GİRİŞ 1.1 NİÇİN A/D ÇEVİRİCİ
|
|
- Göker Sarıca
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 1 1. GİRİŞ 1.1 NİÇİN A/D ÇEVİRİCİ Dünyada, pek çok büyüklük analog olarak ortaya çıkar. Örneğin ısı, basınç, ağırlık gibi büyüklükler hep analog olarak değişirler. Bunlarda sadece 0 ve 1 gibi iki değer değil, minimum ile maximum arasında çok geniş bir yelpazede çeşitli değerler söz konusu olabilir. Söz gelişi bir ağırlık 10 gram olabileceği gibi, 1 kilo, 5 kilo, 120 kilo veya 4 ton da olabilir. Dış dünyanın daha çok analog değerlerden oluşmasına karşılık, bilgi işleyen cihazlar (dijital sistemler, mikroişlemciler, bilgisayarlar) dijitaldir. Çünkü, dijital sistemler, bilgiyi daha güvenli, daha hızlı işler ve değerlendirir. Elde edilen bilginin tekrar dış dünyaya aktarılması da (örneğin görüntülenmesi) analog veye dijital biçimde olabilir. Bütün bu nedenlerle analog değerlerin dijitale, dijital değerlerin de analog değerlere çevrilmesi gerekir. Dış dünyadaki fiziksel değişiklikler (ısı, basınç, ağırlık), sensör (algılayıcı) ve transduser ler (çeviriciler) kullanılarak elektrik gerilimine çevrilir. Bu gerilim analog bir gerilimdir. Daha sonra bu analog gerilim Analog/Dijital (A/D) çevirici Yardımı ile dijitale çevrilir. Dijital sistem bu bilgiyi istenilen bir biçimde işler ve bir sonuç elde eder. Bu sonuç dijital veya analog olarak olarak değerlendirilmek istenebilir. Eğer elde edilen sonuç analog olarak değerlendirilecekse (örneğin bir hoparlörün sürülmesi) tekrar analoğa çevrilmesi gerekebilir. Dijital işareti analog işarete çevirme işlemini Dijital/Analog (D/A) çeviriciler yapar. ANALOG GİRİŞ 0-3 VOLT A/D ÇEVİRİCİ DİJİTAL İŞLEM BİRİMİ A/D ÇEVİRİCİ ANALOG ÇIKIŞ 0-3 VOLT Şekil 1.1 A/D ve D/A çeviriciler Yukarıdaki şekilde analog bir değerin dijitale çevrilip, işlendikten sonra tekrar analog değere çevrilmesi sürecinin blok diyagramı görülmektedir. Girişteki gerilim bir transduser yardımı ile elektriksel büyüklüğe çevrilmiş bir fiziksel büyüklüğü temsil etmektedir. Bu gerilim daha sonra Analog/Dijital Çevirici vasıtası ile dijitale çevrilir ve dijital olarak işlenir. Daha sonra elde edilen sonuç Dijital/Analog Çevirici vasıtası ile tekrar analog bilgiye çevrilir ve çıkışa aktarılır. Çıkışta kullanılan eleman ise elektriksel büyüklüğü
2 2 (gerilim) fiziksel büyüklüğe (ses, ısı, ağırlık vs) çevrilir. Örneğin hoparlör elektriksel büyüklüğü sese çeviren bir aygıttır. Eğer birden fazla analog bilgiyi aynı anda dijital olarak işlemek istiyorsak tekrar şekil 1.1 de görülen sistemden kullanmamıza gerek yoktur. Transduserden sonra multiplexer kullanarak giriş işaretlerini çoklayıp A/D Çeviriciye veririz. Bilgiler işlenip D/A Çevirici vasıtası ile analoğa çevrildikten sonra Demultiplexer vasıtası ile girişteki analog işaretleri elde ederiz. Böylece birden fazla analog bilgiyi aynı anda tek bir sistem kullanarak işlemiş oluruz. 1.2 ANALOG BÜYÜKLÜKLER Analog giriş değişkenleri genelde transdüserler tarafından çevrilen akım ve voltaj değerleridir. Bu elektriki değerler DC olarak, fiziksel olayların sonunda modüle edilmiş AC veya belli açılar altında dönen şekillerin bazı kombinasyonlarıdır. Birinciye örnek olarak thermokapılarla referanslı potansiyometreler, analog bilgisayarlar ikinci olarak da (chopped) dilimlenmiş, optik ölçümler, strain gaye ve köprü çıkışlı devrelerdir. Analog değerler, gerçek analog olayı akım veya gerilim olarak temsil ederler. Bunlar dar band da veya geniş band da olabilirler. Bu değerler, direkt bir olay sonucunda alınan değerler olabileceği gibi, analog durumdayken filtre edilmiş, demodülasyonu ve toplama işlemi yapılmış ölçülebilen değerlerdir. Bu şekildeki değerlendirme voltaj ve akım olarak normalize edilmiş, çevirici girişlerine uygun hale getirilmişlerdir. 1.3 DİJİTAL BÜYÜKLÜKLER Dijital değerler +5 volta ayarlanmış 1 durumu ile toprak potansiyelindeki 0 temsil eden rakamlardan ibarettir. Dijital rakamlar temelde binary olarak kullanılmaktadır. Böylece her bit 1 ve 0 olmak kaydı ile iki durumu ifade eder. Kelime gurupları olarak, aynı zamanda paralel görülen dijital rakamlar seri olarak tek bir hat üzerinde de görülebilirler. Bu değer voltaj seviyeleri en geniş olarak TTL lojik devrelerde kapı çıkışında bakıldığında lojik 1 değeri için 2.4 volt, girişlerden bakıldığında 2 volt minimum değerinde olmalıdır. Sıfır durumunda çıkıştan bakıldığında +0,4 volt, girişten bakıldığında ise 0.8 volttan az olmamalıdır. 1.4 A/D ÇEVİRİCİNİN ÇALIŞMA PRENSİBİ Analog/Dijital (A/D) çeviriciler özel bir kodlayıcı tipidir. D 0-3 volt Analog Giriş Analog/Dijital Çevirici C B Dijital Çıkış A Şekil 1.2 Analog/Dijital (A/D) Çevirici blok diyagramı
3 3 A/D çeviricilerde giriş sinyali analog olarak değişen bir gerilimdir. Yukarıdaki blok diyagramda ki giriş gerilimi 0 volt ile 3 volt arasında değişmekte ve bu arada bulunan herhangi bir değeri alabilmektedir. Çıkışta ise girişteki analog değere göre bir binary sayı elde edilmektedir. Aşağıda ki tabloda, çeşitli analog giriş gerilimlerine göre, devre çıkışında elde edilen binary sayılar görülüyor. Tablodan da anlaşıldığı gibi girişe uygulanan gerilim 0 volt iken çıkıştaki dijital değer 0000, girişe uygulanan gerilim +3 volt olduğunda ise çıkışta 1111 binary sayısı elde edilmektedir. Girişteki gerilim 2.4 volt olduğunda çıkışta 1100 binary sayısı oluşmaktadır. Dijital Analog Giriş Çıkış (Volt) D C B A Tablo 1.1 A/D çeviricinin çeşitli analog giriş gerilimine göre, dijital çıkış tablosu
4 4 1.5 İDEAL ADC ve ÇÖZÜNÜRLÜK İdeal 3 bit bir ADC nin giriş çıkış karakteristiği şekil 1.3 de görülmektedir.vin nin 0 volt ile tam skala voltajı Vfs=7 volt arasında sürekli değiştiğini düşünelim; 3 bit ADC 2 3 =8 muhtemel çıkışa sahip olacaktır. Bunlar binary 000 ile 111 arasındadır. Her bir ilave volt dijital çıkışı 1 LSB (Düşük değerlikli bit) arttıracaktır. Şimdi ADC nin çözünürlüğünü tanımlayalım. Şekil : bit D/A çevirici nin analog giriş gerilimine karşı dijital çıkış kodu Çözünürlük; dijital çıkışı 1 LSB değiştirmek için giriş voltaj değerinde meydana gelen değişikliktir. değer FSçıkışı Çözünürlük = = n bit 2 1
5 5 FS: Tam skala çıkışı d: değer Diğer bir tanımı ise; Çözünürlük=2 n Burada n bit sayısıdır. 1.6 KUANTALAMA HATASI İdeal bir DAC, kuantalama belirsizliği nedeniyle çevirme işlemi sırasında, değeri azaltılamayan bir hataya sebep olur. Şekil 1.3 de analog 1 volt girişi için Analog/Dijital çevirici nin çıkışının lojik 001 olduğu görülmektedir. Lojik 001 çıkışı 0,5 volt ile 1.5 volt aralığındaki girişler için elde edilir. Dolayısıyla Vin değerinde bir belirsizlik oluşur. Bu hata payı +1/2 LSB veya 1/2 LSB kadardır ve kuantalama hatası olarak adlandırılır. Kuantalama hatası bütün Analog/Dijital çevirici lerde mevcuttur. Bu hata analog girişin daha fazla parçalara ayrılması ile yani çözünürlüğün arttırılması ile azaltılabilir.
6 6 2. ANALOG/DİJİTAL ÇEVİRİCİ ÇEŞİTLERİ Analog/Dijital Çevirme işleminin gerçekleştirilebilmesi için düzinelerce işlemler gurubu tasarlanmıştır. ancak standart olarak 3 gruba ayrılırlar. Çevirme süresine (bir A/D çevirinin tamamlama süresi) göre yavaş, hızlı ve çok hızlı olarak sınıflandırılırlar. Tamamlamalı A/D çevirici yavaş, ardarda yaklaşık çevirici hızlı, flaş çevirici ise çok hızlıdır. Tablo 2.1 de bu çeviricilerle ilgili karşılaştırmalar görülmektedir. Çevirici Tipi Göreceli Hız Çeviri Zamanı Tipik Uygulama Alanı DC İntegralli Yavaş Milisaniye Voltmetreler Ardışıl Yaklaşımlı ADC Hızlı Mikrosaniye Ses Flaş Çok Hızlı Nanosaniye Video Tablo 2.1 Çeşitli A/D çeviricilerin karşılaştırılması Tamamlamalı A/D Çevirici çok yavaştır fakat DC voltaj ölçümleri ve hat frekans gürültüsünün izolesi için çok uygundur. Uzun çeviri zamanı çok yüksek çözünürlüğe imkan sağlar. Ardarda çevirici hızlı ve doğrudur ve 1mikrosaniye nin altında çeviri zamanına sahiptir. Flaş çevirici çok hızlıdır ve sürekli çevirileri gerçekleştirmek için gereklidir. Çeviri zamanı 50 nanosaniye nin altına inebilir. Özellikle 8 bitin üstünde ki çözünürlüklerde çok pahalıdırlar. 2.1 İNTEGRASYONLU A/D ÇEVİRİCİ İntegrasyon tipi A/D Çeviriciler, çevirme işlemini dolaylı yoldan gerçekleştiren düzenlerdir. Analog giriş işareti, ilk önce, süresi analog giriş gerilimi ile orantılı bir zamanlama darbesine çevrilir. Bu zamanlama darbesinin süresi, darbenin başlangıcı ile sonu arasında kararlı bir referans frekansının dijital bir formatta sayılmasıyla ölçülür. Bu
7 7 temel ilke nedeniyle, söz konusu tipteki çeviriciler dolaylı ya da genişlik modülasyonlu çeviriciler olarak ta isimlendirilir. İntegrasyon tipi çeviricinin yapı ilkesi şekil 2.1 de gösterilmiştir. Devrenin çalışması aşağıdaki biçimde özetlenebilir: Çevirme turunun başlamasından önce sayıcı sıfırlanır ve S 1 anahtarı kapalı konuma getirilir. Çevirme turu başlayınca S 1 anahtarı açılır ve I 1 akım kaynağı C 1 kondansatörünün uçlarında lineer olarak artan bir rampa gerilimi üretir. Bu süre boyunca sayıcı, saat işaretlerini saymaya başlar. C 1 kondansatörünün uçlarındaki gerilim V A giriş seviyesine ulaşınca, karşılaştırıcı konum değiştirir ve çevirme turunu sona erdirir. Sayıcıdaki sayı analog giriş işaretinin sayısal karşılığı olur. Örneğin, V FS değerine ulaşmak için N T değerine kadar ulaşması gerekiyorsa, V A gerilimine kadar sayılan sayı; n = N T V V A FS Şeklinde ifade edilebilir. N bit lik çözünürlük için N T =2N olur. Bu durumda sayıcıdaki sayı da ; N 2 n = V değerini alır. A V FS Sayıcıda toplanan bu sayı birim saat periyodu kadarlık artışla kuantalanır. Bu yüzden, her saat periyodu V A daki 1 LSB kadarlık bir artışa karşı düşer. Elde edilen sayı, N katlı ikili sayıcının sayısal durumları olarak görüntülenir. Her saat darbesi girişinde konum değiştiren birinci sayıcı katı LSB ye, her 2N-1 saat darbesi girişine konum değiştiren son kat ise MSB ye karşı düşer. Şekil 2.1 de verilen devre, rampa işaretinin başlangıcındaki belirsizlik ve I 1 ile C 1 değerlerinin kesin olarak kontrol edilmemesi sebebi ile pratikte çok az kullanılır. Söz konusu hatların giderilmesi amacıyla daha karışık yapılar gerçekleştirilmesi yoluna gidilmektedir. Bu yapıların arasında tek eğimli çift eğimli integrasyon tekniklerine dayanan düzenleri saymak mümkündür. En popüler versiyonu çift eğimli A/D çeviricidir. Bu ADC ler analog ve dijital teknolojinin birleştiği kompleks devrelerdir. Üretici firmaya bağlı olarak değişik şekillerde üretilebilirler. Örneğin İntersil in 7106veya 7107 entegreleri, bu entegreler hakkında ileriki bölümlerde ayrıntılı bilgi verilecektir.
