Alburnus orontis (CYPRINIFORMES:CYPRINIDAE) VE Notonecta viridis (HEMIPTERA:NOTONECTIDAE) İN SİVRİSİNEK LARVALARI ÜZERİNDEKİ PREDASYONU*

Transkript

1 Alburnus orontis (CYPRINIFORMES:CYPRINIDAE) VE Notonecta viridis (HEMIPTERA:NOTONECTIDAE) İN SİVRİSİNEK LARVALARI ÜZERİNDEKİ PREDASYONU* Adnan ALDEMİR 1, Ayşe BOŞGELMEZ 2 1 Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Kars 2 Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Ekoloji ABD, Beytepe, Ankara E-Posta:adnanaldemir@hotmail.com ÖZET Notonecta viridis Delcourt ve Alburnus orontis Sauvage Türkiye nin yerli türleridir. N. viridis in yarı doğal ve doğal ortamda, A. orontis in ise doğal ortamda sivrisinek larva predatörü olduğu belirlenmiştir. Denemelerde Anopheles sacharovi Favre, Culex pipiens Linnaeus ve Culiseta annulata (Schrank) türlerinin larvaları kullanılmıştır. Yarı doğal koşullarda N. viridis in günde, sivrisinek larvası tükettiği belirlenmiştir. Tercihin Cs. annulata> Cx. pipiens> An. sacharovi şeklinde olduğu anlaşılmıştır. Doğal koşullarda hem N. viridis hem de A. orontis in bütün sivrisinek larvaları üzerindeki predasyonunun olumlu olduğu anlaşılmıştır. ANAHTAR SÖZCÜKLER: Alburnus orontis, Notonecta viridis, Sivrisinek larvası, Predasyon, Av tercihi PREDATION BY Alburnus orontis (CYPRINIFORMES:CYPRINIDAE) AND Notonecta viridis (HEMIPTERA:NOTONECTIDAE) ON MOSQUITO LARVAE* ABSTRACT Notonecta viridis Delcourt and Alburnus orontis Sauvage are native species in Turkey. It has been determined that N. viridis in semi natural and natural conditions and A. orontis in natural conditions are predators of mosquito larvae. In predation experiments, the larvae of Anopheles sacharovi Favre, Culex pipiens Linnaeus, and Culiseta annulata (Schrank) were used. It observed that N. viridis can consume mosquito larvae per day in semi-field conditions. In view of the preference experiments it has been determined that Notonecta consumes in order of Cs. annulata> Cx. pipiens> An. sacharovi. In natural conditions, predation of both N. viridis and A. orontis are found positive on all mosquito larvae. KEYWORDS: Alburnus orontis, Notonecta viridis, Mosquito larvae, Predation, Prey preferences * Bu çalışma, 2003 yılında Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü tarafından kabul edilen, Adnan Aldemir in Doktora Tezi nin bir bölümüdür. GİRİŞ Geçen yüzyılda sivrisinek kontrol çalışmaları, büyük oranda kimyasal insektisitler kullanılarak yapılmıştır. Günümüzde, çevre kirliliği, ekonomik kayıplar ve diğer kaygılardan dolayı, entegre mücadelenin bileşenleri olan çevresel düzenlemeler ve biyolojik kontrol gibi yöntemlerle, insektisit kullanım oranı düşürülmüştür. Hedef türlerdeki direnç gelişimi ve bazı pestisitlerin kullanımının yasal olarak engellenmesi, alternatif kontrol yöntemlerinin geliştirilmesine zemin hazırlamıştır. Sivrisineklerin doğal düşmanları olarak bilinen; omurgalı/omurgasız predatörler, 1

