Hollanda Eğitim Sistemi

Transkript

1 Hollanda Eğitim Sistemi Nezir Ünsal > Ülkelerin eğitim sistemlerinin tanınması, ülkemiz eğitim sisteminin gelişmesi ve yeniliklerin yapılabilmesi, uygulanmış değişimlerden çıkan sonuçlardan yararlanılabilinmesi adına önemli katkılar sağlayabilir. Bu bağlamda Hollanda Eğitim Sisteminden alınabilecek dersler neler olabilir düşüncesiyle dergimizin bu sayısında ele alınmıştır. Ülke ile ilgili genel bilgiler Başkent : Amsterdam (Lahey Yürütmenin Merkezi) Yönetim Biçimi : Parlamento Esasına Dayalı Monarşi Yüz Ölçümü : 41,526 Km 2 Nüfus : (Şubat 2006) Para Birimi : Avro (EUR) Eğitim Dili : Hollandaca (Felemenkçe) Yıl Öğretim Süresi : 200 gün Kişi Başına Düşen : (GSMH) Avro (2002 yılı) Hollanda ya da Hollanda Krallığı (Nederland), Hollanda, Aruba ve Hollanda Antillerinden oluşur. Hollanda, meşruti monarşi ile yönetilen bir Avrupa ülkesidir. Kuzey ve batıda Kuzey Denizi, güneyde Belçika, doğuda ise Almanya ile komşudur. Ülke topraklarının çoğunluğu deniz seviyesinin altındadır. Genellikle düz ve alçak olan topraklarının % 40 ı denizleri doldurmak suretiyle kazanılmıştır. Hollanda; Belçika ve Lüksemburg ile birlikte Benelux ülkeleri olarak adlandırılmaktadır. Hollanda onbir eyaletten meydana gelir. Her eyalet iç işlerinde bağımsız, dış işlerinde merkezi hükümete bağlıdır. Hollanda ekonomisinin temeli tarım ve hayvancılığa, bazı sanayi kollarına ve transit ticarete dayalıdır. İkinci Dünya Harbinden sonra büyük bir gelişme kaydetmiştir. Hollanda nın nüfusu 16 milyonun üzerinde olup üç ayrı etnik gruptan meydana gelmiştir. Nüfus yoğunluğu km 2 başına 353 kişidir. Nüfusun % 40 ından fazlası üç büyük şehirde toplanmıştır. Önemli şehirleri Den Haag (Lahey), Rotterdam, Utrecht, Eindhoven, Groningen, Harlem ve Amsterdam dır. Nüfusun % 3,5 ini bir sanayi ülkesi olması sebebiyle yabancı işçiler teşkil etmektedir. Hollanda da siyasi rejim parlamento esasına dayanan anayasal bir monarşidir. Kraliyet makamı, kral, kraliçe ve bakanlardan ibarettir. Kralın anayasaya göre dokunulmazlığı vardır. Bakanlar parlamentoya karşı sorumludurlar. Hanedan Orange Sülalesindendir. Hıristiyan olan Hollanda halkının % 40 ı Katolik, % 36 sı Protestan dır. Bunun yanında nüfusun % 23 ü herhangi bir dine mensup değildir. Hollanda da anayasayla tam bir inanç ve ibadet hürriyeti sağlanmıştır. Çok az sayıda diğer dinlere mensup halk bulunmaktadır. Bunların çoğunluğunu yabancı işçiler oluşturmaktadır. Hollanda nın Eğitim Sistemi Anayasaya göre insanların dini, ideolojik ya da eğitim anlayışlarına göre eğitim verme ve okul kurma hakkı vardır. Dolayısıyla Hollanda da hem devlet okulları hem de özel okullar bulunmaktadır. Öğrencilerin %70 kadarı özel okullara devam etmektedir. Devlet okulları ve özel okullar yasal açıdan eşit konumda olup özel okulların ihtiyaçları da devlet tarafından karşılanmaktadır. Eğitim verme özgürlüğü, özel okullara neyi