Mali Tablolarda Rasyolar İle Analizi

Transkript

1 Mali Tablolarda Rasyolar İle Analiz

2

3 İçindekiler ; - Mali Tablolar Analizinin Amacı - Rasyolar (Oranlar) İle Analiz - Mali Tablolar Analizinde Kullanılan Rasyolar (Oranlar) - Likidite ve Finansal Durumun Analizi - Likidite Oranları - Finansal Durum ile İlgili Oranlar - Bilanço Varlıklarının Kullanılmasını Gösteren Analizler - Kârlılık ve Faaliyet Sonuçlarının Analizi - Mali Tabloların Rasyolar İle Analizi

4 Mali Tablolar Analizinin Amacı İşletmelerin geleceğini plânlamak, kararlar alabilmek için mevcut durum ve gelecek ile ilgili bir takım analiz ve verilere ihtiyaç vardır. Çünkü yapılan analizler sonucunda elde edilen bilgiler, şirket yönetiminin gelecek için vereceği kararlarda bir ışık, bir veri olacaktır. İşletmenin dönemsel faaliyet sonuçlarının ve işletme mali portresinin analiz edilmesi gerek finans ve gerekse muhasebe yöneticilerinin görevlerinden olduğunu düşünüyorum. Mali tablolar analizinin, işletmenin faaliyetleri sonucu başarısını ölçmek için kullanılan araçlardan biri olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Burada bir hatırlatma yapayım mali tablolar olarak, işletme bilanço ve gelir tablosunu söz konusu etmekteyim. Mali tabloların analizi için bir takım usuller bulunmakta. Mesela rasyo (oran) analizinin, başabaş noktası analizinin, karşılaştırmalı mali tablolar analizinin, fon akım analizinin, bu analiz usullerinden birkaç tanesi olduğunu söyleyebilirim. Ben bu e-kitapta sadece rasyo (oran) analizi üzerinde duracağım. Rasyolar (Oranlar) İle Analiz Rasyolar ile analizde dikkat edilmesi gereken, anlamlı olabilecek oranların kullanılmasıdır. Çünkü mali tablolarda bulunan rakamlar kullanılarak çok sayıda oran elde etmek mümkün. Ama bu hesaplanan oranlar bir anlam ifade edecek mi, yönetimin vereceği kararlarda anlamlı veri olabilecekler mi, bu sorular çok önemlidir.

5 Bu çerçevede kullanılması gereken oranların, işletme likidite durumunu, kârlılığını, borç ödeme gücünü, finansman kaynağını, bilanço varlıklarının kullanışını, faaliyet neticelerini ölçen oranlar olması gerekir. Şunu unutmamak gerekir, çok miktardaki oran hesaplayarak oranlar karmaşası yaratmak değil, az ama bir anlamı, bir yorumu olan oranlar hesaplamak hedef olmalıdır. Mali tablolar analizinde kullanılan oranlar sadece işletme finans, muhasebe ve nihayetinde işletme üst yönetimi için veri olmamakta.

6 İşletmeye yatırım yapacak yatırımcılar, işletmeye borç veren bankalar, işletme hissedarları tarafından da kullanılmaktadır. Yatırım yapacak yatırımcılar, yatırım yapacağı işletmenin mevcut durumunu bilmek ve geleceğini tahmin etmek isterler. İşletmeye borç veren bankalar, işletmenin gelecekte borç ödeme gücünün devam edip etmeyeceğini tahmin etmek isterler. Hissedarlar, ortaklık değerinin artıp artmayacağını, istenen kâr dağıtımlarının olup olmayacağını tahmin etmek isterler. Tekrar vurgulamak gerekirse, mali tablolar üzerinde bir takım oranlar hesaplamak, bir takım rakamlar kümesi oluşturmak yetmemektedir. Bunlar üzerinde anlamlı yorumlar yaparak karar alıcılara veri sağlamak asıl iş olmaktadır. Burada hemen, anlamlı yorum yapabilmek için gerekli kriterlerden bahsetmek istiyorum. Bu kriterleri şöyle sıralamak istiyorum; - Mali tablolar üzerinden cari dönem için hesaplanan oranlar, geçmiş dönem oranlarıyla mukayese edilmeli. - İşletmenin bulunduğu sektördeki işletmelere ait oranlar ile ve sektör ortalamaları ile karşılaştırılmalı. - Genel olarak kabul edilmiş oranlar ile mukayese edilmeli. Rasyolar (bir başka ifadeyle oranlar) ile analiz hakkında bu özet bilgilerden sonra, mali tablolar analizinde kullanılan oranlara geçmek istiyorum. Mali Tablolar Analizinde Kullanılan Rasyolar (Oranlar) Finans ve muhasebe yöneticileri, genel olarak işletmenin likidite durumu, bilanço varlıklarının kullanılması, kârlılık, faaliyet sonuçları, borç ödeme gücü, finansman kaynağı gibi konularda veri sağlayan ve üzerinde yorum

