Steroid hormonlar HORMONLAR. Hormon Biyokimyası. Hormonların yapıları. Hormonların etkileri. Amino asit yapılı hormonlar

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Steroid hormonlar HORMONLAR. Hormon Biyokimyası. Hormonların yapıları. Hormonların etkileri. Amino asit yapılı hormonlar"

Transkript

1 HORMONLAR Hormon Biyokimyası Prof.Dr.Dildar Konukoğlu Mikromolar konsantrasyonda etkili, kimyasal, intersellüler habercilerdir. İki veya daha fazla hücre arasında bilgi taşıyan kimyasal maddelerdir Endokrin bezlerin spesifik hücreleri tarafından sentez edilir Spesifiteleri reseptörlerinin varlığına bağlıdır Endokrin etki Parakrin Otokrin Ekzokrin Hormonların etkileri Hormonların yapıları Amino asit türevi hormonlar Peptit ve protein hormonlar Lipit yapılı hormonlar Yağ asidi türevi hormonlar Amino asit yapılı hormonlar Kaynak Hormon Tiroid T3, T4 Adrenal medulla Adrenalin (E) Noradrenalin (NE) Serotonin Dopamin Epifiz Melatonin Kaynak Adrenal korteks Overler Testis Böbrek Steroid hormonlar Hormon Glukokortikoidler Mineralokortikoidler Androjenler Östrojenler Progesteron, Androjenler (Testosteron) D vitamini 1

2 Diğer hormonlar Peptit /protein yapılı hormonlar Yağ asidi türevi hormonlar Retinoik asit Nitrik oksit Eikosanoidler Prostaglandinler Tromboksanlar Lökotrienler Hipotalamus hormonları; GnRH, GHRH vb Hipofiz hormonları: Büyüme H, prolaktin, FSH,TSH,LH, ACTH vb. Pankreas Hormonları; İnsulin, glukagan vb Paratiroid hormon, GİS hormonları; sekretin, gastrin, kolesistokinin vb HORMONLARIN SENTEZİ Hormonlar iki mekanizma : 1.Ribozomal sentez Peptit, protein yapılı Preprohormon Prohormon Hormon 2.Enzimatik sentez Amino asit türevi hormonlar, Triptofan: Serotonin, Melatonin Tirozin; Dopamin, epinefrin, norepinefrin, T3,T4 Arginin; Nitrik oksit Steroid hormonlar ; Kolesterolden Eikosanoidler ; Araşidonik asit Retinoik asit: Beta karoten retinol Hormonların salgılanması Bazı hormonlar depolanır Peptit/protein yapılı; tiroid hormonları; katekolaminler Bazı hormonlar depolanmaz; Steroid yapılı hormonlar Basit diffuz / Ekzositoz Steroid hormonlar / İnsulin, glukogon,parat H, Tiroid Hormon HORMON SALINIMI; Diurnal varyasyon Kortizol ve diğer adrenal steroidler, katekolamin, Renin, aldosteron TSH, insulin ve glukoz tolerans düzeyi sabah en yüksek. GFR, renin sekresyonu ile ters orantılıdır. BH uyku ile en yüksek düzeye çıkar. Gastrin, osteokalsin, paratiroit hormonu ve prolaktin düzeyleri öğleden sonra ve akşam yüksektirler. Sodyum, potasyum, fosfat gibi çoğu elektrolitin idrarla atılımı da sirkadiyen varyasyon gösterir. FSH ve erkeklerdeki LH ınsirkadiyendeğişimi yoktur, ancak testosteron gece %20 40 oranında artar. Cerrahi girişim ve anestezinin yarattığı strese hormonal yanıt Vazopressin Katekolamin RAA ACTH Kortizol GH Prolaktin salgılamasında artış Sempatik hiperaktivite İnsülin salgılamasında azalma 2

3 Hormonların salgılanmalarının düzenlenmesi Hipotalamus Salınım devamlı olmayıp, pulslar halinde olur. 1. Sinir sistemi 2. Negatif ve pozitif feedback mekanizmalar 3. Vücut sıvılarının komposizyonlarındaki değişiklikler CRH Hipofiz ön bezi ACTH Salgı bezleri Kortizol Hormon salgılanmasının kandaki kimyasal maddelerle düzenlenmesi Vücut sıvılarının komposizyonlarındaki değişiklikler Osmolalite artışı Plazma Ca 2+ düzeyi PARATİROİD PTH ADH Plazma glukoz düzeyi Pankreas adacık hücreleri İnsülin Böbrek kan akımı azalması Renin anjiotensinaldosteron Hormonların plazmada taşınmaları Hormonlar, kanda serbest veya proteinlere bağlı olarak bulunurlar Serbest hormonlar, biolojik olarak aktifdir. Hidrofilik özellikli katekolaminler ve peptit/protein yapılı hormonların büyük çoğunluğu serbest olarak bulunurlar Hidrofobik özellikli tiroid hormonları ile steroid hormonlar proteinlere bağlı olarak bulunurlar Hormonların kanda kalış süresi 2 3 dakika 2 3 saat 2 3 gün Hormonlarınyıkılımı Steroid ve tiroid hormonları karaciğerde ; İdrar/ dışkı ile atılım Polipeptid/Protein yapılı hormonlar; Hedef doku/karaciğer/böbrek ; endositoz ile hücre içi ve lizozomal enzimler 3

4 Sinyal iletim sisteminin özellikleri Özgüllük Sinyal molekülünün reseptör üzerindeki bağlanma bölgesine tam uyumu Duyarsızlaştırma Reseptör aktivasyonu, reseptörü işlevsiz hale getiren veya hücre yüzeyinden uzaklaştıran bir geri besleme devresini tetikler Sinyal iletim sisteminin özellikleri Entegresyon İki sinyal, zıt etkiye sahipse düzenleyici sonuç her iki reseptörden gelen verilerin integrasyonu ile ortaya çıkar Amplifikasyon Sinyal iletiminde, bir molekülün çok sayıda molekülü aktive etmesi ve bu yolla her aşamada aktifleşen molekül sayısının katlanarak artması Reseptörün lokalizasyonu Hücre yüzeyi reseptörleri (plazma membranı) Intrasellüler reseptörler (sitoplazma ve/veya nukleus) Hormon reseptörleri Hormon sınıfı Protein ve peptit yapılı hormonlar, katekolaminler, eikosanoidler, Steroidler Tiroid hormonları D vitamini; Kalsitriol Retinoik asit Etki mekanizması İkincil haberciler Sorumlu genlerdeki transkripsiyonel aktivasyonu kontrol Hormon reseptörleri Spesifik Membran/hücre içinde yerleşir Fonksiyonu : Hormonu tanır,bağlar ve hücreiçi metabolik olayları denetleyecek sinyal oluşturur Glikoprotein yapılı Monomerik veya oligomerik yapı Birden fazla reseptör tipi RESEPTÖR SAYISININ KONTROLÜ *Homolog Regülasyon Down Regülasyon: İnsülin, EGF, Katekolaminler. UpRegülasyon: Prolaktin, Anjiotensin II *Heterolog Regülasyon: GH İnsülin reseptörlerinin sayısını azaltır. Tiroid Hormonları adrenerjik reseptörlerin sayısını arttırır. YEDEK RESEPTÖRLER *Membran reseptörlerinde, gerekli biyolojik cevabın temini için bütün reseptörlerin hormonu bağlamasına gerek yok *Granülosa hücrelerinde LH reseptörlerinin, *Karaciğer hücrelerinde insülin reseptörlerinin, *Kasda katekolamin reseptörlerinin %1 inin hormon bağlaması maksimum biyolojik cevabı sağlar. Cevap oluşumuna katkıda bulunmayan reseptörlere YEDEK RESEPTÖR denir. *Oysa hücre içi reseptörleri kullanan hormonlarda hormon derişimi ile biyolojik cevabın şiddeti arasında daha yakın ilişki vardır. 4

5 Hormon-hormon etkileşmeleri Hormon tedavisi ile Bir hormon, diğer bir hormonun sentezini artırabilir: Kortizol Adrenalin Bir hormon, diğer bir hormona olan duyarlılığı artırabilir. Buna priming denir: Reseptörlerinin sayısını artırır/ azaltırlar Bir hormon, bir diğerinin metabolizmasını değiştirebilir: Tiroid hormonu kortizol ve testosteronun karaciğerde yıkımını artırır. Hormon hormon etkileşmeleri Bir hormon bir diğerinin salgılanma hızını değiştirebilir: Pankreasta insülin salgılanması glukagon tarafından artırılır, somatostatin tarafından azaltılır. Birbirlerine zıt etkilerde bulunan hormonlar arasındaki dengenin bozulması ile patolojik durumlar ortaya çıkabilir: Addison hastalığında insüline karşı aşırı duyarlılık oluşur ve hipoglisemi gözlenebilir. RESEPTÖR ve TAŞIYICI PROTEİNLER Özellik Reseptör Transport proteini Derişim Çok düşük (birkaç bin/hücre) Afinite Çok yüksek düşük Bağlanma özgüllüğü Çok yüksek düşük Fizyolojik derişimde Evet Hayır satürasyon Bağlanma tersinirliği evet evet Sinyal iletimi (biyolojik cevap) var yok Çok yüksek (yaklaşık10 9 /ml) Aynı reseptöre bağlanan ve intrinsik aktiviteleri aynı olan hormon / hormon anologları Reseptör molekülünde hormonun bağlandığı yere bağlanarak hormonun bağlanmasını engelleyen, reseptörü aktive etmeyen ve intrinsik aktivitesi olmayan maddeler Membran Reseptörleri İyon kanal reseptörleri SERPENTİN RESEPTÖRLERİ 5

