Komisyon KPSS REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

Transkript

1

2 Komisyon KPSS REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 13. Baskı: Ağustos 2015, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Demet Tamer Türkçe Redaksiyon: Şafak Tangıç Dizgi-Grafik Tasarım: Melike Serap Dalbudak Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Korza Yay. Basım San. Tic. A.Ş. Yenice mah. No:3 Esenboğa-Ankara Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 SUNU Değerli Öğretmen Adayları; Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan Rehberlik kapsamındaki yaklaşık 12 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup Çağdaş Eğitim Anlayışı, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik Hizmetleri, Özel Eğitim Hizmetleri, Rehberlik Hizmet Alanları, Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları, Bireyi Tanıma Teknikleri, Psikolojik Danışma Kuramları, Okullarda Karşılaşılabilecek Bazı Sorunlar ve Rehberlik Hizmetlerinde Öğretmen-Öğrenci İlişkileri ile Rehberlik Örgütlenme Sistemi bölümlerinden oluşmaktadır. Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somutlaştırılmasına ve tablolarla akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir. Her ünitenin sonunda; özet, bulmaca, doğru - yanlış testi, boşluk doldurma, çözümlü test, cevaplı test ve çıkmış sorulara yer verilmiştir. Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanları ile öğrencilerine teşekkürü bir borç biliriz. Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle pegem@pegem.net aracılığıyla paylaşınız. Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS de ve meslek hayatınızda başarılar. Komisyon

4 İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM Çağdaş Eğitim Anlayışı, Öğrenci Kişilik Hizmetleri ve Rehberlik Hizmetleri EĞİTİM VE REHBERLİK... 4 Eğitimin Amacı... 4 Eğitimin İşlevleri... 4 Toplumsallaştırma (Toplum için İnsan)... 4 Bireyselleştirme (Kendine Yeter, Özerk İnsan).. 4 Eğitim Anlayışları... 5 Geleneksel Eğitim Anlayışı... 5 Çağdaş Eğitim Anlayışı... 5 Çağdaş Eğitim Sisteminin Ögeleri... 5 ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ... 6 Sağlık Hizmetleri... 6 Sosyal Yardım Hizmetleri... 6 Rehberlik Hizmetleri... 6 Sosyal Kültürel Hizmetler... 7 Özel Eğitim ve Özel Yetiştirme Hizmetleri... 8 Kayıt Kabul Hizmetleri... 8 Öğrenci Kişilik Hizmetlerinin Amaçları... 8 REHBERLİK ve PSİKOLOJİK DANIŞMA NEDİR?...9 Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmeti İle İlgili Kavramlar Rehberliğin Amaçları REHBERLİĞİN İLKELERİ Rehberlik Hizmetleri İle İlgili Yanlış () ve Doğrular () İNSANCIL (HÜMANİSTİK) YAKLAŞIM VE REHBERLİK Kendini Gerçekleştirme Sürecindeki Bir Bireyin Sahip Olduğu Nitelikler REHBERLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ ABD de Yaşanan Gelişmeler Avrupa da Yaşanan Gelişmeler Ülkemizde Yaşanan Gelişmeler REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETİNE KATKI SAĞLAYAN BİLİM DALLARI REHBERLİĞİN TEMELLERİ Psikolojik Temeller Sosyolojik, Toplumsal Temeller Felsefi Temeller REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA ARASINDAKİ FARKLAR REHBERLİK HİZMETLERİ İLE EĞİTİM-ÖĞRETİM HİZMETLERİ ARASINDAKİ FARKLAR REHBERLİK MODELLERİ Mesleki Yardım Süreci Olarak Rehberlik (Parsons Modeli) Eğitimde Kaynaştırılmış Model Klinik Model (Özellik Faktör Kuramı) Karar Vermeye Yardımcı Model Gelişimsel Model Geleneksel Modeller ile Gelişimsel Modelin Karşılaştırılması ÖZET BULMACA DOĞRU - YANLIŞ TESTİ BOŞLUK DOLDURMA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER CEVAPLI TEST CEVAPLI TEST ÇIKMIŞ SORULAR ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ BÖLÜM Özel Eğitim Hizmetleri Özel Eğitim Nedir? Özel Eğitimde Temel Kavramlar Özel Eğitimin Amaçları Özel Eğitimin İlkeleri Özel Eğitime Kimler İhtiyaç Duyar?... 73

5 vi Özürlülüğün Nedenleri Özel Eğitimde Tanılama, Yöneltme, Yerleştirme ve İzleme Süreci Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama Yönlendirme Yerleştirme İzleme Özel Eğitim Hizmeti Veren Kurumlar ve Bu Kurumlarda Mevcut Uygulamalar Normal Okullarda Sunulan Özel Eğitim Uygulamaları Diğer Okullarda Sunulan Özel Eğitim Uygulamaları ÖZEL EĞİTİM SINIFLANDIRMASINDA YER ALAN ÖZÜR VE FARKLILIK DURUMLARININ ÖZELLİKLERİ Zihinsel Yetersizliği Olan Bireyler Zihinsel Yetersizliğin Nedenleri Zihinsel Yetersizliğin Özellikleri Öğretmenlere Öneriler İŞİTME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER İşitme Süreci İşitme Yetersizliğinin Nedenleri Özellikleri Öğretmenlere Öneriler GÖRME YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER Nedenleri Özellikleri Görme Yetersizliği Olan Öğrenciler İçin Eğitim Ortamları ve Sınıf İçerisinde Alınabilecek Önlemler Görme Yetersizliği Olan Öğrencilerin Eğitimlerine Yapılabilecek Katkılar Öğretmenlere Öneriler ORTOPEDİK YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER...83 Özellikleri Nedenleri Öğretmenlere Öneriler DİL VE KONUŞMA YETERSİZLİĞİ OLAN BİREYLER Konuşma Engelinin Türleri Konuşma Engelinin Nedenleri Gecikmiş Konuşma Gecikmiş Konuşmanın Belirtileri Gecikmiş Konuşmanın Nedenleri Kekemelik Öğretmene Öneriler ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN BİREYLER Nedenleri Özellikleri Öğretmenlere Öneriler DUYGUSAL, DAVRANIŞSAL VE SOSYAL UYUM GÜÇLÜĞÜ OLAN BİREYLER Özellikleri Nedenleri Öğretmenlere Öneriler OTİZM VE OTİSTİK ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ Otistik Çocukların Özellikleri Eğitimde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR Özellikleri Sınıflandırma Öğretmenlere Öneriler DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB) DSM IV Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite/ Aşırı Hareketlilik Bozukluğunun Tanı Ölçütleri: KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ Kaynaştırma Eğitimi Kapsamında İlgililerin Görev ve Sorumlulukları Kaynaştırma Eğitiminin Faydaları Kaynaştırma Kararında Göz Önünde Bulundurulacak Ölçütler Kaynaştırma Eğitiminde Başarının Değerlendirilmesi Kaynaştırmanın Engelleri Destek Eğitim Odası ÖZEL EĞİTİM SINIFLARI VE EVDE EĞİTİM HİZMETLERİ Özel Eğitim Sınıfları Evde Eğitim Hizmetleri