ne yolla öğreteceklerine karar verme özgürlüğü vermektedir. Ancak bu özgürlük Eğitim, Kültür ve Bilim Bakanlığı tarafından eğitim mevzuatında belirlenmiş standartlarla sınırlandırılmıştır. İlk ve ortaöğretim, bölgesel ve yerel düzeyde idare edilmektedir. Yerel yöneticiler bölgelerindeki tüm okullar için yetkilidir. Yerel yöneticilerin katılımı esasen yasal denetleyici ve adli görevler şeklinde gerçekleşmektedir. İl Konseyi yeterli sayıda, kamu tarafından idare edilen ilk ve ortaöğretim kurumunun bulunduğunu garanti altına alır ve belediyeler tarafından alınan kararlara ilişkin özel okullar için müracaat organı olarak görev

2 yapar. Okulların ve müfredatın yönetimine ilişkin illerin rolü sınırlıdır. Bu, kısmen bir eğitim kurumunun yetkili mercisi olamamalarından kaynaklanmaktadır. Eğitim, Bilim ve Kültür Bakanlığının (Hollanda Eğitim Bakanlığı) Yapısı Bakanlığın temel görevleri; devlet ve özel öğretim kurumlarını yönlendirmek, denetlemek ve ulusal diplomalar ile ilgili mevzuatı düzenlemektir. Eğitim yönetiminin; kaynakların yönetimi, eğitim süreci hakkında rehberlik, eğitimin denetimi olmak üzere 3 misyonu vardır. Merkezi hükümetin eğitimde temel işlevi; Anayasal hükümler çerçevesinde eğitim ile ilgili düzenlemeleri yapmak ve eğitimin genel yapılanması ile finansmanını temin etmek, teftiş ve merkezi sınavlar aracılığı ile eğitimde kalite standartlarının seviyesini tespit ederek devamlılığını sağlayıcı tedbirler almaktır. Eğitim, Kültür ve Bilim Bakanlığında en önemli konuyu eğitim oluşturmaktadır. Teşkilat yapısında, en üst yönetimde Bakan ve iki yardımcısı bulunur. Bakan, Hollanda da her dört yılda bir yapılan seçimlerle oluşturulan hükümet tarafından atanmaktadır ve Meclise karşı sorumludur. Bakanlığın teşkilat şeması üç temel grupta incelenebilir: Birinci grup; çeşitli öğretim düzeylerine ilişkin politikaların belirlenmesinden sorumlu genel müdürlüklerden oluşmaktadır. İkinci grup; okul ve kurumların, öğrencilerin ve ulusal arşivin (müze, kütüphane, sanatla ilgili kurumlar vb.lerinin) finansmanını sağlayan uygulama birimlerinden oluşmaktadır. Bu uygulamalar çerçevesinde, okul ve enstitüler ile öğrencilere kaynak tahsisi (harç, kredi, burs vb.) yapılmaktadır. Öğrencilere tahsis edilen kaynak, başarılı olunursa hibe edilmekte, başarısızlık durumunda geri alınmaktadır. Okul ve enstitülere ayrılan kaynak ise başarısızlık halinde azaltılmakta veya kesilmektedir. Üçüncü grup; izleme ve teftiş birimlerinden oluşmaktadır. Okullar her yıl denetlenmemekle birlikte başarısız olan okullar daha sık teftiş edilmektedir. Teftiş sonuçlarının internette yayımlanması uygulaması başlatılmıştır. Bu yöntemle, düşük ortalamaya sahip olan okulların ortaya çıkması sağlanmaktadır. Mevzuat müdürlüğü (Legal Directorate): Personel ve kurumlara ilişkin yasal mevzuatı hazırlayan müdürlük, Bakanın oluşturduğu eğitim politikalarını kanunlara dönüştürmektedir.

3 Hollanda okul sistemi Hollanda da eğitim 16 yaşına kadar tüm çocuklar için resmi ve özel okullarda parasızdır. 2,6 milyon öğrenci zorunlu eğitime kayıtlıdır. İlköğretim süresi sekiz yıldır. Devlete ve özel şahıslara ait ilkokullar vardır. Özel ilkokullardaki öğretim giderlerini de devlet karşılar. İlkokuldan sonra öğrenci için seçilecek iki yol bulunur. Öğrenciler ya genel orta öğretime veya mesleki eğitim yapan okullara devam ederler. Orta öğretimden sonra isteyen öğrenciler yüksek öğrenime devam ederler. Hollanda da yüksek öğrenim yapan sekiz üniversite ve beş yüksek okul bulunmaktadır. Yüksek öğrenim gören öğrencilerin sayısı civarındadır. Okuma-yazma bilmeyenlerin oranı % 2 dir. Bu, dünyanın en düşük oranıdır. Eğitim dili Genel eğitim dili standart Felemenk çedir. Friesland da Frisian dilinin özel bir statüsü bulunmaktadır. Friesland deki okullar hem Felemenkçe hem de Frisian dilinde eğitim vermektedirler. Diğer yaşayan yerel lehçeler, örneğin Lower Sakson, standart Felemenkçenin yanı sıra kullanıldıkları bölgelerdeki eğitim kurumlarında öğretim dili olarak kullanılabilir. Okul yönetimi Hem özel hem de devlet ilk ve ortaöğretim okullarında Okul Kurulu olarak adlandırılan merci yetkilidir. Yetkili merci sorumlu olduğu okulu ya da okulları (bir okulun tüm fiziki yönleri, öğretim programı üzerindeki politikaya karar verme, çalışanlara ilişkin konular ve öğrencilerin kabulü) yönetir. Okul Kurulu mevzuat çerçevesinde okul içerisinde meydana gelen her şeyden sorumludur. Okul kurulu, yetkilerinin bir kısmını okul müdürüne devredebilir; ancak sorumluluk yine okul kurulundadır. Resmi ilköğretim ve ortaöğretim okullarında, belediye idaresi okul kurulu olarak görev yapabilir. Özel okulların okul kurulu, özel kanunla yönetilen idari bir organdır. İki tür okul kurulu bulunmaktadır. Bunlar birlikler ve vakıflardır. Bunlar arasında vakıflar daha yaygındır.

4 Hükümet ile yetişkin eğitimi ve mesleki eğitim kurumları arasında herhangi bir orta düzey yönetim bulunmamaktadır. Profesyonel yüksek eğitim kurumları ve üniversiteler tamamen özerktirler. İlköğretim Hollanda da eğitim, 5 yaşından itibaren zorunlu olmasına rağmen 4 yaşındaki çocukların neredeyse tamamı (%99.3) ilkokula gitmektedir. Zorunlu tam zamanlı eğitim İlköğretim (Primair onderwijs) İlköğretim Basisschool u (ilkokul) ve Speciale scholle voor basis onderwijs i (ilköğretim için özel okul) kapsamaktadır. Ortaöğretim (Voortgezet onderwijs) Üniversite öncesi öğretim (onderwijs, gymnasium ve atheneum u içeren Voorbereidend wetenschappelijk- VWO) Genel ortaöğretim (Hoger algemeen voortgezet onderwijs- HAVO) Mesleki öncesi ortaöğretim (Voorbereidend middelbaar beroeps onderwijs- VMBO) Özel orta öğretim (Speciaal voortgezet onderwijs) 5-12 yaş grubu yaş grubu yaş grubu yaş grubu 12-18/20 yaş grubu Her çocuk beşinci yaş gününü takip eden aydaki ilk okul günü okula başlar ve 16 yaşına geldikleri ders yılının sonuna kadar okula devam ederler. 