2 virüsler, bakteriler, Protozoa türleri, helmintler ve mantarlar hakkında çok sayıda kayıt bulunmaktadır. Sivrisinek larva/pupa predatörü olan Gambusia affinis (Baird&Girard, 1853) (Cyprinidae), 1900 lü yılların başından itibaren, yaklaşık 60 ülkeye sivrisineklerin kontrolü amacıyla sokulmuştur. Amerika orijinli olan ve dünyanın birçok yerine götürülen bu balık, aşılandığı su sistemlerinde bazı türlerin tamamen yok olmasına, bazılarının ise tehdit altına girmesine neden olmuştur (Rupp, 1996). Dünya Sağlık Teşkilatı, 1982 yılından itibaren Gambusia nın biyolojik kontrol ajanı olarak kullanımını desteklememekte (Service, 1996), bunun yerine yerli türlerin araştırılıp kullanılmasını tavsiye etmektedir (Laird, 1985). Yerel balık türlerinin kullanımlarıyla ilgili başarılı kontrol modelleri (Sheikh et al.,1991; Rajnikant et al.,1993; Kim et al.,1994) mevcuttur. Farklı lentik habitatlardaki sucul kommünitelerin diğer bileşenleri gibi, Notonecta türlerinin de, sivrisinek populasyonları üzerinde önemli etkisi vardır (Blaustein et al.,1995). Notonecta cinsinin potansiyel predatör gücü çok fazla olduğu için, alan çalışmaları açısından üzerinde durulmalıdır (Sjogren and Legner, 1989). Sucul sistemde polifag bir predatör olan Notonecta türlerinin, sivrisinek larvalarıyla da beslendiği bilinmektedir (Scott and Murdoch, 1983; Chesson, 1981; 1984;1989; Cockrell, 1984; Murdoch et al., 1984; Giller, 1986; Sjogren and Legner, 1989; Blaustein, 1990; Streams;1994; Blaustein et al., 1995) lü yılların başından beri Notonecta türlerinin, sivrisinekler için biyolojik kontrol ajanı olduğu bilinmesine rağmen, alan şartlarında etkinliklerinin saptandığı araştırmalar sınırlı sayıdadır (Ellis and Borden, 1970; Hazelrigg, 1973). Son yıllarda, gelişmiş ülkelerdeki kontrol programlarında, çevresel duyarlılık bilincine ağırlık verilerek uygulamalar yapılmaktadır. Sonuç olarak, konvensiyonal insektisit kullanımı azalmakta, mekanik ve biyolojik metotların kullanımı artmaktadır. Çok sayıda kuruluş, mücadele programlarında biyolojik kontrole önem vermektedir (Kramer et al., 1988). Ekonomik açıdan az gelişmiş ülkelerde de entegre vektör kontrol programlarında artış görülmektedir. Bazı durumlarda vektörlerle taşınan hastalıkların azalması, biyolojik kontrol ajanlarına olan güveni artırmıştır. (Becker and Bozhao, 1989). Ankara-Gölbaşı, Mogan Gölü civarında Sivrisineklere Karşı Entegre Mücadele kapsamında yapılan araştırmalarda, çalışma alanında doğal olarak bulunan Alburnus orontis ve Notonecta viridis in sivrisinek larvaları üzerindeki predasyon etkisi araştırılmıştır. Bu türlerin, sivrisinek larvalarının doğal habitatlarında (göl kenarı, mera, bataklık ve kanal) yoğun olarak bulunması nedeniyle, predatör etkinliklerini saptamak amacıyla denemeler düzenlenmiştir. MATERYAL VE YÖNTEM Araştırmalarda Kullanılan A. orontis, N. viridis ve Sivrisinek Türlerinin Teşhisi A. orontis in teşhisi, H. Ü. Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Hidrobiyoloji Anabilim Dalı nda; N. viridis in teşhisi ise, G.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü nde yaptırılmıştır. Sivrisinek türlerinin tanımı, değişik kaynaklardan (Marshall, 1938; DuBose and Curtin, 1965; Harbach, 1988; Snow,1990) yararlanılarak yapılmıştır. Bu çalışmada, N. viridis in kontrollü (yarı doğal) ve doğal koşullarda, A. orontis in ise doğal koşullarda sivrisinek larva predatörü olup olmadığı araştırılmıştır. Denemeler, Temmuz-Ağustos 2003 döneminde yapılmış, kontrollü koşullarda her gün saat de su sıcaklığı, doğal koşullarda da aynı saatte habitat sularının sıcaklık ( C), çözünmüş oksijen (mg/l), kondüktivite (μmhos/cm) ve ph değerleri ölçülerek ortalamaları alınmıştır. Kontrollü Doğal (Yarı-Doğal) Koşullarda N. viridis Denemeleri 2

