1. İbadetlerin İslam daki yeri Oruç ile ilgili temel bilgiler Ramazan ın toplumsal ve dinî anlamı Giriş...

Transkript

1 Okulda Oruç Okulda Oruç Konusunda İslam Konseyi nin Değerlendirmesi İçindekiler I. Giriş... 2 II. Tartışmaların arka planı... 2 III. Müslümanlar için oruç ibadetinin anlamı İbadetlerin İslam daki yeri Oruç ile ilgili temel bilgiler Ramazan ın toplumsal ve dinî anlamı... 6 IV. Okul hayatında sorun olarak oruç Giriş Oruç öğrenciler için bir zorluk oluşturur mu? Oruç, okuldaki dersler için ne zaman önemli hale gelir?... 8 V. Müslüman öğrenciler orucu kazaya bırakabilirler mi?... 8 Ek: Tabela 1: 2010 yılı Ramazan Ayı Tabela 2: 2011 yılı Ramazan Ayı Tabela 3: 2012 yılı Ramazan Ayı Tabela 4: 2013 yılı Ramazan Ayı Tabela 5: 2014 yılı Ramazan Ayı Tabela 6: 2015 yılı Ramazan Ayı

2 I. Giriş Ramazan ayı Müslümanlar için rahmet ve bereketin bol olduğu bir aydır. Bu ayda Müslümanlar şafak vaktinden güneşin battığı akşam vaktine kadar olan zaman diliminde oruç tutarlar. Oruç ibadeti aynı zamanda İslam ın beş temel şartından biridir. Ayın sonunda Ramazan Bayramı kutlanır ki, bu bilgiler artık Almanya da insanların çoğu tarafından bilinmektedir. Bugüne kadar nadir de olsa, özellikle son yıllarda öğrenciler için, mesela okulu bitirme sınavları esnasında orucun zorunlu olup olmadığı, bu imtihanların öğrencilerin oruç tutmamaları için bir gerekçe olarak kabul edilip edilemeyeceği konusu tartışılmaya başlandı. Tartışılan diğer bir husus ise yaz aylarında oruç tutma konusudur. Bilindiği üzere İslamî takvimin dayandığı Kamerî takvime göre oruç ayı olan Ramazan ayı, her yıl on veya onbir gün daha erken başlıyor. Bu nedenle Ramazan ayı gelecek yıllarda yaz aylarına denk gelecektir. II. Tartışmaların arka planı Öğretmenlerin, Müslüman öğrencilerin oruç tutması konusunu özellikle son yıllarda sorun olarak gündeme getirmelerinin bir çok sebebi vardır. İlk sebep, çoğunluğu Müslüman olan göçmenler ve onların dinî yaşamının son yıllarda kamuoyunun daha fazla dikkatini çekmesidir. Bundan on veya on beş yıl önceye kadar misafir işçi lerin (Gastarbeiter) geri dönecekleri ve dolayısıyla sorunlu ve yabancı olarak algılanan dindarlık anlayışlarının da ülkeyi terkedeceği düşünülüyor ve bu yüzden bu konularla derinlemesine bir ilgi gerekli görülmüyordu. Diğer bir sebep de entegrasyon tartışmalarının yürütülme şeklidir. Okullar, genel olarak göçmenlerin Alman toplumuna entegrasyonu için önemli kurumlar olarak görülmektedir. Bu nedenle de öğretmenler adeta kendilerini entegrasyonun uygulayıcıları olarak görmektedirler. Öğretmenlerin bu konularda yeterince eğitimi olmaksızın kendilerine vazife kabul ettikleri bu sorumluluk ile, entegrasyonu bir kültür aktarımı olarak algılayan anlayışın biraraya gelmesi, çoğunlukla öğrencilerin kültürel ve dinî arka planlarının okul hayatı için sorun olarak görülmesi sonucunu doğurmaktadır. Oysa anayasada bununla ilgili açık bir hüküm vardır. Anayasanın 4. Maddesi sadece inanç, vicdan ve inanç özgürlüğü anlamında din özgürlüğünü değil, aynı zamanda dinin hiçbir engel veya kısıtlama olmadan yaşanmasını da teminat altına almaktadır. Anayasa Mahkemesi nin bu konudaki açıklamasında şu ifadeler yer almaktadır: Anayasanın 4. maddesinin her iki fıkrası da bütün olarak algılanması gereken kapsamlı bir temel hakkı içermektedir. Madde, sadece inanç ya da inanç özgürlüğünü değil, aynı zamanda inancını izhar etme ve yayma özgürlüğünü de kapsamaktadır. Kişinin tüm davranışlarını inancının 2

3 öğretilerine göre belirlemesi ve inancına göre yaşaması da buna dahildir. Bu, sadece emirleri içeren dinî hükümler için değil, aynı zamanda günlük hayatla ilgili bir durumun aşılması için bir davranışı doğru olarak belirleyen dinî inançlar için de geçerlidir. (2 BVR 1436/02) III. Müslümanlar için oruç ibadetinin anlamı 1. İbadetlerin İslam daki yeri Oruç, İslam daki en önemli ibadetlerden biridir ve dolayısıyla İslam ın ayrılmaz bir parçasıdır. İbadet kelimesi, Allah a karşı sadakat, şükran, itaat anlamlarına gelmekle beraber, Kur an ve Sünnet te belirtilen ve Allah ın rızası için yapılan herşeyi kapsamaktadır. Bu anlamda Kur an da Cinleri ve insanları ancak bize ibadet etsinler diye yarattım (Zariyât Sûresi, [51:56]) buyurulmaktadır. İbadetler, yaratılmışlar tarafından sadece yerine getirilmesi gereken sabit ayinler değil, aynı zamanda yaratıcıya karşı olan şükür ve imanın da işaretleridir. Bu hususlara şu ayetlerde işaret edilmektedir: Siz Allah ı bırakıp birtakım putlara tapıyor, asılsız sözler uyduruyorsunuz. Bilmelisiniz ki, Allah ı bırakıp da taptıklarınız, size rızık veremezler. O halde rızkı Allah katında arayın. O na kulluk edin ve O na şükredin. Ancak O na döndürüleceksiniz. (Ankebût Sûresi, [29:17]) Hayır! Yalnız Allah a kulluk et ve şükredenlerden ol. (Zümer Sûresi, [39:66]) Bu anlamda, iman eden kişi Allah karşısında sorumluluğunun bilincinde kalmaya ve Peygamber örneğinde olduğu gibi bir hayat sürmeye çalışmakta, böylece de Allah a karşı şükrünü izhar etmekte ve toplumda değerli bir insan olmaya çabalamaktadır. Her gün kılınan beş vakit namaz ki, ilki sabahın erken saatlerinde kılınır, ya da Allah ın elçisinin Hac meşakkattir dediği hac gibi ibadetlerin eda edilmesi her zaman kolay değildir. İnanan kişi bu ibadetleri, nefsini terbiye etmenin ve kişiliğinin gelişmesinin yolu olarak görmektedir. İbadetler ile Allah ın çizdiği yoldan yürüdüğü bilinci, inanana, ibadetlerin yerine getirilmesinde motivasyon kaynağı olmaktadır. Diğer önemli bir husus ise Müslümanların ibadetler bağlamında şahsî olarak sorumluluk taşımalarıdır. Bu anlamda ibadetler çok önemli olsalar da onları yapıp yapmamaya Müslüman ın kendisi karar verir. Çünkü Müslüman öteki dünyada, bu dünyada verdiği kararlar için hesaba kendisi çekilecektir. Buradan çıkan sonuç şudur: İbadetler imanın göstergesi ve önemli birer parçasıdır, fakat ilk planda kişinin kendisine faydası olan davranışlardır. İbadetlerin bilinçli olarak yapılmaması, imanın kaybedilmesi anlamına gelmese de, yaratılanın yaratıcısı ile ilişkisine ağır zarar verir. 3

