BOLU YÖRESİNİN DEPREM TEHLİKESİ AÇISINDAN İRDELENMESİ. Bülent ÖZMEN

Transkript

1 1. Giriş BOLU YÖRESİNİN DEPREM TEHLİKESİ AÇISINDAN İRDELENMESİ Bülent ÖZMEN Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Bilimsel Teknik Kurul Üyesi Tel: Ülkemizde bakanlar kurulu kararı ile yürürlüğe girmiş toplam beş deprem bölgeleri haritası vardır. Bu haritalar sırasıyla 1945, 1947, 1963, 1972 ve 1996 yıllarında yayımlanmıştır. Bolu il merkezi son yayınlanan ve halen yürülükte bulunan 1996 deprem bölgeleri haritasında birinci derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Bolu il sınırları içinde kalan bölgenin % 94 ü birinci derece ve % 6 sı ikinci derece deprem bölgesindedir. Ayrıca Bolu il merkezi cumhuriyet tarihinden bu yana yayınlanmış bütün resmi deprem bölgeleri haritasında birinci derece deprem bölgesinde yer almıştır. Bu çalışmanın amacı, Bolu ilinin depremselliği ve deprem tehlikesini ortaya koymaktır. Bolu, Kuzey Anadolu fayına çok yakın konumu nedeniyle deprem tehlikesi son derece yüksektir. Bolu, en son 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 tarihlerinde meydana gelen Marmara ve Düzce depremlerinden önemli derecede etkilenmiştir. Bu depremler nedeniyle Bolu il sınırları içinde 319 vatandaşımız yaşamını yitirmiş, 1519 vatandaşımız yaralanmış ve 6494 konut ve işyeri ağır hasara uğramıştır. 2. Bolu ilinin deprem bölgeleri haritasına göre durumu Türkiye de cumhuriyet tarihinden bu yana yayınlanmış ve bakanlar kurulu kararı ile yürürlüğe girmiş resmi deprem bölgeleri haritalarına göre Bolu ve ilçelerinin hangi dereceli deprem bölgesi içine düştüğü aşağıdaki Tablo 1 de gösterilmiştir. Bu ilçelere bağlı yerleşim birimlerinin deprem derecesi ise Pampal ve Özmen (2009) tarafından hazırlanmış olan Depremler Doğal Afet midir? Depremlerle Baş Edebilmek kitabının ekinde verilen CD de bulunabilir. Halen yürürlükte bulunan 1996 tarihli Deprem Bölgeleri haritasına göre Bolu il sınırları içinde kalan bölgenin %94 ü (7863 km 2 ) birinci derece ve %6 sı (457 km 2 ) ikinci derece deprem bölgesi içinde yer almaktadır (Şekil 1). Eski deprem bölgeleri haritalarına göre durum ise Şekil 2, 3, 4 ve 5 te gösterilmiştir. 171

2 Tablo 1: Bolu iline bağlı ilçelerin deprem bölgeleri haritalarına göre durumu (Pampal ve Özmen, 2009) İLÇE 1945 Haritası 1947 Haritası 1963 Haritası 1972 Haritası 1996 Haritası BOLU (M) Tehlikeli I.Derece I.Derece I.Derece I.Derece DÖRTDİVAN Tehlikeli I.Derece I.Derece I.Derece I.Derece GEREDE Tehlikeli I.Derece I.Derece I.Derece I.Derece GÖYNÜK Tehlikeli II.Derece II.Derece I.Derece I.Derece KIBRISCIK Tehlikeli II.Derece II.Derece II.Derece I.Derece MENGEN Tehlikeli II.Derece II.Derece I.Derece I.Derece MUDURNU Tehlikeli II.Derece II.Derece I.Derece I.Derece SEBEN Tehlikeli II.Derece II.Derece II.Derece I.Derece YENİÇAĞA Tehlikeli I.Derece I.Derece I.Derece I.Derece Şekil 1: Bolu ili 1996 yılı Deprem Bölgeleri Haritası (Pampal ve Özmen, 2007) (Bayındırlık ve İskan Bakanlığı) 172

3 Şekil 2: Bolu ili 1945 yılı Yersarsıntısı Bölgeleri Haritası Şekil 3: Bolu ili 1947 yılı Yersarsıntısı Bölgeleri Haritası 173

4 Şekil 4: Bolu ili 1963 yılı Deprem Bölgeleri Haritası Şekil 5: Bolu ili 1972 yılı Deprem Bölgeleri Haritası 174

5 3. Bolu ve Yakın Civarında Hasara Neden Olmuş Depremler Bolu bölgesi sismik olarak oldukça aktiftir. İnceleme bölgesi Bolu ilini çevreleyecek şekilde 30: :00 0 boylam ve 40: :00 0 enlem arası seçilmiştir. Tarihsel dönemde M.Ö ve M.S yılları arasında bu bölgede Sipahioğlu vd., (1991) tarafından hazırlanan kataloğa göre 6 tane hasar yapan deprem oluşmuştur (Şekil 6). Aletsel dönemde ise yıları arasında hasara neden olan depremler Pampal ve Özmen (2009) tarafından hazırlanmış olan kitaptan yararlanarak belirlenmiştir. Aletsel dönemde bu bölgede 18 tane hasar yapan deprem olmuştur (Şekil 7). Bu depremler tarihsel ve aletsel dönem olarak iki bölümde incelenecektir. Depremlere ait bulgular tarih sırasına göre aşağıda sunulmuştur. Tarihsel dönemde meydana gelen depremler: M.Ö. 427 yılında meydana gelen depremin maksimum şiddeti Io:V, episantırı 41.20K, 31.40D dur. Zonguldak Ereğli civarında hasara neden olmuştur. M.Ö. 360 yılında meydana gelen depremin episantırı 41.20K, 31.40D dur. Zonguldak Ereğlisi civarında hasara neden olmuştur.? tarihinde meydana gelen depremin maksimum şiddeti Io:VIII, episantırı 40.80K, 30.00D dur. İzmit ve İznik te hasara neden olmuştur tarihinde meydana gelen depremin maksimum şiddeti Io:VII, episantırı 40.70K, 31.60D dur. Bolu ve Kastamonu da hasara neden olmuştur.? tarihinde meydana gelen depremin maksimum şiddeti Io:VII, episantırı 40.00K, 30.10D dur. Bilecik Söğüt civarında hasara neden olmuştur tarihinde meydana gelen depremin maksimum şiddeti Io:V, episantırı 40.10K, 30.00D dur. Bilecik Osmaneli civarında hasara neden olmuştur. 175

6 Şekil 6: Bolu ve yakın civarında tarihsel dönemde meydana gelmiş ve hasar yapmış depremler Ambraseys vd., (1968) e göre inceleme bölgesi içinde tarihsel dönemde aşağıdaki depremler olmuştur. Bu depremlerin gözlemsel dış merkezleri hakkında herhangi bir bilgi verilmemiştir. 2 Eylül 967 tarihinde Bolu-Çerkeş arasında büyük tahribata neden olan bir deprem olmuştur. 3 Mayıs 1035 tarihinde Gerede nin 40 km doğu-kuzeydoğusunda özellikle Bayındır ve Hamamlı da hasara neden olan bir deprem olmuştur. 18 Aralık 1036 tarihinde Hamamlı ve Bayındır da etkili olan bir deprem olmuştur. 18 Temmuz 1668 tarihinde Kastamonu, Gerede ve Bolu civarını etkileyen bir deprem olmuştur. Bu depremin bir çok artçı şoku olmuştur. 24 Kasım 1863 tarihinde Bolu da hasara neden olan bir deprem olmuştur. 19 Nisan 1878 tarihinde İzmit Adapazarı arasında bir çok evin yıkılması ve bir çok insanın ölmesine neden olan bir deprem olmuştur. Bu deprem nedeniyle Sapanca ve Esme tamamen yıkılmıştır. 176

