Deniz ve kıyı jeolojisi:

Transkript

1 Deniz ve kıyı jeolojisi: Deniz ve Kıyı jeolojisi: kıyıları ve suların altındaki yeryüzünün tarihçesini, jeolojik yapıların şekillendirilmesindeki etkenleri, deniz kaynaklı doğal afetleri ve kıyı alanlarına etkisini, denizel çökellerdeki kirliliği, denizlerin cansız kaynaklarını ve benzeri konuları araştıran bilim dalıdır.

2 Deniz Jeolojisi Nedir? Deniz jeolojisi jeolojinin, modern ve klasik kavramlarını kollanarak okyanusların tarihçesini araştıran bilim dalıdır. Deniz jeolojisinin birinci amacı sular alımdaki yeryüzünün şekillendirilmesindeki işlevleri, okyanusların kendileri hakkındaki özelliklerini ortaya koymak ve okyanusların altındaki yeryüzünün tarihçesini araştırmaktır. Deniz jeolojisinin kapsamı içindeki yerler plaj, denizel bataklık ve lagünlerden başlar. Kıtasal şelf ve okyanusun en derin kısımlarına kadar devam eder. Deniz jeologlarının araştırması nadir olarak deniz seviyesi ile sınırlıdır. Çünkü yeryüzünün tarihçesi ve okyanuslar hakkındaki bilgilerin önemli miktarı deniz seviyesinin üstünde yüzeyleyen kayalardan elde edilir. Deniz jeologları yüzey jeologlarına kıyasla farklı aletler kullandıklarından ötürü temel olarak farklıdırlar. Çünkü mostra (bir şeyden örnek olarak göstermeye yarayan parça) üzerinde direkt olarak yürüyemez ve örnek alamazlar.

3 Deniz ve kıyı jeolojisinin başlıca görevleri : Dünyayı çevreleyen denizlerdeki kıta sahanlığı olmak üzere dünya denizlerinde, jeolojik ve jeofizik yöntemlerle tüm cansız denizel kaynakları araştırmak. Denizlerde ve göllerde tek ışınlı ve çok ışınlı derinlik ölçümleri ile deniz-göl derinlik haritalarını oluşturmak. Deniz inşaatları öncesi mühendislik çalışmaları yapmak. Denizlerde bilimsel ve mühendislik amaçlı yer manyetik alan ölçümleri yapmak, Deniz altı faylarının araştırılması ve genç tektonik yapıların belirlenmesi suretiyle depremsellik çalışmaları yapmak. Deniz altında mevcut ve potansiyel heyelanların araştırılması suretiyle tsunami incelemesi yapmak. Kıyısal sediman dinamiğini ortaya koyarak, kıyı gelişim modellemesini yapmak. Alınan sediman örnekleri üzerinde jeokimyasal çalışmalar yaparak, deniz kirliliği konusunda araştırma yapmak.

4 Sediman örnekleri üzerinde paleoiklimsel değişimlerin nedenlerini ve sonuçlarını saptayarak, ileriye dönük iklimsel tahminlere göre kanun yapıcılara enerji, su, balıkçılık ve tarım politikalarının belirlenmesi için veri toplamaktır. Sediman Örnekleme Metodları: Bütün deniz araştırmalarında bir çeşit gemi veya deniz aracı şarttır. Ayrıca denizaltından örnek almak için de özel metodlar geliştirilmiştir Bu metodlar Pistonlu Karotiyeri ( Piston Corer ) Hidrolik Pistonlu Karotiyeri ( Hydrolic Piston Corer ) Kaster Karotiyeri ( Kaster Corer ) Kutu Karotiyeri ( Box Corer ) Pistonlu Karotiyeri ( Piston Corer ) Kullenberg pistonlu karotiyeri, karotiyer içine sıkıca yerleştirilmiş bir piston ihtiva eder. Örnek alma esnasında sediment sütununun yerinde tutulması için gerekli olan emmenin yaratılması için piston, son sediment yüzeyine yakın tutulur. Bu emme karotiyerin duvarlarındaki sürtmeyi azaltır. Böylece kurtarım artar. (genellikle 7-20 m uzunluğunda) Karotun uzunluğu basit gravite karat alma yöntemine göre büyük avantajdır.

5 Hidrolik Pistonlu Karotiyeri ( Hydrolic Piston Corer ) Çok inceli laminalı sedimentlerden bile rahatlıkla ve hiçbir örseleme yapılmaksızın karat almayı sağlar. Çünkü hidrolik pistonlu karotiyer hızlı bir şekilde ve dönme hareketi olmadan sediment içine itilir Karotiyer 1-2 saniye içinde sediment içine girer. Bu yöntemle en azından 200 cmye kadar katot alınabilir. Kaster Karotiyeri ( Kaster Corer ) Kaster karotiyeri geniş yarıçaplı. Köşeli (yaklaşık 23cm) ve genellikle 3 m uzunluğunda gravite karotiyeridir. Büyük örnek alımı için dizayn edilmiştir. Gravite karotlarında olduğu gibi nüfuz etme enerjisi ağırlıkla elde edilir. Bu alet temel olarak geleneksel pistonlu karotiyerin çok büyük çeşitidir. Bu aletin sınırlı kullanımı vardır. Çünkü ağır işler için kullanılan vinci bulunan büyük gemiye ihtiyaç duyulmaktadır. Konvansiyonel pistonlu karotiyere kıyasla en büyük avantajı örneklerindeki yapısal bozulmayı azaltmasıdır.

6 Kutu Karotiyeri ( Box Corer ) Bu alet, sığ gömülme ile geniş yüzeyli alandan geniş hacimli örnek alınımını sağlar. Kutu karotların çoğunluğu kısmen sığ sulardaki sedimanter yapıların çalışılması için kullanılır. Yakın zaman içinde derin denizel sedimanter çalışmalar için de kullanılmaya başlanmıştır. Gravite ve piston karotiyer kıtasal şelflerinde başarısız olurlar, çünkü kum tabakalarına ve kavkı yataklarına nüfuz etmek çok zordur. Bu amaç için vibratörlü karotiyerler daha uygundur. Karotiyerler tabakaların içine vibrasyon hareketi ile itilir. 15 m uzunluğuna kadar karot alınır. Kaynakça: