Ortaöğretim Türk Edebiyatı 11. Ders Kitabı

Transkript

1 TÜRK EDEBİYATI Ortaöğretim Türk Edebiyatı 11 Ders Kitabı Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 61 sayılı kurul kararı ile öğretim yılından itibaren 5 (beş) yıl süreyle ders kitabı olarak kabul edilmiştir. Budak KIRZIOĞLU BİR-YAY YAYINEVİ Atatürk Bulvarı, Gama İş Merkezi, Nu.: 97/33 Kızılay/ANKARA tel.: (0 312)

2 I. Ünite: BATI TESİRİNDEKİ TÜRK EDEBİYATINA GİRİŞ (YENİLEŞME DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI) me olmuş, Toprak işleyenindir. ilkesi benimsenerek mirî düzenden özel mülkiyet düzenine geçilmiştir. Her alanda yeni yeni yasalar çıkartılmış, adliye alanında Nizamiye Mahkemeleri adıyla yeni kuruluşlar oluşturulmuştur. Daha önce açılan okulların sayısı artırılmış, halkın okuma yazma öğrenmesine hız verilmiştir. Hemen belirtmek gerekir ki bütün bu girişimler eskiyi, eski kuruluşları değiştirmiş değildir. Eski kuruluşlar varlığını sürdürürken bunların yanına yenileri eklenmiştir. Örneğin, medreseye ilişilmemiş ama onun yanına darülfünun (üniversite), ilk ve ortaokullar kurulmuştur. Bir yandan İslamcılık görüşü, bir yandan Osmanlıcılık düşünüşü sürdürülmüştür. Bu da ister istemez Osmanlı toplum yapısında bir ikileşmeye yol açmıştır. Bu ikili yapı içerisinde yenileşme düzeltimleri, beklenilen sonucu bir süre geciktirmiştir ama tümüyle önleyememiştir. Başka bir deyişle Osmanlı Devleti yıkılıştan kurtarılamamıştır. Çünkü Avrupa ekonomisinin karşısında Osmanlı ekonomisi, her geçen yılla birlikte gücünü yitirmiştir. İmparatorluğun ipek, pamuklu, yünlü deri ve kumaş sanayisi, Batı nın makine ürünlerinin yanında çöküntüye uğramıştır. Öte yandan milliyetçilik akımının güçlenişi, imparatorluk sınırları içinde yeni karışıklıklar, ayaklanmalar yaratmıştır. Bosna Hersek ten başlayan kıpırdanışlar Sırbistan, Girit ve Suriye ye değin yayılmıştır. Rus seferleri, Yunan işleri, Balkan sorunu İmparatorluğun siyasal ve askerî gücünü yiyip tüketmiştir. Dışa borçlanmalar artmış, siyasal ve ekonomik bağımsızlık ciddi yaralar almıştır. İmparatorluk, birçok Batılı ülkenin açık pazarı durumuna düşmüştür. Bu durumdan kurtulmak için türlü önlemlere başvurulmuş, yeni düzenleyimlere gidilmiştir. Örneğin, 23 Aralık 1876 da anayasal düzene geçiş, ardından gelen 33 yıllık baskı yönetimine yaslanan II. Abdülhamit Dönemi, Jön Türk hareketleri, İttihat ve Terakki Cemiyetinin çalışmaları, 23 Temmuz 1908 İkinci Meşrutiyet hareketi bunlar arasında sayılabilir.... Emin Özdemir Türk ve Dünya Edebiyatı 1. Metnin ilk paragrafında neden bahsedilmektedir? 3 a. Osmanlı Devleti nin Yükselme Dönemi ile ilgili araştırma sonucunda edindiğiniz bilgiler, tarih dersinde öğrendikleriniz ve okuduğunuz metnin ışığında Osmanlı Devleti ni güçlü kılan sosyal, siyasi etkenleri ile veren aşağıdaki seçeneklerden doğru olanları işaretleyiniz. Osmanlı yı güçlü kılan faktörler, Osmanlı toplumunda sosyal düzenin merkezî otorite çevresinde toplanmasıyla sağlanmıştır. Padişah, Allah ın gölgesi (Zıllullah) kabul edilmiş ve toplumu temsil eden piramidin en üst noktasında yer almıştır. En yüksek makamdan sonra sırasıyla asker, ilim adamları, zanaatçılar ve halk tabakası gelir. Bu yapı Yükselme Döneminde yararlı olurken 17. yüzyıl ortalarından itibaren bozulmaya başlamıştır. Osmanlı Devleti ndeki gerileme sosyal düzendeki çözülmeden kaynaklanmıştır. b. Yukarıdaki bilgilerden hareketle Osmanlı Devleti ni güçlü kılan sosyal düzenin neden bozulduğunu açıklayınız. 