İLKÖĞRETİMİN BİRİNCİ KADEMESİNDE YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya İLKÖĞRETİMİN BİRİNCİ KADEMESİNDE YABANCI DİL ÖĞRETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ EVALUATING THE PROBLEMS ENCOUNTERED IN FOREIGN LANGUAGE INSTRUCTION IN THE FIRST LEVEL OF ELEMENTARY SCHOOL Prof. Dr. Sebahattin ARIBAŞ/ İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Hidayet TOK/ İnönü Üniversitesi Sos. Bil. Ens. Doktora Öğrencisi Özet Bu araştırma, ilköğretim okulları birinci kademesinde okuyan öğrencilerin yabancı dil dersinde (ingilizce) karşılaştıkları sorunları saptamak, elde edilen bulguların ışığında öneriler geliştirilerek dersin işlenişinde verimliliği artırmak amacıyla yapılmıştır. Araştırma, öğretim yılında Malatya İl Merkezinde bulunan resmi ve özel ilköğretim okullarının dördüncü ve beşinci sınıflarında öğrenim gören öğrenciler üzerinde yapılmıştır. Araştırmaya, 11 ilköğretim okulunun dördüncü ve beşinci sınıflarında öğrenim gören toplam 589 öğrenci katılmıştır;verilerinin toplandığı ankette, üçlü derecelemeye dayalı likert tipi 29 soru yer almaktadır. Verilerin analizinde yüzde ve frekans, Khi kare testi uygulanmıştır. Araştırmada, resmi ilköğretim okullarının 4. ve 5. sınıflarında İngilizce dersine giren öğretmenlerin branş öğretmenleri olmadığı, derslerde yeterli araç-gereç, öğretim yöntem ve tekniklerinin kullanılmadığı, buna karşın öğrencilerin yabancı dile karşı çok istekli oldukları bulunmuştur. Anahtar Sözcükler: Yabancı dil öğretimi, ilköğretim programı, öğretim programı Abstract This study was carried out to determine the problems that students attending the first level of elementary school encountered in foreign language subject (English) and to increase the productivity of instruction by making suggestions in the light of obtained data. The research has been applied to the students studying in the4th and 5th classes of state and private elementary schools in the city of Malatya in academic year. Totally 589 students in the 4th and 5th classes of eleven elementary schools participated in the research. Likert-type 29 questions depended on a thirdgrade took place in the survey in which data were collected. In analyzing data, percentage, frequency, and chi-square test were used. In the result of research, it was found out that teachers who were teaching English in 4th and 5th classes in state elementary schools were not English teachers, the sufficient instruction materials, methods and techniques were not used in the classes, however, students were very eager for foreign language. Key words: Foreign language instruction, elementary education curriculum, and instruction curriculum

2 GİRİŞ Eğitim etkinliklerinin genel amacı, yetişmekte olan çocukların ve gençlerin topluma, sağlıklı, verimli bir şekilde uyum sağlamalarına yardım etmektir. Uyumun gerçekleştirilmesi için de, bireylerin istidat ve yeteneklerinin, eğitim yolu ile en son sınırına kadar geliştirilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla eğitim, bireylere bilgi ve beceri kazandırmanın ötesinde, toplumun yaşamasını ve kalkınmasını devam ettirebilecek ölçüde ve nitelikte değer üretme, mevcut değerlerin dağılmasını önleme, yeni ve eski değerleri bağdaştırma sorumluluğu taşır (Varış, 1994: 1-24). Oğuzkan (1993: 61) a göre eğitim, yeni kuşakların toplumda yerlerini almaya hazırlarken, gereken bilgi, beceri ve anlayışlar elde etmelerine yardım etme etkinliğidir. Başaran (1994: 77) ise eğitimi, etkileşim halindeki kuvvetlerin ürünü şeklinde açıklamaktadır. Yukarıda verilen tanımlarda ifade edildiği gibi, eğitim sürecine giren bireyin davranışlarında olumlu yönde değişme olması beklenmektedir. Bu değişme, bireyin yeni tutum ve davranışları elde etme şeklinde gerçekleşebileceği gibi, önceden sahip olduğu istenmeyen davranışların bırakılması anlamına da gelebilir. Bireyin eğitim sürecinde davranış değiştirmesi ancak bir öğrenme faaliyeti sonunda oluşur. Kuşkusuz, öğrenme faaliyetinin gerçekleştirilmesinde dil önemli bir yer tutar. Sosyal, kültürel, ekonomik, politik ve eğitim alanındaki bir çok problemin çözümü dil bilmekle mümkün olur. Dil Konusu, bugüne değin pek çok bilim adamını, toplum bilimcilerini ve özellikle son yıllarda dil bilimcileri düşündüren bir konu