KÜTAHYA NIN SOSYAL VE KÜLTÜREL DEĞİŞİMİNİN KENT MİMARİSİNE ETKİSİ

Transkript

1 KÜTAHYA NIN SOSYAL VE KÜLTÜREL DEĞİŞİMİNİN KENT MİMARİSİNE ETKİSİ Büşra Berber, Düzce Üniversitesi Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Erincik Edgü, Düzce Üniversitesi Sanat, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi ÖZET Tarihî çevre, kentlerin geleneksel birikimini, yaşadığı dönüşümleri yansıtan ve sürekliliğinin sağlanması gereken kültürel bir mirastır. Ancak, son yıllarda hızlı bir değişim ve dönüşüm geçiren kentler nedeniyle tarihsel dokuların sürekliliği bozulmakta ve yaşanan bu durum kentleri giderek kimliksizleştirmektedir. Sürdürülebilir mimarlık, küresel çevre sorunları ve gelişme problemlerine çözüm olarak desteklenen, bütüncül, stratejik ve planlı bir yapılaşma şeklidir. Bu çalışmada sürdürülebilirlik kavramının fiziksel boyutla sınırlandırılması ve tarihsel sürekliliğin gözardı edilmesi problemi ele alınmaktadır. Bu problem doğrultusunda çalışmanın amacı, gelişen kentin kimlik değişimini tarihsel süreçte inceleyerek geçmişteki ve günümüzdeki karakteristiğini ortaya koymak, kentin özgün değerlerinin sürdürülebilmesinde etkin olabilecek öneriler geliştirmektir. Söz konusu araştırmada, kültürel ve tarihsel açıdan zengin olan Kütahya Kent Merkezi araştırma alanı olarak belirlenmiştir. Çalışma kapsamında Kütahya nın tarihsel süreçteki kültürel değişimi incelenmiş; geçmiş ve günümüz kimlik oluşumları ortaya konulmuştur. Kentlilerin birikimlerinden yararlanmak için kentin değişimgelişimini konu eden 50 katılımcılı bir anket ve görsel analizler yapılmıştır. Tarihî doku ile yakınındaki yeni yerleşme bölgelerinde, değişimi ve kültürel etkiyi somutlaştırmak amacıyla mimarî doku karşılaştırması yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda elde edilen veriler, kentteki kültür değişiminin mimarîyi etkilediğini ortaya koymuştur. Kentlinin kültürel mirasın farkında olduğu halde sürdürmek için gerekli adımları atamadığı ancak tarihî dokunun hissettirdiklerine özlem duyduğu görülmüştür. Kent dokusunun, sokak kültürünün ve sokaktaki yapısal değişmenin kullanıcıyı olumsuz etkilediği belirlenmiş, diğer yandan mimarî mekânlara kültürel bağlamda öneriler getirilmiştir. Anahtar Sözcükler: Sosyokültürel Sürdürülebilirlik, Kültürel Miras, Kentsel Hafıza, Kütahya Tarihî Çevresi 1.GİRİŞ Kentlerimize karakter veren ve kullanıcıların kendilerini mekâna ait hissedebilmesini sağlayan çeşitli ögelerden en etkin olanı tarihî çevrelerdir. Bu dokuların yapısal bütünlükleri, tarihî kökleri, ekonomik, estetik, sosyal ve kültürel değerleri ile sürdürülebilir şekilde yaşatılması gerektiği bilinen bir gerçektir. Bu alanlar, yapıldıkları dönemin sosyal yapısını, duygu, düşünce ve eğitim birikimlerini günümüze ileterek şehir kimliğinin bir parçasını oluştururlar *

2 Kentlerin ve alt öğelerinin farklı özelliklere sahip olması; değişen ekonomik, sosyal, kültürel ve teknolojik gelişmelerden dünya toplumlarının etkilenmesi ve yaşamlarını buna göre şekillendirmesi ile meydana gelmiştir. Geçmiş devirlerde kültürel yapı ve doğal çevre ile şekillenen kentsel doku, günümüzde teknolojik ve ekonomik gelişmelere de paralel ilerlemekte ve oluşumunu devam ettirmektedir. 20. yüzyılda hayata geçen bu değişimler, kent kültürlerinde ve mekânlarında bir dizi dönüşüme yol açmıştır *2+. Tarihî çevreler, yapıldıkları dönemden bu yana yaşamın içinde varolarak, kendi dönemlerinin şahidi olmuş tarihî belge özelliğindeki değerlerdir. Bu dokular, geçmişin yaşama mekânlarını ve nasıl kullanıldıklarını gösteren açık hava müzeleri olarak da değer görmelidir *3+. Varolan mirasın korunması, genel anlamda fiziksel ve doğal çevrenin korunması olup, teknolojik ve ekonomik olguların ötesinde sosyal ve kültürel bir koruma anlamını yüklenmektedir *4+. Bu bağlamda, yaşamdaki değişimlerin etkisiyle değişen kentlerde süregelen problemlerin bütüncül olarak ele alınıp, çözümlerin büyük ölçekten küçük ölçeğe inilerek ortaya koyulması gerektiği görülmektedir. Kent hafızasının korunması ve bu değerlerin yaşatıldığı mekân olgusunun vurgulanması esastır. 2. KAVRAMSAL VE KURAMSAL TEMELLER Lynch e göre, kentte her durumda görülebilenden ve duyulabilenden daha çoğu, farkedilmeyi arzulayan bir olgu veya manzara vardır. Hiçbir öğe kendi kendine yaşam deneyimi oluşturamaz. Yakınındakilerle her daim bağları olmalıdır, oluşumu sağlayan olaylar düzlemiyle, geçmiş yaşamın anılarıyla algı yaratabilir. Kentsel imge; mekânın kullanıcılara yaşattığı deneyimlerdir ve bu deneyimler kent kimliğinin hissedilmesindeki en önemli adımdır [5]. Kentsel imge ve kentsel kimlik tanımları dökümanlarda genellikle birbirine karıştırılmaktadır. Kentsel imge, kentin fiziksel olarak verdiği algının karşılığıyken; kent kimliği kentin kişilere deneyimlettiği mekânsal, sosyal ve kültürel hikayeyi karşılamaktadır. Kentsel koruma kavramı içinde korunma ihtiyacındaki öğeler, kentin imgesi ve kentin kimliği olarak bütündür ve karakteristik özellikleri oluşturan elemanlardır. Amaç bu elenmanların tek tek korunması değil, çevreleri içinde bir etkileşim bütünlüğü çerçevesinde korunmalarıdır [6]. Bir kentin kimliğini yapıların yalnızca doğal çevresinde ve mimarî özelliklerinde sorgulamak doğru olan olmamalıdır. Bu olumlu özelllikler, içinde yaşanan deneyimler ile bir değer ve anlam kazanmaktadır. Tüm bunlar gelenek ve kültür kavramlarının kent kimliğinin tanınmasında büyük öneme sahip olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada, kent kimliği olgusu yapılı çevre ve kültürel kimlik kapsamında ele alınarak değerlendirilmektedir. Kültürel kimlik bağlamında, gelenekler, eylemler ve eylemlerin yapılma biçimleri dikkate alınmıştır. 364