3 N. viridis in predatör etkinliğini belirlemek amacıyla, H.Ü. Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Bahçesi nde, kontrollü doğal koşullarda denemeler düzenlenmiştir. Bu denemelerde, araştırıcıların kullandıkları yöntemlerden (Cockrell, 1984; Murdoch et al., 1984; Chesson, 1989; Sjogren and Lenger, 1989; Streams,1994; Blaustein et al., 1995) yararlanılmıştır. Öncelikle, Notonecta nın çalışma alanındaki habitatları belirlenmiş ve denemelerde kullanılan Notonecta bireyleri bu habitatlardan temin edilmiştir. Av olarak Anopheles sacharovi, Culex pipiens ve Culiseta annulata larvaları kullanılmıştır. Larva temini için, bu türlerin erginleri toplanarak laboratuvara getirilmiş ve kültüre alınmıştır. Predasyon denemelerinde, 55x35x25 cm ebatlarındaki plastik kaplar kullanılmış ve bu kaplara 20 litre dinlendirilmiş çeşme suyu konulmuştur. Sivrisinek larvaları arasındaki predasyonu engellemek ve açlıktan kaynaklanabilecek ölümleri ortadan kaldırmak için deneme ve kontrol grubundaki larvalara 0,5 mg karma larva yemi verilmiştir. Deneme no 1. Notonecta ergininin Anopheles, Culex ve Culiseta üzerindeki besin tercihini ve günlük larva tüketim miktarını belirlemek amacıyla, deneme kaplarının her birine bir Notonecta ve 200 larva (III. ve IV. evre) konulmuştur. 10 kez tekrarlanan denemelerin ortalaması alınmıştır. Deneme koşulu: 1. kap: 1 Notonecta Anopheles larvası 2. kap: 1 Notonecta Culex larvası 3. kap: 1 Notonecta Culiseta larvası Bir gün aç bırakıldıktan sonra denemeye alınan Notonecta bireyleri arasındaki farklılıklardan kaynaklanabilecek deneme hatalarını ortadan kaldırmak için, her tekerrürde, kaplardaki Notonecta erginlerinin yeri de değiştirilmiştir. Notonecta bireylerinin kaplar arası değişiminde sistematik bir sıra izlenmiştir. Örneğin 1 nolu kaptaki Notonecta, 2 nolu kaba; 2 nolu kaptaki, 3 nolu kaba ve 3 nolu kaptaki 1 nolu kaba gelecek şekilde bir düzenleme yapılmıştır (Chesson, 1984). Deneme kurulduktan 24 saat sonra, her kaptaki ölü larvalar sayılmış ve Notonecta nın günde ortalama kaç larva tükettiği saptanmıştır. Deneme no 2. Anopheles, Culex ve Culiseta larvaları birlikte bulunduğu zaman, Notonecta nın beslenme stratejisini saptamak amacıyla, bu deneme yapılmıştır. Notonecta nın türler arasındaki tercihini belirlemek için üç türün (An. sacharovi, Cx. pipiens ve Cs. annulata) karma larva populasyonu (III. ve IV. larva evreleri) kullanılmıştır. Denemeler üç tekrar halinde yapılmış ve ortalamalar alınmıştır. Deneme koşulu: 2 Notonecta larva (100 An. sacharovi Cx. pipiens Cs. annulata) Denemeye alınan Notonecta bireyleri, deneme öncesi 24 saat aç bırakılmıştır. Denemenin başlangıcından bitimine kadar her 24 saatte bir, türlere ait ölü larvalar sayılmıştır. Çalışmalar esnasında pupa evresine geçen bireyler ortamdan alınmış ve bunun yerine aynı türün IV. evre larvası konulmuştur. Deneme no 3. Anopheles, Culex ve Culiseta larvalarının farklı evreleri (I-II-III-IV) birarada bulunduğu zaman, Notonecta nın beslenme stratejisinin belirlenmesi amacıyla, deneme düzeneği kurulmuştur: Deneme koşulu: 3 Notonecta larva [52 An. sacharovi (26 I.