6 G protein bağımlı reseptörlere serpentin reseptörleri denir Molekül ağırlığına göre; Büyük G proteini; heterotrimerik Küçük G proteini ; monomerik Plazma membranının sitozolik yüzeyinde bulunur G PROTEİNLERİ alt ünitesine guanin nükleotidleri bağlanır ve aktivitesi GTP ye bağımlıdır. G PROTEİNLERİNİN ORTAK ÖZELLİKLERİ Hormon Hücre membranı İnaktif R= Reseptör G= G protein E= Enzim Aktif aktif Hormonun reseptöre bağlanması Bakteriyel toksinlerle GTP analogları ile aktive edilir Sinyal G Protein Tipleri G s Adenil siklaz akt., Ca kanal akt. G i Adenil siklaz inh. G i K kanal akt. G o K kanal akt., Ca kanal inaktivasyonu, PLC akt. G t cgmp fosfodiesteraz aktivasyonu(fotoresep) G q PLC akt. MEMBRAN RESEPTÖRLERİ Hücre içi Reseptörler İntrensek enzimatik aktivite gösterenler Tirozin kinaz Serin treonin kinaz Guanilat siklaz Tirozin kinaz bağlı Reseptörler COOH HORMON BAĞLAMA BÖLGESİ Transkripsiyon faktörlerinde Çinko parmak S S Zn S S Zn S S S S DNA BAĞLAMA BÖLGESİ GEN TRANSKRİSİYONU AKTİVE EDEN BÖLGE NH2 Hücre içi reseptörü olan hormonlar Gen transkripsiyonlarını etkiler Şaperon proteinler reseptörü inaktif tutar 6

7 GEN YAPISI 5 TRANSKRİPSİYONUN BAŞLANGIÇ BİTİŞ BÖLGESİ BÖLGESİ Transkripsiyonun sıklığını düzenler HRE PROMOTER GEN 3 Hormon etki mekanizmaları REGÜLATÖR BÖLGE Başlangıç Doğruluğunu sağlar RNA POL II E DUYARLI KATALİTİK BÖLGE (YAPISAL BÖLGE) Hücresel Sinyal İletiminin Temel Mekanizmaları 1 Reseptörü membranda olan hormonların etki mekanizması İkinci haberciler Tirozin kinaz sistemini kullananlar a İkinci habercileri sentezi b Depolanmış iyonun mobilizasyonu 2 Reseptörü hücre içinde olan hormonların etki mekanizması ikinci haberci olma kriteri?? İkinci haberciyi oluşturan enzim aktivasyonunın biyolojik cevap oluşturabilen hormonlara özgül olması İkinci haberci derişimi, hormon uyarımı ile artış göstermesi, İkinci haberci sentezi ile Hormon derişimi ve biyolojik cevap arasında ilişkinin bulunması camp İkinci haberciyi yıkan enzimler tarafından Biyolojik yanıtın önlenmesi Analogların hormonal etkiyi taklit etmesi Derişimine bağlı olarak protein kinaz aktivasyonu ve protein fosforilasyonunun gerçekleşmesi *ATP Adenilat siklaz 3, 5 camp * 3, 5 camp 5 AMP Fosfodiesteraz 7

8 İkinci habercisi camp olan Adenilat siklaz sistemi Reseptörleri Ekstrasellüler hormon bağlama bölgesi, 7 adet transmembran heliks yapısı G proteinleri ile etkileşimde olan bir intrasellüler domain Bu sistemde Gi ve Gs tipleri bulunur SİTOZOLİK EKSTRASELLÜLER İkincil Haberci Olarak camp Kullanan Hormonlar *Kortikotropin (ACTH) *Kortikotropin salgılatıcı hormon(crh) *Dopamin (D 1 reseptörleri) *Epinefrin (b adrenerjik) *Folikül stimule edici hormon (FSH) *Glukagon *Histamin (H 2) *Luteinize edici hormon (LH) *Melanosit stimule edici hormon (MSH) *Paratiroid hormonu (PTH) *Prostoglandin E 1, E 2 *Serotonin *Somatostatin *Tiroid stimule edici hormon (TSH) İkinci habercisi camp olan hormonların etkisi için G proteinlerine gereksinim vardır; Gs ve Gi İnaktif PK A K R Regülatör Katalitik camp camp FosfoProtein R R ADP K K Aktif PKA ATP Protein Hücre içi camp Düzeyinin Kontrolü Hücresel Etkiler Gen transkripsiyonu Protein kinaz aktivasyonu İyon kanalları aktivitesinin kontrolü 1 Ligand/hormon derişiminin kontrolü 2 Reseptör aktivitesinin kontrolü 3 G a nın aktivitesi/lokalizasyonunun 4 G a nın GTPaz aktivitesi 5 Yıkılımın kontrolü 8

9 PROTEİN camp (+) PKA AKTİVASYONU FOSFOPROTEİN FOSFATAZ Ekstrasellüler camp düzeyleri hedef organ yanıtını gösterir. 5 AMP FOSFODİESTERAZ X Kafein Metil Ksantin Teofilin FOSFOPROTEİN alfa alt ünitesinin GTP az aktivitesi bulunur Kolera toksini ; Gs alt ünitesinin ADP ribozilasyonu; Gs GTPaz inhibisyonu Boğmaca toksini ; Gi alt ünitesinin ADP ribozilasyonu ; Gi inhibisyonu NET ETKİ; camp artar. Adenilat siklazı uyaranlar (Hs) ACTH, ADH, CRH, FSH,LH, Glukagon, Kalsitonin adrenerjikler, HCG, LPH, MSH, PTH, TSH Adenilat siklazı inhibe edenler (Hi) Asetil Kolin, 2 adrenerjikler, Angiotensin II, Opiyatlar,Somatostatin İkinci habercisi Kalsiyum ve /veya fosfotidil inozitol olan sistem Bu grup hormonlar hücre içi kalsiyum konsantrasyonunu arttırırlar. Bu hormonların etkisi ile : 1 Ekstrasellüler ortamdan intrasellüler ortama kalsiyum geçişini artar. 2 Hücre dışına kalsiyum iyonlarını atan aktif kalsiyum pompası inhibe olur. Gq GTP PL Gq c GDP PIP2 DAG Gq PL C PIP2 PK C Aktif Ca 2+ IP3 İnozitol fosfatlar: 1 ER Ca 2+ 2 Mitokondri Ca 2+ Depoları 3 Hücre dışından Sitoplazmaya Ca 2+ akışını arttırırlar. *Fosfolipaz C nin zarsal izoformları Hormon Gq proteinleri Bağımlı olarak aktive olur *DAG membranda kalır, çözünürlüğü yüksek olan IP 3 (I 1, 4, 5 P 3 ) sitoplazmaya salınır. İnaktif PK C IP3 + DAG Ca 2+ PK C İnaktif P Aktif PK C Transkripsiyon faktörleri a) Protein Kinaz C Aktivasyonu b) Ca 2+ /Kalmodulin Kompleksi aktivasyonu 9

10 İkinci habercisi cgmp olan Guanilat siklaz sistemi Membran Guanilat Siklazlar 1. Membran Reseptör Guanilat Siklazlar 2. Reseptör Olmayan Zarsal Guanilat Siklazlar Sitoplazmik Guanilat Siklaz İkinci habercisi cgmp olan Guanilat siklaz sistemi H R Membran GUANİLAT SİKLAZ GTP cgmp PROTEİN R C PKG (aktif) ATP ADP cgmp R ANP C PROTEİN KİNAZ G (inaktif) FOSFOPROTEİN (+) GUANİLİN (KLOR EMİLİMİ) Na ve su atılımı, Vazodilatasyon Aldosteron inhibisyonu Sitoplazmik Guanilat Siklazlar Sitokinler, LPS, Oksidatif stres, Metaller Glukokortikoidler Sitokinler, LPS HO 1 HO 2 inos inos Glukokortikoidler *Dimerik yapıda çözünür proteinlerdir. *Yapısında hem grubu içerirler. *NO, CO, OH ve çeşitli oksidanlarla aktive olurlar. CO Guanilat Siklaz Aktivasyonu cgmp NO Protein Fosforilasyonu camp ˉcAMP İyon Kanalları Protein kinaz ile etki gösteren hormonlar Endojen tirozin kinaz aktiviteli hormonlar İnsulin, IGF I II EGF, FGF, NGF, PDGF Reseptörün otofosforilasyonu ile reseptör tirozin kinaz aktivitesi kazanır. Serin Treonin kinaz aktiviteli hormonlar TGF Tirozin kinaz aktivatorleri Growth hormon, Prolaktin, Eritropoetin Sitokin Leptin Sinyal iletiminde JAK kinazlar rol oynar 10