4 Osmanlı toplumunda Tanzimat öncesinde hâkim olan zihniyet yani skolastik zihniyet (dinin özüyle ilişkisi olmayan ancak dinî duyarlılık çevresinde oluşan zihniyet) ile Tanzimat sonrasındaki ilmî zihniyeti karşılaştırınız. Karşılaştırmayı yaparken Tanzimat Dönemindeki sosyal düzenin bozulma sebeplerini skolastik zihniyetin baskısıyla gelişme heyecanı ve dinamiğinin kaybolmasında aramak gerektiğini dikkate alınız. İki dönemin zihniyeti arasındaki farklılıkları belirleyiniz. 12

3 2. Öğretici Metinler Hazırlık 1. Tanzimat tan sonra edebiyatımızda ortaya çıkan türlerden hangilerini öğretici metinler kapsamında değerlendirebiliriz? 2. Dokuz ve onuncu sınıfta edindiğiniz bilgileri hatırlayarak öğretici metinlerin yazılış amaçlarını maddeler hâlinde tahtaya yazınız. 3. Çağdaş uygarlık düzeyi sözünden ne anladığınızı sözlü olarak ifade ediniz. İnceleme 1. metin VAZİFE VE MESULİYET HAD VE HAK Metnin Özgün Hâlinden Bir Bölüm Hür olarak yaşamak üzere yaratılmış olan beni adem kendi ihtiyarı ile hukuk ve hürriyetinin birer cüz ünü feda etmiş, bâkisinin bildiği gibi istimalini temin etmek istemiş. Bundan cemaat, heyet-i ictimaiye, devletler tevellüd ve teşekkül eylemiştir. (...) Osmanlı heyet-i ictimaiyesinde mukavelenamenin müddeti epeyce eskimiş bulunuyor. Tarafeyn dahi hukuk ve vezaif inin hududunu şaşırmıştır. Felaketten kurtulmak üzere mukavelenameyi tecdid etmek icab ediyor. (...) 25

4 Hür olarak yaşamak üzere yaratılmış olan insanoğlu, kendi seçimi ile haklarının ve hürriyetinin bir kısmını feda etmiş, kalanını bildiği gibi kullanmak istemiş. Bundan, insan toplulukları, halklar, devletler doğmuş ve şekillenmiştir. Demektir ki bireylerin haklarını ve hürriyetini sağlamak maksadıyla kendi seçtikleri zatlar, mahalle muhtarı, köy imamı, bucak müdürü, vilayet valisi, padişah yahut ağa, bey, şeyh, halife Hasılı, her ne nam ve unvan veyahut ne kadar kuvvet ve büyük rütbe alırsa alsın seçilenler, aslında milletin bireylerinden biridir. Şu önemli konuda akıl kitapları, kutsal kitaplarla aynı şeyi söyler. Hükûmet sahipleri, aslen ve hakikaten milletin bireylerindendir. Şartlı olarak görevli olmak onuruyla yerine getirmeye söz verdiği şartlara uyduğu müddetçe karşılıklı görevlerini uygulamasını halktan talep edebilir. Fakat kendi görevlerinde tembellik ederlerse emirler, yönetenler, emir ve istekte bulunmak hak ve yetkilerini kaybederler. Mahallede yaşayanlardan birini muhtar seçmekle onu içlerinden dışarı çıkarmıyorlar, yalnız kendilerine karşı birtakım görevlerin yerine getirilmesiyle sorumlu bir geçici vekil hâline koyuyorlar. Muhtar, söz verdiği görevleri yerine getirmede tembellik ederse müvekkilleri (halk), onu görevinden alır; yerine daha güzel şekilde söz verdiğini yapacak olanı seçmeye yetkilidir. Zira esasen seçilmesinde görevi yerine getirme sinden başka maksat ve sebep yoktu ve olamazdı. Aksine olarak şayet seçenler karşılıklı görevlerde kusur ederlerse