Alkol Bağımlılarında Psikososyal Uygulamalar, Kısa Girişimler ve Motivasyonu Artırma

Transkript

1 DERLEME Alkol Bağımlılarında Psikososyal Uygulamalar, Kısa Girişimler ve Motivasyonu Artırma Dr. Kültegin ÖGEL a a Psikiyatri AD, Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi, İstanbul Yazışma Adresi/Correspondence: Dr. Kültegin ÖGEL Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri AD, İstanbul, TÜRKİYE kultegin.ogel@acibadem.edu.tr ÖZET Al kol ba ğım lı lı ğı te da vi sin de psi ko sos yal te da vi ler önem li bir yer tut mak ta dır. Bir çok psi ko - so yal te da vi nin al kol ba ğım lı lı ğın da et kin ol du ğu gös te ril miş tir. Bun lar ara sın da Min ne so ta mo de - li, Top lum sal Pe kiş ti reç Yak la şı mı, Ayık lık için Gü dü le me, Ken di ne Yar dım Grup la rı, 12 Ba sa mak Des tek le yi ci Te ra pi sa yı la bi lir. Bun la rın ya nın da Kı sa Gi ri şim ler al kol ba ğım lı lı ğı te da vi sin de dü - şük ma li yet li, hız lı ve et kin bu lun muş tur. Hem tek ba şı na et ki li ola bi len, hem de tüm bu te da vi yön tem le ri nin kul la nıl ma sı na yar dım cı ola bi le cek bir te da vi yön te mi ise Mo ti vas yo nel Gö rüş me Tek ni ği dir. Al kol ba ğım lı lı ğın da psi ko sos yal te da vi le rin bi lin me si ve psi ko far ma kol jik te da vi le rin ya nın da uy gu lan ma sı bü yük önem ta şı mak ta dır. Anah tar Ke li me ler: Al kol ba ğım lı lı ğı, psi ko te ra pi ABS TRACT Psycho so ci al in ter ven ti ons are an im por tant part of the al co hol dependence tre at ment. It has be en shown that va ri o us psycho so ci al tre at ments are ef fec ti ve meh tods for al co hol dependence. We can list the Min ne so ta Mo del, Com mu nity Re in for ce ment Ap pro ach, Con tin gency Ma - na ge ment The rapy, Self-Help Gro ups, Twel ve Step Fa ci li ta ti on The rapy among tho se tre at ments. Be si des the se, Bri ef In ter ven ti ons ha ve be en fo und low cost, qu ick and ef fec ti ve. Anot her tre at - ment met hod which is ef fec ti ve by it self and can be used as comp le men tary to all tho se tre at ment met hods lis ted abo ve is Mo ti va ti o nal In ter vi e wing Tech ni qu e. For al co hol dependence ha ving know led ge abo ut the psycho so ci al tre at ments and using them as comp le men tary to psychop har - ma co lo gi cal tre at ments car ri es gre at im por tan ce. Key Words: Al co hol de pen dence, psychot he rapy Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2010;3(3):85-90 Copyright 2010 by Türkiye Klinikleri lkol bağımlılığı tedavisinde psikofarmakolojik yaklaşımlar kadar psikososyal tedaviler de oldukça gelişmiştir. Bu tedaviler uzun yıllardır uygulanmaktadır. Etkinlikleri çeşitli araştırmalarla gösterilmiştir. Alkol bağımlılığında psikososyal yaklaşımın amaçları şunlardır. Aile ilişkilerini düzeltmek Sosyal ilişkilerinin düzeltmek İş, eğitim gibi sorumluluklarını üstlenmesini sağlamak Boş zamanlarını değerlendirmesini sağlamak Yeni beceriler kazanmasını sağlamak Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2010;3(3) 85