7 yapılabilen oranlar ile analiz usulünü kullanmaktadır. Bu çerçevede kullanılan oranları şöyle sınıflandırmak mümkün ; - İşletmenin likidite durumunun analizi için hesaplanan oranlar. - İşletmenin finansal durumu ile ilgili oranlar. - Bilanço varlıklarının kullanılması ile ilgili hesaplanan oranlar. - Kârlılık ve faaliyet sonuçları ile ilgili oranlar. - Kredi taksiti ve faiz ödeme gücünü ölçen oranlar - Büyüme ile ilgili oranlar. Bu e-kitapta likidite, finansal durum, bilanço varlıklarının kullanılması, kârlılık ve faaliyet sonuçları oranlarını kullanarak yapılan mali tablolar analizini incelemeye çalışacağım. Konu öncelikle finans yöneticileri ve çalışanlarını ilgilendirse de, muhasebe yöneticilerini ve muhasebecileri de mali tabloları hazırlayanlar oldukları için ilgilendirdiğini düşünüyorum. Şimdi rasyolar, bir başka ifadeyle oranlar ile analizi detaylandırmaya çalışacağım. Likidite ve Finansal Durumun Analizi Buraya kadar olan anlattıklarımla mali tablolar analizinin amacı ve oranlar ile yapılan analiz hakkında kısa bir bilgi vermiş oldum. Mali tabloların analizinde önemli bir analiz usulünün, oranlar ile analiz olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır, bunu vurgulamak istiyorum. Şimdi likidite ve finansal durum ile ilgili oranlar kullanılarak yapılan analizleri anlatmaya çalışacağım. Likidite Oranları Bu oranlar, işletmenin kısa sürede ödenmesi gereken borçlarını ödeme gücünün, işletme sermayesinin yeterliliğinin tespit edilebilmesi için

8 hesaplanır. Ödeme gücünün bilinmesi tabii ki önce işletme yönetimi için önemli, bunun yanında işletmeye borç verenler açısından kısa vadedeki alacaklarının tahsili için bir gösterge olan bu oran çok önemli olmakta. Ayrıca özellikle kriz dönemlerinde işletmenin faaliyetlerini aksatmadan yürütülmesini göstermesi açısından da likidite oranları önem arz etmektedir. Dönen varlıklar ile kısa süreli borçlar arasındaki ilişki, işletmenin kısa süreli borçlarını ödeme gücünü göstermektedir. Önemli likidite oranlarını şöyle sıralayabiliriz ; - Cari oran : Bu oran işletme dönen varlıklarının, kısa vadeli yabancı kaynaklara

9 bölünmesiyle hesaplanır. Formülü şöyle yazabiliriz ; Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Cari oran işletmenin kısa süreli borçlarını ödeme gücü ile net işletme sermayesinin yeterliliği hakkında fikir verir. Bu oranın en az 1 ve 1 in üzerinde olması gerekir. Ancak işletmenin bulunduğu sektördeki şirketler ve sektör ortalamasına göre mukayeseyi göz ardı etmemelidir. Bu oranın düşmesine sebep olabilecek bazı durumlardan bahsetmek gerekirse şunları söylemek mümkün ; 1. İşletme faaliyetleri neticesinde zarar etmesi. 2. İşletme sahiplerinin işletmeden yüklü kaynak çekmesi, kârın işletmede bırakılmadan nakit olarak dağıtılması. 3. Sermayenin azaltılması. 4. Dönen varlıklar ile uzun vadeli borçların ödenmesi. 5. Kısa vadeli yabancı kaynakların, dönen varlık artışına göre yüksek bir oranda artması. - Asit test oranı : Bu orana cari orana göre daha anlamlıdır. Çünkü bu oranın hesaplanmasında, likiditesi diğerlerine göre düşük olan stoklar, gelecek aylara ait peşin ödenmiş giderler, gelir tahakkukları ve diğer dönen varlıklar gibi kalemler toplam dönen varlıklar tutarından düşülür. Böylece paraya daha kolay çevrilen hazır değerler ve kısa süreli alacaklar toplamı dikkate alınır.

10 Formülü şöyle yazabiliriz ; Asit Test Oranı = (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler + Alacaklar) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Bu oranın genel kabullere göre 1 olması yeterli kabul edilmektedir. - Nakit oranı : Bu oranda yukarıda bahsettiğim asit test oranının payında bulunan alacaklar yer almaz. Nakit oranı yukarıdaki oranlara göre, işletmenin daha ne kadar çok likidite olduğunu gösterir. Yani işletme bir kriz durumunda ( satışların durması, alacaklarını tahsil edememe halinde) kısa sürede ödemesi gereken borçlarını ödeme gücünü gösterir. Formülü şöyle yazabiliriz ; Nakit Oranı = (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler ) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Ancak bu oranda dikkat etmek gereken bir hususa değinmek istiyorum. Hazır değerler içinde vadesi gelmemiş çeklerin bulunması, bankalarda bloke edilmiş mevduatın olması halinde gibi durumlarda bu rakamları ihtiyatla karşılamak gerekir zannediyorum. Bu oran yine genel kabullere göre 0.20 (% 20) ve üstünde olması gerekir.

11 Finansal Durum İle İlgili Oranlar Bu oranlar ile işletmenin en uygun bir şekilde finanse edilip edilmediği, uzun süreli borçların ödeme gücüne sahip olup olmadığı gibi sorulara cevap aranır. Bu oranlar işletmenin mevcut durumu itibariyle, faaliyetleri neticesinde zarar etmesi ve gelecek dönemlerde de yeterli fon yaratma kabiliyetini yitirmesi durumunda, orta ve uzun vadeli borçlarını ödeyip ödemeyeceği hakkında fikir verir. Önemli finansal durum oranlarını şöyle sıralayabiliriz ; - Kaldıraç Oranı : İşletme aktiflerinin oransal olarak ne kadarının, kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar ile karşılandığını gösterir. Bu oranın yüksek olması hali kredi verenler açısından ihtiyatla karşılanır, izlenir. Çünkü işletmenin kredi taksitlerini ve faizleri ödeyememe durumuna düşeceği endişesi taşırlar. Ancak burada şunu vurgulamak da gerekir, eğer işletme yüksek bir kâr oranı ile çalışıyor ve borçlanma maliyetinin üzerinde fon yaratıyorsa, bu yüksek oranda yabancı kaynak kullanmak bir avantaj da yaratabilir. Böylece işletme sahipleri kendi öz kaynakları yerine yabancı kaynak ile fon yaratabilir, bu durumu bir avantaj olarak kullanabilirler. Ancak bu durumun devamlılık arz etmeyeceği, en başta kredi verenlerin müdahale ederek belirli öz kaynak arayabileceklerini de söylemek gerekir düşüncesindeyim. Kaldıraç oranı formülünü şöyle yazabiliriz ; Kaldıraç oranı = Toplam Yabancı Kaynaklar / Aktif Toplamı

12 Bu oranının 0,50 (% 50) üstünde olmasına genellikle olumsuz bakılır, bir uyarı işareti olarak değerlendirilir. - Öz sermaye oranı : Öz kaynakların, aktif toplamına bölünmesi ile hesaplanan bu oranın yüksek olması, işletmenin mali gücünün yüksekliğine işaret olarak değerlendirilir. Bu oranının yüksek olması kredi verenlerin işletmeye olan güvenini artıracağı düşünülebilir. Ancak burada şu soruya da cevap aramak gerekir, acaba işletme daha az maliyetli olabilecek yabancı kaynak kullanımını ihmal etmekte midir? Burada öz kaynak ve yabancı kaynak arasında belli bir dengeyi kurmak, risk ve işletme kârlılığını koruma, artırma arasında bir denge sağlamak, finans yöneticileri için önemli bir görev olarak öne çıktığı düşüncesindeyim. Öz sermaye oranını şöyle yazabiliriz ; Öz sermaye oranı = Öz Kaynaklar / Aktif Toplamı Ekonomik kriz dönemlerinde bu oranının yüksek olmasının bir avantaj olacağını söylemek doğru olacaktır kanısındayım. - Borçlanma katsayısı oranı : Bu oran, işletmenin borçlanarak sağladığı kaynak ile işletme ortaklarının getirdiği ve işletmenin oluşturduğu öz kaynak arasındaki ilişkiyi gösterir. Yabancı kaynakların toplam tutarının, işletme öz kaynaklarına (öz sermaye) bölünmesi ile hesaplanır.

13 Bu oranın formülünü şöyle yazabiliriz ; Borçlanma Katsayısı oranı = Toplam Yabancı Kaynaklar / Öz Kaynaklar Borçlanma katsayısının yüksek oluşundan, işletmeye borç verenlerin işletme ortaklarından daha fazla kaynak sağladığı anlaşılır. Bu oranın 1 olması öz kaynağın yeterliliğini gösterir, 2 ye çıkması işletmeler için olumsuz yönde bir alarm olarak düşünülebilir. - Kısa vadeli yabancı kaynağın aktif toplamına oranı : Bu oran işletmenin aktif toplamının yüzde kaçının kısa vadeli kaynak ile finanse edildiği hakkında fikir verir. Bu oranın formülünü şöyle yazabiliriz ; Kısa vadeli yabancı kaynak oranı = Kısa Vadeli Yabancı Kaynak / Aktif Toplamı Burada şunu söylemek gerekir, kısa vadeli yabancı kaynakla kısa sürede paraya çevrilebilen varlıkların finanse edilmesi gerekir. Kısa vadeli borç ile uzun vadede paraya çevrilebilen duran varlıkların fonlanması işletmeyi kısa vadeli borçlarını ödemede sıkıntıya sokabilecektir. Bu oranının 0,33 (%33) ü aşmaması genel olarak kabul edilebilir. Bilanço Varlıklarının Kullanılmasını Gösteren Analizler Bu bölümde bilanço varlıklarının kullanılması ile ilgili oranları incelemeye çalışacağım. Faaliyet oranları da diyebileceğimiz bu oranların hesabında bilanço ve gelir tablosunda oluşan rakamlar kullanılır.

14 Yani, gelir tablosunda işletme faaliyetleri sonucu oluşan rakamlar ile işletme faaliyetlerinin bilançoya yansıyan neticeleri arasındaki ilişki bu oranlar ile yorumlanır. Önemli faaliyet oranlarını şöyle sıralayabiliriz ; - Alacak devir hızı : Alacak devir hızı, işletme faaliyetleri sonucunda oluşan alacakların tahsil edilebilme hızını gösterir. Satışların, ortalama ticari alacaklara bölünmesi ile hesaplanır. Formülü şöyle yazabiliriz ;

15 Alacak Devir Hızı = Net Satışlar / Ortalama Ticari Alacaklar Burada dikkat edilmesi gereken iki husus var. Birincisi, formülde pay da bulunan toplam net satışlar yerine işletmenin gerçekleşen vadeli satış tutarının alınması (yani peşin satış tutarlarının düşülmesi) daha doğru olacaktır. Çünkü payda da bulunan ortalama ticari alacak tutarı vadeli satışların neticesinde oluşur. İkincisi ise payda daki alacaklar tutarında, sadece işletmenin satışları neticesi oluşan alacakların bulunması gerekir. Mesela personelden, ortaklardan, duran varlık satışından olan alacaklar gibi işletmenin asıl faaliyeti dışındaki alacaklar olmaması gerekir. Alacak devir hızı hakkında yorum yaparken, işletmenin geçmiş yıllardaki ve ayni sektördeki diğer işletmelerin devir hızları ile sektör ortalama devir hızları ile mukayese etmek doğru olacaktır. Tabii ki, normal şartlarda devir hızının yüksekliği işletmenin ticari alacaklarını çabuk tahsil ettiğini gösterir. - Alacakların tahsil süresi : Yıllık gün sayısının ( 360 ya da 365 gün) yukarıda hesaplanması gösterilen alacak devir hızına bölünmesi ile hesaplanır. Formülü şöyle yazabiliriz; Alacak Tahsil Süresi = 360 (ya da 365) / Alacakların Devir Hızı Hesaplanan bu süre, işletmenin vadeli satışlarının ortalama süresine uyuyorsa işletme alacaklarını vadesinde tahsil ediyor demektir. Ancak bu süre, sektördeki diğer işletmelerin ve/veya sektör ortalamasına göre farklılık gösteriyorsa bunun yorumlanması gerekecektir.

16 - Stok devir hızı : Bir işletmede stoklar ne kadar çabuk paraya çevrilebilmekte? Bu sorunun cevabı stok devir hızı ile verilmeye çalışılır. Stok devir hızı, satılan malın maliyetinin ortalama stok tutarına bölünmesi ile hesaplanır. Formülü şöyle yazabiliriz ; Stok devir hızı = Satılan Malın Maliyeti / Ortalama Stok Tutarı Burada ortalama stokların bulunması için aylık (ay sonu) stok tutarlarının 12 aylık tutarının ortalamasının alınması daha doğru olacaktır. Özellikle işletmenin satışları yıl içinde dalgalı bir seyir izliyorsa bu şekilde hesaplamalıdır. Stok devir hızı, hammadde ve malzeme stokları, mamul stokları ve hatta yarı mamul stokları için ayrı ayrı hesaplanabilir. Stok devir hızının yüksekliğinden işletmenin stoklarını kısa sürede paraya çevirdiği anlaşılabilir, dolayısıyla (diğer koşulları göz ardı ettiğimizde) işletmenin kâr artışı sağlaması muhtemel demektir. Ancak stok devir hızı yüksek olması, işletmenin yetersiz stoklarla çalıştığını da gösterebilir. İşletme yetersiz stokla çalışması halinde çeşitli satış fırsatlarını kaçırmak gibi bir durumla da karşılaşabilir. İşletmede alımların ve üretimin satış programına uygun olmaması halinde, yani satış için gerekli üretimin ihtiyacından fazla stok bulundurulması, istenmeyen stokların oluşmasına neden olabilir, bu durum da stok devir hızını düşürecektir. Stok devir hızı yorumlamak için, işletmenin geçmiş yıl hızını, ayni sektördeki diğer işletmelerin hızını, sektörün ortalama devir hızını dikkate almak gerekir.

17 - Stok tutma süresi : Yıllık gün sayısının (360 ya da 365 gün) stok devir hızına bölünmesi ile hesaplanır. Formülü şöyle yazabiliriz ; Stok Tutma Süresi = 360 (ya da 365) / Stok Devir Hızı Bu süre stokların ortalama kaç gün stokta beklediğini ifade eder. Sürenin kısa olması, işletmenin üretimini kısa sürede paraya çevirdiği anlamına gelir. Yani işletme stoklarının likit olma durumu yüksektir. - Net işletme sermayesi devir hızı : İşletmenin satışları ile net işletme sermayesi arasında yakın bir ilişki mevcuttur. Çünkü satışların artması net işletme sermayesi ihtiyacını da artıracaktır. Satış artışı doğal olarak alacakların ve stokların artışını da beraberinde getirecektir. Bu durumda işletme sermayesi ihtiyacı da artmış olacak. Net işletme sermayesi devir hızı formülünü şöyle yazabiliriz ; Net İşletme Sermayesi Devir Hızı = Net Satış Tutarı / Ortalama Net İşletme Sermayesi Bu devir hızının yorumlanmasında dikkatli olmak gerekir. Net işletme sermayesinin devir hızının yüksekliği, işletmede net işletme sermayesinin etkin yönetildiğini gösterebileceği gibi, yüksekliğin işletme sermayesinin yetersizliğinden de kaynaklandığı bir durum olabilir. İşletmenin yüksek tutarda işletme sermayesine sahip olması, stoklar

18 ve alacakların devir hızlarının düşmesi gibi nedenler devir hızının da düşmesini getirebilir. İşletmenin net işletme sermayesinin devir hızının, ayni sektördeki diğer işletmeler ile ve işletmenin geçmiş yıllar hızı ile karşılaştırılması gerekir. Kârlılık ve Faaliyet Sonuçlarının Analizi Şimdi bu e-kitabın konusunu oluşturan rasyolar ile mali tabloların analizini kârlılık ve faaliyet sonuçları ile ilgili oranları inceleyerek tamamlıyalım. Bir işletmenin gelir tablosunun sonunda bulunan kâr rakamı mutlak değer olarak görülür. Ancak bu kâr, işletme için olması gereken, faaliyetler sonucu uygun, arzulanan bir kâr mıdır? Bunun cevabını bulmak gerekir. İşletmenin kâr oranını, bulunan sektördeki şirketlerin kâr oranı ya da sektör ortalamaları ile mukayese etmek doğru olacaktır.

19 Öyle ki, işletmenin elde ettiği kâr, tutar olarak yeterli görülmemesine, düşük olarak değerlendirilmesine rağmen içinde bulunduğu sektördeki şirketlerin kâr oranından daha yüksek bir orana sahipse işletme başarılı olarak değerlendirilebilir. Kârlılık oranlarının önemli olanlarını şöyle sıralayabiliriz ; - Öz kaynak kârlılık oranı : İşletme sahiplerinin yatırdığı tutar diyebileceğimiz öz kaynakların verimliliğini göstermesi açısından bu oran işletme ortakları için bir anlam ifade edecektir. Öz kaynak kârlılık oranını formül olarak şöyle yazabiliriz ; Öz Kaynaklar Net Kârlılığı = Vergi Sonrası Net Kâr / Öz Sermaye Burada şunu göz ardı etmemek gerekir ; İşletme ortaklarının işletmeye koydukları sermayeyi başka yerlerde daha yüksek bir kâr oranı ile değerlendirme imkânı varsa, işletmenin elde ettiği öz kaynak kârlılık oranı işletme ortaklarını tatmin etmeyecektir. Öz kaynak kârlılık oranını, vergi öncesi kâr ile de hesaplamak mümkün, yani formülün pay ına net kâr yerine vergi öncesi kârı koyarak hesaplama yapılabilir. Vergi oranında olabilecek değişikler işletmenin vergi sonrası kârını etkileyecektir. İşletmenin faaliyetleri sonucu elde ettiği vergi öncesi kârı dikkate almak belki daha anlamlı olacaktır.

20 - Satış kârlılık oranları : Net satış kârı oranı ; Ödenecek vergiler de düşüldükten sonra bulunan net kârın net satış tutarına oranlanması ile bulunur. Formülü şöyle yazabiliriz ; Net satış kârı oranı = Vergi Sonrası net Kâr / Net Satışlar Bu oranının yeterliğine, işletmenin geçmiş yıllardaki elde ettiği orana, sektördeki diğer işletmelerin oranlarına bakarak bir yorum yapmak anlamlı olabilir. Faiz ve vergi öncesi kâr oranı ; İşletmenin ekonomik verimliliğini ölçen bu oran, finansman giderleri öncesi kârın net satışa bölünmesi ile hesaplanır. Formülü şöyle yazabiliriz ; Faiz vergi öncesi kâr oranı = (Vergi Öncesi Kâr + Finansman Giderleri) / Net satışlar Bu oran bize şirketin esas faaliyetleri sonucunda elde ettiği kârlılığı gösterecektir. Brüt kâr oranı ; İşletmenin satış maliyetlerini karşıladıktan sonra elde ettiği kârı gösterir. Net satışlardan satılan malın maliyetinin düşülmesi ile bulunan kârın net satışlara oranıdır. Brüt kâr, işletmenin faaliyet giderleri, finansman giderleri ve diğer gelir-giderlerinden önceki kâr olup bu giderleri karşılaması

21 halinde işletme vergi öncesi kâr elde eder. Formülü şöyle yazabiliriz ; Brüt Kâr Oranı = Brüt Kâr / Net satışlar Bu oranın yorumu için, işletmenin daha önceki yıllarda elde ettiği brüt kâr oranı ile, sektördeki diğer işletmelerin brüt kâr oranı mukayese edilmesi faydalı olacaktır. Brüt satış kârının düşmesi veya artmasında aşağıdaki etkenler rol oynayabilir. 1. Maliyetler değişmemesine rağmen satış fiyatları artması brüt kârı artırır. 2. Satış fiyatları artmamasına rağmen maliyetlerin artması brüt kârı düşürür. 3. Satış fiyatların artmamasına rağmen maliyetlerin düşürülmesi brüt kârı artırır. 4. Satış fiyatları düşürülmek zorunda kalınmasına rağmen maliyetlerde düşüş sağlanamazsa brüt kâr azalır. Satış kârlılık oranlarının analizinde, oranların birlikte değerlendirilmesi işletmenin faaliyet sonuçlarının daha iyi yorumlanmasını sağlayabilir. Mesela işletmenin brüt kâr oranının mukayese edilen geçmiş dönemine göre ayni kalmasına rağmen net satış kârlılık oranı düşüş gösterebilir. Bunun nedeni faaliyet giderlerinin (Ar-Ge, satış ve genel yönetim giderleri), finansman giderlerinin satışların artışına göre daha yüksek bir artış göstermiş olması olabilir.

22 Mali Tabloların Rasyolar ile Analizi Bu e-kitapta mali tabloların rasyolar ile analizi konusunu üç başlık altında incelemeye çalıştım. Bir başka ifadeyle mali tabloların analizini ; - İşletmelerin likidite ve finansal durumu,

23 - İşletmelerde bilanço varlıklarının kullanılması, - İşletmelerin kârlılık ve faaliyet sonuçları, konularına özgü olarak incemeye çalıştım. Ancak şunu söylemek istiyorum, mali tabloların analizinde sadece bu ekitapta bahsettiğim oranlar kullanılmıyor. Mali tablolarda yer alan kalemleri kullanarak bu yazıda söz konusu edilen oranların dışında daha çok oranlar ile analiz yapılabilir. E-kitabın başlarında da bahsettiğim gibi, amaç çok sayıda oran hesaplayarak bir anlamsız oranlar kalabalığı yaratmak olmamalı. İşletme faaliyetleri hakkında yorum yapabilmek için, bir anlam ifade edebilecek oranların hesaplanması ve bunlar üzerinden analizlerin yapılması gerektiğini ifade etmek istiyorum. Son olarak mali tabloların analizi konusunun, finans ve yönetim muhasebesi yöneticilerinin önemli görevlerinden olduğunu düşündüğümü söylemek isterim. VOLKAN KARA S. M. Mali Müşavir Faydalanılan kaynak : Finansal Yönetim, Dr. Öztin Akgüç, Muhasebe Enstitüsü Yayın No: 65

24 Muhasebeci Yorumluyor Hakkında Bu e-kitap yazarı Volkan Kara tarafından hazırlanmıştır. Muhasebeci Yorumluyor web sitesinde muhasebenin çeşitli dallarında özgün konularda içerikler bulunmaktadır. Günümüzde genel muhasebenin yanında maliyet ve yönetim muhasebesi, işletme bütçeleri özel önem taşımaktadır. Muhasebenin bu dallarında da çeşitli yazılar/makaleler okuyabilirsiniz. Muhasebeci Yorumluyor web sitesini ziyaret etmek isterseniz bu sayfadaki linklere tıklayın...