olmuştur. Dil konusunu ele alanlar ve dil nedir sorusuna cevap arayanlar çok çeşitli tanımlarla karşılaşmışlardır. Dilaçar (1968: 28), dili, bireyler arasında anlaşmayı sağlayan toplumsal bir sistem olarak açıklamaktadır. Genç (1990: 67) e göre ise dil, belli bir toplumda yaşayan bireylerin duygu, düşünce, ihtiyaç ve yaşantılarını açıklamak için ortaklaşa kullandıkları sözlü ve yazılı semboller kümesidir. Bir başka deyişle dil, insanların duygu, düşünce, yaşantı ve kültürel değerleri öğrenmelerinde ve öğretmelerinde önemli bir iletişim aracıdır. Songün (1983:102), kültürümüzde dilin çok önemli bir yere sahip olduğu gerçeğini belirterek, ülkemizde yabancı dil öğretiminin çağdaşlaşma, uygarlaşma atılımlarının vazgeçilmez bir zorunluluğu olarak ortaya çıktığı ve geliştiğini vurgulamaktadır. Yabancı dili öğrenen insan, kültürel varlığının kapılarını araladığından, kişi kendi kültürüyle yabancı kültür arasında karşılaştırmalar yapabilecektir. Dolayısıyla, bu durum, getireceği farklı bakış açıları nedeniyle, özellikle gençlerin kişilik oluşması sürecinde büyük yarar sağlayacaktır (Sayın, 1993: 10-11). Demirel (2003:3-4), Türkiye nin başta Birleşmiş Milletler örgütü olmak üzere Avrupa Konseyi, NATO, OECD ve daha birçok organizasyonlara üye olduğunu, uluslar arası organizasyonlarda ortak iletişim aracı olarak bir çok ulusun dili kullanıldığı ve özellikle NATO gibi Türkiye açısından önemli olan

3 uluslararası organizasyonlarda resmi dil olarak "İngilizce"nin kullanılmasından dolayı dil bilmenin bu tür organizasyonlarda kolaylık sağlayacağını vurgulamaktadır. Ayrıca Demirel, uluslararası ilişkilerin yoğunluk kazanması Türkiye'de başka dillerin özellikle uluslar arası örgütlerde resmi dil olarak kabul edilen batı dillerinin öğrenilmesi bir gereksinme olarak ortaya çıkmış ve bunun sonucu olarak yabancı dillerin öğretiminin okul programlarında yer aldığı görüşünü ileri sürmektedir. İlkhan (1999: ), Neden yabancı dil öğretiyoruz veya öğreniyoruz? sorusuna şu şekilde cevap vermektedir: "Toplumun ekonomik ve sosyal kalkınmasını sağladığı için yabancı dil öğreniyoruz ve öğretiyoruz". Yabancı dil öğretiminin ekonomik boyutu değişik açılardan değerlendirilebilir. Birincisi turizm sektöründeki girdi. Diğeri ise, teknoloji transferinde kullanılabilir olması. Yabancı dilin kültürel boyutu ise, bireylere kendi kültürel değerlerinin bilincine ulaşmalarını sağlayacak, ayrıca yabancı dilin kültürü de öğrenilmiş olacaktır. İlkhan (1999: ), Goethe'nin şu veciz sözünü aktarmaktadır: "Yabancı dil öğrenmekle kendi dilim hakkında belirli bir bilgiye sahip oldum". Bu söz, bize insanın ancak karşılaştırma kıstasları içerisinde bilgi dağarcığını geliştireceğini, kendi dilini daha iyi öğreneceğini ve kullanabileceğini göstermektedir. Farklı kültürler hakkında bilgi edinmek, toplumlararası iletişim kurmamıza yardımcı olacak, toplumda var olan ön yargıların edilmesine sebep olacaktır. Bu araştırma ile özel ve resmi ilköğretim okullarının birinci kademesinde okuyan öğrencilerin yabancı dil dersinde karşılaştıkları sorunları belirlemek, elde edilen bulguların ışığında öneriler geliştirilerek bu dersin işleyişinde verimliliği artırmak amaçlanmıştır. Bu araştırmada, ayrıca ilköğretimin birinci kademesinde işlenen yabancı dil dersinde öngörülen eğitim araçlarının kullanımı, öğretim yöntemlerinin kullanımı ve öğrencilerin bu derse karşı tutumlarının belirlenmesi ve eğitim araçları ve yöntemlerinin uygulanmasıyla ilgili sorunları ve sonuçları değerlendirilmektir. Araştırmanın Amacı Araştırmanın temel amacı ilköğretimin birinci kademesinde yabancı dil (İngilizce) öğretiminde karşılaşılan sorunların neler olduğunu ortaya çıkarmaktır. Bu temel amaç çerçevesinde aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır: 1- İlköğretimin birinci kademede yabancı dil dersinde ortaya çıkan sorunların okul türüne göre farklılaşmakta mıdır? 2- İlköğretim birinci kademede yabancı dil dersi öğretiminde amaçlara ilişkin sorunlar nelerdir? 3- İlköğretim birinci kademede yabancı dil dersi öğretiminde muhtevaya ilişkin sorunlar nelerdir? 4- İlköğretim birinci kademede yabancı dil dersi öğretiminde süreçlere ilişkin sorunlar nelerdir? 5- İlköğretim birinci kademede yabancı dil dersi öğretiminde değerlendirmeye ilişkin sorunlar nelerdir?