2 Kültegin ÖGEL ALKOL BAĞIMLILARINDA PSİKOSOSYAL UYGULAMALAR, KISA GİRİŞİMLER VE MOTİVASYONU ARTIRMA MİN NE SO TA MO DE Lİ PSİ KO SOS YAL YAK LA ŞIM LAR Min ne so ta mo de li kı sa sü re li, ya tı lı, 12 ba sa mak te da vi - si ni içe ren, ayık lığı (abs ti nen ce) he def le yen bir kim ya - sal ba ğım lı lı k prog ra mı dır. Son yıl lar da gi de rek yay gın laş mak ta dır. Ha zel de n mo de li ola rak da anı lır. Bu mo del, 1960 lar da Min ne so ta da al ko lizm te da vi sin de uy gu la nan has ta ne te mel li yak la şım lar dan or ta ya çık mıştır. Bu mo del, 12 ba sa mak iyi leş tir me pla nı nın uy gu la na - bil me si için ge liş ti ril miş yo ğun gün lük ders prog ram la rın dan ve grup top lan tı la rın dan olu şan, ge nel - lik le 3-6 haf ta ara sı sü ren, ya tı lı pa ket prog ram lar dır. 1,2 Min ne so ta mo de li, iyi ya pı lan dı rıl mış ol ma sı ve gü - nün ne re dey se her da ki ka sı ne ya pı la ca ğı nın be lir len miş ol ma sı açı sın dan te ra pö tik top lu luk yak la şı mıy la ben ze - şir. Ba sa mak lar ara sı ge li şim sü rek li de ğer len di ri lir. Danış man lık ya pan la rın ken di le ri de, ço ğun luk la ben zer prog ram la ra ka tıl mış ki şi ler den oluş mak ta dır. Te da vi süre sin ce ve son ra sın da ba ğı lı lar AA top lan tı la rı na ka tıl - ma la rı için ce sa ret len di ril mek te dir ler. Her ne ka dar Min ne so ta mo de li, te ra pö tik top lu luk yak la şı mıy la ba zı ya pı sal ben zer lik ler gös ter se de ara la rın da önem li farklı lık lar var dır. 1,2 TOP LUM SAL PE KİŞ Tİ REÇ YAK LA ŞI MI (COM MU NITY RE IN FOR CE MENT AP PRO ACH) Al kol so run la rı na top lum sal pe kiş ti reç yak la şı mı as lın - da uzun yıl lar dır kul la nı lan bir yön tem dir. An cak son on yıl da gi de rek bi lim sel bir mü da ha le yön te mi ola rak ka bul edil di ve uy gu lan ma ya baş lan mış tır. Bu yön te min ama cı al ko lün olum lu pe kiş ti reç le ri ni azalt mak ve ayıklı ğın olum lu pe kiş ti reç le ri ni ar tır mak tır. 3,4 Yön te min ilk adı mı al kol ba ğım lı sı na mad de yi bırak mak için mo ti vas yon ka zan dır mak tır. Da ha son ra ayık lı ğı baş lat mak he def le nir. Bu nun için ge re kir se sade ce bir ay al kol kul lan ma ma sı bi le is te ne bi lir. Böy le ce ayık lı ğın baş la ma sı sağ la na bi lir. İçme bi çim le ri nin anali zi, ayık lı ğı baş lat ma yı ta kip eder. 5 Olum lu tak vi ye le ri ar tır ma bun la rın ar dın dan ge - len ba sa mak tır. Bu nun için ki şi nin sos yal ak ti vi te le re, ho bi le ri ne, spo ra yö nel me si sağ la nır. Böy le ce al kol dışın da baş ka haz ala bi le ce ği et kin lik ler ve or tam lar ya ra - tıl ma ya ça lı şı lır. Bun lar la bir lik te ile ti şi mi ni ar tır mak için ile ti şim tek nik le ri öğ re ti le bi lir, in san lar la ile ti şi mi - nin ar tı rıl ma sı na ça lı şı lır. 3 Dav ra nış de ği şik li ği için uğ ra şı lır. Bu amaç la al ko - lü red det me, ken di ni or ta ya koy ma (as ser ti ve ness), so - run çöz me gi bi be ce ri le ri ge liş ti ril me ye ça lı şı lır. Baş ka in san lar la ve eş le ri olan iliş ki le ri dü zen len me ye ça lı şı lır. Bu amaç la ona ya kın olan ki şi ler le gö rüş me ler ya pı lır ve da nış man lık ve ri le bi lir. 3 AYIK LIK İÇİN GÜ DÜ LE ME (CON TIN GENCY MA NA GE MENT THE RAPY) Ayık lık için Gü dü le me Te ra pi si ile ya pı lan araş tır ma lar, al kol ve mad de kul la nım bo zuk luk la rı nın nö ro bi yo lo jik ve çev re sel et ken ler den et ki le nen bir dav ra nış ol du ğu nu be lir tir. Ayık lık için Gü dü le me Te ra pi si nin iç me yi azalttı ğı ve te da vi ye uyu mu ar tır dı ğı sap tan mış tır. Ki şi mad - de kul lan ma dı ğı za man ye mek, gi ye cek, ka la cak yer, ku pon, pa ra gi bi ödül ler ile gü dü le nir. 6-8 KEN Dİ NE YAR DIM GRUP LA RI Ad sız al ko lik ler (AA) is mi ve ri len ken di ne yar dım grupla rı dır. AA, al kol ken di le ri için önem li bir so run ha li ne gel miş er kek ve ka dın la rın oluş tur du ğu kar ama cı git meyen bir ar ka daş lık bir li ği ola rak ta nım la