-II. evre, 26 III.-IV. evre)+ 52 Cx. pipiens (26 I.-II. evre, 26 III.-IV. evre) + 52 Cs. annulata (26 I.-II. evre, 26 III.-IV. evre) ]. 3

4 Denemeler üç kez tekrarlanmış ve ortalamalar alınmıştır. Denemeye alınan Notonecta erginleri, bir gün aç bırakılmıştır. Denemenin başlangıcından bitimine kadar her 24 saatte bir, türlere ait ölü larvalar sayılmıştır. Doğal Ortamda Deneme Alanının Oluşturulması Doğal koşullarda A. orontis ve N. viridis in sivrisinek larva predatörü olup olmadığının saptanması için Şekil 1 de görülen deneme düzeneği kurulmuştur. Doğal koşulların tam olarak yansıtılabilmesi için, su derinliğinin cm olduğu alanlar seçilmiş ve 1 er m 2 'lik dört alan tülle çevrilmiştir; dört adet çıta 1 m 2 'lik alanın köşelerine gelecek şekilde zemine çakılmış, bunların dış yüzeyine tüller gerilmiş ve suyun tülleri kaldırmasına engel olmak için de demir çubuklar kullanılmıştır (Şekil 1). Predatör ve sivrisinek larvalarının ortamı terk etmemesi için por çapı 330 µm olan ve çürümeye dayanıklı tüller kullanılmıştır. Denemenin yapıldığı çevrili ortam ile dış ortam arasındaki su geçişine özellikle engel olunmamıştır. Denemeye başlamadan önce, sivrisineklerin makro predatörleri (Odonat nimfleri, diğer sucul böcekler, balıklar vb.) deneme ve kontrol alanlarından uzaklaştırılmıştır. Deneme alanında, erginleşen sivrisineklerin sayılabilmesi için düzeneğin üst bölümü tülle kapatılmıştır. Deneme ve kontrol alanlarında günlük gözlemler yapılarak erginleşen sivrisinekler, ağız aspiratörüyle toplanarak sayılmıştır. Her iki deneme koşulunda da, 18. günün sonuna kadar, ardışık toplama işlemi yapılarak, toplam erginleşen birey sayısı tespit edilmiştir. Denemeler, üç kez tekrarlanmış ve ortalamalar alınmıştır. Şekil 1. A. orontis ve N. viridis in doğal koşullarda predatörlük etkinliğini belirlemek için, Mogan gölü kenarında kurulan deneme düzeneği Figure 1. Experimental design in Lake Mogan vicinitiy, in order to determine the predator capacitiy under the natural conditions of A. orontis and N. viridis Alburnus orontis denemeleri Denemenin yapıldığı habitatlarda, alan sayımlarına göre m 2 'de ortalama iki A. orontis ve yaklaşık 750 sivrisinek larvası bulunması nedeniyle, kafeslere belirtilen sayıda predatör ve av konulmuştur. Hem deneme hem de kontrol gruplarında sivrisinek larvalarının IV. evreleri, pupalaşma ve erginleşme sürecine yakın olduğu için tercih edilmemiş, özellikle, II. ve III. evreler kullanılmıştır. Denemeler üç kez tekrarlanmış ve ortalamalar alınmıştır. Deneme koşulu: Deneme alanı: 2 A. orontis (5 cm boyunda) sivrisinek larvası (250 An. sacharovi L2-L Cx. pipiens L2-L Cs. annulata L2-L3) Kontrol : 750 sivrisinek larvası (250 An. sacharovi L2-L Cx. pipiens L2-L Cs. annulata L2-L3) Notonecta viridis denemeleri Doğal koşullarda A. orontis'in predatörlük düzeyinin belirlenmesinde kullanılan yöntemin aynısı N. viridis için de uygulanmıştır. Sivrisinek larva/pupa habitatlarında m 2 'de ortalama dört N. viridis (arazide yapılan sayımlara göre) bulunmasından dolayı, deneme alanına dört Notonecta bırakılmıştır. 4

5 Deneme koşulu: Deneme alanı: 4 Notonecta viridis sivrisinek larvası (250 An. sacharovi L2-L Cx. pipiens L2-L Cs. annulata L2-L3) Kontrol : 750 sivrisinek larvası (250 An. sacharovi L2-L Cx. pipiens L2-L Cs. annulata L2-L3) BULGULAR Kontrollü (Yarı Doğal) Koşullar Kontrollü doğal koşullarda yapılan çalışmalar sırasında su sıcaklığı ortalama 21,2 C olarak ölçülmüştür. Bu şartlarda, N. viridis ergininin, türlere göre, günlük ortalama larva tüketiminin 24 ila 28 arasında değiştiği saptanmıştır (Tablo 1). Tablo 1. N. viridis in tükettiği sivrisinek larva sayısı Table 1. The amount of mosquito larvae consumed by N. viridis Sivrisinek türü Tüketilen larva sayısı An. sacharovi 25,40 ± 7,41* (14-33)** Cs. annulata 28,10 ± 6,47 (16-39) Cx. pipiens 24,50 ± 5,93 (15-32) * Ortalama ± standart sapma ** Minimum - maksimum değerler Üç av türünün III.-IV. evreleri bir arada bulunduğu zaman, deneyin ilk günlerinde N. viridis in besin tercihi, öncelikle Cs. annulata olmuş, bunu Cx. pipiens izlemiştir. En az tercih edilen tür An. sacharovi olmuştur. İlerleyen günlerde ise, tercih edilen türlerin yoğunluğunun azalması nedeniyle, predasyon, başlangıçta tercih edilmeyen An. sacharovi üzerinde yoğunlaşmıştır (Şekil 2). An. sacharovi Cx. pipiens Cs. annulata Larva sayısı Deneme öncesi Günler Şekil 2. Anopheles, Culex ve Culiseta larvaları bir arada bulunduğu zaman, N. viridis in beslenme stratejisinin av tercihine etkisi Figure 2. When Anopheles, Culex and Culiseta larvae are in the same area, impact of N. viridis nutrition strategy for prey selections Anopheles, Culex ve Culiseta larvalarının farklı evreleri [küçük-k- (I.-II. evre) büyük-b- (III.-IV. evre)] bir arada bulunduğu zaman, N. viridis in predasyonunda öncelikle, III. ve IV. evre larvaların tercih edildiği gözlenmiştir. Denemenin ilerleyen günlerinde I. ve II. evre larvalar üzerinde de tüketim artmıştır (Şekil 3). 5

6 30 An. sacharovi K An. sacharovi B Cx. pipiens K Cx. pipiens B Cs. annulata K Cs. annulata B 25 Larva sayısı Deneme öncesi Günler Şekil 3. Anopheles, Culex ve Culiseta nın farklı larva evreleri bir arada bulunduğu zaman, N. viridis in beslenme stratejisinin av tercihi üzerindeki etkisi Figure 2. When Anopheles, Culex and Culiseta are in different larval stage in the same area, impact of N. viridis nutrition strategy for prey selections Doğal Koşullar Doğal koşullarda yapılan çalışmalar süresince habitat sularında sıcaklık 26,3 C; çözünmüş oksijeni 7,7 mg/l; kondüktivite 2840 μmhos/cm ve ph 8,5 olarak ölçülmüştür. Deneme alanına 2 A. orontis (5 cm boyunda) sivrisinek larvası (250 An. sacharovi L2-L Cx. pipiens L2-L Cs. annulata L2-L3) konularak yapılan çalışma sonucunda; A. orontis in, sivrisineklerin sucul evreleriyle