DOGRUSALPROG~~A BIR MAMUL KARISIM VAK'ASI: BARIS PETROL -47- Dr. Mehpare TIMoR

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DOGRUSALPROG~~A BIR MAMUL KARISIM VAK'ASI: BARIS PETROL -47- Dr. Mehpare TIMoR"

Aylin Karakaya
7 yıl önce
İzleme sayısı:

Yönetim, Yil 5, Sayi 19, Ekim 1994, s. 47-51 "" DOGRUSALPROG~~A BIR MAMUL KARISIM VAK'ASI BARIS PETROL Faruk Sezer Baris Petrol'ün Aliaga'daki rafinerisinde yönetici olarak çalismaktadir.

1 Yönetim, Yil 5, Sayi 19, Ekim 1994, s "" DOGRUSALPROG~~A BIR MAMUL KARISIM VAK'ASI BARIS PETROL Faruk Sezer Baris Petrol'ün Aliaga'daki rafinerisinde yönetici olarak çalismaktadir. Baris Petrol 1992'de kurulmus olup, Faruk Sezer rafineride yönetici olarak göreve basladigi günden itibaren isletmenin daha etkin faaliyette bulunmasi için çalismalar baslatmistir. Bu çalismalarin devami olarak Pazartesi günü, bölgedeki ünlü bir üniversitede. Yönetim Bilisim sistemi dersleri veren. Prof. Dr. Jale Toksöz ile yaptiklari öngörüsmeden sonra rafineri faaliyetlerinin etkinlestirilebilmesi için alinabilecek tedbirler konusunda isbirligi yapma konusunda karar birligi~e varilmistir. Jale Toksöz ile Faruk Sezer ayrintilari görosmek üzere Çarsamba günü saat ll.00'de bizzat görüsmeye karar vermislerdir. Jale Toksöz, Çarsamba günü biraraya geldiklerinde,- "Büyük petrol rafinerilerinde dogrusal programlamanin rafinerinin faaliyetlerini programlamada etkin bir biçimde kullanildigindan" bahsederek, "Bu yöntemin göreceli olarak daha küçük bir rafineri olan Baris Petrol'de de basari ile uygulanarnamasi için hiçbir sebep olmadig.ini" ifade etmistir. Faruk Sezer, Jale Toksöz ile yaptiklari bu görüsme esnasinda, Jale Hanim'in rafineri faaliyetleri hakkinda çok fazla bilgiye sahip olma- Bu vak'a T.W.KNOWLES'in "Ma~agement Scrence-Building and Using Models" isimli kitabinda yer alan BA ILEY OIL isimli vak'adan esinlenerek düzenlenmistir. ünitesine hammadde olarak gönderilebilmektedir. Diger hammaddelerden biri ise ultraformer'a katki malzemesi olusturmakta, geriye kalan iki hammaddeden biri normal veya süper benzin karistinlabilmekte, digeri ise dogrudan dogruya kursunsuz benzine karistirilabilmektedir Dr. Mehpare TIMoR digini farketmistir. Bunun üzerine Faruk Sezer, sekreterini arayarak "Rafineri içindeki malzeme akislarinin ve rafineri faaliyetlerinin sistematik olarak gösterildigi faaliyet semasinin bir fotokopisinin çekilerek hemen Jale Hanim'a verilmesini" istemistir. Sekreter Ayla Hanim, istenen fotokopiyi görüsme devam ederken hazirlayarak kendilerine sunmustur. (Sekil-l) Baris Petrol esas olarak üç ürün pazarlamaktadir Normal benzin, Süper benzin ve Kursunsuz benzin. Baris Petrol rafinerisinde temelolarak üç birim bulunmaktadir "Damitma merkezi", "Katalitik ayristirma merkezi" ve döilüstürme isli;imlerinin gerçeklestirildigi "Ultraforme-r merkezi". Hampetrol damitma isleminden geçirildiginde dört farkli hammadde olusmaktadir. Bu maddelerin miktarlari islenen hampetrolün türone göre degismektedir. Dört farkli hammaddeden biri olan gazyagi, kursunsuz be~zine karistirilabilmekte veya katalitik ayristirma

Gazyajp Hampetrol Damitma Merkezi Sekil-! Katalitik ayristirma merkezinde islem gören hammadenin % 55'i dogrudan normal veya süper benzine, % 45'i ise kursunsuz benzine karistirilmaktadir.

2 Gazyajp Hampetrol Damitma Merkezi Sekil-! Katalitik ayristirma merkezinde islem gören hammadenin % 55'i dogrudan normal veya süper benzine, % 45'i ise kursunsuz benzine karistirilmaktadir. Ultaformerda islem gören hammaddeden yüksek oktanli benzin elde edilmekte ve bu ürün normal veya süper benzinde kullamlmaktadir. Varil basina islem maliyetleri sirasiyla; damitma merkezinde $ 0.55, katalitik ayristirma merkezinde $ 0.50, ultraformer'da ise $ 0.63'dir. Baris Petrol, imzalamis bulundugu anlasma geregince haftada varil normal benzin, varil süper benzin ve varil kursunsuz benzin arzetmek zorundadir. Isletme, ekstra normal benzin, süper benzin ve kursunsuz benzini sirasiyla $ 37.80, $ ve $ 33'dan satabilmektedir. Normal benzin ve süper benzinde bulunmasi gereken minimum oktan düzeyleri % 87 ve % 91'dir. Kursunsuz benzin en fazla % 56 kirlilige sahip olmalidir. Rafineri merkezlerinde islenen herbir hammadde için, islendikleri merkez itibanyla elde edilecek oktan düzeyleri asagida verilmistir Ham Normal ve süper benzine Karistirilan maddeiçin, Kaynak Damitma Merkezi Katalitik Ayristirma Merkezi mtraformer Oktan Düzeyi (%) Bütün bu bilgileri alan Jale Toksöz Faruk Sezer'e; "Ayrintilari bizzat görüstügümüz iyi oldu, su anda rafineri faaliyetlerini ne sekilde gerçeklestirdiginizi ayrintili olarak görmüs durumdayim. Bu bilgiler çalismama isik tutacaktir. Anladigim kadariyla, katalitik ayristirma merkezinde islenen gazyaginin miktarini belirlemede esnek davranabiliyorsunuz, ayrica hampetrol miktarlarinda degisiklik yaparak elde edilebilecek dört hammaddeyi de degistirebiliyorsunuz. Bu bilgilerde bir yanlislik varsa lütfen beni uyarin." Faruk Sezer'in bilgileri onaylamasi üzerine Jale Toksöz farkli hampetrollerin satin alma miktar ve fiyatlarini sorar. Faruk Sezer, "Üç degisik hampetrol satin aliyoruz. Bunlann miktar ve fiyatlarini su tablodan izleyebilirsiniz." diyerek asagidakitabloyu rir. ve Varil Basina Maliyet Maksimum Satin Alinabilecek Miktar Kursunsuz benzine Karistirilan Hammadde için; Kaynak Gazyagi Damitma Merkezi Katalitik Ayristirma Merkezi Hampetrol A B C $19.40 $19.46 $ Kirlilik Düzeyi (%) varil/hafta varil/hafta varilihafta -48-