11 BÜYÜME HORMONU BÜYÜME H RESEPTÖR BÜYÜME H. RESEPTÖR P (tirozin kinaz aktivitesi) JAK (inaktif) JAK P (aktif) STAT PROTEİN STAT P İNTRASELLÜLER RESEPTÖRLERE BAĞLANAN HORMONLAR Bu grup hormonlar gen transkripsiyonlarını değiştirmek yolu ile etki gösterir. Reseptörleri sitozolik veya nükleer olabilir. Steroid hormon ve D vitamini reseptörü sitozolde, tiroid hormon ve retinoik asit reseptörleri nükleusta yerleşir. Steroid hormon reseptörleri hormonun yokluğunda şaperon (HSP 90) proteinler tarafındaninaktif konumda tutulur. Hormonun varlığında protein reseptörden ayrılır ve hormon reseptör kompleksi oluşur. COOH HORMON BAĞLAMA BÖLGESİ Reseptörün yapısı Transkripsiyon faktörlerinde Çinko parmak S S Zn S S Zn S S S S DNA BAĞLAMA BÖLGESİ GEN TRANSKRİSİYONU AKTİVE EDEN BÖLGE Hücre içi reseptörü olan hormonlar Gen transkripsiyonlarını etkiler Şaperon proteinler reseptörü inaktif tutar NH2 5 REGÜLATÖR BÖLGE GEN YAPISI HRE, Glukokortikoid, minorelokortikoid, progesteron ve androjenler için ortak TRANSKRİPSİYONUN BAŞLANGIÇ BİTİŞ BÖLGESİ BÖLGESİ Transkripsiyonun sıklığını düzenler HRE PROMOTER GEN Başlangıç Doğruluğunu sağlar RNA POL II E DUYARLI KATALİTİK BÖLGE (YAPISAL BÖLGE) 3 Endokrin bozukluklar Hormonun hiper veya hipodurumunu ortaya koymak (a) Santral (Hipotalamus/ hipofiz) (b) Periferal ( Periferal bezdeki yanıtsızlık) (c) Reseptor / postreseptor level (Hedef organ yetersizliği/yanıtsızlık Vücut sıvılarında bazal ve rastgele hormon düzeyleri tayini Hormonun metabolitlerinin tayini 11

12 Etiyolojik araştırma Primer, sekonder ve tersiyer nedenleri incelemek; (stimulasyon ve supresyon testleri) Hormon salınımlarının düzenlenmesinin ölçümü Hormonun sentezinde yer alan enzimlerin aktivitelerinin tayini İkinci habercilerin ölçülmesi; Hedef organ yanıtlarının değerlendirilmesinde önemlidir. Genetik testler; Tarama testleri olarak yapılabilir Test örneklerinin sonuçların değerlendirilmesindeki önemi Kan İdrar Seminal plazma Amniyon sıvısı Tükürük HİPOFONKSİYON HİPERFONKSİYON Hormon düzeylerini etkileyen sirkadiyen değişiklikler Provakatif = Uyarı=Stimulasyon Testleri Süpresyon= İnhibitör= Baskılanma Testleri ACTH, Adrenal steroidler, Katekolamin, RA Gastrin, osteokalsin, PTH, PRL Endokrin bezin Sekresyon kapasitesi Negatif feed back mekanizmaların kontrolü Büyüme hormonu salınımı uyku en yüksek düzey Na ve Kidrarla atılımı öğle vakti pik Ca ve Mg atılımı geceleyin en fazla İdrar fosfat atılımı geceleyin en düşük Glukoza yanıt sabahleyin en yüksek ve gece yarısı en düşük Hipotalamus hormonları Hipotalamik hormonlar, ön hipofiz hormonlarının sentezini ve sekresyonunu düzenler. Hipotalamik hormonlar, hipotalamik hipofizer sistemin kapillerlerindeki hipotalamik sinir uçlarından salınırlar. Hipotalamik hipofizer sistem, hipotalamus ile hipofiz ön lobunu birleştiren özel bir portal sistemdir. Tirotropin salgılatıcı hormon (TRH) Hedef hücre membranında reseptöre bağlanarak Fosfoliaz C aktivasyonu aracılığıyla etki gösterir. Bu etkiyle oluşan Ca artışı ön hipofizden TSH sentez ve ekzositozunu uyarır. TRH salgısı tiroid hormonların negatif feedback etkisiyle düzenlenir. 12

13 Kortikotropin salgılatıcı hormon (CRH) 41 aalik bir peptiddir. Ön hipofizde Proopiomelanokortin propeptidinini sentezini uyararak ACTH ve β endorfin salgısını uyarır. Salgı Adrenal korteksten salgılanan kortizol tarafından baskılanır. Gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) 42 aa lik prohormon olarak sentezlenir. Aktif form 10 aa tir ve piroglutamik asit kalıntısı içerir. Fosfatidil inositol yolu ile ön hipofizden gonadotropik hormon (LH ve FSH) salgılanmasını uyarır. Salgı hızı hipotalamusa ulaşan gonadal hormon düzeyleriyle ayarlanmaktadır. Büyüme hormonu salgılatıcı hormon (GHRH) 44 aa lik polipeptitdir. camp yoluyla ön hipofizde büyüme hormonu sentez ve salınımını uyarır. Sentez ve salınımı IGF 1 ve GH aracılı feedback mekanizmayla düzenlenir. Somatostatin sentez ve salınımı artırır. Somatostatin (GH salınımını inhibe edici hormon) 116 aa lik prosomatostatinden 14 ve 28 aalik iki formda oluşur. Somatotrop hücrelerde Giα ve Adenilat siklaz inhibisyonuyla büyüme hormonu sentez ve salınımını inhibe eder. Hipotalamusta GHRH salınımını da inhibe eder. SS dışında pankreas langerhans adacıkları D hücrelerinden de sentez edilmektedir. Prolaktin salgılatıcı hormon (PRH): Lipoliz yapar,lipogenezi inhibe eder YAĞ DOKUSU LEPTİN (167 AA) Prolaktin salgılanmasını uyarır. Etkisi direk prolaktin üzerine değildir. Dopaminin inhibisyon etkisini azalttığı düşünülmektedir. HİPOTALAMUS ventromedial R TEK BİR TRANSMEMBRAN SEGMENT Prolaktin salınımını inhibe edici hormon (PIH): JAK/STAT Dopamin yapısındadır. D2 reseptörlerine bağlanarak adenilat siklazı Giα yoluyla etkiler ve ön hipofizden prolaktin sentez ve salgılanmasını inhibe eder. NÖROPEPTİD Y DÜZEYİNİ AZALTIR 13

14 Leptin düzeyi azalması/direnci Hipofiz embriyolojik kökeni farklı iki bölümden oluşur: Tiroid hormon sentezini azaltır Glikokortikoid Üretimi artar Seks hormon yapımını azaltır, Nörohipofiz (arka hipofiz); hipotalamusun uzantısı Adenohipofiz (ön hipofiz); farinks epiteli Rathke kesesinden Hipofiz (pitüiter) bezi, sella tursikada yerleşmiş, hipotalamusa bağlı, ~1 cm çapında, gr ağırlığında küçük bir bezdir. HİPOFİZ ÖN LOP HORMONLARI 1 Somatomamotropin ailesi : Growth hormon (GH), Prolaktin (PRL), 2 Glikoprotein hormon grup: FSH, LH, TSH, 3 Proopiomelanokortin peptid ailesi: ACTH, LPH, MSH, endorfinler Hipofiz Hormon Sentezleri Hücre tipi Hipofizde % LH Gonadotrop 5 10 FSH Prolaktin Laktotrop TSH Tirotrop 5 15 GH Somatotrop ACTH Kortikotrop 1 2 Growth hormon : Büyüme hormonu Somatotropin BÜYÜME HORMON SALINIMINI UYARANLAR Polipeptit yapılı ( ) (+) GHRH GHRIH (-) GH (+) IGF I (+) (-) Hipoglisemi, Stress, Uyku, Aşırı ekzersiz, Soğuk,Enfeksiyon Travma, Açlık, Aminoasid li besinler (özellikle arginin) Östrojenler, dopamin, adrenerjik ajanlar, Opiat Serotonin, Glukagon Sindirim hormonları 14

15 Aminoasidlerin kas hücresine transportunu arttırır, protein sentezini arttırır, Pozitif azot dengesi oluşturur. BÜYÜME HORMONU Lipit yıkılımını ve FFA oksidasyonunu Arttırır Ketogenezi arttırır. Bazı dokularda RNA ve DNA sentezini arttırır. Karaciğerde Glukoneogenezi ve Glikojen sentezini arttırır Glukozun periferik kullanımını azaltır. BÜYÜME HORMONU Pozitif kalsiyum, magnezyum ve Fosfat dengesi oluşturur Na+,K+ ve Cl retansiyonu. Çocuklarda uzun kemiklerde epifizel yetişkinlerde akral büyümeyi sağlar. Prolaktin reseptörlere bağlanarak Laktojenik etki Prolaktin (PRL) Polipeptit yapılı hormondur. KC reseptörlerinin sayısını kontrol eder. Östrojenler Prolaktin reseptörlerini uyarır Progesteron Prolaktin reseptörlerini baskılar Östrojen ve PRG Prolaktin sentezini arttır Östrojenler Prolaktin salınımını arttırır (dopamin reseptörlerini baskılar), ve prolaktin gen transkripsiyonunu arttırır. Prolaktin GnRH salınımını inhibe eder FSH and LH salınımı azalır ve estradiol ve testosteron sentezi azalır. Gebelik sırasında E 3 özellikle prolaktinin laktogenik etkisini inhibe eder (mammotropik etki inhibe olmaz) MEME BAŞI UYARIMI PROLAKTİN PROLAKTİN SALINIMI UYARILIR Süt proteini ve laktoz sentezi Laktoz sentaz aktive olur. Meme bezleri büyür ve gelişir Hipofizin prolaktin salgılayan tümörüne (prolaktinoma) bağlı olarak hiperprolaktinemi Kadınlarda menstrüel düzensizlik (özellikle amenore) meme bezlerinden süt gelmesi (galaktore), Erkeklerde Jinekomasti İmpotansa yol açar. 15