3 3. ALAN ÇALIŞMASI VE YÖNTEM Araştırmanın ana çalışma alanı, Kütahya Kent Merkezi nin tarihî dokusu oluşturmaktadır. Bu alanın ele alınmasının nedenleri, tarihî yapıların yoğun olarak bulunması, tarihî yapıların bir kısmının aktif olarak kullanılması, geleneksel bir sosyo-kültürel yapının mevcut olmasıdır. Kütahya, M.Ö yılına kadar uzanan yıllık tarihi boyunca Hitit, Frigya, Pers, Makedon, Roma, Doğu Roma İmparatorluğu, Anadolu Selçuklu Devleti, Ermeni, Yunan, Germiyanoğulları Beyliği ve Osmanlı Devleti olmak üzere ev sahipliği yaptığı milletlerin oluşturduğu katmanlı bir kültür yapısına sahiptir. Bu kültürler, yaşadıkları dönemi ve yaşam anlayışlarının izlerini taşıyan eserler bırakmışlardır ve bunların arasında günümüze ulaşmış olanların arasında çeşitli mimarî miraslar da vardır. Bu mimarî eserler, Kütahya daki tarihî çevreyi oluşturarak modern hayatın kıyısında kendi dönemlerini hatırlatmaktadırlar. Kütahya sosyal hayatta da izleri görülen, kültürlerin oluşturduğu çeşitliliğine sahip olması nedeniyle önemli bir tarihî merkez olma özelliği taşımaktadır. Gelişen değişen kentlerin ortasında yalnızlaşan tarihî dokular kucaklanmayı özlemektedir. Bu bağlamda, çalışmada Kütahya nın kent merkezinde koruma amaçlı imar planlarında belirtilen kentsel sit ve etkileşim geçiş alanları sınır kabul edilmiştir. Tarihî çevrede, korumanın gelişim süreci, yenileme çalışmaları ve Kütahya nın sosyo-kültürel yapısı gibi konularda araştırma yapılmış, yazılı ve görsel dokümanlar elde edilmiştir. Araştırma üç aşamada gerçekleştirilmiştir: 1-Literatür Taraması ve Veri Toplama: Bu aşama iki bölüm şeklinde oluşturulmuştur. Birinci bölümde araştırma konusu ile ilgili kuramsal temeller hazırlanmış, ikinci bölümde Kütahya ya ait plan, kroki, fotoğraf vb görsel, çizimsel veriler temin edilmiştir *7+. Aşağıdaki haritada görüldüğü gibi, tarihî doku Kütahya nın tam merkezinde yer almaktadır (Şekil.1). Şekil.1 Kütahya Kent sınırları içindeki tarihî merkez *8+ 2-Arazi Çalışması: 1/1000 ölçekli Kütahya İmar paftaları ile arazideki mevcut durum karşılaştırılarak tarihî dokunun mekânsal farklılıkları paftalara işlenmiştir. Kentte geleneksel ve modern yerleşim örüntülerinin özellikleri, kentin dokusal değişimini ortaya koymak amacıyla belirlenmiştir. Kimliği yansıtan, Anıtlar Kurulu tarafından belirlenen sit alanında, çalışmanın kavramsal ve kuramsal çerçevesinde ortaya konan yapay çevre kimlik bileşenleri (yollar, kentsel boşluklar, kentsel doluluklar) 365

