3. Çok kontaklı, tek konumlu röleler 2. Tek kontaklı, çift konumlu röleler

Transkript

1 Mekatronik Mühendisliği DENEY-1: Röle Yük Sürülmesi ve Sürekli Çalışma (Mühürleme) Ön Bilgi: Ø Butonlar Butona basıldığında kontakları konum değiştirir, üzerinden basınç kaldırıldığında yay aracılığı ile eski konumuna dönerler. Tek yollu butonlar, çalıştırma(start) ve durdurma(stop) butonları olmak üzere ikiye ayrılır. Çalıştırma (Start) Butonu: Kontağı normalde açıktır. Butona basınca kapanır ve üzerindeki basınç kaldırılınca kontağı eski konumuna geri gelir. Bunlara ani temaslı buton da denir. Durdurma (Stop) Butonu: Kontağı normalde kapalıdır. Butona basılınca açılır ve üzerindeki basınç Ø Röleler kaldırılınca kontağı eski konumuna gelir. Küçük değerli bir akım ile yüksek güçlü bir alıcıyı çalıştırabilmek (anahtarlayabilmek) için kullanılan elemanlara röle denir. Uygulamada kullanılan röleler kontaklarının özelliğine göre şöyle sınıflandırılır: 1. Tek kontaklı, tek konumlu röleler 3. Çok kontaklı, tek konumlu röleler 2. Tek kontaklı, çift konumlu röleler 4. Çok kontaklı, çift konumlu röleler Rölenin Ayaklarının Tanımlanması Rölelerin gövdesinde bulunan, A1, A2, harfleri bobin uçlarını; NC (normal close), normalde kapalı durumda olan kontakları; NO (normal open), normalde açık durumda olan kontakları belirtir. Ø Buton ile kontrol (Kesik çalışma): Sistemin butona basıldığı sürece çalışması, buton bırakılınca durması o sistemin kesik çalıştığını gösterir. Ø Mühürleme (Sürekli çalışma): Sistemin start butonuna basıldığı anda çalışmaya başlaması, stop butonuna basılana kadar da çalışmaya devam etmesi o sistemin sürekli çalıştığını gösterir. Start=Normalde açık (N.O.) buton, Stop=Normalde kapalı (N.C.) buton Role= Rölenin bobini ve normalde açık kontakları, Lamba=Buzzerli ikaz ışığı 1

2 Kesik çalışma Mekatronik Mühendisliği Sürekli çalışma (Mühürleme) Şekil-1 Şekil-2. Şekil-3 Şekil-4 Şekil-5 2

3 Mekatronik Mühendisliği *Devreler Alman normuna göre çizilmiştir. İŞLEM BASAMAKLARI 1) Şekil-1 deki devreyi kurunuz. 2) Devreyi kontrol ettikten sonra gerilimi uygulayınız. 3) Butona bastığınız sürece lambanın yandığını gözlemleyiniz. 4) Şekil-3 teki devreyi kurunuz. 5) Şekil-4 teki şemadan yararlanarak konveyörü sisteme ekleyiniz. 6) Devreyi kontrol ettikten sonra gerilimi uygulayınız. 7) Konveyörün: butona basılmadığında ileri yönde, basıldığında geri yönde hareket ettiğini gözlemleyiniz. 8) Şekil-2 deki devreyi kurunuz. 9) Devreyi kontrol ettikten sonra gerilimi uygulayınız. 10) Start butonuna bastığınızda lambanın yandığını, stop butonuna bastığınızda lambanın söndüğünü gözlemleyiniz. 11) Şekil-5 teki devreyi kurunuz. 12) Şekil-4 teki şemadan yararlanarak konveyörü sisteme ekleyiniz. 13) Devreyi kontrol ettikten sonra gerilimi uygulayınız. 14) Konveyörün; starta basıldığında üzerindeki cismi sensörün önüne kadar taşıdığını, sensör cismi algılayınca da durduğunu gözlemleyiniz. Sorular; 1) Sürekli çalışma şartında, start ve stop butonuna aynı anda basıldığında lambanın durumu ne olacaktır. 2) Deneylerde kullandığınız röleden bir tanesi ile aynı anda kaç tane yükü enerjlendirebilirsiniz? 3) Bir buton ve deneyde kullandığınız röleler ile 10 adet farklı yük kontrol edilmek isteniyor, kurulması gereken devre şeklini çiziniz (istediğiniz kadar röle kullanabilirsiniz) 4) Şekil-2 deki devrede Start ve stop butonlarına aynı anda basıldığında sistemin ters (set veya reset öncelikli) çalışması için gerekli kontrol devresini çiziniz. 5) Şekil-5 deki devrede Sensörün bağlı olduğu rölenin amacını açıklayınız. 3

4 EK-1 Mekatronik Mühendisliği 4

5 EK-2 Mekatronik Mühendisliği ŞEKİL-1 DEKİ DEVRENİN KURULU HALİ ŞEKİL-2 DEKİ DEVRENİN KURULU HALİ 5

6 Mekatronik Mühendisliği ŞEKİL-5 DEKİ DEVRENİN KURULU HALİ 6