seçilenler topluma şikâyet, o da olmazsa istifa edebilirler. Çünkü seçme gibi kabul dahi isteğe bağlı olduğundan iki taraftan birinin zorlanmasına hiçbir mana ve münasebet kalmaz. İşte ilk sosyal topluluğun ortaya çıkma sebebi ve devamının şartları bundan ibarettir. Sosyal topluluk genişler ve büyür, büyük bir devlet şekil ve makamına geçebilir. Hatta karşılıklı görevlerin hükümleri, mukaddes kanun ve düzenlemeler mertebesine vararak devlet ağacının kökleriyle tepesi arasındaki mesafe artar; aslın eşitliğinin eseri, görünüşte belirsiz ve görünmez olur. Fakat karşılıklı görevlerin muntazaman yerine getirilmesinden iki taraf da faydalanır. O görevlerin yerine getirilmesinde kusur olunca sözleşmeyi imzalayan iki eşit gücün hakları ve temel yetkileri öylece yerli yerine döner. Osmanlı toplumunda sözleşmenin müddeti epeyce eskimiş bulunuyor. İki taraf dahi haklarını ve görevlerinin sınırını şaşırmıştır. 26 Günümüz Türkçesiyle Felaketten kurtulmak için sözleşmeyi yenilemek gerekiyor. Şu doğal gerekliliğin iki tarafça zorlanmaksızın onaylanması ve uygulanması ve böyle nazik bir zamanda devletin ve hilafetin devamı, birtakım tehlikeli işlere tutulmaksızın sözleşmenin barışla yenilenmesine çalışılması ilahi lütuflardan ümit edilmekte ve şiddetle arzulanmaktadır. * * * Genel sözleşme hükümlerinin hareketinin güzelliğiyle ilgili bir ortaklığın üyesi olan, Kastamonu vilayetinin bir köşesinde oturan çiftçi Çakır Ali yi ele alalım. Onun hakları, görevleri ile hükûmetin ona karşı yerine getirmekle sorumlu olduğu görevlerini ve ondan talep edebileceklerini sınırlamaya çalışalım. Çakır Ali nin ailesi bir karısı, bir oğlu, bir de kızından; varı yoğu dahi küçük evi, elli dönümlük tarlası, bir çift öküzü, yirmi baş keçisi, bir de köpeğinden ibarettir. Üzülecek hâllerdendir ki şimdiki zamanda gözünüzün önüne gelen şu Çakır Ali, konu komşusuna nispeten zenginlerden sayılmalıdır. Çünkü servetçe Çakır Ali mertebesinde bulunan köylüler, mutluluğun gölgesi nde azalmış bulunuyor. Çakır Ali, ortaklığın üyesi ve ümmettendir. Birtakım hak ve görevlere sahiptir. Çakır Ali memlekette düşmanın saldırısından, evinde her türlü kötü insanın kötülüklerinden emin olmak ister. Tarlaya, meraya, dağa, kasabaya güven ve rahat içinde gidip gelmenin gereklerine sahip olmak ister. Her yerde ve her vakit canını, ırzını, mülkünü, çeşitli haklarını her çeşit bozukluktan korunmuş görmek ister. Bu kadar ayrıcalıklara Çakır Ali nin ne hakkı var? Çakır Ali, bu dünyada tek başına mevcut oldukça bu ayrıcalıklara erişebilmek için ancak kendi akıl ve kavrayışına, kuvvetine başvurabilir. Lakin Osmanlı toplumu gibi belli bir sözleşme ile diğerlerine bağlı bir ortak topluluğa üye olunca Çakır Ali nin başvuracağı bir makam bulunmalıdır. Çakır Ali, harman vaktinde bütün yıl alnının terini dökerek ailece çalıştığı tarla mahsulünün onda birini feda ediyor. Baharda keçi başına şu kadar kuruş para veriyor. Hanesinde ve üzerinde her ne varsa her biri için bir suretle vergi vermiş bulunuyor. Hatta biraz ihtiyarlık belirtileri hissetmekte olan kendisinin imdadına yetişecek bir hâle gelmiş bulunan oğlunu askerlik sebebiyle senelerce devam eden bir müddet için kaybetmeye razı oluyor.