7 Aletsel dönemde meydana gelen depremler: 20 Haziran 1943 Adapazarı-Hendek Depremi: 20 Haziran 1943 tarihinde meydana gelen Adapazarı-Hendek depreminin maksimum şiddeti Io=IX (MSK), magnitüdü Ms=6.4 (Ambraseys, 1988) ve episantırı 40.85K, 30.51D (Gencoğlu, 1986) olarak saptanmıştır. Pamir ve diğ. (1943) ne göre, bu deprem nedeniyle Hendek te yapıların % 25 i tümüyle yıkılmıştır. Adapazarı nda bu oran % 20 dir. Adapazarı nda ilçenin orta kesiminde özellikle çarşı ve yakınındaki Gedikyolu, Semerciler, Kurtuluş, Sakarya, İbrahimbey, Hocazade mahallelerinde bütün yapılar yıkılmış ve dört katlı betonarme yapılar olduğu gibi çökmüştür. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı nın raporuna göre bu depremde yıkılan yada onarılamayacak kadar zarar görmüş yapı sayısı 5975, onarılabilecek yapı sayısı 4361 dir. 304 vatandaşımız yaşamını yitirmiş, 234 kişide yaralanmıştır. 1 Şubat 1944 Bolu-Gerede Depremi: 1 Şubat 1944 tarihinde meydana gelen Bolu-Gerede depreminin maksimum şiddeti Io:X (MSK) (Ergin vd., 1967), magnitüdü Ms:7.2 ve episantırı 40.80K, 32.20D (Gencoğlu, 1986) olarak saptanmıştır. Gencoglu, (1986) na göre deprem nedeniyle 9422 yapı yıkılmış, 8206 yapı ağır hasara uğramış ve 2552 kişi ölmüş, 1182 kişi yaralanmıştır. Hasar Bolu, Gerede, Çerkeş, Beypazarı-Güdül de fazla olmuştur. Ambraseys vd., (1968) e göre bu depremin artçısı olan ve hasar yapan depremler şunlardır: 10 Şubat 1944 (Düzce Depremi) tarihinde meydana gelen artçı şokun magnitüdü Ms:5.4, episantırı 41.00K, 32.30E ve derinliği 10 km dir. Bu deprem nedeniyle Düzce de 900 konut ağır hasara uğramıştır. 15 Şubat 1944 (Düzce Depremi) tarihinde meydana gelen artçı şokun magnitüdü Ms:5.8, episantırı 40.84K, 31.15E ve derinliği 10 km dir. Bu deprem nedeniyle Düzce de 3000 ev yıkılmış, 80 kişi ölmüştür. 11 Mart 1944 (Gerede Depremi) tarihinde meydana gelen artçı şokun magnitüdü Ms:5.8, episantırı 40.80K, 32.20D dir. Deprem nedeniyle Gerede de 5300 yapı hasar görmüş ve 700 kişi ölmüştür. 5 Nisan 1944 (Mudurnu Depremi) tarihinde meydana gelen artçı şokun magnitüdü Ms:5.6, episantırı 40.60K, 30.90D ve derinliği 10 km dir. Deprem Mudurnu da 900 evin hasar görmesine ve 30 kişinin ölmesine neden olmuştur. 13 Ağustos 1951 Kurşunlu Depremi: Depremin maksimum şiddeti Io=IX, magnitüdü Ms=6.9, odak derinliği 10 km. ve episantırı 40.88K, 32.87D olarak belirlenmiştir (Gencoğlu, 1986). Ambraseys (1988), bu deprem sırasında 60 km uzunluğunda ve sağ yönlü doğrultu atımlı bir fay oluştuğunu belirtmiştir. Deprem özellikle Kurşunlu ve Ilgaz ı önemli derecede etkilemiştir. Deprem 50 vatandaşımızın yaşamını yitirmesine, 208 vatandaşımızın yaralanmasına ve 3354 konutun ağır hasar görmesine neden olmuştur. 177