16 yaşında ortaöğretimi bitiremeyenler için 2 yıl daha süre verilir. Zorunlu eğitim ücretsizdir; ancak ortaöğretim kurumlarında aileler okul kitaplarının masrafını karşılamak durumundadırlar. Kabul kriterleri İlköğretime başlayacak çocuğun en az 4 yaşında olması gerekmektedir. Çocuklar ilköğretimi bitirdikten ya da ilköğretim için özel okulları bitirdikten sonra ortalama 12 yaşında ortaöğretime kabul edilirler. VMBO, HAVO ya da VWO kurumlarına kabul konusundaki kararlar kendi adına bu tür kararları alması için bir kabul kurulu atayabilen yetkili merci (Okul kurulu) tarafından verilmektedir. Kabul kurulu, başkan ve okulda görev yapan bir ya da daha fazla sayıda öğretmenden oluşmaktadır. Bu kurul aynı zamanda ilkokullardan, müdür ve öğretmenleri de içerebilir. Çocukların devam ettiği ilkokulun müdürünün çocuğun eğitim potansiyeline ve devam düzeyine ilişkin bir eğitim raporu hazırlaması gerekmektedir. VMBO, HAVO ve VWO kurumlarına kabul edilecek çocuklar, yeterliliklerini ortaya koymaları için değerlendirmeye tabi tutulurlar. Bu değerlendirmelerin en yaygını, ilkokulun son yılında merkezi sınavlar aracılığıyla çocuğun bilgi ve anlama seviyesinin ölçülmesidir. Derse devam Ders yılı Ağustos ve Haziran arasında en az 200 günü kapsar. Yaz tatili en fazla 60 gündür. Okullar haftanın beş günü açıktır; ancak ilköğretimde çoğunlukla çarşamba öğleden sonraları ders yoktur. Öğrenciler ilköğretimin dört yılı için asgari saat ve son dört yıl için de saat olmak üzere 8 yıl boyunca toplam saat ders görürler/eğitim alırlar. Bir günde azami, -teneffüsler hariç- 5,5 saat ders görürler ve etkinlikler gün içerisine eşit olarak dağıtılmıştır. Bununla birlikte bu eğitim, dezavantajları önlemek ve/veya ortadan kaldırmak için tasarlanmış ek etkinlikler ile bağlantılı olarak genişletilebilir. Öğrenciler ilk iki yıl boyunca haftada ortalama olarak 22 saat son altı yıl için ise haftada ortalama 25 saat ders görürler. Okulda derslerin ne zaman başlayıp sona ereceğine ve derslerin ne kadar süreceğine karar verme yetkisi okulun yetkili merciine (okul kurulu) aittir. Ortaöğretimin ilk üç yıllık dönemi temel ortaöğretim dönemi- boyunca tavsiye edilen dönem sayısının, başarı hedeflerine ulaşmayı mümkün kılan bir kılavuz olarak kullanılması amaçlanmaktadır. Değerlendirme tablolarında ders sürelerinin 50 dakika sürdüğü ve her konu için önerilen zamanın %75 kadarında başarı hedeflerinin gerçekleştirilebileceği görülmektedir. Okulların değerlendirme tablolarını bire bir takip etmeleri gerekmemektedir; zira başarı hedefleri zamanın %75 lik kısmında elde edilebilir. VMBO, HAVO ve VWO eğitimlerinde sosyal bilimler, sanat konuları ve beden eğitimi için zorunlu bir asgari ders sayısı bulunmaktadır. Hem HAVO hem de VWO daki dördüncü yıl, lise öğretiminin bir parçası olmakla birlikte eğitim içeriği ve zaman sayısı ile zorunlu eğitimin bir parçasıdır.

5 Sınıf mevcudu/öğrencilerin gruplandırılması Sınıf mevcuduna ilişkin herhangi bir standart bulunmamaktadır. Öğrenciler karışık yetenek sınıflarında yaşlarına göre gruplandırılmaktadır. İlkokullardaki sınıflar her konu için bir öğretmene sahipken ortaokuldaki öğrencilerin ayrı konu öğretmenleri bulunmaktadır. Öğretim programı kontrolü ve içeriği Eğitim Bakanlığı, genel öğretim programına ve zorunlu konuların ayrıntılarına karar verir. Okullar kendi öğretim programı planlarına ve öğretim metotlarına karar verir ve araç gereçleri seçerler. İlköğretim seviyesindeki zorunlu öğrenme alanları; duyusal koordinasyon ve fiziksel çalışma, Felemenkçe, aritmetik ve matematik, İngilizce, coğrafya, tarih, (biyoloji dâhil olmak üzere) bilim, (siyasi çalışmalar dâhil olmak üzere) sosyal yapılar, dini ve ideolojik akımlar, ifadeye ilişkin etkinlikler, sosyal beceriler ve hayat becerileri ve sağlıklı yaşam gibi konuları içermektedir. İlköğretim okulları, öğretim programının farklı alanlarına ilişkin sürenin ne ölçüde ve ne zaman ayrılacağına karar verme konusunda özgürdürler. Bu konudaki tek kısıtlama yıl boyunca verilecek asgari öğretim süreleridir. Ortaöğretimin ilk üç yılı boyunca (temel ortaöğretim dönemi) çocuklar 15 konudan oluşan zorunlu bir temel müfredata tabi tutulmaktadırlar (yılda 50 dakikalık ders). Kalan %20 lik öğretme zamanı (840 saat) okullar tarafından kendi takdirlerine bağlı olarak dersler ve diğer eğitsel etkinlikler için kullanılabilmektedir. Ortaöğretimin ilk üç yılında öğrenciler, yıl boyunca en az, 50 dakikalık ders almak zorundadırlar. HAVO ve VWO nun ilk üç yılında üçüncü bir çağdaş dil zorunludur; ancak Gymnasium öğretim programının Latince ya da Yunancayı da içermesi gerekmektedir. VMBO da 4. yıl ortaöğretim birinci devre eğitiminin de parçasıdır. Tavsiye edilen zaman çizelgeleri temel ortaöğretimin önceki üç yılı da dâhil olmak üzere 4 yılı kapsamaktadır. Hem HAVO hem de VWO eğitiminde 4. yıl zorunlu eğitimin bir parçası olmakla birlikte aynı zamanda öğretim programının içeriği de dâhil olmak üzere ortaöğretim ikinci devre eğitiminin de parçasıdır. Değerlendirme, sınıf geçme ve yeterlilikler İlk ve ortaöğretim boyunca sürekli öğretmen değerlendirmeleri yer almaktadır. İlköğretimin sonunda öğrencilere verilen karne, başarılarını belgeler ve ortaöğretim tercihi konusunda tavsiye verir. Okulların çoğu öğrencinin nihai sonuçlarını ölçmek için ulusal testleri kullanmaktadır. Sınıf geçmeye ilişkin yasal kurallar bulunmamaktadır. Bir yıl tekrar etmek mümkündür; ancak okullar ara verilmemiş bir gelişim sürecini tercih etmektedirler. Temel ortaöğretim boyunca öğrenciler bir yılı tekrar etme durumunda kalabilirler. Sadece VMBO tamamen zorunlu eğitimin kapsamındadır. VMBO bitirme sınavları iki bölümden oluşmaktadır. Bunların ilki okul sınavı, ikincisi ise ulusal sınavdır. Ortaöğretim İkinci Devre ve Ortaöğretim İkinci Devre Sonrası Eğitim Eğitim türleri Üniversite öncesi öğretim (Voorbereidend wetenshappelijk onderwijs- VWO) Genel lise öğretimi (Hoger algemeen voorgezet onderwijs- HAVO) Mesleki lise öğretimi (Middelbaar beroepsonderwijs-mbo) yaş