6 vii BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PROGRAMI HAZIRLAMA VE ÖĞRETİMİN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hangi Öğrenciler İçin Hazırlanır? Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Kimler Tarafından Hazırlanır? Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Geliştirme Birimi Bireyselleştirilmiş Eğitim Programının İçeriğinde Neler Yer Alır? BEP in İzlenmesi, Değerlendirilmesi ve Ailenin Bilgilendirilmesi ÖZET BULMACA DOĞRU - YANLIŞ TESTİ BOŞLUK DOLDURMA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER ÇIKMIŞ SORULAR ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ BÖLÜM Rehberlik Hizmet Alanları REHBERLİK HİZMETLERİ Rehberlik Hizmet Alanları Doğrudan Öğrenciye Sunulan Hizmetler Oryantasyon Hizmeti (Yeni Duruma- Ortama Alıştırma) Bireyi Tanıma Hizmeti Bilgiyi Toplama ve Yayma (Bilgilendirme) Hizmeti Yöneltme ve Yerleştirme Hizmeti Psikolojik Danışma Hizmeti İzleme Hizmeti Sevk (Yardım Almaya Yönlendirme - Refere) Hizmeti Dolaylı Olarak Öğrenciye Sunulan Hizmetler Okul Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programlarının Hazırlanması Psikolojik Danışma ve Rehberlik Programı Hazırlama Süreci Kapsamlı Rehberlik Programları Kapsamlı Rehberlik Programı Ögeleri Müşavirlik (Konsültasyon-Danışmanlık) Hizmeti Çevre ve Veli ile İlişkiler Araştırma ve Değerlendirme Hizmetleri ÖZET BULMACA DOĞRU - YANLIŞ TESTİ BOŞLUK DOLDURMA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER CEVAPLI TEST CEVAPLI TEST ÇIKMIŞ SORULAR ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ BÖLÜM Rehberlik Türleri ve Mesleki Danışma Kuramları BİREY SAYISINA GÖRE REHBERLİK Bireysel Rehberlik Grupla Rehberlik Bireysel Psikolojik Danışma Grupla Psikolojik Danışma KURUMLARINA GÖRE REHBERLİK Eğitim Alanında Rehberlik Sağlık Alanında Rehberlik Sosyal Yardım Alanında Rehberlik Endüstri Alanında Rehberlik Güvenlik Alanında Rehberlik TEMEL İŞLEVLERİNE GÖRE REHBERLİK Önleyici, Koruyucu Rehberlik Kriz Yönelimli Rehberlik Çare Bulucu, İyileştirici Rehberlik Uyum Sağlayıcı Rehberlik Yöneltici Rehberlik

7 viii Geliştirici Rehberlik Ayarlayıcı Rehberlik Tamamlayıcı Rehberlik ÖĞRETİM KADEMELERİNE GÖRE REHBERLİK Okul Öncesi Dönemde Rehberlik İlkokul Kademesinde Rehberlik Ortaokul Kademesinde Rehberlik Ortaöğretim Kademesinde Rehberlik Yükseköğretim Kademesinde Rehberlik PROBLEM ALANLARINA GÖRE REHBERLİK Eğitsel Rehberlik Kişisel Sosyal Rehberlik Mesleki Rehberlik MESLEKİ REHBERLİKTE TEMEL KAVRAMLAR MESLEKİ DANIŞMA KURAMLARI Gingzberg ve Arkadaşlarının Gelişim Kuramı Super in Benlik Kuramı Holland ın Mesleki Tipoloji Kuramı Roe nun İhtiyaç Kuramı Özellik Faktör Kuramı Psikanalitik Kuram Sosyal Öğrenme Kuramı Karar Kuramları Hoppock un İhtiyaçlar Kuramı Gottfredson un Daraltma ve Uzlaşma Kuramı Şans / Kaza / Kader Kuramları ÖZET BULMACA DOĞRU - YANLIŞ TESTİ BOŞLUK DOLDURMA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER CEVAPLI TEST CEVAPLI TEST ÇIKMIŞ SORULAR ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ BÖLÜM Bireyi Tanıma Teknikleri BİREYİ TANIMA Bireyi Tanımanın Amaçları Bireyi Tanıma İlkeleri Bireyi Tanıma Sürecine Karışan Hatalar BİREYİ TANIMA TEKNİKLERİ TEST TEKNİKLERİ Maksimum Performans Testleri Davranış Testleri TEST DIŞI TEKNİKLER Gözleme Dayalı Teknikler Gözlem Araçları Kendini Anlatma Teknikleri Başkalarının Görüşlerine Dayalı Teknikler Etkileşime Dayalı Teknikler Diğer Teknikler ÖZET BULMACA DOĞRU - YANLIŞ TESTİ BOŞLUK DOLDURMA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER CEVAPLI TEST CEVAPLI TEST ÇIKMIŞ SORULAR ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ

8 ix 6. BÖLÜM Psikolojik Danışma Kuramlarıı PSİKOLOJİK DANIŞMA KURAMLARI Psikolojik Danışmada Kullanılan Yaklaşımlar Güdümlü (Geleneksel) Psikolojik Danışma Yaklaşımı Güdümsüz (Demokratik) Psikolojik Danışma Yaklaşımı Psikolojik Danışmada Kullanılan Teknikler Varoluşçu Kuram (Existansiyalizm) Hümanistik (İnsancıl) Kuram (Danışandan Hız Alan Yaklaşım) Psikanalitik Kuram Davranışçı Kuram Akılcı - Duygusal Kuram Gestalt Terapisi Gerçeklik Terapisi (Kontrol Kuramı Seçim Teorisi) Fenomenolojik (Algısal Görüngüsel) Kuram Transaksiyonel Analiz Eklektik Yaklaşım ÖZET BULMACA DOĞRU - YANLIŞ TESTİ BOŞLUK DOLDURMA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER CEVAPLI TEST ÇIKMIŞ SORULAR ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ Contents 7. BÖLÜM Okullarda Karşılaşılabilecek Bazı Sorunlar ve Rehberlik Hizmetlerinde Öğretmen-Öğrenci İlişkileri OKULLARDA KARŞILAŞILABİLECEK BAZI SORULAR Kaygı Bozuklukları Anne Babanın Ayrılması Ebeveyn Kaybı, Çocuk ve Ölüm Tik Bozukluğu Depresyon Hırsızlık Saldırganlık, Şiddet, Zorbalık REHBERLİK HİZMETLERİNDE ÖĞRETMEN-ÖĞRENCİ İLİŞKİLERİ Öğretmen-Öğrenci İletişimi İletişim Engelleri Olumlu ve Olumsuz Öğretmen Davranışları ÇATIŞMA ve ÇATIŞMA ÇÖZME YÖNTEMLERİ Çatışmaya Gösterilen Tepkiler Bir Çatışma Çözme Yöntemi Olarak Akran Arabuluculuğu Akran Eğitimi Akran Danışmanlığı ÖZET BULMACA DOĞRU - YANLIŞ TESTİ BOŞLUK DOLDURMA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER CEVAPLI TEST CEVAPLI TEST ÇIKMIŞ SORULAR ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ

9 x 8. BÖLÜM Rehberlikte Örgütlenme Sistemi ÖRGÜTLENMEDE REHBERLİK MODELLERİ Merkezîleşmemiş Uzmanlaşmamış Rehberlik Modeli Merkezîleşmiş Uzmanlaşmış Rehberlik Modeli ÜLKEMİZDE REHBERLİK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENMESİ Bakanlık Düzeyinde Örgütlenme Sistemi İl ve İlçe Düzeyinde Örgütlenme Sistemi İl Millî Eğitim Müdür Yardımcısı veya Şube Müdürünün Görevleri Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri İl Danışma Komisyonu Rehberlik ve Araştırma Merkezi (RAM) Düzeyinde Örgütlenme Sistemi Merkez Müdürünün (RAM Müdürü) Görevleri Merkez Müdür Yardımcısı/Yardımcılarının Görevleri Merkezin Bölümleri ve Görevleri Okul Müdürünün Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Görevleri Müdür Yardımcılarının Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine İlişkin Görevleri Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yürütme Komisyonu Komisyonun Üyeleri Komisyonun Görevleri Koordinatör Psikolojik Danışmanın Görevleri Psikolojik Danışmanın Görevleri Sınıf Rehber Öğretmeninin Görevleri Diğer Öğretmenlerin (Branş) Görevleri Psikolojik Danışmanların Özlük Haklarına İlişkin Çeşitli Hükümler ÖZET BULMACA DOĞRU - YANLIŞ TESTİ BOŞLUK DOLDURMA ÇÖZÜMLÜ TEST ÇÖZÜMLER CEVAPLI TEST ÇIKMIŞ SORULAR ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ BULMACA CEVAPLARI DOĞRU - YANLIŞ TESTİ CEVAPLARI BOŞLUK DOLDURMA CEVAPLARI KAYNAKÇA

10 2015 PEGEM AKADEMİ YAYINLARINDA YER ALAN KPSS BENZER SORULAR 1. İsabetli meslek seçimi; bireyin kişisel özelliklerinin tanınması ve bireyin kişisel özelliklerinin mesleklerin özellikleri ile uygunluk göstermesi ile olur. Diyen bir kişinin, aşağıdaki seçeneklerde yer alan mesleki danışma kuramlarından hangisini savunduğu söylenebilir? A) Daraltma ve uzlaşma kuramı B) Ginzberg in kuramı C) Super ın benlik kuramı D) Özellik faktör kuramı E) Roe nun ihtiyaçlar kuramı Rehberlik ve Özel Eğitim Soru Bankası Sayfa 444 / 20. Soru 3. Bir ortaöğretim kurumunda görev yapan psikolojik danışman Hasan Bey, 9. sınıf öğrenci velilerini okula davet etmiş ve öğrencilerin eğitim öğretim yılı sonunda yapacakları alan ve ders seçiminde dikkate alınması gereken esaslar ile ilgili velileri aydınlatmaya çalışmıştır. Psikolojik danışman Hasan Bey in yapmış olduğu uygulama, aşağıdaki rehberlik hizmetlerinden hangisi kapsamında yer almaktadır? A) Yöneltme B) Bilgi toplama ve yayma C) Konsültasyon D) Çevre ile ilişkiler E) Araştırma değerlendirme Rehberlik ve Özel Eğitim Soru Bankası Sayfa 420 / 1. Soru 2. Duru ilköğretim 8. sınıf öğrencisidir. Bulunduğu okula başka bir okuldan nakil yoluyla gelen Duru, çeşitli uyum sorunları yaşamakta, sınıfta arkadaşları ile tartışmakta ve okula gelmek istememektedir. Duru nun ailesiyle ilgili de iletişim sorunları vardır. Yapılan bir görüşmede Duru annesinin hafif düzeyde ruhsal sorunları olduğunu, bu durumun aile bütünlüğünü olumsuz etkilediğini, anne-babasının kendi aralarında sık sık kavga ettiklerini ve kavga esnasında bazen boşanmaktan bahsettiklerini söylemiştir. Bu durumda okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışmanın) Duru ya ve ailesine ne tür rehberlik hizmeti vermesi uygundur? Duru ya Ailesine A) Grup rehberliği İzleme B) Psikolojik danışma Psikolojik danışma C) Öğrenciyi tanıma Çevre ve veli ile ilişkiler D) Oryantasyon Grup rehberliği E) Psikolojik danışma Müşavirlik Rehberlik ve Özel Eğitim Konu Anlatımlı Kitap Sayfa 153 / 2. Soru 4. Aşağıdaki ifadelerden hangisi kapsamlı rehberlik programlarının özelliklerinden değildir? A) Öğrenci ihtiyaçlarına göre hazırlanır. B) Organize edilmiş ve planlı bir müfredatı gerektirir. C) Sınıf rehber öğretmenlerinden ziyade psikolojik danışmanların görevlerine odaklanır. D) Öğrencilerin kişisel gelişimleri ve bireysel potansiyelleri üzerine odaklanır. E) Akademik programlarla bağlantılı ve etkileşim hâlindedir. Rehberlik ve Özel Eğitim Konu Anlatımlı Kitap Sayfa 165 / 8. Soru 1

11 2015 PEGEM AKADEMİ YAYINLARINDA YER ALAN KPSS BENZER SORULAR 5. Aşağıdakilerden hangisi psikolojik danışmanın empati kurduğunu belirten bir ifadedir? A) Danışmanın, danışanın anlattığı duygularını ona tekrar etmesi B) Danışman ve danışanın karşılıklı duygu paylaşımı C) Danışmanın olayları danışanın bakış açısıyla görmeye çalışması D) Danışmanın, danışanın söyledikleriyle davranışları arasındaki çelişkiye dikkat çekmesi E) Danışmanın kendi yaşantılarından örnekler vermesi Rehberlik ve Özel Eğitim Konu Anlatımlı Kitap Sayfa 370 / 11. Soru 7. Kendimi çok yalnız hissediyorum. Bazen bu yalnızlık hissi o kadar yoğun oluyor ki ne yapacağımı bilemiyorum diyen bir bireye verilebilecek aşağıdaki tepkilerden hangisi empati örneği oluşturur? A) Yalnızlık dozunda yaşanmadığı zaman insanı yıpratabiliyor. B) Bu durumdan kurtulmak adına hiç çaba sarf ettin mi? C) Şikâyet etmekle yalnızlıktan kurtulamayacağını biliyorsun değil mi? D) Benim de zaman zaman kendimi çok yalnız hissettiğim anlar olur. E) Yaşamış olduğun yoğun yalnızlık hissi seni çaresizliğe itiyor. Rehberlik ve Özel Eğitim Soru Bankası Sayfa 521 / 18. Soru 6. Aşağıdaki tepkilerden hangisinin empatik bir yaklaşımı benimsemiş biri tarafından verildiği söylenebilir? A) Seni çok iyi anlıyorum. Aynı şeyi ben de yaşamıştım. B) Zaman her şeyin ilacı emin ol. C) Bu işi başaramaman kendini yetersiz hissetmene neden olmuş. D) Sıkıntını unutmaya çalış yoksa böyle çok üzülür durursun. E) Bu sorunun üstesinden geleceğine inanıyorum, kendine güvenmelisin. Rehberlik ve Özel Eğitim Konu Anlatımlı Kitap Sayfa 376 / 12. Soru 8. Okullarda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri kapsamında hazırlanan ve uygulanan kapsamlı rehberlik programları ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisinin doğru olduğunu söylemek mümkündür? A) Programın uygulanmasından okul rehber öğretmenleri sorumludur. B) Değiştirilmeden, yıllarca uygulanabilecek tarzda, işlevsel bir biçimde hazırlanmalıdır. C) İçerisinde yer alan uygulamalar birbiri ile bağlantılı olup ardışık bir sıra izlemektedir. D) Okul rehberlik hizmetleri yürütme komisyonunca hazırlanmakta ve değerlendirilmektedir. E) Daha çok eğitsel uygulamaları içermekte olup karşılaşılan sorunlara göre diğer problem alanlarına yönelik uygulamalara da olanak tanımaktadır. Rehberlik ve Özel Eğitim Soru Bankası Sayfa 416 / 16. Soru 2

12 2015 PEGEM AKADEMİ YAYINLARINDA YER ALAN KPSS BENZER SORULAR 9. Kendisine başvuran bir öğrencinin zaman yönetimi konusunda sorunlar yaşadığını, zamanı planlamayı başaramadığını fark eden bir psikolojik danışmanın, bu sorunu çözmek adına öncelikle aşağıdaki yardımlardan hangisini sunması etkili olur? A) Yaşanan soruna ilişkin psikolojik danışma yapmalıdır. B) Zaman yönetimi konusunda bilgi vermeli, öğrenci ile birlikte bir çalışma programı hazırlamalıdır. C) Öğrenciyi başka bir uzmana sevk etmelidir. D) Öğrenciye psikolojik testler uygulayarak sorunu tanılamalıdır. E) Öğrencinin ailesi ile görüşerek bu konuda öğrenciye destek olmalarını istemelidir. Rehberlik ve Özel Eğitim Soru Bankası Sayfa 416 / 16. Soru 11. Psikolojik testlere ilişkin aşağıdaki seçeneklerde yer alan değerlendirmelerden hangisi doğrudur? A) İlgi, değişkenlik gösteren bir özellik olduğu için ilgi envanterleri ortaöğretim kademesinden önce kullanılmamalıdır. B) Psikolojik testler, okulların amaç ve ihtiyaçlarına uygun bir şekilde güncellenmelidir. C) Yordama yaparken başarı testi, eğilimleri tespit etmek için değer ölçeği kullanılmalıdır. D) Yönlendirme sürecinde kişilik testlerinin sonuçlarından da yararlanılmalıdır. E) Yetenek testi bireyin zekâ düzeyi hakkında bilgiler verdiği için bu testler okullarda kullanılmamalıdır. Rehberlik ve Özel Eğitim Yaprak Test 2014 Test 15 / 2. Soru 12. Aşağıdakilerden hangisi rehberlik hizmetlerinde bireyi tanıma teknikleri kullanılmasının amaçlarından değildir? 10. Aşağıdakilerden hangisi okul öncesi öğretim kademesinde mesleki açıdan öğrencilere kazandırılabilecek yeterlilikler arasında gösterilemez? A) Meslek sahibi olmak için eğitim almak gerekliliğini anlar. B) Meslek seçiminde cinsiyet ayrımının olmadığını görür. C) İlgi, yetenek ve kişilik özelliklerinin meslek seçimindeki rolünü fark eder. D) Yetişkin her bireyin bir işle uğraştığını görür ve çevresinde yer alan mesleklerin farkına varır. E) Her mesleğin önemli ve değerli olduğunu anlar. Rehberlik ve Özel Eğitim Soru Bankası Sayfa 428 / 6. Soru A) Bireyin kendisini tanımasını, yeterlilikleri ve eksiklikleri hakkında düşünmesini sağlamak B) Bireye daha faydalı bir psikolojik danışma hizmeti verebilmek için bireysel sorunları hakkında bilgi almak C) Daha faydalı bir rehberlik hizmeti sunabilmek maksadıyla okul rehberlik hizmetleri yürütme kuruluna öğrencilerin bireysel durumları hakkında bilgi sunmak D) İçgörü ve sosyal beceri kazandırmak için bireyin davranışları hakkında dönüt sağlamak E) Seçmeli ders, alan, bölüm, hobi faaliyeti seçimlerindeki yönlendirmeler için ilgi, tutum ve yeteneklerini tespit etmek Rehberlik ve Özel Eğitim Konu Anlatımlı Kitap Sayfa 156 / 16. Soru 3

13 2015 PEGEM AKADEMİ YAYINLARINDA YER ALAN KPSS BENZER SORULAR 13. Bu teknik aracılığıyla bir grubun sosyal ilişki düzeyini anlamak mümkün olduğu gibi grup içerisinde yer alan her bireyin birbiri ile iletişim düzeyi de tespit edilmektedir. Yukarıda özellikleri verilen bireyi tanıma tekniği aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Sosyometri B) Kimdir bu? C) Kime göre ben neyim? D) Rol dağıtım tekniği E) Sosyal uzaklık ölçeği 15. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin gerektirdiği fiziksel şartları ve uygun çalışma ortamını hazırlamak. okul örgütlenme sisteminde aşağıdakilerden hangisine ait bir görevdir? A) Rehberlik hizmetleri yürütme komisyonu B) Okul müdürü C) Koordinatör psikolojik danışman D) Müdür başyardımcısı E) Rehberlik ve araştırma merkezi müdürü Rehberlik ve Özel Eğitim Yaprak Test 2014 Test 24 / 8. Soru Rehberlik ve Özel Eğitim Soru Bankası Sayfa 490 / 2. Soru 14. Okullarda rehberlik hizmetleri kapsamında hazırlanan yıllık çalışma programları ve yılsonu çalışma raporları, okul müdürlüklerince aşağıdaki birimlerden hangisine gönderilir? A) Rehberlik il danışma komisyonu B) İl millî eğitim müdür yardımcısı C) Rehberlik ve araştırma merkezi D) İzlem ve değerlendirme grup başkanlığı E) Eğitim politikaları grup başkanlığı Rehberlik ve Özel Eğitim Konu Anlatımlı Kitap Sayfa 420 / 5. Soru 16. İl ve ilçelerde özel eğitim hizmetine ihtiyacı olan bireylerin tanılamasını yapmak ve bu öğrencilere sunulan özel eğitim hizmetlerini takip etmek görevi, aşağıdakilerden hangisine aittir? A) Bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama birimi B) Rehberlik ve araştırma merkezleri C) Okul rehberlik hizmetleri yürütme komisyonu D) Okul rehberlik servisleri E) Rehberlik hizmetleri il danışma komisyonu Rehberlik ve Özel Eğitim Yaprak Test 2014 Test 6 / 4. Soru 4

