ELEKTRİKLE ÇALIŞMALARDA GÜVENLİK. Elektrik tesislerinde güvenlik - 1

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ELEKTRİKLE ÇALIŞMALARDA GÜVENLİK. Elektrik tesislerinde güvenlik - 1"

Koray Eyüboğlu
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ELEKTRİKLE ÇALIŞMALARDA GÜVENLİK Elektrik tesislerinde güvenlik - 1 1

2 İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ 2.3. Tesisatlar İlgili standartlarda aksi belirtilmediği sürece, tesisatların periyodik kontrolleri yılda bir yapılır Elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner tesisatı ile akümülatör ve transformatör ve benzeri elektrik ile ilgili tesisatın periyodik kontrolleri elektrik mühendisleri, elektrik tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır Madde de belirtilen kriterler saklı kalmak kaydı ile bir kısım tesisatın periyodik kontrol kriterleri ve kontrol süreleri Tablo: 3 te belirtilmiştir. EKİPMAN ADI Elektrik Tesisatı, Topraklama Tesisatı, Paratoner Akümülatör, Transformatör Yangın Tesisatı ve Hortumlar, Motopomplar, Boru Tesisatı Yangın Söndürme cihazı Havalandırma ve Klima Tesisatı KONTROL PERİYODU (Azami Süre) Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl 1 Yıl Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl TS ISO standardında belirtilen sürelerde 1 Yıl 2

3 Toprak kaçak akımı ; Gerilimli bir iletkenin, yalıtım hatası sonucu bir gövdeye temas etmesi sonucunda toprağa akan akıma "toprak kaçak akımı" denir. Temaslar iki alt gruba ayrılır; Direkt (doğrudan) temas Endirekt (dolaylı) temas 3

4 Direkt (doğrudan) temas; Bir insanın, işletmeye tabi olan gerilim taşıyan parçalara, bir başka ifadeyle aktif bölümlere dokunması olayıdır. Aktif Bölümler : İşletme araçlarının normal işletme şartlarında gerilim altında bulunan iletkenleri ve iletken bölümleridir. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği Madde 3 4

Endirekt (dolaylı) temas; Bir insanın, işletmeye tabi olmayan fakat yalıtım hatasından dolayı gerilim taşımaya başlayan parçalara dokunması olayıdır.

5 Endirekt (dolaylı) temas; Bir insanın, işletmeye tabi olmayan fakat yalıtım hatasından dolayı gerilim taşımaya başlayan parçalara dokunması olayıdır. Gövde : İşletme araçların her an dokunulabilen, aktif bölüm olmayan fakat bir arıza durumunda gerilim altına girebilen iletken bölümleridir. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği Madde 3 5

6 Herhangi bir yalıtım hatası bulunan elektrik cihazına veya direkt enerji altındaki iletkenlere temas eden kişinin vücudu üzerinden elektrik akımı geçer. Akımın vücuttan geçişi ile meydana gelen tehlikenin önemi birçok etkene bağlıdır. Bunların başlıcaları; akımın değeri vücut direnci akımın geçiş süresi akımın vücutta izlediği yol 6

7 Electrical Safety Hazards Handbook.pdf 7

8 Elektrik akımı her zaman; en kısa ve en düşük dirence sahip yolu seçer 8

IEC 60479-1 standardına göre insan hayatı için kritik akım eşik değeri 30 ma olarak belirlenmiştir.

9 IEC standardına göre insan hayatı için kritik akım eşik değeri 30 ma olarak belirlenmiştir. Bir insanın vücut direnci ise ortam şartlarına göre ohm arasındadır. Buna göre tehlikeli gerilim değeri kuru ortam şartlarında yaklaşık; olup, Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği Madde 31 e göre 50V olarak standardize edilmiştir. 9

10 ELEKTRİK İÇ TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ Madde 3 Gerilim altındaki bölümlere dolaylı (endirekt) olarak dokunmaya karşı koruma düzenleri İnsanları ve evcil hayvanları 5O voltun üzerindeki dokunma gerilimlerinin neden olacağı tehlikelerden korumak için kullanılacak düzenlerin tümüdür. Koruyucu yalıtma (Madde 33) Üzerinde durulan yerin yalıtılması Küçük gerilim (Madde 34) Koruma topraklaması (Madde 35) Sıfırlama (Madde 36) Koruma hat sistemi (Madde 37) Hata gerilimi koruma bağlaması (Madde 38) Hata akımı koruma bağlaması (Madde 39) Koruyucu ayırma (Madde 40) 10

11 AKIM DEĞERİ ETKİSİ 0,01 ma Akımın hissedilme sınırı, elde gıdıklanma olur 1-5 ma Elde uyuşma hissi, elin ve kolun hareketi zorlaşır ma Tutulan cisim henüz bırakılabilir, elde ve kolda kramp başlar, tansiyon yükselir ma Tahammül edilebilen akım şiddeti, tansiyon yükselir, kalp düzensiz çalışmaya başlar, solunum zorlaşır, reversibl kalp durması baş gösterir, genel olarak bilinç yerindedir, bazı kişilerde 50 ma'den sonra bayılma meydana gelir ma Akımın etki süresine bağlı olarak kalpte fibrilasyon baş gösterir, bilinç kaybolur. (0,3 sn'den daha kısa süreli elektrik çarpmalarında fibrilasyon olmaz.) > 3-8 A Tansiyon yükselir, kalp durur, akciğerler şişer, bilinç kaybolur. 11