na bi lir. AA ya üye ol mak için ko şul, ki şi nin kul lan dı ğı al ko lü bı rak ma is te ği nin ol ma sı dır. Baş ka her han gi bir ko şul baş vu ran ki şi ler den bek len mez. Üye ol mak için üc ret alın maz. Her iki or ga ni zas yon da ta ma men ba ğım sız ça lı şan bi rer grup tur. Hiç bir po li tik grup la ya da din le iliş ki si yok tur. 12 il ke ve 12 ba sa mak tan olu şan bir te da vi yön te mi uygu la nır. Ken di ne yar dım grup la rı nın özel lik le al kol bağım lı lı ğı te da vi sin de et kin bir yön tem ol du ğu gös te ril miş tir. 9,10 12 BA SA MAK DES TEK LE Yİ Cİ TE RA Pİ (TWEL VE STEP FA CI LI TA TI ON THE RAPY) On iki ba sa mak lı prog ra mın et ki le ri ar tık sa de ce AA toplan tı la rı için ol mak tan çık mış, bir çok te da vi prog ra mı - nın te da vi yön te mi ni ge liş ti rir ken te mel al dı ğı on iki pren sip ha li ne gel miş tir. Di ğer bir çok te da vi prog ra mı, ba kım ve gö ze tim hiz met le ri nin bir par ça sı ola rak ken - di prog ram la rı nı AA la rın ka tı lı mıy la ta mam la ma eği li - min de dir. Ba zı prog ram lar da on iki ba sa mak, ya pı lan - dı rıl mış ve pro fes yo nel ola rak yü rü tü len te da vi pa ke ti - nin en önem li par ça sı dır. 11 Bu tip te da vi ler, stan dart ayak tan te da vi gö ren hasta la ra uy gu la nan prog ram lar dan bi ri çer çe ve sin de uy gu - la na bi lir. On iki ba sa mak des tek le yi ci te ra pi prog ra mı, on iki ba sa mak mo de li ni te mel alan bir yön tem dir. On iki ba sa mak des tek le yi ci te ra pi prog ra mı, ayak tan te da - vi gö ren has ta la rın te da vi le ri için ge liş ti ril miş, on iki haf - ta sü ren ve ya pı lan dı rıl mış bir prog ram dır. Her se ans be lir li bir ko nu iş le nir ve ön ce den be lir len miş bir pa ter - 86 Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2010;3(3)

3 ALKOL BAĞIMLILARINDA PSİKOSOSYAL UYGULAMALAR, KISA GİRİŞİMLER VE MOTİVASYONU ARTIRMA Kültegin ÖGEL ni var dır. Se ans lar be lir li iyi leş me gö rev le ri içe rir ve has ta lar dan ki şi sel gün lük ler tut ma la rı is te nir. 11 On iki ba sa mak des tek le yi ci te ra pi prog ra mı, normal AA top lan tı la rın da ki gi bi ak ran des te ği odak lı de ğil bi rey odak lı te ra pi ya pı lı yor ol ma sı ile fark lı lık gös te rir. Bu te ra pi nin di ğer te da vi le rin et kin li ği ni ar tır dı ğı gös te - ril miş tir. 12 Bu te ra pi de te ra pist, AA fel se fe si ni be nim ser AA top lan tı la rı na ka tı lı mı ar tır ma yı he def ler AA ile bir lik te ça lı şır. Son yıl lar da araş tır ma cı lar on iki ba sa mak te da vi sis te mi ne yö ne lik et kin lik araş tır ma la rı na bü yük il gi göster miş tir. On iki ba sa mak des tek le yi ci te ra pi prog ra mı, al kol tü ke tim dav ra nı şı nı de ğiş tir me ba kı mın dan, bi liş - sel dav ra nış sal te da vi den bi le da ha et kin bu lun muş - tur. 13,14 Dİ ĞER LE Rİ Al kol ba ğım lı lı ğın da kul la nı lan ve et kin ol du ğu bil di ri - len di ğer ba zı yön tem le rin sim le ri aşa ğı da ve ril miş tir: Dav ra nış çı yak la şım Des tek le yi ci-eks pre sif te da vi (sup por ti ve ex pres - si ve the rapy) REBT (Ra ti o nal-emo ti ve-be ha vi o ral The ory) Çö züm Odak lı Te ra pi Ges talt Te ra pi si Ger çek lik Te ra pi si (re a lity the rapy) KI SA Gİ Rİ ŞİM LER Al kol ba ğım lı lı ğı nın te da vi sin de hem kı sa te ra pi ler, hem de kı sa gi ri şim ler is tek siz ve ya fi nan sal açı dan ye ter siz ki şi ler için çok iyi bir fır sat tır. Ya pı lan araş tır ma lar, al - kol kö tü ye kul la nan an cak top lum da fonk si yo nel olan ki şi le rin bü yük bir ço ğun lu ğu nun uzun sü re li te da vi le - re ka tıl mak is te me di ği ni gös ter mek te dir. 15 Al kol ba ğım lı lı ğı olan bir çok has ta özel leş miş te da - vi ler den ya rar lan mak ta dır. An cak bu tarz te da vi le rin, al - kol ba ğım lı lı ğı ol ma yan, fa kat ba ğım lı lık ris ki ta şı yan kim se le re uy gu lan ma sı müm kün de ğil dir. Ba ğım lı lık ris - ki ta şı yan ki şi le re kı sa gi ri şim yön te mi nin uy gu lan ma sı da ha uy gun dur. Teh li ke li al kol kul la nı mı olan üni ver si te öğ ren ci le - riy le ya pı lan bir ça lış ma da, ta ra ma ve kı sa gi ri şim yön te - mi bil gi sa yar ara cı lı ğıy la kul la nıl mış tır. 6 haf ta lık iz le me sü re cin den son ra el de edi len bul gu lar, kı sa gi ri şim uygu la nan gru bun al kol tü ke tim ora nın da, ki şi sel so run yaşan ma sın da, yo ğun kul la nım dö nem le ri nin sık lı ğın da kon trol gru bu na oran la an lam lı de re ce bir azal ma ol du - ğu nu gös ter miş tir. 16 Al kol ba ğım lı lı ğı te da vi sin de Kı sa Gi ri şim le rin uzun sü re li te da vi ler le bir lik te kul la nıl ma sı nın et ki li li ği ar tır dı ğı göz lem len miş tir. 17 Sağ lık mer kez le rin de ta ra ma yön te miy le so run lu ki şi ler üze rin de ya pı lan de ğer len - dir me ler de, ay nı za man da ki şi nin de ği şi me ha zır lık dere ce si ve yar dım al ma is te ği nin se vi ye si de tes pit edi le bil mek te dir. Bu ki şi le re uy gu la nan kı sa gi ri şim ler so nu cun da, al kol tü ke ti mi nin ve iliş ki li so run la rı nın azal dı ğı vur gu lan mak ta dır. 18 Da nış man ta ra fın dan ya zı lan il gi li ve ge le cek rande vu için ce sa ret len di ri ci mek tup lar kul la nıl mış tır. Bu mek tup la rın te da vi için tek rar baş vur ma da %51 oranın da et ki li ol du ğu gö rül müş tür. 19 Baş ka bir araş tır ma - da ise ba sit te le fon gö rüş me le ri ile ya pı lan kı sa gi ri şim le rin %44 et ki li ol du ğu ve bu ki şi le rin te da vi ol - mak için mer kez le re ge ri gel dik le ri bil di ril miş tir. Bü - tün bu ça lış ma lar gös ter mek te dir ki, da nış ma nın sti li ve dav ra nı şı, ay rı ca uy gu la nan yön tem ve yak la şım, sorun lu içi ci nin te da vi ye baş vur ma sın da önem li rol oyna mak ta dır. 19 Bir araş tır ma da Bi liş sel Dav ra nış çı Te ra pi (BDT) ve kı sa gi ri şim (KG) et ki li li ği araş tı rıl mış tır. Te sa düf ese ri da nış man lık için baş vu ran bir grup has tay la ya pı lan çalış ma da, gru bun ya rı sı na kı sa gi ri şim uy gu lan mış, di ğer ya rı sı da BDT te da vi si gör müş tür. 6 ay iz le me so nu cu yapı lan de ğer len dir me de, kı sa gi ri şim ve bi liş sel dav ra nış - çı te ra pi te da vi so nuç la rı ara sın da is ta tis tik sel ola rak an lam lı bir fark bu lu na ma mış tır. Kı sa gi ri şi min ma li - yet/et kin lik ora nı nın bi liş sel dav ra nış çı te ra pi den da ha iyi ol du ğu bil di ril miş tir. Te da vi le re ka tı lan ki şi le rin mem nu ni yet dü zey le ri ne ba kıl dı ğın da ise BDT ve kı sa gi ri şim ara sın da bir fark gö rül me miş tir. 20 Ya pı lan bir çok ça lış ma kı sa gi ri şi min kı sa ve or ta sü re li et ki si ni so ruş tur mak ta dır. An cak kı sa gi ri şi min etki le ri nin 5-10 yıl gi bi bir uzun sü re için de na sıl de ği şim gös ter di ği me rak ko nu su dur. Bu ne den le, teh li ke li ve zarar lı al kol tü ke ten ki şi ler de kı sa ve er ken gi ri şi min uzun sü re li et ki le ri de araş tı rıl mış tır. 21 Al kol ta ra ma ve kı sa gi ri şim uy gu lan ma sı nın, di ğer alı şıl mış sağ lık hiz met le ri ne na za ran eko no mik avan taj - la rı nın da ha faz la ol du ğu gö rül müş tür. Ge nel ola rak çalış ma lar, al kol ta ra ma-kı sa gi ri şim yön te mi nin, sağ lık Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2010;3(3) 87

4 Kültegin ÖGEL ALKOL BAĞIMLILARINDA PSİKOSOSYAL UYGULAMALAR, KISA GİRİŞİMLER VE MOTİVASYONU ARTIRMA ku ru luş la rın da kul lan ma nın kar lı ol du ğu nu or ta ya çı karmak ta dır. 22 Aşa ğı da al kol kö tü ye kul la nı mı ve ba ğım lı lı ğın da kul la nı lan ba zı kı sa gi ri şim le re ör nek ler ve ril miş tir. 1. Kon trol lü İçme Yön te mi: Al kol kul la nı mı nı azalt mak ya da sı nır la ma ya kon trol lü iç me adı ve ril - mek te dir. Kon trol lü iç me yön te mi özel lik le al kol kulla nım bo zuk luk la rın da et kin bir kı sa te da vi yön te midir Kı sa Uz laş ma cı Gö rüş me (Bri ef Ne go ti a ting Inter vi ew-bni): BNI, as lın da mo ti vas yo nel gö rüş me tekni ği nin bir ver si yo nu dur. Özel lik le acil ser vis ler de kul la nıl mak üze re ge liş ti ril miş tir. Ama cı, al kol kul la nı - mı nın olum suz et ki le ri ne de niy le sağ lık so run la rı ya şa - yan la rın, al ko lü azalt ma sı ve ya kes me si ni, te da vi ye baş vur ma sı nı sağ la mak tır. 24,25 3. Öğ ren ci ler İçin Kı sa Al kol Ta ra ma ve Gi ri şim Prog ra mı (BA SICS-Bri ef Al co hol Scre e ning and In ter - ven ti on of Col le ge Stu dents): Al kol kö tü ye kul la nı mı - na yö ne lik ikin cil ön le me prog ra mı dır. Bir za rar azalt ma prog ra mı ola rak da gö rül mek te dir. Prog ram al kol ba ğım lı lı ğı so ru nu nu çöz me yi he def le me mek te - dir. Al kol ba ğım lı lı ğı na yar dım cı ola maz. Kap sam lı bir de ğer len dir me, ge ri bil di rim, tav si ye ve te da vi prog ram la rı na yön len dir me yi içe rir. Bu prog ram gençle re al kol hak kın da da ha iyi ka rar lar ver me si ni sağ la - mak ama cıy la ha zır lan mış tır. Mü da ha le kon frontas yon ve ya yar gı la ma dan zi ya de em pa ti üs tü ne da ya - nır. 26,27 4. Al kol İçin Se çe nek ler Prog ra mı (CHO I CES for al co hol: A Bri ef Al co hol Abu se Pre ven ti on Prog ram for Col le ge Stu dents): Bu prog ram al ko le bağ lı so run la rın or ta ya çık ma sı ris ki olan an cak he nüz al kol le so run yaşa ma ya baş la ma mış genç le re yö ne lik bir yön tem dir. BA- SICS gi bi prog ram lar al ko le bağ lı so run lar ya şa ma ya baş la yan lar için dir. Se çil miş bir ön le me yön te mi ola rak gö rül se bi le, ev ren sel ön le me için de de de ğer len di ri le - bi lir. Al kol be ce ri le ri eği tim prog ra mın dan (ASTP) alınan kav ram lar dan oluş tu rul muş tur. Al kol ve risk le ri ile il gi li bil gi ler ya şam sti li dav ra nış la rı içi ne yer leş ti ril miş - tir Ta ra ma, Kı sa Gi ri şim ve Te da vi ye Sevk Prog ra mı (Scre e ning, bri ef in ter ven ti on and re fer ral to tre at - ment-sbirt): Ta ra ma, Kı sa Gi ri şim ve Te da vi ye Sevk Prog ra mı, kap sam lı ve en teg re bir prog ram dır. Er ken giri şim ko nu sun da halk sağ lı ğı il ke le ri üs tün de ku rul muş ve bu bi li min yön tem le ri ni kul lan ma ya ça lı şır. Bu progra mın ama cı si ga ra, al kol ve mad de kul la nı mı na bağ lı orta ya çı kan ka za la rın, has ta lık la rın ve ye ti yi tim le ri nin azal tıl ma sı ve ya ön len me si dir. 29 MO Tİ VAS YO NEL GÖ RÜŞ ME Mo ti vas yo nel gö rüş me mad de kul la nı mı ve ba ğım lı lık ala nın da özel lik le son yıl lar da gi de rek önem ka za nan bir yön tem ola rak öne çık mak ta dır. Bu yön tem özel lik le mad de kul la nan ki şi yi bı rak ma ya zor la yan yön tem le ri - nin ba şa rı sız ol ma sıy la önem ka zan mış tır. Mo ti vas yo nel gö rüş me nin en et ki le yi ci yan la rın dan bi ri si kı sa sü re li ol ma sı ve ki şi de bı rak ma yö nün de ka lı cı et ki ler yap ma - sı dır. 29,30 Mo ti vas yo nel gö rüş me nin gün cel ta nı mı şudur: Mo ti vas yo nel gö rüş me, da nı şan la rın am bi va lan sı keş fe - dip çö züm le me le ri ne yar dım cı ola rak dav ra nış de ği şik - li ği ni çı kart mak için kul la nı lan di rek tif ve da nı şan mer kez li bir yak la şım dır. 32. Mo ti vas yo nel gö rüş me ki şi le rin so run la rı nı an la - ma la rı nı ve de ği şim ama cıy la ey le me geç me le ri ni sağ la - mak için ya pı lan yar dı mın özel bir yo lu dur. Bu yön tem özel lik le de ği şim için is tek siz olan ve ya am bi va lan olan ki şi ler de kul la nış lı bir yön tem dir. 33 Mo ti vas yo nel gö rüş me nin te mel il ke le ri şun lar dır: a. Em pa ti nin gös te ril me si b. Çe liş ki le rin or ta ya çı ka rıl ma sı c. Di renç le ça lış ma d. Ken di ne ye ter li li ği des tek le me Mo ti vas yo nel gö rüş me de te ra pis tin ro lü oto ri ter olma ma lı dır. Ben bir uz ma nım ve ha ya tı nı na sıl de ğiş ti - re ce ği ni sa na söy le ye ce ği m me sa jın dan ka çı nıl ma sı ge rek mek te dir. De ği şip de ğiş me mek ki şi nin öz gür se çi - mi dir. Amaç has ta nın iç sel mo ti vas yo nu nu ar tır mak tır. 34 Mo ti vas yo nel gö rüş me nin da nı şan la rın dav ra nış la - rı nı de ğiş tir me de et kin ol du ğu araş tır ma lar da gös te ril - miş tir. Bu tek ni ğin er gen ler de ye tiş kin le re ben zer şekil de et kin ol du ğu da sap tan mış tır. 35,36 Araş tır ma lar da mo ti vas yo nel gö rüş me nin vü cut kit le in dek si, to tal kan ko les te ro lü, kan ba sın cı, kan al - kol kon san tras yo nu ve stan dart eta nol içe ri ği üs tü ne etki le ri ol du ğu bu lun muş tur. Bu et ki le rin kli nik ola rak an lam lı ol du ğu da gös te ril miş tir. Ya pı lan me ta ana liz - ler de kı sa gö rüş me ler de bi le (15 da ki ka) et kin ol du ğu belir til miş tir. 37,38 88 Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2010;3(3)

5 ALKOL BAĞIMLILARINDA PSİKOSOSYAL UYGULAMALAR, KISA GİRİŞİMLER VE MOTİVASYONU ARTIRMA Kültegin ÖGEL Tek ni ğin ba şa rı sı te ra pis tin eği tim geç mi şi ne (doktor ve ya psi ko log vb) da yan ma dı ğı id di a edil mek te dir. Et kin lik da ha çok te ra pist ve da nı şan ara sın da ki iliş ki - nin ka li te sin den ve te ra pis tin al dı ğı mo ti vas yo nel gö rüş - me tek ni ğin de ki ye ter li li ği ve ya ye ter siz li ğin den kaynak lan mak ta dır. 39,40 1. Co ok CC. The Min ne so ta Mo del in the ma na - ge ment of drug and al co hol de pen dency: mi r- ac le, met hod or myth? Part I. The phi lo sophy and the prog ram me. Br J Ad dict 1988;83(6): Stinc hfi eld R, Owen P. Ha zel den's mo del of tre at ment and its out co me. Ad dict Be hav 1998;23(5): Me yers RJ, Smith JE. Cli ni cal gu i de to al co hol tre at ment: The Com mu nity Re in for ce ment Ap pro ach. New York: Gu ild ford Press, Ro o zen HG, Bo u log ne JJ, van Tul der MW, van den Brink W, De Jong CA, Kerk hof AJ. A syste ma tic re vi ew of the ef fec ti ve ness of the com mu nity re in for ce ment ap pro ach in al co - hol, co ca i ne and opi o id ad dic ti on.m Drug Alco hol De pend 2004;74(1): Me yers RJ, Mil ler WR, Hill DE, To ni gan JS. Com mu nity re in for ce ment and fa mily tra i ning (CRAFT): En ga ging un mo ti va ted drug users in tre at ment. J