4 2. Oruç ile ilgili temel bilgiler Oruç için Arapça da kullanılan siyam kelimesi sakınmak anlamına gelir. Müslümanlar için oruç (Mekke den Medine ye) Hicret in ikinci yılında dinî bir farz haline gelmiştir: Ey iman edenler! Oruç sizden önce gelip geçmiş ümmetlere farz kılındığı gibi size de farz kılındı.umulur ki, korunursunuz. Sayılı günlerde olmak üzere (oruç size farz kılındı). Sizden her kim hasta yahut yolcu olursa (tutamadığı günler kadar) diğer günlerde kaza eder. (İhtiyarlık veya şifa umudu kalmamış hastalık gibi devamlı mazereti olup da) oruç tutmaya güçleri yetmeyenlere bir fakir doyumu kadar fidye gerekir. Bununla beraber kim gönüllü olarak hayır yaparsa, bu kendisi için daha iyidir. Eğer bilirseniz (güçlüğüne rağmen) oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır. (Bakara Sûresi, [2: ]) Bununla beraber, orucu İslam ın şartlarından biri olarak gösteren ve ayrıca orucun anlam ve önemine de değinen çok sayıda hadis de mevcuttur. Buharî de yer alan şu hadis, İslam ın temel unsurlarını özlü bir şekilde bir arada vermektedir: İslam, beş esas üzerine bina edilmiştir: Allah tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed in O nun kulu ve elçisi olduğuna şehâdet etmek, namaz kılmak, zekat vermek, Kabe ye haccetmek, Ramazan orucu tutmak. (Buharî) Bu anlamda Ramazan orucu Müslümanlar için bir esastır. İslam hukukunda (Fıkıh) oruç, şafak vaktinden güneşin batışına kadar, orucu bozan davranışlar olan yemek, içmek, cinsî münasebette bulunmak ve her türlü kötü davranıştan kaçınmak olarak tanımlanır. İslam hukukuna göre oruç ibadeti, yetişkin (mükellef) olarak görülen yani, aklî olarak sağlıklı ve buluğ çağına ermiş her Müslüman için zorunludur. Orucun esas ruhu sadece yemek ve içmekten uzak kalmakta değil, aksine oruç sayesinde nefsini disiplin altına alma ve tüm kötülüklerden uzak kalmada yatmaktadır. Ramazan ayı bahsedilen temel ruhî ve bedenî arınmayı sembolize eder. Ramazan ın amacı, ayın sonuna gelindiğinde kötü alışkanlıklardan kurtulmak, kendi eksikliklerinin farkına varmak ve bunun sonuçları ile yüzleşmeye çalışmaktır. Fakat Ramazan ayı boyunca kazanılan olumlu hasletler Ramazan ayından sonra da sürdürülmelidir. Allah ın elçisi bu hususa şu sözleriyle dikkat çekmektedir: Her kim yalan söylemeyi ve yalanla amel etmeyi bırakmazsa, o kimsenin yemesini içmesini bırakmasına Allah için hiçbir ihtiyaç yoktur. (Buharî) Her Ramazan ayında Müslümanlar imtihan olan dünya hayatı ve sonrasında kendilerini bekleyen sonsuz ahiret hayatının anlamı üzerine düşünürler. Müslüman bu sayede, Allah ı her an yanında hissetmek demek olan takvasını arttırmaya gayret eder ve günlük sıkıntıları aşma gücünü buradan alır. Beden için hayatî ihtiyaçlardan vazgeçmenin yanı sıra, oruç ayı sadece bireylerin değil, aynı zamanda toplumun da faydasına olan çok önemli bir eğitim dönemidir. Oruçlu kişinin hırs, cimrilik, kıskançlık, kötü söz gibi zararlı davranışlardan kaçınması ailesi, çevresi ve tüm toplumun yararınadır. İnsanın midesinin hafiflediği, ruhunun da daha özgürleştiği, Allah ın rahmeti sayesine iftarlarda insanların birbirine bağlılığının arttığı, nimetlere şükür hissinin derinleştiği ve bunların tümünü insanların ruhlarının derinlerinde yaşadıkları Ramazan ayından daha iyi bir zaman olabilir mi? Allah, orucu 4