beslendiği tespit edilmiştir (Şekil 4). predatör var predatör yok Ergin siv. sayısı Günler Şekil 4. Doğal koşullarda A. orontis in sivrisinek larva populasyonu üzerindeki predasyonu Figure 4. Predation of A. orontis on mosquito larvae population under natural conditions A. orontis'in bulunduğu deneme alanında erginleşen toplam sivrisinek sayısı, 52 dir (24 An. sacharovi, 19 Cx. pipiens ve 9 Cs. annulata). Kontrol alanında erginleşen toplam sivrisinek sayısı ise 453 tür (165 An. sacharovi, 142 Cx. pipiens ve 146 Cs. annulata). Deneme alanına 4 N. viridis ergini sivrisinek larvası (250 An. sacharovi L2- L Cx. pipiens L2-L Cs. annulata L2-L3) konularak yapılan çalışmada, N. viridis in, A. orontis denemesinde olduğu gibi, Anopheles, Culex ve Culiseta ya ait türler üzerinden de beslendiği saptanmıştır (Şekil 5). 6

7 predatör var predatör yok Ergin siv. sayısı Günler Şekil 5. Doğal koşullarda N. viridis in sivrisinek larva populasyonu üzerindeki predasyonu Figure 5. Predation of N. viridis on mosquito larvae population under natural conditions N. viridis'in bulunduğu deneme alanında erginleşen toplam sivrisinek sayısı 78 dir (20 An. sacharovi, 36 Cx. pipiens ve 22 Cs. annulata). Kontrol alanında erginleşen toplam sivrisinek sayısı, 389 dur (140 An. sacharovi, 126 Cx. pipiens ve 123 Cs. annulata). SONUÇLAR VE TARTIŞMA Kontrollü doğal (yarı doğal) koşullarda yapılan çalışmalar sonucunda; ergin N. viridis in, An. sacharovi, Cs. annulata ve Cx. pipiens larvaları üzerinde beslendiği ve günde ortalama olarak sırasıyla 25.4, 28.1 ve 24.5 larva tükettiği tespit edilmiştir (Tablo 1). Predatörlerin seçiciliğini saptamak amacıyla düzenlenen çalışmada, avların III.-IV. evrelerinin bir arada bulunduğu koşullarda, N. viridis in başlangıçta, Cs. annulata yı tercih ettiği, ikinci tercih sırasında Cx. pipiens in yer aldığı belirlenmiştir. Başlangıçta en az tercih edilen tür, An. sacharovi dir. An. sacharovi larvalarının besin olarak öncelikle seçilmemesinin başlıca nedeni, predatörün ilgisini çekmeyecek şekilde sudaki duruş pozisyonu olabilir. Denemenin ilerleyen günlerinde, tercih edilen türlerin yoğunluğunun azalması nedeniyle, predasyon etkinliği, An. sacharovi üzerinde artmıştır. Anopheles, Culex ve Culiseta larvalarının farklı evreleri bir arada bulunduğu zaman, predatörün av tercihi, III.-IV. evre larvalar üzerinde yoğunlaşmış, zamanla, I. ve II. evre larvaların da tüketildiği gözlenmiştir. Bu araştırmalar; predatörün beslenme stratejisinde, türler arası seçicilik potansiyelinin yanı sıra, av boyunun ve av populasyon yoğunluğunun da etkili olduğunu göstermiştir. İsrail de, içinde 8-15 litre su bulunan her havuza ergin bir Notonecta konularak denemeler yapılmış, predatörün bölgede en yaygın tür olarak bulunan Cs. longiareolata'nın I.-II. evre larvalarını önemli oranda tükettiği, III.-IV. evre larvalar üzerinde de predasyonun %100 olduğu anlaşılmıştır. Anopheles ve Culex larvaları daha ziyade vejetasyonlu alanlarda bulundukları için Notonecta dan fazla etkilenmedikleri saptanmıştır (Blaustein et al., 1995). Bir başka çalışmada ise, deneme ortamında, sivrisinek larvalarıyla beslenen N. hoffmani nin, başlangıçta büyük boy larvaları yoğun olarak tercih ettiği, zamanın ilerlemesiyle bu avlara olan ilginin azaldığı görülmüştür (Scott and Murdoch, 1983). 