KHY Sözleşmesi (Net x Brüt maliyet) DDGM Toplantı Salonu

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KHY Sözleşmesi (Net x Brüt maliyet) DDGM Toplantı Salonu"

Elmas Acar
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 KHY Sözleşmesi (Net x Brüt maliyet) DDGM Toplantı Salonu

2 Tanımlar Bilet satışlarından elde edilen Net Sözleşme gelirleri, kamu makamının talep ettiği hizmetlere yönelik ödemelerin bir kısmı olarak işletmeciye verilir. İşletmecinin yolcu sayısını ve müşteri memnuniyetini artırması için güçlü bir teşvik olarak AB de kullanımı gittikçe artmaktadır. Ayrıca kamu makamı ile işletmeci arasında sorumluluk dağılımına yönelik uygun bir temel olduğu düşünülür ve işletmeciye ürün ve kalite inovasyonu için özgürlük tanır. Bu şekilde kamu makamı, yolcu sayısındaki değişikliklerden doğacak riskleri işletmeciye bırakmış olmaktadır. Brüt sözleşme, bilet gelirlerinin tamamı kamu makamına gider, kamu makamı ise gerekli hizmetleri yürütmek üzere işletmeciye ödeme yapar. Kamu makamının müşterilere yönelik tüm sorumluluğu muhafaza etmek istemesi durumunda bu sözleşme türü kullanılır. İşletmeciye yönelik bazı ekonomik teşviklerle birlikte uygulanabilir.

3 BRÜT maliyet sözleşmesi Kalite kriteri + - Ödül (Bonus) Ceza (Malus) Kamu Ulaştırma Makamı yolcu gelirini elinde tutar Gelirler = SÜBVANSİYON MALİYETLER İşletmecinin tahmin ettiği ve verdiği maliyetler kamu makamı tarafından sübvansiyon ile karşılanır ve işletmeciye geri ödeme yapılır. TEŞVİK planı ile kalite kriterlerine ulaşılması işletmecinin kâr marjını artırabilir.

4 NET maliyet sözleşmesi MALİYET R/D SÜBVANSİYON GELİRİ YOLCU GELİRLERİ Gelirler işletmecide kalır. Kamu Ulaştırma Makamı, sübvansiyon yolu ile maliyet ve gelirler arasında tahmin edilen farkı karşılar. Gelirler: İşletmeci için tahmin edilen kârı içerir. Azalabilir veya artabilir: Artış / maliyette azalma Azalma / gelir artışı Sabit sübvansiyon sözleşmesi, Kamu makamının finansal katkısının uzun vadede nasıl olacağının görülmesini sağlar. Net sözleşme, Kamu Makamı ve Tren İşletmecisi arasında risk paylaşımını içermelidir.

5 Net/Brüt Sözleşme Çeşitleri (Almanya Örneği) Brüt maliyet Sözleşmesi Gelir riski tamamen kamu makamına ait. TİF (Tren İşletme Firması), talep değişikliklerinden etkilenmez. Teşvik içeren Brüt Maliyet Sözleşmesi Gelir riski kamu makamına ait. TİF, ulaştırma sözleşmesindeki ek teşvikler yoluyla talep değişikliklerinden etkilenir Başlangıç güvence modeli (Brüt maliyet sözleşmesi, daha sonra net maliyet sözleşmesine dönüşür) İlk başka gelir riski kamu makamına aittir. TİF, gelirler ve gelir paylaşımında deneyim kazandıktan belli bir süre sonra net maliyet sözleşmesine katılır. Koridor modeli Gelir riski belli ölçüde işletmeciye aittir. İşletmecinin risk limiti aşıldığında kamu makamı riski paylaşır. Net maliyet sözleşmesi Gelir riski tamamen işletmeciye aittir.

6 Risk Paylaşımı kısaca Riski kim taşıyor? Tren İşletmecisi mi yoksa Kamu Makamı mı? Sözleşme Türü Üretim riski (maliyetler) Ticari risk (gelir) Brüt sözleşme İşletmeci Kamu Net sözleşme İşletmeci İşletmeci Bu, basit risk dağılımıdır ancak ara sözleşmelerle başka şekillerde de paylaşılabilir. Risk ayrıca GSYİH gelişimi, yerleşik halk, karayolu yapımı gibi konularla da bağlantılı olabilir

Risk paylaşımı çeşitleri Kamu Makamı Risk ve sorumluluk paylaşımı İşletmeci Kamu makamı tarafından araç havuzu Kamu makamının demiryolu araçları finansman modeli Yaşam döngüsü modeli Kamu makamı araç

7 Risk paylaşımı çeşitleri Kamu Makamı Risk ve sorumluluk paylaşımı İşletmeci Kamu makamı tarafından araç havuzu Kamu makamının demiryolu araçları finansman modeli Yaşam döngüsü modeli Kamu makamı araç sağlar Borç yönetimi garantisi Faiz oranı risklerinin kamu makamınca kabul edilmesi Yeniden kullanım/yeniden kabul garantisi Kamu makamının mülkiyeti veya leasing modeli (Kamu makamının finansal desteği olmadan) İşletme sorumluluk alanı için bonus -ceza sözleşmesi Tüm maliyet türlerinin endekslenmesi Enerji ve işgücü maliyetlerinin endekslenmesi Genel performans için bonus-ceza sözleşmesi (tüm gecikmeler dahil) Verimlilik düşüşleri için kısmi endeksleme Brüt Maliyet Sözleşmesi Koridor modeli/paylaşımlı gelir riski Başlangıç Brüt Maliyet, daha sonra Net Maliyet Sözleşmesi Net Maliyet Sözleşmesi Kaynak: BAG-SPNV, BSL Transportation

8 Maliyet Hesaplama Hizmetin toplam maliyetleri genellikle aşağıdaki giderler üzerinden hesaplanabilir: o Hat erişim ücretleri o Enerji ve yakıt tüketimi o Demiryolu taşıtlarının bakımı o Vergiler o Trendeki personel (Makinist ve diğer mobil personel) o Demiryolu taşıtlarının maliyeti (amortisman ve faiz) o Manevra hizmetleri, ısıtma ve temizlik o Hareket kısıtlaması olan yolculara yardım o Diğer yolcu maliyetleri

9 Gelir hesaplama Hizmetten elde edilen toplam gelir genellikle aşağıdaki üretim verilerine dayalı olarak hesaplanır: o Koltuk km o Yolcu km o Yolcu km başına brüt gelir

10 Makul kâr (Danimarka örneği) Tren işletmecisi için makul kâr hükmü sözleşmeye eklenmelidir. Danimarka örneği: makul kâr hükmü, sözleşmelerin çoğunda yer almaktadır. Bunun düzeyi taraflar arasında müzakere edilir (idare ve işletmeci). En önemli sözleşmelerin bazılarında maksimum %6 makul kâr ön görülmektedir.

11 Avantaj ve Dezavantajlar Sözleşme türü Avantajları Brüt sözleşme İşletmeci için güvenilir hesaplama Piyasaya giriş için düşük engel Yüksek yasal belirginlik Kamu çıkarının uygulanması (vergiler) Kamu ulaştırma birliklerine sorunsuz entegrasyon Rekabet tarafsızlığı Net sözleşme Girişimci çıkarının korunması İzleme ücretleri düşük Sabit miktarda tazminat ödemeleri En düşük şartların belirlenmesi gerekli Dezavantajları Girişimci çıkarı yok Düzenleme düzeyi yüksek Kamu makamı için bütçe güvenilirliği yok İzleme çabaları yüksek Yasal belirginlik düşük (ihale durumunda) İşletmeciler için daha yüksek risk Kamu makamına entegrasyon daha zor Toplumsal, çevreyle ilgili ve politik amaçların dikkate alınması için teşvik yok

Almanya, Fransa baskın sözleşme türü ALMANYA- kullanılan sözleşme türleri, yapılan kamu hizmet sözleşmelerinin toplam %60 ının net maliyet sözleşmeleri olarak sınıflandırıldığını göstermektedir

12 Almanya, Fransa baskın sözleşme türü ALMANYA- kullanılan sözleşme türleri, yapılan kamu hizmet sözleşmelerinin toplam %60 ının net maliyet sözleşmeleri olarak sınıflandırıldığını göstermektedir (gelir riski [genellikle tamamen] işletmeci tarafından üstlenilir). Kamu hizmet sözleşmelerinin %40 ı brüt maliyet sözleşmeleri olarak sınıflandırılır (gelir riski [genellikle tamamen] kamu makamı tarafından üstlenilir) FRANSA 2011 verileri, kamu hizmet sözleşmelerinin yaklaşık %80 inin net maliyet sözleşmesi olarak sınıflandırıldığını göstermektedir. Gross contracts 40% Net contracts 60% Kaynak: Beck, Barriers to Entry in Rail Passenger Services Empirical Evidence for Tendering Procedures in Germany, 2011 Net contract Gross contract Management contract 12% 9% 79%

13 KHY sözleşme örneği: Londra (Büyük Britanya) Teşviklerle brüt maliyet sözleşmesi ihalesi (demiryolu) döneminde Dockland Light Railway (DLR) (Londra nın doğusu) işletim ve bakımı için çeşitli teşvikler içeren sözleşme İhale prosedürü Rekabetçi bir ihale süreci ile sözleşme imzalanmıştır. Ekonomik açıdan en avantajlı teklif temelinde değerlendirme yapılmıştır. Sözleşme Türü açıklaması Sözleşmeye bağlı hizmet düzeyine yönelik sabit ücret. Hizmet kalitesine bağlı bonus/ceza ödemeleri. Ayrıca patronajı artırmak için işletmecinin yolcu başına ufak bir ücret almasıyla ufak bir risk paylaşım unsuru mevcuttur. Genel olarak gelir riski DLR ye aittir ve Serco ile yapılan sözleşmenin ana kısmı brüt maliyet sözleşmesi olarak görülebilir. Maliyet İmtiyaz sahibi (franchisee) işletim giderleri riskini taşır: personel, enerji, bakım, vs. Perakende fiyat endeksine göre fiyatlar yıllık artışa tabidir. Trenlerin en az %96 sı zamanında hareket etmelidir (planlanan zamanın üç dakikası içinde) ve günlük olarak trenlerin %2 sinden fazlası iptal edilmemelidir. Gelir TfL yolcu gelir riskini taşır. Çok modelli biletlerden elde edilen gelir, yolcu-km tahminleri temelinde tahsis edilir. Patronajın artması için işletmeciye yolcu başına bonus ödemesi (sabit geçiş ücreti) ödenir (miktar belli değil). İzleme maddesi Hizmet güvenilirliği ve diğer olanakların mevcudiyeti (asansör, merdiven, bilet makinesi, bilgilendirme panoları) hesaplanır (günlük ve dönemlik olarak). Bilet makineleri, asansör, merdiven, bilgi panoları gibi istasyon hizmetleri %100 mevcut olmalıdır. Üç ayda bir genel hizmet, temizlik, bilgilendirme, güvenlik ve personeli içeren müşteri memnuniyet araştırması yapılır. Yolcuların en az %90 ının tren hizmetlerinden memnun olması gereklidir.

14 KHY sözleşme örneği: Londra (Büyük Britanya) Teşviklerle brüt maliyet sözleşmesi ihalesi (demiryolu) Sözleşme değeri ve risk düzeyi: potansiyel sözleşme süresi üzerinden sözleşme değeri 400m (9 yıl). Reklam gelirleri Patronaj artışı için bonus ödemesi Kalite, Güvenilirlik, Ceza/ödül ödemeleri Yolcu başına sabit ücret Sözleşme fiyatının %5 inden az Bonus/Ceza Sözleşme değerine bağlı genel tahsis Değişken (risk, işletmecinin) Sabit (risk, kamu makamının)

Benzer belgeler

Demiryollarında Yolcu Hakları

Demiryollarında Yolcu Hakları Türkiye ve AB deki Mevzuat Mayıs 2015 DDGM Sunum İçeriği "Yolcu Hakları" Ne Anlama Gelir? DDGM nin Sorumluluğu TCDD nin Yolcu Hakları Mevzuatı Karayollarında Yolcu Hakları