5 meşakkatli, fakat yük olarak değil, kendisi için de değil, insanın faydasına olan farz bir ibadet olarak insanlar için emretmiştir. Diğer inançlara mensup insanlar gibi, Müslümanlar da, inandıkları din ve onun zorunlu ibadetlerinden sorumludurlar. Birçok dinde de oruç kişinin kendi şahsiyetini olgunlaştırmasının bir yolu olarak vardır. Bu nedenle de farklı dinlere mensup inançlı insanlar, diğer dinî cemaatleri kabullenmek ve onları korumakda zorlanmamaktadır. Benzerlikleri olan bu önemli ibadet yıllardır camilerde, birlikte yapılan iftarlarla taze tutulmakta, beraberce yenen iftar yemekleri insanları birbirine bağlamaktdır. Hayat ve günlük yaşamın karmaşık olması ve orucun yazın uzun ve sıcak günlerinde kolay bir ibadet olmadığı gerçeği nedeniyle bazı kolaylıklar vardır. Seferî olanlar, hastalar ve oruç tutmaya güçleri yetmeyenler Bakara Sûresi nde oruç yükümlülüğünün dışında tutulmuşlardır. İkamet yerinden doksan kilometre uzaklaşanlar, seferî olarak kabul edilirler. Seyahatin zorlukları nedeniyle, kişi orucu tutmayarak sonraya bırakabilir. Seyehatlerde benzer bir kolaylık beş vakit namaz için de geçerlidir: İki namaz (öğle ve ikindi veya akşam ve yatsı) namazları birleştirilerek bir vakitte kılınır (cem edilir), böylece günde beş vakit yerine üç vakitte namaz kılınır. Daha fazlasını yapmak her zaman iyi değildir. Nitekim İslam ın bir prensibi de zorlaştırmayınız, kolaylaştırınız şeklindedir. Oruç tutmaya güçleri yetmeyenler arasında özellikle oruç tutabilecek durumda olmayan yaşlılar gelir. Bunlar ve kronik hastalıkları oldukları için oruç tutamayanlar, fidye verirler. Fidye, oruç tutulamayan her gün için bir fakirin doyurulması ya da bunun için, bir fakirin bir gün boyunca karnını doyurabileceği miktarda bir paranın ödenmesi şeklinde olabilir. Bunun yanı sıra, İslam hukukunda kıyas yoluyla hamileler veya emzikli kadınların da oruç tutmayabilecekleri belirtilmiştir. Orucun, doğacak çocuğa ya da emzirilen bebeğe zararı olma ihtimali varsa oruç tutulmamalıdır. Birçok müçtehide göre, bedensel olarak ağır işler yapanlar da, oruçlarını bir başka zamanda kaza edebilirler, ya da duruma göre fidye ödemeleri şartıyla oruç tutmayabilirler. Duruma göre orucun tutulmaması ya da bozulması hususundaki istisnaî durumlar ile ilgili farklı görüşler mevcuttur. Türk kökenlilerin ve Almanya daki Müslümanların çoğunluğunun mensup olduğu Hanefî mezhebi bu konuda istihsan prensibine göre hareket eder. Söz konusu prensibe göre genel olarak ifade edersek kolaylık öncelenmektedir. Örneğin hastalık ya da bir engele sebep olabilecek, ya da, kişiye farklı bir zarar verebilecek bir durum olması halinde bu durum, orucun bozulması için gerekçe olarak değerlendirilebilir. Böyle bir durumda, sürekli bir engel söz konusu değil ise, oruç tutulmayan günler için kaza orucu tutulur. Aynı durum, oruç tutamayan yaşlılar için de 5

6 geçerlidir. Ancak, diğer mezhepler bu gerekçelere, kişiye göre değişme ve kötüye kullanılabilmeleri ihtimali nedeniyle şüphe ile yaklaşmaktadırlar. 3. Ramazan ın toplumsal ve dinî anlamı Ramazan ayı, Müslümanlar için özel bir aydır. Şu hadisler bunu açıkça ifade etmektedir. Ebu Umame nin Allah ın hangi ibadete bol mükafat verdiği sorusunu Allah ın Elçisi, Sana oruç tutmayı tavsiye ederim (Nesaî) sözleriyle cevalandırmıştır. Diğer bir hadise göre, oruç tüm günahların affına sebep olabilir: Kim inanarak ve sevabını umarak Ramazan gecelerini ibadet ile geçirirse geçmiş tüm günahları bağışlanır. (Buharî) Ramazan ayı içerisinde Kur an da belirtildiği şekliyle bin aydan daha hayırlı (Kadir Sûresi, [97:3]) olan ve Peygamberimize ilk vahyin geldiği Kadir Gecesi yer alır. Bu nedenle Ramazan ayı, sadece oruç ayı olarak değil, aynı zamanda Kur an ayı ve Allah ın insanlara rahmet ve bereket yağdırdığı bir ay olarak kabul edilir. Ramazan ayı aynı zamanda İslam kültüründe toplumun tümünü etkisi altına alan bir zaman dilimidir. Bu nedenle oruç, teravih namazı, camide toplu şekilde Kur an okunması (Mukabele), infak etmeye hazır olmak gibi ibadet ve geleneklerin, dinin emirlerini yerine getirmede başka zamanlarda hassas olmayan Müslümanlar tarafından da yapılması şaşırtıcı değildir. Özellikle Müslüman aileler için Ramazan ayı, bağların güçlendiği bir aydır. Sahur ve iftarlarda yenen yemekler aile bireylerinin beraberce yapabildikleri ibadetlerden kabul edilebilir. Bunun dışında akrabalar, komşular ve dostlar iftar yemeklerine davet edilir ve bu sayede yakınlık ve samiyet artar. Ailelerin çoğu neredeyse her akşam, iftar yemeği için misafir davet ederler. Bu davetler, sadece aile içinde kalmamakta cami cemiyetlerinin çoğunluğu bu geleneği güzel bir şekilde devam ettirmektedirler ve kendi İslamî kültürlerinin bir parçası olarak yaşatmaya çalışmaktadırlar. Ramazan çocuklar üzerinde de önemli etkileri olan bir aydır. Heyecanla beklenen Ramazan ayı, birliktelik oluşturur ve yılın en güzel zamanları olur. Yetişkinlerin çoğu, çocukluk hatırası olarak birkaç denemeden sonra tuttukları ilk tam gün orucunu hatırlarlar. Her akşam aile, komşular, akrabalar ve tanıdıklarla adeta bir bayram olur. İslam ın herhangi bir başlangıç ayini (Initiationsritus) öngörmemesine rağmen yaşanmış bu tür tecrübelerin, çocukların gelecekteki hayatları için olumlu etkileri olmaktadır. İnananların açlık ve acı çeken insanlara karşı olan hassasiyetleri büyük ölçüde genç yaşlardan verilen nimetlerin kıymetini anlamalarına dayanmaktadır. Ailelerin bu nedenle toplumdaki sosyal bozuklukları gösterecek başka diğer eğitim metodlarına ihtiyaçları yoktur. Oruç ayı olan Ramazan ayı, bu anlamda söze yer bırakmayan bir eğiticidir. Ancak tam bu noktada Müslüman bir ülkedeki geleneksel ortam ile Almanya daki çoğunluğu Müslümanlardan oluşmayan ortam arasındaki çelişkiye dikkat çekilmesi gerekir. Çoğunlukla Müslümanların yaşadığı ortamda bulunan çocuklar, gençler ve yetişkinler Ramazan ı günlük hayatın bir parçası olarak yaşarlar. Neredeyse kişisel bir 6