8 8 V A ile orantılı darbe genişliği Karşılaştırıcı Analog Giriş Anahtarlanmış saat darbeleri V A b 1 b 2 T 1 Kontrol Lojiği İkili Sayıcı Dijital Çıkış S1 b n I 1 Sıfırlama Saat Girişi Şekil 2.1 İntegrasyon tipi A/D çeviricinin yapısı Şekil 2.1 de T 1 noktasında rampa gerilimi oluşmaktadır. Anahtar açık iken kondansatör şarj olur, anahtar kapatılır ise kondansatör deşarj olur. Kondansatörün şarj-deşarj olayından dolayı rampa gerilimi oluşmaktadır.
9 Çalışma Prensibi Şekil 2.2 (b) de tipik bir çift eğimli integrasyonlu A/D çeviricinin blok diyagramı görülmektedir. Çip üstü bir 4 e bölümlü 12KHz lik bir sayıcı kontrol mantık birimini sürer. Bu frekans kullanıcı tarafından harici zamanlayıcı direnç R T ve C T yardımıyla belirlenir. Bu frekans, çevirmenin şebeke frekans gürültüsünden etkilenmemesi için şebeke frekansının tam katı olmalıdır. Kontrol mantık ünitesi karmaşık lojik devreler ağı olarak ve analog anahtarlar olarak çevirimin gerçekleşmesini sağlar. A/D çevirim işlemi üç aşamada gerçekleşir ve saniyenin 1/3!ü zamanda biter. Bu safhalar; sinyal integrasyon safhası T 1, referans integrasyon safhası T 2 ve otomatik 0 lama safhası T Z adlarını alırlar. Şekil 2.2 (a) Çift eğimli integrasyon tipi ADC nin tipik zaman diyagramı
10 10 Şekil 2.2 (b) Çift eğimli integrasyon tipi ADC nin tipik blok diyagramı Sinyal İntegrasyon Safhası, T 1 Şekil 2.2 (b) deki kontrol mantık ünitesi T 1 fazının başlaması için Vin i integratöre bağlar. İntegratör veya rampa jeneratörünün çıkışı Vin in polaritesine göre aşağı veya yukarı doğru bir rampa çıkışı verir. Buradaki çıkış Vin, Rint ve Cint tarafından belirlenir. Vin negatif ise Vo yukarı doğru bir rampadır. T 1 in zamanı kontrol mantık birimi tarafından 1000 saat darbesi olarak belirlenir. Her bir saat darbesi 83.3 mikrosaniye lik olduğu için T 1 fazı 83.3 milisaniye sürer.
11 Vref Vin 11 Eğer V M =-100 mv ise Vo 0 Volt tan 806 mv a bir rampa olacaktır. Vin in izin verilen maksimum tam skala değeri +200 mv veya 200 mv2tur.vin=200 mv olduğunda Vo, maksimum 1012 mv2a artacaktır. Vo, Vin değeri ile orantılıdır saat darbesi sonucunda mantık birimi Vin i ayırır ve Vref i integratöre bağlar. Bu işlem T 1 i bitirip T 2 yi başlatır Referans Tamamlama Safhası,T 2 T 1 safhası esnasında mantık birimi Vin in polaritesini belirler ve referans kondansatörü Cref i (şekilde görülmeyen) 100 mv Vref değerine şarj eder. T 2 safhasının başlangıcında mantık birimi Vin in tersi polariteye sahip Vref değeri için Cref i integratöre bağlar. Sonuç olarak bu Vref Vo yu 0 değerine indiren bir rampa çıkışı sağlar. Vref sabit olduğu için Vo da sabit bir hızda 0!a inecektir. Vo, 0 a ulaştığında komparatör, mantık biriminin T 2 yi bitirmesini ve T Z yi başlatmasını sağlar. Burada T 2 Vo ve dolayısıyla Vin değeriyle orantılıdır. Aradaki ilişki; 1 2 T T = T 1 =83.33 ms ve Vref=100mV iken T 2 = ms mv Vin A/D Çevirme Vin analog voltajının asıl çevirimi T 2 esnasında gerçekleşen dijital saymaya çevirmektir. Kontrol birimi saat i, T 2 nin başlangıcında dahili bir BCD sayıcıya bağlar. T 2 nin sonunda ise ayrılır. Sonuçta sayıcının içeriği dijital çıkışa dönüşür. Bu dijital çıkış T 2 ve saat frekansı tarafından belirlenir. D ç = d s T 2 Dç=Dijital Çıkış d=darbe Sayısı s=saniye
12 12 T s d Vin Dijital çıkış= ( ) 1 Vref 7106 ve 7107 için saat frekansı 12 KHz, T 1 =83.33 ms ve Vref=100mV Olduğundan d Dijital Çıkış= Vin s mv d Dijital Çıkış= 10 Vin mv Djital çıkış uygun bir dijital displeye bağlanabilir Otomatik Sıfırlama Şekil 2-2 (b) deki devre oto sıfır adında bir bölüm içerir. 3. ve son çevirme safhası olan T Z esnasında mantık birimi birkaç analog anahtarı harekete geçirir ve şekilde görülmeyen oto sıfır kondansatörü C AZ yi bağlar. C AZ kondansatörü integral alıcı kondansatör Cint ve integratör veya comparatör opamplarının offset voltaj girişi arasına bağlanır. C AZ, C int ve offset voltajına bağlı olarak bir hata voltajına şarj olur. Takip eden T 1 ve T 2 safhaları esnasında bu hata voltajı C AZ üzerinde yüklüdür. Ve Cref üzerindeki herhangi bir hat voltajını yok eder. Böylece ADC her çevrim işleminden sonra sıfırlanır Özet Şekil 2-2 (a) daki zamanlama diyagramını göz önünde bulunduralım. Mantık birimi bir çeviri için 4000 darbe ayırır. Her bir darbe mikrosaniye olduğundan çevirim 333 ms sürer kontrol birimi T 1 safhasına daima 1000 darbe yani 83.3 ms ayırır. T 2 için gereken darbe sayısı Vin e bağlıdır. Sıfır darbeleri Vin i 0 yapmak için kullanılır ve Vin in maksimum değerleri olan ± 200 mv için bu darbeler maksimum 2000 darbe veya ms sürer. T 2 ve T z daim toplam 3000 darbeyi veya 250 ms yi paylaşırlar. Vin=0 volt için T 2 0 darbe alır ve T z 3000 darbe alır. Vin= ± 200 mv için T z =2000 darbe alır ve T z =1000 darbe alır.
13 ARDIŞIL YAKLAŞIMLI ADC Şekil 2.3 teki blok diyagram bir DAC tan bir komparatörden ve birbirini izleyen ardışıl yaklaşım yazmacından (Succesive Approximation Register) (SAR) oluşmaktadır. Analog giriş voltajı Vin için bir terminal bulunmaktadır. Dijital çıkış seri yada paralel formda elde edilebilir. En az 3 kontrol terminali gerekmektedir. Çevirimi başlat (Start Conversion) bir A/D çevirimini başlatır ve çevirim sonu (end of conversion) çevirimin ne zaman bittiğini belirler. Harici saat terminali ise her bir çevirimin bitiş zamanını ayarlar. V 0 3 bit DAC V in Analog Giriş Comp. D 0 D 1 D 2 Paralel Dijital Çıkış Ardışıl Yaklaşım Yazmacı (SAR) Seri çıkış Saat palsı Giriş seçici Şekil bit ardışıl yaklaşımlı A/D çeviricinin blok diyagramı Devre İşleyişi Açıklamalar şekil 2.3 ye göre yapılacaktır. Bir çevrime başla komutunun girişi bir Analog/Dijital çevrim periyodunu başlatır. Birbirini izleyen yaklaşıklık yazmacı (SAR) bir dijital numaralar dizisini DAC ın her bir bit girişine bir numara gelecek şekilde DAC a bağlar. DAC her bir numarayı analog çıkış voltajı Vo ya çevirir. Analog giriş voltajı Vin ile Vo karşılaştırıcıda karşılaştırılır. Karşılaştırıcı SAR a Vin in Vo dan büyük yada küçük olduğu bilgisini her bir bit için verir. 3 bit çıkış için 3 karşılaştırma yapılır. Karşılaştırmalar MSB ile başlar ve LSB ile biter. LSB nin karşılaştırılmasından sonra SAR çevrim sonu sinyali gönderir. Bu anda Vin in dijital karşılığı SAR ın dijital çıkışında elde edilir.
14 Ardışıl Yaklaşımın Temsili Açıklaması Elimizde 1-2 ve 4 Kg lık ağırlıklar ve bir terazi olduğunu varsayalım ve 1 Kg lık ağırlığı 1 LSB olarak 4Kg lık ağırlığı da 4 LSB olarak düşünelim Şekil 2.3 ve 2.4 ten görülebileceği gibi Vin değeri burada bilinmeyen bir ağırlığa sahiptir. Şimdi Vin=6.5V bilinmeyen ağırlığa karşılık gelir. Bunu terazinin bir kefesine koyalım. Diğer kefesine ise MSB ye karşılık gelen 4 Kg lık ağırlığı koyalım. (SAR bu işlem için DAC a 100 uygular ve DAC çıkışından alınan 4V,6.5V ile karşılaştırılır) Eğer bilinmeyen ağırlık (6.5V) 4 Kg dan büyük ise bu kez 4 Kg dan büyük ise bu kez 4 Kg ın yanına 2 Kg lık ağırlık koyulur. (110 DAC a uygulanır) Vin hala büyükse yani Vin>4+2 ise Vin>b ise 1 Kg lık ağırlıkta eklenir.(111 uygulanır) bu durumda diğer kefedeki ağırlık 7Kg olur buda Vin den büyüktür. Bu durumda son konulan ağırlık (1 LSB) alınarak yaklaşık eşitleme gerçekleştirilir. Sonuçta diğer kefedeki eşitleme ağırlıkları 6Kg yani 6 LSB olacaktır. Bu da dijital olarak 110 çıkışına karşılık gelir. Clock Start End Eğer V in <1LSB olursa : D 0 =0, D 1 =0, D 2 =0 ( 000) olur. Eğer 1LSB<V in <2LSB olursa : D 0 =0, D 1 =0, D 2 =1 ( 001) olur. Eğer 2LSB<V in <3LSB olursa : D 0 =0, D 1 =1, D 2 =0 ( 010) olur. Eğer 3LSB<V in <4LSB olursa : D 0 =0, D 1 =1, D 2 =1 ( 011) olur. Eğer 4LSB<V in <5LSB olursa : D 0 =1, D 1 =0, D 2 =0 ( 100) olur. Eğer 5LSB<V in <6LSB olursa : D 0 =1, D 1 =0, D 2 =1 ( 101) olur. Eğer 6LSB<V in <7LSB olursa : D 0 =1, D 1 =1, D 2 =0 ( 110) olur. Eğer 7LSB<V in olursa : D 0 =1, D 1 =1, D 2 =1 ( 111) olur. Şekil bit ardışıl yaklaşımlı A/D çeviricinin anlog girişe karşı dijital çıkışın durumu Çevirme Zamanı Şekil 2.4 her bir bit in karşılaştırılması için SAR nin bir saat darbesine ihtiyacı olduğunu gösterir. Bunun yanında, çevirme işleminin gerçekleşmesinden önce SAR ın sıfırlaması için ek bir saat darbesi gerekmektedir. Bir dijital-analog çevirim işleminin
15 15 gerçekleşmesi için gereken süre (Tc), saat periyodu T ve bit sayısı n ye bağlıdır. Aradaki ilişki; Tc=T(n+1) dır Yazılım Destekli A/D Çevirimi D/A çeviricinin çalışma adresi 80H olarak belirlenmiştir.15 nolu girişten uygulanan analog sinyal, Ad5582in içinde DAC ın çıkışı ile karşılaştırılır. Karşılaştırıcının çıkışı, transistörün bazına bağlanmıştır. Bu transistörün kollektörü ise üç-durumlu sürücü 74LS365 üzerinden veri yolunun d7 numaralı hattına bağlanmıştır. Sürücü, IOR ve adres kod çözücüsü sinyalleri ile devreye sokulur. 74LS365 e 40H adresi atanmıştır. Mikroişlemci (Mİ) bu adresi kullanarak D7 hattının aldığı değeri belirler. Şekil 2.5 Yazılım destekli ardışıl yaklaşım A/D çevirici devresi Analog sinyalin seviyesinin, DAC ın çıkış seviyesinden daha yüksek seviyede olduğu zaman, karşılaştırıcının çıkışı(16 nolu bacak) 0V tur. Transistörün bazında 0V olması ile kollektörde yaklaşık +5V görülür ve böylece D7 hattı 74LS365 in devreye sokulması ile lojik 1 seviyeye çıkar. Analog sinyal seviyesi, DAC çıkışından düşük ise, D7 hattında lojik 0 seviye görülür. Aşağıda Şekil 2.5 te gösterilen devreyi kullanarak yazılım destekli A/D çevirimini gerçekleştiren bir program verilmiştir. Bu program Intel 8085 için yazılmıştır.
16 16 Program: LXI SP YIĞIN Sp a başlangıç değeri yüklendi. LXI B, 8000 H C registeri ardışıl yaklaşım değerlerini toplamak için seçildi ve B registerinin çevirim değerlerini saklaması için değeri yüklendi. MVI D, 08H B registerinin 8 defa kaydırılmasını sağlamak için D registeri Sayıcı olarak kullanılacak. MOV A, B BŞL ADD C MOV C, A OUT 80H D7 bitinin 1 olması sağlandı. Bir önceki değer toplanır. Sonuç C registerinde saklanır. Çevirime başlanır. CALL BEKLE Yerleşim süresinin geçmesi için yaklaşık 200 µ s beklenir. IN 40H RAL JC SRBT Karşılaştırıcının çıkış değeri okunur. D7 bitinin değeri belirlendi. Eğer D7=1 ise, analog sinyalin değeri DAC çıkışından daha yüksektir. Bir sonraki bitin değeri 1 olmalıdır.(b) MOV A, C Eğer D=0 ise analog sinyalin değeri DAC çıkışından daha düşüktür.. Bir önceki bitin (B) değeri C registerinin içeriğinden çıkarılmalıdır.(b) SUB, B MOV A, C B registerinin içeriği akümülatörün içeriğinden çıkarıldı ve yeni değer C registerine alındı. SRBT MOV A, B RRC Sıradaki bite 1 değeri verildi. MOV B, A
17 17 DCR D JNZ BŞL Eğer 8 işlem tamamlandı ise BŞL satırına dönülür. MOV A, C OUT PORT 1 :Sonuç PORT1 adresli porta yazıldı. HLT Programın başında LXI B 8000H komutu ile ardışıl yaklaşım değerlerini saklayacak olan C registerine 00H ve çevirim değerlerini saklayacak B registerine 80H değeri yüklendi. B registerinin D7 biti bir yapıldı ve daha sonra bu registeri içeriği sekiz defa kaydırıldı. Bu işlem sırasında D registeri sayıcı olarak kullanıldı. ADD C komutu ile B registeri içinde kaydırılan 1 değerindeki bit, C registerinin önceki içeriğine eklendi. OUT komutu ile çevirim işlemi başlatıldı ve yerleşim süresi geçtikten sonra, karşılaştırıcının çıkışını gösteren D7 biti okundu. D7=1 olması analog sinyalin DAC çıkışından daha yüksek olduğunu gösterir. Bundan sonra, B registerinin bir bit sağa kaydırıldığı ve D sayıcısının bir bit azaltıldığı SRBT (Sıradaki bit) alt programına geçildi. Eğer B registeri içindeki bit sekiz kez daha kaydırılmamış ise bu registerin içeriği C registerine eklenir. C registerini yeni içeriği, karşılaştırıcının bağlı olduğu D7 bitini lojik 0 seviyeye alırsa B registerinin son değeri, C regietrinden çıkarılır. A/D çevirim işlemi bittiğinde sonuç C registerinde bulunur ve PORT 1 adresine bağlı porttan dışarı verilir. 2.3 FLASH ADC(Paralel Karşılaştırıcılı) Girişten uygulanan analog sinyal C 1, C 2, C 3 ile açıklanan üç çıkıştan dijital işarete dönüştürülmektedir. Devreye ayrıca standart referans gerilimi uygulanmaktadır. Sırayla 1. karşılaştırıcıya +3/4 Volt, 2. karşılaştırıcının girişine +V/2 ve 3. karşılaştırıcıya +V/4 referans gerilimleri mukayese (kıyaslama) için uygulanmaktadır. Böylece sistem 0 ile +5V gerilimi arasındaki analog gerilimlerini kıyaslayarak üç dijital değer verilebilir. Burada her karşılaştırıcı kendi referans gerilimi aşıldığında çıkış vermekte ve çıkışı HIGH olmaktadır. Eğer giriş seviyesi 0 ile +V/4 arasında bir değerde ise bütün çıkışlar LOW (0) durumunda olur. Giriş gerilimi +V/4 ü hafifçe aştığında 3. karşılaştırıcı çıkış verir ve C 1 =HIGH (1) olur. +V/2 gerilimi değerine kadar sadece C 1 =1, C 2 =0 ve C 3 =0 durumu elde edilecektir. Analog giriş gerilimi +V/2 seviyesini aştığında 2. karşılaştırıcı çıkışında 1 durumuna döner. +V/2 seviyesinden 3V/4 seviyesine kadar C 1 ve C 2 çıkışları 1, C 3 çıkışı 0 durumunda bulunur. Giriş gerilimi +3V/4 seviyesini aştığında C 3 çıkışı da 1 olur. Çünkü bu karşılaştırıcı +3V/4 ile +V gerilimi arasında çalışmaktadır. Şekil 2-6 de, bu çalışma durumları ve gerilim seviyeleri tablo olarak özetlenmektedir.
18 18 +3V/4 Com. C 3 Çıkış Voltajı Karşılaştırıcı Çıkışı O O V in O +V/2 Com. C 2 C 1 C 1 C 2 C 3 0 to +V/4 Low Low Low +V/4 to +V/2 High Low Low +V/2 to +3V/4 High High Low +3V/4 to +V High High High Com. O +V/4 (a) (b) V in : 0 dan 10V ta analog giriş gerilimi C 1, C 2,C 3 : Karşılaştırıcı çıkışı Şekil 2.6: Eş zamanlı A/D çevirme. (a) Mantık devresi; (b) Giriş gerilim seviyelerine bağlı olarak karşılaştırıcı çıkış işaretleri(dijital) Analog Giriş O +3V/4 O +V/2 O Comp. Comp. C 3 C 2 Kodlama Devresi Okuma Kapısı S R S Q Q Q 2 1 Dijital Çıkış 2 0 +V/4 O Comp. C 1 R Q Şekil 2.7: Eş zamanlı 2 basamaklı A/D konverter
19 19 Şekil 2-6 i tekrar incelersek konverterin 4 çıkış gerilim kademesini seçtiğini görürüz. Bu 4 kademe iki tabanlı sayı işaretleriyle seçilirler. Daha sonra bu üç karşılaştırıcı çıkışı, analog giriş gerilimine eşdeğer dijital işarete çevrilmek üzere bir kodlayıcı (coding)devresine uygulanır. Elde edilen sayılar depolanmak üzere daha sonra bir flip-flop kaydediciye (flip-flop register) verilirler. Şekil 2.7 da böyle bir A/D konverterin tam blok devresi görülüyor. Eş zamanlı A/D çeviricinin çalışması, şekil 2.8 de verilen 3 basamaklı konvertör incelendiğinde daha iyi anlaşılacaktır. Dikkat ederseniz bu devrenin, girişten uygulanan analog işaretinin 3 basamaklı dijital işaret çevirdiğini hemen fark edeceksiniz. Böyle bir devre için girişte 7 tane karşılaştırıcıya ihtiyaç duyulmaktadır. Çünkü analog işaretin girişte 8 seviye olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. 2 basamaklı konverter için 3 karşılaştırıcıya gerek olduğu hatırlanacak olursa genel olarak kullanılması gereken karşılaştırıcı sayısının 2 n -1 formülü ile hesaplayabiliriz. Örneğin 4 basamaklı dijital çıkış gerektiğinde girişte 2 n -1=2 4-1=15 adet karşılaştırıcı (comparatör)kullanmak gerekir. Karşılaştırıcılardan bazıları invertere sahiptirler, kodlayıcı matrix devre için C sinyali ile birlikte C işaretine gerek olmaktadır. Kodlayıcı matrix devresi, yedi giriş devresini alarak 3 basamak 2 tabanlı sayı olarak bunları kodlar (0-7 arası sayılar 8 seviyeye sahiptirler.) Şekil 2.8 deki konverterin mantık devresi incelendiğinde kodlayıcı matrix devresinin nasıl çalıştığı çok daha kolay anlaşılacaktır. Matrix kelimesi türkçeye aynen yerleşmiş olup, sayıların, şekillerin kare biçimli düzenli diziler sıralar yapmasını açıklamaktadır. İki tabanlı sayı dizilerini düzenleyen bu devre, burada kodlayıcı matrix devre olarak isimlendirilmektedir. 2 2 çıkışının 1 olabilmesi C 4 çıkışının 1 olması sırasında gelen okuma palsı ile mümkün olur. Bu açıklamamızı 2 2 = C 4 şeklinde formüle edebiliriz. 2 1 çıkışını HIGH (1) olabilmesi için C2, C4 ve C6 çıkışları HIGH olmalıdır. Buna göre 2 1 = C 2 x C 4 + C 6 olur. Benzer yolla 2 0 çıkışı için şu denklemi yazabiliriz; 2 0 =C 1.C 2 + C 3. C 4 +C 5.C 6 +C 7 Kodlayıcı matrix devreden bir bilginin kaydediciye transferi iki adımda gerçekleşebilir. Önce RESET hattına pozitif reset palsı uygulanmalıdır. Bu pals flip-flop ların bütün girişleri 0 olur. Sonra pozitif okuma (READ) palsının okuma hattına uygulanmasıyla READ kapıları 1 olur ve dijital işaret flip-flop lara transfer olur entegresi; kodlayıcı matrix, okuma kapıları ve çıkış kaydedici flip-flop larına sahip bir entegredir. Şekil 2.8 de bu entegre önünde yedi karşılaştırıcının nasıl kullanılacağı açıklanıyor. C 1 den C 7 e kadar sıralanan giriş op-amp karşılaştırıcılar TTL tipidir entegresinin giriş ve çıkış uçlarındaki küçük yuvarlaklar, tampon inverterlerle bu uçlardaki işaretlerin terslendiğini açıklamaktadır. Böylece LOW a yani 0 a giden giriş ve çıkış uçları aktif olur(çalışır). Eş zamanlı A/D çeviricilerin yapıları ve çalışmaları basit olduğundan kolayca anlaşılır. Bununla beraber dijital basamak sayısının artması ile, girişteki karşılaştırıcı sayısı (2 n -1) formülüne göre hızla artmaktadır ve çok basamaklı devrelerin kullanılmasıyla da karmaşık bir duruma girmektedir. Çevirme işlemlerinin hızlı gerçekleştirilmesi iyi yönüdür. Bu özelliğinden dolayı flash konverter ismini alır.
20 20 Giriş Karşılaştırıcı Seviyeleri İkili Çıkış Gerilimleri C 1 C 2 C 3 C 4 C 5 C 6 C V/ V/8-V/ V/4-3V/ V/8-V/ V72-5V/ V/8-3V/ V/4-7V/ V/8-V Tablo 2.2 Şekil 2.8 de verilen A/D çeviricinin mantık tablosu Analog giriş h: +7V/8 h C 7 f: +3V/4 f C 6 e: +5V/8 d: +V/2 e C A 1 A c: +3V/8 f C 4 A b: +V/4 a: +V/8 c C 3 b C 2 a C 1 Şekil basamaklı eş zamanlı A/D konverter mantık devresi
21 21 Analog giriş C 7 h f S R Q 2 0 e d S R Q 2 1 c b S R Q 2 2 a C 1 Karşılaştırıcı Kodlayıcı Matrix Okuma Çıkış Kapıları Kaydedicisi a: +V/8 h: +7V/8 b: +V/4 f: +3V/4 c: +3V/8 e: +5V/8 d: +V/2 Şekil basamaklı eş zamanlı A/D çevirici mantık devresi
22 ÇEŞİTLİ A/D ÇEVİRİCİLERİN KARŞILAŞTIRILMASI. Buraya kadar ele alınmış olan A/D çevirici yapılarının temel özellikleri, karşılaştırma amacıyla aşağıda ki (tablo 5.2) tabloda toplu biçimde verilmiştir. ADC Tipi Bağıl hız Tipik çevirme zamanı Yada Performans 6 bit 8 bit 10 bit 12 bit 14 bit Yaygın Kullanılan Teknoloji İntegrasyon Düşük - 20ms 30ms 100ms 250ms MOS Orta - 1ms 5ms 20ms 100ms MOS Yüksek - 0,3ms 1ms 5ms 30ms MOS Ardışıl Düşük 60 µ s 100 µ s 120 µ s 150 µ s - MOS Yaklaşımlı Orta Yüksek 30 µ s 5 µ s 50 µ s 10 µ s 60 µ s 15 µ s 80 µ s 20 µ s - - MOS veya bipolarbipolar veya MOS Paralel Orta Yüksek 100ns 20ns 200ns 50ns MOS veya bipolar Bipolar Tablo 2.3 Çeşitli A/D çevirici yapılarının karşılaştırılması
23 23 3. A/D ÇEVİRİCİLERİN KULLANIM ALANLARI 3.1 Mikroişlemciler için A/D Çeviriciler Mikroişlemci ADC yi hafıza haritası (memory map) içinde sadece okunur (read only) adres olarak görür. Şekil 3.1 de görüldüğü gibi ADC bir üç durumlu hafıza tampon yazmacı na sahip olmalıdır.(mbr) Bu MBR Başta çalışma durumunda, ADC nin son çeviriminden doğan bir dijital kod içerecektir. Aynı zamanda veri yolundan ayrılacaktır. Mikroişlemci bir ADC nin çip seçme terminalini düşük seviyede tutarak o ADC yi seçmek için adres yolu ve kod çözücüleri kullanır. Çip seçme terminalinin düşük seviyede olması ADC ye okuma/yazma (read/write) terminaline bir komutun gelişini bildirir. Eğer mikroişlemci R/W terminalini düşük seviyede tutmuş ise ADC Vin i dijital kod a çevirir ve bunu MBR sine yükler yada yazar. Çip seçme terminali düşük seviyede ve R/W ucu yüksek seviyede ise ADC nin MBR si veri yoluna bağlanır. Oku komutunun varlığı mikroişlemcinin ADC nin hafıza tampon yazmacından (MBR) veri okunacağını gösterir. Bu durumda ADC nin üç durumlu dijital çıkışı yüksek empedanstan düşük empedansa geçmeli ve veri yoluna bağlanmalıdır. Yaz (write) komutu ise ADC nin çeviriye başlamasını sağlar. Mikroişlemci böylece ADC ye; 1. Bir çevrim gerçekleştir, 2. Çevrim sonucunu hafızana yükle, 3. Ben isteyene kadar sonucu bana söyleme emrini vermiş olur. Sonuç olarak Mikroişlemci uyumlu ADC nin durum bildirme (status) terminali vasıtası ile bilgi vermesi gerekir. Bunun için, ADC eğer bir çevirme işlemi gerçekleşmeye başladı ise status terminalini yüksek seviyeye çeker ve eğer çeviri işlemi bitti ise bu terminali düşük seviyeye çeker ve verinin doğru ve okunmaya hazır olduğunu bildirir. Bütün önemli özelliklerin anlatımı için 20 uçlu AD670 çeviricisi incelenecektir.
