaný, Rio yönetimi konusunda herhangi bir baðýmsýz yetkiye yaklaþýmý Gündem 21 ve OECD yaklaþýmý ile sahip olmamakla DSÝ ve KHGM'den farklýlýk sergiler. uyumludur. DSÝ Genel Müdürlüðü, 1953 tarihli ve 6200 sayýlý yasa 1996 yýlýnda hükümetler, sektördeki çokuluslu ile Bayýndýrlýk Bakanlýðý'na baðlý olarak kurulmuþ, þirketler ve uluslararasý örgütler (Birleþmiþ Milletler ve tüzel kiþiliði olan bir kamu kuruluþudur. KHGM ise, Dünya Bankasý gibi) bir araya gelerek, Dünya Su 1985 tarihli ve 3202 sayýlý yasa ile Tarým Orman ve Konseyi ni kurmuþlardýr. Konseyin gündemi Gündem Köyiþleri Bakanlýðý'na baðlý olarak kurulmuþ bir kamu 21'in 18. maddesi kapsamýnda sektör için rotasý tüzel kiþiliðidir. belirlenen politikalarýn uygulanmasýný güvence altýna almaktýr. 2.1 DSÝ Genel Müdürlüðü 1997 Marakeþ ve 2000 Lahey Dünya su Yeraltý Sularý Kanunu'na göre yeraltý sularýnýn forumlarýndan ortaya çýkan önümüzdeki yüzyýl için bir iþletmesi, korunmasý ve bütünüyle yönetimi DSÝ'ye dünya su görüþüdür. Su kaynaktan çeþmeye, aittir. DSÝ yeraltý ve yerüstü tüm ulusal sularýn kanalizasyondan arýtmaya ve deþarja kadar, çok uluslu yönetiminde en temel yetkilere sahip kuruluþtur. DSÝ þirketlerin ve çok aktörlü bir dünya su yönetiminin kontrolü altýnda ve ticarileþtirilmiþ bir anlayýþ çalýþmalarýný havza bazýnda yürütmekte ve buna çerçevesinde temin edilecektir. uygun örgütlenmiþ bulunmaktadýr. Türkiye, ortalama yýllýk akýþ miktarlarýna göre 26 havzaya ayrýlmýþtýr. 2. Türkiye'de Su Yönetimi DSÝ'nin baþlýca görevleri þunlardýr: Türkiye'nin yýllýk kullanýlabilir yeraltý ve yerüstü su Taþkýn sular ve sellere karþý koruyucu tesisler 3 potansiyeli toplamý 107 km tür. Tüketilebilecek yýllýk yapmak, 3 yerüstü su miktarý 95 km, yýllýk çekilebilir yeraltý suyu Sulama tesisleri kurmak, sulama sahalarýnda miktarý 12 km3 düzeyindedir. Yerüstü sularýnýn yýllýk mevcut parsellerin tamamýný veya aksamýný gösterir 3 tüketimi 29,5 km olarak hesaplanýrken, yeraltý harita ve planlar yapmak, gerektiðinde kadastrosunu 3 sularýnýn yýllýk tüketimi 6,0 km olarak hesaplanmýþtýr. yaptýrmak, bataklýklarý kurutmak, Türkiye, kullanýlabilir yerüstü sularýnýn %30'unu Þehir ve kasabalarýn içme suyu ve kanalizasyon kullanýrken, yeraltý sularýnýn yarýsýný kullanmaktadýr. projelerini incelemek, onaylamak ve denetlemek, Bu su varlýðý ve yönetimi, tümüyle kamu Köy içme sularý için teknik organizasyon ve mülkiyetinde bulunmaktadýr. Yeraltý sularýnýn denetimi saðlamak ve bu iþ için bayýndýrlýk yönetimi özel bir yasa ile düzenlenmiþ, yetki Devlet Su müdürlükleri emrinde yeterli eleman bulundurmak, Ýþleri Genel Müdürlüðü'nün (DSÝ) tekeline verilmiþtir. Akarsularda ýslahat yapmak, Gerçek ve tüzel kiþilerin yeraltý suyunu çeþitli kullaným amaçlarý için kuyu açarak kullanmalarý dahil olmak Ýçme suyu ve sulama tesislerinin iþletilmelerini üzere (yeraltý suyunun iþletilmesine iliþkin) tüm saðlamak, yetkiler bu kuruluþa aittir. Buna karþýn yerüstü sularý Görevleriyle ilgili konularda araþtýrmalar için özel bir yasa çýkarýlmamýþ ve bu sularýn yapmak, topraðýn cinsi, yetiþtirilecek ürün çeþitlerini, yönetiminde yetkiler farklý kuruluþlara daðýtýlmýþtýr. verimlilik derecelerini tespit etmek, amenajman Yerüstü sularý içme ve kullanma, tarýmsal sulama, planlarýný hazýrlamak, 14 ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130