5 Çakır Ali öşürünü (Yedide bir ve dörtte bir icadı da var ya!), vesair vergisini hükûmet adıyla anılan tek bir ortağa veriyor. Yani genel sözleşmedeki kendi görevlerini yerine getiriyor. Bu yolda görevlerini tamamen yerine getirince haklarını da kendi fedakârlığından faydalanan hükûmetten talep etmeye hak kazanmış oluyor. Sözleşmenin hükümleri geçerli olduğu sürece Çakır Ali nin görevleri hükûmet için hukuk cümlesindendir, diğer yüzden de Çakır Ali nin hakları ve ayrıcalıkları, hükûmetin kendi görevleri şekline giriyor. Bundan dolayı gerek Çakır Ali ve gerek hükûmet, haklar ve görevlerde istisnasız karşılıklı ortaktırlar. Görevlerini yerine getirmeyen Çakır Alilerin hak ve ayrıcalıklar isteğine hak ve hadleri olamaz. Böylece kendi görevlerini yerine getirmeyen hükûmetin dahi Çakır Alileri fedakârlıklara davet etmeye, zorlamaya had ve hakkı olamaz. Had ve hak yahut vazife ve imtiyaz, her vakit karşılıklı olmalıdır. Hatta fevkalade hâllerde yardımların dahi karşılıklı olması icap eder. Savaş zamanında Çakır Ali, yoklama zamanından fazla olarak düşman kurşununa vücudunu siper eder. Çakır Ali nin evi ve tarlası umumun yararına şartlı olarak elinden alınabilir. Fakat bunun karşılığında kıtlık, yangın gibi bir felaket üzerine hükûmet, Çakır Ali nin belirlenmiş görevlerinin yerine getirilmesinde ısrar etmedikten başka hatta icaba göre nakden veya değişik şekillerde yardımına bile yetişmeye borçlu olur. Devletin savaş zamanında istediği hizmetin fazlasını yerine getirmeye gücü yettiği hâlde onu yapmada tembellik gösteren Çakır Aliler, sorumlu olarak cezalandırılmayı hak etmişlerdir. Çakır Ali yalnız başına bir adamdır. Görevlerinde kusur edince sorumluluğunun sonuçlarına da katlanır. Hükûmet ise tek ortaklı şirkettir. İlgisizliği hâlinde sorumluk sahiplerini araştırarak cezalandırmakla görevlidir. Lakin kabahatlileri bulup hesap sormayan hükûmet, o kabahatleri kendi üzerine almış bulunur. Sorumluluğu bizzat kabul etmeye mecbur olur. Mizancı Murat Bey Mizan Gazetesi 1. Metni oluşturan paragraflarda anlatılanların, iletisi etrafında nasıl birleştiğini açıklayınız. 2. Seçilenlerin ve onları seçenlerin birbirlerine karşı görevlerini metinden yola çıkarak ifade ediniz. 3. Metinde had (sınırlılık) sözcüğü, kimler için kullanılmaktadır? 4. Eserin yazılış amacı nedir, yazarın hedeflediği okuyucu kitlesi kimler olabilir? 5. Metnin tamamında yazarın iletmek istediği düşünceyi (ana düşünce) bir cümle ile belirtiniz. 6. Ana düşünce ile Tanzimat Dönemi arasındaki ilişkiyi açıklayınız. 7. Ana düşünce soyut bir kavramı mı, teknik bir gelişmeyi mi, siyasi bir düşünceyi mi, sosyal bir buluşu mu ifade etmektedir? Sözlü olarak ifade ediniz. 1 Edebiyat tarihçilerinin Tanzimat Dönemini değerlendirdiği yazılarından seçtiğiniz örneği, sınıfta arkadaşlarınıza okuyunuz. Yazıdan bu dönemle ilgili edindiğiniz bilgileri maddeler hâlinde defterinize yazınız. 