250 den fazla balık türünün sivrisinek larva predatörü olduğu bilinmektedir. Bu türlerin küçük bir bölümü kontrol çalışmaları yönünden önemlidir (Lacey and Orr, 1994). Doğal ortamda yapılan denemelerde A. orontis in, Anopheles, Culex ve Culiseta cinsi sivrisineklerin larva predatörü olduğu anlaşılmıştır (Şekil 4). Bulgulara göre, larva tercih sıralamasının Culiseta>Culex>Anopheles şeklinde olduğu söylenebilir. 7

8 Doğal koşullarda (Şekil 5), N. viridis'in bulunduğu deneme alanında erginleşen toplam sivrisinek sayısı (78) ile kontrol alanında erginleşen sayı (389) arasındaki fark, Notonecta nın sivrisinek larvaları üzerindeki predasyonunu göstermesi açısından önemli bir bulgudur. Notonecta unifasciata nın da havuzlarda sivrisinek populasyonunu baskıladığı tespit edilmiştir (Hazelrigg, 1973). N. hoffmani ve N. kirbyi nin de, su ortamlarında sivrisinek predatörü olduğu belirlenmiştir (Chesson, 1984). Mogan Gölü çevresinde doğal olarak bulunan, yerli türlerimiz A. orontis ve N. viridis in beslenme zonu sivrisinek larva gelişme alanlarıyla çakışmaktadır. Yoğun populasyonlarla temsil edilen bu türlerden A. orontis in kontrollü ve doğal koşullarda larva predatörü olduğu bilinmektedir (Ege, 2004). Bu araştırmada da, N. viridis in kontrollü ve doğal koşullarda, A. orontis in de doğal koşullarda larva predatörü olduğunun anlaşılması önemlidir, fakat; geniş alan uygulamaları için konu hakkında daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. TEŞEKKÜR Predatörlerin teşhisinde yardımlarını esirgemeyen, Doç.Dr. Güler EKMEKÇİ ve Prof.Dr. Suat KIYAK a, alan çalışmalarındaki katkılarından dolayı Y. Biyolog Mustafa EGE ye ve yayının hazırlanmasında emeği geçen İ.İpek BOŞGELMEZ e teşekkür ederiz. KAYNAKLAR Becker, N., Bozhao, X., 1989, Microbial control of mosquitoes in Western Germany and the Hubei Province of the People s Republic of China, Isr.J.Entomol., 23: Blaustein, L., 1990, Evidence for predatory flatworms as organizers of zooplankton and mosquito community structure in rice fields, Hydrobiologia, 199: Blaustein, L., Kotler, B.P., Ward, D., 1995, Direct and indirect effects of a predatory backswimmer (Notonecta maculata) on community structure of desert temporary pools, Ecological Entomolgy, 20: Chesson, J., 1981, The role of alternative prey in control of mosquitoes by Notonecta, Ph.D.Thesis, University of California, Santa Barbara. Chesson, J., 1984, Effect on Notonectids (Hemiptera: Notonectidae) on mosquito (Diptera: Culicidae): predasyon or selective oviposition?, Environ.Entomol., 13: Chesson, J., 1989, The effect of alternative prey on the functional response of Notonecta hoffmani, Ecology, 70 (5): Cockrell, B.J., 1984, Effect of temperature and oxygenation on predator- prey overlap and prey choice of Notonecta glauca, Journal of Animal Ecology, 53: DuBose, W.P., Curtin, T.J.,1965, Identification keys to the adult and larval mosquitoes of the Mediterranean Area, J.Med.Ent., 1 (4): Ege, M., 2004, Ankara-Gölbaşı nda Alburnus orontis Sauvage 1882 (Cyprinidae) nin Sivrisineklerin Biyolojik Kontrolünde Kullanımı. H.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji (Ekoloji) Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi 81 s. 8