15 Ýncelemeler Görevleriyle ilgili konularda etüd ve projeler yapmak. DSÝ'ye, yaptýðý veya devraldýðý tesislerden iþletmelerini bizzat üstlenmediklerinin iþletilmelerini saðlamak üzere iþletmeler kurmak, ya doðrudan doðruya ya da iþletmeler marifetiyle ortaklýklar teþkil etmek, gerektiðinde tesisleri gerçek ve tüzel kiþilere devretmek üzere Bakanlýða teklifte bulunmak yetkisi vermiþtir. DSÝ, tesisleri, tesislerden yararlanan gerçek ve tüzel kiþilere devredebilir. Bu durumda devredilen, tesisin iþletme hakkýdýr; mülkiyeti deðil. DSÝ tarafýndan yapýlan köy içmesuyu tesisleri, 7478 sayýlý Köy Ýçme Sularý Kanunu uyarýnca köy ihtiyar meclisine bir zabýtla devredilmektedir. Eðer tesis birkaç köye veya birkaç köyle birlikte belediyeye aitse, birliklere, belediyelere ve köy ihtiyar meclislerine teslim edilir. Bu þekilde tesis, köylerin, belediyelerin ya da köylerle birlikte belediyelerin ortak malý olur. Ýþletmesi bunlar tarafýndan yapýlýr. Ankara, Ýstanbul ve Nüfusu Yüzbinden Yukarý Olan Þehirlerin Ýçme, Kullanma ve Endüstri Suyu Temini Hakkýndaki 1053 sayýlý Yasa'ya göre, isale hatlarý ve tasfiye tesisleri belediyeye devredilir. Belediyeler, barajlarýn mülkiyetine paylarý oranýnda ortak olurlar, ancak iþletmeyi DSÝ yapar. DSÝ tarafýndan yapýlan baraj iþletme ve bakým masraflarý belediyelerden alýnýr. DSÝ, sulama tesislerinden büyük ve toplu halde olanlarý kendisi iþletmektedir. Ýþletmesi DSÝ tarafýndan yapýlan tesislerin yedek ve tersiyer kanal bazýnda iþletme yapmasý için çiftçilerin kurduklarý sulayýcý gruplar la da iþletme ve bakým sözleþmeleri yapýlmaktadýr. Sulayýcý gruplarý, tüzel kiþiliði olmayan gruplardýr. Daha küçük, daðýnýk ve iþletme merkezlerinden uzakta bulunan gölet, pompaj, yeraltý suyu gibi tesislerin iþletme ve bakýmý daha güç ve pahalý olduðundan bu tesisler, özel sözleþmelerle yararlananlara devredilmektedir. Devir yapýlabilen tüzel kiþiler köy tüzel kiþiliði, belediyeler, sulama birlikleri, kooperatif, þirket, dernek veya þahýslar olabilmektedir. Ýþletmenin kullanýcýya devri konusunda, çiftçilerin iþletmeye katýlýmý sorunu gündeme gelmektedir. Tesisten yalnýz bir köy yararlanýyorsa, tesis köy tüzel kiþiliðine; belediye sýnýrlarý içinde ise belediyelere; tesislerin birkaç köyün veya belediye ile birkaç ünitenin ortaklaþa kullanýmýnda ise bunlarýn kurduklarý birliðe, ya da sulama amaçlý kooperatiflere devir yapýlabilmektedir. Ayrýca, bir sulama þebekesinden birden fazla köy yararlanýyorsa iþletmenin çeþitli kýsýmlarý farklý köylere ayrý ayrý devredilebilmektedir. Þirket, dernek ve þahýslara da özel sözleþmelerle devir yapýlabilmektedir. Tesislerin iþletmesinin devri, DSÝ ile ilgili kuruluþ arasýnda yapýlan bir devir sözleþmesiyle olmaktadýr. Buna göre, devralan, tesisin tüm iþletme ve bakým masraflarýndan sorumlu olmaktadýr. 2.2 Köy Hizmetleri Genel Müdürlüðü Bu genel müdürlüðün görevleri, köy yollarýný, köprülerini yapmak, yol iþaretlerini düzenlemek; kalkýnma plan ve programlarýnda yer alan ilke ve politikalara uygun bir þekilde toprak ve su kaynaklarýnýn verimli kullanýlmasýný, korunmasýný, geliþtirilmesini saðlamak; çiftçilerin hizmetine götürmek üzere gerekli araþtýrma, etüd, hizmet ve yatýrýmlara ait program ve projeleri yapmak; köy ve baðlý yerleþim birimlerinin yol, su, elektrik, kanalizasyon tesislerinin inþaasý, bakýmý, onarýmý, geliþtirilmesi ve iþletme hizmetlerinin düzenlenmesi için gerekli önlemleri almak; bakým, onarým, iþletme, geliþtirme hizmetlerine ait esaslarý tespit etmek ve yürütmek; köy ve baðlý yerleþim birimlerine, askeri garnizonlara saðlýklý ve yeterli içme ve kullanma suyu tesislerini yapmak, sondaj kuyularý açmak, bu maksatla, umuma ait sularla, köye ve köylüye devir ve tahsis edilmiþ veya köyün eskiden beri kullanmakta olduðu sularý ihtiyaca göre tevzi etmek, tahsis etmek, tahsis þeklini deðiþtirmek; bu konularda gerektiðinde su kaynaðýný ve taþýnmazlarý kamulaþtýrmak, tarým alanlarýnýn amacýna uygun kullanýlmasýný