4 YÖNTEM Araştırma, İlköğretim okullarında ilköğretimin birinci kademesinde yabancı dil (İngilizce) öğretiminde karşılaşılan sorunlar neler olduğunu öğrenci görüşlerine dayalı olarak anket yolu ile ortaya koymaya çalıştığından betimsel bir çalışmadır. Evren ve Örneklem Araştırmanın evrenini, öğretim yılı ikinci döneminde Malatya il merkezindeki ilköğretim okullarının dördüncü ve beşinci sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Bu okullardan tabakalama yöntemiyle seçilen 11 ilköğretim okulunun (Atatürk, Gazi, Derme, Sümer, Barbaros, Üniversite(kampü), Muhittin Özmumcu,Hidayet, Özel TED, Özel Turgut Öazal, Özel Rahime Batu ilköğretim okulları) dört ve beşinci sınıflarından rastgele seçilen öğrenciler araştırmanın örneklem grubu olarak alınmıştır. Örneklem grubunda, her okuldan ortalama 50 öğrenci olmak üzere, toplam 589 öğrenci yer almaktadır. Evrende yer alan okullar okulun bulunduğu çevre ve ailelerin sosyo- ekonomik durumları açısından dengeli bir şekilde üç gruba ayrılmıştır. Bu üç gruptan da rastgele (random) örnekleme yoluyla okullar seçilmiştir. Sosyo-ekonomik durumu üst düzeyde olan gruptan: Derme ilköğretim okulu, Gazi ilköğretim okulu, Atatürk ilköğretim okulu; sosyo- ekonomik durumu orta düzeyde olan gruptan: Barbaros ilköğretim okulu, Sümer ilköğretim okulu, üniversite (kampüs) ilköğretim okulu; sosyo-ekonomik durumu alt düzeyde olan gruptan ise : Muhittin Özmumcu ilköğretim okulu, Hidayet ilköğretim okulu rastgele seçilmiştir. Bu okullar resmi ilköğretim okullarıdır. Evrende bulunan üç özel okul (Özel TED ilköğretim okulu, Özel Turgut Özal ilköğretim okulu ve Özel Rahime Batu ilköğretim okulu) her hangi bir seçime gidilmeyip bunlar aynen alınmıştır. Böylece evrenin yaklaşık %13'ü örneklem grubunu oluşturmaktadır. Veri Toplama Aracı Verilerin toplanmasında kullanılan anketin geliştirilmesinde, İlköğretim beşinci sınıf düzeyinden bir şubeye açık uçlu bir anket uygulanmıştır. Burada öğrencilerden, yabancı dil dersinde ne tür sorunlarla karşılaştıklarını ve derste beklentilerinin neler olduğu yazmaları istenmiştir. Toplanan bilgiler, bu konudaki ilgili literatürün incelenmesi ve Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 144 Sayılı kararı ile kabul edilen ve Ekim 1997 tarih ve 2481 Sayılı Tebliğler dergisinde yayınlanmış ilköğretim okullarının 4 ve 5. sınıflarında İngilizce dersi öğreniminin genel amaçları da göz önünde bulundurularak anketin deneme formu hazırlanmıştır. Daha sonra bu form, kapsam ve yapı geçerliğinin sağlanması amacıyla eğitim bilimleri alan uzmanlarının, yabancı dil derslerini okutan öğretmenlerin görüşlerine sunularak gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Hazırlanan deneme formu, formu bir grup öğrenciye uygulanmış, anket maddelerinin açık ve anlaşılırlığı konusunda kendileriyle görüşülmüştür. Bu uygulamalar sonucunda, toplam 29 maddenin yer aldığı ankete son şekli verilmiştir. Geliştirilen anketin Cronbach Alpha Güvenirlik Katsayısı, 0.72,

5 bulunmuştur. Anket maddeleri kapalı uçlu ve likert tipi üçlü (birkaç bölümü beşli) derecelemeye dayalıdır. Anket uygulaması, öğretim yılı ikinci döneminde Mart-Nisan aylarında gerçekleştirilmiştir. Verilerin Analizi Araştırma neticesinde elde edilen verilerin istatistiksel analizinde % yüzde ve frekans analizi, denencelerin test edilmesinde Khi-kare testi uygulanmıştır. Anketin uygulanmasından elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılmış ve istatistiksel analizlerde SPSS paket programı kullanılmıştır. Öğrenci anketinde ölçülmek istenen her durum için frekans ve yüzde tabloları düzenlenmiştir. Öğrencilerin verdikleri cevaplar özel ve resmi ilköğretim okullarına göre farklılık olup olmadığına bakılmıştır. Anketin birinci bölümünde öğrencilere ait kişisel bilgiler tek tek tablo haline getirilerek incelenmiş, anketin ikinci bölümünde ise veriler ayrı ayrı tablolar haline getirilmiştir. BULGULAR VE YORUMLAR Araştırma, öğrencilerin yabancı dil dersinde karşılaştıkları sorunlar ile ilişkin görüşlerini belirlemeye yönelik olduğundan cinsiyet ve okul türleri bağımsız değişken ve sorunlara ilişkin olarak öğrencilerin anketle belirttikleri görüşler ise bağımlı değişken olarak ele alınmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular iki kategoride incelenmiştir. A-Öğrencilere İlişkin Kişisel Bilgiler Ve Yorumlar Ankete katılan 589 öğrenciden 286 sı kız (% 48.6), 303 ü (% 51.4) erkektir. Ankete katılan öğrenciler arasında dengeli bir dağılım görülmektedir. Ayrıca sınıfların kendi içinde öğrenci dağılımı şöyledir: 4. sınıftan 224 (%38.0), 5. sınftan 365 (%62) kişi alınmıştır. 