3 dde nzin ammad Jale Hanim tabloyu incelerken, Faruk Sezer açiklamasini sürdürür; "Herbir hampetrolden maksimum miktarlar kadar satin alabiliriz, ancak damitma merkezimizde haftada en çok varil isleyebiliyoruz. Simdi size verecegim tablodan herbir hampetrolü islerken elde ettigimiz dört farkli hammaddeye ait yüzdelik oranlari izleyebilirsiniz." diyerek asagidaki tabloyu verir. Gazyagi' Hammaddesi Hampetrol A B C 0.10 Bütün bilgileri alan Jale Hanim, "Bu sekil ve tablolari alarak üzerinde çalismalarimi sürdürüp, rafineriniz için bir dogrusal programlama modeli olusturmaya çalisacagim. Bir sonuca ulasir ulasmaz sizi hemen ararim." diyerek oradan ayrilir. Pazartesi günü sabah erkenden Faruk Sezer'i arayan Jale Toksöz Sali günü ögleden sonra görüsmek üzere randevu alir. Sali günü Faruk Sezer'in odasina elinde büyük bir dosya ile gelen Jale Toksöz gururla, "Verdiginiz tüm bilgileri kullanarak rafineriniz için bir dogrusal programlama modeli gelistirdim." diyerek Faruk Sezer'e Tablo-l'i verir. Faruk Sezer verilen tabloya gözatinca hayal kirikligi içinde; "Ben bu tablodan hiçbir sey anlamadim. Sizin çalismanizin rafineri faaliyetlerimizi programlamada yardimci olacagini umuyordum. Fakat bu tablo ile ne yapilabilir dogrusu pek anlayamadim." der. Bunun üzeri ne Jale Toksöz gülümseyerek devam eder; "Bu gördügünüz tablo sadece problemin modelini göstermektedir. Ne yapilmasi gerektigini ifade eden çözüm ikinci tablodadir." diyerek ikinci bir tablo uzatir. (Tablo-2) Kendisine verilen yeni tabloya bakan Faruk Sezer bu defa sinirlenerek; "Bu devasa tablolari hiç mi hiç anlamadim. Bakin Jale Hanim, anlayamadigim seyleri kullanabilmem mümkün degil. Lütfen bana ne yapilmasi gerektigini açiklar misiniz? Anlamadigim seylerle zaman öldürebilecek halde degilim. Yetistirilmesi gereken bir sürü baska isim var." TABLO } MAX Xl x X3 -.5 X X X X X8 SUBJECT TO 2) 3) 4). 49 XL +.51 x X3 - X9 = O.2 XL +.17 x X3 - X5 = O.16 XL +.1 x x3 - X10 = O 5).15 Xl +.22 x X3 - x'ii = O 6) 7) 8) - X4 + X9 - X12 = O.55 X4 - X13 = O.45 X4 - X14 = O 9) X5-X15 = O 10) xii -X16 - X17 = O 11) X13 -X18 -X19 = O 12) X15 - X20 - X 21 = O 13) -X6 + X16 + X18 + X20 = ) -2 X X X20 c O 15) - X8 + XL7 + X19 + X21 = ) -6 XL7 - X19 + X21 c O 17) 18) 19) 20) 21) - X7 + X10 + X12 + X14 = X10-2 X X14 < = O Xl + x2 + X3 <= Xl <= X2 <= ) X3 <= END -49-

4 2) TABLO 2 SLACK REDUCED OR.OQOOOO SURPLUS 6) COST VALUE " DUAL PRICES ROW DO YES NO RANGE-(SENSITIVITY) iterations ) 20) 22) 19) 18) 17) 16) 15) 14) 13) 11) ) 12) = 5) ANALYSIS? 3) OBJECTIVE FUNCTION VALUE.. iranges IN WlllCH THE BASIs IS UNCHANGED OBJ COEFFICIENT RANGES CURRENT VARIABLE COEF. INCREASE DECREASE Xl x2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 " X9 X10 XLI X12 X13 X14 X15 X16 X17 X18 X19 X20 X \'. ')1) u i)v-

RIGHTHAND SIDE RANGES ROW 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 CURRENT RHS 10000 6500 18000 39500 10000 17000 15000 INCREASE 3386 511.666200 3386 511.666200 3386 767.499300 8793.

5 RIGHTHAND SIDE RANGES ROW CURRENT RHS INCREASE DECREASE ;., ~.'. ) ' ; i ~. -51-

6 Prof. Dr. Müh. Bülent KOBU University of Massochusetts Dartmouth Isteme Adresi tü. Isletme.Fakültesi, Isletme Iktisadi Enstitüsü Avcilar - Istanbul Fax (0212)

Benzer belgeler

Duyarlılık analizi, bir doğrusal programlama probleminde belirlenen katsayı değerlerinin

DUYARLILIK ANALİZİ Duyarlılık analizi, bir doğrusal programlama probleminde belirlenen katsayı değerlerinin değişmesinin problemin optimal çözümü üzerine etkisini incelemektedir. Oluşturulan modeldeki