VERGİ HASILATI ve SABİT SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK BÜYÜMEYE OLAN ETKİSİ: EKONOMETRİK BİR İNCELEME ÖZET ABSTRACT

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "VERGİ HASILATI ve SABİT SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK BÜYÜMEYE OLAN ETKİSİ: EKONOMETRİK BİR İNCELEME ÖZET ABSTRACT"

Transkript

1 8. Türkiye Ekonomeri ve İsaisik Kongresi Mayıs 2007 İnönü Üniversiesi Malaya VERGİ HASILATI ve SABİT SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMİK BÜYÜMEYE OLAN ETKİSİ: EKONOMETRİK BİR İNCELEME Ferimah YILMAZ Nuray TEZCAN 2 ÖZET Vergi gelirleri, kamusal hizmelerin yerine geirilmesinde en önemli gelir kaynaklarından biridir. Vergi gelirleri; sosyal güvenlik hizmeleri, devle yaırımları ve diğer kamusal giderlerin karşılanmasında önemli bir fon kaynağıdır. Devle büçesi içinde yer alan ve vergi hasılaından sağlanan fonlar, kamu ve özel sabi sermaye yaırımlarını eşvik emek amacıyla da kullanılabilmekedir. Sabi sermaye yaırımlarındaki arışın ekonomik büyümeye olumlu ekileri olacağı düşüncesinden harekele; gayri safi milli hasıla (GSMH), dolaylı vergiler, dolaysız vergiler, kamu ve özel sabi sermaye yaırımları arasında uzun dönemli ilişkileri belirlemek amacıyla koenegrasyon analizi kullanılmışır. Analiz sonucunda; değişkenler arasında uzun süreli, poziif yönlü ilişki olduğu belirlenmişir. ANAHTAR KELİMELER: Dolaylı Vergi, Dolaysız Vergi, Ekonomik Büyüme, Sabi Sermaye Yaırımları, Koenegrasyon ABSTRACT Tax revenues are he mos imporan sources of income, in order o accomplish he public services. Tax revenues are imporan a fund source ha cover social securiy service, governmen invesmen and he oher public expenses. Funds ha exised in he governmen budge and obained from ax revenues have been used for encourage he public and privae fixed capial invesmen. Increasing in he fixed capial invesmen is going o affec for he good economic growh. In his purpose, coinegraion analysis is used for deermining long-erm relaionships beween variables ha is called gross naional produc (GNP), indirec ax, direc ax, public fixed capial invesmen and privae fixed capial invesmen. Afer compleed analysis, i is deermined ha here is a relaionship in he long-erm and in he same direcion beween variables. KEYWORDS: Indirec Tax, Direc Tax, Economic Growh, Fixed Capial Invesmens, Coinegraion GİRİŞ Yakın arih Türkiye Ekonomisi içinde ekonomik büyüme krierlerinin emelini oluşuran Gayri Safi Milli Hasıla'nın arışındaki ekenler ülkenin kalkınmışlık düzeyi ve ekonomik gelişimi açısından önem arz emekedir. Gayri Safi Milli Hasıla'yı oluşuran kalemler içinde yer alan mal ve hizmelerin üreiminin gerçekleşirilmesinde reel sekör yaırımları büyük paya sahipir. Ulusal kalkınma planlarında öngörülen ve ahmin edilen reel sekör yaırımlarıyla, yuriçi ve yur dışına yönelik olarak üreilen ürün ve hizmelerin üreim değerlerinin arışını T.C.Haliç Üniversiesi, İşleme Fakülesi, ferimahyilmaz@halic.edu.r 2 T.C.Haliç Üniversiesi, İşleme Fakülesi, nezcan@halic.edu.r

2 sağlayabilmek için kamusal düzenlemeler devreye girmeke ve ulusal üreim ve isihdam arışına sebebiye verecek düzeyde deseklenmekedir. Bu nedenle devle, gelirlerinin bir bölümünü reel sekörü eşvik emek üzere kullanabilmekedir. Ekonominin isikrarının ve sosyal refahın sağlanması amacıyla reel sekörlerde yapılan yaırımların arması için girişimcilere devle arafından çeşili eşvikler, fonlar ve alyapı hizmeleri sunulmakadır. Bu hizmelerin sağlanması devlein gelirlerini arırmasıyla mümkün olmakadır. Kamusal gelirlerinin %80 - %90'ını oluşuran vergi gelirleri gerek mal ve hizme saışlarından, gerek ise gerçek ve üzel kişilerin gelirlerinden elde edilsin, devlein reel sekör yaırımlarına sağladığı eşviklerde mali kaynak olarak kullanılabilmeke ve üreim arışıyla beraber dolaylı olarak Gayri Safi Milli Hasıla'nın arışında da ekili olduğu düşünülmekedir. Bu düşünceler doğrulusunda yapılan çalışmada; Gayri Safi Milli Hasıla'nın gelişiminde ekili olan reel sekör yaırımlarında kamusal ve özel sabi sermaye yaırımları arasında vergi gelirlerinin ne düzeyde ilişkili olduğu incelenmişir. Bu amaçla; dönemine ai yıllık Gayri Safi Milli Hasıla, dolaylı vergiler hasılaı, dolaysız vergiler hasılaı, kamu sabi sermaye yaırımları, özel sabi sermaye yaırımları değişken olarak analize dahil edilmişir. Veriler öncelikli olarak; GSMH deflaörü ile reel hale geirilerek, serilerin durağanlığı birim kök esi ile araşırılmış durağan olmayan seriler logarimaları ve/veya farkları alınarak durağan hale geirilmişir. Çalışmada değişkenler arasındaki uzun dönem ilişkileri araşırmak için "Koenegrasyon Analizi" kullanılarak sonuçlar yorumlanmışır. 2 TEORİK ÇERÇEVE Çalışmanın eorik bölümünde ekonomik büyüme, vergi hasılaları ve yaırımlar arasındaki ilişkiler ve birbirleriyle ekileşimleri incelenmeye çalışılmışır. Bu konuya ilişkin görüşler incelenerek, çalışmanın hipoezi olan vergi gelirlerinin sabi sermaye yaırımları üzerindeki ekisi açıklanmaya çalışılmışır. 2. Ekonomik Büyüme ile Vergi Poliikaları İlişkisi Vergi sisemi, Ricardian bir anlayışla, 9. yy başlarında, devle harcamalarının karşılanması olarak görülen bir yapıya sahipi. O dönemde David Ricardo nun vergi anımı bazı eksiklere rağmen geçerli görülmekeydi. Ricardo ya göre vergi; Bir ülkenin sanayinden ve oprağından sağlanan hasılanın devle emrine verilen kısmıdır. Bu kısım sonunda daima Ulus un sermayesinden veya gelirinden ödenir. ifadesiyle anımlanmışır (Ricardo, 970). Ancak daha sonra Keynes in de ekileriyle vergileme işlevsel bir yapıya kavuşarak, kamu harcamalarının bir kompozisyonu ve mikarıyla oynanmak sureiyle üm ekonomik akivielerin düzenlenmesini sağlayan spesifik bir fonksiyona dönüşürüldü. Bir ekonomide üm ekonomik kararlar piyasaya bırakıldığında am isihdamı sağlayacak yaırımlar gerçekleşemez, Keynes kapializmin bu eksiğini gidermek için devle müdahalesinin gerekliliğini öne sürmüşür. Bu nedenle devle ekonomik bir plan çerçevesinde, piyasa ve siyasal alepleri dikkae alarak, kalkınmak ve büyümek için sermaye birikimine kakıda bulunacak sekörleri, ne gibi alyapı, yaırım, eşvik vb. ihiyaçlarının olduğunu, kısaca sisemde yer alacak akörleri, kimin ne şekilde, hangi kamusal hizmelerden yararlanacağını belirler ( Toye, 978). Ekonomik planlamada başan belirlenen kamusal yararlanmanın karşılığında yerine geirilecek kamusal hizmeler de bellidir. En basi şekliyle devle, piyasa ekonomisini devam eirecek koşulları oluşururken, özel sekörün yerine 2