5. sınıf öğrencilerin çoğunlukta olmasının nedeni, anketteki soruları daha doğru ve tutarlı cevap vermeleri durumu göz önünde bulundurularak bu oran sağlanmıştır B- Eğitim Programlarına İlişkin Bulgular Ve Yorumlar 1- Amaca İlişkin Bulgular ve Yorumlar Bu bölümde, öğrencilerin dili öğrenmeye istekli olup olmadıkları, öğrendiği dilde düzeylerine uygun diyalogları okuyabilmenin yanında, diyalogları anlayabilme durumları ile ilgili sorulara yanıtlar bulunmaya çalışılmıştır. Tablo 1: Öğrencilerin Yabancı Dil Dersinin Önemi İle İlgili Görüşleri Hakkında Bulgular Cinsiyet Evet Kararsızım Hayır TOPLAM f % f % f % f % Kız Erkek TOPLAM Chi-Square(x 2 ) değeri : Sd=2 Anlamlılık=0.520 P>0.05

6 Tablo 1' deki verilere baktığımızda, kız öğrencilerin %90.9'u yabancı dili öğrenmeye istekli olduğu, %1.7'si öğrenmeye istekli olmadığını ve %7.3'ü kararsızım olarak görüş belirtirken, erkek öğrencilerin %88.4'ü yabancı dil öğrenmeye istekli olduğu, %3'ü öğrenmeye istekli olmadığı ve %8.6'sı kararsızım şeklinde görüşlerini belirtmişlerdir. Tablo 1, genel olarak incelendiğinde kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre yabancı dil öğrenmeye daha istekli oldukları görülmektedir. Tablo 2: Öğrencilerin Yabancı Dil Dersine Karşı İlgilerine İlişkin Bulgular OKUL TÜRÜ Evet Kısmen Hayır TOPLAM f % f % f % f % Özel ilköğretim okulları TOPLAM Chi-Square(x 2 ) değeri : Sd=2 Anlamlılık=0.027 P<0.05 Tablo 2' deki verileri incelediğimizde, özel ve resmi ilköğretim okullarındaki öğrencilerin yabancı dil dersine karşı ilgilerine ilişkin görüşleri sırayla %92.4 ve %83.4 'lük bir oranla "evet" seçeneğinde yoğunlaşmıştır. Khi kare testi sonucunda, özel ve resmi okulları öğrencilerinin görüşleri arasında farklılık görülmüştür. Bilindiği gibi yabancı dilde yeterli motivasyonun olmasının öncelikli koşulu öğrencilerin dile karşı istekli olmalarıdır. Özel ilköğretim okullarında okuyan öğrencilerinin yabancı dile karşı büyük oranda (%92.4) istekli olduklarını belirtmeleri, yeterli motivasyona sahip olduklarını göstermektedir. Bu da beklenilen düzeyde bir davranış olup, sevindirici bir durumdur. Resmi ilköğretim okullarında bu oran biraz daha düşüktür. Tablo 3: Yabancı Dil Dersinde Öğrencilerin Öğrendikleri Sözcük ve Cümleleri Yazabilme Durumuna İlişkin Bulgular OKUL TÜRÜ Evet Kısmen Hayır TOPLAM f % f % f % f % Özel ilköğretim okulları TOPLAM Chi-Square(x 2 ) değeri :6.935 Sd=2 Anlamlılık=0.031 P<0.05 Tablo 3'e baktığımızda, yabancı dil dersinde öğrenilen sözcük ve cümleleri yazabilme durumuna ilişkin olarak özel ilköğretim okullarındaki öğrencilerin %75,1'i evet, %27.8'i kısmen ve %0.7'si hayır olarak görüş bildirmişlerdir. ndaki öğrencilerin %62.4'ü evet, %32.1'i kısmen ve %4.9'u hayır olarak görüşlerini belirtmişlerdir. Khi Kare testi sonucunda her iki okul türünde okuyan öğrencilerin görüşleri arasında farklılık görülmüştür. Özel ilköğretim öğrencilerin büyük çoğunluğun öğrendiği sözcük ve cümleleri

7 yazabildikleri ve böylece ilköğretim birinci kademede yabancı dilin amaçlarından birini yerine getirdiklerini ve resmi ilköğretim okullarından daha fazla bu konuda performans gösterdikleri görülmektedir. Bu da özel ilköğretim okullarında haftalık yabancı dil ders saatinin fazla olmasından kaynaklanmaktadır. Tablo 4: Yabancı Dil Dersinde Öğrencilerin İşlenen Diyalogları Anlama Durumlarıyla İlgili Bulgular OKUL TÜRÜ Evet Kısmen Hayır TOPLAM f % f % f % f % Özel ilköğretim okulları TOPLAM Chi-Square(x 2 ) değeri :6.878 Sd=2 Anlamlılık=0.032 P<0.05 Tablo 4'deki veriler baktığımızda, yabancı dil dersinde işlenen diyalogları anlama durumlarıyla ilgili olarak özel