grubu yaş grubu 16-17/18/19/20 yaş grubu Kabul kriterleri HAVO ve VWO nun ilk aşamalarındaki öğrenciler eğitimlerine ortaöğretim ikinci devre eğitimi içerisindeki aynı eğitim türleri ile devam edebilirler. Teori programını başarı ile tamamlayan VMBO öğrencileri, sınav konularının matematik veya Fransızca ya da Almancayı içermesi şartıyla (VMBO konuları arasında İngilizce zorunludur) HAVO nun 4. yılına transfer olabilirler. Bazı uzmanlaşma bileşenleri için ek gereklilikler mevcuttur: a)havo sertifikasına sahip olan öğrenciler VWO nun 5. yılına kabul edilebilirler; b)mbo: yeterlilik yapısı içerisinde kabul kriterleri şunlardır: b1)asistanlık ya da temel mesleki eğitim seviyesindeki bir kurs için öncesi eğitimine ilişkin gereklilikler olmaksızın herhangi biri kayıt yaptırılabilir. b2)profesyonel ya da orta seviye yönetim düzeyi için: mesleki lise öncesi eğitim sertifikası (VMBO) ya da genel ortaokul eğitimi sertifikası (MAVO) veya genel lise eğitiminin ilk üç yılının ya da üniversite öncesi eğitiminin başarıyla tamamlandığına dair belge ile kayıt yaptırılabilir.

6 c)uzman düzeyindeki bir kurs için: aynı meslek ya da iş grubu için profesyonel bir eğitim yeterliliği ile kabul mümkündür. d)blok ya da günlük tatili olan kurslar (BBL) sadece okul bitirme yaşının üstündeki kişilere (yetişkinlere) açıktır. Öğretim programının kontrolü ve içeriği Genel lise öğretimi (HAVO ve VWO) HAVO nun 4. yılına ve VWO nun 5. yılına başlayan öğrenciler aşağıdaki konu kombinasyonlarından bir tanesini seçmek zorundadırlar: Kültür ve toplum, Ekonomi ve toplum, Bilim ve sağlık, Bilim ve teknoloji. Öğretim programının kontrolü okulun sorumluluğundadır. Mesleki Eğitim (MBO) Meslek eğitim kapsamında 3 türlü eğitim programı uygulanmaktadır; -İkinci kademe mesleki ortaöğretim (MBO) -Çıraklık -İşsizlik projesi kapsamında verilen eğitim İkinci kademe mesleki ortaöğretim (MBO) Seçilen programa bağlı olarak MBO 4 yıl sürer yaşları arasındaki öğrenciler için hazırlanmıştır. Mesleki öğretim için ulusal yeterlilikler yapısını oluşturan dersler dört düzeye ayrılmıştır. Öğrenciler bu dersleri art arda alabilirler; bu durumda birinin diploması bir sonraki için giriş koşulu yerine geçmektedir. MBO, bu eğitim türü için özel olarak düzenlenmiş okullarda verilir. Her okulda en az bir sektör bulunur ve bu sektörler farklı öğretim programları olan bölümlere ayrılırlar. MBO okulları endüstri, sosyal hizmetler ve kamu hizmetlerinde orta düzey yönetici eğitimi verir. İkinci kademe mesleki ortaöğretime kabul için; VBO ya da MAVO yeterliliği, dört yıllık HAVO veya VWO için denkliğin sağlanması, bir kısa program yeterliliği veya Bakanlık tarafından belirlenlenmiş herhangi bir yeterlilik gereklidir. Bu şartlar kısa, orta ve uzun süreli programlar için uygulanır. Bunun yanında orta ve uzun süreli programların birinci sınıfları için ek olarak B ve C notlarının alındığı bir sınav düzenlenebilir. 3-4 yıllık uzun süren programlara, MAVO veya LBO okullarını en az üç dersten C düzeyi olarak tamamlayan ya da HAVO okullarının ilk üç yılını tamamlayan öğrenciler doğrudan katılırlar. Öğrenciler uzun süreli programlardan meslek yüksek okuluna (HBO) geçiş yapabilirler. Orta düzey programlara MAVO veya VBO(LBO) okullarını en az üç dersten B düzeyi olarak tamamlayan öğrenciler doğrudan kabul edilirler. Orta düzey programlar belirli bir süre uygulamaya dayalı olup elektrik mühendisliği, mekanik mühendisliği ve otel servisi gibi üç alanda sınırlıdır. Bu programlar en çok üç yıl sürer. Kısa programlara VBO(LBO) ve MAVO (düzey gibi bir şart yok) programlarını tamamlayan öğrenciler kabul edilirler. Öğretimde bir iş ya da mesleğin başlangıç seviyesinde (EC Düzey 2) veya tam süreli MBO programlarının (çıraklık sisteminin başlangıç düzeyine uygun kısa süreli MBO programlarının final düzeyi) uygulanmasında ihtiyaç duyulan beceriler verilir. Hollanda da ortaöğretim sistemi, ülkemizle kıyaslandığında oldukça karmaşık gibi görülebilir. Bizdeki sınıf sistemi yerine program esasına dayalı bir sistem mevcuttur. İlköğretim ile ortaöğretim iç içe geçmiş bir yapı içerisinde görülebilir. Bu nedenle rehberlik ve yönlendirme sistemin her aşamasında çok önemli bir yer tutmaktadır. Bir yıllık rehberlik ve değişim programları meslek öğretiminin verilmesinde öğrencilere rehberlik yapmayı, uzun ve orta dereceli öğretim programlarında gelişim fırsatı vermeyi amaçlar. Tüm MBO okulları genel ve mesleki eğitim verir. İş yerinde eğitim çok önemli bir yer tutar. Yerel yetkili, öğrenci ve iş yeri temsilcisi arasında resmi bir anlaşma imzalanır. Bu okullar kendi programlarını hazırlama yetkisine sahiptirler. Programların tümü modüler yapıdadır. Programlar, bazıları zorunlu, diğerleri seçmeli belirli sayıda sertifika birimlerinden oluşur. Pek çok program iki iş yerinde zorunlu eğitimi kapsar. MBO programlarının değerlendirmesi her modülün sonunda yer alır.

7 Çıraklık Çıraklık teorik ve uygulamalı olmak üzere iki aşmalı sistem biçiminde düzenlenmiştir. Böylece çırak, hem öğrenci hem de işçi statüsündedir. Teorik eğitim ücretlidir. Seçilen mesleğin teorik kısmı bölgesel çıraklık öğretim kurumunda veya bir başka okulda bir güne dayalı olarak öğretilirken uygulamalı çalışma ise bir iş yerinde veya öğretim atölyesinde yapılır. Birinci durumda işveren ile yapılan çıraklık sözleşmesi ile başlanır. İkinci durumda ise öğrenciler kurumlar tarafından düzenlenen öğretim atölyelerinde bir uygulama öğretmeninin danışmanlığında beceri uygulaması yaparlar. Uygulamalı eğitimi düzenleme sorumluluğu işverene aittir. Kurum öğrenciye teorik eğitimleri için izin verir. Bu sürenin 2/3 ü mesleğe yönelik, 1/3 ü genel derslerden oluşur. Çıraklık eğitimi, tam gün zorunlu eğitimi tamamlayarak 16 yaşında olanlar için geçerlidir. Düzeye göre 1-3 yıl sürer. Değerlendirme, ilerleme ve yeterlilikler Genel lise eğitiminde HAVO ve VWO için okul bitirme sınavları iki bölümden oluşmaktadır: son sene yapılan ulusal bir sınav ve bir okul sınavı. Bazı konular için yalnızca okul sınavı bulunmaktadır. Mesleki lise öğretiminde belirli sayıda modülü tamamlayan öğrencilere sertifika verilir. Zorunlu tüm sertifikaları aldıktan sonra sertifikalar diploma ile değiştirilmektedir. Yüksek Öğretim Kurum türleri Hollanda da ikili bir yüksek öğrenim sistemi vardır: a)üniversiteler tarafından verilen üniversite öğrenimi (wetenschapellijk onderwijs= WO) b)hbo kurumları tarafından verilen profesyonel yüksek öğrenim (hoger beroepsonderwijs=hbo) Kabul kriterleri Profesyonel yüksek öğrenime kabul için bir genel lise öğretim (HAVO) sertifikası ya da bir MBO orta yönetim/uzman eğitim sertifikası veya bir üniversite öncesi öğretim (VWO) sertifikası gereklidir. Gerekli bu yeterliliklerden birine sahip olmayan 21 yaş ya da daha üzeri yaş grubundaki insanlar özel bir giriş sınavını geçtikten sonra kabul edilebilirler. Bu yaş sınırı güzel sanatlar ve sahne sanatları ile ilgili bölümlerde değiştirilebilir. Üniversiteye kabul edilme bir üniversite öncesi (VWO) okul bitirme sertifikası ya da HBO yeterlilik veya HBO propaedeutic sertifikası ile mümkündür. Gerekli yeterliliklere sahip olmayan 21 yaş ve üzeri yaş grubundaki kişiler özel bir giriş sınavını geçtikten sonra kabul edilebilirler. Yeterlilikler Profesyonel yüksek öğrenimde, bir lisans ya da yüksek lisans derecesi HBO lisans ya da lisansüstü nihai sınavını geçen öğrencilere verilmektedir. Mezunlara, uygun akademik unvanlar verilmektedir. Yeni sistemde HBO kurumları lisansüstü derecesi verilmesine yarayan dersler sunabilmektedirler. Üniversitede her ders, bir lisans ve bir de lisansüstü sınavı içermektedir. Her ders programı için ayrı komite ve sınavları organize etmek için bir sınav kurulu oluşturulmuştur. Fakülte konseyi ilgili sınav kuruluna ve ders programı komitesine danıştıktan sonra öğretme ve sınav mevzuatını belirler. Sınavları geçen öğrencilere, elde edilen profesyonel yeterlilikleri listeleyen bir sertifika verilmektedir. Bir lisans ya da lisansüstü derecesi, ilgili dersin final sınavını geçen öğrencilere kurum tarafından verilmektedir. Mezunlar isimlerinden sonra gelen ve B ve M olarak kısaltılmış olan Lisans mezunu ya da Mastır unvanları kullanmaya hak kazanmaktadırlar. Bu kişiler uygun uluslararası unvan yerine bir Felemenk unvanını kullanmayı seçebilirler. Özel eğitime muhtaç çocuklar Özel eğitime muhtaç çocuklara iki grup okulda eğitim verilmektedir: a)ilköğretim için özel okullar (speciale scholen voor basisonderwijs): Bu okullar öğrenme ve davranış zorluğu çeken çocuklar içindir yılından beri özel eğitime muhtaç çocuklar için normal ilkokullara entegre etme yönünde bir politika izlenmiştir. Bu politikanın iki amacı vardır. Birincisi, özel eğitime muhtaç çocukların normal ilkokullara gitmesini sağlamaktır. İkincisi ise ilköğretimdeki normal okullar ile özel

8 okulların konsorsiyumlarına belli bir bütçe vererek maliyetleri kontrol etmektir. Bu konsorsiyumlardan özel okullar ve normal okullardaki özel hizmetler finanse edilecektir. b)özel okullar (Speciaal onderwijs) engelli çocuklar için ve eğitimine farklı bir yaklaşım gereken çocuklar için verilen veya ilkokul ya da ortaöğretim yaş grubu ya da her ikisi için özel eğitim veren okullardır. Kaynakça 1)Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerinin Eğitim Sistemleri, MEB Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Yayını, Ankara )