24 24 Saat palsı V in Chip select. Com. SAR Logic Read/Write Status Dijital çıkış DAC 3 durumlu tampon hafıza kaydedicisi Dijital bilgi yolu çıkışı Şekil 3.1 Mikroişlemciler için A/D çevirici Mikroişlemci Uyumlu A/D Çevirici, AD670 AD670, 8 bit ardışıl yaklaşımlı ve mikroişlemci uyumlu bir A/D çeviricidir. Şekil 3.2(a) da yukarıda açıklanan özelliklere ek olarak devre içi bir saat, referans gerilimi ve entrumantasyon yükseltecine sahiptir. Sadece 5V besleme ile çalışır. Terminallerinin işleyişi aşağıda açıklanmıştır Analog giriş Voltajı terminalleri Dört analog giriş terminaline sahiptir. Bunlar 16, 17,18, ve 19 dur. Bunlar bir entrumantasyon yükseltecinin girişleridir ve ünipolar veya bipolar olabilir. Aynı zamanda çözünürlük ayarı pinler yardımı ile yapılabilir. Şekil 3.2(b) de V giriş ve çözünürlük = 10mV/LSB için çalışma görülmektedir. Şekil 3.2(c) de ise giriş 0-255mV ve çözünürlük = 1mV/LSB dir Dijital çıkış terminali 1 ve 8 (dahil) arasındaki uçlar üç durumlu, tamponlu ve mandallamalı dijital çıkışlarıdır. Bunlar sırasıyla D 0 -D 7 şeklinde çıkış verir. Mikroişlemci AD670 e bir çeviriyi gerçekleştirme (write) emrini verdiğinde, ADC nin MBR sine mandallanır. Üç durumlu
25 25 çıkış anahtarı, mikroişlemci okuma komutu gönderene kadar yüksek empedans gösterir. Yani ADC nin MBR si (Hafıza tampon yazmacı) normalde veri yolundan ayrıdır. Şekil 3.2 (a) AD670 in bacak bağlantıları
26 26 (b) (c) Şekil 3.2 (b) Tam Skala analog Giriş voltajı V veya 0 ± 1.28V (c) Tam Skala analog Giriş voltajı 0-255mV veya 0 ± 128mV Giriş seçim terminali 11 numaralı uç BPO/UPO terminalidir ve mikroişlemcinin, ADC girişlerinin bipolar yada unipolar olmasını belirlemesini sağlar. Bu ucun düşük seviyede olması unipolar giriş seçiminin yapıldığını gösterir. 0-2,55vV veya 0-255mV kademeleri kullanıcı tarafından, Şekil 3.2(b) de ve c de görüldüğü gibi seçilir. 11 nolu ucun yüksek seviyede olması ise bipolar giriş yapılacağını gösterir. Giriş kademeleri ise ± 1.28V (Şekil 3-2(b)) veya ± 128mV (Şekil 3-2(c)) olacaktır Çıkış seçim terminali Şekil 3-2(a) daki 12 nolu uç 2 1 s/bin terminalidir. Bu uç mikroişlemcinin ADC çıkış formatını 2 nin tümleyeni veya binary kod olarak belirlenmesini sağlar. Tablo 3-1(a) da 4 muhtemel seçenek görülmektedir. Vin girişine dijital çıkış cevapları Tablo 3-1(b) ve c de görülmektedir. Vin Şekil 3.1(b) ve (c) de görüldüğü gibi farksal giriş voltajıdır ve Vin=(+Vin)-(-Vin) dir. Burada +Vin ve Vin toprağa göre giriş ölçüm değeridir Mikroişlemci kontrol terminalleri. Şekil 3-2 de görüldüğü gibi ve 15nolu uçlar mikroişlemci tarafından AD670 in kontrolü için kullanılır. 14 nolu uç çip seçme (CS), 15 nolu terminal çip yetkilendirme (CE) uçlarıdır. 13 nolu uç ise yazma/okuma (R/W) veya bazen yazma/çevirme ucudur.
27 27 Eğer CS, CE ve R/W uçlarının hepsi düşük seviyede tutulursa ADC sürekli çevirme yapar. Her 10 µ s de bir çevirme yapar. Her bir çevirimin sonucu çıkış tampon yazmacına mandallanır. Bununla birlikte dijital çıkış kodu henüz veri yoluna bağlı değildir çünkü çıkışlar yüksek empedans durumundadır. Bu çalışma yaz/çevir çalışmasıdır. Bu durumda mikroişlemci ADC ye çevirim sonucunu çıkış tampon yazmacına yazmasını söyler. Eğer CS veya R/W veya CE yüksek seviyede ise AD670 seçili durumda değildir ve en son çeviri soncunu yazmaçta saklar. 9 nolu durum bildirme (status) ucu çeviri boyunca yüksek seviyede kalır. Çevirme tamamlandığında 9 nolu uç, mikroişlemciye verinin doğru ve okunmaya hazır olduğunu bildirmek için, düşük seviyeye geçer. Mikroişlemci, durum bildirme, CS ve CE uçları düşük seviyede iken, veriyi okumak için R/W ucunu yüksek seviyeye çeker. Bu mikroişlemcinin okuma komutudur. AD670 in tamponu geçirgen (transporant) hale dönüşür ve 8 dijital çıkışı veri yoluna bağlanır. CS ucu yüksek seviye veya CE yüksek seviye veya R/W düşük seviye oluncaya kadar veriler veri yolunda kalacaktır AD670 li ADC çeviricinin çalışma özeti 1. CE ve CS nin düşük seviyede olması AD670 i seçer. Bundan sonra R/W ye bağlı olarak şunlar olur. 2. Eğer R/W düşük ise çeviri gerçekleştirilir ve sonuç tampon yazmacına yazılır. Çıkışlar yüksek seviyededir. Çeviri 10 µ s sürer. 3. R/W yüksek seviyede ise son çeviri sonucu tamponda saklıdır ve çıkışlar geçirgen durumdadır. Başka çeviri gerçekleştirilmez. Yazmacın içeriği mikroişlemci tarafından veri yolu yardımıyla okunabilir. 4. Durum bildirme (status) terminali çevirinin bitip bitmediğini ve çevirinin okunabilir olup olmadığını yüksek seviye ve düşük seviye olarak bildirir. Eğer veri okunabilir durumda ise mikroişlemci R/W ucuna yüksek seviye değer kazandırarak veriyi okuyabilir. Pin 11 BPO/UPO Seçici Giriş Pin 12 2 s/bin Çıkış düzenleyicisi 0 Tek kutuplu 0 1 İki kutuplu 0 Offset binary 0 Tek kutuplu 1 2 nin tümleyeni 1 İki kutuplu 1 2 nin tümleyeni (a)
28 28 Farksal Giriş Tek kutuplu/straight binary, V in mv mV mv (b) Farksal Giriş V in İki kutuplu/offset binary Pin 11 = 1, 12 = 0 İki kutuplu/ 2 nin tümleyeni Pin 11 = 1, 12 = mv mv mV mV (c) Tablo 3.1 (a) (b) Çift fazlı giriş için çıkış kodu (c) Tek fazlı giriş için çıkış kodu
29 Mikroişlemci Uyumlu A/D Çeviricinin Test Edilmesi Şekil 3.3 Mİ için AD670 ile yapılmış ADC
30 30 8 bitlik bir ardışıl yaklaşımlı A/D çevirici, mikroişlemci olmaksızın test edilebilir. Şekil 3.3 bunu gösterir. D 0 dan D 7 ye kadar her bir veri çıkışı bib invertör, direnç ve LED e bağlıdır. Bu bileşenler veri yolu görevini yapar. LED in yanması o çıkışa ait veri yolunda 1 olduğunu gösterir. 14 ve 15 nolu uçlar CS ve CE düşük seviye olacak şekilde bağlanmıştır. Bu şekilde çeviri sağlar. 555 zamanlayıcısı R/W yi 5 µ s düşük seviyede tutarak yaz (write) komutunu simüle eder. Böylece 10 µ s lik çeviri bitmeden R/W yüksek seviyeye döner. 10 µ s sonunda R/W de yüksek seviye olması oku (read) komutunu simüle eder ve veri LED ler üzerinde görülür. R T =1.5M Ω ise AD670 her 1 saniyede 1000 çeviri ve okuma gerçekleştirilir. R T =120k Ω olursa saniyede kez çevirme ve okuma yapılır Mikroişlemci Uyumlu A/D Çevirici, ADC0801 Mikroişlemci nin mikroişlemci uyumlu bir A/D çevirici ile iletişim kurması için aşağıdaki işlemleri gerçekleştirmesi gerekir. Şekil 3.4 Mikroişlemci uyumlu A/D çevirici 1. BAŞLA hattına bir pal gönderilmesi. Bu sinyal mikroişlemci nin YAZ (WR) hattından alınabilir. 2. Çevirim işlemi sonuna kadar beklenmesi. Bu işlemin bittiği VERİ HAZIR çıkışından anlaşılır. 3. A/D çeviricinin çıkış sürücüsünden dijital değerin okunması. Mikroişlemci nin A/D çevirimi sırasında, zaman kaybetmeden normal işlevini sürdürebilmesi için interrupt hattının kullanılması gerekir. Şekil de AD0801 in İntel 8085 Mikroişlemci sine interrupt hattını kullanarak bağlanması gösterilmiştir. A15adres
31 31 hattı, bir inverterden geçtikten sonra ADC0801 in devre seçici (CS) girişine bağlanmıştır. MEBR ve MEMW hatları ise sırası ile, OKU (RD) ve YAZ (WR) hatlarına bağlanmıştır. Bu A/D çevirici, interrupt sistemi ile mikroişlemci ye bağlanacak şekilde özel bir mantık devresine sahiptir. Şekil 3.5(b) de gösterildiği gibi çevirim işlemi devre seçici (CS) ve YAZ (WR) hatlarının lojik 0 seviyesine inmesi ile başlar. Çevirim işlemi sonunda ADC0801 in INTR çıkışı lojik 0 seviyeye inerek mikroişlemci nin servis alt programına geçmesini sağlar. Servis alt programında dijital veri A/D çeviriciden okunur ve RD sinyalinden sonra INTR hattı kendiliğinden lojik 1 seviyeye çıkar. Bu tümdevre içindeki mantık devresi, çevirim işleminin bittiğini INTR çıkışından belirtir ve verinin okunmasından sonra bu hattın lojik 1 seviyeye çıkmasını sağlar. Şekil 3.5(a) da gösterildiği gibi, intrrupt kullanarak veri iletişimini gerçekleştirmek için programcının EI komutu ile interrupt maskesini kaldırması gerekir. Bundan sonra 8000H adresli porta YAZ işlemi uygulayarak çevirim işlemi başlar. Çevirim işlemi sonunda INTR sinyali ile Mİ 0034 H satırına geçer. Servis alt programında 8000H adresinden veri okunur, interrupt maskesi kaldırılır ve ana programa dönülür. Şekil 3.5(a) ADC0801 in Intel 8085 e bağlanması
32 32 CS ƒƒ MEMW Çevirime başla MEMR INTR A/D 0801 den gelir A/D çevirici Statüsü ƒƒ Meşkul Veri hazır Veri Çıkışı Veri Şekil 3.5(b) A/D çeviriciden veri okuma işleminin zamanlama diyagramı Mikroişlemci Uyumlu A/D Çevirici, ADC ADC0808 in çalışma pirensibi CMOS teknolojisi ile üretilmiş bu A/D çevirici, Mİ ile uyum sağlamak için gerekli mantık devresi ve 8 kanallı bir MUX içerir. Bu tümdevre için de çevirim, ardışıl yaklaşım yöntemi ile gerçekleşir. 8 kanallı MUX ile, 8 farklı giriş katına uygulanan analog sinyallerden ilgili olana erişilir. ADC0808 ile çalışırken sıfırlama veya Tam Skala ayarlarına gerek yoktur. TTL uyumlu üç durumlu çıkış sürücüsü tümdevrenin mikrobilgisayar sisteminde kullanılmasını kolaylaştırır.
33 Şekil 3.6 ADC0808 in blok diyagramı 33
34 34 Şekil 3.7 ADC0808 in bacak bağlantısı ADC0808 in elektriksel özellikleri V ref(+) ; Maksimum analog giriş değeri; V CC V ref V + ( + ) ref ( ) 2 ; Analog girişin orta değeri; V cc /2, (V ref(+) =Vcc ) V ref(-) I cc ; Minimum analog giriş değeri : 0V ; Besleme akımı : 0,3mA (saat sinyali 640kHz)
35 35 V in V in I in ; Lojik 1 seviye için giriş voltajı : V cc -1.5V ; Lojik 0 seviye için giriş voltajı : 1.5V (max) ; lojik 1 seviye için giriş akımı : 1 µ A (maks) I in ; lojik 0 seviye için giriş akımı : -1 µ A (V in =0) V out ; Lojik 1 seviye çıkış voltajı : V cc -0,4V V out ; Lojik 0 seviye çıkış voltajı : 0.45V t WS t WALE t S t H t D t H1, t H0 t 1H, t 0H t C f C ; BAŞLA palsının minimum genişliği : 100ns ;ALE palsının minimum genişliği : 100ns ; Minimum adres seyup süresi : 25ns ; Minimum adres tutma süresi : 25ns ; ALE den sonra MUX gecikme süresi :1 µ s ; OE konrolü ile çıkışa dijiyal değerin ulaşması : 125ns ; OE kontrolü ile çıkışta yüksek empedans görülmesi : 125ns ; Çevirim süresi : 100 µ s (fc=640khz) ; Saat sinyali : 10kHz (min), 1280kHz (max), 640kHz (normal) t EOC ; Çevirim sonu (EOC) sinyali gecikmesi : 8 saat Per. +2 µ s. C IN C OUT ; Kontrol girişleri kapasitansı : 10pF ; Çıkış kapasitansı :10pF ADC0808 in içindeki 8 kanallı MUX ile, tümdevrenin 8 farklı giriş hattına uygulanan analog sinyallerden birisi seçilir. Bu seçim adres kod çözücüsü yardımı ile gerçekleşir. Tablo 3.2 de adres girişlerine uygulanan değere göre seçilen kanal gösterilmiştir.
36 36 Seçilen Adres Hatları Kanal C B A IN0 L L L IN1 L L H IN2 L H L IN3 L H H IN4 H L L IN5 H L H IN6 H H L IN7 H H H Tablo 3.2 ADC0808 de kanal seçimi Bu tümdevrenin en önemli bölümü 8 bitlik A/D çeviricidir. Çevirici değişik sıcaklıklarda hızlı ve doğru bir biçimde çevirim yapacak şekilde tasarlanmıştır. Bu birimin üç ana bölümü şöyledir R Direnç devresi 2. Ardışıl yaklaşım registeri 2. Karşılaştırıcı A/D çeviricisi içindeki ardışıl yaklaşım registeri (SAR) ÇEVİRİME BAŞLA (SC) palsının pozitif kenarında reset olur. Bu palsın negatif kenarında ise çevirim başlar. Başlamış olan bu çevirim işlemi, yeni bir SC palsının gelmesi ile kesilir. ÇEVİRİM SONU (EOC) ve SC hatları bağlanarak sürekli (kesintisiz) çevirim elde edilebilir. Eğer ADC0808 için bu mod seçilir ise, besleme voltajı uygulandıktan sonra, dışarıdan ÇEVİRİME BAŞLA (SC) sinyalinin gönderilmesi gerekir. SC palsından sonra yeteri kadar saat sinyali periyodu geçer ve EOC hattı lojik 0 seviyeye iner. A/D çevirici içindeki en önemli bölümlerden birisi karşılaştırıcıdır. Gerçekleşen çevirim hassasiyeti karşılaştırıcıya bağlıdır. ADC0808 oransal bir çeviricidir. Bu tür çeviricilerde ölçülen fiziksel değer, Tam Skala değerin bir oranı olarak belirtilir. Bu tümdevre için giriş voltajı ve çıkış değeri arasıdaki bağıntı aşağıda verilmiştir. V FS V IN V Z = D MAX D X D MIN
37 37 Burada ; V IN V FS V Z D X : Analog giriş voltajı : Tam Skala voltajı : Sıfır değeri : Dijital çıkış değeri D MAX : Maksimum dijital çıkış değeri D MIN : Minimum dijital çıkış değeri Önceden V ref(+) ile belirlenen maksimum giriş voltajının değeri besleme voltajı V CC den yüksek olmamalıdır. Benzer olarak minimum giirş voltajını belirleyen V ref(-) de 0v tan daha düşük olmamalıdır. Analog giriş değer aralığının orta noktası, yaklaşık olarak V CC /2 değeri yakınlarında seçilmelidir. ADC0808 in besleme akımı 1mA den daha düşük olduğu için, besleme akımını V ref(+) girişinden çekmek mümkündür. V ref(-) değerinin 0V olarak belirlendiği ve besleme akımının referans kaynağından çekildiği durumlarda olabilir. Gösterilen sürücü op-amp ın çıkış akımı ADC0808 i sürecek seviyede olmalıdır. LM301 op-amp ı 10 µ F lık bir kapasitör ile yüklendiğinde, oldukça kararlı bir şekilde, gerekli voltaj seviyelerini üretmek için kullanılabilir. 3.2 A/D Çeviricinin Displey Sürücü Olarak Kullanılması A/D çeviricinin LCD Displey sürücü olarak kullanılması entegresi 7106, 3.5 dijitlik CMOS analog-dijital çevirici entegredir doğruluk istenen ölçüm sistemleri için gerekli olan tüm aktif elemanları içlerinde bulundururlar. 7 segment kod çözücü, polarite, dijit sürücüler, referans gerilim kaynağı ve clock devresi entegrenin içerisine yerleştirilmiştir. 7106, çift eğimli çevirme (Dual Slope Conversion) yekniğini kullanarak A/D çevirme işlemi yaparlar. 7106, düşük güç harcadığı için 9V pil ile çalışabilir ve portatif ölçü aletleri uygulamaları için idealdir.
38 nın özelliklri; - LCD Dispileyleri direkt olarak sürebilme, - Görüntü kararlılığı için düşük gürültü, - 9V pil ile çalışabilme, - Yüksek empedanslı CMOS girişler (10 12 ), - Düşük güçte çalışma (10mW), Şekil ayak bağlantıları 7106 nın ayak bağlantılarının açıklanması; 1. Pozitif besleme gerilimi
39 39 2. Birler hanesinin D segmenti 3. Birler hanesinin C segmenti 4. Birler hanesinin B segmenti 5. Birler hanesinin A segmenti 6. Birler hanesinin F segmenti 7. Birler hanesinin G segmenti 8. Birler hanesinin E segmenti 9. Onlar hanesinin D segmenti 10. Onlar hanesinin C segmenti 11. Onlar hanesinin B segmenti 12. Onlar hanesinin A segmenti 13. Onlar hanesinin F segmenti 14. Onlar hanesinin E segmenti 15. Yüzler hanesinin D segmenti 16. Yüzler hanesinin B segmenti 17. Yüzler hanesinin F segmenti 18. Yüzler hanesinin E segmenti 19. Binler hanesindeki 1 rakamı 20. Negatif ölçüm işareti (-) : LCD BP sürücü çıkışı 22. Yüzler hanesinin G segmenti 23. Yüzler hanesinin A segmenti 24. Yüzler hanesinin C segmenti 25. Onlar hanesinin G segmenti 26. Negatif besleme gerilimi 27. İntegral devresi çıkışı. Bu uca integrasyon kondansatörü bağlanır. (220nF) 28. İntegral alıcı direnç bağlantısı. Bu direnç 47K Ω ise girişten max. 200mV oulr. 29. Otomatik sıfır kondansatörü. 200mV tam skala için 470nF, 2V tam skala için 47nF 30. Eksi (-) ölçme girişi 31. Artı (+) ölçme girişi 32. Ortak analog bağlantı ucu 33. Referans kondansatörünün (-) ucu
40 Referans kondansatörünün (+) ucu 35. Referans geriliminin (-) ucu 36. Referans geriliminin (+) ucu. Referans gerilimi 200mV tam skala için 100mV olur. 37. Bu uç direnç ile pozitif gerilime bağlanır ise displeyde 1888 okunmalıdır. 38. İç osilatör ayağı 39. İç osilatör ayağı 40. İç osilatör ayağı. Bu ayağa 100K Ω direnç ve 100pF kondansatör bağlanır ise iç osilatör frekansı 48KHz olur ile yapılmış LCD Display sürücü Şekil nın LCD sürücü olarak kullanılması
41 , LCD (sıvı kristal ekran) displeyleri sürer. Bu amaçla BP (Black Plane (geri plan)) ucuna sahiptir A/D çeviricinin Led Displey sürücü olarak kullanılması entegresi 7107, 3.5 dijitlik CMOS analog-dijital çevirici entegreleridir doğruluk istenen ölçüm sistemleri için gerekli olan tüm aktif elemanları içlerinde bulundururlar. 7 segment kod çözücü, polarite, dijit sürücüler, referans gerilim kaynağı ve clock devresi entegrelerin içerisine yerleştirilmiştir. 7107, çift eğimli çevirme (Dual Slope Conversion) tekniği kullanılarak A/D çevirme işlemi yaparlar. Şekil nin ayak bağlantıları
42 nın özelliklri; - LCD Dispileyleri direkt olarak sürebilme, - Görüntü kararlılığı için düşük gürültü, - ± 5V pil ile çalışabilme, - Yüksek empedanslı CMOS girişler (10 12 ), - Düşük güçte çalışma (10mW) nin ayak bağlantılarının açıklanması; 1. Pozitif besleme gerilimi 2. Birler hanesinin D segmenti 3. Birler hanesinin C segmenti 4. Birler hanesinin B segmenti 5. Birler hanesinin A segmenti 6. Birler hanesinin F segmenti 7. Birler hanesinin G segmenti 8. Birler hanesinin E segmenti 9. Onlar hanesinin D segmenti 10. Onlar hanesinin C segmenti 11. Onlar hanesinin B segmenti 12. Onlar hanesinin A segmenti 13. Onlar hanesinin F segmenti 14. Onlar hanesinin E segmenti 15. Yüzler hanesinin D segmenti 16. Yüzler hanesinin B segmenti 17. Yüzler hanesinin F segmenti 18. Yüzler hanesinin E segmenti 19. Binler hanesindeki 1 rakamı 20. Negatif ölçüm işareti (-) : Dijital şase
43 Yüzler hanesinin G segmenti 23. Yüzler hanesinin A segmenti 24. Yüzler hanesinin C segmenti 25. Onlar hanesinin G segmenti 26. Negatif besleme gerilimi 27. İntegral devresi çıkışı. Bu uca integrasyon kondansatörü bağlanır. (220nF) 28. İntegral alıcı direnç bağlantısı. Bu direnç 47K Ω ise girişten max. 200mV, 470 K Ω ise girişten max. 2V ölçülebilir. 29. Otomatik sıfır kondansatörü. 200mV tam skala için 470nF, 2V tam skala için 47nF 30. Eksi (-) ölçme girişi 31. Artı (+) ölçme girişi 32. Ortak analog bağlantı ucu 33. Referans kondansatörünün (-) ucu 34. Referans kondansatörünün (+) ucu 35. Referans geriliminin (-) ucu 36. Referans geriliminin (+) ucu. Referans gerilimi 200mV tam skala için 100mV, 2V tam skala için 1V olarak ayarlanmalıdır. 37. Displey test ucu. Bu uç direnç ile pozitif gerilime bağlanır ise displeyde 1888 okunmalıdır. 38. İç osilatör ayağı 39. İç osilatör ayağı 40. İç osilatör ayağı. Bu ayağa 100K Ω direnç ve 100pF kondansatör bağlanır ise iç osilatör frekansı 48KHz olur.
44 entegresi ile yapılmış Led Display sürücü Şekil nin tipik bağlantı şeması 7107, ortak anodlu LED displayleri sürer ve her segment için 8mA akım çıkışı verebilir.
45 A/D Çeviricinin DVM Olarak Kullanılması Dijitlik DVM, TSC TSC7135 entegresi TSC7135, 4.5 dijitlik maksimum lineerlikte ve doğrulukta çevirme işlemi yapan A/D çeviricidir. Çift eğimli çevirme (Dual Slope Conversion) tekniğini kullanarak A/D çevirme işlemi yapar. Çıkışlarına segment sürücü bağlandığı zaman, dijital voltmetre (DVM) olarak kullanılabilir. Ortak anodlu ve ortak katodlu displeyleri süren entegrelerle çalışabilir. Mikroişlemci temelli ölçme sistemlerini destekler in Özellikleri; - Maksimum ± 1 sayma hatası, - 0V giriş geriliminde 0V okuma, - Sıfırda doğru polarite gösterimi, - Çoğullamalı BDC veri çıkışları, - TTL uyumlu çıkışlar, - Diferansiyel girişler, - UART ve mikroişlemciler ile sinyal arabirimi oluşturma, - Aşırı düşük ve aşırı yüksek sinyalde otomatik değişim desteği, - Düşük giriş akımı (1pA), - Tam skala gerilimi 2.000V.