14 ÇAĞDAŞ EĞİTİM ANLAYIŞI, ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK HİZMETLERİ ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA NEDİR? REHBERLİĞİN İLKELERİ İNSANCIL YAKLAŞIM VE REHBERLİK REHBERLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ İyi bitirmek, iyi başlamaktan daha üstündür. OVIDIUS

15 KAVRAM HARİTASI Eğitim ve Rehberlik Öğrenci Kişilik Hizmetleri Eğitimin Amacı Sağlık Hizmetleri Eğitim İşlevleri Sosyal Yardım Hizmetleri Toplumsallaştırma Rehberlik Hizmetleri Bireyselleştirme Eğitim Anlayışı Sosyal-Kültürel Hizmetler Özel Eğitim ve Özel Yetiştirme Hizmetleri Geleneksel Eğitim Anlayışı Çağdaş Eğitim Anlayışı Kayıt-Kabul Hizmetleri Çağdaş Eğitim Sisteminin Ögeleri Öğrenci Kişilik Hizmetlerinin Amaçları Rehberlik ve Psikolojik Danışma Rehberliğin Amaçları Rehberliğin İlkeleri Rehberlik Hizmetleri ile İlgili Yanlış Anlayışlar İnsancıl Yaklaşım ve Rehberlik Kendini Gerçekleştirme Sürecindeki Bir Bireyin Sahip Olduğu Nitelikler Rehberliğin Tarihsel Gelişimi ABD de Yaşanan Gelişmeler Avrupa da Yaşanan Gelişmeler Ülkemizde Yaşanan Gelişmeler Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetine Katkı Sağlayan Bilim Dalları Rehberliğin Temelleri Psikolojik Temelleri Sosyolojik, Toplumsal Temelleri Felsefi Temelleri Rehberlik ve Psikolojik Danışma Arasındaki Farklar Rehberlik ve Öğretim Arasındaki Farklar Rehberlik Modelleri Mesleki Yardım Süreci Olarak Rehberlik (Parsons Modeli) Eğitimle Kaynaştırılmış Model Klinik Model (Özellik- Faktör Kuramı) Karar Vermeye Yardımcı Model Gelişimsel Model

16 1. BÖLÜM ÇAĞDAŞ EĞİTİM ANLAYIŞI, ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ VE REHBERLİK HİZMETLERİ Bölüm Öncesi 1. Bölüm, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin temelini, ortaya çıkış sürecini, içeriğini ve bu hizmetin yerine getirilmesi esnasında dikkate alınması gereken ilkeleri içerisinde barındırmaktadır. Bu bölümün iyi anlaşılması, genel olarak rehberlik alanı ile ilgili soruların doğru cevaplandırılmasını kolaylaştıracaktır; çünkü son yıllarda çıkan sorular incelendiğinde, rehberlik alanında sorulan soruları doğru yanıtlayabilmek için birtakım kavramları bilmek yetmemekte, rehberlik anlayışını kavramak ve bu anlayışa göre yorum yapmak önemli olmaktadır. Özellikle bu bölüm içerisinde yer alan rehberlik ilkeleri, rehberlik hizmetinin ne olduğuna ilişkin bilgiler ve rehberlik hizmetine ilişkin yanlış anlayışlar ayrı bir önem kazanmaktadır. Sınava hazırlanan adayların bu bilgileri dikkate alarak hazırlanmaları işlerini büyük ölçüde kolaylaştıracaktır. YAŞAMDAN İNSAN OLMAK Almanya da bir lise müdürü, her eğitim öğretim yılı başında öğretmenlerine şu mektubu gönderirmiş. Bir toplama kampından sağ kurtulanlardan biriyim. Gözlerim hiçbir insanın görmemesi gereken şeyleri gördü. İyi eğitilmiş ve yetiştirilmiş mühendislerin inşa ettiği gaz odaları, iyi yetiştirilmiş doktorların zehirlediği çocuklar, işini iyi bilen hemşirelerin vurduğu iğnelerle ölen bebekler, lise ve üniversite mezunlarının vurup yaktığı insanlar Eğitimden bu nedenle kuşku duyuyorum. Sizlerden isteğim şudur: Öğrencilerinizin insan olması için çaba harcayın! Çabalarınız bilgili canavarlar ve becerikli psikopatlar üretmesin. Okuma yazma, matematik, çocuklarınızın daha fazla insan olmasına yardımcı olursa ancak o zaman önem taşır.