ilköğretim öğrencilerinin %65.3'ü evet, %31.3'ü i kısmen ve %3.5'i ise hayır olarak görülerini belirtirken, resmi ilköğretim öğrencilerini %57.3'ü evet %32.6'sı kısmen ve %10.1'i hayır diyerek görüşlerini belirtmişlerdir. Khi kare testi sonucunda, her iki okul türünde okuyan öğrencilerin görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Bu bulgulara göre, yabancı dilin amaçlarından biri olan işlenen diyalogları anlama konusunda özel ilköğretim öğrencilerinin daha başarılı olduklarını söyleyebiliriz. Bu da özel ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin branş öğretmenleri olmaları ve öğretmenlerin mesleki formasyona sahip oldukları için böyle bir başarıya ulaştıklarını belirtebiliriz. 2. Muhtevaya İlişkin Bulgular ve Yorumlar Bu bölümde öğrencilerin, ders kitapları, işlenen dersin kendi seviyelerine uygunluğu hakkında görüşleri alınmıştır. Tablo 5: Okutulan Ders Kitabının, Öğrencilerin Dil Öğrenme Konusundaki İhtiyaçlarına Cevap Verme Durumuna İlişkin Bulgular OKUL TÜRÜ Çok iyi iyi Orta Zayıf Çok zayıf TOPLAM f % f % f % f % f % f % Özel ilköğretim okulları Resmi ilköğretim okulları TOPLAM Chi-Square(x 2 ) değeri : Sd=4 Anlamlılık=0.311 P>0.05

8 Tablo 5'deki verilere baktığımızda, okutulan ders kitabın dil öğrenme konusundaki ihtiyaçlarına cevap verme durumuna ilişkin olarak, özel ilköğretimdeki öğrencilerin %61,1'i çok iyi, %32.6'sı iyi, %4.9'u orta,%0.7'si zayıf ve %0.7'i çok zayıf şeklinde görüş belirtirken, resmi ilköğretim okullarında öğrencilerin %45.6'sı çok iyi, %34.4'ü iyi, %9.7'si orta, %0.2'si zayıf ve %1.1'i çok zayıf olarak görüşlerini belirtmişlerdir. Khi kare testin sonucunda, özel ve resmi ilköğretim öğrencilerinin görüşleri arasında anlamlı bir farklılık görülmemiştir. Her iki okulun öğrencilerinin verdikleri cevaplar "çok iyi " (%56.2) ve "İyi" (%34.0) seçeneklerinde yoğunlaşmıştır. Bu da öğrencilerin, okudukları ders kitabı ihtiyaçlarına cevap veriyor şeklinde yorumlanabilir. Ayrıca hem okullar ve hem de Milli Eğitim Bakanlığı öğrencilere uygun kitap seçtiklerini söyleyebiliriz. Tablo 6: Yabancı Dil Dersinde İşlenen Konuların Öğrenci Seviyesine Uygunluğu Konusundaki Bulgular OKUL TÜRÜ Evet Kısmen Hayır TOPLAM f % f % f % f % Özel ilköğretim okulları TOPLAM Chi-Square(x 2 ) değeri:2.773 Sd=2 Anlamlılık= P> 0.05 Tablo 6'da görüldüğü gibi, yabancı dil dersinde işlenen konular özel ilköğretim okullarında öğrencilerin %89.6'sı seviyelerine uygun olduğu, resmi ilköğretim okullarında ise öğrencilerin %92.4'ü işlenen konuların seviyelerine uygun olduğunu belirtmişlerdir. Khi Kare testi sonucunda, özel ve resmi ilköğretim öğrencilerinin görüşleri arasında anlamlı bir farklılık yoktur. Her iki okul türünde genel olarak öğrencilerin büyük bir çoğunluğu (%91.7) yabancı dilde işlenen konular kendi seviyelerine uygun olduğunu belirterek beklenen sonuç elde edilmiştir. 3. Öğretim Süreçlerine ilişkin Bulgular ve Yorumlar Bu bölümde ise derste kullanılan araç-gereçler, ders saatinin yeterliliği, derste kullanılan yöntem ve teknikler hakkında öğrenci görüşleri alınmaya çalışılmıştır.

9 Tablo 7: Yabancı Dil Dersini İşlerken Özel ve Resmi İlköğretim Okullarına Göre Kullanılan Eğitim Araçlarına İlişkin Bulgular. SEÇENEKLER OKUL TÜRÜ EĞİTİM ARAÇLARI Her zaman Ara sıra Hiç Bir Zaman TOPLAM f % f % f % f % X 2 Sd p Özel ilköğretim okulları a. Alıştırma kitapları * Özel ilköğretim okulları b. Konuşma için tek resimler * Özel ilköğretim okulları c..gerçek eşya ve , * deller ,0 Özel ilköğretim okulları d.film şeritleri * Özel ilköğretim okulları e.sesli ve görüntülü kasetler * Özel ilköğretim okulları f..tepegöz Özel ilköğretim okulları g. Bilgisayar *= 0.05 düzeyinde anlamlı Tablo 7 genel olarak incelendiğinde, Bütün öğrencilerin eğitim araçlarıyla ilgili görüşleri şöyledir: Alıştırma kitapları (her zaman %45.7, ara sıra %46.3, hiç %8), Konuşma için tek resimler (her zaman %23.6,ara sıra %44, hiç %32.4), Gerçek eşya ve modeller (her zaman %19.7, ara sıra %32.4, hiç %47.9), Film şeritler (her zaman %5.6, ara sıra %17.8, hiç %76.9), Sesli ve görüntülü kasetler (her zaman %8.7, ara sıra %19.4, hiç %72), Tepegöz (her zaman %1.4, ara sıra %8, hiç %90.7), Bilgisayar (her zaman %3.2, ara sıra %7.6, hiç %89.1). Yabancı dil dersi işlenirken özel ve