saðlamak, denetlemek ve bu konuyla ilgili diðer kuruluþlarla iþbirliði yapmak. Devletçe tamamlanmýþ sulama tesislerinden alýnan veya her ne suretle olursa olsun tarým alanlarýnda bulunan suyun, tarýmda kullanýlmasýyla ilgili arazi tesviyesi, tarla baþý kanallarý, tarla içi sulama ve drenaj tesisleri gibi sulama hizmetlerini ve bu konularda gerekli diðer iþleri yapmak görevi KHGM'ne verilmiþtir. Buna göre, DSÝ'nin yaptýðý sulama tesislerinin köylünün kullanýmýna sunulmasý için gerekli diðer iþlemleri KHGM yapacaktýr. Köy içme sularý konusu her iki kurumun da görevleri arasýndadýr. Daha büyük hacimli sular üzerinde yapýlacak tesisleri DSÝ'nin onayýna ve muvafakatýna baðlanmýþtýr. KHGM, sulama ile ilgili faaliyetlerde gerektiðinde birlikler, ortaklýklar, döner sermayeli ve tüzel kiþiliði haiz iþletmeler kurmak, döner sermayeli iþletmelerini, bu iþlerle meþgul birimlerini þirketlere veya iþletmelere ortak etmek, bunlarla ilgili her türlü anlaþmalarý yapmak görev ve yetkilerine sahiptir. ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý:

16 Ýncelemeler 2.3 Ýller Bankasý Sulama birlikleri, yerel yönetim birlikleri ile ayný yasal Belediyelerin yerel kamu hizmetleriyle ilgili çerçeveye göre var olurlar. Yasal temel 1580 sayýlý tesisler, yapýlar ve diðer iþleri gerçekleþtirmelerini Belediye Kanunu, 442 sayýlý Köy Kanunu, 5442 sayýlý Ýl kolaylaþtýrmak, kredi saðlamak, tesis ve yapýlardan, Ýdaresi Kanunu'dur. Buna göre sulama birlikleri, ancak mahallince yaptýrýlmasýna olanak bulunmayan veya yerel yönetimlerin iradesi üzerine ve bunlarýn Banka tarafýndan toplu olarak yaptýrýlmasýnda fayda aralarýnda kurulabilmektedir. Yukarýdaki incelemenin bulunan hizmetleri yatýrým programlarý içinde tüm tartýþma konularý sulama birlikleri için tümüyle meydana getirmek, idare ve kurumlarýn istemleri geçerlidir. olmaksýzýn bunlarýn Banka yatýrým programýnda yer Sulama birlikleri, kendileri birer kamu idaresi olan alan iþlerden hibe veya fon yardýmlarýnýn katkýsýyla yerel yönetimlerin inisiyatifi ile kurulmakta; kurulan gerçekleþtirilecek olanlarý Banka eliyle yapmak, birlik kamu kurumu niteliði taþýmakta; personel yaptýrmak... idare ve kurumlara gerekli olacak makine, i s t i h d a m ý k a m u p e r s o n e l r e j i m i n e g ö r e alet ve gereç saðlamak (satmak, kiralamak). gerçekleþtirilmektedir. Buna karþýn, sulama birliklerinin karar ve yürütme organlarý çiftçiler 2.4 Ýþletmelerin Devredilmesi tarafýndan kendi içlerinden; siyasal kimliði olmayan 1993 öncesi sulama tesisi devir iþlemlerinde; seçimle belirlenmektedir. Varlýðýný kamu idarelerinden "küçük, daðýnýk, iþletme ünitelerinden uzakta bulunan alan bu kamu kurumlarý, kamu otoritesi kullanmakta, ve DSÝ'ce iþletilmesi ekonomik olmayan tesislerin" ancak temel kararlar ve yürütme ne siyasal ne yönetsel devri ilkesi uygulanýrken, 1993'ten itibaren, herhangi nitelikleri olan kiþilerden, sulamanýn çýkar bir kýstas ve ilke konmadan, yeterli çalýþma ve gruplarýndan oluþmaktadýr. Bu yapýsý nedeniyle araþtýrma yapýlmadan, bütün tesislerin devri sulama birlikleri hukuksal olarak tanýmsýz yapýlar amaçlanmýþ ve gerekçe olarak Dünya Bankasý tavsiyesi durumunda bulunmaktadýr; buna karþýn hýzla ile özelleþtirme uygulamalarý gösterilmiþtir. Devrin yaygýnlaþmaktadýr. amaçlarý da deðiþmiþtir. Amaçlara önce "özdenetim, iþletme ve bakým giderlerinin azaltýlmasý" eklenmiþ, 2.5 Kurumlar Arasý Ýliþkiler daha sonra bunlarýn yerine "inþaatla ilgili iþler için DSÝ Türkiye'de mevcut kurumsal yapý karmaþýktýr. Su çalýþanlarýnýn serbest kalmasý" temel amaçlar arasýna kaynaklarý ve su saðlama iþine iliþkin 50'ye yakýn girmiþtir. hukuksal düzenleme bulunmaktadýr. Temel