16 Glikoprotein yapılı hormon grubu 2 polipeptit zincir ve alt birimleri bulunur. alt birimleri aynı, alt birimleri farklıdır. 2 alt birim birlikte fonksiyon gösterirler ve glikozillenmeleri şarttır. FSH, TSH, LH T3 ve T4 sentezini ve salınımını uyarır İyot pompasının situmülasyonu, İyodun oksidasyonu, Tiroglobin sentezinin uyarılması ve Tiroid bezinde glukoz un pentoz fosfat yolu ile oksidasyonunu arttır TSH Protein, fosfolipid ve nükleik asid sentezini arttırır Tiroid hücrelerinin sayısını ve büyüklüğünü artar T 3 TRH SRIH (+) (+) ( ) ( ) T 3 TSH T 3,T 4,IGF I T4 (+) FSH Hedef hücreleri overlerin folliküler hücreleri ve testislerin sertoli hücreleridir. camp üzerinden etkilidir (arttırır) Kadınlarda; Overlerin büyüklüğünü arttırır, Follikül hücrelerinin gelişimini sağlar, Granulaza hücrelerinden östrojen salgılanmasını sağlar. Overlerde LH reseptörlerinin sayısını arttırır. Erkeklerde FSH LH Erkeklerde; Spermatogenez üzerine etkili olup androjen bağlayıcı protein sentezini sağlar, Testislerin gelişmesini sağlar Kadında korpus luteumdan progesteron sentezini ve Erkekte leyding hücrelerinden testosteron sentezini uyarır. Reseptörü down regüle edilebilir. 16

17 Pro opiomelanokortin (POMC) 241 aa içeren bir öncül polipeptit Hipofizin ön lobundaki kortikotrop hücrelerde ve ara lobundaki melanotrop hücrelerde sentezlenir Hipotalamusun arkuat çekirdeği, dorsomediyal hipotalamus ve beyin sapındaki hücrelerde yoğun olarak bulunur POMC Proopiomelanokortin ailesi (POMC) ACTH (1 39) LPH (42 134) MSH (1 13) CLIP (18 39) LPH endorfin MSH endorfin endorfin ACTH salınımının kontrolü Kortizol feed back inhibisyon Stres yanıtı Uzun süreli stres sirkadiyen yanıtı bozar. Epizodik sekresyon ve diurnal ritm Arka Hipofiz Hormonları OKSİTOSİN Paraventriküler çekirdeklerde sentezlenir. 9 aminoasit içerir. Nörofizin I ( östrojen duyarlı) ile beraber sentezlenir ve aksoplazmik olarak nörohipofize taşınır. Oksitosin reseptörlerini progesteron azaltır, östrojenler arttırır. Hedef organlar uterus ve meme Düz kas kontraksiyonu ile sütün akışı ve doğumun hızlandırılmasını (+) feed back düzenleme ile sağlar Oksitosin ve nörofizin I overlerde de sentezlenir ve burada oksitosin steroid sentezini inhibe eder. 17

18 VAZOPRESSİN ; ADH 9 aminoasitli bir hormondur. Supraoptik nukleusta sentezlenir Sekretuvar granüller içinde Nörofizin II ile nörohipofize taşınır Emosyonel ve fiziksel stres, Asetil kolin, Nikotin Morfin (+) V1 reseptörleri (böbrek dışı) Fosfolipaz C aktivasyonu ADH SALINIMI X V2 reseptörleri (böbrek) camp artışı ALKOL Vazokonstriksiyon Periferal vaskuler rezistans artışı PLAZMA OZMOLALİTE YÜKSEKLİĞİ Diabetes İnsipidus ADH sekresyon veya etkisinde yetersizlikle karakterizedir. Başlıca belirtiler: Poliüri (10 12 L/gün kadar artabilir), Polidipsi BARORESEPTÖR (KALP DAMAR) ADH OSMORESEPTÖR (HİPOTALAMUS) 1. Hipotalamik DI(Nörojenik DI = Kraniyal DI): ADH sentezinde yetersizlik Tümor, enfeksiyon, otoimmün, kafa travması, cerrahi sonrası, vasküler bozukluklar,%30 idiyopatiktir. DİSTAL TUBULUS VE TOPLAYICI KANALLAR (BÖBREK) SUYUN GERİ EMİLİMİ ARTAR 2. Herediter DI (Nefrojenik DI): Böbrekte ADH reseptör bozukluğu Kalıtsal, ilaçlar (lityum), metabolik bozukluklar (hipokalemi, hiperkalsemi) ve böbrek hastalıklarına bağlı gelişebilir. 3. Psikojenik Polidipsi: Devamlı ve aşırı su alımına bağlı ADH salınımı baskılanır. 18

Hipotalamus hormonları. Leptin 1/30/2012 HİPOFİZ ÖN LOP HORMONLARI. Growth hormon : Büyüme hormonu Somatotropin

Hipotalamus hormonları. Leptin 1/30/2012 HİPOFİZ ÖN LOP HORMONLARI. Growth hormon : Büyüme hormonu Somatotropin Hipotalamus hormonları Hipotalamik hormonlar, ön hipofiz hormonlarının sentezini ve sekresyonunu düzenler. Hipotalamik hormonlar, hipotalamik-hipofizer sistemin kapillerlerindeki hipotalamik sinir uçlarından

Detaylı

HORMONLAR. Hormon Biyokimyası. Hormonların yapıları. Hormonların etkileri 1/30/2012. Prof.Dr.Dildar Konukoğlu

HORMONLAR. Hormon Biyokimyası. Hormonların yapıları. Hormonların etkileri 1/30/2012. Prof.Dr.Dildar Konukoğlu HORMONLAR Hormon Biyokimyası Prof.Dr.Dildar Konukoğlu Mikromolar konsantrasyonda etkili, kimyasal, intersellüler mesenjerlerdir. İki veya daha fazla hücre arasında bilgi taşıyan kimyasal maddelerdir Endokrin

Detaylı

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Hücre iletişimi Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler Bakteriler glukoz ve amino asit gibi besinlerin

Detaylı

ENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler

ENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler ENDOKRİN SİSTEM Endokrin sistem, sinir sistemiyle işbirliği içinde çalışarak vücut fonksiyonlarını kontrol eder ve vücudumuzun farklı bölümleri arasında iletişim sağlar. 1 ENDOKRİN BEZ Tiroid bezi EKZOKRİN

Detaylı

HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI

HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI Receptörler İntrasellüler hidrofobik(llipofilik)ligandlara baglananlar Nükleer hormon reseptörleri Guanylate siklaz(nitrikoksid receptor) Hücre yüzey hidrofilik ligandlara

Detaylı

Sunum planı. Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları

Sunum planı. Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları Dr. Suat Erdoğan Sunum planı Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları Hipofiz bezi (hypophysis) Hipofizial çukurlukta bulunur (sella turcica) 9 adet hormon üretir İki bölümü vardır: Anterior

Detaylı

KONU 5 ENDOKRİN SİSTEM

KONU 5 ENDOKRİN SİSTEM KONU 5 ENDOKRİN SİSTEM 1 ENDOKRİN SİSTEM Endokrin sistem, sinir sistemiyle işbirliği içinde çalışarak vücut işlevlerini kontrol eder ve vücudun farklı bölümleri arasında iletişim sağlar. 2 TANIMLAR Vücutta

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ. İngilizce Aslından Çeviren ve Yayına Hazırlayan : Uğur AYDOĞAN. Gazi Üniversitesi

ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ. İngilizce Aslından Çeviren ve Yayına Hazırlayan : Uğur AYDOĞAN. Gazi Üniversitesi ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ İngilizce Aslından Çeviren ve Yayına Hazırlayan : Uğur AYDOĞAN Gazi Üniversitesi ANKARA - 2017 1 ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ Endokrin sistem, farklı organlar arasındaki fonksiyonel

Detaylı

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM 1) Aşağıdaki hormonlardan hangisi uterusun büyümesinde doğrudan etkilidir? A) LH B) Androjen C) Östrojen Progesteron D) FUH Büyüme hormonu E) Prolaktin - Testosteron 2)

Detaylı

YDUS İÇİN TARİHİ FIRSAT

YDUS İÇİN TARİHİ FIRSAT YDUS İÇİN TARİHİ FIRSAT İnternet Üzerinden Canlı Yayınlarla YDUS Hazırlık Programları www.e-yandal.com Bu kitabın tüm hakları e-tus UZAKTAN EĞİTİM VE YAYINCILIK LTD.ŞTİ. ne aittir. Hangi amaçla olursa

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER)

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) 11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZ) Her bir böbreğin üst kısmında bulunan endokrin bezdir. Böbrekler ile doğrudan bir bağlantısı

Detaylı

E DOK O RİN İ S İ S S İ T S EM

E DOK O RİN İ S İ S S İ T S EM ENDOKRİN SİSTEM Prof.Dr. Erdal ZORBA Kontrol sistemleri Sinir sistemi Hızlı, anlık değişim ve yanıtlar Endokrin sistem Saniyelerden aylara kadar süren etki ve yanıt endokrin sistem hormonal iletişim 2

Detaylı

GLİKOJEN METABOLİZMASI

GLİKOJEN METABOLİZMASI METABOLİZMASI DİLDAR KONUKOĞLU TIBBİ BİYOKİMYA 8.4.2015 DİLDAR KONUKOĞLU 1 YAPISI Alfa-[1,6] glikozid Alfa- [1-4] glikozid bağı yapısal olarak D-glukozdan oluşmuş dallanmış yapı gösteren homopolisakkarittir.

Detaylı

HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI

HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI Prof. Dr. Orhan Turan KAYNAKÇA: 1.Stephen J. McPhee, Gary D.Hammer eds. Pathophysiology of Disease. 6th ed. Mc Graw Hill; 2010. 2.Damjanov I. Pathophisiology. 1st ed. Saunders

Detaylı

Hücre reseptörleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR

Hücre reseptörleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre reseptörleri Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler. Bakteriler, glukoz ve amino asit gibi besinlerin varlığını algılarlar. Yüksek yapılı

Detaylı

Egzersizde Hormonal Değişimler Ve Düzenleme PROF.DR.MİTAT KOZ

Egzersizde Hormonal Değişimler Ve Düzenleme PROF.DR.MİTAT KOZ Egzersizde Hormonal Değişimler Ve Düzenleme PROF.DR.MİTAT KOZ Egzersizde endokrin sistemin amacı? Egzersizin oluşturduğu stresin ortadan kaldırılmasına yardımcı olmak (homeostazis) Artan enerji tüketimi

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM ANATOMİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

ENDOKRİN SİSTEM ANATOMİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ ENDOKRİN SİSTEM ANATOMİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ Endokrin sistem Endokrin sistem bir kontrol ve düzenleme sistemidir. Vücuttaki 3 ana fonksiyon ile yakın ilişkilidir. 1. Vücut sıvılarındaki kimyasal maddelerin

Detaylı

Endokrin sistem fizyolojisi

Endokrin sistem fizyolojisi Endokrin sistem fizyolojisi Endokrin sistem Vücuttaki 3 ana fonksiyon ile yakın ilişkilidir. 1. Vücut sıvılarındaki kimyasal maddelerin konsantrasyonunun, protein, lipit ve karbonhidrat metabolizmasının

Detaylı

Hipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri. Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009

Hipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri. Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009 F i z 2 0 8 S i s t e m l e r i n Ko n t r o l M e k a n i z m a l a r ı Hipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri Adnan Kur t Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009 Motivasyon:

Detaylı

Salgısını görev yerine bir salgı kanalıyla ulaştıran bezlerdir. Gözyaşı, tükrük, süt ve ter bezleri bu gruba girer.

Salgısını görev yerine bir salgı kanalıyla ulaştıran bezlerdir. Gözyaşı, tükrük, süt ve ter bezleri bu gruba girer. ENDOKRİN SİSTEMİ Çok hücrelilerde vücudun uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlayan sistemlere düzenleyici sistemler denir. Düzenleyici sistemler endokrin sistem ve sinir sisteminden oluşur. A. SALGI BEZLERİ

Detaylı

HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ

HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ Çok hücreli organizmaların kompleks omurgalılara evrimi, hücreler birbirleriyle iletişim kuramasalardı mümkün olmazdı. Hücre-hücre Hücre-matriks etkileşimini

Detaylı

Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer

Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer www.onersuzer.com 2 1 3 4 2 Hipotalamus ve hipofiz Metabolizma, gelişme ve üreme gibi vücut

Detaylı

Adrenal Korteks Hormonları

Adrenal Korteks Hormonları Adrenal Korteks Hormonları Doç. Dr.Fadıl Özyener Fizyoloji AD Bu derste öğrencilerle Adrenal korteks hormonlarının (AKH) sentez ve salgılanması, organizmadaki hücre, doku ve sistemlerde genel fizyolojik

Detaylı

EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT

EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT Prof.Dr.Fadıl Özyener Fizyoloji Anabilim Dalı Sempatik Sistem Adrenal Medulla Kas kan dolaşımı Kan basıncı Solunum sıklık ve derinliği Kalp kasılma gücü Kalp atım

Detaylı

Hücreler Arası Sinyal İletim Mekanizmaları

Hücreler Arası Sinyal İletim Mekanizmaları Hücreler Arası Sinyal İletim Mekanizmaları Prof. Dr. Selma YILMAZER Tibbi Biyoloji Anabilim Dalı Hücrelerarası iletişim(sinyalleşme) Sinyal molekülleri: Protein,küçük peptid,amino asid, nukleotid,steroid,vit

Detaylı

HÜCRELERARASI İLETİŞİM

HÜCRELERARASI İLETİŞİM HÜCRELERARASI İLETİŞİM Bazı sorular!!! Bitki hücreleri ne hakkında konuşur? Bir hücre diğerine ne söyler ve diğer hücre buna nasıl cevap verir? Bu sorulara, önce mikroorganizmalar arasındaki iletişime

Detaylı

ENDOKRİN (HORMONAL) SİSTEM

ENDOKRİN (HORMONAL) SİSTEM ENDOKRİN (HORMONAL) SİSTEM HORMONLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ Her canlının kendisi tarafından oluşturulur. Ancak dışarıdan alındığında da etkilidirler. Çok az miktarlarda dahi etkilidirler. (Bu özellikleri

Detaylı

ÜNİTE 10. Hormonlar. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler

ÜNİTE 10. Hormonlar. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler ÜNİTE 10 Hormonlar Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Hormonların nasıl yapıldığını ve hangi yollarla etkili olduklarını bilecek, Hipotalamusun hormon salınımlarını kontrol edici faktörleri öğrenecek,

Detaylı

1. Üretildikleri yerden hedef doku ve organlara kan ile taşınırlar. 2. Her hormonun etkilediği hücre, doku ve organ farklıdır.

1. Üretildikleri yerden hedef doku ve organlara kan ile taşınırlar. 2. Her hormonun etkilediği hücre, doku ve organ farklıdır. ENDOKRİN SİSTEM (HORMONLAR) HORMANLARIN ÖZELLİKLERİ 1. Üretildikleri yerden hedef doku ve organlara kan ile taşınırlar. 2. Her hormonun etkilediği hücre, doku ve organ farklıdır. 3. Hormonlar az miktarda

Detaylı

TIBBI TERMİNOLOJİ ÖZET ÜNİTE

TIBBI TERMİNOLOJİ ÖZET ÜNİTE TIBBI TERMİNOLOJİ ÖZET ÜNİTE 11 ÜNİTE 11 ENDOKRİN SİSTEM İç salgı bezleri, endokrin bezler (glandulae endocrinae) olarak tanımlanır. Bu bezlerin oluşturdukları sisteme de Endokrin Sistem adı verilir. Endokrin

Detaylı

Polipeptitler ve proteinler Aminoasitlerden türeyen hormonlar

Polipeptitler ve proteinler Aminoasitlerden türeyen hormonlar Hormon Analizleri Polipeptitler ve proteinler Polipeptit hormonlar suda çözünür, plazmada serbest olarak taşınır ve konsantrasyonları çok hızlı değişim gösterir. Plazma yarı ömürleri genellikle 10-30 dakika

Detaylı

HORMONLAR. Prof.Dr.Beyhan ÖMER Tıbbi Biokimya Anabilim D

HORMONLAR. Prof.Dr.Beyhan ÖMER Tıbbi Biokimya Anabilim D HORMONLAR Prof.Dr.Beyhan ÖMER Tıbbi Biokimya Anabilim D 13.01.2015 Hormon etki mekanizması Hormonlar çok hücreli organizmalarda hücre içi ve dışı haberleşmeyi düzenleyen kimyasal yapılardır. Haberleşme,

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Organizmada bir çok aktivitenin koordinasyonunu ve düzenini sağlayan iki sistemden biri sinir sistemi diğeri endokrin veya hormonal sistemdir. Sinir

Detaylı

Hipofiz gelişimi. Hipofiz ektodermden gelişir.adenohipofiz Rathke kesesinden,nörohipofiz ise infindubulumdan gelişir.

Hipofiz gelişimi. Hipofiz ektodermden gelişir.adenohipofiz Rathke kesesinden,nörohipofiz ise infindubulumdan gelişir. Hipofiz gelişimi Hipofiz bezinin diferensiasyonu Hipofiz ektodermden gelişir.adenohipofiz Rathke kesesinden,nörohipofiz ise infindubulumdan gelişir. Rathke kesesi artığından kraniofarengeomlar gelişir.

Detaylı

(İÇ SALGI BEZİ) ENDOKRİN SİSTEM

(İÇ SALGI BEZİ) ENDOKRİN SİSTEM Homeostazi : Canlı içindeki çeşitli fiziksel ve kimyasal değerlerin belirli bir aralıkta tutulmasıdır. Hormonlar yoluyla çeşitli mesajlar, kan üzerinden beden üzerine dağıtılır. Hormonlar, belirli bir

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA

ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA ADRENAL BEZ MEDULLA BÖLGESİ HORMONLARI Böbrek üstü bezinin öz bölgesi, embriyonik dönemde sinir dokusundan gelişir bu nedenle sinir sisteminin uzantısı şeklindedir. Sempatik

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM. Selin Hoca

ENDOKRİN SİSTEM. Selin Hoca ENDOKRİN SİSTEM Selin Hoca HORMON NEDİR? Endokrin sistemi oluşturan iç salgı bezlerinin (endokrin bez) salgıladığı özel sinyal taşıyan salgılardır. Organik maddelerdir. Hormonların etki ettikleri doku

Detaylı

Tiroit hormonları 1. Folliküler hücrelerden sentezlenen hormonlar: Tiroksin (T 4. , tetraiyodotironin) (triiyodotironin) T 3

Tiroit hormonları 1. Folliküler hücrelerden sentezlenen hormonlar: Tiroksin (T 4. , tetraiyodotironin) (triiyodotironin) T 3 HORMONLAR II Tiroit hormonları 1 Folliküler hücrelerden sentezlenen hormonlar: Tiroksin (T 4, tetraiyodotironin) T 3 (triiyodotironin) amino asit türevi hormonlardır. Tiroidin parafolliküler C hücrelerinden

Detaylı

Reprodüktif Endokrinoloji. Prof. Dr. Mithat EVECEN

Reprodüktif Endokrinoloji. Prof. Dr. Mithat EVECEN Reprodüktif Endokrinoloji Prof. Dr. Mithat EVECEN HORMON Kelime: Yun. Uyarma, Canlandırma, Harekete geçirme. Tanım: Bir hücre ya da dokuda sentezlenen ve buralardan kan, lenf ve ya sinir yoluyla vücudun

Detaylı

ÜNİTE 4:HAYVANLARDA KİMYASAL SİNYALLER

ÜNİTE 4:HAYVANLARDA KİMYASAL SİNYALLER ÜNİTE 4:HAYVANLARDA KİMYASAL SİNYALLER Hormon salgılayan bezler endokrin bez olarak adlandırılır.bu bezlerin salgıladıkları kimyasal maddeler kana verilir ve hormon adını alır.oysa ekzokrin bezlerin salgıladıkları

Detaylı

Hipotalamo-hipofizer Hormonlar

Hipotalamo-hipofizer Hormonlar Hipotalamo-hipofizer Hormonlar Ön ve arka hipofizin hipotalamus tarafından kontrolu ÖN HİPOFİZ 1.Hipotalamik nöronlardan salıverici ve inhibe edici hormonlar hipotalamohipofizer portal sisteme salınır

Detaylı

4 Endokrin Sistem ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler. Bu üniteyi çalıştıktan sonra,

4 Endokrin Sistem ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler. Bu üniteyi çalıştıktan sonra, ÜNİTE 4 Endokrin Sistem Bu üniteyi çalıştıktan sonra, Amaçlar Hipofiz bezi ve hormonlarını, Tiroid bezi ve hormonlarını, Adrenal korteks hormonlarını, Adrenal medulla ve katekolamin salgısını, Seks hormonlarını,

Detaylı

Egzersiz ve Hormonlar: Yanlış kullanım ve Doping

Egzersiz ve Hormonlar: Yanlış kullanım ve Doping Egzersiz ve Hormonlar: Yanlış kullanım ve Doping Prof. Dr. Oğuz Karamızrak EÜTF Spor Hekimliği AD Kapsam Besinsel destekler (suplement, ergojenik yardımcılar) Spor ve performansla ilişkili besinsel girişimler

Detaylı

Referans:e-TUS İpucu Serisi Biyokimya Ders Notları Sayfa:368

Referans:e-TUS İpucu Serisi Biyokimya Ders Notları Sayfa:368 21. Aşağıdakilerden hangisinin fizyolojik ph'de tamponlama etkisi vardır? A) CH3COC- / CH3COOH (pka = 4.76) B) HPO24- / H2PO-4 (pka = 6.86) C) NH3/NH+4(pKa =9.25) D) H2PO-4 / H3PO4 (pka =2.14) E) PO34-/

Detaylı

Reprodüktif Endokrinoloji. Prof. Dr. Mithat EVECEN

Reprodüktif Endokrinoloji. Prof. Dr. Mithat EVECEN Reprodüktif Endokrinoloji Prof. Dr. Mithat EVECEN TANIMLAR: Hormon: Yunanca = uyarma, canlandırma, harekete geçirme. Tanım: Bir hücre ya da dokuda sentezlenen ve buralardan kan, lenf ve sinir yoluyla vücudun

Detaylı

Endokrin Sistem ve hastalıkları. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ

Endokrin Sistem ve hastalıkları. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ Endokrin Sistem ve hastalıkları Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ ENDOKRİN SİSTEM Hücreler arası fonksiyonların, birtakım kimyasal regülatör maddeler ile, sinyalizasyon yöntemiyle ileten özel moleküler yapıda ki

Detaylı

EGZERSİZİN ENDOKRİN SİSTEME ETKİLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

EGZERSİZİN ENDOKRİN SİSTEME ETKİLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ EGZERSİZİN ENDOKRİN SİSTEME ETKİLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ Endokrin sistem normal fizyoloji Endokrin sistem bir kontrol ve düzenleme sistemidir. Vücuttaki 3 ana fonksiyon ile yakın ilişkilidir. 1. Vücut sıvılarındaki

Detaylı

ADRENAL KORTEKS HORMONLARI GLİKOKORTİKOİDLER. Doç. Dr. Fadıl Özyener Fizyoloji Anabilim Dalı

ADRENAL KORTEKS HORMONLARI GLİKOKORTİKOİDLER. Doç. Dr. Fadıl Özyener Fizyoloji Anabilim Dalı ADRENAL KORTEKS HORMONLARI GLİKOKORTİKOİDLER Doç. Dr. Fadıl Özyener Fizyoloji Anabilim Dalı Bu derste amaçlanan öğrencilerle; Glikokortikoid hormonların (GKH) sentez ve salgılanmasını, organizmadaki hücre,

Detaylı

GLİKOJEN FOSFORİLAZ HAZIRLAYAN: HATİCE GÜLBENİZ ( ) Prof. Dr. Figen ERKOÇ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ

GLİKOJEN FOSFORİLAZ HAZIRLAYAN: HATİCE GÜLBENİZ ( ) Prof. Dr. Figen ERKOÇ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ GLİKOJEN FOSFORİLAZ HAZIRLAYAN: HATİCE GÜLBENİZ (050559016) Prof. Dr. Figen ERKOÇ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ Karaciğer ve kas glikojeninin kana ve kas dokusuna glukoz sağlamak üzere kısmen

Detaylı

Endokrin Sistem ve hastalıkları. Uz.Dr.Aydan Ünsal 2 Mart saglık meslek okulu hastalık bilgisi dersi

Endokrin Sistem ve hastalıkları. Uz.Dr.Aydan Ünsal 2 Mart saglık meslek okulu hastalık bilgisi dersi Endokrin Sistem ve hastalıkları Uz.Dr.Aydan Ünsal 2 Mart 2011 saglık meslek okulu hastalık bilgisi dersi ENDOKRİN SİSTEM Hücreler arası fonksiyonların, birtakım kimyasal regülatör maddeler ile, sinyalizasyon

Detaylı

Notlarımıza iyi çalışan kursiyerlerimiz soruların çoğunu rahatlıkla yapılabileceklerdir.

Notlarımıza iyi çalışan kursiyerlerimiz soruların çoğunu rahatlıkla yapılabileceklerdir. Biyokimya sınavı orta zorlukta bir sınavdı. 1-2 tane zor soru ve 5-6 tane eski soru soruldu. Soruların; 16 tanesi temel bilgi, 4 tanesi ise detay bilgi ölçmekteydi. 33. soru mikrobiyolojiye daha yakındır.

Detaylı

GLİKOLİZİN KONTROLU Prof. Dr. İzzet Hamdi Öğüş

GLİKOLİZİN KONTROLU Prof. Dr. İzzet Hamdi Öğüş GLİKOLİZİN KONTROLU Prof. Dr. İzzet Hamdi Öğüş hamdiogus@gmail.com Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, Le>oşa, KKTC GLİKOLİZİN ALLOSTERİK DÜZENLENMESİ Metabolik düzenleme: Bütün

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ

ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ Endokrin sistem Endokrin sistem bir kontrol ve düzenleme sistemidir. Vücuttaki 3 ana fonksiyon ile yakın ilişkilidir; 1. Vücut sıvılarındaki kimyasal maddelerin konsantrasyonunun,

Detaylı

Prof. Dr. Hamdi ÖĞÜŞ Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, LeJoşa, KKTC

Prof. Dr. Hamdi ÖĞÜŞ Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, LeJoşa, KKTC Prof. Dr. Hamdi ÖĞÜŞ hamdiogus@gmail.com Yakın Doğu Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı, LeJoşa, KKTC Ders planı 1. Sinyal ilepmi (signal transducpon) nedir? 2. Sinyal ilepminin genel özellikleri

Detaylı

GEBELİK ENDOKRİNOLOJİSİ GEBELİK ENDOKRİNOLOJİSİ

GEBELİK ENDOKRİNOLOJİSİ GEBELİK ENDOKRİNOLOJİSİ GEBELİK ENDOKRİNOLOJİSİ 1 GEBELİK ENDOKRİNOLOJİSİ Plasental kompartman Hipotalamik hormonlar GnRH CRH TRH Somotostatin GHRH Hipofizer hormonlar hcg hpl hch hct ACTH Oksitosin 2 1 GEBELİK ENDOKRİNOLOJİSİ

Detaylı

TESTOSTERON (TOTAL) Klinik Laboratuvar Testleri

TESTOSTERON (TOTAL) Klinik Laboratuvar Testleri TESTOSTERON (TOTAL) Kullanım amacı: Erkeklerde ve kadınlarda farklı kullanım amaçları vardır. Erkeklerde en çok, libido kaybı, erektil fonksiyon bozukluğu, jinekomasti, osteoporoz ve infertilite gibi belirti

Detaylı

SİNYAL AKTARIMI. Yrd. Doç. Dr. Muhammed Kamil TURAN Karabük Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı 2017

SİNYAL AKTARIMI. Yrd. Doç. Dr. Muhammed Kamil TURAN Karabük Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı 2017 SİNYAL AKTARIMI Yrd. Doç. Dr. Muhammed Kamil TURAN Karabük Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ve Genetik Anabilim Dalı 2017 BİZ BU DERSTE 1.1.38.7-1 - Sinyal- reseptör ilişkisinin kavranması 1.1.38.7-2

Detaylı

BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ...

BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... BÖLÜM I HÜCRE FİZYOLOJİSİ... 1 Bilinmesi Gereken Kavramlar... 1 Giriş... 2 Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri... 2 Hücrenin Kimyasal Yapısı... 2 Hücrenin Fiziksel Yapısı... 4 Hücrenin Bileşenleri... 4

Detaylı

E2 (ESTRADIPL) Normal Değerler: Erkek: <62 pg/ml Kadın:

E2 (ESTRADIPL) Normal Değerler: Erkek: <62 pg/ml Kadın: BETA HCG HCG gebelik sırasında eteneden salgılanır Gebe olmayan sağlıklı kişilerin kanındaki HCG düzeyi 1ng/ml'nin altındadır. Yumurtalık ve erbezlerinde koryokorsinom ve embriyonal kanser gibi ender görülen

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire

ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire Hipertiroidi ya da hipertiroidizm, tiroid bezinin fazla çalışmasıyla ortaya çıkan hastalık tablosudur. Hipertoridizme sebep olan birçok mekanizma

Detaylı

Hipofiz Hormonları. Polipeptit, 9 aa. Polipeptit 9 aa

Hipofiz Hormonları. Polipeptit, 9 aa. Polipeptit 9 aa Hipofiz Hormonları Oksitosin Vazopressin (Antidiüretik hormon, ADH) Melanosit-stimulan hormon (MSH) Polipeptit, 9 aa Polipeptit 9 aa α polipeptid = 13 aa β poiypeptid = 18 aa γ polipeptid = 12aa -Uteruskasılması

Detaylı

2013 NİSAN TUS DAHİLİYE SORULARI

2013 NİSAN TUS DAHİLİYE SORULARI 2013 NİSAN TUS DAHİLİYE SORULARI Doğru cevap: B Referans: e-tus İpucu Serisi Dahiliye Ders Notları Cilt 2 Sayfa: 10 Doğru cevap: A Referans: e-tus İpucu Serisi Dahiliye Cilt 1 Ders Notları Sayfa: 233

Detaylı

7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ

7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ 7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ Başlıklar 1. Prokaryotlar gen ifadesini çevre koşullarına göre düzenler 2. E. Coli de laktoz metabolizması 3. Lac operonu negatif kontrol 4. CAP pozitif kontrol

Detaylı

7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ

7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ 7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ Başlıklar 1. Prokaryotlar gen ifadesini çevre koşullarına göre düzenler 2. E. Coli de laktoz metabolizması 3. Lac operonu negatif kontrol 4. CAP pozitif kontrol

Detaylı

İntrasellüler Sıvı (Hücre İçi Sıvı) Extrasellüler Sıvı (Hücre Dışı Sıvı) Total Vücut Suyu 60 = 42 lt Vücut Sıvı Bölmelerini Etkileyen Faktörler

İntrasellüler Sıvı (Hücre İçi Sıvı) Extrasellüler Sıvı (Hücre Dışı Sıvı) Total Vücut Suyu 60 = 42 lt Vücut Sıvı Bölmelerini Etkileyen Faktörler Vücut ağırlığının yaklaşık %60 ını su oluşturur. Ölçümünde Deuterium Oksid kullanılır. Yağ dokusu ve yaş ile ters, kas dokusu ile doğru orantılıdır. Total vücut suyu, genel anlamda iki büyük kompartmanda

Detaylı

HORMONLAR GÖREVLERİ VE EKSİKLİĞİNDE GÖRÜLEN HASTALIKLAR

HORMONLAR GÖREVLERİ VE EKSİKLİĞİNDE GÖRÜLEN HASTALIKLAR HİPOFİZ ÖN LOB HORMONLAR GÖREVLERİ VE EKSİKLİĞİNDE GÖRÜLEN HASTALIKLAR ENDOKRİN BEZ HORMONU HORMONUN VÜCUTTAKİ ETKİSİ ETKİLEDİĞİ HORMON/Bölge; KONTROLÜ STH *Polipeptid özelliktedir. Hipofiz bezi *Organizmada

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3 ADIM ADIM YGS LYS 184. Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3 2) Geri Emilim (Reabsorpsiyon) Bowman kapsülüne gelen süzüntü geri emilim olmadan dışarı atılsaydı zararlı maddelerle birlikte yararlı maddelerde kaybedilirdi.

Detaylı

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I 2015-2016 DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I 2015-2016 DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I 2015-2016 DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV (5 Hafta) (04 Ocak-26 Şubat) DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM Biyokimya 36 10 46 Tıbbi Genetik 18 10

Detaylı

Kolesterol Metabolizması. Prof. Dr. Fidancı

Kolesterol Metabolizması. Prof. Dr. Fidancı Kolesterol Metabolizması Prof. Dr. Fidancı Kolesterol oldukça önemli bir biyolojik moleküldür. Membran yapısında önemli rol oynar. Steroid hormonların ve safra asitlerinin sentezinde öncül maddedir. Diyet

Detaylı

Ayxmaz/biyoloji Homeostasi

Ayxmaz/biyoloji Homeostasi Homeostasi - Değişen dış koşullara rağmen nispeten sabit bir iç fizyolojik ortamı sürdürme sürecidir. -Böylece vücut organlarının, normal sınırlarda verimli bir şekilde çalışması sağlanır. İki ana kontrol

Detaylı

Otonom Sinir Sistemi - II. Dr. Ersin O. Koylu EÜTF Fizyoloji Ab. D.

Otonom Sinir Sistemi - II. Dr. Ersin O. Koylu EÜTF Fizyoloji Ab. D. Otonom Sinir Sistemi - II Dr. Ersin O. Koylu EÜTF Fizyoloji Ab. D. Nörotransmiter Nöropeptid - Nöromodülatör Sinir sisteminde her nöron bir tür nörotransmiter salgılar Asetil kolin: Kolinerjik nöron Adrenalin/Noradrenalin:

Detaylı

Endokrin Sistem. Paratiroid Tiroid Pankreas Surrenal bez. Dr.Murat TOSUN

Endokrin Sistem. Paratiroid Tiroid Pankreas Surrenal bez. Dr.Murat TOSUN Endokrin Sistem Paratiroid Tiroid Pankreas Surrenal bez Dr.Murat TOSUN TİROİD VE PARATİROİD BEZLER Embriyolojik dönemde Tiroid bezi 4. hafta civarında farenks tabanında tuberculum impar ve copula arasındaki

Detaylı

HÜCRELER ARASI HABERLEŞME VE İLETİŞİM

HÜCRELER ARASI HABERLEŞME VE İLETİŞİM HÜCRELER ARASI HABERLEŞME VE İLETİŞİM HÜCRE HABERLEŞMESİNE GENEL BAKIŞ Hücre haberleşmesi canlılığın erken döneminde evrimleşmiştir. Yakın zamana kadar tek ve çok hücreli canlılar, hücreler arası iletişimin

Detaylı

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Özel Formülasyon DAHA İYİ DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX! Özel Formülasyon DAHA İYİ Yumurta Verimi Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALIYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA IÇIN AGRALYX!

Detaylı

BİYOKİMYA I-DERS TANIMLARI

BİYOKİMYA I-DERS TANIMLARI BİYOKİMYA I-DERS TANIMLARI 1-Tanım: Biyokimyaya girişin öğretilmesi. b. Amaç: Biyokimya biliminin ne olduğu, nelerle ilgilendiği ve biyokimyanın amacı ile ilgili genel bilgi öğretilmesi c. Öğrenim Hedefleri:

Detaylı

Nedenleri tablo halinde sıralayacak olursak: 1. Eksojen şişmanlık (mutad şişmanlık) (Bütün şişmanların %90'ı) - Kalıtsal faktörler:

Nedenleri tablo halinde sıralayacak olursak: 1. Eksojen şişmanlık (mutad şişmanlık) (Bütün şişmanların %90'ı) - Kalıtsal faktörler: Obezite alınan enerjinin harcanan enerjiden fazla olmasıyla oluşur. Bunu genetik faktörler, metabolizma hızı, iştah, gıdaya ulaşabilme, davranışsal faktörler, fiziksel aktivite durumu, kültürel faktörler

Detaylı

EGZERSİZDE ENDOKRİN SİSTEM DEĞİŞİKLİKLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

EGZERSİZDE ENDOKRİN SİSTEM DEĞİŞİKLİKLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ EGZERSİZDE ENDOKRİN SİSTEM DEĞİŞİKLİKLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ Endokrin sistem normal fizyoloji Endokrin sistem bir kontrol ve düzenleme sistemidir. Vücuttaki 3 ana fonksiyon ile yakın ilişkilidir. 1. Vücut

Detaylı

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI

MİNERALLER. Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER Dr. Diyetisyen Hülya YARDIMCI MİNERALLER İnsan vücudunun yaklaşık %4-5 i minareldir.bununda yarıya yakını Ca, ¼ ü fosfordur. Mg, Na, Cl, S diğer makro minerallerdir. Bunların dışında kalanlar

Detaylı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı Hücrenin fiziksel yapısı HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücreyi oluşturan yapılar Hücre membranı yapısı ve özellikleri Hücre içi ve dışı bileşenler Hücre membranından madde iletimi Vücut sıvılar Ozmoz-ozmmotik basınç

Detaylı

ORGANİZMANIN ÖNEMLİ METABOLİK DURUMLARI

ORGANİZMANIN ÖNEMLİ METABOLİK DURUMLARI ORGANİZMANIN ÖNEMLİ METABOLİK DURUMLARI Metabolizma durumları Memelilerde ana hatları ile en az iki metabolizma durumu önemlidir. Bunların birincisi besin maddelerinin kana emildiği beslenme (rezorpsiyon),

Detaylı

Konjenital adrenal hiperplazi

Konjenital adrenal hiperplazi . Konjenital adrenal hiperplazi Dr. Đhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Adrenal bez Adrenal korteks fonksiyonları: Mineralokortikoidler sodyum geri alımı ve potasyum atılımını

Detaylı

Akıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır

Akıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır 9.Sınıf Biyoloji 1 Akıllı Defter vitaminler,hormonlar,nükleik asitler sembole tıklayınca etkinlik açılır sembole tıklayınca ppt sunumu açılır sembole tıklayınca video açılır 1 VİTAMİNLER ***Vitaminler:

Detaylı

-Sinir sistemi ve endokrin sistemi karşılaştıralım:

-Sinir sistemi ve endokrin sistemi karşılaştıralım: ENDOKRİN BEZLERİ VE BU BEZLERİN SALGILADIKLARI HORMONLAR 11. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 11.1. İnsan Fizyolojisi 11.1.1. Denetleyici ve Düzenleyici Sistem, Duyu Organları 11.1.1.2. Endokrin

Detaylı

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık

DAHA İYİ ÖZEL FORMÜLASYON. Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık ÖZEL FORMÜLASYON DAHA İYİ Yumurta Verim Kabuk Kalitesi Yemden Yararlanma Karaciğer Sağlığı Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Karlılık DAHA DÜŞÜK MALİYETLE DAHA SAĞLIKLI SÜRÜLER VE DAHA FAZLA YUMURTA İÇİN AGRALYX

Detaylı

JAK STAT Sinyal Yolağı

JAK STAT Sinyal Yolağı The Janus kinase/signal transducers and ac4vators of transcrip4on (JAK/STAT) JAK/STAT sinyal yolu sitokinler tara>ndan ak4fleş4rilir. ü Hücre farklılaşması ü Hücre çoğalması ü Hücre göçü ü Apoptoz gibi

Detaylı

Sfingozin türevi membran lipidleri

Sfingozin türevi membran lipidleri Dr. Suat Erdoğan Sfingozin türevi membran lipidleri Sfingolipidler Sfingomyelin Glikolipidler Kolesterol ve Steroidler Bu tür lipidler gliserol içermezler Yapıda bir amino alkol olan sfingozin bulunur

Detaylı

KALSİYOTROPİK İLAÇLAR

KALSİYOTROPİK İLAÇLAR KALSİYOTROPİK İLAÇLAR Kalsiyumun vücut için önemi: Hücrede; membran, mitokondri, Endoplazmik retikulumda bağlı halde ve; stoplazmada serbest halde bulunur. Hücrenin canlılığı ve fonksiyonları için önemlidir.

Detaylı

HİPOGONADOTROPİK HİPOGONADİZMDE ÜREME TEDAVİSİ VE SONRASINDAKİ SÜREÇ. Önemli Not : Bu yazı bilgilendirme ve yol gösterme amaçlıdır.

HİPOGONADOTROPİK HİPOGONADİZMDE ÜREME TEDAVİSİ VE SONRASINDAKİ SÜREÇ. Önemli Not : Bu yazı bilgilendirme ve yol gösterme amaçlıdır. HİPOGONADOTROPİK HİPOGONADİZMDE ÜREME TEDAVİSİ VE SONRASINDAKİ SÜREÇ Önei Not : Bu yazı bilgilendirme ve yol gösterme amaçlıdır. Saygılarıa... Uğur AYDOĞAN - Gazi Üniversitesi ugur@hipogonadizm.org ugur.aydogan@gazi.edu.tr

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

İnsülin sekresyonunun hücresel biyolojisi

İnsülin sekresyonunun hücresel biyolojisi İnsülin sekresyonunun hücresel biyolojisi Prof. Dr. Mehmet KAYA Fizyoloji Anabilim Dalı Dersin Amacı; Pankreas bezinde yapılan insülin hormonunun Sindirimdeki işlevi Glikoz, lipid ve protein metabolizmasındaki

Detaylı

hormon endokrin hormonlar doku hormonları lokal hormonlar parakirin hormonlar

hormon endokrin hormonlar doku hormonları lokal hormonlar parakirin hormonlar HORMONLAR Vücudun belli bölgelerinde sentezlenip organizmanın belli fonksiyonlarını başlatan ya da düzenleyen maddelere hormon denir. Hormonlar çoğunlukla sentezlendikleri yerlerden, dolaşım sistemi ile

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM. Hormonlar bir hücre veya hücre topluğu tarafından salınıp kana karışan ve kanla taşınan kimyasal maddelerdir.

ENDOKRİN SİSTEM. Hormonlar bir hücre veya hücre topluğu tarafından salınıp kana karışan ve kanla taşınan kimyasal maddelerdir. ENDOKRİN SİSTEM Canlılarda kararlı bir iç dengenin (homeostasi) sağlanmasında ve yaşamsal faaliyetlerin sürdürülmesinde sinir sistemi ve endokrin sistem birlikte görev alır. Endokrin bezlerden meydana

Detaylı

Hücre Sinyal İletimi

Hücre Sinyal İletimi YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ MOLEKÜLER BİYOLOJİ VE GENETİK BÖLÜMÜ Hücre Sinyal İletimi Doç.Dr. Banu Mansuroğlu İstanbul Kaynak: Cooper and Hausman, Hücre Moleküler Yaklaşım. Çeviri

Detaylı

GnRH LH Gonadotropinler FSH Leydig hücresi Sertoli hücresi. Transkripsiyon Transkripsiyon

GnRH LH Gonadotropinler FSH Leydig hücresi Sertoli hücresi. Transkripsiyon Transkripsiyon GONAD HORMONLAR Uyarı Hipotalamus GnRH LH Gonadotropinler FSH Leydig hücresi Sertoli hücresi camp Protein fosforilasyon camp Protein fosforilasyon Transkripsiyon Transkripsiyon Testosteron sentez ve salınım

Detaylı

GROWTH HORMON. Klinik Laboratuvar Testleri

GROWTH HORMON. Klinik Laboratuvar Testleri GROWTH HORMON Diğer adı ve kısaltmalar: Büyüme hormonu, somatotropin, somatotrop hormon, GH, STH. Kullanım amacı: Growth hormon üretiminde fazlalık veya yetersizlik bulunup bulunmadığının araştırılması

Detaylı

HORMONLAR. Prof. Dr. Ezel Uslu

HORMONLAR. Prof. Dr. Ezel Uslu HORMONLAR Prof. Dr. Ezel Uslu 1 Vücut fonksiyonlarının integrasyonu 3 sistemle sağlanır (haberleşme, etkileşim) Sinir sistemi İmmun sistem Endokrin sistem 2 Endokrin sistem - Endokrin hormon salgılar -

Detaylı

HORMONLAR. organizmanın bazı kısımlarından (iç salgı bezleri ve diğer bazı dokular) doğrudan doğruya kana salgılanan etkili, kimyasal maddelerdir

HORMONLAR. organizmanın bazı kısımlarından (iç salgı bezleri ve diğer bazı dokular) doğrudan doğruya kana salgılanan etkili, kimyasal maddelerdir HORMONLAR TANIM: Çeşitli doku ve organlara götürülmek üzere, organizmanın bazı kısımlarından (iç salgı bezleri ve diğer bazı dokular) doğrudan doğruya kana salgılanan etkili, kimyasal maddelerdir HORMONLARIN

Detaylı

DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI TRİGLİSERİTLERİN SENTEZİ

DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI TRİGLİSERİTLERİN SENTEZİ 9. Hafta: Lipit Metabolizması: Prof. Dr. Şule PEKYARDIMCI DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI Palmitoleik ve oleik asitlerin sentezi için palmitik ve stearik asitler hayvansal organizmalardaki çıkş maddeleridir.

Detaylı

Dersin Amacı. Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır.

Dersin Amacı. Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır. Dersin Amacı Başlıca hücresel sinyal yolaklarının öğrenilmesi Sinyal yolaklarının işlevleri hakkında bilgi sahibi oluynmasıdır. Hücre Sinyal İle3m Yolları Çok hücreli (mul>cellular) organizmalarda hücrelerin

Detaylı

GLANDULAE ENDOCRINAE Hormon adı verilen bir salgı yaparlar Salgılarını doğrudan kana verirler, Akıtıcı kanala ihtiyaç duymazlar.

GLANDULAE ENDOCRINAE Hormon adı verilen bir salgı yaparlar Salgılarını doğrudan kana verirler, Akıtıcı kanala ihtiyaç duymazlar. GLANDULAE ENDOCRINAE Hormon adı verilen bir salgı yaparlar Salgılarını doğrudan kana verirler, Akıtıcı kanala ihtiyaç duymazlar. GERİ BLDİRİM (FEEDBACK) MEKANİZMASI Endokrin bezlerin ürettiği hormonun

Detaylı