7 çabaya gerek kalmadan doğrudan toplumla beraber oruç ve Ramazan ı yaşarlar. Buna karşın Avrupa bağlamında bakıldığında, kişinin dinini yaşaması ile seküler bir toplum arasında uzlaşma sağlamak her zaman kolay olmamaktadır. Ramazan da normalden fazla ibadetin yanı sıra, özel dualar da yapılır. Kur an ın tümü en az bir kere okunur. Tüm camilerde Kur anlar okunur. Bu yolla Müslümanlar Allah a olan bağlılığını sağlamlaştırmaya, Allah ın daima yanında olduğu bilincini (takva) güçlendirmeye ve karakterini oturtmaya çabalar. Bu, şu hadiste şöyle vurgulanır: Oruç perdedir. Biriniz bir gün oruç tutacak olursa kötü söz sarfetmesin, bağırıp çağırmasın. Birisi kendisine yakışıksız laf edecek veya kavga edecek olursa ben oruçluyum! desin. (Buharî) Ramazan ın toplum ve şahıslar için önemi ve bir ibadet olarak orucun getirdikleri nedeniyle Müslümanların çoğunluğu, erteleyebilecekleri veya tutmamaları için bir gerekçe olsa dahi, orucu devam ettirmeye gayret ederler. IV. Okul hayatında sorun olarak oruç 1. Giriş Müslüman öğrencilerin neredeyse elli yıldır Almanya daki okullarda bulunmalarına rağmen, onların oruç tutması konusu çok az gündeme geldi. Dolayısıyla şu soru yerinde olacaktır. Şimdiye kadar öğretmenleri ve okul idarelerini nadiren endişeye sevkeden Müslüman öğrencilerin orucu konusu, normal bir ders akışı için ciddî bir engel midir? 2. Oruç öğrenciler için bir zorluk oluşturur mu? Maddî ve manevî açılardan olumlu sonuçlar elde etmek adına yemek alışkanlıklarının değiştirilmesi teklifleri ile, başta sağlık merkezlerinin yayınları olmak üzere birçok alanda hergün karşılaşıyoruz. Yemek alışkanlıklarının değiştirilmesinin gençler için de sağlıklı olduğu kabul edilir, buna rağmen bu herkes tarafından söylenmez. Yetişkinler için de, bedensel nedenlerden dolayı da yemek alışkanlıklarının değiştirilmesi olumlu olarak değerlendirilir. Bunun dışında yukarıda açıklandığı gibi gençler ve yetişkinler için de orucun manevî rahmet berketlerivardır. Bir Alman atasözü derki: Dolu tabaklar önünde kimsenin öldüğü görülmedi. Dolayısıyla, iftar yemeği beden için gerekli tüm ihtiyaçları sağlar. Oruç ibadeti, Avrupa da hali hazırda yaşanan bolluğun aksine, bu orucun çok daha zor tutulabileceği şartları olan topraklarda ve zamanda emredildi. Orucun bereketinin merkezinde sadece yemekten uzak kalma olmadığına, ancak olayın bütünü görülebildiğinde vakıf olunabilir. Sufî nin dediği gibi Orucu tadabilmeli ve bu da hiç bir şekilde tezat olarak görülmemelidir. 7

8 Ramazan da Müslümanların özellikle yaz aylarında uyku düzeni de değişir. Sahur yemeği ve sabah namazı ile ara verilen gece uykusunu telafi etmek için öğleden sonra kısa bir süre dinlenmek tavsiye edilir. Oruçlu olarak spor ve yüzme dersleri (özellikle öğleden sonraları) konusunda ise okulun ve öğretmenlerin göstereceği müsamaha önem arzetmektedir. Ramazan ın başlangıcı ve sonu bellidir. Sorumlularla müzakere edilerek, hem oruçlu öğrenci mağdur edilmeden, hem de spor dersine engel olunmadan bu sorun çözülebilir. Burada iki farklı husus arasında seçim yapmak ve gençlerin kendi tercihleri önemli rol oynayacaktır. Seferîlik nedeniyle oruç kazaya bırakılabildiğinden, sınıfça yapılan geziler ve benzer aktivitelerde sorun çok daha kolay çözülebilir. Bitirme sınavlarının yazıldığı son sınıflarda ise sınavların çoğunlukla öğleden önce olması nedeniyle büyük sorunlar yaşanmaz. Oruca başlamadan önce sahur yemeği yenmesi ve yeterince içilmesi, Peygamberimiz tarafından tavsiye edilmiştir. Bu uygulamayı küçüklüklerinden beri oruca yavaş yavaş alıştırıldıklarından öğrenciler de bilmektedirler. Sahur yemeği ve teravih namazları nedeniyle (her ikisi de sünnet ibadetlerdir) öğrenciler ve tabiî çalışan kişiler için Ramazan boyunca dinleme süresi kısalmaktadır. Bu yaz aylarında altı saatlik bir uyku süresine tekabül eder ki, bu da iftardan kısa süre önce dinlenilerek telafi edilebilir. Belirttiğimiz gibi sahur yemeği ve teravih namazı zorunlu değildir. Fakat Müslümanların çoğunluğu genç öğrenciler de buna dahil aileleri ile beraber sahur yemeğini kaçırmak istemezler. Aynısı teravih namazı için de geçerlidir. Genel kabul gören anlayışa göre, 20 rekat olarak kılınan bu namazın camide kılınması tavsiye edilir. Fakat teravih namazı 8 rekat da kılınabilir, camiye gitmek ise şahsî iradeye bağlıdır. Yetişkin Müslümanlar, buna, kendi durumlarına göre kendileri karar verirler. 3. Oruç, okuldaki dersler için ne zaman önemli hale gelir? Bilindiği gibi oruç ayı İslamî takvim olan Kamerî (ay) takvimine göre olduğundan her yıl on ya da onbir gün değişir. Bu durum önümüzdeki yıllarda Ramazan ayının bazı eyaletlerde tamamen ya da kısmen yaz tatiline denk gelmesi anlamına gelir ki, (bkz. Ekteki tabela), okul için sorun ortadan kalkmış olur. V. Müslüman öğrenciler orucu kazaya bırakabilirler mi? Orucun bozulabileceği ya da kazaya bırakılabileceği hallere yukarıda değindik. Bu açıklamalar ışığında öğrencilerin genel olarak oruçtan muaf tutulabileceği söylenemez. Burada her olay kendi başına değerlendirilmelidir. Her insan bedensel açıdan eşit durumda değildir. Oruç, dinî açıdan bakıldığında bir yük değil, aksine bir arınmadır. 8

9 Çözümler kendi başına ilgili kişinin durumu dikkate alınarak belirlenir. Kur an ve Sünnet bu konuda yol gösterir. Bu konularda değerlendirme yaparken orucun diğer tüm ibadetler gibi mü min ve Allah arasında bir mesele olduğu unutulmamalıdır. Dolayısıyla oruç tutan reşit kişilerin verdikleri kararlara kimse karışmamalı. Bir taraftan aileler ve İslam dinî cemaatleri (islamische Religionsgemeinschaften), diğer taraftan da okullar çeşitli tavsiyelerde bulunabilirler, fakat zorlama hem dinî hem hukukî açıdan mümkün değildir. Bir öğrenci okul derslerinin oluşturduğu baskı, hava şartları ya da genel durumu açısından kendisini oruç tutabilecek durumda görmüyor veya tutamayacak hale geleceğinden endişe ediyorsa, ya da emin değil ise, o zaman kendisine, sorumluluğunu kendisinin taşıdığı, kendi kararını verebileceği hatırlatılır. Öğrenci için zararı olacağı düşünülürse, orucun bozulması tavsiye edilebilir, çünkü oruç ibadeti kaza edilebilir. Fakat esas olan orucun sürekli tutulmasıdır. Ailesi tarafından o yönde yetiştirilen sorumlu bir genç, şüphesiz orucu basit nedenlerden dolayı kazaya bırakmayacaktır. Bu noktada Müftüler fetva verse de, sen kalbinin fetvasına kulak ver (Ahmed bin Hanbel) hadisini hatırlatabiliriz. Kişinin, Allah a karşı olan sorumluluğu ve insanın kendi vicdanı yol göstericidir. Asıl ölçü, Müslüman ın Allah karşısındaki sorumluluğu ve ihlasıdır: O gün insanlar amellerini görmeleri (karşılığını almaları) için darmadağınık geri dönüp gelirler. Kim zerre miktarı hayır yapmışsa onu görür. Kim de zerre miktarı şer işlemişse onu görür. (Zilzâl Sûresi, [99:6-8]) 9

10 Ek: Aşağıdaki tabelalarda, öğrencilerin okulda oruç tutmak durumunda olacakları gün sayıları verilmektedir. Tabela 1: 2010 yılı Ramazan Ayı Eyalet Yaz Tatili Ramazan Okulda Tutulacak Oruç Baden-Württemberg Gün Bayern Gün Berlin / Gün Brandenburg Gün Bremen Gün Hamburg Gün Hessen Gün Mecklenburg-Vorpommern Gün Niedersachsen Gün Nordrhein-Westfalen Gün Rheinland-Pfalz Gün Saarland Gün Sachsen Gün Sachsen-Anhalt Gün Schleswig-Holstein Gün Thüringen Gün 10

11 Tabela 2: 2011 yılı Ramazan Ayı Eyalet Yaz Tatili Ramazan Okulda Tutulacak Oruç Baden-Württemberg O Gün Bayern Gün Berlin / Gün Brandenburg Gün Bremen Gün Hamburg Gün Hessen Gün Mecklenburg-Vorpommern Gün Niedersachsen Gün Nordrhein-Westfalen Gün Rheinland-Pfalz Gün Saarland Gün Sachsen Gün Sachsen-Anhalt Gün Schleswig-Holstein Gün Thüringen Gün Tabela 3: 2012 yılı Ramazan Ayı Eyalet Yaz Tatili Ramazan Okulda Tutulacak Oruç Baden-Württemberg Gün Bayern Gün Berlin / Gün Brandenburg Gün Bremen Gün Hamburg Gün Hessen Gün Mecklenburg-Vorpommern Gün Niedersachsen Gün Nordrhein-Westfalen Gün Rheinland-Pfalz Gün Saarland Gün Sachsen Gün Sachsen-Anhalt Gün Schleswig-Holstein Gün Thüringen Gün 11

12 Tabela 4: 2013 yılı Ramazan Ayı Eyalet Yaz Tatili Ramazan Okulda Tutulacak Oruç Baden-Württemberg Gün Bayern Gün Berlin / Gün Brandenburg Gün Bremen Gün Hamburg Gün Hessen Gün Mecklenburg-Vorpommern Gün Niedersachsen Gün Nordrhein-Westfalen Gün Rheinland-Pfalz Gün Saarland Gün Sachsen Gün Sachsen-Anhalt Gün Schleswig-Holstein Gün Thüringen Gün Tabela 5: 2014 yılı Ramazan Ayı Eyalet Yaz Tatili Ramazan Okulda Tutulacak Oruç Baden-Württemberg Gün Bayern Gün Berlin / Gün Brandenburg Gün Bremen Gün Hamburg Gün Hessen Gün Mecklenburg-Vorpommern Gün Niedersachsen Gün Nordrhein-Westfalen Gün Rheinland-Pfalz Gün Saarland Gün Sachsen Gün Sachsen-Anhalt Gün Schleswig-Holstein Gün Thüringen Gün 12

13 Tabela 6: 2015 yılı Ramazan Ayı Eyalet Yaz Tatili Ramazan Okulda Tutulacak Oruç Baden-Württemberg Gün Bayern Gün Berlin / Gün Brandenburg Gün Bremen Gün Hamburg Gün Hessen Gün Mecklenburg-Vorpommern Gün Niedersachsen Gün Nordrhein-Westfalen Gün Rheinland-Pfalz Gün Saarland Gün Sachsen Gün Sachsen-Anhalt Gün Schleswig-Holstein Gün Thüringen Gün 13