17 4 EĞİTİM ve REHBERLİK Okullarda gerçekleştirilen eğitim öğretim faaliyetleri hem öğrencilerin bilişsel becerilerinin artmasına katkı sağlayacak uygulamaları içermekte olup hem de eğitim öğretim faaliyetleri ile kazandırılamayan çeşitli becerilerin kazandırılmasında ve bireylerin yaşam içerisinde karşılaştıkları sorunların çözümünde çeşitli uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyaç rehberlik hizmetlerini gerekli kılmakta ve rehberlik hizmeti bu özelliği itibariyle eğitim öğretimin ayrılmaz ve tamamlayıcı bir unsuru haline gelmektedir. Bireyin toplumsallaşmasına, sosyalleşmesine katkıda bulunan birincil kaynaklar: Bireyin ailesi, Akrabaları, Komşuları, Arkadaşları, Öğretmenleri ve çevresindeki diğer kişiler olarak ifade edilebilir. Bireyin toplumsallaşmasına, sosyalleşmesine katkıda bulunan ikincil kaynaklar: Eğitimin Amacı Eğitim; bireyi bilişsel, bedensel, sosyal ve duygusal yönden kendisi ve toplum için en uygun biçimde geliştirmeyi amaçlar. Bireyi kendisi için yetiştirme; bireyi bir meslek sahibi yapma, bireyin topluma uyumunu sağlama, bireye kendini geliştirme olanakları sunma anlamına gelmektedir. Bireyi toplum için yetiştirme ise toplumun düzenini ve sürekliliğini sağlamak, kültürel mirasın aktarımını sağlamak, ekonomik yapı için nitelikli insan yetiştirmek anlamına gelmektedir. Kitaplar, Gazeteler, Dergiler, Basılı materyaller, Televizyon, Radyo, Bilgisayar ve internet gibi iletişim araçlarıdır. Not Eğitim; bireyi, hem kendisi hem de toplum için yetiştirmeyi amaçlar. Eğitimin İşlevleri Eğitimin iki temel işlevi vardır. Bunlar: Bireyselleştirme (kendine yeter insan) ve toplumsallaştırma (toplum için insan) olarak ifade edilebilir. 1. Toplumsallaştırma (Toplum için İnsan) Toplumsallaştırmanın amacı: Bulunduğu toplumun kültürünü, değerlerini bilen ve benimseyen, Toplumun sorumlu bir üyesi olarak sorumluluklarını bilen ve yerine getiren, İçinde bulunduğu toplumu değerli bulan ve onu ileriye götürmek için elinden geleni yapan, Diğer bireylerle iyi iletişim kurabilen, Toplumdaki diğer insanların ve kendisinin ihtiyaçları için çalışan ve üreten, yapıcı bireyler yetiştirmektir. KPSS de Çıkmış Soru Aşağıdakilerden hangisi, çocukların sosyalleşmesine katkıda bulunan birincil kaynaklar arasında yer almaz? A) Okul B) Arkadaşlar C) Aile D) Öğretmenler E) Kitaplar Cevaba Ulaştıran Anahtar Kelimeler: Sosyalleşme, birincil kaynaklar, kitap Çözüm: Çocuğun sosyalleşmesine katkıda bulunan birincil kaynaklar: Bireyin ailesi, akrabaları, komşuları, arkadaşları, öğretmenleri ve çevresindeki diğer kişilerdir. Çocuğun sosyalleşmesine katkıda bulunan ikincil kaynaklar ise: Kitaplar, gazeteler, dergiler, basılı materyaller, televizyon, radyo, bilgisayar ve internet gibi iletişim araçlarıdır. Bu bilgiler doğrultusunda soru incelendiğinde, kitaplar ikincil kaynaklar içerisinde değerlendirilir. Cevap E 2. Bireyselleştirme (Kendine Yeter, Özerk İnsan) Bireyselleştirmenin amacı: Kendi potansiyelinin farkında olan, Kendi ayakları üzerinde durabilen, Karşılaştığı problemleri çözebilen, Kendi kararlarını verebilen, Başkalarına bağımlı olmayan bireyler yetiştirmektir.

18 5 Not HOCA SORUSU Eğitim; bireyin, içinde bulunduğu topluma etkin uyumunu kolaylaştırırken bireyin kendisine yeter hale gelmesine de yardımcı olur. Eğitim Anlayışları Bilim ve teknolojinin hızlı gelişimi, toplumsal yapıda meydana gelen değişiklikler eğitim bilimleri alanına da yansımış ve eğitim bilimleri alanında çeşitli değişimleri beraberinde getirmiştir. Bu değişimin en başında geleneksel eğitim anlayışından, çağdaş eğitim anlayışına geçişi ifade etmek mümkündür. Geleneksel Eğitim Anlayışı Öğretmen ve programı ön plana çıkartmakta, öğrenciyi pasif kılmaktadır. Bu anlayış, yapısı gereği öğretimi vurgulamış ve öğrenciyi kendisine bilgi yüklenilmesi gereken bir varlık olarak görmüştür. Bireylerin daha çok zihinsel ve entelektüel gelişimine vurgu yapan bu yaklaşım, bireylerin kendilerine özgü durumlarını da göz ardı etmekte, herkes için aynı, standart bir yaklaşımı içermektedir. Çağdaş Eğitim Anlayışı Öğrenciyi merkeze alan bir yaklaşımı içermekte, öğrenciyi bireysel farklılıkları olan değerli bir varlık olarak görmektedir. Bu anlayış içerisinde öğretmen; öğrenciye rehberlik eden, öğrenciye zengin eğitim ortamları hazırlayan, öğrencilerle bire bir ilgilenen bir görevi üstlenmiştir. Bu anlayış içerisinde öğrenciler sadece zihinsel ve entelektüel açıdan geliştirilmeye çalışılmamakta, bir bütün olarak (zihinsel, bedensel, ruhsal, sosyal) tanınmaya ve geliştirilmeye çalışılmaktadır; çünkü bu şekilde hareket edildiğinde bireylerin kendilerini gerçekleştireceğine ve toplumu geliştireceğine inanılmaktadır. Geleneksel eğitim anlayışı öğretim ve yönetim olmak üzere iki ögeden oluşmaktadır; fakat çağdaş eğitim anlayışı bu iki ögeye ek olarak üçüncü bir ögeyi içermektedir. Bu öge, öğrenci kişilik hizmetleridir. Not Çağdaş eğitim anlayışı ile geleneksel eğitim anlayışı arasındaki en önemli farklılık, öğrenci kişilik hizmetleridir. Çağdaş eğitim sisteminin ilkelerini benimseyen bir öğretmenin, sınıflarda öğretim etkinliklerini yürütürken aşağıdakilerden hangisini yapması uygun olmaz? A) Öğretim etkinliklerini yürütürken öğrencileri olabildiğince aktif kılmaya çalışması B) Yalnızca söz almak isteyen öğrencileri değil, tüm öğrencileri konuşturmaya çalışması C) Öğrencilerine belirlediği hedefi göstermesi ve her öğrencisinden bu hedefe varmasını istemesi D) Öğrencilerine tarafsız bir şekilde yaklaşarak öğrenciler arasında ayrım yapmaması E) Öğrencilerin aileleri ile sürekli bir araya gelerek aileleri yapılan çalışmalar hakkında bilgilendirmesi Çözüm: Çağdaş eğitim anlayışı öğrenciyi merkeze alan bir anlayışı içerdiği ve demokratik bir yaklaşımı savunduğu için, bu anlayışı benimseyen bir öğretmenin süreç içerisinde öğrencilerini aktif kılmaya çalışması ve her öğrencisinin kendisini ifade etmesini sağlaması beklenir. Ayrıca öğrencilerine tarafsız bir şekilde yaklaşmak ve öğrencilerin aileleri ile bir araya gelerek iş birliği yapmak da çağdaş eğitim sistemini benimseyen bir öğretmenin sergileyebileceği davranışlardır; ancak öğrencilerine kendisinin belirlediği bir hedefi göstermek ve bireysel farklılıkları dışarıda bırakarak herkesin bu hedefe varmasını istemek, çağdaş eğitim anlayışına değil, geleneksel eğitim anlayışına uygun bir durumdur. Cevap C Çağdaş Eğitim Sisteminin Ögeleri ÇAĞDAŞ EĞİTİM SİSTEMİ ÖĞRETİM Öğrencilere belirli bir alanda bilgi, beceri ve tutum kazandırmayı amaçlayan, planlı ve programlı faaliyetlerin bütünüdür. ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ Öğrencilerin gelişimini her yönü ile destekleyen, öğrencilerin çeşitli ihtiyaçlarını karşılamaya ve karşılaştıkları sorunların çözümüne yardımcı, öğretim etkinlikleri dışında yer alan hizmetler grubudur. YÖNETİM Öğretim hizmetlerinin ve öğrenci kişilik hizmetlerinin etkili bir şekilde yürütülmesinden sorumlu yönetimsel hizmetlerin bütünüdür.