8. Bu metnin ana düşüncesini hikâye, roman, şiir gibi türlerle ifade etmek mümkün müdür? Niçin? 9. Ana düşüncenin, Tanzimat Döneminin sosyal hayatı ile nasıl bir ilişkisi olduğunu açıklayınız. 2 Vatandaşın devlete, devletin vatandaşa karşı yerine getirmesi gereken görevlerle ilgili bulduğunuz gazete yazılarını arkadaşlarınızla paylaşınız. 10. Mizancı Murat, hükûmet ve Çakır Aliler sözleriyle kimi veya kimleri anlatmaktadır? 11. Metinde verilen bilgilerin ışığında Çakır Ali yi kendi cümlelerinizle betimleyiniz. 12. Metinde kullanılan anlatım türünü 10. sınıf dil ve anlatım dersinde öğrendiklerinizden hareketle belirleyiniz. Bu anlatım türünün özelliklerini tahtaya yazınız. 27

6 5. Aşağıda verilen sanatçılar ile eserleri doğru şekilde eşleştiriniz. Namık Kemal Abdülhak Hamit Tarhan Recaizade Mahmut Ekrem Pejmürde Tahrib-i Harabat Sahra Küçük Şeyler 6. Tanzimat sanatçıları, sosyal hayatı ne yönde ve nasıl etkilemişlerdir? 7. Aşağıdaki dizelerde hangi imgeler, nasıl kullanılmıştır? Hürriyet! Ey ecell-i atâyâsı Kudretin! Hürriyet! Ey ehm-i fezâyâsı hilkatin! Hürriyet! Ey muhâfızı icmâ-ı ümmetin! Hürriyet! Ey mübâşiri hükm-i şeriatin! Günümüz Türkçesiyle (Hürriyet! Ey, Allah ın en hediyesi! Hürriyet! Ey, yaradılışın en önemli fezayası! Hürriyet! Ey, bütün halkın koruyucusu! Hürriyet! Ey, doğru yolun davetçisi!) Recaizade Mahmut Ekrem (51. sayfadaki 2. etkinliğe yöneliktir.) 1. ODE Tanzimat Döneminde şehir insanının yaşama biçimini ve alışkanlıklarını araştırınız. Edindiğiniz bilgileri sunum metni olarak hazırlayınız. (52. sayfadaki 6 ve 7, 57. sayfadaki 7 ve 8. sorulara yöneliktir.) 2. ODE Bir masal bulunuz. Zaman ve mekânın özellikleri bakımından bu masalı inceleyiniz. (52. sayfadaki 4. etkinliğe yöneliktir.) 3. ODE Realizmin ilkelerini ve temsilcilerini araştırıp defterinize yazınız. (53. sayfadaki 7. etkinliğe yöneliktir.) 4. ODE Tanzimat Döneminde Batılılaşma ve esaret temalarını işleyen öyküleri, romanları araştırıp defterinize yazınız. (53. sayfadaki 8. etkinliğe yöneliktir.) 5. ODE Tahir ile Zühre adlı halk hikâyesini bulup okuyunuz. Hikâyede olay örgüsünü, temayı, kişileri, zamanı, mekânı, dil ve anlatımı inceleyiniz. Çalışmanızı ürün seçki dosyanıza konulabilecek şekilde hazırlayınız. 6. ODE 7. ODE (63. sayfadaki 21. etkinliğe yöneliktir.) Tanzimat Dönemi sanatçılarının eserlerini Sanat, sanat içindir., Sanat, toplum içindir. anlayışlarından hangisine bağlı kalarak yazdıklarını araştırınız. (64. sayfadaki 22. etkinliğe yöneliktir.) Kerem ile Aslı adlı halk hikâyesini bulup okuyunuz. Eserdeki olay örgüsünü, temayı, kişileri, zaman, mekân, dil ve anlatımı inceleyiniz. Çalışmanızı ürün seçki dosyasına konulabilecek şekilde hazırlayınız. (65. sayfadaki 1. Yorumlama, Güncelleme sorusuna yöneliktir.) 7. ODE Bir destan ve mesnevi örneği bularak okuyunuz. 46

7 Yorumlama, Güncelleme 1. Daha önceden okuduğunuz destan ve mesnevideki mekân ve zamanı belirleyiniz. Araba Sevdası adlı roman ile destan ve mesnevideki mekân ve zamanı karşılaştırınız. Benzerlik ve farklılıkları belirleyiniz. 2. Yakın çevrenizde, incelediğiniz roman kahramanlarına kişilik özellikleri yönünden benzeyen insanlar var mı? Roman kahramanları ile onlara benzettiğiniz insanları karşılaştırınız ve aralarındaki farklı yönleri söyleyiniz. 3. Felâtun Bey ile Bihruz Bey i Batılılaşma anlayışları açısından karşılaştırınız. İki roman kahramanı arasındaki benzerlikleri arkadaşlarınızla paylaşınız. 4. İncelediğiniz romanlardaki kahramanları iyi ve kötü kavramları çerçevesinde değerlendiriniz. İyilerin hep olumlu davranışlar sergilediğini, yazar tarafından yüceltildiğini, kötülerinse eserin sonunda cezalandırıldığını söylemek mümkün müdür? Neden? 5. Felâtun Bey, Râkım Efendi, Ali Bey, Dilâşûb, Mahpeyker ve Abdullah Efendi yi daima iyi yi veya kötü yü temsil eden masal kahramanlarıyla karşılaştırınız. Benzerlikleri ya da farklılıkları tartışınız. Ulaştığınız sonuçları defterinize yazınız. 23 Üç gruba ayrılınız. İncelediğiniz eserleri gruplar arasında -değerlendirme yapmak amacıyla- paylaşınız. Eserle ilgili duygu ve düşüncelerinizi grubunuzun diğer üyeleriyle belirleyiniz. Grubun ortak fikrini belirleyip grup sözcünüz aracılığıyla sınıf arkadaşlarınıza sununuz. Daha sonra a, b ve c seçeneklerindeki çalışmaları yapınız. a. Eserlerin iletisini aşağıdaki noktalı yerlere yargı bildiren cümleler hâlinde yazınız. Felâtun Bey ile Râkım Efendi romanının iletisi: İntibah ın iletisi: Araba Sevdası nın iletisi: b. Hangi eserlerin iletisi sosyal içeriklidir?... c. Türk romanının bugüne kadarki gelişimini dikkate alarak bu metinlerin romancılığımız açısından önemini anlatınız. 6. Tanzimat romanlarında aile hayatına önem verilmesi ile romanların yazılış amacı arasında nasıl bir ilişki vardır? 7. Tanzimat Dönemi romanlarını dönemlerinin sosyal ve siyasi hayatını yansıtan tarihî belge olarak kabul edip edemeyeceğimizi tartışınız. Ulaştığınız sonucu nedenini de belirterek defterinize yazınız. 8. İncelediğiniz romanlardan hareketle Tanzimat Dönemi eserlerinin oluşmasına imkân sağlayan zihniyeti belirleyiniz. 9. Batılılaşma kavramı günümüzde nasıl algılanmaktadır? 24 Bu bölümde, okuduğunuz romanlardaki kadın kahramanların durum ve haklarını göz önünde tutarak ülkemizde kadın haklarının durumu ile ilgili düşüncelerinizi yazınız. Yazdıklarınızı arkadaşlarınızla paylaşınız. Sunulan yazılardan üç tanesini seçerek sınıf panosuna asınız. 10. Toplumu eğitmek, aydınlatmak için yazarlara düşen görevler nelerdir? Bu konudaki çalışmalar daha çok bireye mi, aileye mi yönelik olmalıdır? Düşüncelerinizi yazınız. 11. Bu bölümde incelediğiniz Tanzimat romanlarından birini güncelleştirerek sinema filmi hâline getirmek isteyen bir senaryo yazarı olduğunuzu düşününüz. Hangi romanı, günümüze nasıl uyarlarsınız? Anlatınız. 65

8 Değerlendirme Bir olayın ayrıntılarıyla saptanması, sanat açısından gerçekçilik sayılmaz. Bir anlatının, sanat yapıtı düzeyine ulaşabilmesi için ayrıntıların düzene sokulması, kimileri atılırken kimilerinin öne çıkarılması gerekir. Çünkü gerçekçilik, sanatçının ayrıntıları, belli bir bakış açısından ögelere ayırarak yeniden yaratmasını gerektirir. 1. Yukarıdaki parçada, sanatta gerçekçilikle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A. Ayrıntıların anlamayı kolaylaştırmak için konulduğuna B. Ayrıntıların yeniden biçimlendirilmesi gerektiğine C. Ayrıntıların belirli bir yaklaşımla yaratıldığına D. Ayrıntılar arasında bir seçim yapılması gerektiğine E. Ayrıntılara dayanılarak yaratıldığına (ÖSS-1996) 2. Aşağıdakilerden hangisinde edebiyatımızın ilk edebî romanının ve yazarının adı doğru verilmiştir? A. Araba Sevdası, Recaizade Mahmut Ekrem B. İntibah, Ahmet Mithat Efendi C. Araba Sevdası, Samipaşazade Sezai D. Taaşşuk-ı Talât ve Fıtnat, Şemseddin Sami E. İntibah, Namık Kemal 3. Edebiyat, cemiyetin ifadesidir. O hâlde cemiyeti anlamak için edebiyatı araştırmalıdır. Hippolyte Taine (Hipolit Tayn) ın yukarıdaki sözü edebî eserlerin hangi yönünü ifade etmektedir? 4. Gerçekçi yazarların da eserleri kurgudur. Onlar, gerçek dünyanın tecrübesini düşünce potasında eritir, hayalleriyle süsler ve bize sunarlar. sözü, edebî eserin hangi özelliğini açıklamaktadır? 5. Aşağıdaki cümlelerin başına yargı doğru ise D, yanlış ise Y yazınız. ( ) Romantik eserlerde kişiler, hem iyi hem de kötü yanlarıyla anlatılır. ( ) Romantik sanatçılar toplum için sanat anlayışına sahiptir. ( ) Realist yazarlar, eserlerinde toplumu ve insanı tarafsız bir biçimde, bir ayna gibi yansıtırlar. 6. Aşağıdaki cümleleri uygun sözcüklerle tamamlayınız...., Tanzimat Döneminde birden fazla alanda çok sayıda ürün verdiği için kendisine yazı makinesi denilmiştir....ve...edebiyatımızda realizm akımının etkisiyle yazılmış ilk romanlardır.... edebiyatımızın ilk tarihî romanıdır. (70. sayfadaki 2. etkinliğe yöneliktir.) 1. ODE Şinasi nin Şair Evlenmesi adlı eserinden alınan sahneleri canlandırmak üzere aranızda rol paylaşımı yapınız. (71. sayfadaki 3. etkinliğe yöneliktir.) 2. ODE a. Sınıfta iki gruba ayrılınız. Grup sözcülerinizi belirleyiniz. Şinasi nin Şair Evlenmesi ve Namık Kemal in Zavallı Çocuk adlı eserinden birini seçerek grup üyelerinizle okuyunuz. b. Belirlediğiniz eseri şahıs kadrosu, zaman, mekân, tema, dil ve anlatım yönünden inceleyiniz. c. İncelemenizi sunum metni olarak hazırlayınız. (72. sayfadaki 4. etkinliğe yöneliktir.) 3. ODE Türk tiyatrosunda Karagöz, orta oyunu, meddah ve köy seyirlik oyunundan modern tiyatroya geçişin nasıl gerçekleştiğini; tiyatro tekniğinin gelişiminde tercümelerin ve Avrupalı tiyatro gruplarının rolünü araştırınız. 66