3 geiremeyeceği, savunma, hukuk sisemi, adale gibi kamusal hizmeler sunar. Birincil denebilecek bu hizmelerin yanı sıra devle, sosyal refahı da sağlayacak, eğiim, sağlık gibi hizmeleri üslenir. (Önder, 2003) Kamusal hizmelerin yerine geirilmesinde en önemli gelir kaynaklarından biri olan vergiler, ulusal ekonomi çerçevesinde, ekonomik kalkınmayı sağlayacak ve sosyal hizmeleri sürdürecek bir mekanizmaya dönüşmekedir. Devle elde eiği gelirler ve sahip olduğu kaynaklar sayesinde piyasaya müdahale emeye, yeni sekörler oluşurmaya, desekler, eşvikler vermeye yeecek kadar büyükür. 2.. Vergi Siseminin Sanayileşmeye Ekileri Kalkınmaka olan ülkelerde, sanayinin kurulması için gereken alyapı yaırımları devle arafından sağlanır. Sanayileşmenin gelişimi için enerji sanralleri, ulaşım imkanları, özel sekör yaırımlarını eşvik amacıyla devle arafından gerçekleşirilir. Sanayileşmede yaırım kararları ülkenin öncelikleri ve oplumsal ve poliik karar mekanizmalarının ekileşimleriyle belirlenir (Nemli, 979). Devle, genel kamu harcamalarında ulusal güvenlik, alyapı yaırımları, ulaşım, eğiim, oplumsal esislerin kurulması, eğiim ve gelir dağılımındaki eşisizlikleri gidermek amacıyla, düşük gelir seviyesindeki vaandaşların ihiyaçlarını, ransfer harcamaları ve bazı mal ve hizmeleri bedelsiz yada maliyeinin alında vermek sureiyle karşılayabilir ve piyasa ekonomisinde konjonkürel dalgalanmalara karşı önlemler alarak ekonomik isikrarı sağlayabilir (Mussgrave, Richard A., Mussgrave, Peggy B, 989). Örneğin, azgelişmiş ülkelerde, ekonomik gelişme sürecinin başlarında vergi hasılalarında ağırlık gümrük vergilerinde görülmekedir. Bunun başlıca sebeplerinden biri iç ekonomide sermeye birikimini arırmak ve olgunlaşırmakır. Alınan vergiler ayni-nakdi, spesifik-advolorem ve dolaylı-dolaysız vergiler gibi çeşili şekillerde sınıflandırılmakadır (Buluoğlu, 970). Son yıllarda devle gelirleri arasında en büyük kalemi dolaylı vergi gelirleri oluşurmakadır. Ancak oplanan vergilerin nieliği ekonomik kalkınma planları ve hedeflere uygun olacak şekilde çeşilenebilmekedir. Devlein elde eiği kamu gelirleri içinde en büyük paya sahip olan vergilerin kaynağı, milli gelir ve serve olarak anımlanmakadır. Gelişmiş ve gelişmeke olan ülkelerde devle gelirlerinin % 70 - %90 ı vergi gelirlerinden elde edilmekedir (Nadaroğlu, 983). Türkiye de dolaylı ve dolaysız vergilerin gelişimi incelendiğinde, özellikle 980 sonrasında oplam vergi gelirleri içindeki dolaylı ve dolaysız vergi kompozisyonunda büyük ve hızlı bir değişim göze çarpmakadır. Grafik de döneminin başındaki dolaylı vergi oranı %35 ler civarında iken, 2006 yılına gelindiğinde bu oran %65-70 lere yükselmişir. Dolaysız vergiler bakımından ise dolaylı vergilerin gelişiminin am ersi bir durum gerçekleşmişir. 3

4 Şekil : Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Gelişimi 00% 80% 60% 40% 20% 0% (4) DOLAYSIZ (5) DOLAYLI Kaynak: /Vergi İsaisikleri Vergi gelirlerinin dağılımı Grafik 2 de deaylandırılmışır. Grafike dolaylı vergilerin armasında ekili olan KDV, ÖTV gibi mal ve hizmelerden alınan vergilerin oplam vergi gelirleri içinde önemli paya sahip olduğu görülmekedir. Şekil 2: Toplam Vergi Gelirlerinin Dağılımı 00% 80% 60% 40% 20% 0% (4) (5) GELİR SERVET MAL VE HİZMETLER DIŞ TİCARET Kaynak: /Vergi İsaisikleri Vergi hasılaının armasına neden olan fakörler ülkeden ülkeye değişmekle beraber, vergilerin en önemli işlevi kamu gelirlerini arırmasıdır. Vergilenebilir yeni kaynakların yaraılmasında kişi başına gelir arışı, sanayileşmenin alyapı ihiyaçları ve kamu alepleri gibi fakörler ekili olmakadır. (Korkmaz, 982) Vergiler bir ekonomide üreilen mal ve hizmelerin mikarını, üreim fakörlerinin gelir ve fiyalarını doğrudan veya dolaylı olarak ekileyebilmekedir. 4

5 Kalkınmaka olan ülkelerde verginin kalkınma aracı olarak, asarruf düzeyinin belirlenmesinde ve kaynak dağılımı üzerindeki ekisi kullanılmakadır (Yılmaz,H., 996). 2.2 Sabi Sermaye Yaırımları ve Vergi Poliikaları İlişkisi Genellikle bina, makine gibi üreim sırasında uzun süre kullanılabilen dayanıklı malların üreilmesi için yapılan harcamalar olarak anımlanan sabi sermaye yaırımları, bir ekonomide üreim fakörlerinin; mal ve hizme üreimini çoğalmak, özellikle gelecek dönemlerde ükeim ve ihraca imkanlarını arırmak amacıyla, belli bir dönem içinde reel sermayenin arırılması, korunması ve düzenlenmesi amacıyla kullanılmasıdır (Coşkun, 989). Sabi sermaye yaırımlarını üreim araç ve gereçleri (veya donaım) ile inşaa şeklinde ifade emek de mümkündür (Yılmaz, C., 997- Karluk, R. 999). Kamu seköründe veya özel sekörlerde sabi sermaye yaırımlarının gerçekleşmesi sonucunda ekonomide mal ve hizme üreiminde arış olacağı varsayımından harekele bu yaırımların milli geliri arıracağı ve ülkenin kalkınmasına yol açacağı düşünülmekedir. Kamusal sabi sermaye yaırımlarının yıllar iibarıyla gelişimi incelendiğinde özellikle 970 lerin sonlarına kadar Türkiye de, Cumhuriyein kuruluşundan iibaren devlein ekonomik kalkınmayı sağlamak, ekonomiye yön vermek, devlee gelir sağlamak, askeri ve sraejik nedenlerle kamu eşebbüsleri kurduğu görülmüşür. Devle, ekonomik gelişimi ve büyümeyi sağlamak amacıyla, büyük yaırım harcaması gerekiren ulaşırma, enerji, madencilik sekörleri ve demir-çelik, pero-kimya gibi ara malları üreiminde kamu eşebbüsleri ile yer almışır. Kamu eşebbüsleri ayrıca özel sekörün giremediği ve başaramadığı işlerde de faaliye gösermişir (Ceylan, Vergiliel, 989, s.0-2). Özel sekörünün alyapı ihiyaçlarının karşılanması ve özel sekör gelişimini gerçekleşirmeye başlamasından iibaren, devlein büyük ölçüde faaliye göserdiği enerji, ulaşırma, maden işlemeleri ile sağlık ve eğiim sekörlerinde 980 lerden iibaren ağırlık özel sekörün yaırımlarına doğru kaymışır. Özel sekör yaırımlarının arışında verilen eşvikler ve özelleşirmeler ekili fakörlerdendir. Tüm oplam sabi sermaye yaırımlarında devlein yıllar iibarıyla (kamu sekörünün) özel seköre göre giderek daha az yaırım harcaması yapığı dikka çekmekedir. Toplam sabi sermaye yaırımlarının kamu özel ayrımında; 980 öncesinde kamu seköründe özel sabi sermaye yaırımlarına göre daha düşük oranda gerçekleşirken 980 lerde kamu ararak %45 e, özel sekör ise düşerek %55 e oranında gerçekleşmişir. Bu oranların kombinasyonu 990 lardan iibaren ekrar değişerek kamuda düşme özel sekörde arma eğilimiyle 2005 e kamu %22,89 ve özel sekör %77, seviyesine yükselmişir. Türkiye de Cumhuriyein kuruluşundan iibaren, imala sanayinde sabi sermaye yaırımlarında en yüksek paya özel sekör sahipir. Öncelikle nihai ükeim mallarının üreimi ve monaj sanayinin kurulmasında devle alyapı yaırımlarını, özel sekörün imala sanayine yönelmesini eşvik emek amacıyla, gerçekleşirmişir. Sabi sermaye yaırımlarında özel sekör oranı 980 öncesinde %60 ve üzerinde gerçekleşirken, arasında ekonomik ve poliik konjonküre bağlı olarak değişim gösermiş bu durum 990 sonrasında kamu kesiminde azalma yönündeyken özel sekörde sabi sermaye yaırımları içindeki payının oranı yıllık oralama %70 ve üzerinde gerçekleşmişir. Sabi sermaye yaırımlarına büünsel bakıldığında ise, arası %50-60 seviyesinde, arasında oralama %80 ve 2000 yılından 5

6 iibaren ciddi düşüşler gösererek oralama sabi yaırım mikarı %35 seviyesinde gerçekleşmişir. Sekörlere göre sabi sermaye yaırımlarının dağılımı incelendiğinde kamu ve özel kesim ağırlığının değişimi yada yön değişirmesi eşvik kanunlarına paralel olarak gelişmekedir. Özellikle 980 ler özel sekörün ekonomide ağırlığının armaya başladığı kırılma dönemlerinden biri sayılabilir. Bu dönemde yapısal düzenlemelerle eşvik kanunlarının uygulanmaya konmasıyla beraber vergileme poliikaları ve dolayısıyla vergisel eşvikler de değişmişir. Bu dönemin başında 24 Ocak 980 kararlarıyla ihal ikamesine dayalı sanayileşme sraejisi erk edilerek, dışa dönük sanayileşme sraejisi benimsenmişir. Bu sraeji değişikliğine paralel olarak ihracaın eşviki önem kazanmış ve ihracaa dönük sanayileşme eşvik edilmişir. Dışa açık büyüme sürecinde vergi sisemi devlein kaynak ihiyacını karşılayacak şekilde düzenlenmişir. (Duran, 998). İhracaa dönük sanayileşme sraejilerine bağlı olarak, 2 Eylül 980 den sonra uygulanması öngörülen vergi kanunları, vergi yükünü adaleli dağımak, piyasa ekonomisinin gereklerine uygun olarak asarrufları arırmak ve yaırımları eşvik emek için vergi edbirlerinin uygulanması, döviz kılığını gidermek için vergi kanunlarında mal ve hizme ihracını eşvik edici düzenlemeler, enflasyon mücadelesinde vergi poliikasından yararlanarak, vergi hasılaını arıracak düzenlemelerin yapılması gibi hedefleri kapsıyordu (Nadaroğlu, 983). Ancak bu hedeflere rağmen, şikaye edilen konular arasında, hükümelerin uyguladığı popülis poliikalar nedeniyle sisem dışındaki kaçak ikisadi faaliyelerin ve dolayısıyla vergi kaçakçılığının önlenememesi soncunu doğurmuşur. 980 sonrası vergi poliikalarının ekin olarak uygulanabilmesi ve abana yayılması için 985 e Kama Değer Vergisi nin devreye sokulması ve aynı zamanda bir yaırım eşvik aracı olarak kullanılması, ihracaa yönelik özel kesim yaırımlarının vergi yükünü hafiflemişir. Örneğin 985 yılında KDV yürürlüğe kondukan sonra 986 da yaırımda kullanılan mal ve hizmelerin KDV si erelenmiş 3, indirilmiş veya isisna edilmişir. Kamu kesimi ve özel kesim yaırımlarında yararlanılan eşviklerin büyük bir kısmı vergisel eşviklerdir. Yaırımların armasının ülkenin büyümesine kakıda bulunacağı düşüncesinden harekele, devle öncelikli olarak belirlediği sekörlerde yaırımların özendirilmesi için vergileri eşvik unsuru olarak kullanabilmekedir. (Duran, 998) Son yıllarda uygulanan vergi poliikalarında sanayi yaırımlarını canlandırabilmek için ükeim vergilerinin oplam vergi gelirleri içindeki payının arması, kurum kazançlarına ilişkin vergilerin asarrufları arırmak amacıyla oranlarının düşürülmesi gibi edbirler dikkai çekmekedir. 3 Deaylı bilgi için DPT nin yayınladığı Yıllık Raporlar ve 986 Yılı Yaırım Mevzuaı - 85/00 Sayılı Karar incelenebilir. 6

7 3 UYGULAMA Çalışmanın amacı devlein büçe finansmanında ağırlıklı olarak vergilerden yararlanması ve aldığı vergilerin kamu gelirlerini arırması doğrulusunda gerek kamu gerekse özel sekör yaırımlarında eşvik ve doğrudan desekleme araçlarına kaynak eşkil emesi ve bu amaçla kullanılan kamu gelirlerinin ekonomik büyüme ve gelişmeye kakısını analiz edebilmek olduğundan uygulama bölümünde dolaylı ve dolaysız vergi gelirleri, gayri safi milli hasıla, kamu ve özel sabi sermaye yaırımları arasındaki ilişkileri incelenmişir. 3. Veri ve Kullanılan Yönem Çalışmada dönemine ai yıllık veriler kullanılmışır. Bu amaçla; dönemine ai yıllık Gayri Safi Milli Hasıla, dolaylı vergiler hasılaı, dolaysız vergiler hasılaı, kamu sabi sermaye yaırımları, özel sabi sermaye yaırımları değişken olarak analize dahil edilmişir. L, verilere logarimik dönüşüm yapıldığını; R reel hale geirildiğini; Δ ise değişkenlerin birinci dereceden farklarının alındığını gösermekedir. LRGSMH= Reel Gayri Safi Milli Hasıla LRDLVER=Reel Dolaylı Vergiler Hasılaı LRDLSVER=Reel Dolaysız Vergiler Hasılaı LRKSSY=Reel Kamu Sekörü Sabi Sermaye Yaırımları LRÖSSY= Reel Özel Sekör Sabi Sermaye Yaırımları GSMH deflaörü (987=00) ile reel hale geirilen verilere öncelikli olarak durağanlık esi yapılmışır. Serilerin durağanlığı diğer bir ifade ile birim kök aşıyıp aşımadıkları Genişleilmiş Dickey-Fuller (ADF) esi ile araşırılmışır.(dickey D.- Fuller W.A,98) Tahmin edilen sabili ve rendsiz denklem aşağıda () numaralı denklemde belirilmişir. Y k 0 + αy + βi Y i + ε = α (3.) (3.) numaralı denklemde Y, durağanlığı araşırılacak olan seriyi, k haa erimlerinin ardışık bağımlılığını gidermek için Akakike Bilgi Krieri arafından belirlenen bağımlı değişkene ai gecikme sayısını, ε haa erimini ifade emekedir. Bu ür eslerde boş hipoez; seri durağan değil, alernaif hipoez ise, seri durağan şeklindedir. Eğer büün zaman serileri, aynı d derecesinde durağan yani büünleşik ise, o zaman serilerin doğrusal bileşimlerinin durağan olup olmadığı diğer bir ifadeyle serilerin koenegre olup olmadığı es edilebilir.(kadılar, 2000) Zaman serilerinin aynı derecede büünleşik olduğu belirlendiken sonra; koenegrasyon analizi yapılabilir. Koenegrasyon analizinde Engle-Granger ve Johansen- Juselius yönemleri kullanılmakadır. Engle-Granger ahmin yöneminde iki aşamalı bir süreç vardır. Birinci aşamada iki değişken arasında regresyon ilişkisi kuruldukan sonra, regresyondan elde edilen arıkların durağan olup olmadığına bakılır. Engle-Granger arıkların durağan olup olmadığını es emek için yedi ane es önermişlerdir. (Engle- Granger, 987) 7

8 Değişken sayısı ikiden fazla olduğu durumlarda Engle-Granger ın iki aşamalı ahmin yöneminde bazı sorunlar oraya çıkar. Bu ür durumlarda birden fazla koenegrasyon ilişkisi olabilir ve Engle-Granger yönemi ile bu durumu espi emek mümkün değildir. Bu sorunu oradan kaldırmak için Johansen- Juselius başka bir yönem gelişirmişir. Bu yönemde en çok benzerlik yöneminden yararlanılmışır. Johansen- Juselius yönemi (Johansen Juselius, 990) aşağıda göserilen vekör ooregresif (VAR) modeli yardımıyla açıklanırsa X = Π X Π k X k + µ + ΦD + ε =,...,T (3.2) Burada ε ; haa erimi, D, mevsimsel kukla değişken, paramereleri kısılanmamış olup VAR süreciyle ahmin edilecekir. µ Φ, Π... Π, k Ekonomik zaman serileri genelde durağan olmadığından birinci farkları alındığında (2) numaralı denklem aşağıdaki denkleme dönüşmekedir. X = Γ X Γk X k + + ΠX k + µ + ΦD + ε (3.3) Burada; Γ i = ( I Π... Πi ), (,...k-) ve Π = I Π... Π ) olarak ifade edilir. ( k Bu işlemlerin esas amacı, kasayılar marisi olan Π nin, veri veköründeki değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkiler hakkında bilgiye sahip olup olmadığını araşırmakır. Burada üç durum söz konusudur. (Johansen Juselius, 990, s.70) -Rank ( Π ) = 0. Bu durumda Π marisi sıfırdır ve (3.3) numaralı denklem, geleneksel zaman serisi fark vekörü modeline uyar. (VAR modeli) 2-Rank durağandır. ( Π) = p. Bu durumda Π marisinin rankı amdır ve X vekör süreci ' 3-0<rank (Π )=r <p. Bu durumda Π marisi αβ biçiminde p*r boyulu iki marisin çarpımı olarak ifade edilebilir. Diğer bir ifadeyle, değişkenler arasında değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki yani koenegrasyon var demekir. Johansen- Juselius, koenegrasyon vekörlerinin sayısını ve anlamlı olup olmadıklarını belirlemek için iki ane es ileri sürmüşür. İz (race) isaisği ve en büyük özdeğer (max eigenvalue) isaisiği. İz İsaisiği = T ln( λ ) p r + En Büyük Özdeğer = T ln( λ r + ) i 8

9 (r+), (r+2),...,p T=Gözlem Sayısı, r=koenegre olmuş vekör sayısı İz İsaisiği;, birbirinden ayrı koenegre olmuş vekör sayısının r ye eşi ya da r den küçük olduğu Ho hipoezini, genel bir alernaife karşı es eder. Hesaplanan İz İsaisiği, ablo değerinden büyükse Ho hipoezi reddedilir. (Enders, 995) Hesaplanan En Büyük Özdeğer isaisiği ile, hesaplanan değer ablo değerinden büyükse koenegrasyon ilişkisinin bulunmadığı şeklindeki hipoez reddedilir. Bu isaisik r+ ane koenegre olmuş vekör olduğunu beliren alernaif hipoeze karşılık, koenegrasyonu gerçekleşiren vekörlerin sayısının r olduğunu beliren sıfır hiopezini es eder. (Enders, 995) Haa düzelme modeli; Engle Granger arafından ileri sürülen bir modeldir. Eğer değişkenler arasında koenegrasyon ilişkisi varsa, regresyon denkleminden elde edilen kalınılar haa düzelme modelini ahmin emede kullanılabilirler. Haa düzelme modelinin emelinde yaan düşünce; bir dönemde oraya çıkan dengesizliğin belli bir oranı bir sonraki dönemde düzelilir biçiminde ifade edilebilir. Ayrıca değişkenler koenegre ise;aralarında en azından ek yönlü bir nedensellik ilişkisi vardır. Haa düzelme modeli aşağıdaki gibi ifade edilebilir. (Enders, 995) y z = α + α e + α y + α z + ε ˆ y y i 2 i y (3.4) = α + α e + α y + α z + ε ˆ 2 z 2 y i 22 i z (3.5) e ˆ ; koenegrasyon denkleminden elde edilen haa eriminin bir gecikmeli değerini gösermeke olup, haa düzelme parameresi adını almakadır. Bu paramere uzun dönem parameresi olup, uzun dönem dengesine doğru olan düzenlemeleri yakalar. α ve α nin isaisiksel olarak anlamlı çıkması, bağımlı değişkendeki dengesizliğinin y z ne kadarının bir sonraki dönemde düzelildiğini göserir. (Gujarai,995) Aralarında koenegrasyon olmayan seriler arasında kısa dönemli ilişkileri araşırmak için Granger nedensellik esi yapılmışır. Granger nedensellik esinde geçerli olan varsayım: Gelecek, bugünün yada geçmişin nedeni değildir. Eğer A olayı B olayından sonra gerçekleşiyorsa, A olayı B olayının nedeni olamaz. Aynı zamanda, eğer A olayı B olayından önce gerçekleşiyorsa, A olayı mulaka B olayının nedenidir denilemez. Örnek olarak, hava durumu programlarında uzman kişinin ahmini yağmurdan önce olur. Faka bu, yağmura uzman kişinin neden olduğu anlamına gelmez. Elimizde A ve B gibi iki zaman serisi varsa, bunlardan hangisinin önce gerçekleşiğini ya da ikisinin de aynı dönemde gerçekleşip gerçekleşmediğini bilmek iseriz. Granger nedensellik esinin de amacı bunu bulmakır. (Maddala, 200) Nedenselliğin Granger anımı şu şekildedir: Diğer bilgiler aynı iken, Eğer x in geçmiş değerlerinin açıklayıcı değişken olarak kullanılmasıyla elde edilen y nin ahmin değerleri, x in geçmiş değerlerinin kullanılmadığı durumla karşılaşırıldığında daha başarılı sonuçlar elde edilmiş ise; x, y nin Granger nedenidir (Granger, 969) Aynı şekilde; eğer y nin geçmiş değerlerinin açıklayıcı değişken olarak kullanılmasıyla elde edilen x nin ahmin değerleri, y nin geçmiş değerlerinin kullanılmadığı durumla karşılaşırıldığında daha başarılı sonuçlar elde edilmiş ise; y, x in Granger nedenidir. Eğer, her iki değişkenin geçmiş dönem değerleri, her ikisinin de ahmin değerleri için kullanılabilirse, bu iki 9

10 değişken arasında çif yönlü bir nedensellik ilişkisi (geri besleme) vardır.eğer her iki değişenin ahmininde, iki değişkeninde geçmiş değerleri olumlu eki yaramıyorsa x ve y değişkenleri arasında nedensellik ilişkisi (geri besleme) yokur. Granger nedensellik esi aşağıdaki gibi ifade edilebilir. k k = i y + βix i y α + u (3.6) Eğer β i = 0 ise, (,2,...,k) ise; x, y nin Granger nedeni değildir. Gecikme uzunluğu olan k, keyfi olarak seçilebilir. Faka bu çelişkili bir durum yaraabilir. Nedeni, Granger nedensellik esinin, çözümlemede kullanılan gecikme sayısına çok duyarlı olmasıdır. Araşırmacılar, daha az yerine, daha çok gecikme kullanılmasını önermekedirler. (Gujarai,995) 3.2. Bulgular Birim Kök Tesi Analizde kullanılacak olan değişkenlerin durağan olup olmadıkları Genişleilmiş Dickey-Fuller esi ile araşırılmış ve doğal logarimaları alınmış değişkenlerin düzeyde durağan olmadığı görülmüşür. Serilerin birinci dereceden farkı alındıkan sonra durağanlık esi ekrar yapılmış ve büün serilerin durağan hale geldiği görülmüşür. Birim kök esinin sonuçları aşağıda Tablo de verilmişir. Tablo. ADF Birim Kök Tes Sonuçları Değişkenler ADF Tes İsaisiği* ΔLRGSMH -5,938 ΔLRDLVER -4,962 ΔLRDLSVER -8,433 ΔLRKSSY -3,924 ΔLRÖSSY -4,93 *: %5 anlamlılık düzeyinde isaisiksel olarak anlamlıdır Koenegrasyon Analizi Tüm seriler birinci derece farkları alındığında durağan hale geldikleri için, aralarında uzun dönemli bir ilişkinin varlığı araşırılabilir. Yapılan koenegrasyon analizinin sonuçları Tablo 2 de verilmişir. Sırasıyla, GSMH ile dolaylı ve dolaysız vergiler; kamu sabi sermaye yaırımları ile dolaylı ve dolaysız vergiler ve özel sabi sermaye yaırımları ile dolaylı ve dolaysız vergiler arasında koenegrasyon analizi yapılmışır. Uygun gecikme sayısına Akaike Bilgi Krieri ve Schwarz ile karar verilmişir. 0

11 Tablo 2. Johansen- Juselius Koenegrasyon Analizinin Sonuçları Hipoezler İz (Trace) İsaisiği %5 İçin Kriik Değer GSMH İle Dolaylı Ve Dolaysız Vergiler Ho : r=0 H = 4,84 35,20 Ho : r H =2 24,44 20,26 Ho : r 2 H =3 9,48 9,7 Kamu Sabi Sermaye Yaırımları İle Dolaylı Ve Dolaysız Vergiler Ho : r=0 H = 24,05 29,80 Ho : r H =2 8,27 5,50 Ho : r 2 H =3,63 3,84 Özel Sabi Sermaye Yaırımları İle Dolaylı Ve Dolaysız Vergiler Ho : r=0 H = 36,7 35,0 Ho : r H =2 5,4 8,39 Ho : r 2 H =3 4,0 3,84 LRGSMH= -26,64 +,50 LRDLSVER,3 LRDLVER LRÖSSY= 0,60 LRDLSVER 2,93 LRDLVER Elde edilen koenegrasyon vekörlerine göre uzun dönemde; GSMH ile dolaysız vergiler arasında poziif, dolaylı vergiler arasında negaif yönlü bir ilişki bulunmuşur. Kamu sabi sermaye yaırımları ile dolaylı ve dolaysız vergiler arasında uzun dönemli bir ilişki bulunamamışır. Özel sabi sermaye yaırımları ile dolaysız vergiler arasında poziif, dolaylı vergiler arasında negaif yönlü bir ilişki bulunmuşur. Kamu sabi sermaye yaırımları ile dolaylı ve dolaysız vergiler arasında kısa dönemli ilişkiler Granger Nedensellik esi ile araşırılmışır. Buna göre; kamu sabi sermaye yaırımlarının, dolaysız vergilerin Granger nedeni değildir hipoezi reddedilmişir. Elde edilen sonuçlar Tablo 3 e verilmişir. Tablo 3. Granger Nedensellik Tesi Sonuçları Kamu Sabi Sermaye Yaırımları/Dolaysız Vergi Fİsaisiği P Değeri H 0 : Dolaysız vergi KSSY nın Granger Nedeni Değildir,6 0,29 H 0 : KSSY Dolaysız Vergi nın Granger Nedeni Değildir 5,6 0,03 * Kamu Sabi Sermaye Yaırımları/Dolaylı Vergi H 0 : Dolaylı Vergi i KSSY nın Granger Nedeni Değildir,20 0,32 H 0 : KSSY Dolaylı Vergi nın Granger Nedeni Değildir,58 0,23 *: %5 anlamlılık düzeyinde isaisiksel olarak anlamlıdır.

12 Aralarında uzun dönemli ilişki bulunan değişkenler için Haa Düzelme Modeli oluşurulmuşur. GSMH ile dolaylı ve dolaysız vergiler arasında haa düzelme parameresi -0,2632 olup % anlamlılık düzeyinde isaisiksel olarak anlamlıdır. Bu değer GSMH da meydana gelen dengesizliğin 0,26 sının bir sonraki dönemde oradan kalkığını gösermekedir. (/0,26=3,85 dönem sonra dengeye gelmekedir.) Özel sabi sermaye yaırımları ile dolaylı ve dolaysız vergiler arasında haa düzelme parameresi isaisiksel olarak anlamlı bulunmamışır. Bu durum uzun dönem denge değerinden sapmaların ekrar dengeye gelemeyeceğini gösermekedir. 4 SONUÇ Ekonomik gelişme düzeyinin ölçülerinden biri olarak sermaye birikiminin arması ve birikimi gerçekleşirecek yaırımların uygulanmasında devlein uyguladığı mali poliikalar da ekili olabilmekedir. Vergi poliikaları sayesinde devle bir yandan giderler için kaynak yaraırken bir yandan da Gayri Safi Milli Hasılaya olumlu ekisi olacak yaırımların arırılması için vergileri eşvik unsuru olarak kullanabilmekedir. Çalışmanın ana eması olan vergi gelirleri ve ekonomik büyüme ile sabi sermaye yaırımları arasındaki ilişkiler incelendiğinde, ele alınan dolaysız vergiler ve GSMH arasında poziif çıkması vergileme ilkeleri bakımından anlamlıdır. GSMH ve dolaylı vergiler arasında negaif yönlü ilişki çıkması ise dolaylı vergilerin büyümeyi ekilemediği şeklinde yorumlanabilir. Analizde ele alınan ilişkilerden kamu sabi sermaye yaırımlarıyla oplam vergi gelirleri arasında ilişki bulunamaması, kamu yaırımlarında kamusal fayda ve gereklilikler gözeilerek hareke edildiği yorumu yapılabilir. Özel sabi sermaye yaırımları ile dolaysız vergiler arasında poziif yönlü ilişki çıkması, eşvik edbirlerine fon oluşuran vergi gelirlerinin armasıyla oluşan kaynağın özel sabi sermaye yaırımlarına olumlu eki eiği görülmekedir. Özel sabi sermaye yaırımlarıyla dolaylı vergiler arasında negaif yönlü bir ilişki çıkması, KDV, ÖTV ve Gümrük Vergileri gibi dolaysız vergilerin yaırımlarda maliye unsuru olduğunu gösermekedir. 2

13 KAYNAKLAR Buluoğlu, Kenan (970); Türk Vergi Sisemi, 3. Baskı, İsanbul, s. 34 Ceylan Ali, Vergiliel Melek (989), Türkiye de Kamu İkisadi Teşebbüsleri ve Özelleşirme, Uludağ Üniversiesi Güçlendirme Vakfı Yayın No:7, Uludağ Üniversiesi Basımevi,, s.0 Coşkun İ (989); İdame Yenileme Yaırımları (Programlama-Uygulama-İzleme- Konrol), Ankara: DPT Yayınları, Dickey D. A- Fuller W.A. (98); Likelihood Raio Saisics for Auoregressive Time Series wih a Uni Roo, Economerica, vol. 49, Duran, Musafa (998); Türkiye'de Uygulanan Yaırım Teşvik Poliikaları ( ), Hazine Müseşarlığı; Araşırma ve İnceleme Dizisi 9, Ankara,, s. 68, s Engle R.F. Granger C.W.J (987); Coinegraion and Error Correcion: Represenaion, Esimaion and Tesing, Economerica, Vol.55, No, Enders Waler (995); Applied Economeric Time Series, John Wiley&Sons, s.39 Granger, C. (969); Invesigeing Causal Relaions by Economic Models and Specral Mehods, Economerica 37, s Gujarai D,(995); Basic Economerics, Mc Graw-Hill Lieraür Yayıncılık, Third Ediion, s Johansen S., Juselius K.(990); Maximum Likelihood Esimaion and Inference On Coinegraion wih Applicaions o Demand for Money, Oxford Bullein of Economics and Saisics, 52, 2,69-20 Kadılar, Cem (2000); Uygulamalı Çok Değişkenli Zaman Serileri Analizi, Ankara, s.20 Korkmaz, Esfender (982); Vergi Yapısı ve Gelişimi, İsanbul Üniversiesi İk. Fak. Yay., No:489 Gür-Ay Mabaası, İsanbul,, s. 3-5 Maddala, G.S.(200) ; Inroducıon To Economerıcs, Third Ediion, John Wiley&Sons Ld. s.379 Mussgrave, Richard A., Mussgrave, Peggy B (989); Public Finance in Theory and Pracice, McGraw-Hill Inernaional Ediions, 5.h Ediion,, s Nadaroğlu, Halil (983); Kamu Maliyesi Teorisi, 5.Baskı, Kan Dağımıcılık ve Yayıncılık, İsanbul,, s.233, s.483 Nemli, Arif (979); Gelişmeke Olan Ülkelerde Vergi Poliikası, İsanbul Üniversiesi Yayın No: 2595, Güryay Mabaası, İsanbul,, s.5-9 3

14 Önder, İzzein. (2003)"Kapialis İlişkiler Bağlamında Ve Türkiye'de Devlein Yeri Ve İşlevi", İkisa Üzerine Yazılar I, Derleyenler; Ahme H.Köse, Fikre Şenses, Erinç Yeldan, İleişim Yayınları, İsanbul,, s Ricardo, David (970); Principles De'l Economie Poliique e de L'Impo, Calmann- Lévy,, s.5 Rıdvan Karluk (999), Türkiye Ekonomisi, 6. Baskı, Bea Yayınevi, İsanbul, s Toye,J.F (978); Taxaion and Economic Developmen; Frank Cass &Co.Ld., US, s. - 0 TÜSİAD, (20039 Türkiye Ekonomisi 2003, Yayın No. TÜSİAD-T/ , İsanbul, s.45 Yılmaz, Cevde (997) "Dünyada ve Türkiye'de Sabi Sermaye Yaırımı Kavramı ve Türkiye Uygulaması" Cevde Yılmaz, H. Hakan Yılmaz. Ankara: Devle Planlama Teşkilaı. İkisadi Sekörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, hp://ekuup.dp.gov.r/para/yilmazc/sabiser.hml/ Yılmaz, Hakan (996) "Türkiye'de Vergi Yapısı ve 980'den Sonra Sekörel Vergi Yüklerinin Gelişimi" Uzmanlık Tezi - Devle Planlama Teşkilaı İkisadi Sekörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü. Proje, Yaırımları Değerlendirme ve Analiz Dairesi, Ankara VERİLERİN KAYNAKLARI /Vergi İsaisikleri hp:// Maliye Bakanlığı Kamu Hesapları Büleni GSMH Kaynak: hp:// Sabi Sermaye Yaırımları Kaynak:DPT,DİE 4

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 02, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cil 3, Sayı 6, 2007, ss. 8 88. TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ Arş.Gör. Erman ERBAYKAL Balıkesir Üniversiesi

Detaylı

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXII, SAYI 1 TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Araş. Gör. Burcu KIRAN * Öze Bu çalışmada, reel döviz kuru

Detaylı

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, InroducoryEconomericsA Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey 1 Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. Đş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş ülkelerle birlike, gelişmek iseyen

Detaylı

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ İsmail KINACI 1, Aşır GENÇ 1, Galip OTURANÇ, Aydın KURNAZ, Şefik BİLİR 3 1 Selçuk Üniversiesi, Fen-Edebiya Fakülesi İsaisik

Detaylı

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY / www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 hp://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2860 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC

Detaylı

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI Arş. Gör. Furkan EMİRMAHMUTOĞLU Yrd. Doç. Dr. Nezir KÖSE Arş. Gör. Yeliz YALÇIN

Detaylı

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2011, C.16, S.1 s.349-362. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2011, Vol.16,

Detaylı

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Doğuş Üniversiesi Dergisi, (), 57-65 İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Serve CEYLAN Giresun Üniversiesi İİBF, İkisa

Detaylı

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa Gazi Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Vol/Cil 3, No/Sayı 6, 216 Mevsimsel Koinegrasyon Analizi Güney Afrika Örneği Jeanine NDIHOKUBWAYO Yılmaz AKDİ Öze Bu çalışmada 1991-2134 dönemi Güney Afrika ekonomik

Detaylı

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN:

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN: Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araşırmaları Dergisi ISSN:2148-9963 www.asead.com Dr. Merer MERT Gazi Üniversiesi, İİBF, İkisa Bölümü merermer@gazi.edu.r

Detaylı

Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata *

Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata * İlişkilerin Ekonomerik İncelemesi * Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. İş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş

Detaylı

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006 İkisa ve Girişimcilik Üniversiesi Türk Dünyası Kırgız Türk Sosyal Bilimler Ensiüsü Celalaba KIRGIZİSTAN TÜRKİYE DE İHRACATA VE TURİZME DAYALI BÜYÜME HİPOTEZİNİN ANALİZİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK İLİŞKİSİ

Detaylı

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012 Türkiye de Fındık Üreim Alanlarının Armasında Deseklemelerin Ekisi Selma KAYALAK 1 Ahme ÖZÇELİK 2 1 Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Çanakkale 2 Ankara Üniversiesi

Detaylı

MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA

MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA Aaürk Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil: 5, Sayı:, 3 MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİLE BİR UGULAMA Özlem AVAZ KIZILGÖL (*) Öze: Bu çalışmada, GSİH, ihraca,

Detaylı

Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Şenol Çelik

Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Şenol Çelik Adıyaman Üniversiesi Fen Bilimleri Dergisi 5 (1) (2015) 80-93 Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi Şenol Çelik Bingöl Üniversiesi Ziraa Fakülesi Zooekni Bölümü,

Detaylı

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey ISSN:1306-3111 e-journal of New World Sciences Academy 2011, Volume: 6, Number: 4, Aricle Number: 3C0085 SOCIAL SCIENCES Received: May 2011 Acceped: Ocober 2011 Şeyma Çalışkan Çavdar Series : 3C Yildiz

Detaylı

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ * İşsizlik ve İnihar İlişkisi: 1975 2005 Var Analizi 161 İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferha TOPBAŞ * ÖZET İşsizlik, birey üzerinde olumsuz birçok soruna neden olan karmaşık bir olgudur.

Detaylı

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI Ekonomeri 8 Ocak, 0 Gazi Üniversiesi İkisa Bölümü SORU SETİ 0 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI PROBLEM Aşağıda verilen avuk ei alebi fonksiyonunu düşününüz (960-98): lny = β + β ln X + β ln X + β ln X +

Detaylı

Türkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz

Türkiye de Elektrik Tüketimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz Enerji, Piyasa ve Düzenleme (Cil:2, 2011, Sayfa 49-73) Türkiye de Elekrik Tükeimi Büyüme İlişkisi: Dinamik Analiz H. Mura Eruğrul * Öze Çalışmada Türkiye de elekrik ükeimi büyüme ilişkisi 1998Ç1-2011Ç3

Detaylı

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu Hayvansal Üreim 53(): 3-39, 01 Araşırma Türkiye de Kırmızı E Üreiminin Box-Jenkins Yönemiyle Modellenmesi ve Üreim Projeksiyonu Şenol Çelik Ankara Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Zooekni Anabilim Dalı

Detaylı

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Türkiye Ekonomisinde Enerji Tükeimi ve Ekonomik Büyüme Mehme MUCUK * Doğan UYSAL ** Öze Genel olarak enerji, ekonomik ve endüsriyel kalkınma için önemli bir girdi kabul edilmekedir. Ancak enerjinin bazı

Detaylı

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Mura ÇETİN Doç. Dr., Bozok Üniversiesi, İİBF İkisa Bölümü mura.cein@bozok.edu.r Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Detaylı

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA

İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA Yıl: 24 Sayı:88 Temmuz 2010 97 İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA EŞHAREKETLİLİK VE ASİMETRİK AYARLAMA Ebru Yüksel* - Güldal Güleryüz** 32 Öze Bu makale, İsanbul Menkul Kıymeler Borsası na (İMKB) ai

Detaylı

TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA

TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA TÜRKİYE DE 1963 2006 DÖNEMİNDE KAMU VE ÖZEL SEKTÖR ÜCRETLERİ ÜZERİNE AMPİRİK BİR UYGULAMA Mura ASLAN Eskişehir Osmangazi Üniversiesi H. Kürşad ASLAN Ken Sae Üniversiesi Öze İskandinav ücre modelinden hareke

Detaylı

EKONOMİK PERFORMANS VE BÜROKRASİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

EKONOMİK PERFORMANS VE BÜROKRASİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ EKONOMİK PERFORMANS VE BÜROKRASİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Ünal ARSLAN Musafa Kemal Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi, İkisa Bölümü. E-posa: uarslan@yahoo.com Yıldız SAĞLAM Musafa Kemal Üniversiesi

Detaylı

EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER

EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER Eşanlı denklem siseminde, Y den X e ve X den Y ye karşılıklı iki yönlü eki vardır. Y ile X arasındaki karşılıklı ilişki nedeniyle ek denklemli bir model

Detaylı

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (6) 2003 / 2 : 49-62 Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Hüdaverdi Bircan * Yalçın Karagöz ** Öze: Bu çalışmada geleceği

Detaylı

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir.

Teknolojik bir değişiklik veya üretim arttırıcı bir yatırımın sonucunda ihracatta, üretim miktarında vs. önemli artışlar olabilir. YAPISAL DEĞİŞİKLİK Zaman serileri bazı nedenler veya bazı fakörler arafından ekilenerek zaman içinde değişikliklere uğrayabilirler. Bu değişim ikisadi kriz, ikisa poliikalarında yapılan değişiklik, eknolojik

Detaylı

FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * THE EFFECT OF CONFIDENCE FACTOR ON USED OF BANK CREDIT BY FIRMS

FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * THE EFFECT OF CONFIDENCE FACTOR ON USED OF BANK CREDIT BY FIRMS ANADOLU ÜNİVERS İTES İ S OS YAL BİLİMLER DERGİS İ ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES Cil/Vol. : - S ayı/no: 2 : 33 42 (20) FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * Yrd.

Detaylı

1. Savunma Harcamalarının Ekonomiye Etkileri

1. Savunma Harcamalarının Ekonomiye Etkileri 1 TÜRKİYE DE SAVUNMA HARCAMALARININ İKTİSADİ ETKİLERİ ÜZERİNE NEDENSELLİK ANALİZİ (1970 2010) Giriş İki dünya savaşı ve Soğuk Savaş dönemine ek olarak, birçok bölgesel ihilafların da yaşanması dolayısıyla

Detaylı

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ Yrd.DoçDr. Halil FİDAN Doç.Dr. Erdemir GÜNDOĞMUŞ rof.dr. Ahme ÖZÇELİK 1.GİRİŞ Şekerpancarı önemli arım ürünlerimizden

Detaylı

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (7) 2004 / 1 : 23-35 Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Ekisi Osman Karamusafa * Ayku Karakaya ** Öze: Bu çalışmanın amacı, enflasyon oranının

Detaylı

Türkiye de Bütçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi

Türkiye de Bütçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi Türkiye de Büçe Açığı, Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi Asuman OKTAYER * Öze Geleneksel yaklaşıma göre enflasyon her zaman ve her yerde parasal bir olgudur. Bununla birlike yapılan araşırmaların çok bir

Detaylı

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Yrd.Doç.Dr. Cüney KILIÇ Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Biga İ.İ.B.F., İkisa Bölümü Yrd.Doç.Dr. Yılmaz BAYAR Karabük Üniversiesi

Detaylı

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ,, 15(),71-79 AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ Selim Adem HATIRLI Vecdi DEMİRCAN Ali Rıza AKTAŞ Süleyman Demirel Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım

Detaylı

İTHALATA DAYALI BÜYÜME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

İTHALATA DAYALI BÜYÜME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ aürk Ü. İİF Dergisi,. Ekonomeri ve İsaisik Sempozyumu Özel Sayısı 65 İTHLT DYLI ÜYÜME: 989 27 TÜRKİYE ÖRNEĞİ Ezgi DY YILDIZ Mein ERER 2 Öze: Türkiye gibi gelişmeke olan ülkelerde ihala yoluyla oraya çıkan

Detaylı

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141 C.Ü. İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil 11, Sayı 1, 2010 141 BİR MALİYE POLİTİKASI ARACI OLARAK BORÇLANMA VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990 2009) Hali ÇİÇEK *, Süleyman GÖZEGİR ** ve

Detaylı

ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ

ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ ENFLASYON ve DOLAYLI VERGĐLERDEN ELDE EDĐLEN GELĐRLER ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐNĐN VAR YÖNTEMĐYLE ANALĐZĐ Dr. Burcu GÜVENEK Selçuk Üniversiesi Đ.Đ.B.F. Đkisa Bölümü Dr. Volkan ALPTEKĐN Selçuk Üniversiesi Đ.Đ.B.F.

Detaylı

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi AVRASYA Uluslararası Araşırmalar Dergisi Cil : 6 Sayı : 15 Sayfa: 808825 Kasım 2018 Türkiye Araşırma Makalesi TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN

Detaylı

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler Dolar Kurundaki Günlük Harekeler Üzerine Bazı Gözlemler Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu Toplanısı 28 Nisan 2008, İsanbul Doç. Dr. Cevde Akçay Koç Finansal Hizmeler Baş ekonomis cevde.akcay@yapikredi.com.r

Detaylı

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI?

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN, Zekeriya YILDIRIM, S. Faih KOSTAKOĞLU FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN Yrd.Doç.Dr. Anadolu Üniversiesi,

Detaylı

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*)

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*) NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüney AKAR (*) Öze: Bu çalışmada ne yabancı işlem hacmiyle hisse senedi geirileri arasında uzun dönemli bir ilişkinin

Detaylı

KAMU BORÇLANMASI KAMU YATIRIMLARINI DIŞLIYOR MU?

KAMU BORÇLANMASI KAMU YATIRIMLARINI DIŞLIYOR MU? Ekonomik Yaklaşım, Cil : 21, Sayı : 74, ss. 39-58 KAMU BORÇLANMASI KAMU YATIRIMLARINI DIŞLIYOR MU? Mehme DURKAYA * Serve CEYLAN ** Okay Orçun BEKEN *** Öze Gelişmeke olan ekonomilerde kamu yaırımlarının

Detaylı

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI TCMB Faiz Kararlarının Piyasa Faizleri Ve Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Ekisi Mura Duran Refe Gürkaynak Pınar Özlü Deren

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Zaman serisi modellerinde, bağımlı değişken Y nin zamanındaki değerleri, bağımsız X değişkenlerinin zamanındaki cari

Detaylı

Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi

Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi Yabancı Sermaye Yaırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Ekisinin Türkiye Bağlamında Tes Edilmesi Yrd. Doç. Dr. Yusuf DEMİR Süleyman Demirel Üniversiesi, İİBF. Öze Bu çalışma; uluslararası sermaye harekelerinin

Detaylı

Büyüme ve İstihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği. The Relationship between Growth and Employment: The Case of Turkey

Büyüme ve İstihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği. The Relationship between Growth and Employment: The Case of Turkey SESSION C: Çalışma Ekonomisi 67 Büyüme ve İsihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği Yusuf Muraoğlu (Hii Universiy, Turkey) The Relaionship beween Growh and Employmen: The Case of Turkey Absrac One of he

Detaylı

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:3 Cil: Sayı: Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Para Talebinin Belirleyenleri ve İsikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği Yrd. Doç. Dr. Burcu ÖZCAN Fıra Üniversiesi, İ.İ.B.F.,

Detaylı

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSALLIĞIN ANLAMI Çoklu doğrusal bağlanı; Bağımsız değişkenler arasında doğrusal (yada doğrusala yakın) ilişki olmasıdır... r xx i j paramereler belirlenemez hale gelir.

Detaylı

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği Volume 4 Number 3 03 pp. -40 ISSN: 309-448 www.berjournal.com Borsa Geiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yönemlerle Analizi: Türkiye Örneği Yusuf Ekrem Akbaşa Öze: Bu çalışmada,

Detaylı

İhracat ve İthalatın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği

İhracat ve İthalatın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 8-94 İhraca ve İhalaın Ekonomik Büyüme Üzerindeki Ekisi: Türkiye Örneği The Effecs of Expors and Impors on Economic Growh: Turkey Case

Detaylı

VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ

VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ Leven ERDOĞAN ÖZET. Bu çalışmada verimliliğin devrevi harekei, ekonomik faaliyelerle ilişkisi ve verimliliği nelerin belirlediği açıklanmaya

Detaylı

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ Uluslararası Yöneim İkisa ve İşleme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı In. Journal of Managemen Economics and Business, ICAFR 16 Special Issue KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES

Detaylı

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.urkjans.com Türkiye nin Kabuklu Fındık Üreiminde Üreim-Fiya İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi Şenol ÇELİK*

Detaylı

SAĞLIK HARCAMALARI İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ ÜZERİNE EKONOMETRİK BİR İNCELEME

SAĞLIK HARCAMALARI İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ ÜZERİNE EKONOMETRİK BİR İNCELEME The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Managemen 2009, Volume IV Spring SAĞLIK HARCAMALARI İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ ÜZERİNE EKONOMETRİK BİR İNCELEME İbrahim Güran YUMUŞAK Durmuş Çağrı YILDIRIM ÖZET

Detaylı

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Ekileri: Türkiye Örneği Öze Ahme Mura ALPER Bu çalışma Türkiye deki reel döviz kuru dalgalanmalarının kaynaklarını açıklamayı amaçlamakadır.

Detaylı

Rasyonel Beklentiler Hipotezinin Testi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1

Rasyonel Beklentiler Hipotezinin Testi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1 Çukurova Üniversiesi İİBF Dergisi Cil:17 Sayı:1 Haziran 2013 ss.17-35 Rasyonel Bekleniler Hipoezinin Tesi: Enflasyon, Faiz ve Kur 1 Tes of he Raional Expecaions Hypohesis: Inflaion, Ineres Rae and Exchange

Detaylı

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region MPRA Munich Personal RePEc Archive A Sudy on he Esimaion of Suly Resonse of Coon in Cukurova Region Erkan Akas Faculy of Economics & Admin.Sciences a BIGA 2006 Online a h://mra.ub.uni-muenchen.de/8648/

Detaylı

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY Journal of Yasar Universiy 22 26(7) 4392-444 TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY M. Ali Bilginoğlu

Detaylı

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ 45 ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ Zehra ABDİOĞLU * ÖZET Bu çalışma Türkiye için 2005-2012 dönemi iibariyle ara malı, dayanıklı ükeim malı, dayanıksız ükeim malı, enerji ve sermaye malı

Detaylı

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ Eem Hakan ERGEÇ Eskişehir Osmangazi Üniversiesi Mura TAŞDEMİR Eskişehir OsmangaziÜniversiesi Öze İnşaa sekörü çıkısının

Detaylı

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi İsanbul Üniversiesi İşleme Fakülesi Dergisi Isanbul Universiy Journal of he School of Business Adminisraion Cil/Vol:38, Sayı/No:1, 009, 4-37 ISSN: 1303-173 - www.ifdergisi.org 009 Reel Kesim Güven Endeksi

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE BÜTÇE AÇIĞININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN ANALİZİ

TÜRKİYE EKONOMİSİNDE BÜTÇE AÇIĞININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN ANALİZİ Ekonomeri ve İsaisik Sayı:8 2008 45-64 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ TÜRKİYE EKONOMİSİNDE BÜTÇE AÇIĞININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİNİN ANALİZİ Yrd. Doç. Dr. Özlem GÖKTAŞ

Detaylı

Türkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi

Türkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi Volume 5 Number 2 2014 pp. 47-60 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Reşa Ceylana

Detaylı

Araştırma Makalesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN:

Araştırma Makalesi.  Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN: Araşırma Makalesi www.ziraa.selcuk.edu.r/ojs Selçuk Üniversiesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) 63-69 ISSN:1309-0550 Türkiye nin Tarım Ürünleri İhraca Fonksiyonu ve Döviz Kuru Belirsizliğinin

Detaylı

İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ

İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ Sosyal Bilimler Dergisi 2010, (4), 25-32 İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ Özlem YORULMAZ - Oya EKİCİ İsanbul Üniversiesi İkisa Fakülesi Ekonomeri Bölümü

Detaylı

sbd.anadolu.edu.tr 73 Anadolu University Journal of Social Sciences Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

sbd.anadolu.edu.tr 73 Anadolu University Journal of Social Sciences Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Universiy Journal of Social Sciences Türkiye de Kamu Yaırımlarının Özel Sekör Yaırımları Üzerindeki Ekisi: 1970-2009 The Effec of Public Invesmens on

Detaylı

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract

THE CAUSALITY RELATION BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND STOCK PRICES: CASE OF TURKEY. Abstract Ekonomik ve Sosyal Araşırmalar Dergisi, Bahar 20, Cil:7, Yıl:7, Sayı:, 7:53-65 TÜKETİCİ GÜVENİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ * Yusuf Volkan TOPUZ ** THE CAUSALITY

Detaylı

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ The Journal of Academic Social Science Sudies Inernaional Journal of Social Science Doi number:hp://dx.doi.org/10.9761/jasss2963 Number: 37, p. 399-408, Auumn I 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma

Detaylı

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXIII, SAYI 2 PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Öze Araş. Gör. Burak Güriş * Araş. Gör. Burcu Kıran * Çalışmada para arzının çıkı üzerindeki ekileri

Detaylı

ENFLASYON-BÜYÜME SÜRECİNDE SABİT SERMAYE YATIRIMLARI

ENFLASYON-BÜYÜME SÜRECİNDE SABİT SERMAYE YATIRIMLARI LASYON-BÜYÜME SÜRECİNDE SABİT SERMAYE YATIRIMLARI Harun TERZİ (*) Sabiha OLTULULAR (**) Öze: Bu çalışmada enflasyon-büyüme-sabi sermaye yaırımları arasındaki ilişki korelasyon, zaman serileri analizleri

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ:

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Ekonomeri ve İsaisik Sayı: 005 9 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Prof.Dr. Rahmi YAMAK; Abdurrahman KORKMAZ * Absrac

Detaylı

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Geçiş Sürecinin Planlanmasında Doğrusal En İyileme Tekniğinin Kullanılması

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Geçiş Sürecinin Planlanmasında Doğrusal En İyileme Tekniğinin Kullanılması Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Geçiş Sürecinin Planlanmasında Doğrusal En İyileme Tekniğinin Kullanılması Ahu Soylu, Mein Türkay* Koç Üniversiesi Endüsri Mühendisliği Bölümü Sarıyer, İsanbul ahusoylu@ku.edu.r,

Detaylı

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01)

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01) June 7-9, 2009, Eskişehir, Turkey. Tükeici Güveni ve Hisse Senedi Fiyaları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004:0-2009:0) Yusuf Volkan Topuz * İkisadi İdari Bilimler Fakülesi, İşleme Bölümü,

Detaylı

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ Cenral Bank Review Vol. 10 (July 2010), pp.23-32 ISSN 1303-0701 prin / 1305-8800 online 2010 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ

Detaylı

BÖLÜM 5 İKTİSAT POLİTİKALARININ UZUN DÖNEMLİ BÜYÜMEYE ETKİLERİ: İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME

BÖLÜM 5 İKTİSAT POLİTİKALARININ UZUN DÖNEMLİ BÜYÜMEYE ETKİLERİ: İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME BÖLÜM 5 İKTİSAT POLİTİKALARININ UZUN DÖNEMLİ BÜYÜMEYE ETKİLERİ: İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME 42 Bu bölümde, büyüme sürecini uzun dönemde ekileyebilecek ikisa poliikalarınıı (vergileme,

Detaylı

HARCAMA-VERGİ GELİRİ HİPOTEZİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

HARCAMA-VERGİ GELİRİ HİPOTEZİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ HARCAMA-VERGİ GELİRİ HİPOTEZİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Harun TERZİ (*) Sabiha OLTULULAR (**) Öze: Bu çalışmada Türkiye ekonomisi için vergi gelirleri ve kamu harcamaları arasındaki ilişki hem eşanlı denklem sisemi

Detaylı

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Volume 2. Number 1. 2011 pp. 121-142 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Burcu Ozcan a Ayse Ari b Öze: Finansal

Detaylı

Türkiye deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Analiz

Türkiye deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonometrik Bir Analiz Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (17) 2009 / 1 : 164-174 Türkiye deki Cari Açık Sürdürülebilir mi? Ekonomerik Bir Analiz Osman Peker * Öze: Bu çalışmada, Türkiye de cari işlemler açığının

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik:

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Hisse Senedi Fiyalarıyla abancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Toda-amamoo aklaşımı Dr. Cüney AKAR Balıkesir Üniversiesi, Bandırma İİBF. Öze Bu çalışmada İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında (İMKB) IMKB100

Detaylı

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Aaürk Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi 05 9 (): 35-36 Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Munise ILIKKAN ÖZGÜR (*) Öze: Makroekonomik isikrarının sağlanmasında cari işlemler

Detaylı

Crude Oil Import and Economic Growth: Turkey

Crude Oil Import and Economic Growth: Turkey MPRA Munich Personal RePEc Archive Crude Oil Impor and Economic Growh: Turkey Erginbay Ugurlu and Aydın Ünsal Isanbul Aydın Universiy, Gazi Universiy 28 May 2009 Online a hps://mpra.ub.uni-muenchen.de/69923/

Detaylı

Bölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ

Bölüm 3 HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME YÖNTEMLERİ Bölüm HAREKETLİ ORTALAMALAR VE DÜZLEŞTİRME ÖNTEMLERİ Bu bölümde üç basi öngörü yönemi incelenecekir. 1) Naive, 2)Oralama )Düzleşirme Geçmiş Dönemler Şu An Gelecek Dönemler * - -2-1 +1 +2 + Öngörü yönemi

Detaylı

ENFLASYON BELİRSİZLİĞİ İLE PAY SENEDİ GETİRİSİ VE VOLATİLİTESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

ENFLASYON BELİRSİZLİĞİ İLE PAY SENEDİ GETİRİSİ VE VOLATİLİTESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ ENFLASYON BELİRSİZLİĞİ İLE PAY SENEDİ GETİRİSİ VE VOLATİLİTESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Doç. Dr. Emrah İsmail Çevik Namık Kemal Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi eicevik@nku.edu.r

Detaylı

Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2014, Cilt: 7, Sayı: 2, s

Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2014, Cilt: 7, Sayı: 2, s Niğde Üniversiesi İİBF Dergisi, 2014, Cil: 7, Sayı: 2, s.61-74 61 TÜRKİYE DE CARİ AÇIĞIN ASİMETRİK DAVRANIŞININ ANALİZİ 1 ÖZET Uğur ADIGÜZEL 2 Bu çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisinde cari açığın 01:2002,

Detaylı

HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA SÜRÜ DAVRANIŞI: BİST TE BİR ARAŞTIRMA HERDING IN STOCK MARKETS: A RESEARCH IN BIST Bahadır ERGÜN Hatice DOĞUKANLI

HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA SÜRÜ DAVRANIŞI: BİST TE BİR ARAŞTIRMA HERDING IN STOCK MARKETS: A RESEARCH IN BIST Bahadır ERGÜN Hatice DOĞUKANLI Uluslararası Sosyal Araşırmalar Dergisi The Journal of Inernaional Social Research Cil: 8 Sayı: 40 Volume: 8 Issue: 40 Ekim 2015 Ocober 2015 www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 HİSSE SENEDİ PİYASALARINDA

Detaylı

TÜRKİYE DE YAŞAM BEKLENTİSİ - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: ARDL MODELİ İLE BİR ANALİZ

TÜRKİYE DE YAŞAM BEKLENTİSİ - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: ARDL MODELİ İLE BİR ANALİZ The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Managemen 008, Volume III Spring TÜRKİYE DE YAŞAM BEKLENTİSİ - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: ARDL MODELİ İLE BİR ANALİZ ÖZET Seyfein Erdoğan Hilal Bozkur İkisadi

Detaylı

YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU?

YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU? YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU? Doç. Dr. Harun TERZİ Karadeniz Teknik Üniversiesi İİBF İkisa Bölümü Öğreim Üyesi 618 Trabzon Tel : (462) 3773311 Fax : (462) 3257281 e-mail : herzi@ku.edu.r

Detaylı

FORECASTING TOURISM DEMAND BY ARTIFICIAL NEURAL NETWORKS AND TIME SERIES METHODS: A COMPARATIVE ANALYSIS IN INBOUND TOURISM DEMAND TO ANTALYA

FORECASTING TOURISM DEMAND BY ARTIFICIAL NEURAL NETWORKS AND TIME SERIES METHODS: A COMPARATIVE ANALYSIS IN INBOUND TOURISM DEMAND TO ANTALYA Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2009, C.14, S.1 s.99-114. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2009, Vol.14,

Detaylı

İthalat-İhracat-Döviz Kuru Bağımlılığı: Bootstrap ile Düzeltilmiş Nedensellik Testi Uygulaması

İthalat-İhracat-Döviz Kuru Bağımlılığı: Bootstrap ile Düzeltilmiş Nedensellik Testi Uygulaması EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 2 Sayı: 2 Nisan 202 ss. 37-48 İhala-İhraca-Döviz Kuru Bağımlılığı: Boosrap ile Düzelilmiş Nedensellik Tesi Uygulaması Dependence of Impor-Expor-Exchange Rae:

Detaylı

Ekonometri. Eylül 2012. Sınavın toplam süresi 150 dakikadır.

Ekonometri. Eylül 2012. Sınavın toplam süresi 150 dakikadır. TCMB Araşırmacı Yazılı Meslek Sınavı Ekonomeri Eylül 202 Sınavın oplam süresi 50 dakikadır.. [Toplam 2 puan] Bir araşırmacı, günlük ABD doları/türk lirasının zaman içerisindeki değişimini modellemek amacıyla,

Detaylı

DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġstenecek Veriler

DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġstenecek Veriler DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġsenecek Veriler BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam Madde

Detaylı

Finansal İstikrarın Bankacılık Sisteminin Borç Verme Politikaları Üzerindeki Etkisi: 2008 Küresel Krizi Çerçevesinde Türkiye Üzerine Bir İnceleme

Finansal İstikrarın Bankacılık Sisteminin Borç Verme Politikaları Üzerindeki Etkisi: 2008 Küresel Krizi Çerçevesinde Türkiye Üzerine Bir İnceleme Finansal İsikrarın Bankacılık Siseminin Borç Verme Poliikaları Üzerindeki Ekisi: 2008 Küresel Krizi Çerçevesinde Türkiye Üzerine Bir İnceleme Öze Ekrem ERDEM * M. Faih İLGÜN ** Cüney DUMRUL *** 2008 yılında

Detaylı

Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yöntemi ile Sınanması

Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yöntemi ile Sınanması Çukurova Üniversiesi İİBF Dergisi Cil:19. Sayı:2. Aralık 2015 ss.135-149 Cari İşlemler Açığının Sürdürülebilirliğinin Çoklu Yapısal Kırılmalı Eşbüünleşme Yönemi ile Tesing he Susainabiliy of Curren Accoun

Detaylı