8 07 Eylül 1953 Çerkeş Depremi: Depremin maksimum şiddeti Io=VIII, magnitüdü Ms=6.4, odak derinliği 40 km. ve episantırı 41.20K, 32.80D olarak belirlenmiştir (Gencoğlu, 1986). Eyidoğan vd., (1991), bu deprem ile ilgili ayrıntılı bir bilgi olmamakla birlikte, depremin Düzce den İnebolu, Çorum ve Kırşehir e kadar hissedildiğini ve 13 Ağustos 1951 Kurşunlu depreminin episantral bölgesinde olduğunu ve o depremde hasar gören yerlerin ve yeni yapıların yeniden hasar gördüğünü belirtmiştir. 26 Mayıs 1957 Bolu-Abant Depremi: KAFZ nun Mudurnu vadisindeki kesimi üzerinde gözlenen bu depremin maksimum şiddeti Io=IX, magnitüdü Ms=7.1, odak derinliği 10 km. ve episantırı 40.67K, 31.00D olarak belirlenmiştir (Gencoğlu, 1986). Deprem Bolu dan başlayıp Abant silsilesi ve Dokurcun vadisini izleyerek batıda Akyazı ya kadar uzanan 40 km. den fazla bir alandaki köylerde hasar ve can kaybına neden olmuştur. Gencoğlu (1986) na göre deprem 5200 yapının ağır hasar görmesine, 52 kişinin ölümüne ve 100 kişinin ise yaralanmasına neden olmuştur. Bu deprem Bolu merkez ilçesini VIII şiddetinde etkilemiştir. 22 Temmuz 1967 Adapazarı Depremi: KAFZ üzerinde gözlenen ve büyük hasar yapan depremin magnitüdü Ms=7.2, odak derinliği 33 km., maksimum şiddeti Io=IX ve episantırı 40.67K, 30.69D olarak belirlenmiştir (Bağcı vd., 2000). Deprem 1957 Abant depreminin devamı olan Mudurnu vadisi üzerindeki KAFZ nun 50 km. lik kısmı üzerinde gözlenmiştir. Oldukça büyük yapısal hasara yol açan bu deprem sonucunda 5569 yapı ağır hasarlı, 5110 yapı orta hasarlı, 3210 yapıda az hasarlı olarak saptanmıştır. Ayrıca bu deprem sonucunda 89 kişi hayatını kaybetmiş, 235 kişide yaralanmıştır. Bu deprem Bolu merkez ilçesini VII şiddetinde etkilemiştir. 30 Temmuz 1967 Akyazı Depremi: Bu deprem tarihinde meydana gelen Adapazarı depreminin artçısı olarak günü meydana gelmiştir. Depremin magnitüdü Ms=6.0, episantırı 40.70K, 30.60D ve derinliği 16 km olarak ölçülmüştür. Deprem 1000 e yakın binanın yıkılmasına veya ağır hasar görmesine neden olmuştur. 3 Eylül 1968 Amasra-Bartın Depremi: 3 Eylül 1968 tarihinde meydana gelmiş olup maksimum şiddeti Io: VIII, magnitüdü Ms:6.5, derinliği 5 km, episantırı 41.81K, 32.39D olarak saptanmıştır. Episantırı Amasra kıyıları açığında yer alan bu deprem, bölgede önemli hasara neden olmuştur. Alptekin (1987), Bartın depreminin odak mekanizması çözümünü uzak alan cisim dalgası modelleme tekniği ile incelemiş ve bu depremin ters faylanma bileşeninin büyük olduğunu bulmuştur. Deprem nedeniyle 2073 konut ağır hasara, 1010 konut orta hasara ve 682 konut hafif hasara uğramış ve 29 kişi ölmüş ve 231 kişi yaralanmıştır (Bağcı ve diğ., 2000). 12 Kasım 1999 Düzce Depremi: İzmit Körfezi depreminden yaklaşık üç ay sonra meydana gelen bu depremin magnitüdü Mw=7.2, odak derinliği 11 km., episantırı 40.79K ve 31.21D olarak saptanmıştır. Düzce baseninin güneyindeki Düzce Fayı üzerinde gözlenen bu depremin maksimum şiddeti X olarak 178

9 belirlenmiştir. Deprem sonucunda ağır hasarlı, orta hasarlı, hafif hasarlı konut saptanmıştır. 763 kişi hayatını kaybetmiş, 4948 kişide yaralanmıştır (Özmen, 2000). 6 Haziran 2000 Çankırı Depremi: 6 Haziran 2000 tarihinde meydana gelmiş olup maksimum şiddeti Io:VII, magnitüdü Md:6.1, derinliği 10 km, episantırı 40.69K, 32.99D olarak saptanmıştır. Deprem nedeniyle 1892 konut ağır hasara, 184 konut orta hasara ve 2440 konut hafif hasara uğramış ve 2 kişi ölmüş, 91 kişi yaralanmıştır. Şekil 7: Bolu ve yakın civarında aletsel dönemde meydana gelmiş ve hasar yapmış depremler 4. Diri Faylar Kuzeyde Asya-Avrupa levhası ile güneyde Anadolu levhacığını birbirinden ayıran Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ), yaklaşık uzunluğu 1200 km. olan doğrultu atımlı bir fay sistemi olup ülkemizin en önemli tektonik yapılarından biridir. Düzce ve Bolu havzası bu fay üzerinde bulunmaktadır. KAFZ Bolu nun batısında iki kola ayrılmıştır. Güneydeki kol ise Dokurcun un batısında tekrar iki kola ayrılmıştır. Kuzey koldaki fay Düzce Fayı diye isimlendirilmiştir. 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 depremlerinin bu zon üzerinde 179

10 meydana gelmesi aktivitenin devam ettiğinin bir göstergesidir. Kuzey Anadolu Fay zonunun batı segmentinin inceleme alanı içindeki kesimi yaklaşık Doğu- Batı doğrultusunda Düzce-Akyazı-Sapanca gölü ve İzmit arasında genellikle sağ yönlü doğrultu atımlı faylardan oluşan dar bir zon biçiminde gözlenmektedir. İnceleme alanının depremselliğini bu zon belirlemektedir. Düzce Bolu ve yakın civarındaki diri faylar Şekil 8 ve Şekil 9 da gösterilmiştir. Düzce havzasına en yakın olan ve deprem potansiyeli taşıyan aktif faylar Düzce, Hendek ve Çilimli faylarıdır. Bu faylardan Düzce ve Hendek fayları aktif fay karakterindedir. Çilimli fayı ise olasılı aktif faydır (MTA, AU., 1999). Düzce Fayı: Akyazı-Kaynaşlı arasında uzanan ve Efteni gölünün güneybatısında çatallanan yaklaşık D-B uzantılı ve uzunluğu 70 km olan bu fay sağ yönlü doğrultu atımlı aktif bir faydır (Şaroğlu vd., 1987). Hendek Fayı: Düzce havzasının batısında Sapanca Gölü-Hendek-Cumayeri arasında uzanan KD-GB uzanımlı fay Hendek fayı olarak isimlendirilmiştir (Emre vd., 1998). Sağ yönlü doğrultu atımlı fay yaklaşık 50 km uzunluğundadır. Hendek-Cumayeri arasında kalan 25 km lik bölümünde morfolojik olarak çok belirgin olan bu fay Adapazarı ovasında olasılı olarak haritalanmıştır (MTA, AU., 1999). Çilimli fayı: Düzce havzasının kuzeyinde Cumayeri-Konuralp arasında uzanan ve yaklaşık uzunluğu 13 km olan bir faydır. Fayın niteliği ve aktivesine ilişkin ayrıntılı veri toplanamamasına rağmen arazide fay boyunca uzamış şekilli basınç sırtlarının gözlenmesi ve fay çizgisi boyunca çok sayıda kaynak dizilimi gözlenmiş olması sebebi ile olasılı aktif fay olarak değerlendirilmiştir (MTA, AU., 1999). Şekil 8: Bolu ve yakın civarındaki diri faylar 180

11 Şekil 9: Bolu ve yakın civarının detaylı diri fay haritası (Sezen ve Cerit, 2001) 5. Sonuçlar Bolu, Kuzey Anadolu Fayının üzerinde kurulmuş, deprem tehlikesi son derece yüksek bir il olup, geçmişte yaşadığı yıkıcı depremlerle gelecekte de karşılaşacaktır. Yapılacak tek şey deprem riskini azaltacak önlemleri almak, yapıların zemin özelliklerini dikkate alarak depreme dayanıklı şekilde yapılmasını sağlamaktan ibarettir. Tarihsel ve aletsel dönem deprem kayıtları bölgede çok sayıda hasar yapan depremin oluştuğunu ve bu depremlerin bir çok can ve mal kaybına neden olduğunu göstermektedir. Valilik ve belediyelerin öncülüğünde başlatılacak bir çalışma ile toplumun bütün kesimleri, medyanın etkin desteğini alarak, sivil toplum kuruluşlarının katılımını sağlayarak deprem öncesi, deprem sırası ve deprem sonrasında yapılması gerekenler konusunda aydınlatılmalıdır. Bu eğitim çalışmalarının sürekli bir şekilde yapılması, çalışmaların başarısı ve beklenen faydanın maksimum düzeyde olması için oldukça önemlidir. İmar Planına Esas Jeolojik-Jeoteknik Etüt ve Mikrobölgeleme çalışmaları detaylı bir şekilde yapılmalı ve elde edilen sonuçlar planlamaya mutlaka yansıtılmalıdır. 181

12 Zemin etütleri yasak savmak için değil bilimsel kriterlere uygun olarak yapılmalıdır. Bu etütlerin arabada emniyet kemeri takılması kadar önemli olduğu unutulmamalıdır. Yapıların mutlaka mevcut deprem yönetmelikleri ve deprem haritalarına uygun bir şekilde yapılması sağlanmalıdır. 6. Yararlanılan Kaynaklar Aktimur, T., Algan, Ü., Ateş, Ş., Oral, A., Ünsal, Y., Karatosun, H., Öztürk, V., Sönmez, M., 1983, Bolu ve Yakın Çevresinin Yerbilim Sorunları ve Muhtemel Çözümleri, MTA Rapor No 7387, Ankara. Ambraseys, N.N., Zapotek, A., Taşdemiroğlu, M., Aytun, A., 1968, The Mudurnu Valley (West Anatolia) Earthquake of 22 July 1967, UNESCO, Paris. Ambraseys, N.N., 1988, Engineering Seismology, Journ. Earthq. Eng. & Struct. Dyn., 17/ Arpat, E., Herece, E., Komut, T., Özgül, N., 12 Kasım 1999 Düzce Depremi İlk 3 Günlük Jeolojik Saha Verilerinin Ön Değerlendirilmesi, Bağcı, G., Yatman, A., Özdemir, S., Altın, N., 2000, Türkiyede Hasar Yapan Depremler, Jeofizik Bülteni, Sayı 37, s, Ankara. Barka, A., Altunel, E., Akyüz, S., Sunal, G., Hartleb, R., Uslu, O.B., Toroman, E., 1999, 12 Kasım 1999 Düzce Depremi, TUBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, Sayı 385, s, Ankara. Demirtaş, R., Erkmen, C., Yaman, M., 2000, 12 Kasım 1999 Düzce Depremi: Yüzey Kırık Geometrisi, Atım Miktarı Dağılımı ve Gelecek Deprem Potansiyeli s:61-99, 12 Kasım Düzce Depremi Raporu (Editör: Bülent Özmen ve Günruh Bağcı), Deprem Araştırma Dairesi, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara. Emre, Ö., Erkal, T., Tchapalyga, A., Kazancı, N., Keçer, M. ve Ünay, E., 1998, Doğu Marmara nın Neojen ve Kuvaterner deki evrimi; MTA Derg., 120. Emre, Ö., Duman, T.Y., Doğan, A., Ateş, Ş., Keçer, M., Erkal, T., Özalp, S., Yıldırım, N., Güner, N., 12 Kasım 1999 Düzce Depremi Saha Gözlemleri ve Ön Değerlendirme Raporu (16 Kasım 1999), Ergin, K., Güçlü, U., Aksay, G., 1971, Türkiye ve civarının deprem kataloğu (MS ), İstanbul Teknik Üniversitesi, Yer Fiziği Enstitüsü yayınları No:24, İstanbul. 182

13 Gencoğlu, S., 1986, Deprem Kataloğu (Yayımlanmamış). Kalafat, D., Yılmazer, M., 12 Kasım 1999 Düzce Depremi, Ön Jeolojik Saha Gözlemleri, depremi.html Komut, T., 2000, 1999 Düzce Depreminin Yüzey Kırığının Değerlendirilmesi, Batı Anadolunun Depremselliği Sempozyumu, T.C. İzmir Valiliği, s. MTA Genel Müdürlüğü ve Ankara Üniversitesi (AU), 1999, 17 Ağustos 1999 Depremi Sonrası Düzce (Bolu) İlçesi Alternatif Yerleşim Alanlarının Jeolojik İncelenmesi, TÜBİTAK Yer Deniz Atmosfer Bilimleri ve Çevre Araştırma Grubu Raporu, 59s. Nurlu, M., 2000, 12 Kasım 1999 Düzce Depreminin Tektonik Özellikleri s: 49-60, 12 Kasım Düzce Depremi Raporu (Editör: Bülent Özmen ve Günruh Bağcı), Deprem Araştırma Dairesi, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara. Özel, N., Kalafat, D., Pınar, A, Gündüz, H., Cranswick, E., Yılmazer, M., Kara, M., Öğütçü, Z., 2000, 17 Ağustos 1999 İzmit ve 12 Kasım 1999 Düzce Depremlerinin Artçı Sarsıntıları, Batı Anadolunun Depremselliği Sempozyumu, T.C. İzmir Valiliği, s. Özden, S., Tatar, O., Mesci, B.L., Koçbulut, F., Tutkun, S.Z., Doğan, B., Tüvar, O., 2000, 12 Kasım 1999 Düzce Depremi ve Bölgesel Tektonik Anlamı, Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt 43, Sayı 2, Ağustos 2000, s, Ankara. Özmen,B., 2000, 12 Kasım 1999 Düzce Depreminin Konut ve İşyeri Hasarları (Rakamsal Verilerle) s: , 12 Kasım Düzce Depremi Raporu (Editör: Bülent Özmen ve Günruh Bağcı), Deprem Araştırma Dairesi, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara Özmen,B., 2000, 17 Ağustos 1999 İzmit Körfezi Depreminin Hasar Durumu (Rakamsal Verilerle), Türkiye Deprem Vakfı, 132s, İstanbul. Pamir, H., Baykal, F., Ketin. İ., 1943, Adapazarı-Hendek Depremi ( ) hakkında jeolojik rapor, Deprem Araştırma Enstitüsü, Ankara. (Yayımlanmamış rapor) Pampal, S., Özmen, B., 2007, Türkiye nin Deprem Gerçeği Deprem Bölgeleri Haritaları ve Yönetmeliklerinin Tarihsel Gelişimi, 1028 s., Ankara Pampal, S., Özmen, B., 2009, Depremler Doğal Afet midir? Depremlerle Baş Edebilmek, Eflatun Yayınevi, 280 sayfa, Ankara. Sezen, T.F., Cerit, O., 2001, Bolu Ovası ve Yakın Civarının Neotektoniği ve Deprem Riski, 54. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 7-10 Mayıs, Ankara. 183

14 Şaroğlu, F., Emre, Ö., Boray, A., 1987, Türkiye nin Diri Fayları ve Depremsellikleri, MTA raporu 8174, 394 s. 184