Subst Abu se 1999;10(3): Petry NM, Mar tin B, Co o ney JL, Kranz ler HR. Gi ve them pri zes, and they will co me: con tin - gency ma na ge ment for tre at ment of al co hol de pen den ce. J Con sult Clin Psychol 2000;68 (2): Stit zer M, Petry N. Con tin gency ma na ge ment for tre at ment of subs tan ce abu se. An nu Rev Clin Psychol 2006;2: Stit zer ML, Van drey R. Con tin gency ma na - ge ment: uti lity in the tre at ment of drug abu se di sor ders. Clin Phar ma col Ther 2008;83(4): Mo os RH. How and why twel ve-step self-help gro ups are ef fec ti ve. Re cent Dev Al co hol 2008;18: Kas ku tas LA. Al co ho lics anony mo us ef fec ti - ve ness: fa ith me ets sci en ce. J Ad dict Dis 2009;28(2): Hump hreys K. Pro fes si o nal in ter ven ti ons that fa ci li ta te 12-step self-help gro up in vol ve ment. Al co hol Res He alth 1999;23(2): Kelly JF, McCrady BS. Twel ve-step fa ci li ta ti - on in non-spe ci alty set tings. Re cent Dev Al cohol 2008;18: KAYNAKLAR 13. Fer ri M, Ama to L, Da vo li M. Al co ho lics Anonymo us and ot her 12-step prog ram mes for alco hol de pen den ce. Coc hra ne Da ta ba se Syst Rev 2006;3:CD Wu J, Wit ki e witz K. Net work sup port for drin - king: an app li ca ti on of mul tip le gro ups growth mix tu re mo de ling to exa mi ne cli ent-tre at ment matc hing. J Stud Al co hol Drugs 2008;69(1): Barry LK. Bri ef In ter ven ti ons And Bri ef The r- a pi es for Subs tan ce Abu se. Tre at ment Impro ve ment Pro to col (TIP) Se ri es 34. U.S. De part ment Of He alth And Hu man Ser vi ces. DHHS Pub li ca ti on No. (SMA) , Kypri K, Sa un ders JB, Wil li ams SM, McGe e RO, Lang ley JD, Cas hell-smith ML, et al. Web-ba sed scre e ning and bri ef in ter ven ti on for ha zar do us drin king: a do ub le-blind ran do - mi zed con trol led tri al. Ad dic ti on 2004;99(11): Brad ley KA, Wil li ams EC, Ach tme yer CE, Haw kins EJ, Har ris AH, Frey MS, et al. Me a - su ring per for man ce of bri ef al co hol co un se - ling in me di cal set ting: from ve te rans af fa irs (VA) he alth ca re system. Subs tan ce Abu se 2007; 28(4) Sa itz R. In tro duc ti on: scre e ning and Bri ef inter ven ti on. Subst Abu se 2007;28(3): Bi en TH, Mil ler WR, To ni gan S. Bri ef in ter - ven ti on for al co hol prob lems: a re vi ew. Ad dicti on 1993;88: Sha kes haft AP, Bow man JA, Bur rows S, Do - ran CM, San son-fıs her RW. Com mu nity-ba - sed al co hol co un sel ling:a ran do mi zed cli ni cal tri al. Ad dic ti on 2002;97: He at her N. Bri ef al co hol in ter ven ti ons ha ve ex pan ded in ran ge but how they work is still myste ri o us. Ad dic ti on 2003;98(8): Kra e mer KL. The cost-ef fec ti ve ness and costbe ne fit of scre e ning and bri ef in ter ven ti on for un he althy al co hol use in me di cal set tings. Subst Abus 2007;28(3): So bell MB, So bell LC. Prob lem Drin kers: Gu - i ded Self-Chan ge Tre at ment. New York: Gu - il ford Press, Dunn C, De ro o L, Ri va ra FP. The use of bri - ef in ter ven ti ons adap ted from mo ti va ti o nal inter vi e wing ac ross be ha vi o ral do ma ins: A syste ma tic re vi ew. Ad dic ti on 2001;96(12): Bern ste in E, Bern ste in J, Le ven son S. Pro ject AS SERT: An ED-ba sed in ter ven ti on to in cre - a se ac cess to pri mary ca re, pre ven ti ve ser vi - ces, and the subs tan ce abu se tre at ment system. Ann Emerg Med 1997;30(2): Ba er JS, Kiv la han DR, Blu me AW, McKnight P, Mar latt GA. Bri ef in ter ven ti on for he avydrin king col le ge stu dents: 4-ye ar fol low-up and na tu ral his tory. Am J Pub lic He alth 2001;91(8): La ri mer ME, Tur ner AP, An der son BK, Fa der JS, Kil mer JR, Pal mer RS, et al. Eva lu a ting a Bri ef Al co hol In ter ven ti on With Fra ter ni ti es. J Stud Alc 2001;62(3): Parks GA, Wo od ford MS. CHO I CES Abo ut Al co hol: A Bri ef Al co hol Abu se Pre ven ti on and Harm Re duc ti on Prog ram for Col le ge Stu dents. In VIS TAS: Com pel ling Pers pec ti - ves on Co un se ling. In: Walz GR, Yep RK, eds. Ale xan dri a, Vir gi ni a: Ame ri can Co un se - ling As so ci a ti on; Sa itz R, Ga lan ter M. Al co hol/drug Scre e ning and Bri ef In ter ven ti on: Ad van ces in Evi den - ce-ba sed Prac ti ce. The Ha worth Me di cal Press, an im print of The Ha worth Press, Inc.; p Apo da ca TR, Ab ran tes AM, Strong, DR, Ram sey SE, Brown RA. Re a di ness to chan - ge smo king be ha vi or in ado les cents with psychi at ric di sor ders. Ad dict Be hav 2007;32(6): Fre yer-adam J, Co der B, Ba u me is ter SE, Bisc hof G, Ri e del J, Pa atsch K, et al. Bri ef alco hol in ter ven ti on for ge ne ral hos pi tal in pa ti - ents: a ran do mi zed con trol led tri al. Drug Al co hol De pend 2008;93(3): Mil ler WR, Roll nick S. Mo ti va ti o nal in ter vi e - wing, pre pa ring pe op le to chan ge ad dic ti ve be ha vi or. What Is Mo ti va ti o nal In ter vi e wing? New York: The Gu ild ford Press; p Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2010;3(3) 89

6 Kültegin ÖGEL ALKOL BAĞIMLILARINDA PSİKOSOSYAL UYGULAMALAR, KISA GİRİŞİMLER VE MOTİVASYONU ARTIRMA 33. Ögel K. [Mo ti va ti o nal in ter vi e wing]. Tur ki ye Kli nik le ri J Psychi atry-spe ci al To pics 2009;2(2): Mil ler WR, Zwe ben A, DiC le men te CC, Rychta rik R. Mo ti va ti o nal en han ce ment the r- apy ma nu al: A cli ni cal re se arch gu i de for the - ra pists tre a ting in di vi du als with al co hol abu se and de pen den ce (Pro ject MATCH Mo nog - raph Se ri es, Vol. 2). Rock vil le, MD: Na ti o nal Ins ti tu te on Al co hol Abu se and Al co ho lism; Car roll KM, Ball SA, Nich C, Mar ti no S, Frankfor ter TL, Fa ren ti nos C, et al; Na ti o nal Ins ti - tu te on Drug Abu se Cli ni cal Tri als Net work. Mo ti va ti o nal in ter vi e wing to im pro ve tre at ment en ga ge ment and out co me in in di vi du als se e - king tre at ment for subs tan ce abu se: a mul ti - si te ef fec ti ve ness study. Drug Al co hol De pend 2006;81(3): D'ami co E, Mi les JN, Stern SA, Me re dith LS. Bri ef mo ti va ti o nal in ter vi e wing for te ens at risk of subs tan ce use con se qu en ces: a ran do mi - zed pi lot study in a pri mary ca re cli nic. J Subst Abu se Tre at 2008;35(1): Ru bak S, Sandbæk A, La u rit zen T, Chris ten - sen B. Mo ti va ti o nal in ter vi e wing: a syste ma tic re vi ew and me ta-analy sis. Br J Gen Pract 2005;55(513): Adam son SJ, Sell man JD. Fi ve-ye ar Out co - mes of Al co hol-de pen dent Per sons Tre a ted With Mo ti va ti o nal En han ce ment. J Stud Al co - hol Drugs 2008;69(4): An ton RF, O'Mal ley SS, Ci ra u lo DA, Cis ler RA, Co u per D, Do no van DM, et al; COM BI - NE Study Re se arch Gro up. Com bi ned pharma cot he ra pi es and be ha vi o ral in ter ven ti ons for al co hol de pen den ce: the COM BI NE study: a ran do mi zed con trol led tri al. JA MA 2006;295 (17): Mar ti no S, Ball SA, Nich C, Frank for ter TL, Car roll KM. Com mu nity prog ram the ra pist adhe ren ce and com pe ten ce in mo ti va ti o nal enhan ce ment the rapy. Drug Al co hol De pend 2008;96(1-2): Turkiye Klinikleri J Psychiatry-Special Topics 2010;3(3)