46 46 Şekil 3.12 TSC7135 in ayak bağlantıları Ayak Bağlantılarının Açıklanması : 1. Negatif besleme gerilimi (-5V), 2. Referans gerilim girişi (Pozitif gerilimle analog şase arasından alınmalıdır.), 3. Analog şase, 4. Integral alıcının çıkışı, 5. Otomatik sıfırlama girişi, 6. Tampon çıkışı, 7. Referans kondansatörü-1, 8. Refereans kondansatörü-2,
6. DİJİTAL / ANALOG VE ANALOG /DİJİTAL ÇEVİRİCİLER 1
6. DİJİTAL / ANALOG VE ANALOG /DİJİTAL ÇEVİRİCİLER 1 Günümüzde kullanılan elektronik kontrol üniteleri analog ve dijital elektronik düzenlerinin birleşimi ile gerçekleşir. Gerilim, akım, direnç, frekans,
DetaylıBölüm 9 A/D Çeviriciler
Bölüm 9 A/D Çeviriciler 9.1 AMAÇ 1. Bir Analog-Dijital Çeviricinin çalışma yönteminin anlaşılması. 2. ADC0804 ve ADC0809 entegrelerinin karakteristiklerinin anlaşılması. 3. ADC0804 ve ADC0809 entegrelerinin
DetaylıDENEY 21 IC Zamanlayıcı Devre
DENEY 21 IC Zamanlayıcı Devre DENEYİN AMACI 1. IC zamanlayıcı NE555 in çalışmasını öğrenmek. 2. 555 multivibratörlerinin çalışma ve yapılarını öğrenmek. 3. IC zamanlayıcı anahtar devresi yapmak. GİRİŞ
DetaylıDeney 10: Analog - Dijital Dönüştürücüler (Analog to Digital Converters - ADC) Giriş
Deney 10: Analog - Dijital Dönüştürücüler (Analog to Digital Converters - ADC) Analog - Dijital Dönüştürücülerin ADC0804 entegre devresi ile incelenmesi Giriş Sensör ve transdüser çıkışlarında genellikle
DetaylıANOLOG-DİJİTAL DÖNÜŞTÜRÜCÜLER
ADC ve DAC 1 BM-201 2 ANOLOG-DİJİTAL DÖNÜŞTÜRÜCÜLER Maksimum ve minimum sınırları arasında farklı değerler alarak değişken elektriksel büyüklüklere analog bilgi ya da analog değer denir. Akım ve gerilim
DetaylıELM019 - Ölçme ve Enstrümantasyon 3
DAQ - Converters Veri Toplayıcılar Data Acquisition Bir Veri Toplama Sisteminin (DAS) Bileşenleri Bazı tıbbi cihazlar bir hastadan gelen fizyolojik işaretlerin takibini ve analizini yapabilir. Şekildeki
DetaylıMultivibratörler. Monastable (Tek Kararlı) Multivibratör
Multivibratörler Kare dalga veya dikdörtgen dalga meydana getiren devrelere MULTİVİBRATÖR adı verilir. Bu devreler temel olarak pozitif geri beslemeli iki yükselteç devresinden oluşur. Genelde çalışma
DetaylıDENEY NO : 1 DENEY ADI : Analog Sinyallerin Sayısal Sinyallere Dönüştürülmesi
DENEY NO : 1 DENEY ADI : Analog Sinyallerin Sayısal Sinyallere Dönüştürülmesi DENEYİN AMACI : Analogdan sayısala çevrimde çeviricinin işleyişini anlama. ADC0804 ve ADC0809'un özelliklerini anlama. ADC0804
DetaylıAnalog Sayısal Dönüşüm
Analog Sayısal Dönüşüm Gerilim sinyali formundaki analog bir veriyi, iki tabanındaki sayısal bir veriye dönüştürmek için, az önce anlatılan merdiven devresiyle, bir sayıcı (counter) ve bir karşılaştırıcı
DetaylıTeorik Bilgi DENEY 7: ASENKRON VE SENKRON SAYICILAR
DENEY 7: ASENKRON VE SENKRON SAYICILAR Deneyin Amaçları Asenkron ve senkron sayıcı devre yapılarının öğrenilmesi ve deneysel olarak yapılması Deney Malzemeleri 74LS08 Ve Kapı Entegresi (1 Adet) 74LS76
DetaylıANALOGDAN-SAYISALA ÇEVİRİCİ (ADC)
Sayısal Tasarım 3 ANALOGDAN-SAYISALA ÇEVİRİİ (AD) Analog-sayısal çevirici (AD yada A/S), ölçülen yada elde edilen analog büyüklüklerin ikilik kodlar biçiminde sayısal sistemlere aktarılarak işlenmesi ve
DetaylıMİKROİŞLEMCİ İLE A/D DÖNÜŞÜMÜ
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR ORGANİZASYONU LABORATUVARI MİKROİŞLEMCİ İLE A/D DÖNÜŞÜMÜ 1. GİRİŞ Analog işaretleri sayısal işaretlere dönüştüren elektronik devrelere
DetaylıOP-AMP UYGULAMA ÖRNEKLERİ
OP-AMP UYGULAMA ÖRNEKLERİ TOPLAR OP-AMP ÖRNEĞİ GERİLİM İZLEYİCİ Eşdeğer devresinden görüldüğü gibi Vo = Vi 'dir. Emiter izleyici devreye çok benzer. Bu devrenin giriş empedansı yüksek, çıkış empedansı
DetaylıİÇİNDEKİLER. 1-1 Lojik ve Anahtara Giriş Lojik Kapı Devreleri... 9
İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 TEMEL LOJİK KAPI DENEYLERİ 1-1 Lojik ve Anahtara Giriş 1 1-2 Lojik Kapı Devreleri... 9 a. Diyot Lojiği (DL) devresi b. Direnç-Transistor Lojiği (RTL) devresi c. Diyot-Transistor Lojiği
DetaylıBölüm 4 Ardışıl Lojik Devre Deneyleri
Bölüm 4 Ardışıl Lojik Devre Deneyleri DENEY 4-1 Flip-Floplar DENEYİN AMACI 1. Kombinasyonel ve ardışıl lojik devreler arasındaki farkları ve çeşitli bellek birimi uygulamalarını anlamak. 2. Çeşitli flip-flop
DetaylıDENEY NO : 2 DENEY ADI : Sayısal Sinyallerin Analog Sinyallere Dönüştürülmesi
DENEY NO : 2 DENEY ADI : Sayısal Sinyallerin Analog Sinyallere Dönüştürülmesi DENEYİN AMACI :Bir sayısal-analog dönüştürücü işlemini anlama. DAC0800'ün çalışmasını anlama. DAC0800'ı kullanarak unipolar
DetaylıT.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1. ARDUINO LCD ve Sensör Uygulamaları
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 ARDUINO LCD ve Sensör Uygulamaları DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Burak ULU ŞUBAT 2015 KAYSERİ
DetaylıŞekil 3-1 Ses ve PWM işaretleri arasındaki ilişki
DARBE GENİŞLİK MÖDÜLATÖRLERİ (PWM) (3.DENEY) DENEY NO : 3 DENEY ADI : Darbe Genişlik Modülatörleri (PWM) DENEYİN AMACI : µa741 kullanarak bir darbe genişlik modülatörünün gerçekleştirilmesi.lm555 in karakteristiklerinin
DetaylıBÖLÜM 2 8051 Mikrodenetleyicisine Giriş
C ile 8051 Mikrodenetleyici Uygulamaları BÖLÜM 2 8051 Mikrodenetleyicisine Giriş Amaçlar 8051 mikrodenetleyicisinin tarihi gelişimini açıklamak 8051 mikrodenetleyicisinin mimari yapısını kavramak 8051
Detaylı1. Sayıcıların çalışma prensiplerini ve JK flip-floplarla nasıl gerçekleştirileceğini anlamak. 2. Asenkron ve senkron sayıcıları incelemek.
DENEY 7-2 Sayıcılar DENEYİN AMACI 1. Sayıcıların çalışma prensiplerini ve JK flip-floplarla nasıl gerçekleştirileceğini anlamak. 2. Asenkron ve senkron sayıcıları incelemek. GENEL BİLGİLER Sayıcılar, flip-floplar
DetaylıSAYISAL-ANALOG (DAC) ANALOG-SAYISAL(ADC) DÖNÜŞTÜRÜCÜLER
SAYISAL-ANALOG (DAC) ANALOG-SAYISAL(ADC) DÖNÜŞTÜRÜCÜLER Fiziksel sistemlerdeki ısı, sıcaklık, basınç, ağırlık, nem oranı, ışık şiddeti, ses şiddeti gibi büyüklükler analog olarak değişirler. Dış ortamdaki
DetaylıSAYISAL MANTIK LAB. PROJELERİ
1. 8 bitlik Okunur Yazılır Bellek (RAM) Her biri ayrı adreslenmiş 8 adet D tipi flip-flop kullanılabilir. RAM'lerde okuma ve yazma işlemleri CS (Chip Select), RD (Read), WR (Write) kontrol sinyalleri ile
DetaylıANALOG SAYISAL DÖNÜŞTÜRÜCÜ DENEYİ TÜMLEŞİK (ENTEGRE) ADC DEVRESİ İLE
1 Deneyin Amacı: ANALOG SAYISAL DÖNÜŞTÜRÜCÜ DENEYİ TÜMLEŞİK (ENTEGRE) ADC DEVRESİ İLE Analog Sayısal Dönüştürücüleri (Analog to Digital Converter, ADC) tanımak ve kullanmaktır. Sayısal elektronik devrelerinin
DetaylıBölüm 7 Ardışıl Lojik Devreler
Bölüm 7 Ardışıl Lojik Devreler DENEY 7- Flip-Floplar DENEYİN AMACI. Kombinasyonel ve ardışıl lojik devreler arasındaki farkları ve çeşitli bellek birimi uygulamalarını anlamak. 2. Çeşitli flip-flop türlerinin
DetaylıDENEY 6- Dijital/Analog Çevirici (DAC) Devreleri
DENEY 6- Dijital/Analog Çevirici (DAC) Devreleri DENEYİN AMACI 1. Dijitalden Analog a çevrimin temel kavramlarının ve teorilerinin anlaşılması GENEL BİLGİLER Şekil-1 Şekil-1 de bir direnç ağıyla gerçekleştirilmiş
Detaylı6. Osiloskop. Periyodik ve periyodik olmayan elektriksel işaretlerin gözlenmesi ve ölçülmesini sağlayan elektronik bir cihazdır.
6. Osiloskop Periyodik ve periyodik olmayan elektriksel işaretlerin gözlenmesi ve ölçülmesini sağlayan elektronik bir cihazdır. Osiloskoplar üç gruba ayrılabilir; 1. Analog osiloskoplar 2. Dijital osiloskoplar
DetaylıDeney 1: Saat darbesi üretici devresi
Deney 1: Saat darbesi üretici devresi Bu deneyde, bir 555 zamanlayıcı entegresi(ic) kullanılacak ve verilen bir frekansta saat darbelerini üretmek için gerekli bağlantılar yapılacaktır. Devre iki ek direnç
DetaylıELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL TASARIM LABORATUVARI DENEY 6 ANALOG/DİGİTAL DÖNÜŞTÜRÜCÜ. Grup Numara Ad Soyad RAPORU HAZIRLAYAN:
ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ SAYISAL TASARIM LABORATUVARI DENEY 6 ANALOG/DİGİTAL DÖNÜŞTÜRÜCÜ DENEYİ YAPANLAR Grup Numara Ad Soyad RAPORU HAZIRLAYAN: Deneyin Yapılış Tarihi Raporun Geleceği Tarih Raporun
DetaylıBölüm 10 D/A Çeviriciler
Bölüm 10 /A Çeviriciler 10.1 AMAÇ 1. Bir dijital analog çeviricinin çalışma prensibinin anlaşılması.. AC0800 ün çalışma prensibinin anlaşılması.. AC0800 kullanarak tek kutuplu yada çift kutuplu çıkışların
DetaylıBİLGİSAYARLI KONTROL OPERASYONAL AMFLİKATÖRLER VE ÇEVİRİCİLER
BÖLÜM 4 OPERASYONAL AMFLİKATÖRLER VE ÇEVİRİCİLER 4.1 OPERASYONEL AMPLİFİKATÖRLER (OPAMP LAR) Operasyonel amplifikatörler (Operational Amplifiers) veya işlemsel kuvvetlendiriciler, karmaşık sistemlerin
DetaylıAlgılayıcılar (Sensors)
Algılayıcılar (Sensors) Sayısal işlem ve ölçmeler sadece elektriksel büyüklüklerle yapılmaktadır. Genelde teknik ve fiziksel büyüklükler (sıcaklık, ağırlık kuvveti ve basınç gibi) elektrik dalından olmayan
DetaylıEEM122SAYISAL MANTIK SAYICILAR. Elektrik Elektronik Mühendisliği Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Sağkol
EEM122SAYISAL MANTIK BÖLÜM 6: KAYDEDİCİLER VE SAYICILAR Elektrik Elektronik Mühendisliği Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Sağkol KAYDEDİCİLER VE SAYICILAR Flip-flopkullanan devreler fonksiyonlarına göre iki guruba
Detaylıİnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü 00223 - Mantık Devreleri Tasarımı Laboratuar Föyleri Numara: Ad Soyad: Arş. Grv. Bilal ŞENOL Devre Kurma Alanı Arş. Grv. Bilal ŞENOL
DetaylıDENEY 6a- Dijital/Analog Çevirici (DAC) Devreleri
DENEY 6a- Dijital/Analog Çevirici (DAC) Devreleri DENEYİN AMACI 1. Dijitalden Analog a çevrimin temel kavramlarının ve teorilerinin anlaşılması GENEL BİLGİLER Şekil-1 Şekil-1 de bir direnç ağıyla gerçekleştirilmiş
DetaylıBölüm 16 CVSD Sistemi
Bölüm 16 CVSD Sistemi 16.1 AMAÇ 1. DM sisteminin çalışma prensibinin incelenmesi. 2. CVSD sisteminin çalışma prensibinin incelenmesi. 3. CVSD modülatör ve demodülatör yapılarının gerçeklenmesi. 16.2 TEMEL
DetaylıSAYISAL UYGULAMALARI DEVRE. Prof. Dr. Hüseyin EKİZ Doç. Dr. Özdemir ÇETİN Arş. Gör. Ziya EKŞİ
SAYISAL DEVRE UYGULAMALARI Prof. Dr. Hüseyin EKİZ Doç. Dr. Özdemir ÇETİN Arş. Gör. Ziya EKŞİ İÇİNDEKİLER ŞEKİLLER TABLOSU... vi MALZEME LİSTESİ... viii ENTEGRELER... ix 1. Direnç ve Diyotlarla Yapılan
DetaylıSAYISAL TASARIM. Ege Üniversitesi Ege MYO Mekatronik Programı
SAYISAL TASARIM Ege Üniversitesi Ege MYO Mekatronik Programı BÖLÜM 5 ADC, Analog Sayısal Dönüştürücüler Analog İşaretler Elektronik devrelerin giriş işaretlerinin büyük çoğunluğu analogtur. Günlük yaşantımızda
DetaylıMikroişlemci ile Analog-Sayısal Dönüştürücü (ADC)
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MİKROİŞLEMCİ LABORATUARI Mikroişlemci ile Analog-Sayısal Dönüştürücü (ADC) 1. Giriş Analog işaretler analog donanım kullanılarak işlenebilir.
DetaylıÖN SÖZ... İİİ İÇİNDEKİLER... V BÖLÜM 1: DİJİTAL ÖLÇME TEKNİKLERİ... 1
İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ... İİİ İÇİNDEKİLER... V BÖLÜM 1: DİJİTAL ÖLÇME TEKNİKLERİ... 1 GENEL AÇIKLAMALAR TEMEL KARAKTERİSTİKLER... 1 1. GİRİŞ... 1 2. DİJİTAL ÖLÇME CİHAZLARINI FARKLANDIRAN TEMEL BELİRTİLER...
DetaylıDers Notlarının Creative Commons lisansı Feza BUZLUCA ya aittir. Lisans: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/
Eşzamanlı (Senkron) Ardışıl Devrelerin Tasarlanması (Design) Bir ardışıl devrenin tasarlanması, çözülecek olan problemin sözle anlatımıyla (senaryo) başlar. Bundan sonra aşağıda açıklanan aşamalardan geçilerek
DetaylıBSE 207 Mantık Devreleri Lojik Kapılar ve Lojik Devreler (Logic Gates And Logic Circuits)
SE 207 Mantık Devreleri Lojik Kapılar ve Lojik Devreler (Logic Gates nd Logic Circuits) Sakarya Üniversitesi Lojik Kapılar - maçlar Lojik kapıları ve lojik devreleri tanıtmak Temel işlemler olarak VE,
DetaylıMİKROBİLGİSAYAR SİSTEMLERİ VE ASSEMBLER
BÖLÜM 2 INTEL AİLESİNİN 8 BİTLİK MİKROİŞLEMCİLERİ 2.1 8080 MİKROİŞLEMCİSİ Intel 8080, I4004, I4040 ve I8008 in ardından üretilmiştir ve 8 bitlik mikroişlemcilerin ilkidir ve 1974 te kullanıma sunulmuştur.
DetaylıDeney 4: 555 Entegresi Uygulamaları
Deneyin Amacı: Deney 4: 555 Entegresi Uygulamaları 555 entegresi kullanım alanlarının öğrenilmesi. Uygulama yapılarak pratik kazanılması. A.ÖNBİLGİ LM 555 entegresi; osilasyon, zaman gecikmesi ve darbe
DetaylıDeney 3: Asenkron Sayıcılar
Deney 3: Asenkron Sayıcılar Sayıcılar hakkında genel bilgi sahibi olunması, asenkron sayıcıların kurulması ve incelenmesi Kullanılan Elemanlar 1xLM555 Entegresi, 1x10 kohm direnç, 1x100 kohm direnç, 1x10
DetaylıSAYISAL TASARIM. Ege Üniversitesi Ege MYO Mekatronik Programı
SAYISAL TASARIM Ege Üniversitesi Ege MYO Mekatronik Programı BÖLÜM 6 DAC, Sayısal Analog Dönüştürücüler DAC Sayısal Analog Dönüştürücüler Analog sayısal dönüşümün tersini gerçekleyen elemanlara sayısal
DetaylıBÖLÜM 2 SAYI SİSTEMLERİ
İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 GİRİŞ 1.1. Lojik devre içeriği... (1) 1.1.1. Kodlama, Kod tabloları... (2) 1.1.2. Kombinezonsal Devre / Ardışıl Devre... (4) 1.1.3. Kanonik Model / Algiritmik Model... (4) 1.1.4. Tasarım
DetaylıDC Akım/Gerilim Ölçümü ve Ohm Yasası Deney 2
DC Akım/Gerilim Ölçümü ve Ohm Yasası Deney 2 DENEY 1-3 DC Gerilim Ölçümü DENEYİN AMACI 1. DC gerilimin nasıl ölçüldüğünü öğrenmek. 2. KL-22001 Deney Düzeneğini tanımak. 3. Voltmetrenin nasıl kullanıldığını
DetaylıDENEY 1a- Kod Çözücü Devreler
DENEY 1a- Kod Çözücü Devreler DENEYİN AMACI 1. Kod çözücü devrelerin çalışma prensibini anlamak. GENEL BİLGİLER Kod çözücü, belirli bir ikili sayı yada kelimenin varlığını belirlemek için kullanılan lojik
DetaylıProje Teslimi: 2013-2014 güz yarıyılı ikinci ders haftasında teslim edilecektir.
ELEKTRONĐK YAZ PROJESĐ-2 (v1.1) Yıldız Teknik Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümünde okuyan 1. ve 2. sınıf öğrencilerine; mesleği sevdirerek öğretmek amacıyla, isteğe bağlı olarak
DetaylıSabit Gerilim Regülatörü Kullanarak Ayarlanabilir Güç Kaynağı
Sabit Gerilim Regülatörü Kullanarak Ayarlanabilir Güç Kaynağı Sabit değerli pozitif gerilim regülatörleri basit bir şekilde iki adet direnç ilavesiyle ayarlanabilir gerilim kaynaklarına dönüştürülebilir.
DetaylıBölüm 14 FSK Demodülatörleri
Bölüm 14 FSK Demodülatörleri 14.1 AMAÇ 1. Faz kilitlemeli çevrim(pll) kullanarak frekans kaydırmalı anahtarlama detektörünün gerçekleştirilmesi.. OP AMP kullanarak bir gerilim karşılaştırıcının nasıl tasarlanacağının
DetaylıBÖLÜM 11 SAYISAL-ANALOG (DAC) ANALOG-SAYISAL(ADC) DÖNÜŞTÜRÜCÜLER SAYISAL TASARIM. Bu bölümde aşağıdaki konular anlatılacaktır.
SYISL TSIM BÖLÜM SYISLNLOG (DC NLOGSYISL(DC DÖNÜŞTÜÜCÜLE Bu bölümde aşağıdaki konular anlatılacaktır. Sayısal ve nalog sinyaller İşlemsel yükselteçler (Operatinal mplifieropmp Sayısalnalog Çeviriciler
DetaylıKIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ
KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ SAYISAL ELEKTRONİK LAB. DENEY FÖYÜ DENEY 4 OSİLATÖRLER SCHMİT TRİGGER ve MULTİVİBRATÖR DEVRELERİ ÖN BİLGİ: Elektronik iletişim sistemlerinde
DetaylıT.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ
T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ Yrd. Doç. Dr. Mustafa Hikmet Bilgehan UÇAR 1 MANTIK DEVRELERİ Yrd. Doç. Dr. Mustafa Hikmet Bilgehan UÇAR Digital Electronics
DetaylıBu ders boyunca, ilk önce sayısal kontrol sistemlerinin temellerini tanıtıp, daha sonra birkaç temel pratik uygulamasından bahsedeceğiz.
Özellikle 2000 li yıllarda dijital teknolojideki gelişmeler, dijital (sayısal) kontrol sistemlerini analog kontrol sistemleriyle rekabet açısından 90 lı yıllara göre daha üst seviyelere taşımıştır. Düşük
DetaylıFatih Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü EEM 316 Haberleşme I LAB SINAVI DARBE GENLİK MODÜLASYONU (PWM)
Fatih Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü EEM 316 Haberleşme I LAB SINAVI DARBE GENLİK MODÜLASYONU (PWM) 9.1 Amaçlar 1. µa741 ile PWM modülatör kurulması. 2. LM555 in çalışma prensiplerinin
Detaylı4. 8 adet breadboard kablosu, 6 adet timsah kablo
ALINACAK MALZEMELER 1. 0.25(1/4) Wattlık Direnç: 1k ohm (3 adet), 100 ohm(4 adet), 10 ohm (3 tane), 1 ohm (3 tane), 560 ohm (4 adet) 33k ohm (1 adet) 15kohm (1 adet) 10kohm (2 adet) 4.7 kohm (2 adet) 2.
DetaylıDENEY 2- Sayıcılar. 1. Sayıcıların prensiplerinin ve sayıcıların JK flip-flopları ile nasıl gerçeklendiklerinin incelenmesi.
DENEY 2- Sayıcılar DENEY 2- JK Flip-Flop Devreleri DENEYİN AMACI 1. Sayıcıların prensiplerinin ve sayıcıların JK flip-flopları ile nasıl gerçeklendiklerinin incelenmesi. GENEL BİLGİLER Sayıcılar flip-floplar
DetaylıSAYISAL ANALOG DÖNÜŞTÜRÜCÜ DENEYİ
Deneyin Amacı: SAYISAL ANALOG DÖNÜŞTÜRÜCÜ DENEYİ Sayısal Analog Dönüştürücüleri (Digital to Analog Converter, DAC) tanımak ve kullanmaktır. Giriş: Sayısal Analog Dönüştürücüler (DAC) için kullanılan devrelerin
Detaylı27.10.2011 HAFTA 1 KALICI OLMAYAN HAFIZA RAM SRAM DRAM DDRAM KALICI HAFIZA ROM PROM EPROM EEPROM FLASH HARDDISK
Mikroişlemci HAFTA 1 HAFIZA BİRİMLERİ Program Kodları ve verinin saklandığı bölüm Kalıcı Hafıza ROM PROM EPROM EEPROM FLASH UÇUCU SRAM DRAM DRRAM... ALU Saklayıcılar Kod Çözücüler... GİRİŞ/ÇIKIŞ G/Ç I/O
DetaylıİÇİNDEKİLER 1. KLAVYE... 11 2. KLAVYE RB0... 19 3. KLAVYE RBHIGH... 27 4. 4 DİSPLAY... 31
İÇİNDEKİLER 1. KLAVYE... 11 Satır ve Sütunlar...11 Devre Şeması...14 Program...15 PIC 16F84 ile 4x4 klavye tasarımını gösterir. PORTA ya bağlı 4 adet LED ile tuş bilgisi gözlenir. Kendiniz Uygulayınız...18
Detaylıx86 Ailesi Mikroişlemciler ve Mikrobilgisayarlar
x86 Ailesi 1 8085A,8088 ve 8086 2 Temel Mikroişlemci Özellikleri Mikroişlemcinin bir defade işleyebileceği kelime uzunluğu Mikroişlemcinin tek bir komutu işleme hızı Mikroişlemcinin doğrudan adresleyebileceği
DetaylıENTEGRELER (Integrated Circuits, IC) Entegre nedir, nerelerde kullanılır?...
ENTEGRELER (Integrated Circuits, IC) Entegre nedir, nerelerde kullanılır?... İçerik Düzeni Entegre Tanımı Entegre Seviyeleri Lojik Aileler Datasheet Okuma ENTEGRE TANIMI Entegreler(IC) chip adı da verilen,
DetaylıYILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNE FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ. Işığı Takip Eden Kafa 2 Nolu Proje
YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNE FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ Işığı Takip Eden Kafa 2 Nolu Proje Proje Raporu Hakan Altuntaş 11066137 16.01.2013 İstanbul
DetaylıOp-Amp Uygulama Devreleri
Op-Amp Uygulama Devreleri Tipik Op-amp devre yapıları şunları içerir: Birim Kazanç Arabelleği (Gerilim İzleyici) Evirici Yükselteç Evirmeyen Yükselteç Toplayan Yükselteç İntegral Alıcı Türev Alıcı Karşılaştırıcı
DetaylıYrd.Doç.Dr. Celal Murat KANDEMİR. Kodlama (Coding) : Bir nesneler kümesinin bir dizgi (bit dizisi) kümesi ile temsil edilmesidir.
Bilgisayar Mimarisi İkilik Kodlama ve Mantık Devreleri Yrd.Doç.Dr. Celal Murat KANDEMİR ESOGÜ Eğitim Fakültesi - BÖTE twitter.com/cmkandemir Kodlama Kodlama (Coding) : Bir nesneler kümesinin bir dizgi
DetaylıSCHMITT TETİKLEME DEVRESİ
Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Lab. SCHMITT TETİKLEME DEVRESİ.Ön Bilgiler. Schmitt Tetikleme Devreleri Schmitt tetikleme devresi iki konumlu bir devredir.