12 AC-4-1 zone: Up to 5% probability of heart fibrillation AC-4-2 zone: Up to 50% probability of heart fibrillation AC-4-3 zone: More than 50% probability of heart fibrillation AC-1 zone: Imperceptible AC-2 zone: Perceptible AC-3 zone : Reversible effects: muscular contraction AC-4 zone: Possibility of irreversible effects 12

13 A curve: Threshold of perception of current B curve: Threshold of muscular reactions C 1 curve: Threshold of 0% probability of ventricular fibrillation C 2 curve: Threshold of 5% probability of ventricular fibrillation C 3 curve: Threshold of 50% probability of ventricular fibrillation 13

14 Kaçak akıma karşı alınması gereken iki temel önlem vardır : Temasın söz konusu olduğu devrede toprak kaçak akım cihazı kullanılması Temasa müsait tüm gövdelerin topraklanması Kaçak akım koruma şalterleri, bağlı bulunduğu şebekede oluşan herhangi bir kaçak durumunda devreyi açarak güvenli bir koruma sağlar. ELEKTRİK İÇ TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ Madde 18 - Sayaç ve sigortaların büyüklüğü ve yerlerinin belirlenmesi Çok basit tarım binaları, barakalar, basit köy evleri hariç yapı bağlantı kutusuna yangın koruma, sayaç kolon devrelerine ise hayat koruma eşikli, düzeneği ile birlikte termik manyetik şalter veya otomatik sigorta (ayrı ayrı veya birlikte) konulmalı ve tüm koruma düzenleri arasında seçicilik sağlanmalıdır. 14

15 Kaçak akım koruma şalterleri, hayat koruma amaçlı ve yangın koruma amaçlı olmak üzere iki sınıfa ayrılır: 1- Hayat koruma : Kaçak akım koruma şalteri 30 ma ve üstündeki değerlerde devrenin enerjisini ani olarak keserek güvenli bir koruma sağlar. 15

16 Kaçak akım koruma şalterleri, hayat koruma amaçlı ve yangın koruma amaçlı olmak üzere iki sınıfa ayrılır: 2- Yangın koruma : Kaçak akım değeri 300 ma'e ulaştığında yangın tehlikesi oluşmaya başlar. Kaçak akım koruma şalteri, kaçak akımın 300 ma eşik değerinde ve üstündeki değerlerde mal ve can güvenliği açısından devrenin enerjisini keserek, güvenli bir koruma sağlar. 16

17 Faz Nötr Toprak 17

18 Faz Nötr Toprak ohm 18

19 Faz Nötr Toprak ohm 19

20 Faz Nötr Toprak Nötr Faz 20

21 Elektrik tesisatında kullanılacak sigortanın değeri akıma göre belirlenir. 21

22 Ana sigorta Nötr Faz Kaçak akım koruma şalteri 22

23 23

24 24

25 Termik Manyetik Şalter (Kompakt Şalter), termik ve manyetik koruma esaslı alçak gerilim devre kesicileridir. Bu devre kesiciler normal durumlarda devreyi açıp kapamayı sağlarken, normal durum dışında yani devreden aşırı akım geçmesi ya da kısa devre oluşması durumunda devreyi kesen koruma amaçlı bir elemandır. 25

26 ELEKTRİK KUVVETLİ AKIM TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ (R.G ) Sigorta, minyatür kesici ve kesiciler Madde 9- Tesislerdeki elektrik donanımlarının aşırı akımlara karşı korunması genel kural olarak sigortalarla ya da kesicilerle yapılacaktır. Sigortalar, minyatür kesiciler ve kesiciler bulundukları yerde ulaşılabilecek en büyük kısa devre akımını güvenlikle kesebilecek değerde seçilmelidir. Üzerine tel sarılarak köprülenmiş veya yamanmış sigortalar kullanılmamalıdır. Aşırı akımlara karşı koruma düzeni, arıza olduğunda tehlike altında kalan iletkenlerin akımının kesilmesini sağlayacak biçimde yerleştirilmelidir. Buna karşılık topraklanmış sistemlerde, aşırı akımlara karşı koruma düzeninin çalışması sırasında topraklama tesisleri sistemden ayrılmamalı; topraklama tesisleri direnci yükseltilmemelidir. 26

27 SF6 gazlı kesici 27

28 Yük ayırıcı 28

29 Enerji panoları 29

30 Enerji panoları 30

31 Enerji panoları 31

32 Enerji panoları 32

33 Enerji panoları 33

34 Enerji panoları 34

35 Termal görüntüleme 35

36 Termal görüntüleme 36

37 Termal görüntüleme 37

Benzer belgeler

Neden tehlike??? Elektrik kaynaklı tehlikeler ve meydana getirdiği sonuçlar ;

Neden tehlike??? Elektrik kaynaklı tehlikeler ve meydana getirdiği sonuçlar ; Elektrik akımının canlı vücudundaki sinirler, kaslar ve kalp çalışması üzerindeki etkileri, Elektrik akımından dolayı oluşan