iþlevleri Sulama iþletmeciliðini devir alanlar köy tüzel altyapý yatýrýmlarýný gerçekleþtirmek olmayan Turizm kiþilikleri, belediyeler (belde, ilçe, büyükþehir), sulama Bakanlýðý, Çevre Bakanlýðý, Özel Çevre Koruma birlikleri, köylere hizmet götürme birlikleri, Kurumu Baþkanlýðý, GAP Ýdaresi Baþkanlýðý gibi kooperatifler (sulama ve tarýmsal kalkýnma kuruluþlarýn son yýllarda altyapý özellikle içme suyu, kooperatifleri) ve üniversitelerdir. Bunlarýn içinde, kanalizasyon, atýk su arýtma tesisi gibi yatýrýmlara sulama yetkisinin kullanýldýðý alanýn büyüklüðü yönelik master planý, proje ve bazýlarýnda inþaat bakýmýndan birinci sýrayý sulama birlikleri almaktadýr. çalýþmalarý baþlatmalarý kendi uzmanlýk alanlarý Devir iþlerinin terk edildiði topraklar bütününde, dýþýnda kalan bu konularda yeterli bilgi birikimi ve köylerin elindeki tesisler ile topraðýn %2'si, deneyime sahip olunmamasý nedeni ile uygulamada belediyelerdeki tesisler ile %4'ü, kooperatiflerdeki sorunlar yaratmaktadýr. Ülke genelinde altyapý tesisler ile %3'ü, üniversitelerin elindeki tesisler ile sektöründe içme suyu konusunda görev üstlenen bu yüzde 1'inden daha azý sulanmaktadýr. Bu bütünde kuruluþlarýn geliþtirdikleri plan-projelerin ele alýnmasý sulama birlikleri geri kalan %91'lik bir alaný ve yürütülmesi aþamasýnda gerekli bilgi akýþý ve yönetmektedir. iþbirliði saðlanmadýðýndan; yatýrým önceliklerinin Köy tüzel kiþilikleri ile küçük belde ve ilçe belirlenmesi, finansmanýn saðlanmasý ve aktarýlmasý, belediyelerine yapýlan devirlerde, bu örgütlerin tekrar nitelikli çalýþmalarýn önlenmesi konularýnda iþletme ve bakým-onarýmý sahip olduklarý bütçe, aksaklýklar doðmaktadýr. eleman ve diðer olanaklar nedeniyle çok zor DSÝ ile Ýller Bankasý, görev alanlarý ve aralarýndaki yürüttükleri, hatta hiç yapamadýklarý bilinmektedir. iþbölümü bakýmýndan az sayýda deðiþikliðe Kooperatifler ise, sulama sisteminde oldukça geri uðramýþken, kýrsal alana yönelik hizmet planda býrakýlmýþ durumda bulunmaktadýr örgütlenmesinin hem kendi yapýsý hem de görev alaný, Genel olarak yerel yönetim birlikleri için olduðu bunun sonucunda merkezi iþbölümündeki konumu gibi, sulama birlikleri için de özel bir yasa yoktur. sürekli deðiþiklik içinde olmuþtur. Bu üç temel kurum 16 ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130

17 Ýncelemeler arasýndaki iþbölümü, yüksek düzeyde bir eþgüdüm dinamiklerine baðlanmasýný ve su kaynaklarý üzerinde gerektirmekte; bu gerekliliðin yerine getirilememesi ulusal denetimin zayýflamasýný saðlayacak bir önemli sorunlara yol açmaktadýr. Ulusal merkezi mekanizmadýr. Tüm diðer ülkeler gibi, ülkemizin de kurumlarýn yeniden tanýmlanmasý, görev alanlarý ile kendi topraklarýna baðlý su kaynaklarý üzerinde aralarýndaki iþbölümün yeniden belirlenmesi gerekli yönetim ve sahiplik hakkýndan vazgeçmesi hale gelmiþtir. düþünülemez. Modelin, en uç sonuçlarýný görmek ve Günümüzde Köy Hizmetleri Genel Müdürlüðü ilk adýmlar ile erken sonuçlarý bunlara göre görevlerinin il özel idarelerine devri yoluyla bu deðerlendirmek zorunludur. örgütlenmenin ortadan kaldýrýlmasý, Ýller Bankasý'nýn Dünya Bankasý tarafýndan da saptandýðý üzere, kentsel yerleþmeler için planlama ve yatýrýmcýlýk dünya genelinde özel su piyasasý, suyun kamu iþlevlerine son verilmesi ve alanýn tümüyle mülkiyeti ve kamu iþletmeciliði ile baðlanmýþ yapýsý belediyelere býrakýlmasý, Devlet Su Ýþleri'nin öncelikle nedeniyle sýnýrlý bir varlýða sahiptir. Buna karþýn, iþletmecilikten tümüyle ve daha sonra yatýrýmcýlýktan dünya genelinde iþ gören ulusötesi su þirketlerinin büyük ölçüde geri çekilmesi yönünde geliþmeler aralarýnda yaþanan birleþmeler nedeniyle boyutlarý, yaþanmaktadýr. Genel olarak ulusal örgütlenme aðý sektördeki aðýrlýklarý ve politikalarý belirleme güçleri zayýflamakta, yerelleþtirme süreci ilerlemektedir. giderek daha hýzlý artmaktadýr. Ulusal ve yerel su Ulusal örgütlenme modelindeki bu geliþmeler iþletmeciliði, pekçok ülkede ve Türkiye'de öncelikle bu üzerinde durulmasý ve sürecin, sektörün gerektirdiði þirketler tarafýndan üstlenilmektedir. Dünya genelinde bütünlük içinde tartýþmaya açýlarak ulusal yetkili iþ yapan su þirketleri rekabetçi bir sistemin geliþmesi kurumlar ve uzmanlarýn yer alacaðý planlama ve yerine, doðal tekel alanlarýndan biri olan su sektöründe modelleme çalýþmasýna konu edilmesi gerekmektedir. dünya genelinde tekelci bir sistem yaratýlmasýna neden Ulusal kaynaklarý tek elden planlamak, su haklarý olmaktadýrlar. Bu özellikler, konunun tüm ülkeler ve su tahsisi ilkelerini uygulamak, gerekli yatýrýmlarý tarafýndan ulusal çýkarlar ile iliþkilendirilerek gerçekleþtirmek ve gerekli durumlarda iþletmeciliði deðerlendirilmesini zorunlu kýlarken, özel su üstlenmek üzere güçlü bir ulusal merkezi kurumun piyasasýnýn rekabet ile saðlayacaðý üstünlükleri olduðu varlýðý vazgeçilmez önemdedir. Buna karþýn, kentsel ve savýnýn da tartýþmaya açýk olduðunu göstermektedir. kýrsal yerleþmeler için iki ayrý merkezi kurum gerekli Suyun bir piyasa malý olarak fiyatlandýrýlmasý ilkesi görünmemektedir. Kent-kýr ayýrýmýnýn maddi temelini çok yönlü sorunlar içermektedir. Geliþmekte olan yitirdiði ve kýrsal yerleþmeler ile kentsel yerleþmeler ülkelerde toplumsal eþitsizlik ve buna koþut dengesiz arasýndaki kamu hizmetlerinin ayný standardý yüksek ihtiyaç düzeyi nedeniyle uygulanabilmesi için paylaþmasý gerektiði göz önüne alýndýðýnda, gerekli zemine sahip deðildir. Dünya Bankasý yerleþmeler bazýnda yürütülecek iþlerin tek merkezi incelemesinde de üzerinde durulduðu gibi, suya en az kurumun yönetimine verilmesi daha uygun bir çözüm ulaþmýþ olan ve ihtiyaç düzeyi en yüksek toplumsal olacaktýr. Bu ulusal kurum, yerel yönetimlerce kesimleri oluþturan yoksullarýn, fiyatlandýrma ilkesi ile yürütülecek iþler ile iþletmeciliði yönlendiren, birlikte bedeli yükselecek olan suya eriþme þanslarý geliþtiren ve denetleyen bir yapý olarak daha da düþecektir. örgütlenmelidir. DSÝ ile Ýller Bankasý, ulusal düzlemde Su hizmetlerinin özelleþtirilmesi, su gelirlerinin yaratýlacak bu iki kademeli yapý için gerekli donanýma kamu finansmaný döngüsünde deðil piyasa borsa sahip kuruluþlardýr. finansmaný döngüsünde hareket etmeye baþlamasý demektir. Bilindiði gibi borsa sistemi ulusal sýnýrlardan 3. Talep Odaklý Yönetimin Sorunlarý kurtulmuþ bir sistemdir; burada dönen kaynak Özünü talep-odaklý yönetim formülünün uluslararasý mali sisteme ait bir unsurdur. Su oluþturduðu seçenek, su kaynaklarýnýn korunarak hizmetinde özelleþtirme, su gelirlerinin bu sistemi geliþtirilmesi amacýna ulaþýlmasýný engelleyecek kimi fonlamak amacýyla kullanýlmasý; kamu finansman özelliklere sahiptir: kaynaklarýnýn daraltýlmasý anlamýna gelir. Su kaynaklarý, çeþitli ulus-devlet sýnýrlarý içinde Kamu mekanizmasý, su hizmetinden elde edilen olmalarý nedeniyle ulusal çýkarlara baðlý varlýklardýr. gelirlerin bu sektörün yatýrýmlarýna özgülenmemesi Buna karþýn oluþturulmasý hedeflenen özel su piyasasý, nedeniyle eleþtirilmekte; su hizmetinden elde edilen yalnýzca yerel ve ulusal deðil ayný zamanda ve asýl gelirlerin yine ayný sektörde kullanýlmasý amacýyla, su olarak uluslararasý karakter taþýmaktadýr. Özel su iþlerinin belediye ana bünyelerinden uzaklaþtýrýlmasý piyasasý, ulusal sularýn uluslararasý piyasa ve özerk iþletmeler oluþturulmasý önerilmektedir. ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý:

18 Ýncelemeler Suda borsa sistemi, su kaynaðýnýn mülkiyetine sahip iþlemine alýnmalýdýr. Kýrsal ve kentsel tüzelkiþiliklere kiþi ve þirketlerin, elindeki malý kýtlýk olduðu dönemler bölünmüþ yerleþme yönetimi, bu yolla zaman içinde için saklamasýný ve bu dönemlerde yükselecek fiyat eritilmelidir. düzeylerinden satýþa sunmasýný öngörür. Su gibi temel Yerel yönetim birlikleri, hizmetin gerektirdiði bir yaþamsal maddenin kýtlýk dönemlerinin kazanç aracý ölçeðin yaratýlmasýný saðlayan uygun araçlardýr. Buna olarak sýnýflandýrýlmasý, en azýndan insani deðerler karþýn, birlikler yetersiz bir hukuksal çerçeve içinde ve açýsýndan kabul edilebilir deðildir. denetimsiz çalýþan yapýlardýr. Sorumluluðu, açýk olarak kurucu yerel yönetimlerde olmak üzere, birlik 4. Sonuçlar ve Öneriler sisteminin hem hukuksal hem yapýsal açýdan Küreselleþme döneminin gerçekleri de göz düzenlenmeye gereksinmesi vardýr. önünde bulundurularak, Türkiye'de su yönetimi Hizmetlerin katýlýmcýlýk geniþletilerek örgütlenmesinin kapsamlý bir biçimde yenilenmesi sürdürülmesi, günümüzde iki farklý anlam gerekmektedir. Üç kademeli bir yapýlanma önerisi yüklenmiþtir. Bunlardan biri hizmetin kamusal özünü aþaðýda sunulmuþtur. korumayý öngören "halk katýlýmý", diðeri hizmetin kamu Su mülkiyeti ve iþletmeciliðinde kamu sistemi sektörü dýþýna çýkarýlmasýný öngören "katýlýmcý korunmalýdýr. özelleþtirme"dir. Katýlýmcý özelleþtirme formülünde Ulusal - merkezi sorumlu kuruluþ olarak DSÝ, her vurgu özelleþtirme sözcüðündedir; katýlýmcýlýk geçici türlü mülkiyet ve kullanma hakký ile birlikte su özelleþtirme kalýcý olan unsurdur. Su hizmetleri söz varlýðýnýn planlanmasý ve genel yönetimini yürütecek konusu olduðunda "katýlýmcý özelleþtirme", kamu karar biçimde güçlendirilmelidir. mekanizmasýnda yalnýzca ilgili yerel çýkar gruplarýnýn Yerleþme bazýnda içme, kullanma ve sulama suyu (su tüketicilerinin) deðil, ayný zamanda bu hizmetlerin altyapý planlamasý, teknoloji seçimi ve geliþtirilmesi, iþletmeciliðini üstlenen transnasyonel þirketlerin iþletme modellerinin kurulmasý, yerel yönetim sandalye sahibi olmalarýný da öngörmektedir. Kamu örgütlenmesi ve iþgücünün yetiþtirilmesi, finansman hizmetlerinde katýlýmcý modeller geliþtirilirken, bu saðlanmasý iþleri kentsel ve kýrsal yerleþmeler için farklý yaklaþýmlarýn göz önünde bulundurulmasý önem birleþtirilmiþ olarak ulusal - merkezi bir kuruluþun taþýr. yönetimine verilmelidir. Bu görev için Köy Hizmetleri Genel Müdürlüðü deneyimi Ýller Bankasý'na aktarýlarak, 5. Kaynaklar Ýller Bankasý yenilenmeli ve güçlendirilmelidir. EROÐLU, V., Türkiye'nin Su Ve Toprak Kaynaklarý Yerleþmelerde su hizmetleri iþletmeciliði Potansiyeli Ve Geliþimi Su Sorunlarý Kongresi, 3-5 Haziran belediyelerde olmalýdýr. Belediyeler, kendi bünyeleri 2002 Harmancýoðlu, N., Su kaynaklarýnýn yönetiminde içinde katma bütçeli su iþletmeleri kurmak yetkisine sürdürülebilirlik göstergeleri IV. Ulusal Hidroloji Kongresi, sahiptir; nüfusu 'den çok olan belediyelerde bu Ýstanbul, Haziran yöntem kullanýlmaktadýr. Katma bütçeli su iþletmeciliði Kodalgap, S., Ankara Üniv. Ziraat Fak., Tüzün, A. M.,Tarým modeli güçlendirilerek kurumsallaþtýrýlmalýdýr. Koordinatörü, Gap ta Tarýmsal Kuraklýk Ve Alýnabilecek Ýþletmecilikten sorumlu belediye yönetimleri, ikinci Önlemler, Türkiyede Kuraklýk Ve Su Kaynaklarýmýz, kademede yer alacak ulusal - merkezi kurum tarafýndan Ýstanbul, Su Vakfý, 3 Ekim yönlendirilmeli ve denetlenmelidir. Ýnternet Adresleri: Yerel yönetim su iþletmeciliði, tüm diðer yerel (Birleþmiþ kamu hizmetleri gibi, belediye bünyesi içinde yer Milletler Su Kaynaklarý Deðerlendirmesi) almalýdýr. Seçilmiþ organlarýn yönetimi, yerel halk part2d.htm (AB su ve atýksu standartlarý) denetimi olarak demokratik denetimi gerçekleþtirmenin baþlýca araçlarýndan biridir. Öte yandan hizmette background.htm (AB su fiyatlandýrma politikasý) etkinlik, hizmetlerin parçalanmamasýný ve bütünlük (Dünya içinde yönetilmesini zorunlu kýlmaktadýr. Bankasý su özelleþtirmeleri) Belediye, kentlerin yönetim modelidir. Kentler, (International Water Association) sosyolojik olarak, varlýklarýný ve kimliklerini (International Water Resources çevrelerinde yer alan kýrsal yerleþmeler ile günlük ve Association IWRA- sürekli iliþkilerden alan merkezlerdir. Belediye, (katýlýmcý sulama yönetimi uluslararasý hinterlandý kýrsal yerleþmeler olan bir kenti yönetir; bu network) gerçeðe uygun olarak belediye sýnýrlarý çevre köyleri (ülkelere içine alacak biçimde sürekli bir yeniden belirleme göre su verileri) 18 ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130

19 Ýncelemeler RÝJÝTLÝK MERKEZÝ KAVRAMI ÜZERÝNE Dr. Ümit ÇELEBÝ Araþ. Gör. Kanat Burak BOZDOÐAN Ege Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Ýnþaat Mühendisliði Bölümü, Yapý Anabilim Dalý Giriþ yapýda; her hangi bir katta, o katta bulunan yatay yük taþýyýcý elemanlara - çerçeve kolonlarý, dolu veya Son derece önemli deprem riski altýnda bulunan boþluklu perdeler ile bunlarýn birleþmesinden ülkemizde, 1998 yýlýnda yürürlüðe giren ABYYHY ile meydana gelen çekirdeklere - gelen kesme birlikte yapý tasarým ve analizine, Yapý Düzensizliði kuvvetlerinin bileþkelerinin kesiþme noktasýna o kata kavramý getirilmiþ ve yapýnýn davranýþýný belirleyen en ait Kayma Merkezi veya Burulma Merkezi olarak önemli düzensizlik olarak da A1-Burulma tanýmlamak mümkündür.[2] Ancak, ülkemizde gerek Düzensizliði tanýmlanmýþtýr, [1]. Bilindiði üzere akademik çevrelerde ve gerekse uygulamada, kayma yapýlarda, rüzgar etkisi halinde taþýyýcý elemanlarýn veya burulma merkezi yerine yaygýn olarak Rijitlik simetrik yerleþmemesinden veya rüzgar kuvvetinin Merkezi adý kullanýlmaktadýr. Literatürle ve simetrik olmamasýndan, deprem etkisi halinde ise uygulamayla uyum saðlamak amacýyla burada da - kütle ve rijitlik merkezlerinin çakýþmamasýndan dolayý rijitlik merkezi - kullanýlacaktýr. Rijitlik merkezini burulma etkileri meydana gelmektedir. Yönetmelikte baþka bir ifadeyle; Yapýnýn burulmasýz yalnýz öteleme ise yapýlarýn, simetrik de olsalar yer hareketinin dönme yapabilmesi için dýþ yükün, yapýda uygulanmasý bileþeni,hesap ile uygulama uygulamada hesap dýþý gereken nokta olarak tanýmlayabiliriz. Bu tanýmlara oluþabilecek rijitlik farklýlýðýndan,önceden göre, rijitlik merkezinin tayini için ilk önce; yapýnýn kestirilemeyen hareketli yük daðýlýmý gibi sebeplerden plandaki her iki asal doðrultusundaki öteleme en az %5 bir dýþmerkezliðe göre irdelenmesi hesaplarý, verilen dýþ yüklere göre, birbirinden öngörülmektedir. Bu durumda, uygulamadaki tüm baðýmsýz olarak yapýlarak yatay yük taþýyýcý yapýlar Burulmalý Yapý olarak göz önüne alýnabilir. elemanlara gelen kesme kuvvetleri bulunur. Daha Burulmalý yapýlarýn statik ve dinamik analizi sonra, her kat için yatay yük taþýyýcý elemanlara ait geçmiþte ve bugün akademik çevrelerde ilgi uyandýran kesme kuvvetlerinin bileþkelerinin kesiþme noktasý bir konu olup halen üzerinde yoðun çalýþmalar hesaplanarak rijitlik merkezi tayin edilir. Bu taným ve yapýlmaktadýr [2, 3,4]. Burulmalý yapýlarýn hesabýnda hesap yöntemi genel olup taþýyýcý sitem türünden son derece önemli bir kavram olan Rijitlik Merkezi baðýmsýzdýr. üzerine, gerek uygulamada ve gerekse de bazý Özel olarak simetrik yapýlar ile yalnýz kayma akademik çevrelerde birbiriyle çeliþkili açýklamalar çerçevelerinden veya yalnýz perdelerden oluþan ve ve/veya tanýmlamalar yapýlmaktadýr. Bu çalýþmada, karakteristikleri yapý yüksekliði boyunca sabit olan verilen basit bir sayýsal uygulama yardýmýyla Rijitlik yapýlarda, kat rijitlik merkezi her katta aynýdýr. Bu özel Merkezi kavramýna açýklýk getirilmeye çalýþýlmýþtýr. durumlarda, kat rijitlik merkezi, kolon ve perde atalet momentlerinin bileþkesi olarak alýnabilir. Belirtilen Rijitlik Merkezinin Tanýmý ve Yeri özel durumlar dýþýnda kalan diðer tüm sistemlerde, kat rijitlik merkezinin yukarýda belirtilen genel yöntemle Mukavemette; Kesmeli bir eðilmenin burulmasýz bulunmasý esastýr. olabilmesi için kesme kuvvetinin kesitte geçmesi icap Ancak, taþýyýcý sistemi çerçeveler ve perdelerden eden nokta kayma merkezi olarak veya Burulmasýz oluþan yapýlarda kat rijitlik merkezlerinin yeri dýþ kesmeli eðilmede, kesitte daðýlý kayma gerilmelerinin yüklere de baðlýdýr. Bu özellik nedeniyle perde-çerçeve bileþkesinin geçtiði nokta kayma merkezi olarak türü yapýlarýn statik ve dinamik analizlerde kat rijitlik tanýmlanmaktadýr, [5]. Yine, ince cidarlý ve açýk kesitli merkezlerinin yeri kattan kata deðiþmektedir. Bu çubuklarýn veya diðer adýyla açýk tüplerin üniform nedenle, uygulamada ve bazý akademik çevrelerde, olmayan burulma teorisinde - VLASOV Teorisi - açýk taþýyýcý sistemi çerçeveler ve perdelerden oluþan tüp kesitlerin, burulmalý eðilmedeki kayma merkezi ile yapýlar içinde kat rijitlik merkezini, kolon ve perde üst üstte düþen ve Burulma Merkezi adý verilen atalet momentlerinin bileþkesinin geçtiði yer olarak belirli bir nokta etrafýnda döndükleri bilinmektedir [6]. tanýmlamak son derece hatalý ve yanýltýcý sonuçlar Benzer olarak, yatay yükler etkisindeki çok katlý bir vermektedir. ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý:

20 Ýncelemeler Yatay yükleri, çerçeveler, dolu veya boþluklu perdeler ile bunlarýn birleþmesinden meydana gelen çekirdeklerin taþýdýðý sistemlerde, çerçevelerin daha çok kayma kiriþi tipinde, perde ve çekirdeklerin daha çok eðilme kiriþi tipinde, boþluklu perde ve çekirdeklerin ise her iki tipte deformasyon yaptýklarý bilinmektedir, [7,8,9]. Bu durumda, iki farklý tip davranýþ gösteren çerçeveler ile dolu ve/veya boþluklu perdeler ve çekirdeklerden oluþan yapýlarda, yatay yük paylaþýmý son derece farklý olmaktadýr. Bu durumda, taban seviyesinde kat kesme kuvvetinin çoðunu perdeler karþýlarken, çerçevelere gelen kat kesme kuvvetleri üst katlara doðru gidildikçe artmaktadýr. Uygulamada, bu özellikten yararlanýlarak yapý yüksekliði boyunca perde, kolon ve kiriþ kesitleri ayný alýnmakta olup bu durumda dahi rijitlik merkezinin yeri kattan kata deðiþmektedir. Tablo 1. Üniform yükleme durumunda kayma merkezi Sayýsal Örnek Kaynak [2]'den alýnan ve Þekil-1'de planý verilen 16 katlý yapýda, kat yüksekliði 3,00 m., kiriþ, kolon ve perde boyutlarý yapý yüksekliði boyunca sabit olup 4 kiriþlerin atalet momenti dm, dýþ ve iç 4 kolonlarýn atalet momentleri de sýrasýyla dm ve dm olarak, perdelerin kalýnlýðý ise 0.20 m. olarak verilmiþtir. Örnek yapý, hem sürekli sistem hesap modeli kullanýlarak Diferansiyel Denklem Yöntemi ile hem de ayrýk sistem hesap modeli kullanýlarak Direkt Matris Deplasman Yöntemi ile statik üniform ve üçgen yükleme durumlarý için ayrý ayrý çözülmüþtür. Her bir yükleme durumu için kat rijitlik merkezinin yeri, Tablo-1 ve Tablo-2 de gösterilmiþtir. Tablo 2. Üçgen Yükleme durumunda rijitlik merkezinin yeri Þekil 1. Örnek Yapýnýn Planý 20 ÝMO Ýzmir Þubesi Bülteni - Eylül Sayý: 130