DetaylıBÖLÜM X OSİLATÖRLER. e b Yükselteç. Be o Geri Besleme. Şekil 10.1 Yükselteçlerde geri besleme
BÖLÜM X OSİLATÖRLER 0. OSİLATÖRE GİRİŞ Kendi kendine sinyal üreten devrelere osilatör denir. Böyle devrelere dışarıdan herhangi bir sinyal uygulanmaz. Çıkışlarında sinüsoidal, kare, dikdörtgen ve testere
DetaylıDENEY 2- Sayıcılar ve Kaydırmalı Kaydediciler
DENEY 2- Sayıcılar ve Kaydırmalı Kaydediciler DENEY 2a- JK Flip-Flop Devreleri DENEYİN AMACI 1. Sayıcıların prensiplerinin ve sayıcıların JK flip-flopları ile nasıl gerçeklendiklerinin incelenmesi. GENEL
DetaylıT.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-2
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-2 DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Memduh SUVEREN MART 2015 KAYSERİ OPAMP DEVRELERİ
DetaylıT.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK SİSTEMLER LABORATUVARI 1 OPAMP DEVRELERİ-1 DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Memduh SUVEREN MART 2015 KAYSERİ OPAMP DEVRELERİ
DetaylıDENEY 12 SCR ile İki yönlü DC Motor Kontrolü
DENEY 12 SCR ile İki yönlü DC Motor Kontrolü DENEYİN AMACI 1. Elektromanyetik rölelerin çalışmasını ve yapısını öğrenmek 2. SCR kesime görüme yöntemlerini öğrenmek 3. Bir dc motorun dönme yönünü kontrol
DetaylıYAPILAN İŞ: Sayfa 1. Şekil 1
İstanbul Teknik Üniversitesi Kontrol Mühendisliği 10 İş Günü Süreli Zorunlu Atölye Stajı Zorunlu Atölye Stajı 1 Eylül 2008 Pazartesi günü başlamış olup, 12 Eylül 2008 tarihinde sona ermiştir. Bu staj süresince
Detaylı3.3. İki Tabanlı Sayı Sisteminde Dört İşlem
3.3. İki Tabanlı Sayı Sisteminde Dört İşlem A + B = 2 0 2 1 (Elde) A * B = Sonuç A B = 2 0 2 1 (Borç) A / B = Sonuç 0 + 0 = 0 0 0 * 0 = 0 0 0 = 0 0 0 / 0 = 0 0 + 1 = 1 0 0 * 1 = 0 0 1 = 1 1 0 / 1 = 0 1
DetaylıDeney 6: Ring (Halka) ve Johnson Sayıcılar
Deney 6: Ring (Halka) ve Johnson Sayıcılar Kullanılan Elemanlar xlm Entegresi, x0 kohm direnç, x00 kohm direnç, x0 µf elektrolitik kondansatör, x00 nf kondansatör, x 7HC7 (D flip-flop), x 0 ohm, x Led
DetaylıBölüm 14 Temel Opamp Karakteristikleri Deneyleri
Bölüm 14 Temel Opamp Karakteristikleri Deneyleri 14.1 DENEYİN AMACI (1) Temel OPAMP karakteristiklerini anlamak. (2) OPAMP ın ofset gerilimini ayarlama yöntemini anlamak. 14.2 GENEL BİLGİLER 14.2.1 Yeni
DetaylıBölüm 4 Ardışıl Lojik Devre Deneyleri
Bölüm 4 Ardışıl Lojik Devre Deneyleri DENEY 4-1 Flip-Floplar DENEYİN AMACI 1. Kombinasyonel ve ardışıl lojik devreler arasındaki farkları ve çeşitli bellek birimi uygulamalarını anlamak. 2. Çeşitli flip-flop
DetaylıEEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I
EEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I Prof. Dr. Selçuk YILDIRIM Siirt Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Kaynak (Ders Kitabı): Fundamentals of Electric Circuits Charles K. Alexander Matthew N.O. Sadiku
DetaylıENDÜSTRİYEL ELEKTRONİK İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLERİN LİNEER UYGULAMALARI HAKAN KUNTMAN EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI
ENDÜSTRİYEL ELEKTRONİK İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLERİN LİNEER UYGULAMALAR HAKAN KUNTMAN 03-04 EĞİTİM-ÖĞRETİM YL İşlemsel kuvvetlendiriciler, endüstriyel elektronik alanında çeşitli ölçü ve kontrol düzenlerinin
DetaylıMikroiĢlemci ile Analog-Sayısal DönüĢtürücü (ADC)
KARADENĠZ TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ BĠLGĠSAYAR MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MĠKROĠġLEMCĠ LABORATUARI MikroiĢlemci ile Analog-Sayısal DönüĢtürücü (ADC) 1. GiriĢ Analog işaretler analog donanım kullanılarak işlenebilir.
DetaylıKAYNAK KİTAP: 1-DIGITAL DESIGN PRINCIPLES & PRACTICES PRINCIPLES & PRACTICES PRINCIPLES & PRACTICES. PRENTICE HALL. Yazar: JOHN F.
KAYNAK KİTAP: 1-DIGITAL DESIGN PRINCIPLES & PRACTICES PRINCIPLES & PRACTICES PRINCIPLES & PRACTICES. PRENTICE HALL. Yazar: JOHN F. WAKERLY DERSIN TANIMI Dersin Adı: SAYISAL TASARIM-I/BM-205 Dersin Kredisi:
DetaylıDeney 5: Shift Register(Kaydırmalı Kaydedici)
Deney 5: Shift Register(Kaydırmalı Kaydedici) Kullanılan Elemanlar 1xLM555 Entegresi, 1x10 kohm direnç, 1x100 kohm direnç, 1x10 µf elektrolitik kondansatör, 1x100 nf kondansatör, 2 x 74HC74 (D flip-flop),
DetaylıLOJİK DEVRELER-I IV. HAFTA DENEY FÖYÜ
LOJİK DEVRELER-I IV. HAFTA DENEY FÖYÜ 4 Bitlik İki Sayının Tam Toplayıcı Entegresi ile Toplama Ve Çıkarma İşlemlerinin Yapılması Ve Sonucu Segment Display'de Gösteren Devrenin Tasarlanması Deneyin Amacı:
DetaylıMikrobilgisayarlar ve Assembler. Bahar Dönemi. Vedat Marttin
Mikrobilgisayarlar ve Assembler Bahar Dönemi Vedat Marttin Bellek Haritası Mikroişlemcili örnek bir RAM, ROM ve G/Ç adres sahalarının da dahil olduğu toplam adres uzayının gösterilmesinde kullanılan sisteme
DetaylıDENEY 5: GENLİK KAYDIRMALI ANAHTARLAMA (ASK) TEMELLERİNİN İNCELENMESİ
DENEY 5: GENLİK KAYDIRMALI ANAHTARLAMA (ASK) TEMELLERİNİN İNCELENMESİ Deneyin Amacı: Bilgisayar ortamında Genlik Kaydırmalı Anahtarlama modülasyonu ve demodülasyonu için ilgili kodların incelenmesi ve
DetaylıBESLEME KARTI RF ALICI KARTI
BESLEME KARTI Araç üzerinde bulunan ve tüm kartları besleyen ünitedir.doğrudan Lipo batarya ile beslendikten sonra motor kartına 11.1 V diğer kartlara 5 V dağıtır. Özellikleri; Ters gerilim korumalı Isınmaya
DetaylıBİLGİSAYAR MİMARİSİ. İkili Kodlama ve Mantık Devreleri. Özer Çelik Matematik-Bilgisayar Bölümü
BİLGİSAYAR MİMARİSİ İkili Kodlama ve Mantık Devreleri Özer Çelik Matematik-Bilgisayar Bölümü Kodlama Kodlama, iki küme elemanları arasında karşılıklığı kesin olarak belirtilen kurallar bütünüdür diye tanımlanabilir.
DetaylıLOJİK DEVRELER-I IV. HAFTA DENEY FÖYÜ
LOJİK DEVRELER-I IV. HAFTA DENEY FÖYÜ 4 Bitlik İki Sayının Tam Toplayıcı Entegresi ile Toplama Ve Çıkarma İşlemlerinin Yapılması Ve Sonucu Segment Display'de Gösteren Devrenin Tasarlanması Deneyin Amacı:
DetaylıAREL ÜNİVERSİTESİ DEVRE ANALİZİ
AREL ÜNİVERSİTESİ DEVRE ANALİZİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLER DR. GÖRKEM SERBES İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ İşlemsel kuvvetlendirici (Op-Amp); farksal girişi ve tek uçlu çıkışı olan DC kuplajlı, yüksek kazançlı
DetaylıARTOS7F1 ARIZA TESPİT CİHAZI VE PC OSİLOSKOP 7 FONKSİYON 1 CİHAZDA
ARTOS7F1 ARIZA TESPİT CİHAZI VE PC OSİLOSKOP 7 FONKSİYON 1 CİHAZDA ARTOS7F1 Arıza Tespit Cihazı ve PC Osiloskop her tür elektronik kartın arızasını bulmada çok etkili bir sistemdir. Asıl tasarım amacı
DetaylıDENEY 4a- Schmitt Kapı Devresi
DENEY 4a- Schmitt Kapı Devresi DENEYİN AMACI 1. Schmitt kapılarının yapı ve karakteristiklerinin anlaşılması. GENEL BİLGİLER Schmitt kapısı aşağıdaki karakteristiklere sahip olan tek lojik kapıdır: 1.
DetaylıŞekil 1. 74LS47 entegresi bağlantı şeması
DENEY 5: ENTEGRELERLE VERİ DAĞITICI ve KOD ÇÖZÜCÜ DEVRELER Deneyin Amaçları 74LS47 7 parçalı display entegresinin yapısını ve kod çözme işlemini öğrenmek ve deneysel olarak doğrulamak. 74LS151 veri seçici
DetaylıDers İçerik Bilgisi. Dr. Hakan TERZİOĞLU Dr. Hakan TERZİOĞLU 1
Dr. Hakan TERZİOĞLU Ders İçerik Bilgisi PID Parametrelerinin Elde Edilmesi A. Salınım (Titreşim) Yöntemi B. Cevap Eğrisi Yöntemi Karşılaştırıcı ve Denetleyicilerin Opamplarla Yapılması 1. Karşılaştırıcı
DetaylıSAYISAL ELEKTRONİK. Ege Üniversitesi Ege MYO Mekatronik Programı
SAYISAL ELEKTRONİK Ege Üniversitesi Ege MYO Mekatronik Programı BÖLÜM 1 Sayısal Kavramlar Analog ve Sayısal Sistemler 3 Gününüzde bir çok elektronik sistem sayısal ve analog devrelerin birleşiminden oluşur.
DetaylıBÖLÜM 9 (COUNTERS) SAYICILAR SAYISAL ELEKTRONİK. Bu bölümde aşağıdaki konular anlatılacaktır
SYISL ELETRONİ ÖLÜM 9 (OUNTERS) SYIILR u bölümde aşağıdaki konular anlatılacaktır Sayıcılarda Mod kavramı senkron sayıcılar senkron yukarı sayıcı (Up counter) senkron aşağı sayıcı (Down counter) senkron
DetaylıBÖLÜM 24 CPU 22X. Analog giriş-çıkış modülü EM 235 Analog çıkış modülü EM 232 Analog girişler : IW0...IW6. Akım dönüştürücü. Gerilim dönüştürücü EM235
BÖLÜM 24 PLC OTOMASYONUNDA ANALOG SĐNYAL ĐŞLEME VE ANALOG GĐRĐŞLERDE ÖLÇÜL DEĞERLERĐN TANIMLANMASI Analog giriş sinyallerinin işlenebilmesi için öncelikli olarak bir analog modüle ihtiyaç bulunmaktadır.
DetaylıDENEY-2. SABANCI ATL ÖĞRETMENLERİNDEN YAVUZ AYDIN ve UMUT MAYETİN'E VERDİKLERİ DESTEK İÇİN TEŞEKKÜR EDİYORUZ
DENEY-2 SABANCI ATL ÖĞRETMENLERİNDEN YAVUZ AYDIN ve UMUT MAYETİN'E VERDİKLERİ DESTEK İÇİN TEŞEKKÜR EDİYORUZ 31 DENEY 2-1: YEDİ SEGMENT GÖSTERGE ÜZERİNDE VERİ GÖRÜNTÜLEME AMAÇ: Mikrodenetleyicinin portuna
DetaylıT.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ
T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ Yrd. Doç. Dr. Mustafa Hikmet Bilgehan UÇAR 1 5. HAFTA BİLEŞİK MANTIK DEVRELERİ (COMBINATIONAL LOGIC) Veri Seçiciler (Multiplexer)
DetaylıT.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ
T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLİŞİM SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ Yrd. Doç. Dr. Mustafa Hikmet Bilgehan UÇAR 6. HAFTA BİLEŞİK MANTIK DEVRELERİ (COMBINATIONAL LOGIC) Aritmetik İşlem Devreleri
Detaylı9. MERKEZİ İŞLEM BİRİM MODÜLÜ TASARIMI
1 9. MERKEZİ İŞLEM BİRİM MODÜLÜ TASARIMI Mikroişlemci temelli sistem donanımının en önemli kısmı merkezi işlem birimi modülüdür. Bu modülü tasarlamak için mikroişlemcinin uç işlevlerinin çok iyi bilinmesi
Detaylı