10 resmi ilköğretim öğrencilere göre en çok kullanılan eğitim araçlarının belirlemesine yönelik görüşlere göre en sık kullanılan eğitim araçlarının şu şekilde sıralandığı görülmektedir. En sık kullanılan eğitim aracı alıştırma kitaplarıdır. Bunu konuşma için tek resim, gerçek eşya ve modeller, sesli ve görüntülü kasetler, film şeritleri, bilgisayar ve tepegöz araçları izlemektedir. Alıştırma kitapları özel ilköğretim okullarında daha fazla işlendiği ve resmi okullarında nispeten daha az işlendiği görülmektedir. Alıştırma kitapların işlenmesi öğrenileni kavrama açısından büyük önem arz etmektedir. Resmi okullarındaki öğretmen arkadaşların bu konuya daha fazla eğilmeleri gerekmektedir. Yabancı dil öğretiminde bilgisayar ve sesli-görüntülü araçların kullanımı önemlidir. Bu araçların derslerde daha sık kullanılması ise, öğrencileri motive edecek ve dersin öğretilmesinde kolaylık sağlayacaktır. Bu konuda okul idarecilerine ve özellikle öğretmenlere büyük görevler düşmektedir. Öğretmenlerin bir kasetçaların sınıfta öğrencinin ilgisini toplamada ne kadar önemli olduğunun farkına varmaları gerekir. Tablo 8: Yabancı Dil Derslerinde Öğretmenlerin Ders Kitabı Dışında Başka Kaynaklardan Yararlanmayı Önerme Durumuna İlişkin Bulgular. OKUL TÜRÜ Her zaman Sık sık Çok seyrek Hiçbir zaman TOPLAM f % f % f % f % f % Özel ilköğretim okulları Resmi İlköğretim okulları TOPLAM Chi-Square(x 2 ) değeri : Sd=3 Anlamlılık=0.000 P<0.05 Tablo 8 'deki verilere baktığımızda, yabancı dil dersinde öğretmenlerin ders kitabı dışında başka kaynaklardan yararlanmayı önerme durumuna ilişkin olarak, özel ilköğretim okullarının öğrencileri %45.1 i sık sık, diyerek görüşlerini belirtirken, buna karşılık, resmi ilköğretim okullarındaki öğrenciler %29.4'ü hiç bir zaman olarak görüşlerini belirtmişlerdir. Khi kare testinin sonucunda, her iki okulun öğrencilerin görüşleri arasında farklılık vardır. Özel ilköğretim okullarında başka kaynaklardan yararlanmayı önerme derecesi düşük olmasının nedeni öğretmenlerle yapılan görüşmelerde kendi ders kitaplarının yeterli olduklarını belirtmişlerdir. Buna karşın, yine de öğrencilere yaş ve seviyelerine uygun hikayeler, çizgi roman türü kitaplar önerilebilir.

11 Tablo 9: Yabancı Dil Dersini İşlerken Özel ve Resmi İlköğretim Okullarına Göre Kullanılan Eğitim Yöntemlerine İlişkin Bulgular SEÇENEKLER OKUL TÜRÜ Yöntemler Her Ara sıra Hiçbir TOPLAM zaman Zaman f % f % f % f % X 2 Sd p Özel ilköğretim okulları a. Soru-Cevap Özel ilköğretim okulları b. Rol yapma * drama Özel ilköğretim okulları c. Gösteri Özel ilköğretim okulları d. Canlandırma * Özel ilköğretim okulları e. Eğitsel oyunlarla öğretim * Özel ilköğretim okulları f. Grup çalışılması Özel ilköğretim okulları g. Ezberleme * * Özel ilköğretim okulları h. Anlatım 61 42, , , , *= 0.05 düzeyinde anlamlı Tablo 9 genel olarak incelendiğinde, Bütün öğrencilerin yabancı dil dersinde kullanılan yöntemlerle ilgili görüşleri: Soru cevap (her zaman %73.3), Rol yapma drama (ara sıra %49.6), Gösteri, Canlandırma ( ara sıra %53.7), Eğitsel oyunlarla öğretim, Grup çalışması, Ezberleme, Anlatım (her zaman %43.1) İlköğretim okullarında en sık kullanılan yöntem soru- cevap yöntemi olarak görülmektedir. Kullanım sıklığına göre bu yöntemi sırasıyla canlandırma yöntemi, anlatım yöntemi, rol yapma -drama yöntemi, ezberleme yöntemi, eğitsel oyunlarla eğitim yöntemi, grup çalışması ve gösteri yöntemleri izlemektedir. İlköğretim düzeyindeki öğrencilerin öğrenme ve kavrama düzeylerine uygun olarak canlandırma, eğitsel oyunlarla öğretim ve gösteri yöntemlerinin

12 ağırlık kazanması şeklinde olmalıdır. Bu yüzden, uygulanan öğretim yöntemlerinin tekrar gözden geçirilmesi ve ifade edilen yöntemlerin kullanılması sağlanmalıdır. Tablo 10: Öğrencilerin Yabancı Dil Dersinin Haftalık Ders Saati Sayısını Yeterli Bulma Durumuna İlişkin Bulgular OKUL TÜRÜ Bugünkü ders Haftalık ders saati Haftalık ders saati TOPLAM saati yeterlidir azaltılmalıdır artırılmalıdır f % f % F % F % Özel ilköğretim okulları TOPLAM Chi-Square(x 2 ) değeri : Sd=2 Anlamlılık=0.001 P<0.05 Tablo 10 incelendiğinde, özel ilköğretim öğrencilerin %52.1'i bugünkü ders saati yeterlidir şeklinde görüş belirtmişlerken, resmi ilköğretim okullarındaki öğrenciler %53.5'i haftalık ders saati artırılmalıdır şeklinde görüş belirtmişlerdir. Khi Kare testi sonucunda her iki okulun öğrencilerinin görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Özel ilköğretim öğrencileri çoğunlukla bugünkü ders saatinin yeterli olduğunu belirtmişlerdir. Bunun nedeni, özel ilköğretim okullarında haftalık ders saatinin fazla olmasıdır. Örneğin haftada 10 saat yabancı dil dersi veren özel okullarımız vardır. nda öğrencilerin çoğunluğu ise "haftalık ders saati artırılmalıdır" şeklinde görüş belirtmişlerdir. Haftada 2 saat dersin yeterli olmadığını görmekteyiz. Bunu tablo 1-2 deki verilerde desteklemektedir. Öğrencilerin yabancı dile karşı isteklerinin yüksek olduğunu görmekteyiz. 4. Değerlendirmeye İlişkin Bulgular ve Yorumlar Bu bölümde, öğrenci başarısının ölçülmesinde seçilen sınav ve soru tiplerinin seçimi, dil öğretiminde kullanılan ödev ve alıştırmalar, ayrıca değerlendirme etkinlikleri hakkında öğrencilerin görüşleri alınmıştır. Tablo 11: Yabancı Dil Dersinde Öğrenci Başarısının Ölçülmesinde Seçilen Sınav ve Soru Tiplerinin Seçimi Konusuna İlişkin Bulgular OKUL TÜRÜ Az sorulu uzun Çok sorulu kısa Test sınavları cevaplı yazılı cevaplı yazılı (çoktan seçmeli TOPLAM sınavları sınavlar testler) f % f % f % f % Özel ilköğretim okulları TOPLAM Chi-Square(x 2 ) değeri :4.368 Sd=2 Anlamlılık=0.113 P>0.05 Tablo 11'e bakılırsa, yabancı dil dersinde öğrenci başarısının ölçülmesinde seçilen sınav ve soru tiplerinin seçimi konusunda özel ilköğretim öğrencileri %50'si test türü sınavları istemektedirler. Resmi

13 ilköğretim öğrencileri %26.5'i az sorulu uzun cevaplı yazılı sınavları, %43,4'ü test türü sınavları istediklerini belirtmişlerdir. Khi Kare testi sonucunda, her iki okul türü öğrencilerinin görüşleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Öğrencilerin yaklaşık yüzde 50' si test sınavlarını tercih etmektedir. Test türü sınavlarının ilköğretim birinci sınıflarında uygulandığını düşündüğümüzde bu sonuç bizi şaşırtmamıştır. Fakat yabancı dilde dört beceriyi öğrencilere kazandırmak ve bunları sınamak sadece test türü sınavlarıyla mümkün değildir. Dolaysıyla, essay (yazılı yoklama) tipi dediğimiz sınav türlerin uygulanmasında büyük yarar vardır. Tablo 12: Yabancı Dil Dersini İşlerken Özel ve Resmi İlköğretim Okullarında Uygulanan Ödev ve Alıştırma Tipleriyle İlgili Değerlendirme Etkinliklerine İlişkin Bulgular SEÇENEKLER OKUL TÜRÜ Değerlendirme Etkinlikleri Her zaman Ara sıra Hiç Bir Zaman TOPLAM f % f % f % f % X 2 Sd p Özel ilköğretim okulları a.dinlediğini duyduğunu anlama testleri Özel ilköğretim okulları b. Diyalog rollerini üstlenme * Özel ilköğretim okulları c.sözlü olarak * resim anlatma Özel ilköğretim okulları d. Eşleştirme ödevleri * Özel ilköğretim okulları e.sözcük yerleştirme ödevleri * Özel ilköğretim okulları f. Sözcük baş harflerini alarak sözcük üretme Özel ilköğretim okulları g. Dikteler * Özel ilköğretim okulları h. Öğrendiği kelimelerle cümle kurma * Özel ilköğretim okulları I.Karışık verilen kelimelerden düzgün * cümle yapma *= 0.05 düzeyinde anlamlı Tablo 12'deki verilere bakıldığında, Dinlediğini duyduğunu anlama testleri ve Sözcük baş harflerini alarak sözcük üretme alıştırmaları ile ilgili olarak, Khi Kare testi sonucunda özel ilköğretim

14 ve resmi ilköğretim öğrencileri görüşlerinin arasında anlamlı bir farklılık yoktur. Her iki alıştırma tipi hakkındaki öğrencilerin görüşü ara sıra ve hiçbir zaman seçeneğinde yoğunlaştığı görülmektedir. Bu alıştırmanın daha yüksek oranda yapılmasına özen gösterilmelidir. Diğer alıştırma tipleri hakkında her iki okuldaki öğrencilerin görüşleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu fark özel ilköğretim okulların lehinde olduğu görülmektedir. Fakat her iki okulda da Diyalog rollerini üstlenme, Sözlü olarak resim anlatma, Eşleştirme ödevleri, Sözcük yerleştirme ödevleri, Dikteler, Öğrendiği kelimelerle cümle kurma, Karışık verilen kelimelerden düzgün cümle yapma, alıştırmaları hakkında öğrencilerin görüşleri genellikle ara sıra seçeneğinde yoğunlaştığı görülmektedir. Dolaysıyla bu tip alıştırmaların yeterince yapılmadığı sonucuna varabiliriz. SONUÇ ve ÖNERİLER Bu araştırmada, kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre yabancı dil öğrenmeye daha istekli oldukları görülmüştür. Özel ilköğretim okullarında okuyan öğrencilerinin yabancı dile karşı (%92.4) istekli oldukları, öğrencilerin büyük çoğunluğu öğrendikleri sözcük ve cümleleri yazabildikleri, derste işlenen diyalogları anlamada başarılı oldukları görülmüştür. Okutulan ders kitabının öğrencilerin ihtiyaçlarına cevap verdiği, yabancı dil dersinde işlenen konular öğrencilerin seviyelerine uygun olduğu, araç ve gereçlerin özel ilköğretim okullarında daha çok kullanıldığı, resmi ilköğretim kurumlarında öğretmenlerin başka kaynaklardan daha çok yararlandığı, öğretim yöntemlerinin yeterli kullanılmadığı belirlenmiştir. nda ise haftalık ders saatinin yetersiz olduğu, yeterli değerlendirme araçlarının kullanılmadığı, ödev ve alıştırma yöntemlerinin yeterli düzeyde kullanılmadığı ve bu okullarında branş öğretmenlerin derse girmediği saptanmıştır. Elde edilen sonuçlar ışığında şu öneriler yapılabilir: 1. Öğretmenler çağdaş öğretim yöntemleri kullanabilir düzeye getirilmelidir. Örgün eğitimin ilk basamağı olan ilk öğretim okullarının birinci kademesinde yabancı dil dersleri için branş öğretmenleri görevlendirilmelidir. 2. Öğrencilerin yabancı dil dersinde öğrendikleri sözcükleri yazabilmeleri için çeşitli araç-gereç, teknikler kullanmalı ve okudukları diyalogları anlama durumları güçlendirilmelidir. 3. Yabancı dil dersinde kullanılan eğitim araçları günün koşullarına göre yenilenmeli, görsel-işitsel eğitim araçlarından, özellikle günümüzde her alanda kullanılan bilgisayarlardan faydalanılmalıdır. Video, CD player gibi teknolojik araç ve gereçlerin kullanılmasına özen gösterilmelidir. 4. Öğrencilerin ulaşacağı genel kavramlar ve konular soyut yaklaşımlardan çok çevre ile bağlantılı olarak ele alınmalıdır. 5. Yöntem seçiminde yaş grubunun ihtiyaçları göz önüne alınmalıdır. Bu yöntemlerin çok çeşitli olması ve sık sık değiştirilmesi dersin karakteristik özelliğidir. Başarısız öğrencilerde derse

15 katılmalarını sağlamak için değişik faaliyetler uygulanmalıdır. Derslerde uygulanacak teknikler öğrenci seviyesine uygun olmalı. Ders anlatılırken Rol yapma, Drama, Canlandırma, Eğitsel oyunlarla öğretim tekniklerine baş vurulmalıdır. 6. İlköğretim okullarındaki öğrencilerin yabancı dile karşı ilgileri oldukça yüksek olduğundan resmi ilköğretim okullarında haftalık ders saati artırılmalıdır. 7. İlköğretim birinci kademesinde yabancı dil dersinde aşağıdaki faaliyetlerin yapılmasına özen gösterilmelidir. Diyalog rollerini üstlenme-sözcük baş harflerini alarak sözcük üretme ödevleri-sözlü olarak resim anlatma-karışık verilen kelimelerden düzgün cümle yapma-öğrendiği kelimelerle cümle kurma eşleştirme ödevleri-dinlediğini duyduğunu anlama testleri-dikteler-sözcük baş harflerini alarak sözcük üretme alıştırmaları-ödev verme. KAYNAKÇA Başaran, İ. Ethem. Eğitime Giriş, 4.Baskı, Ankara, Demirel, Özcan. Yabancı Dil Öğretimi, Ankara, Pegem Yayıncılık, Dilaçar, Agob. Dil, Diller ve Dilcilik. Ankara, TDK Yayınları, Sayı: 2639, ss.28,1968. Genç, Şengül. " Dil Gelişimi", "Çocuk Gelişimi" Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Yayını No: 26, ss.67, Ankara, İlkhan, İbrahim. "Yabancı Dil Öğretiminin Topluma Yansımaları", Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 5, ss , Songün,Recep. "Doğu Anadolu Orta Dereceli Okullarda İngilizce Öğretmen, Öğrencilerinin öğretim, öğrenim ve ilişkileri", Türk Dili Dil Öğrenim Özel sayısı, ss 102, Ankara, Oğuzkan, Ferhan. Eğitim Terimleri Sözlüğü, Ankara, Sayın, Şara. "Çağdaş Eğitimde Tek Bir Yabancı Dil Yeterli Olabilir mi?", Ankara Üniversitesi Türk Dili Dil Dergisi, Sayı 13, ss.10-11, Varış, Fatma. Eğitim Bilimine Giriş, Konya, Atlas Yayınevi, 1994.