4 kullanılarak görsel analizler yapılmıştır. Yerel kültür özelliklerinin durumunu tespit etmek ve kullanıcısı gözünden kenti değerlendirmek amacıyla anket çalışması yapılmıştır. 3-Anket çalışması, kent kimliğini şekillendiren öğelerden olan kullanıcının deneyimlerini incelemek amaçlı yapılmıştır. Farklı kitlelerin farklı görüş bildireceği dikkate alındığı için rastgele örnekleme tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiş ve 18 yaş üstü, 50 kişi ile anket görüşmesi yapılmıştır. Kadın ve erkek katılımcı sayısı birbirine yakın olmuştur. Anket görüşmelerinde yer alan açık uçlu sorular içerik çözümleme tekniği, kapalı uçlu sorular ise frekans dağılım analizi kullanılarak değerlendirilmiştir. Lynch in sözlerinden yola çıkılarak, kent, kişilerde duyusal ve düşünsel izler bırakır ve bu izler de kent kimliğinin tanınmasındaki en önemli adımdır. Bu doğrultuda, anket görüşmelerinin temel amacı; kullanıcıların yaşadıkları çevreyi nasıl algıladığını, imgelediğini, olumlu/olumsuz gördüğü yönlerini anlamak ve buradan hareketle kentin bütüncül kimliğine yönelik çıkarımlar yapmaktır. Yapılmak istenen tümevarım yöntemi kullanılarak verilerin değerlendirilmesidir. 4. ARAŞTIRMA BULGULARI Yapılan araştırmalar ve çalışmalar sonucu Kütahya Kent Merkezi nde yer alan Tarihî Doku ile ilgili çevresel ve kültürel veriler elde edilmiştir. Öncelikle söz konusu tarihî dokunun önem derecesini göstermek amacıyla Kentin Koruma Plan paftasında gösterilen sınırlardan yola çıkılarak, çalışma alanının konumunu ifade eden bir pafta hazırlanmıştır. Bu şekilde iki farklı tipte alan tanımlanmıştır: Bunlar kentsel sit alanları ve etkilenme geçiş alanlarıdır. İlgili alanlar şekil 2 de harita üzerinde, şekil 3 ve 4 de ise fotoğraf örnekleri görülmektedir. Kentsel sit alanları, tarih öncesinden günümüze kadar ulaşan çeşitli medeniyetlerin üretimi olup, var oldukları devirlerin ekonomik, mimarî, sosyal ve bunun gibi özelliklerini içeren ve yansıtan kent ve kent birikimleri, kültür varlıklarının fazla olduğu sosyal hayata konu olmuş ve doğal güzellikleri ile korunması önemli olan alanlardır *9+. Etkilenme geçiş alanları, korunması gereken kültür varlıklarını ve sit alanlarını doğrudan etkileyen, sit bölgeleriyle bütünlük gösteren, önceden sit alanı içindeyken sit alanı dışına çıkarılmış veya sit alanlarının dışında tutulmuş korunacak meydan, yapı grupları ve sokakları içeren, sit alanları arasında kalmış koruma amaçlı imar planı hazılanma aşamasında göz önünde tutulması gereken bölgelerdir [9]. 366

5 Şekil.2 Kütahya Kentsel Sit Alanı ve Etkilenme Geçiş Alanı Etkilenme Geçiş Alanı içinde bazı önemli tarihî yapıların olduğu görülmüştür. Bunlar arasında Tarihî Ulucamii de vardır. Cami 1410 yılında açılmış ve halen kullanılmaktadır. Osmanlı Dönemi mimarî özelliklerini yansıtan bu yapının sit alanı içerisinde yer alması gerektiği görülmektedir. Diğer yandan kentsel sit alanı içerisindeki sokakların karakterinin etkilenme geçiş alanına göre daha iyi korunmuş olduğu farkedilmektedir. 367

6 Şekil.3 Kentsel Sit Alanı nda yer alan bir sokak Şekil.4 Etkilenme Geçiş Alanı nda yer alan bir sokak Araştırma bulguları yapılan araştırmaların türlerine göre görsel analiz bulguları ve anket bulguları olarak alt başlıklara ayrılmıştır Görsel Analiz Bulguları Seçilen örnek alanlarda görsel analizler yapılmış ve bu analizlerden sonra kentin modern yapılaşma şeklinde genişleyen bölgesi ile doku karşılaştırması yapılmıştır. Görsel analizler, çalışmanın kavramsal ve kuramsal yaklaşımında ortaya konan yapay çevre kimlik bileşenleri (yollar, kentsel boşluklar, kentsel doluluklar) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Kentsel doluluklar ve boşlukların verildiği analiz paftası ve yol analiz paftası aşağıda verilmiştir (Şekil.5 ve şekil.7). Bu analizler ve yapılan gözlemler sonucunda tarihî çevredeki yerleşim dokusunun yoğun olduğu ve yatay gelişmenin egemenliği görülmektedir. Tarihî çevrede belirlenen karakteristik özellikler şu şekilde sıralanabilir: Yollar organik karaktere sahiptir. Kat adeti bir ve üç arasındadır. Geleneksel Türk evinin özelliği olan iç avlulu dışa kapalı sistem yaygındır. Geleneksel mimarî malzemeler ve tarzlar kullanılmıştır. Açık alanlar, kişilerin kendi mülkiyetlerindeki bahçeler ve yapılar arası boşluklardır. Sokaklar dardır. Yan yana konumlandırılmış tarihî yapılar, sokak karakterini veren en önemli öğedir. Koruma altına alınması gereken yapılar yıkılacakları endişesi ve metruklukları nedeniyle sokakta kaos ve korku yaratmaktadır (Şekil.6). 368

7 Şekil.5 Kentsel doluluklar boşluklar analiz paftası. Şekil.6 Kütahya tarihî yerleşme bölgelerinden sokak durumları (2015) 369

8 Şekil.7 Yol analiz paftası. Yeni yapılaşmanın görüldüğü kısımlarla tarihî doku karşılaştırıldığında şu benzerlikler ve farklar ortaya çıkmıştır: Yapılaşmada modern yapı malzemeleri ve yapım stilleri kullanılmıştır ve tek tipleşme görülmektedir. Yapılar tarihî dokudan farklı olarak yüksek katlıdır. Yapıların konumlanması yol dokusuna gridal bir görünüm kazandırmaktadır. Plan kararları ile üretilen kamusal alanlar, otoparklar ve mahalle parkı mahallenin açık alanlarını oluşturmaktadır. Yollara cephe veren yapılar tarihî dokuyla benzer şekilde genellikle bitişik nizamda oluşturulmuştur. Yollar daha geniştir. Organik sokak dokusu kaybolmuştur. Yapılarda üçüncü boyutta hizalama görülmesi monotonluğu vurgulamaktadır (Şekil.8). 370

9 Şekil.8 Kütahya yeni yapılaşma bölgelerinden sokak görünümleri (2015) Anket Bulguları Anket katılımcılarının %72 si Kütahya da 20 yıl ve daha fazla süredir oturanlardan oluşmaktadır. Kütahya nın değişimini yaşayanların düşüncelerinin, ankete büyük ölçüde yansıması sağlanmıştır. Bu nedenle anket sonuçlarının çalışmadaki önemi kentin sosyo-kültürel yapısındaki değişmeleri belirleme olanağı sunmasıdır. Anket yanıtlarından kentin kültürel yapısı üzerine özel bulgular elde edilmiştir. Bunlardan bazıları şunlardır: Kentin birikimlerinden olan el sanatlarının yaşatılması konusundaki sorunun yanıtlarında oya işlemeciliği en yüksek orana sahip olmuştur. Bu sanatın genelde kadınlar tarafın yapıldığı sonucuna dayanarak, kültürel olgular büyük oranda kadınlar tarafından gerçekleştirilmektedir denilebilir. Bu durumun, el sanatı faaliyetlerinin ticari olarak yeterli doyumu sağlamadığı için erkeklerin farklı alanlarla ilgilenmesi ve kadının ev yaşantısında bir gelenek olarak el sanatlarını sürdürmesi nedeniyle oluştuğu yorumu yapılabilir. Aynı zamanda anket sonuçlarına göre bazı yerel sanatların da kaybolmakta olduğu görülmüştür. Yanıtlar aşağıdaki tabloda verilmiştir (Çizelge.1). Çizelge.1 Yerel el sanatlarının yapılma oranı frekans (%) Oya işlemeciliği/ Nakış 6 12 Çini boyama 2 4 Tezhip 0 0 Dokumacılık 0 0 Elmas ve gümüş işlemeciliği 0 0 Porselen tasarımı 0 0 Yağlı boya 4 8 Diğer 5 10 Hiçbir el sanatıyla uğraşmayanlar TOPLAM

10 Kullanıcıların sosyal alışkanlıklarına yönelik arkadaş/dost ziyaretine gitme alışkanlığı ile ilgili soruya verilen yanıtlardan haftada bir/birkaç kere gidenlerin oranı %72 iken, akraba ve komşu ziyaretine haftada bir/birkaç kere gidenlerin oranının %54 olduğu görülmüştür. Yanıtlardan geleneksel akraba ve komşu ilişkilerinin uzaklaştığı sonucuna varılmıştır. Kentlilerin genel olarak popüler kültüre ayak uydurduğu ve yakınlarını ziyaret etme alışkanlıklarının azaldığı görülmektedir. Katılımcılara Kütahya daki yapılı çevre ile ilgili sorular da yöneltilmiştir. Kütahya nın 1930 larda çekilmiş fotoğraflarıyla günümüzdeki hali yanyana verilip beğenilenin hangisinin olduğu sorulmuştur. Yanıtlar doğrultusunda, beş fotoğraf ikilisinden üçünde, eski tarihli olanın beğenildiğini ortaya koyulmuştur (Şekil.9, Şekil.10). Bu cevaplar kentlilerin az katlı sokak yapısını beğendiklerini göstermiştir. Diğer bir bölümde de yaşadıkları ve yaşamak istenilen ev tipi sorulmuştur. Büyük bir kısmının apartmanda yaşadığı ancak müstakil bahçeli bir evde yaşamak istediği yanıtı alınmıştır. Şekil.9 Kütahya Merkez, [10] Şekil.10 Kütahya Merkez, [10] 372

11 Kütahya nın sahip olduğu kültür katmanlarının varlığını ve sosyo-kültürel yapısı ile paralel gelişen mimarî yapısının değişimini ortaya çıkarmak amacıyla yapılan bu çalışmada, anket yanıtlarının da ortaya koyduğu üzere, Kütahya nın sahip olduğu değerlerin herkesçe bilindiği ancak değerlendirilemediği görülmektedir. Geçmişten bugüne, kentin kökleriyle bağdaşmayan kentsel gelişim stratejileri yürütülmüştür. Sonuç olarak kentlinin özlediği bir mimarî anlayış kayıp olarak fotoğraflarda hatıra kalmıştır. Diğer yandan elde kalan miraslar da kentlinin sosyal yaşamının kıyısında yalnızlaştırılmıştır. 5. SONUÇ VE ÖNERİLER Çalışma sonucunda, Kütahya kentinin kimliğinin sürdürülebilir bağlamda geliştirilmesi için yapılan görsel analizler ve anket çalışmasından elde edilen bulgular doğrultusunda, yapılı çevrede gerekli görülen birtakım mekânsal ve sosyo-kültürel öneriler geliştirilmiştir. Bunlar kısaca aşağıdaki gibi sıralanabilir: Doğa ile insan arasında mekânsal iletişimin sağlanması, yapay çevrenin doğa ile bütünleştirilerek ele alınması, kent yaşamının geliştirilmesi ve sürdürülmesi için en önemli etkendir. Tarihî dokuda mevcut olan bu bağın yeni yapılaşma bölgelerine yansıtılması gereklidir. Böyle bir yapılanma dokusu kullanıcıların yaşadıkları çevreyi sahiplenmeleri ve aidiyet hissetmelerini sağlayacaktır. Bu da çevrenin korunması ve güzelleştirilmesine katkı sağlayacaktır. Yapıların estetik anlamda değerlendirilmesi ve mimarîde çeşitlilik sunumu, kimlik gelişimi açısından önemlidir. Yapılardaki tektipleşme ise mekânın monotonluğunu arttırarak kimlik oluşumunu zedelemektedir. Dolayısıyla, yapılacak yeni yapıların kent kimliğinin olumlu gelişmesine katkı sağlayabilmesi için çeşitli mimarî form ve biçimlerde, tasarım kuralları dahilinde ve birbiri ile ilişki kurarak oluşturulması yerinde olacaktır. Tarihî dokunun kullanıcılar tarafından tercih edilmesini sağlamak için yapıların restorasyon uygulamalarında sosyalleşmeyi sağlayacak yeni işlev önerleri ve uygulamaları da düşünülmelidir. Kentlilerin sosyal alan ihtiyaçları için mekân önerileri, odak noktalarına yakın alanlarda çözülmelidir. Yerel sanatların korunup yaşatılması, nesilden nesile aktarılması ve tanıtımının yapılması için sürdürülebilir bir eylem planı yapılmalıdır. Kütahya kentinde, kadının gelenekleri sürdüren bir değer olduğu sonucu ankete dayanarak söylenebilir. Bu durumda, geleneksel mirasların sonraki nesillere aktarılması için mekânlar ve fırsatlar oluşturulmalıdır. Tarihî dokuda kentin yerel ürünlerinin üretildiği atölyeler, kurslar ve etkinlikler düzenlenip halkın ve turistlerin farkındalıklarını artıracak yöntemler denenebilir. Daha sonra ürünlerin satışı ve tanıtımına yönelik mekânlar kurgulanabilir. 373

12 Geleneksel konak yaşantısının sürdürüldüğü bir eve konuk olma gibi kurgularla ziyaretçilere alternatif seyahat önerileri geliştirilebilir. Restorasyonu yapılan yapılarda aktif kullanıcıların olması, yapıların yaşam içerisinde yer almasını sağlar. Bu nedenle bu akstaki yapılarda butik oteller, restoranlar, müzeler, atölyeler önerilebilir. Her konaktan sokağa taşan, sokaktan konağa akan bir kurguda tarihî çevrede ziyaretçilerin dolaşımı belirlenebilir. Geleneksel ticaret kültür birleşimi ile kentlinin sosyal bir alan kazanması mümkün kılınabilir. Bu noktada plancıların, toplum yaşayışını ve kent kimliğini olumlu etkileyecek yukarıda sıralanan önerileri dikkate alması daha başarılı ve kimlikli mekânlar üretmesi açısından oldukça büyük önem taşımaktadır. Kütahya nın geleneksel kültürünü yaşatan bir kent olarak gelecek nesillere aktarılabilmesi için kentsel alanların daha bilinçli ve insan odaklı tasarlanması gereklidir. Sosyal ve kültürel bağlamda ekonomi yönünden sürdürülebilir kent yaşamını mümkün kılacak bir anlayış desteklenmelidir. Böylece ülkemizin önemli kültürel miras niteliğindeki bu alanlarının korunması ile kültürel değerlerin evrensel boyuta taşınması bile mümkün olabilir. Bu doğrultuda sürdürülebilirliği sağlanmış olacak ve Kütahya, Türkiye ve Dünya da korunan kentler arasında yer almış olacaktır. TEŞEKKÜR Çalışmada kullanılan, kent haritalarını sağlayan Kütahya Belediyesi ne ve geçmişe ait özel Kütahya fotoğrafları arşivi için Mimar Süreyya KALAYCI ya katkılarından dolayı teşekkürü bir borç biliriz. KAYNAKLAR *1+ Doratlı, N., Önal, S Tarihî Çevrelerde Kentsel Tasarım Stratejileri: Lefkoşe Arab Ahmet Bölgesi Canlandırma Projesinin Stratejik Yaklaşımlar Açısından Değerlendirilmesi. Mimar Sinan Üniversitesi 1. Kentsel Tasarım Haftası, pp. 167, İstanbul, [2] Bilsel, G Kent Kültürü-Kültürel Süreklilik-Kimlik Sorunsalı ve Yaşanılası Kentsel Mekân Kavramı Üzerine, Kentleşme ve Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildirileri, Adana Kent Konseyi Yerel Gündem 21 yay., no:5, Adana. [3] Ahunbay, Z Tarihî Çevre Koruma ve Restorasyon. Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları, 3. basım, pp. 183, İstanbul. [4] Kuban, Doğan (1989), Türkiye de Tarihî Çevre Korumanın Kültürel Boyutları, Tarihî Kentlerde Planlama/Düzenleme Sorunları, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Matbaası, Ankara. [5] Lynch, K., The Image of The City. MIT Press, Mussachusetts. [6] Suher, H Kent Kimliğine Etkili Yasa Uygulamaları, Mimarî ve Kentsel Çevrede Kalite Arayışları Sempozyumu, İTÜ, İstanbul. *7+Kütahya Belediyesi 1986 yılı 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı İmar Planı ve 1/5000 ölçekli Halihazır plan paftaları, *8+ Google haritalar. (29 Aralık 2015), *9+ Kültür Ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu. (1983), 2863, 21 Temmuz 1983, *10+ KALAYCI, S., 1930 Kütahya fotoğrafları, Özel Arşiv 374