MADDE. Uzayda yer kaplayan kütlesi ve hacmi olan her varlığa madde denir. Örnek: demir, bakır, taş, toprak, altın vb.

Transkript

1

2 MADDE Uzayda yer kaplayan kütlesi ve hacmi olan her varlığa madde denir. Örnek: demir, bakır, taş, toprak, altın vb.

3 Maddeleri şöyle gruplandırabiliriz; MADDE Ölçülebilir özellikler hacim kütle Görülen Hissedilen özellikler Saydam opak Parlak - mat Sert - yumuşak Esnek - berk Kırılgan - sağlam Su geçiren su geçirmeyen Kokulu - kokusuz Düz - pürüzlü Düzgün şekilli - şekilsiz Suda yüzen suda batan

4 Maddeleri duyu organlarımızla fark edilen özelliklerine göre şöyle gruplandırabiliriz; RENK KOKU - TAT Bazı maddeleri renklerine, kokularına veya tatlarına bakarak birbirinden ayırt edebiliriz. Örneğin; karabiber ile tuzu renklerine bakarak ayırt edebiliriz. Ancak, bazı maddeleri sadece renklerine bakarak ayırt edemeyiz. Tuz,un, şeker farklı maddeler olmasına rağmen beyaz renklidir.

5 Sert Yumuşak Madde Eğilip bükülmeye,çizilmeye,kesilmeye,çiğnenmeye karşı dayanıklı maddeler serttir; Kolayca eğilip bükülen, çizilen, kesilen,çiğnenen maddeler yumuşaktır. Örneğin cam elmas(dünyada bilinen en sert maddedir),kaya tahta sert; pamuk,sünger, elyaf, kauçuk yumuşak maddedir. Sert madde Sert Madde Yumuşak Madde

6 Kırılgan Sağlam Madde Cam, fayans,kalem ucu kırılgan iken demir, tahta, taş sağlamdır. Kırılgan Madde Sağlam Madde

7 Saydam Opak Madde Işığı geçiren maddeler saydam,geçirmeyenler opak maddedir. Örneğin cam, su, ve hava saydam; tahta, duvar, kapı opaktır.

8 KÜTLE Bir cismin değişmeyen madde miktarıdır. Bütün maddelerin bir kütlesi vardır. NET AĞIRLIK Kabın içinde bulunan maddenin kütlesidir.

9 BRÜT AĞIRLIK Maddenin içinde bulunduğu kap ile tartıldığı zaman bulunan kütlesidir. DARA Maddenin içine konulduğu kabın kütlesidir.

10 Katıların kütlesi terazi ile ölçülür.

11 Sıvıların kütlesini ölçmek için katılardan yararlanırız. Sıvı hâldeki maddelerin kütlelerini ölçerken içinde bulundukları kapların kütlelerinin bilinmesi gerekir.

12 Gazlar, katı ve sıvılara göre çok hafiftirler. Gazların kütlesini ölçmek için katı maddelerden yararlanılır. SıkıĢtırılabildikleri bir kabın içinde olduklarında tartılabilirler.

13 Maddenin boşlukta kapladığı yere hacim denir.

14 Sıvıların hacmini ölçmek için dereceli silindir veya ölçü kapları kullanılır.

15 Düzgün Ģekli olan katıların hacimleri matematiksel formüllerle hesaplanır. Düzgün Ģekli olmayan katıların hacimleri, dereceli silindirle ölçülür.

16 Gazların belli hacimleri yoktur. O yüzden konuldukları kabın hacmini doldururlar.buna göre kabın hacmi ne kadar ise gazın hacmi ona eģittir.

17 Doğal Madde Hiçbir iģlemden geçmemiģ, doğadan elde edildiği haliyle bulunan maddeler doğal maddelerdir. Örnek: Ağaç, çiçek, taģ, toprak, meyveler, sebzeler,buğday,arpa, pancar, pamuk, süt

18 ĠĢlenmiĢ Madde Doğadaki maddelerin insan tarafından iģlenerek yeni maddeler elde edilmesidir. Örnek: Defter, un, meyve suyu, salça, cam, yün kumaģ, Ģeker

19 Yapay Madde Doğadaki örneklerine benzetilerek insan eliyle yapılmıģ, üretilmiģ olan maddelerdir. Örnek: Ağaçtan yapılmıģ sunta, petrol katranından elde edilen plastik, naylon, kauçuk, ve teflon yapay maddelere örnek olarak gösterebiliriz.

20 Ürün ĠĢlenmiĢ maddelerin kullanım amacına uygun olarak değiģtirilmesinden elde edilen yeni maddeye ürün adı verilir. Örnek: ġeker pancarı ġeker Kesme Ģeker Zeytin Zeytinyağı Sabun Yün Ġplik Kazak

21 DOĞA OLAYLARININ MADDEYE ETKĠSĠ Doğa olayları, maddeleri sürükleyerek, aşındırarak ve parçalayarak yeryüzünü şekillendirir. Yağmur, sel, rüzgâr, gece-gündüz ve mevsimlerdeki sıcaklık farkı gibi doğal olaylar, maddelerin değişimine neden olur.

22 Peribacaları, yağmur ve rüzgârın yumuşak kayaçları aşındırmasından oluşmuştur.

23 Yağan yağmur suları toprak ve kayaçlar arasındaki boşluklara dolar. Gündüz sıcak olan hava, gece aniden soğuyunca kayaçların arasındaki su donar. Donan su, kayacın parçalanmasına neden olur. Büyük ve sert kayaçların bu yolla parçalanması yıllar sürer.

24 Akarsu ve dereler de taşları ve toprağı sürükler. Kıyılarındaki taşı ve toprağı kopararak da o yerin şeklini değiştirir. Vadiler, bu yolla oluşmuş yer şekilleridir.

25