9 Ellis, R.A., Borden, J.H., 1970, Predation by Notonecta undulata on larvae of the yellow fever mosquito, Ann.Entomol.Soc.Am., 63: Giller, P.S., 1986, The natural diet of the Notonectidae: field trials using electrophoresis, Ecological Entomolgy, 14: Harbach, R.E., 1988, The mosquitoes of the subgenus Culex in southwestern Asia and Egypt (Diptera:Culicidae), Contributions of the American Entomological Institute, 24 (1): 240 pp. Hazelrigg, J.E., 1973, Investigation of the biology and predatory capacity of Notonecta unifasciata Guerin (Hemiptera: Notonectidae), Ph.D.Thesis, University of California, Riverside. Kim, H., Kim, M., Yu, H., 1994, Biological control of vector mosquitoes by the use of fish predators, Moroco oxycephalus and Misgurnus anguillicaudatus in the laboratory and semi-field rice paddy, Korean Journal of Entomology, 24 (4): Kramer, V.L., Garcia, R., Colwell, A.E., 1988, An evaluation of Gambusia affinis and Bacillus thuringiensis var. israelensis as mosquito control agents in California wild rice fields, J.Am.Mosq.Control.Assoc., 4: Lacey, L.A., Orr, B.K., 1994, The role biological control of mosquitoes in integrated vector control, The American Society of Tropical Medicine and Hygiene, 50 (6): Laird, M., 1985, Conclusion, pp In: H.C. Chapman (ed). Biological control of mosquitoes, J.Am.Mosq.Control.Assoc., Bull. Volume 6. Fresno, CA. Marshall, J.F., 1938, The British Mosquitoes, Johnson Reprint Corporation, London, 332 p. Murdoch, W.W., Scott, M.A., Ebsworth, P., 1984, Effects of the general predator, Notonecta ( Hemiptera ) upon a freshwater community, Journal of Animal Ecology, 53: Rajnikant, R.M., Bhatt, R.M., Gupta, D.K., Sharma, R.C., Srivastava, H.C., Guatam, A.S., 1993, Observations on mosquito breeding in wells and its control, Indian Journal of Malariology, 30 (4): Rupp, H. R Adverse assesments of Gambusia affinis: an alternate view for mosquito control practitioners, J.Am.Mosq.Control.Assoc., 12 (2): Scott, M.A., Murdoch, W.W., 1983, Selective predation by the backswimmer, Notonecta, Limnol.Oceanogr., 28 (2): Service, M.W., 1996, Adverse assesments of Gambusia affinis: an alternate view for mosquito control practitioners, Comments On Adverse Assessments Of Gambusia affinis J.Am.Mosq.Control.Assoc., 12 (2): Sheikh, M.S., Dutta, A., Kalita, J., 1991, Relative efficiency of mosquidosidal activities of certain indigenous fish species, Environment and Ecology, 9 (4): Sjogren, R.D., Legner, E.F., 1989, Survival of the mosquito predator, Notonecta unifasciate (Hemiptera: Notonectidae) embryos at low thermal gradients, Entomophaga, 34 (2):

10 Snow, K.R., 1990, Mosquitoes, Naturalist' Handbook 14 Richmond Publ.Co.Ltd., England, 63 p. Streams, F.A., 1994, Effect of prey size on attack components of the functional response by Notonecta undulata, Oecologia, 98: