İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi. Ekmeleddin Ihsanoglu adına Milletlerarası 9. Hat Yarışması. İstanbul 1433 H/ 2012 M

Transkript

1 İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi Ekmeleddin Ihsanoglu adına Milletlerarası 9. Hat Yarışması İstanbul 1433 H/ 2012 M

2

3 2

4 İSLÂM İŞBİRLİĞİ TEŞKİLÂTI İSLÂM TARİH, SANAT VE KÜLTÜR ARAŞTIRMA MERKEZİ EKMELEDDİN İHSANOĞLU adına MİLLETLERARASI 9. HAT YARIŞMASI İstanbul, 1433/2012 3

5 MİLLETLERARASI HAT YARIŞMASI Milletlerarası Hat Yarışması fikri ilk defa İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) nin Nisan 1983 yılında düzenlediği İslâm Sanatlarının Ortak Prensip, Şekil ve Temaları konulu milletlerarası sempozyum sonunda yayınlanan İslâm Sanatlarına dair İstanbul Deklarasyonu nda yer almıştır. Hat sanatının muhtelif yönleriyle ele alındığı ve hat severlerle hat hocalarının katıldığı bu sempozyumda hüsn-i hattın İslâm sanatlarını birleştirmedeki rolü ile böyle bir yarışma düzenlemenin önemi ve gereği üzerinde durulmuştur. YARIŞMANIN GAYESİ Bu yarışmanın gayesi, Klasik İslâm Hat Sanatı nın korunması, teşviki, yaşatılması ve geliştirilmesidir. Dolayısıyla, İslâm kültürü dışından gelen tesirlerle, aslına uygun Klasik İslâm Hat Sanatı anlayışı dışında gelişmeye başlamış olan yaklaşımlar yerine, İslâm hattatlarının, geleneğe bağlı prensip ve kaideler içinde devam ettirdikleri neviden eserlerin elde edilmesi hedef alınmaktadır. Bu maksada ulaşıldığında, bir yandan sanatkârların çalışmaları için müşterek bir zemin hâsıl olacak, öte yandan da İslâm sanatları arasında önemli bir yeri olan hat sanatı dalında tüm müslümanların paylaşacakları bir zevkin teessüsü temin edilecektir yılında merhum Hâmid Aytaç ( ) adına düzenlenmiş olan ilk yarışmadan sonra IRCICA tarafından diğer yarışmalar büyük hat üstadları adına düzenlenerek genç hattatların onların yolunda gitmelerini teşvik etmek ve özendirmek, ayrıca o üstadları yâd etmek düşünülmüştür. İkinci yarışma 1989 yılında Yâkut el-mustasımî (ö. 698/1298) adına, 1992 yılında üçüncü hat yarışması ölümünün yılı münasebetiyle İbnü l-bevvâb (ö. 413/1022) adına, 1997 yılında dördüncü hat yarışması Şeyh Hamdullah ( / ) adına, 2000 yılında beşinci hat yarışması Seyyid İbrahim ( ) adına, 2003 yılında altıncı yarışma 400. hicrî ölüm yıldönümü münasebetiyle Mîr İmâd el-hasenî ( / ) adına, 2006 yılında yedinci yarışma Iraklı meşhur hattat Haşim Muhammed el-bağdadî ( / ) adına ve sekizinci yarışma Suriyeli tanınmış hattat Muhammed Bedevî el-dirânî ( / ) adına düzenlenmiştir. Dokuzuncu yarışma ise hat sanatını canlandırma ve geliştirme yönünde sağladığı kalıcı üstün katkılar sebebiyle Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu adına düzenlenmektedir. 4

6 EKMELEDDİN İHSANOĞLU İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi nin (IRCICA, İstanbul) kurucu Genel Direktörü (1980-Aralık 2004) ve İslâm İşbirliği Teşkilâtı Genel Sekreteri (Ocak ) den beri hat sanatına hasrettiği çeşitli faaliyetleri ve bu sanatı devamlı himayesi dolayısıyla bu sanatın yeniden canlandırılmasında ve gerek sanatkâr ve sanatseverlerin gerekse kurumların bu sanata ilgisinin artırılmasındaki katkılarıyla sadece İslam dünyasında değil, bütün dünyada tanınmıştır yılında ilkini düzenlediği milletlerarası hat yarışmaları dizisinin hazırlıkları sürmekte olan dokuzuncusu, İhsanoğlu nun sahip olduğu değerlere hürmet ve kıymetli desteğine şükran ifadesi olarak kendisine atfedilmiştir. İhsanoğlu, günümüz seçkin hattatlarının eserlerinden oluşan birçok sergi düzenlemiş ve bunların çeşitli ülkelerde sunulmasını sağlamıştır. Ayrıca değişik ülkelerde hattatların yetiştirilmesine gayret etmiş, eğitim programları serisi oluşturmuş, ilk milletlerarası İcazet takdim törenini 1988 yılında Amerikalı hattat Muhammed Zekeriya için düzenleyerek hat sahasında İcazet geleneğini canlandırmıştır. Hat sanatı konusunda kaynak bir eser hazırlanması çalışmalarını başlatmış ve editörlüğünü yaptığı İslâm Kültürü Mirâsında Hat San atı adlı bu başyapıtın Türkçenin yanısıra İngilizce, Arapça, Japonca ve Malayca olarak neşredilmesini sağlamıştır. Hat şaheserlerinin yayınlanmasını sağlamasının yanında meşhur hattatların hazırladığı çalışma kitaplarının (Meşk) neşrini de temin etmiştir. 20. asrın seçkin hattatı Hâmid el-amidî (Aytaç) ile tezhip ve tezyin sanatlarının iki meşhur sanatkârı Prof. Tahsin Demironat ve Rikkat Kunt hakkında belgesel filmler hazırlatmıştır. Çeşitli fen fakültelerinde öğretim üyesi olarak görev yapan Ekmeleddin İhsanoğlu İstanbul Üniversitesi Bilim Tarihi Bölümü nün kurucu başkanı ve ilk profesörüdür. Aynı zamanda Türk Bilim Tarihi Kurumu nun (TBTK) ve İslâm Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı nın (İSAR) kurucu başkanı olan İhsanoğlu, yılları arasında Milletlerarası Bilim Tarihi ve Felsefesi Birliği nin (IUHPS) başkanlığını yapmıştır. Halihazırda İslâm dünyasında ve Batı ülkelerinde çok sayıda milletlerarası birliğin, akademik kurumların bilim konseyleri ve danışma kurullarının üyesi olan İhsanoğlu aynı zamanda çok sayıda merkezin, enstitünün ve derginin yayın kurulu üyesidir. Türkçe, İngilizce ve Arapça olarak kaleme aldığı yayınları arasında bilim ve bilim tarihi, İslâm kültürü, Türk kültürü, İslâm-Batı ilişkileri, Türk-Arap ilişkileri konularında birçok kitap, makale ve inceleme bulunmaktadır. Bu yayınların birçoğu Doğu ve Batı dillerine çevrilmiştir. İhsanoğlu na çok sayıda Kral ve Devlet Başkanı tarafından madalya ve nişan ile değişik ülkelerdeki pek çok üniversite tarafından fahri doktora unvanı tevcih edilmiştir. Hat sanatına olan ilgisi oldukça erken bir yaşta, hüsn-i hatta kabiliyeti olan ve bu sanata derin bir ilgi duymakla kalmayıp bizzat bu sanatı icra eden, hatta nadir kitapları istinsah ederek bu kitapları koleksiyonuna dahil etmeyi seven babasının sayesinde başlayan Ekmeleddin İhsanoğlu, evinin duvarlarında asılı tezhipli hat eserlerinin arasında büyüdü. Bu eserlerden biri, Osmanlı Sultanı I. Ahmed in şiirinin Mehmed Esad Yesarî nin eserini takliden Hâmid el- Amidî tarafından yazılan şaheserdi. Böylece İhsanoğlu nun hat sanatına olan yakın ilgisi ve bu sanatın İslâm dünyasındaki özellikleri hakkındaki sağlam bilgisi erken yaşlarından itibaren gelişmişti. 5

7 01. TERTİP HEYETİ İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) nin Genel Direktörü Başkanlığı nda kurulmuştur. 02. YARIŞMA JÜRİSİ Jüri, klasik İslâm Hat Sanatı sahasında milletlerarası seviyede kabul görmüş olan aşağıdaki kişilerden oluşmaktadır. Jüri Üyeleri - Dr. Halit Eren, IRCICA Genel Direktörü (Tertip Heyeti Başkanı) - Mus ad Hudayr el-bursaîdî, Hat sanatı hocası, Mısır - Ubeyde Muhammed Salih el-benkî, Hat sanatı hocası, Suriye - Hamîdî Bel'îd, Hat sanatı hocası, Fas - Dr. Abdurrıdâ Behiye, Hat sanatı hocası, Irak - Celil Resûlî, Hat sanatı hocası, İran - Fuad Başar, Hat sanatı hocası, Türkiye - Davud Bektaş, Hat sanatı hocası, Türkiye Şeref Üyeleri - Ahmed Ziya İbrahim, Hat sanatı hocası, Suudi Arabistan - Hasan Çelebi, Hat sanatı hocası, Türkiye - Dr. Muhammed Şerifî, Hat sanatı hocası, Cezayir 03. YARIŞMA SEKRETARYASI Yarışma ile ilgili her türlü faaliyet, İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) nezdinde kurulan Milletlerarası Hat Yarışması Sekretaryası tarafından Said Kasımoğlu nun koordinatörlüğünde yürütülecektir Yarışma ile ilgili her türlü haberleşme, aşağıdaki irtibat adresleri aracılığıyla gerçekleştirilecektir. Milletlerarası Hat Yarışması Sekretaryası İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) Yıldız Sarayı, Seyir Köşkü, Barbaros Bulvarı, Beşiktaş-İstanbul, Türkiye Telefon: Faks: e-posta: calligraphy@ircica.org Yarışma Sekretaryası, yarışma sonuçlarının ilan edilmesi öncesi veya sonrasında Yarışma Jürisi nin çalışma tarzı ve kararları ile ilgili konularda muhatap değildir. 6

8 04. YARIŞMANIN MUHTEVASI VE UYGULANACAK ESASLAR Yarışma Dalları Yarışma aşağıdaki dallarda açılmıştır: a. Celî Sülüs Ağzı 5 mm den dar olmayacak bir kalemle dairevî, beyzî (oval) veya benzeri bir şekilde istifli ve tek parça olarak yazılacaktır. Kâğıt dikey veya yatay olarak kullanılabilir. b. Sülüs İstifsiz, alt alta satırlar halinde, ağzı 2-3 mm lik bir kalemle yazılacaktır. Kâğıt dikey veya yatay olarak kullanılabilir. c. Nesih Aynı levha içinde karşılıklı 2 sahife halinde, ağzı 1 mm yi geçmeyecek bir kalemle yazılacaktır. d. Celî Ta lîk Bu daldaki eserler Yesarizâde yolunda, ağzı 5 mm den az olmayan bir kalemle yazılacaktır. e. Ta lîk (Nesta lîk) Bu daldaki eserler Mîr İmad yolunda, ağzı 2-3 mm lik bir kalemle mâil veya düz satırlar halinde yazılacaktır. f. Celî Dîvanî Ağzı 3-4 mm lik bir kalemle yazılacaktır. Bu dalda yaygın hale gelen aşağıdaki yazı hatalarından yarışmacıların sakınmaları gerekmektedir. Aksi takdirde bu hataların bulunduğu eserler yarışma dışı kalacaktır. 1- Bitişik dal harfi ( ), ba ve nun ( ) şeklinde yazılamaz. Bu harf mürsel olarak ( ) yazılacaktır. 2- Asli harekeler (...) görevi dışında tekrarlanarak tezyinî maksatla kullanılamaz. g. Dîvânî Alt alta düz satırlar halinde, ağzı 2 mm yi geçmeyecek bir kalemle yazılacaktır. h. Kûfî Ağzı 4-5 mm yi geçmeyecek kamış bir kalemle Mushaf kûfîsi tarzında yazılacaktır. i. Rık a Ağzı 1-3 mm lik bir kalemle yazılacaktır. j. Mağribî Ağzı 1 mm yi geçmeyecek bir kalemle mebsut üslûbunda yazılacaktır. 7

9 04.02 Kaideler Yarışmaya katılacak eserler klasik anlayış ve kaidelere uygun olarak kamış kalemle ve kalem hareketini de belli edecek şekilde klasik siyah mürekkeple yazılacaktır Değerlendirme Esasları Yarışmaya sunulacak eserler klasik hat sanatı esaslarına göre değerlendirilecektir. Manayı bozacak derecede tertip ve teşrifat hataları olan, bariz imla hataları bulunan ve bu kitapçıkta zikredilen diğer şekil ve şartlara riayet edilmemiş levhalar -sanat değeri ne olursa olsun- değerlendirme dışı tutulacaktır Yarışma Metinleri Eşit yarışma şartları sağlayabilmek gayesiyle, her bir dal için aşağıdaki metinler verilmiştir. a) Celî sülüs (Fetih Sûresi, 28) و د ه א כ و כ ى א א ر ي أر א א א b) Sülüs (Bakara Sûresi, ) א و ئ כ و כ آ כ ن و א ر ل إ أ א آ א ل وإ כ و أ א و א א ر أ ر ق א و א א כ ر א א إ אכ ر א כ א א و א כ א א א و و א إ א כ א א א א إ ن א أو أ א ر א א א א א א א و و א א א ر א و و أ א א אر آ א א م א כא c) Nesih (İmam el- Busırî nin Kaside-i Muzariye si) 1 אر א ب א ر دي و א א و ر ب وא وא و א وא א وא א א و א ذכ و א א وא و وא و آو و א و و א وא 1 Dr. Yusrî Raşid el-hasanî, el-dürer el-nakiye fi Evrâd el-tarika el-sadıkiye, Vebil Neşriyat, Kahire, 2009, s

10 ة א א א א و א وא א א א א כ ن ر א أرج א אن و אت א ر ض و א ر א وא א אء و א א ض وא ن وא א כ ة وأ א א وأ א أز כ زאכ א א وא ى وא א א و و ز ن א א אل כ ق א ت א אر و ر و و א وא א כ و א כ א ب א وא ر وא א و و א أ א ط א א אئ כ א א و א א א ي و אر ه و א כאن א כ אن א ي א ن כ ر وא א אت ء دא وأو م א أ א א ر כ א ق א א א אء א وא د א א ف و أ כ א و ي وכ א א م כ א د و כ ذ כ وب כ אر ب وא א ر א و א א ووא א وأ א و א و أ ذ א אد א وא כ א أ أ ب א אر א أ ر כ אر وכ ف א و א وא כ وא وא א ف وא ر و و אش א ى א א ن و א ر א ئ כא א و وא وא כ وא وא א ن א ر و א כ ن إ أ ن وא אت وא ر أو ر أ א א ش وא כ و א وא ش و وא دو א א و א ر א و و א أ أ א ر א א أ א أن أ ر و א א وא ب ر و إ ن כ وא أ אس כ إ ن א وא א أ א وא وכ א ي ر و כ כ أ א א وא כ و א אه 9

11 כ د ن و ج א כ ب א أ ر אل א א א ر א و א א אر אر ب أ א أ א و ة א א ق אئ و א د א و כ א א כ אز و א אم א א א אر א ة א d) Celî Ta lîk 1 א ر و ن א כ כ כ و א ر א א ده א ر ر رכ دن כ ض א دא כ א כ א ى א و א כ e) Ta lîk (Nesta lîk) 2 ه آ א אن دאرم אכ ره אرم א אز אرم אرم אز אو وز א אرم م ز א אم م אز אزش د כאم م در م אم م در دא م دאم م 1 M. Akif Ersoy, Safahat, 5. Kitap, Âsâr-ı İlmiye Kütübhanesi Neşriyatı, İstanbul 1928, s Mevlana, Külliyat-ı Şems-i Tebrizî, İntişarat-ı Neşr-i Tulû, s

12 f) Celî Dîvânî (İsra Suresi, 80-82) כ و ل وא ج ق ق و أ أد و آء א و ز א א إ ن א א כאن ز א א א א إ אر و آء و ر ب و ر א א א א א آن g) Dîvânî (Salat-ı Münciye) 1 א א ة و آل א א א א אل وא אت و א א א א א ت و א א א ئא ت و א א כ أ א ر אت و א א أ א א אت א א א א أر א כ א אت و אة א אت א و א כ א. و א h) Kûfî (Kadir Suresi) أدر כ א א א إ א א ر أ ل א م أ אه א ر א ئ כ وא א و א ذن ر وح א א ر أ כ i) Rık a, j) Mağribî א א כ ق ذ א إ א אء إ אن و إ כ א א و א ذ כ א أ א כ زאد א א ء א א أ إ ن א א د ي א אر א א زאد إ א כ א א א ذ ذ و אن و אن ذ ر א رب אل א כ א א إ א دאء و א כ א כ א אر ي א د ي א رب 1 Abd el-rahman ibn Abd el-salam Saffûrî, Nüzhet el-mecalis ve Müntehab el-nefais, s

13 (1) א כ أ أ أ ر أ א ي د א ر א إ ذ ئ אد ي أ א و א א أ א א إ א ر אت א أ א أ כא כ ب כ أ و אب ر א א אف א כ כ א א أ أ أ أ ح 05. MÜKÂFATLAR VE TELİF HAKLARI Ekmeleddin İhsanoğlu adına düzenlenen 9. Hat Yarışması için toplam ABD Doları mükâfat konmuş olup bu mükâfat aşağıdaki şekilde dağıtılacaktır. Hattın nevi I. Mükâfatı II. Mükâfatı III. Mükâfatı Toplam a. Celî Sülüs b. Sülüs c. Nesih d. Celî Ta lîk e. Ta lîk f. Celî Dîvânî g. Dîvânî h. Kûfî i. Rık a j. Mağribî Toplam Yarışmacıların çalışmalarını teşvik etmek amacıyla, her dalda mükâfat kazanan 3 eseri takip eden en iyi 3 eserin sahiplerine 1000 er ABD Doları teşvik armağanı verilecektir (10x3x1000=30.000). Böylece mükâfat ve teşvik armağanlarının sayısı 60 a ulaşmaktadır Jüri, yarışmaya gönderilen değişik dallardaki eserler arasından hiçbirini dereceye veya teşvik armağanlarına lâyık görmeyebilir; bu konudaki jüri kararı, diğer bütün jüri kararları gibi kat îdir; yarışmacılar neticelere itirazda bulunamazlar. 1 el-kulûb el-dâria, Define Yayınları, İstanbul 2010, s

14 05.03 Yarışmaya gönderilen eserler, mükâfata lâyık görülsün veya görülmesin, IRCICA nın temellükünde olacak, başta İstanbul da bulunan IRCICA olmak üzere diğer İslâm ülkelerinde sergilenebilecektir. IRCICA, aynı şekilde, uygun göreceği eserleri yayınlayabilir Mükâfatların veriliş tarihi ve şekli, İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) tarafından ileri bir tarihte açıklanacaktır. Ayrıca Merkez, birincilerin davet edileceği bir ödül töreni ile eserlerinden meydana gelecek bir sergi ve hat sanatı hakkında bir sempozyum düzenlemeye çalışacaktır Ödül kazanan yarışmacılara birer takdir sertifikası verilecektir. 06. KATILMA ŞARTLARI VE İŞLEMLERİ Yarışmaya, bu şartnamede açıklanan şartlara uymak üzere, Klasik İslâm Hat Sanatı dalında eser verebilecek herkes şahsen katılabilir Bir yarışmacı, yarışmaya 10 daldan en çok iki ayrı dalda birer eser göndererek katılabilir. Yarışmaya ikiden fazla veya aynı dalda birden fazla eser gönderen yarışmacıların eserleri kesinlikle değerlendirmeye alınmayacaktır Daha önceki yarışmalarda birinci olan veya birinciliği paylaşanlar da bu yarışmaya katılabilir Yarışmaya katılabilmek için ekteki formun doldurulup en geç 31 Ekim 2012 tarihine kadar Yarışma Sekretaryası na gönderilmesi gerekmektedir Gönderme: Yarışmaya sunulacak eserler tezhipsiz olarak, kırılmadan, bükülmeden, ezilmeden, çerçevelenmeden ve mukavvaya yapıştırılmadan yarışma adresine, 2013 yılının Şubat ayı sonuna kadar Yarışma Sekretaryası nın eline ulaşacak şekilde, elden teslim edilebilecek veya iadeli taahhütlü olarak posta ile gönderilecektir Yarışmacıların, mektuplarının Yarışma Sekretaryası na zamanında ulaştığından emin olmak için bütün yazışmalarını iadeli taahhütlü olarak yapmaları tavsiye olunur. Yarışma Sekretaryası ancak lüzumlu hallerde yarışmacıların mektuplarını cevaplandıracaktır. 13

15 07. TAKDİM ŞARTLARI Yarışmaya gönderilecek eserlerin jüri tarafından değerlendirmeye tâbi tutulabilmesi için, aşağıdaki şartlara uyması gerekmektedir: a. Kimlik: Levhalar üzerinde, yarışmacının kimliğini belirtecek hiçbir işaret bulunmayacaktır. b. Renk: Yarışmaya gönderilecek eserler, kırık beyaz veya açık renkli, hat sanatına uygun tercihen aharlı kağıt üzerine siyah mürekkeple yazılacaktır. c. Eb ad: Yarışmaya gönderilecek eserler 40 x 60 cm ebadında olacaktır. Bu ölçülere uymayan levhalar değerlendirmeye alınmayacaktır. d. Ambalaj: Yarışmaya sunulacak eserler, kırılmadan, bükülmeden, Yarışma Sekretaryası nın eline düz olarak ulaşacak şekilde ambalajlanıp takdim edilmelidir Mesuliyet: Yarışmayı düzenleyen kuruluş veya onun nam ve hesabına yarışmayı yürüten kuruluş ya da kuruluşlar, eserlerin postada gecikmesinden, zedelenmesinden ya da kaybolmasından doğacak sonuçtan mesul değildir. 08. YARIŞMA TAKVİMİ Ekmeleddin İhsanoğlu Hat Yarışması, aşağıdaki takvime göre yürütülecektir Yarışmanın ilânı Mart Yarışmaya kayıt (son tarih) 31 Ekim Eserlerin kabulü (son tarih) 28 Şubat Değerlendirme Toplantısı Nisan Neticelerin açıklanması Mayıs

16 EKMELEDDİN İHSANOĞLU Milletlerarası 9.Hat Yarışması Katılım Formu Adı, Soyadı:.. Doğum Yeri ve Yılı:.. FOTOĞRAF İcazet Aldığı Hattat(*):. Düzenlediği veya Katıldığı Sergiler(*):..... Tahsil durumu:. Mesleği:... Tabiyeti:.. Katılacağı Dallar: a- Celî Sülüs a- Sülüs b- Nesih c- Celî Ta lîk d- Ta lîk e- Celî Dîvânî f- Dîvânî g- Kûfî h- Rık'a i- Mağribî Eserde Kullanılan imza Daimî Adres :..... Telefon, Faks & E-posta (**) : (*) Varsa. (**) Katılım formu posta veya e-posta kanalıyla gönderilebilir. 15

17 Milletlerarası Hat Yarışması Sekretaryası İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) namına bütün yarışmacılara başarılar diler ve değerli katkılarından ötürü teşekkürlerini sunar. İstanbul, 2012 Bu kitapçık Arapça, İngilizce ve Türkçe olmak üzere üç dilde basılmış olup, istenen dilde bir nüsha Yarışma Sekretaryası ndan temin edilebilir. Yıldız Sarayı, Seyir Köşkü, Barbaros Bulvarı Beşiktaş İstanbul, Türkiye Telefon: Faks: ircica.org Sayfa tasarımı: Said Kasımoğlu Baskı: Birmat Matbaacılık 16

18