19 6 ÖĞRENCİ KİŞİLİK HİZMETLERİ 2. Sosyal Yardım Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Sosyal Yardım Hizmetleri Rehberlik Hizmetleri Öğrencilerin maddi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik burs ve kredi hizmeti verme, Barınma ihtiyacını karşılamaya yönelik çalışmalar yapma, Beslenme ve ulaşım hizmeti ile ilgili yardımlar sunma, ÖĞRENCİ KİŞİLİK Öğrencilere yarı zamanlı çalışma imkânı sağlama. HİZMETLERİ Not Kayıt / Kabul Hizmetleri Özel Eğitim ve Özel Yetiştirme Hizmetleri Sosyal / Kültürel Hizmetler Sosyal yardım hizmetleri, öğrencilerin çeşitli ihtiyaçlarını karşılayarak eğitim-öğretimden en iyi şekilde yararlanmasına yardımcı olmaya yönelik uygulamaları içerir. Not Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri; çağdaş eğitim anlayışı içerisinde yer alan, öğrenci kişilik hizmetleri kapsamında bir hizmettir. Öğrenci kişilik hizmetleri, çeşitli hizmet alanlarını içerisinde barındıran bir hizmetler grubu olarak ifade edilebilir. Öğrenci kişilik hizmetleri içerisinde yer alan hizmetler ve bu hizmetler kapsamında yapılan çalışmalar aşağıda ifade edilmiştir. 1. Sağlık Hizmetleri Sağlık eğitimi verme, Çeşitli rahatsızlıkları tanılamak veya çeşitli rahatsızlıkların yaşanmasını önlemek amaçlı kontroller ve taramalar yapma, Sağlığı korumaya yönelik bilgilendirme çalışmaları düzenleme, Sağlık problemlerini tedavi etmeye çalışma. Yaşanan bir grip salgını ile ilgili eğitim öğretim kurumlarındaki öğrencilere aşılar yapılması, hijyen kuralları ile ilgili öğrencilerin bilgilendirilmesi, okul içerisinde meydana gelen bir kazaya ilişkin revirde ilk müdahalenin yapılması gibi durumları içerir. Maddi durumu yerinde olmayan Ahmet e özel bir vakıf tarafından burs verilmesi, ders kitaplarının öğrencilere ücretsiz dağıtılması, taşımalı eğitim sistemi ile öğrencilerin ücretsiz bir şekilde kendilerine en yakın okula ulaştırılması, kaymakamlıklar ve valilikler aracılığı ile imkânı olmayan öğrencilere giysi yardımı sunulması gibi durumları içerir. 3. Rehberlik Hizmetleri: Rehberlik hizmetleri içerisinde çok çeşitli hizmetlerden söz etmek mümkündür. Bu hizmetler; Bireyi tanıma: Öğrencinin kendini tanıması veya öğrenciye sunulacak hizmetleri belirlemek amacıyla öğrencilere çeşitli ölçme araçlarının uygulanmasına yöneliktir. Bilgi toplama ve yayma hizmeti: Öğrencinin ihtiyaç duyduğu eğitsel, mesleki ve kişisel-sosyal alanda her türlü bilginin toplanması ve bu bilgilerin öğrenci ile paylaşılmasına yöneliktir. Psikolojik danışma hizmeti: Bireyin kendini tanıması, geliştirmesi, kendisine ve çevresine uyum sağlaması, sorunlarını çözmesi ve sağlıklı kararlar verebilmesi için uzman kişilerce verilen profesyonel bir yardım hizmetidir. Psikolojik danışma hizmeti, rehberlik hizmetlerinin kapsamında yer alan, özel bir hizmet alanıdır. Bu hizmet, diğer hizmet alanlarına göre daha yoğun bilgi ve beceri gerektirdiği için yalnızca psikolojik danışmanlarca verilmektedir.

20 7 Not Rehberlik hizmet alanları içerisinde yer alan psikolojik danışma hizmeti, diğer hizmet alanlarından daha farklı bir öneme sahiptir. Bu hizmet, rehberlik hizmetlerinin özünü ve asıl işlevini oluşturmaktadır. Oryantasyon (Duruma Alıştırma) Hizmeti: Öğrencileri yeni bir duruma ya da yeni bir ortama alıştırmak amacıyla, öğrencilere okulu, çevresini ve yararlanabilecekleri imkânları tanıtmaya yönelik etkinliklerdir. Yöneltme ve Yerleştirme Hizmeti: Öğrencinin yönelebileceği bir üst eğitim kurumu ya da iş imkânları konularında öğrenciye bilgi verilmesi, öğrencinin, bu bilgiler doğrultusunda kendisi için en uygun olanı seçmesi, yerleştirilmesi ve başarılı olmasını sağlamaya yönelik hizmetlerdir. Sevk (Yardım Almaya Yönlendirme) Hizmeti: Tıpkı hastanelerdeki işleyişte olduğu gibi; psikolojik danışma ve rehberlik servislerinin olmadığı ya da yetersiz kaldığı durumlarda öğrencinin yardım ihtiyacının karşılanabilmesi için, okulun psikolojik danışmanının, öğrenciyi, rehberlik araştırma merkezleri, sosyal yardım kuruluşları, psikiyatri servisleri, özel eğitim uzmanı, sosyal çalışma uzmanı gibi diğer kurum veya kişilere yönlendirmesidir. İzleme Hizmeti: Yapılan çeşitli rehberlik yardımlarının sonrasında ortaya çıkan durumu görmek, yapılan çalışmalara ilişkin geri bildirim elde etmek amacıyla kullanılan hizmet alanıdır. Araştırma Değerlendirme Hizmeti: Yapılan çeşitli rehberlik yardımlarının sonrasında ortaya çıkan durumu analiz etmek, güçlü ve zayıf yönleri tespit etmek, ulaşılan sonucun öz eleştirisini yapmakla ilgili hizmet alanıdır. Bu hizmet aracılığı ile yapılan yardımların etki düzeyi, niteliği görülmekte ve çalışmaların geliştirilmesi sağlanmaktadır. Müşavirlik (Konsültasyon): Bu hizmet, okuldaki psikolojik danışman ile birlikte öğrenciyle ilgili bir ya da daha fazla kişinin (öğretmen, yönetici, veli) iş birliği içinde, öğrencinin gelişmesine yönelik kurdukları yardım ilişkisidir. Çevre ve Veli İle İlişkiler: Okuldaki psikolojik danışmanın, hizmetlerinin niteliğini ve etkililiğini artırabilmesi için veli toplantıları düzenlemesi, velilerle olumlu ve anlamlı bir ilişki kurması ve bunun yanı sıra çevresinde bulunan diğer psikolojik danışma ve rehberlik servisleri ile irtibatta olması, onların çalışmaları hakkında bilgi sahibi olması, kendi çalışmalarından onları haberdar etmesi ve bu servislerde çalışan psikolojik danışmanlarla iş birliği yapmasıdır. Program Hazırlama ve Geliştirme Hizmeti: Okullarda öğrencilere uygun, işlevsel ve amaca hizmet eden programların hazırlanması, yapılan rehberlik programlarının geliştirilmesi için ilgililerle iş birliği yapılmasıdır. Not Rehberlik hizmet alanları içerisinde yer alan Araştırma Değerlendirme, Müşavirlik (Konsültasyon), Çevre ve Veli İle İlişkiler ve Program Hazırlama ve Geliştirme Hizmeti bireye dolaylı olarak ulaşmakta, diğer hizmet alanları ise doğrudan ulaşmaktadır. Bu bölümde rehberlik hizmet alanları ile ilgili özet açıklamalara yer verilmiştir. Rehberlikte yer alan hizmet alanları 3. bölümde ayrıntılı bir biçimde incelenecektir. Rehberlik hizmetleri, öğrencilere eğitsel, mesleki ve kişisel-sosyal alanda ihtiyaç duydukları konularda sunulan bir yardım olup, eğitim-öğretimin ayrılmaz ve tamamlayıcı bir parçasıdır. 4. Sosyal Kültürel Hizmetler Boş zamanları değerlendirme ile ilgili bilgiler verme, Boş zamanları değerlendirmeye yönelik etkinlikler düzenleme, Eğitsel kulüpler kapsamında uygulamalar yapma, Sportif, sanatsal, kültürel etkinlikler düzenleme. Okullarda düzenlenen bahar şenlikleri, okul içinde veya dışında çeşitli alanlarda düzenlenen yarışmalar, il içi ve dışı yapılan geziler bu kapsamda değerlendirilir.

21 8 Not HOCA SORUSU Sosyal - kültürel hizmetler öğrencilerin sahip oldukları niteliklerin açığa çıkmasına ve öğrencilerin kendilerini geliştirmesine katkı sağlamaktadır. 5. Özel Eğitim ve Özel Yetiştirme Hizmetleri Özel Eğitim: Akranlarına göre öğrenme güçlüğü çeken, herhangi bir engele sahip bireylere yönelik çalışmalar ile üstün zekâlı veya üstün yetenekli bireylere yönelik uygulamaları içerir. Özel eğitim hizmetleri eğitim sistemimiz içerisinde Kaynaştırma eğitimi, Özel eğitim sınıfları, Özel eğitim okulları, Evde eğitim yoluyla öğrencilere ulaştırılmaktadır. Hiperaktivite, öğrenme güçlüğü, özel öğrenme güçlüğü,otizm veya üstün zekalı olma gibi çeşitli durumlar özel eğitim kapsamında değerlendirilmektedir. Özel Yetiştirme Özel bir becerisi olan bireylerin bu niteliklerini geliştirmeye yönelik uygulamalar, sınavlara hazırlık amacıyla düzenlenen kurslar, etütler ile başarısızlığı gidermeye yönelik yetiştirme hizmetlerini içerir. Üstün zekâlı, üstün yetenekli olma durumu özel eğitim hizmeti ile ilgili olup özel bir alanda yetenekli, becerili olma durumu özel yetiştirme hizmeti ile ilgilidir. 6. Kayıt-Kabul Hizmetleri Öğrencilerin okula kabulü ve beraberinde okula, alanlara ve sınıflara kayıt işlemlerini gerçekleştirme, Öğrencilerin devam ve başarı durumlarını izleme. Çağdaş eğitim sisteminin temel ögelerinden birisi de öğrenci kişilik hizmetleridir. Öğrenci kişilik hizmetleri içerisinde çok çeşitli hizmetler yer almaktadır. Aşağıdakilerden hangisi öğrenci kişilik hizmetleri kapsamında değerlendirilebilecek uygulamalar arasında gösterilemez? A) Okul içerisinde rahatsızlanan bir öğrencinin ailesi ile iletişime geçilerek uygun bir sağlık kurumuna yönlendirilmesi B) Okulda basketbol alanında yetenekli öğrencilere hafta sonu belirli saatler arasında çalışmalar düzenlenmesi C) Derslerde dikkati çok çabuk dağılan bir öğrencinin dikkat eksikliği şüphesiyle en yakın Rehberlik ve Araştırma Merkezine sevk edilmesi D) Öğrencilere verilen projelerin ve performans ödevlerinin değerlendirilmesi E) Üniversite sınavı sonucunda belirli bölümlere yerleşen öğrencilerden maddi durumu iyi olmayanlara üniversite yurtlarından faydalanmada öncelik tanınması Çözüm: Seçenekler incelendiğinde; A seçeneğinde ifade edilen sağlık hizmetleri, B seçeneğinde ifade edilen özel yetiştirme hizmetleri, C seçeneğinde ifade edilen rehberlik hizmetleri kapsamında sevk hizmeti, E seçeneğinde ifade edilen ise sosyal yardım hizmeti ile ilgilidir. Ancak D seçeneğinde ifade edilen, bir ölçme değerlendirme durumu olup öğretim hizmeti kapsamında ele alınacak bir uygulamadır. Bu nedenle bu uygulama öğrenci kişilik hizmetleri kapsamında değerlendirilemez. Cevap D Öğrenci Kişilik Hizmetlerinin Amaçları Öğrenci kişilik hizmetleri aracılığıyla ulaşılmak istenen noktaları şu şekilde özetlemek mümkündür: Öğrencilerin sahip oldukları nitelikleri fark etmelerine yardımcı olma Öğrencilerin bireysel farklılıklarını ortaya çıkararak eğitim uygulamalarını bu doğrultuda yapılandırmaya yardımcı olma Öğrencilerin çeşitli ihtiyaçlarını karşılamaya yardımcı olarak onların eğitim öğretimden en iyi şekilde yararlanmasına katkıda bulunma Öğrencilerin kişilik gelişimine katkıda bulunma Öğrencilerin kendilerini bir bütün olarak tanımalarına ve geliştirmelerine olanak sağlama