uncııuuuuı ffl tmmob makina mühendisleri odası yayınıdır

Transkript

1 E 2ı ÇT9IYI9TİY YE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI CILT:, MAYI ıııırnnırıırı uncııuuuuı ffl tmmob makina mühendisleri odası yayınıdır 2. 2nd II VE İD ALLIEDINDDSIRES M OC MAYIS to"töm AY HOTEL ALMIRA BURSA-TURKEY tmmob makina mühendisleri odası

2 koltuk: emniyet... ergonomi... estetik... Koltuk, aracın sürücü ile bütünleştiği, güvenliğin estetiğin bir simgesidir. Komple Oto Koltuğu Teknik Malzeme'de gelişen teknolojiye uygun olarak ve her kademede uygulanan kalite kontrol ile üretilir. Teknik Malzeme kendi bünyesinde sünger, karkas ve kılıf üreten entegre bir kuruluştur. Teknik Malzeme Fıransız Bertrand Faure ile Komple Oto koltuğu, sünger, kılıf ve karkası; İngiliz Hymann ileblok Sünger üretimi konusunda Lisans Anlaşması, Amerikan General Motors ile ihraç edilmek amacı ile Oto Koltuk Kılıfı konusunda ortaklık yaparak kendini yurt dışına taşıyabilen tek firmadır. Döşemelik kumaş gruba dahil SÜNPA'da üretilmekte ve Teknik Malzeme her geçen gün otomotiv sektörü ile bütünleşmektedir. Amaç, en iyiye hergün biraz daha yaklaşmaktır. uluslararası kalite ve standartlarda ileri bir teknolojiyle üretim... TEKNİK MALZEME Geçit Köyü Girişi, Tel: ( 24) (4 Hat) Telex : snup - tr Fax : ( 24 ) BURSA / TURKEY 3 O

3 E-nnü-mıi l iiun«ninin Eııuuaını IIIUııCııUıJLıUı CİLT:1 MAYIS 1989 II. OTOMOTİV VE YAN SANAYİ SEMPOZYUMU 1.ÖZEL SAYISI tmmob makina mühendisleri odası yayınıdır. 2 BİLDİRİLER DİZİNİ 14 SUNUŞ 15 DÜZENLEME KURULU HAZIRLIK KURULU 16 SEMPOZYUM ÇAĞRISI 18 SEMPOZYUM PROGRAMI 20 SEMPOZYUM BİLDİRİLERİ BlOİf""' ı ıımlllllll Hlİftlt 1**^ JHI^H^H 2 PAPER INDEX 1 4 FOREVVORD 15 ORGANIZING COMMITTEE PLANING COMMITTEE 16 CALL FOR PAPERS 18 SYMPOSIUM PROGRAMME 20 SYMPOSIUM PAPERS Mayıs/Afay '89 Cilt/ Vb/ume:1 Makina Mühendisleri Odası Adına Sahibi (Publisher) : İsmet Rıza CEBİ Sorumlu Yazı İşleri Müdürü (Uanaging Editör) : Yusuf CINLER Teknik Yayın Sekreteri (Technical Sacratary) Fatma KÜÇÜKSARI Yönetim Yeri (Haad Office) : TMMOB Makina Mühendisleri Odası Sümer Sokak. Demirtepe No:36/1-A Yenişehir-ANKARA Tel: (9-4) Yayın Kurulu (Publishing Board) : Hayrettin AKBAŞ Müfit AKYOS SaitATINÇ Behçet ELBİSTANLIOĞLU Nesim ERKİP Işık TEKİN Hakan YILMAZ Baskı (Printad by) : MAYA Ltd.Şti. Tel: ANKARA Kapak (Covar) : Erkan ATEŞOĞLU Dizgi ( Typa Satting) : REPTA A.Ş. Tel: BURSA Baskı Sayısı (Circulation) : 4000 Abone ve Reklam Yazışma Adresi: (Adrass for Subscrlption and Advertisement) TMMOB Makina Mühendisleri Odası BURSA ŞUBESİ Hacılar Mah.Eceler Sok.Beysel Işhanı P.K.: BURSA Tel:(9-24) Fax: (90-24) İn miramı CnrınrrBinr mumımı» Wııu mecmuu VOLUME1 MAY nd AUTOMOTIVE AND ALLIED INDUSTRIES SYMPOSIUM FIRST SPECIAL ISSUE journal of chamber of mechanical engineers (union of chambers of turkish engineers and architects)

4 AVRUPA TOPLULUĞU 2 0 YÖNETMELİKLERİNE UYGUN TİCARİ TAŞIT FREN SİSTEMİ Alpay LÖK Bu çalışmada Avrupa Topluluğu'nun 1971'den beri ticari taşıt fren sistemleri ile ilgili koymuş olduğu yönetmelikler, bunların pratikteki anlamları, bir fren sisteminde mevcut olması gerekenler, hesapların ve testlerin nasıl yapılabileceği ele alınmıştır. Çalışmanın sonunda konuyla ilgili Türkiye'deki yönetmeliklerle de karşılaştırma yapılmıştır. COMMERCİAL VEHICLE BRAKE SYSTEMS ACCORDING TO THE EC REGULATIONS İn these research, is considered the regulations about the brake systems of commercial vehicles that EC has stated since 1971, the explanations of these regulations, the components that should be present in a brake system and how the calculations and tests of these brake systems should be done. At the and of this research, a comparision with the Turkish regulations also takes place. BÜYÜK KENTLERDE TRAFİK SORUNU VE BELEDİYELERİN GÖREVLERİ Mustafa GEDİKTAŞ Yurdumuzda nüfus artışının fazla olması, ekonomik sebeplere bağlı olarak kentleşmenin hızla artması birçok sorunu da beraberinde getirmiştir. Gerek ekonomik yetersizlik ve gerekse eksik ve hatalı planlamalar, kentlerde konut ve alt yapı problemleri kadar önemli olan ulaştırma sorununu da ön plana çıkarmıştır. Taşıt sayılarının artması kadar Toplu Taşıma Sistemlerinin geliştirilememesi problemlerin çözümünü zorlaştırmaktadır. Ulaştırma sorunu büyük ölçüde yasal düzenlemelere bağlı olduğundan son yıllarda çıkarılan Kanun ve Kanun Hükmündeki Kararnamelerle probleme yeni bir anlayışla yaklaşılmaktadır. Özellikle yeni yasa değişiklikleri ile bazı yetkilerin yerel yönetimlere devredilme imkanının getirilmesi çözüm vadeden yollardır. Bu nedenle, bu tebliğde yerel yönetimlerin ulaştırma sorununa katkısı, kanunlardaki son değişikliklerin ışığında incelenecektir. 25 THE TRAFFIC PROBLEM İN GREAT CITIES AND THE RESPONSIBILITIES OF THE MUNICIPALITIES The excess in grovvth of population and the rapid urbanisation arising from economical situations bring many problems vvithin. The economical insufficiency and the insufficient planning resulted in transport problem which is as important as housing and infrastructure problem. The rapid increase in the number of vehicles as well as the unorganised mass transit systems make the solution of the problem more difficult. Since the transport problem is mostly related to legal arrangements, in the last years, this problem gets more easier to be solved with the help of new lavvs and specific governmental decress. The possibility of transfering of the responsibilities to local governments resulted from new changes in lavvs brings us new solutions. İn this report, the influence of the local governments of transport problem together vvith the last changes in lavvs will be examinated. Hilmi K.ATİLLA TRAFİK KAZALARI VE 2 7 OTOMOTİV YAN SANAYİİMİZ Son yıllarda trafik kazaları süratle artmakta ve bu olaylarda kaybedilen can ve mal varlığı, savaş ve doğal afetlerde kaybedilenlerden çok daha fazla olmaktadır. Ülkemizde her 6,5 dakikada bir trafik kazası olmakta ve her 72 dakikada bir kişi yaşamını yitirmektedir yılında trafik kazalarındaki ölü sayısı 7.250'dir. Gene aynı yıl, yani 1986'da Lübnan'da iç savaş nedeniyle kişi ölmüştür. Trafik kazalarının %95'i insan hatasından kaynaklanmaktadır. Kazayı yapan sürücü kendi özrünü unutup çok defa "Frenim Patladı" diye ifade vermektedir. Bu ve benzeri ifadeler basında yer alıp yan sanayiciler itham edilmektedir. Bu tebliğ yan sanayinin savunması için değil, kazaların gerçek oluş nedenlerinin araştırılması gayesiyle hazırlanmıştır. TRAFFIC ACCIDENTS AND AUTOMOTIVE PARTS INDUSTRY Traffic accidents have been increasing rapidly during the last years. Loss of human life and property surpassing by far the bsses due to vvar and natural disasters.ln our country a traffic accident happens every 6,5 minu-tes and a human life is kast every 72 minutes. The death toll in 1986 due to traffic accidents amounted to During the same year people were killed in the civil vvar in Lebanon. 95% of ali traffic accidents are due to human errors. Most of the time, the drivers, forgetting their own errors, state that the "brake system failure" is the cause of the accident.such statements are often see in the press and the manufacturers, unjustly accused. This communique is not intended to defend the industry. Hs aim is to investigate the real reasons of the traffic accidents. ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI

5 OTOMOTİV SANAYİİ'NDE "YIĞIMLI TOPLAM KONTROL"UN KULLANILMASI Demir ARSLAN Yığımlı Toplam Kontrol Grafiklerinin yapısını ve kullanımını tanıtmak amacıyla hazırlanan bu bildiride otomotiv ve yan sanayii'ndeki imalatlardan iki uygulama örneği verilmiştir. OTOMOTİV YAN SANAYİNİN TÜRK SAVUNMA SANAYİİNDEKİ YERİ VE KALİTE ANLAYIŞI Ender ÖNÖZ Nükleer silahların sınırlandırılması ile güncelleşen konvansiyonel savunma sistemlerinin üretimini son derece önem kazanmıştır. Türk savunma sanayiini geliştirme projesi çerçevesinde ana üreticiler kadar yan sanayide ayrı bir önem taşımaktadır, aslında esas üretim yan sanayide yapılmakta ve ana üreticiler bir montaj karakteri taşımaktadır. Aralarında ülkemizin önde gelen kuruluşlarınında bulunduğu firmalardan bir kısmı yabancı ortaklarla işbirliği yaparken büyük bir kısmıda çeşitli yan sanayilerde üretimlerine devam etmekteler. Kurulu bulunan tesis ve fabrikaların da yaptıkları düzenlemelerle savunma sanayiine yönelik üretime öncelik vermektedirler. Burada titizlikle ürezinde durulması gereken konu modern bir kalite anlayışı içinde oryantal üretim mantalitesinden uzaklaşıp hele yabancılarla işbirliği yapan ana üreticilere NATO standartlarına uygun parça ve komponent sevk etmektir. Savunma sanayiine üretim yapmak haki renge boyamanın ötesinde kaliteli mal üretmektir. Kalite bir mamulün veya hizmetin özellikleri ve karakteristikleri çerçevesinde' tüketiciyi veya son kullanıcıyı tatmin etmek ölçüsüdür. Bu nedenle kaliteli ürün kontrolla değil önlem almakla yapılır. OTOMOTİV SANAYİİNDE İŞ ÖRGÜTLENMESİ VE ÇALIŞMA KOŞULLARININ İYİLEŞTİRİLMESİNDE YENİ GELİŞMELER Edip TEKER Bu bildiri kapsamında otomotiv sanayiinde iş örgütlenmesinden kaynaklanan temel sorunlar üzerinde durularak, bu sorunların çözümünde rol oynayan çalışma ortamına ve iş yapılandırmasına ilişkin önlemler üzerinde durulmuştur. Otomotiv sanayiinde insan-makina sistemlerinin tasarım ve geliştirme sürecindeki dikkate alınması gereken kriterler arasında teknik ve ekonomik kriterlerin yanı sıra örgütsel ve insana yönelik amaçlar büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle Türk otomotiv firmalannında gelişmiş ülkelerde başarı ile uygulanan yeni teknoloji ve i; örgütleme yöntemlerini izlemeleri yerinde olacaktır. 3 3 THE USE OF "CUSUM CHART" İN AUTOMOTIVE INDUSTRY The aim this paper is to introduce the structure and the use of Cumulative Sum Control Charts (CUSUM). Two applications are given from automative industry. 3 7 THE POSITION OF AUTOMOTIVE ALLIED INDUSTRIES İN TURKİSH DEFENSE İNDUSTRY AND ÛUALITY APPROAGH Conventional defense systems and their production have gained great importance with the limitation of nuclear arms. VVithin the framevvork of the project for further devetopment of the Turkish Defense İndustry, the vendor industries have a significant task as well as the main manufacturers. Actual production is made in allied industries and main manufacturers carry an assembly character. The particularly important point here is to give up production with an oriental mentality and instead to produce components compatible to NATO Standards. Manufacturing goals in defense industry should be to produce goods with quality aims beyond painting in "khaki brovvn" or "military green". Since export to NATO and to third vvorld countries together with meeting the demands of the Turkish Armed Forces is also planned as one of the main targets, the Turkish Allied İndustry adopting a long term and healthy quality policy will be effective and helpful not only for defense industry but also for automotive industry. Aim of this article is to illuminate the starting points for a modern quality assurance system. Before hectic activity s t art s, the basic concepts must be established. Continuous development of the quality of work processes and products will decrease the cost vvhile increasing productivity. This program must be adopted as a company strategy with full support from top management. 41 NEW DEVELOPMENTS İN THE VVORK ORGANIZATION AND THE IMPROVEMENT OF VVORKING CONDITIONS İN THE AUTOMOTİVE İNDUSTRY This paper is concerned with the fundamental problems that arise from work structuring in automotive industry. İn the automotive industry and in its vvork organization, the criterias that have to be taken into account in the process of design and development of man-machine systems are the technical and economic criteria; as well as the aims that are directed tovvards organization and the human being himsetf, vvhich are quite important. Because of this reason, Turkish firms should in fact, observe the methods of new techology and vvork organization vvhich are being employed successfully in the devebped countries. ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI

6 OTOMOTİV SEKTÖRÜNDEKİ KÜÇÜK 4 6 İŞLETMELERİN SOSYAL SORUNLARI VE TALEPLERİ Mustafa BAKIRCI KÜSGET, küçük ve orta ölçekli sanayicinin, tüm işletme fonksiyonlarının gerçekleştirilmesinde karşılaştığı idari, mali, teknik ve teknolojik problemlerinde danışmanlık yapmakta, yönlendirici ve destekçi olmaktadır. Türkiye ve Avrupa büyük sanayisinin arayışı içinde olduğu yan sanayiyi oluşturmak teşkilatımızın esas görevidir. Ülkemizin gelişmesinde çok önemli rol oynayan küçük işletmelerin eğitim, yönetim becerisi ve teknolojik yetersizlikleri, maliyetlerinin yüksek olması, karşılaştıkları finans darboğazlarını aşamamaları kalite kontrol imkansızlıkları, tespit edilen sorunları içinde en önemli olanlarıdır. Otomotiv sektöründe de yan sanayi olan küçük işletmelerin, bilgilendirilerek gelişmelerinin sağlanması, kaliteli, standart, ucuz mamul üretmelerinin teşvik edilmesi gereklidir. Oto yan sanayisi olan küçük işletmeler, Devletin ve oto ana sanayii'nin ilgisizliğinden, teknoloji ve kalite eksikliğinden yakınmaktadır. İlk olarak yapılması gereken de mevcut teknoloji kavramı kargaşasının çözümlenmesidir. Bölge Müdürlüğümüz'ün danışmanlığını yaptığı işletmeler içinde, Avrupa Kalite ve Görünüm Ödülü, Afrika Ödülü ve Verimlilik Ödülü alanların bulunması; yol gösterilip desteklendiğinde, küçük sanayicinin neler yapabileceğini göstermektedir. OTOMOBİLİN BUGÜNÜ VE 'Lİ YILLARIN OTOMOBİLİ Lütfullah ULUKAN Otomobilin toplumsal yaşamımıza girişi 100 yılını doldurmuştur. Her ne kadar otomobili meydana getiren elemanlar ve alt sistemlerde zaman içinde çok büyük gelişmeler olmuşsada, temel prensiplerde, diğer bir deyimle temel konsept'te önemli bir değişiklik olmamıştır. Bu nedenle önümüzdeki 10 yıl içinde de bu bakımdan büyük bir değişiklik beklenmemektedir. Tahrik sisteminde ağırlık yeni içten yanmalı pisonlu motorlarda özellikle benzin motorunda olacaktır. Motorların büyük bir bölümünün litre hacmi arasında olacak, ön akstan tahrik yaygınlaşacaktır, emisyonda, yakıt sarfiyatında ve gürültüde kayda değer düzeltmeler yapılacaktır. Passif emniyet, frenlerde antiblokaj sistemi uygulaması, kontrol, ikaz ve seyir sistemlerinde elektronik elemanların kullanılması yaygınlaşacaktır. Karoseride yüksek kalite çelik saç kullanımına gidilecek, konstrüksiyonun tümünde plastik ve hafif metal alaşımı kullanımı bu günkünün 2-3 katına çıkacaktır. Otomatik vites daha yaygın olarak kullanılacak, karoseri konstrüksiyonunda minimum hava direnci kadar, ergonomik faktörlere de ağırlık verilecektir. Genel olarak taşıt ağırlığında bir azalma, ömründe de bir artış beklenmektedir. SOCIAL PROBLEMS AND DEMANDS OF SMALL PLANTS İN AUTOMOTIVE INDUSTRY SIDO, directs, consutts and coaches small and medium s- cale industrialists in administrative, financial, technical and technological problems they face, in their ali administrating functions. Our aim is to constitute the allied industry vvhich Turkish and European main industry is looking for. Small enterprises vvhich play a very important role in development of our country, have many problems, some of vvhich are; high costs, quality control impossibilities and insufficient management, training and technology. İt is a necessity to provide development of small scale industrialists in automotive allied industry by training and encourage them to manufacture quality, Standard and cheap products. Automotive allied industrialists are complaining especially about the insufficient technology and quality possibilities and lack of interest of government and automotive main industry. First thing to deal vvith must be to conclude the confusion in present "technology" concept. Europe Ouality and Image Avvard, African Award and Productivity Avvard given to the enterprises, that SIDO Bursa Regional Managership is consulting, proves that the small industrialists vvhen coached and supported can do a lot. AUTOMOBILE OF TODAY AND AUTOMOBILE OF 2000 A century has elapsed since the introduction of the Automobile into our social life, during vvhich period very important changes have been made in its parts and details, but nevertheless its fundemental principles have remained unchanged. Therefore no great redical variations in its design is expected for the next decade. We may forsee that cars with SI or Cl engines of 1.3 to 2.0 liters in size, mostly with front drive vvill be in majority. Against this slovv development vve may expect important reductions in the field of emission, Petrol Consumption and Noise Level and Safety vvill be of prime importance in design. Electronics shall be vvidely used in controls, vvarning and cruising equipment.the use of special steels in body construction vvill be more accepted and the percentages of plastics and light materials in the body vveight may be two or three fold. Automatic trsnsmissions and anti skid systems vvill become standart equipment and accepted as such troughout the industry. İn body design ergonomic factors vvill play a more decisive role than aerodynamic drag coefficients. Generally speaking the cars vvill be lighter but vvill last longer than their predecessors. ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI

7 DÜNYA ENERJİ VE HAMMADDE 5 6 PROBLEMLERİ VE BUNA BAĞLI TAŞIT GELİŞTİRME YÖNTEMLERİ Bu bildiride enerji veren ham malzemelerden ham petrol (nüfus artışı ile bağımlı olarak) ve tanımlanmış kaynaklara dünyadaki talep anlatılmaktadır. Daha sonra bağıntılı olarak taşımacılıkta yakıt tüketiminin ve binek oto üretim gelişim yönünün ne olduğu Batı Almanya örneğiyle verilecektir. Aynı zamanda yeni yakıtların gelişimleri ve binek otolarında kullanımın nasıl planlandığı anlatılacaktır. HAFİF HİZMET DİZEL MOTORLARDA 6 6 SON GELİŞMELER "Çok spreyli doğrudan püskürtme" hafif hizmet dizel motorlarda en iyi yakıt ekonomisini sağlayan yanma prensibidir. Yüksek hızlı, hafif hizmet dizel motor uygulamalarındaki ihtiyaçları karşılamakta, uygun çok spreyli doğrudan püskürtmeli dizel yanma sistemi için yüksek basınç oranı, hazne hacmi minimuma indirilmiş meme, basınç odası tasarım değişimi gibi çeşitli tasarım değişiklikleri yapmak gereklidir. iyi bir performansa ulaşmak ve gelecekteki emisyon standartlarına uyabilmek için modern hesaplama ve deneysel yöntemler yanma sistemi optimizasyonuna yardım edebilecektir. Çok spreyli HSDI dizeller, geliştirilmiş dağıtım pompaları ve küçük enjektör pompalarını içerirler. Yüksek hızlı çok spreyli-yüksek yanma sesli-di dizellerin en önemli dezavantajı püskürtme hızı kontrolü ile ortadan kaldırılabilir. İKİNCİ EL PİYASASININ OTOMOBİL TÜKETİMİNE ETKİSİ İlker PARASIZ İkinci el piyasasının varlığı nedeniyle Otomobil piyasasında fiyatlar en düşüğünden en yükseğine kadar geniş bir yelpaze içinde yer alır. İkinci el piyasaları bir otomobile sahip olmada karşılaşılan birim maliyet ve likidite engelini kısmen çözmektedir, ikinci el piyasaları moda ve yeni araba meraklılarına bu arzularını mümkün olduğunca gidermelerine olanak vermektedir. Bunda ikinci elden satış diğerlerinin ikinci el tüketicilerini daha düşük maliyet içermesinin önemi büyüktür. Dolayısıyla ikinci el piyasası bir nevi ana geçit rolü üstlenmektedir. Bu geçit yeni arabaya sahip olmak isteyenlere büyük bir olanak sağlamaktadır. Öte yandan ikinci el piyasaları otomobil talebinin genişlemesine olanak vermektedir. Böylece yeni araba satın almak için gelirleri yeterli olmayanlar bunları diğerleri gibi satın alabilmek olanağına kavuşmaktadır. 78 THE WORLD ENERGY AND RAW MATERIALS PROBLEMS AND RELATED VEHICLES DEVELOPMENT TRENDS Boleslavv STOLARSKI Pawel PYTKO Stanlslavv PYTKO Demand of energetic raw materials in the vvorld including crude oil- (vvhat is connected with population grovvth)- and recognized resources vvould be presented in the paper. Subsequently there vvould be given vvhat is fuel consumption in transportation on the example of West Germany and vvhat are direction of car vehicles production. There vvould be also given vvhat are new fuels introduced and vvhat are planned for car engines. RECENT PROGRESS İN LIGHT DUTY DIESEL ENGİNES Klaus NOVVOTNY Klaus P.MAYER The multi-spray direct injection principle gives the best fuel economy of ali combustion systems currently under development for light duty diesel engines. İn order to meet the requirements of high speed light duty application it was necessary to make a number of design changes to the conventional multi-spray diesel combustion system such as high compression, ratio, re-entrant combustion bowl, VCO or minimized sac volume nozzles. Modern computational and experimental methods can help to optimize the combustion system in order to achieve good performance and to comply vvith future stringent emission standards. Fuel injection systems which meet the requirements of multi-spray HSDI diesels include both, modified distribütör pumps and small pump injectors. One of the majör disadvantages of the multi-spray high speed Dİ diesels - its high combustion noise - can be eliminated by application of injection rate control. EFFECTS OF SECOND HAND MARKET İN AUTOMOBILE CONSUMPTION İn the Automobile market the prices have tended to valatile from the lovvest to the highest, because of the availibility of secodhand market. Overcoming the unit cost and liquidity barriers to ovvnership, the holding problem of divisibility and flexibility earlier getting by the fashion and the new car follovvers. This is possible because of a considerable resale value vvhich represents a lovver holding cost for the second hand consumer. İt is lojical that the second hand market vvill become the main passage. This gatevvay recruites to the ovvnership a new car possibility. This become capable for the transmission of demand extention; so the person vvhose revenue is not enough for getting a new car obtain them like the others. ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI

8 GELİŞEN OTOMOTİV SANAYİİNDE GÜNCEL SORUNLAR Ercan TEZER Bu çalışmada, otomotiv sanayiinin güncel sorunları üzerinde durularak, karayollarının durumu, ticari araçların makro ve mikro düzeydeki fonksiyonları, ticari araçlarla ilgili olarak park, trafik kuralları ve otomotiv sanayiindeki gelişmeler, ekonomik politikaların ve pazar değişiminin yarattığı sorunlar, Türkiye'nin Avrupa Topluluğu'na giriş hazırlıklarının doğurduğu güçlükler birlikte ele alınmıştır. DÜNYA'DA GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE VE TÜRKİYE'DE OTOMOTİV SANAYİNDEKİ SON GELİŞMELER Necla UNSAL MPM'de yapılan ancak henüz yayınlanmamış olan araştırma sonuçlarına göre; işletmelerde tam kapasiteyi kullanmama ile ilgili yapılan ankette verilen yanıtlar değerlendirildiğinde; İç ve dış talep yetersizliği işletmeler için birinci derecede önem taşımaktadır. İşletme sermaye maliyetinin yüksekliği, işletme sermayesinin yetersizliği, pazarlamadaki güçlükler işletmelerin çoğu için ikinci derecede önemli sorunlardır. Türkiye'nin yedek parça ihracatında Avrupa pazarlarında rekabet edebilme şansı vardır. Kamyonet, küçük otomobil, hafif kamyon ve büyük otobüste AT ülkelerinde halen aşırı kapasite mevcuttur. Diğer taraftan da OECD otomobil piyasasının doyma noktasında olması ayrıca üçüncü dünya ülkelerinin denizaşırı piyasalara girerek kazançlarını artırmaya uğraşmaları ile Türkiye'nin uluslararası piyasada şansı güçleşmektedir. AVRUPA TOPLULUĞU VE OTOMOTİV SANAYİİMİZ Ahmet ARKAN Özellikle son iki yıldır hemen hemen hergün A.T. içinde sanayimiz ne yapabilir ya da yapamaz tartışılmaktadır. Yaptığımız araştırmalardan çeşitli zamanlardaki söyleşilerden ve genel ekonomik yapımız içinde otomotiv sanayimizin yapısal durumundan çıkarabildiğimiz neticeler şöyle ;bu sektörün önümüzdeki yıllarda izleyeceği politika topluluk içinde varolma ve rekabet şansını tayin edecektir. Türkiye'nin Topluluk dışında kalması mümkün değildir. Bu topluluk üyelerinin de çıkarları gereği böyledir. Ancak bugüne kadar yapılan çalışmalar eksiktir. Ankara Antlaşmasının getirdiği uyum mecburiyetleri yeteri kadar anlatılmamıştır. A.T. ile bütünleşmenin en az ekonomik yanı kadar önemli birde siyasi yönü vardır. Bugün ülkemizde Otomotiv Ana ve Yan Sanayimiz montaj kelimesini tarihe gömerek ekonomik yapımızda güçlü sayılabilecek bir sektör olan Taşıt Araçları imalat Sanayii haline gelmiştir. Belli bir süre sonra, kesinlikle bu topluluğun içinde olacağımız inancı ile Devlet - Sanayici işbirliğini artırmalı tedbirlerini almalıdır. 7 8 PRESENT DAY PROBLEMS OF DEVELOPING AUTOMOTİVE İNDUSTRY İn this study by examining the daily problems of automotive industry; the situation of highvvays, the micro level and macro level functions and parking problem of commercial vehicles, rules of traffic, the developments at the automotive industry changing bazaars and economic policies via the difficurties of entering the European Committee are discussed. 8 6 THE RECENT DEVELOPMENTS İN THE AUTOMOTİVE İNDUSTRY OF THE DEVELOPING COUNTRİES AND TURKEY According to the research made but vvhose results vvhich have not been published yet; When the ansvvers given to the survey made concerning the under use of capacity in plants, are evoluated; the lack of demand in domestic and foreign markets is of primary importance for businesses. Turkey has a chance to compete in European markets concerning the export of spare parts. However Turkey's main bottle-necks in export are as follovvs. Since the OECD countries are just about to reach the level of satisfaction in the car market and since the 3rd vvorld countries are trying to augment their profit making abroad, Turkey's chance of competing in the international market is getting to be more difficult. EUROPEAN COMMITTEE AND THE TURKISH AUTOMOTİVE İNDUSTRY Since last two years, we discuss what our. İndustry can do or not do in EEC. From our researches on the structure of Turkish automotive industry we have made a decision. Such as the future polley of automotive industry will show us our capacity to compete. The acceptance of Turkey to EEC is useful for other members of EEC. But for the present our effor is not enough for example the obligation of Ankara agreement couldnt explained clearly. However, the acceptance of Turkey to EEC has a political importance as much as economical importance. Today our automotive industry can be produced ali of the required parts and has an economic povver in İndustry. İn these conditions goverment and Industrialist take a necessary steps to increase their cooparation. ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI

9 ALÜMİNYUM-SİLİSYUM ALAŞIMLARININ 9 7 OTOMOTİV SANAYİNDEKİ YERİ VE MODİFİYE EDİLMİŞ ETİAL 140 ÖRNEĞİ Baha GÜNEY Mahmut Ahsan SAVAŞ Sabrl ALTİNTAŞ Kuvvet/ağırlık oranları oldukça yüksek ve kolay dökülebilir ötektik civarı Al-Si alaşımlarından çeşitli otomobil parçaları da üretilmektedir. Örneğin, otomobil motor blokları gün geçtikçe gri demir yerine ötektik üstü alaşımlarından (Al- %17 Si gibi) dökülmektedir. Bu malzemenin genel mekanik özelliklere ek olarak aşınma dayanımının da yüksek olması istenilmektedir. Bu çalışmada ülkemizde üretilen ticari ETİAL 140 alaşımının yukarıda belirtilen özellikleri incelenmektedir. Çeşitli soğuma hızlarında, çok düşük yüzdelerde stronsiyum ve lityum eklentileri yapılarak mikroyapı kontrollü bir biçimde değiştirilmiştir. Silisyum fazı kadar intermetalik fazdaki morfolojik değişmeler de izlenmiştir. Yapılan mekanik deneyler sonunda genellikle çekme dayanımı artarken aşınma dayanımının azaldığı veya tam tersi Bîrtiavranış gözlenmiştir. OTOMOTİVDE KULLANILAN 100 POLÜRETANLAR İLE İLGİLİ ICI'DAKİ SON GELİŞMELER Bu bildiride, MDI izosiyanatları ağırlıklı olmak üzere başlıca polüretan bileşenlerinin otomotiv sanayiinde kullanımı incelenmiştir. Otomobil koltukları ve başlıkları için MDI esaslı esnek köpükler, direksiyon ve kolçaklar için entegral, kontrol panelleri için yarı rijit köpük, tampon ve işlenmiş parçalar için RIM ve RRIM uygulamaları, ses yalıtımı için polüretan köpükler ve endüstride hava filtreleri konusunda yapılan araştırmalar bildiride yer almaktadır. HİDROJENİN METALLERDE KOROZYON 133 ÇATLAMA GERİLMESİNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI SCC ye neden olan mekanizma hakkında çok sayıda araştırma bulunmasına rağmen, bu hata tipi henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Araştırmalar, SCC'ye duyarlı bazı malzemelerin mikroyapı ve mekanik özelliklerine, katodik olarak oluşan hidrojenin etkisi hakkındaki farklı deneyleri içermektedir. SCC için şimdiye kadar kesin bir teori geliştirilmemiştir. Bunun açık nedeni, metal-fiziksel, fiziksel-kimyasal ve SCC esnasındaki kırılma mekaniği parametrelerinin etkileşiminin, farklı mekanizmalarca kompleks bulunmasıdır. THE USE OF ALUMINIUM-SILISIUM ALLOYS İN AUTOMOTIVE INDUSTRY AND ON EXAMPLE OF MODIFIED ETİAL 140 İt is known that the near eutectic Al-Si alloys possess a relatively high strength/vveight ration and they are commonly used in the automobile industry. The engine blocks, for example, are often cast from Al-17% Si hypereutectic alloy rather than from the more conventional grey cast iron. İn the present study, commercially püre near eutectic ETİAL 140 alloy is examined. Its microstructure is controlled by varying the cooling rate of the casting and also by small additions of strontium and lithium. İt is observed that w h i İst the tensile strength is increased the wear resistance of the alloy is reduced or, vice versa. POLYURETHANES İN AUTOMOTIVE LATEST ICI DEVELOPMENTS Enrico Vittorio LUCCHETTI İn this paper, the use of the main polyurethane components, with special emphasis on MDI isocyanates, is being evaluated. This paper comprises the researches on MDI based flexible foams for automobile seats and head rests, integral skin for steering vvheels and armrests, semirigid for dashboards, RIM and RRIM applications forbumpers and structural parts, polyurethane fooms for sound insulation and expanded polyurethane elastomers for industrial air filters. INVESTIGATION OF THE INFLUENCE OF HYDROGEN ON STRESS CORROSION CRACKING (SCC) OF METALS Friedrich Erdmann-JESNITZER A.VVESSEL Although there is a great number of investigations exist ing about the mechanism leading to SCC there is not yet a complete understanding of this type of failure. The investigations included different experiments about the influence of hydrogen produced cathodically on the mechanical properties and the microstructure of some SCC sensitive materials. A uniform theory of SCC does not exist until now. The obvious reason for this is to be found in the complex interplay of metal-physical-chemical and fracture mechanical parameters vvhich permk the course of SCC by different mechanicms. ENDÜSTRİ IUNJHENDİSL)ĞI DERGlSl İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI

10 TÜRKİYE'DE AKÜMÜLATÖR 148 SANAYİİNDEKİ GELİŞMELER Oktay GÜVEMLİ Yaklaşık kırk yıllık geçmişe sahip olan Akümülatör Sanayisi, otomotiv yan sanayisinin öncülerindendir. Komple akümülatör üretimi 1950'den sonra başlamış, gelişimini hızla sürdürmüştür. Akümülatör imalatı yılları arasında yaşanan ekonomik bunalım döneminde teknolojik yapısını yenileyen ender yan sanayi kollarından biridir. Üretiminin büyük bir bölümünü dış satıma yönelten bu sanayi kolu, bugünkü liberasyon politikasında dış alımla rekabet edebilecek durumdadır. 12 SİLİNDİRLİ BİR MOTORUN 151 KULLANILMIŞ PİSTONUNUN İÇYAPI İNCELEMESİ Erdoğan TEKİN Bu bildiride, 12 silindirli bir dizel motorun kullanılmış pistonlarından birinin elektron metalografi yöntemleriyle belirlenen içyapı bulguları sunulmaktadır. Ötektiküstü bir AI-Sİ alaşımından üretilmiş olan pistonun içyapısı, olağan Si çökeltileri yanında metallerarası bileşikler de içermektedir. LASTİK TEKERLEK GÜRÜLTÜSÜ VE 155 OLUŞUM NEDENLERİ Sefa KURALAY Bu yazıda araç lastik tekerleklerinin yol ile olan değişken etkileşiminin bir sonucu olarak aracın hareketi esnasında oluşan lastik-yol gürültülerinin ortaya çıkış sebepleri ve burada etken olan faktörler (yol kaplaması ve lastik tipi, lastik yuvarlanma sathı profilli, hava şartları, aracın seyir hızı, aracın dış aerodinamik yapısı-özellikle çamurluk yapısı ve sürücü anlayışı) incelenerek, gürültü azaltıcı tedbirlerden kısaca söz edilmektedir. OTOMOTİV SANAYİİNDE 159 METAL YAPIŞTIRMA VE KOMBİNE BAĞLANTILAR Selahattin ANIK Günümüzdeki konstrüksiyonlar iş verimi ve emniyetini arttırmaya, boyutları ve ağırlığı küçültmeye, aynı zamada malzeme ve imalat masraflarını azaltmaya yönelik bulunmaktadır. Buna paralel olarak birleştirme tekniği de, sürekli bir şekilde yeni problemlerle karşı karşıya kalmaktadır. Sacların birleştirilmesinde konstrüktörler, çoğu kere yapıştırma işlemi ile elektrik direnç nokta kaynağı arasında bir tercih yapmak zorundadır. Bu iki seçeneğin özellikleri kısmen birbiriyle çelişebilir. Halbuki bu iki tekniğin avantajlarından aynı anda yararlanmak arzu edilir. Bu da, yapıştırma ve nokta kaynağının kombinasyonu ile mümkün olabilmektedir. Metallerin yapıştırılması ve yapıştırma ile nokta kaynağının kobine edilmesi, özellikle otomobil endüstrisinde, son yıllarda oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır. DEVELOPMENTS OF BATTERY INDUSTRY İN TURKEY Accumulator Battery industry vvhich has approximately 40 years past, is one of the pioneers of the Automation industry. After 1950's, the complete battery production has been started and continually increased its improvement. During the economical crisis time period of betvveen , it is one of the rare branch of the sub-industry renovated its technological structure. Today's liberalization policy, the industry, directed to exportation of the most part of its production has gained a greai ability to compete with the imports. STUDY OF INNER CONSTRUCTION OF THE USED PISTONS OF A MOTOR WITH 12 CYLINDERS İn this paper, the results are presented of an electron metallographic study on the microstructure of one used piston of a 12- cylinder diesel engine. The microstructure of the hypereutectic Al-Si alloy contains intermetallic compounds as vvell as the expected Si-precipitales. VVHEEL NOISE AND THE REASONS İn this article, the varying interaction betvveen the tire and road surface has been investigated. The factors, type of road surface and tire, contact patch of a tire, vveather conditions, vehicle speed, aerodynamic structure of mudquards, driver behaviours, creating the noise during the travel of a vehicle have been looked into. Measures to avoid the noise are briefly discussed. COMBINATION OF SPOT VVELDING AND METAL BONDING İN THE AUTOMOTIVE İNDUSTRY Todays designers try to achieve high production yields and safety factors together with low vveights, dimentions and production costs. İn doing this new problems arise in applying different joining techniques. İn many cases vvhere sheet metals have to be joined, designers have to make a choice betvveen bonding and spot vvelding. İt is also possible to benefit from the advanteges of both techniques by using combination of bonding and spot vvelding. İn todays joints this kind of combinations is used very vvidely. ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU I.ÖZa SAYISI

11 MEKANİK ARAÇLARIN HASSASİYET TEŞHİSLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Bu tebliğde, bir vasıtanın teşhise duyarlılığını değerlendirmek ve iyileştirmek için bazı kurallar verilmektedir. En iyi test değerlendirmesi, mümkün olan test stratejileri arasında, ortalam test süresinin en iyi olması esasına göre yapılmıştır. Üç elemanlı basit bir sistem için bir örnek gösterilmiştir. TÜRKİYEDE ÜRETİLEN TRAKTÖRLERİN TEKNİK SORUNLARI Tülay HARZADIN Ülkemizde ortalama rakamlarla ifade edilecek olursa 0,1-10 Ha arasında işletme büyüklüğüne sahip 2,5 milyon tarım işletmesi bulunmaktadır. Bu 2,5 milyon işletmenin elindeki 25 BG den daha küçük güce sahip traktör sayısı ise dir. Bu işletmeler ise toplam işlenen alanın yarısını teşkil etmektedirler. Halen traktör parkında bulunan 25 BG nin üzerindeki traktörle ise, toplam işlenen alanın diğer yarısı işlenmektedir.eğer ülkemizdeki traktör fabrikalarının üretiği traktörlerin güç kategorilerini inceleyecek olursak, 1987 yılında traktör parkına ilave edilen 40 bin traktörün ancak %4 ü bu grupta iken %50 si BG arasında güce sahiptir. %22 si ise 65 BG den daha büyüktür. Bu analiz küçük işletmelerin traktöre sahip olma imkanının olmadığını gösterirken bunun yanında orta işletmelerde, gereğinden daha büyük güçlü traktörleri kullanmaya zorlandığını göstermektedir. Traktör güç dağılımındaki böyle bir yaklaşım, ülkemiz tarımına çok pahalıya mal olacak, hem teknik, hem de ekonomik yönden büyük sorunların ortaya çıkmasına neden olacaktır. Bugün gelişen teknolojinin imkanlarından da yararlanarak, traktör motor gücünün daha fazlasından yararlanmak mümkündür. Bunun için toprak şartlarına ve traktör özelliklerine uygun ekipmanların geliştirilmesi gerekmektedir. OTOMOTİV ENDÜSTRİSİNDE KAYNAK ROBOTLARININ ÖNEMİ Kutsal Erdinç TÜLBENTÇİ KALUÇ Endüstride insanlar için yapması zor, gayrı sıhhi ve yüksek riskli işler için dizayn edilen robotlar, günümüzde pek çok işte insanların yerini alarak üretimin artmasına, kalitenin yükselmesine ve maliyetin düşmesine katkıda bulunmaktadırlar. Endüstri robotları, günümüzde en yoğun biçimde otomotiv endüstirisinde uygulama alanı bulmaktadır. Otomobil karoseri üretiminde, karoserinin türüne göre 5000 ila arasında değişen elektrik direnç nokta kaynağı kullanılmaktadır. Nokta kaynağı uygun cihaz SELECTED ISSUES İN EVALUATION AND IMPROVING DIAGNOSTIC SUSCEPTIBILITY OF MECHANICAL VEHICLES Zbignievv SMALKO This paper, presents certain vievvs on the evaluation and improvement of diagnostic susceptibility of a vehicle. The evaluation of the best result of testing is made on the basis of average duration of testing for ali possible testing strategies. An example is given for a simple three component system. 172 TECHNICAL PROBLEMS OF TRACTORS PRODUCED İN TURKEY If it is expressed in terms of average values, there are 2.5 million agricultural establishments betvveen the size of Ha. in Turkey. The number of tradors having a motor less than 25 HP. are in that 2.5 million establishments and these manipulate harf of the total agricultural area. Remaining half is manipulated by tractors having motors more than 25 HP. If we examine the povver catagories of tractors produced in Turkey in % of tractors have less than 25 HP 50% of them have them have HP and 22 % of tractors have greater than 65 BG! Above mentioned analyze shovvs that the small size sectors are hot able to use tractors, medium size sectors are forced to use high povver tractors. This approach cause high energy consumption and a lot of technical and economical problems Today, according to new technological developments we car use motor power of tractors efficiently. With such tractors it is necessary to use appropriate equipment and this equipment should be driven by p.to. 179 IMPORTANCE OF VVELDING ROBOTS İN THE AUTOMOTIVE INDUSTRY İn industry, robots are generally designed for vvorks which are difficult, unhealty, and have a lot of risks. İn our age, robots have taken the place of human beings in many fields. Thus, the production and quality increase and the production cost decreases. Industrial robots are intensively used in the automotive industry. İn the manufacturing of automobile bodies 5000 or electric resistance spot vvelding are used depending on the kind of the body. Spot vvelding is a method vvhich has the quality of ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI

12 larla otomatikleşme özeliğine yatkın olduğundan robotlar bu sistemde çok kaliteli kaynak bağlantıları elde edilmesine yardımcı olmaktadır, özellikle otomotiv endüstrisinde çok sık değişen dizaynlarda robotlar büyük bir esneklik göstermekte ve çok az değişimler ile yeniden programlanarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, otomobil karoseri üretiminde çok yaygın biçimde uygulanan nokta kaynağı bağlantılarını gerçekleştiren robotların tanıtımı, seçim kriterleri ile ürünün kalite ve maliyeti üzerine etkileri incelenmiştir. ENDÜSTRİYEL ROBOTLARIN ÜLKEMİZ AÇISINDAN EKONOMİK OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ VE BİR BİLGİSAYAR PROGRAMI Melih Cemal KUŞHAN Yavuz GÖKTAŞ Bu bildiride, günümüzde uygulama alanları giderek artmakta olan endüstriyel robotların, Türk endüstrisi açısından ekonomik analizi yapılmak istenmektedir. Bu amaçla öncelikle endüstriyel robot kavramı, endüstriyel robot kullanımını zorunlu kılan sebepler, endüstriyel robotların kullanım alanları kısaca açıklanarak, endüstriyel robotların ekonomik analizine geçilmiştir. Sonuçta geliştirilen E RE KAN (Endüstriyel Robotların Ekonomik Analizi) paket programı tanıtılmıştır. Bilgisayar programlama konusunda yeterli bilgi gerektirmeksizin kullanıcıya etkin bir kullanım olanağı sağlayan EREKAN ile, kurulu bulunan ve kurulacak olan Robot tesisleri hakkında son derece tutarlı sonuçlar alınabilecektir. Ayrıca EREKAN, üzerinde yapılabilecek küçük değişikliklerle diğer otomasyon yatırımlarının ekonomik analizinde de kullanılabilmeye olanak sağlamaktadır. DAİMLER-BENZ SÜRÜŞ SİMÜLATÖRÜ- DİJİTAL SİNYAL İŞLEM TEKNOLOJİSİNİN GERÇEK GÜRÜLTÜNÜN ÇIKMASINDA KULLANILMASI Daimler-Benz sürüş simülatörü araba geliştirme amacı ve sürücü davranışının incelenmesi için yapılmıştır ve bir kamyon yada yolcu vasıtası kullanılması esnasındaki çevresel etkileri aynen meydana getirir. Görsel ve hareket etkilerinin yanısıra, mevcut gürültünün de çıkarılması, sürüş duyumunun oluşmasında önemli bir öğedir. Sürücünün, sürücü-araba-çevre geri besleme devresinin parçası olması ve araba hakkında karar vermesi için bu duyumları alması gereklidir. Sürücünün, sürücü-araba-çevre geri besleme devresinin parçası olması ve araba hakkında karar vermesi için bu becoming automatic. Robots help us obtain high-quality welding joints. Especially in automotive industry designs are often changed, in this situation they have a great flexibility and can be used by re-programming İn this study, we have examined the spot vvelding robots vvhich are vvidely used in automobile-body manufacturing. İn addition to this, principles of robot selection and their effects to the quality and cost of the product are examined. 186 ECONOMICAL UTILISATION OF INDUSTRIAL ROBOTS FOR TURKEY AND A COMPUTER PROGRAMME İn this study (Evolation of Industrial Robots With Respect to Turkish İndustry and a Related Computer Program), and economic analysis of industrial robot applications are made for Turkish İndustry. For this reason, first of ali, concept of the industrial robot, reasons of the industrial robot applications, application areas of the industrial robot are explained briefly. Then, economic analysis of the industrial robot is explained and a detailed systematic procedure vvhich vvill be used in the comparison of alternatives is discussed. Finally, a developed EREKAN (Economic Analysis of the İndustrial Robots) package program is introduced, it can be used vvithout requiring more computer programming knovvledge and it can be run by operatör interactively. Morever, EREKAN can be used for making economic analysis of other automation investments with small modifications on the program. 194 THE DAİMLER-BENZ DRIVING SIMULATOR-USING DIGITAL SIGNAL PROCESSOR TECHNOLOGY TO GENERATE REALISTIC NOISE Mehmet MERT VVİlfried KADING Stefan HAHN The Daimler-Benz driving simulator is built to reproduce the drivers' environment while he is steering a truck or a passenger car. Besides the visual and motion simulation, the generation of the appropriate noise is a key element of the driving sensations. These the driver needs to judge the car behavior and feel integrated into the feedback loop drivervehicle-environment. Daimler-Benz has developed a digital noise system, vvhich generates the noise for engine, vvind and tires for both passenger cars and trucks in realtime. The kernel of this 10 ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİVVE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI

13 duyumları alması gereklidir. Daimler-Benz, hem yolcu arabaları hem de kamyonlar için motor, rüzgar ve lastik gürültüsünü gerçekte olduğu gibi çıkaran bir dijital gürültü sistemi geliştirmiş bulunmaktadır. Bu sistemin çekirdeği bir dijital sinyali işlemcisidir (DSP). Sürüş esnasında duyulan sesler özel bir test yerinde ölçüldükten sonra DSP ile incelenmekte ve bir manyetik disk üzerinde depolanmaktadır. Simülasyon esnasında da bu veriler, arabanın o andaki gerçek ses durumunun oluşturulmasında kullanılmaktadır. Bu gürültü sistemi ve bu sistemin simülatöre entegrasyonu bu tebliğde açıklanacaktır. MOTORLU TAŞIT ARAÇLARININ ÇEVRESEL ETKİLERİ Orhan USLU 20. yüzyılın çehresini belirleyen en önemli unsurlardan birinin otomobil olduğu tereddütsüz olarak söylenebilir. Özellikle sanayi toplumlarında otomobil bireyselliğin, bağımsızlığın ve ekonomik refahın bir göstergesi olmuştur. Öte yandan otomobil ve diğer motorlu taşıt araçları en önemli çevre kirliliği sorunlarından birini oluşturmaktadır. Hava kirliliğinin yaklaşık %50'si motorlu taşıtlardan kaynaklanmaktadır. Motorlu taşıt araçlarının yarattığı hava kirliliğinin yanı sıra, gürültü, araç hurdalarının ve lastikleri ve ekolojik sistemlere yaptıkları etkilerde önemli çevre sorunlarıdır. system is a digital signal processor (DSP). The original sounds are measured directly f rom the car in a special test facility. They are then analysed by the DSP and stored avvay on a magnetic disc. Then, during simulation, this data is used to resynhesize the noise for the current vehicle status. The high performance of the DSP allows an extremely small and compact buildup and a high noise quality. The sample rate is 20kHz where the noise for the engine, wind and four tires is generated by a single processor. The design of the noise system as well as its integration into the vvhole simulator will be described ENVORIMENTAL IMPACTS OF MOTOR VEHICLES İts said to be the automobile is one of the main factor that resolutely determines the countenance of the 20th century. Espacially at the industrilized societies automobile it şelf signifies being individual, independent and wealth. On the other hand automobiles and the other motor vehicles cause one of the most significant pollution problem, 50 % percent of the air pollution is said to be made by the motor vehicles. Not only the air pollution, noise elimination problems of scraps of vehicles and wheels, vvater pollution caused by the abondened oils and the highvvays negative effects to the ecological systems are important environment problems. OTOMOTİV EMİSYON KONTROLÜ 2 08 NEDEN VE NASIL Erdoğan ERKAN Büyük kentlerimizde yapılan araştırma ve ölçümler sonucu, motorlu taşıt kaynaklı hava kirliliğinin toplam kirlilikteki payının, bugünden %70 leri aştığı, bu emisyonlara ait tüm kirlilik konsantrasyonlarının da, sağlık için öngörülen standartların çok üstünde olduğu saptanmış bulunmaktadır. Otomotiv emisyonlarının, ani ve doğrudan etkili toksik niteliğinin bulunması, atmosferdeki ömrünün daha uzun süreli olması, ancak özel aygıtlarla saptanıp ölçülebilmesi, SMOG ve ASİT YAĞMURU olaylarında temel faktör oluşu da, bu emisyonu, diğer emisyon kaynaklarına göre daha önemli ve ciddi kılmaktadır. Bu gerçeklerin, otomotiv emisyonlarının kaynağında önlenmesi veya azaltılabilmesine yönelik tüm önlemlerin, ülkemizde de daha fazla gecikmeden ve aynı sorunu yaşamış ve yaşamakta olan ülkelerdeki uygulamaların örnek alınarak uygulamaya sokulması gerekliliğini vurguladığı kuşkusuzdur. Söz konusu bu önlemlerin ise; öncelikle, egzoz emisyonlarının kontrolü için gerek ekonomiklik ve gerekse kirlilik WHY AND WHICH WAY AUTOMOTIVE EMISSION CONTROL MADE Research carried out in large metropolitan areas indicates that the respective proportion of motor vehicle origined air pollutants has already exceeded 70% of ali combined emissions and that the overall resultant concentrations of pollutants are way above the maximum permissible limits set for health and safety considerations. The immediate and directly toxic nature of these emissions, their relatively longer retention in atmosphere, the requirement for special instruments for their detection and measurement and their fundementaly factoral role in the formation of SMOG and ACID RAİN impart a relatively more important and significant pos'ıtion to automotive origined emissions among ah air pollutants. Ali the above facts indeed reemphasize the utmost imperativeness of the implementation of ali necessary measures and precautions directed tovvards the prevention or abatement of these emissions at their sources of origination vvithout any further delay, and under the examplary light of the similar implementation programs succesfuly activated in other countries who have or are stili living ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI 11

14 eliminasyon oranlarının çok daha yüksek olması nede- through this problem. j niyle, tüm ülkelerin otomotiv sanayiilerinde alternatifsiz bir _. js a so a wide y k n o w n a n d a c c e p t e d fact that the intro / uygulama olan Katalrtik Konvertörler, LPG-CNG gibi daha ductjon of Cataiytic Converters which, to date, has no temiz yakıtlann kullanım, ve Trafik Fenni Muayene Sistem competitive alternative in terms of economy and the effive Teknolojilerinden oluştuğu bilinmektedir.. po cjency of utant elimination. the introductbn of such ' cleanner fuels as LPG and CNG and the implementation of Motor vehicle ınspection programs are such available technologies and systems tovvards this aim., CELKAT KATALİZÖRÜ 216 CELKAT ÇATALYSATOR ' Milton MARKOU Son birkaç yıldan beri hava kirliliği sorunu daha büyük İn the last few years, the problem of air pollution has beboyutlara ulaşmıştır. Dünyadaki birçok araştırmacı, dur- come more and more alarming. Many researches throught ( durmak olmasa bile kontrol altına alabilmek için çalışmalar out the vvorld are making an ali out attempt, if not the stop / yapmaktadır. Kirliliğin birçok nedeni arasında, içten yan- this pollution to at least brink it under control. Amoung the '/ malı motorlardan gelen ekzos gazı en başta gelmektedir. many causes of pollution the exhaust gas from vehicles Bu yazımızda Celkat Katalizörünün ne olduğunu size izah internal combustion engines a is the greatest. We are go- f etmeye çalışacağız. <ng to try, in the follovving pages to explain to you what Celkat Catalysator is. MOTORLARDA ETİL ALKOL 2 22 THE USE OF ETHYL ALCOHOL BLENDS KARIŞIMLARININ KULLANILMASI İN THE ENGİNES Orhan DURGUN Engin KIZILTAN Bu çalışmada benzin ve diesel motorlarında etil alkol- İn this experimental vvork the effects of the use of ethyl alpetrol yakıtları karışımlarının kullanılmasının motor karak- cohol -gasoline, ethyl alcohol-diesel fuel blends on the en- ; teristiklerine etkisi deneysel olarak incelendi. Önce motor gine characteristics was studied. Engine fuels, alterna- f yakıtlarına ve alternatif yakıtlara ilişkin kısaca bilgi verildi. tive fuels and alcohols were examined briefly. ', Daha sonra benzin ve diesel motorlarında değişik etil alkol Experiments vvhich performed on a spark ignition engine oranlarında ve sıkıştırma oranlarında yapılan deneyler, and a diesel engine with different compression ratios for j deney sonuçları ve yorumlar verildi, en uygun karışım various ethyl alcohol blends were explained. The experioranları belirlendi. Ayrıca, Türkiye'deki güncel yakıt ve etil mental results were evaluated and the most reliable blend alkol fiyatlarına bağlı olarak maliyet analizi yapıldı. Son o- ratios vvere determined. A simple cost analysis was carlarak deneysel veriler, literatürdeki bilgiler değerlendirile- ried out for the current fuel prices in Turkey. The results rek sonuçlar ve öneriler sunuldu. obtained from this experimental vvork vvere presented and some practical comments vvere given. HİDROJENİN BİNEK OTOMOBİLLERİNDE 231 THE USAGE OF HYDROGEN İN YAKIT OLARAK KULLANILMASI VE PASSENGER CARS AND STROGE, DEPOLAMA YÖNTEMLERİ TECHNIO.UE Ertuğrul ARSLAN Cem SORUŞBAY ' Mevcut enerji kaynaklarının 2000 li yıllardan sonra arta- Continuing increase in the vvorlds demand for energy, to- ' cak olan enerji ihtiyacına cevap veremeyeceği gether with the rapid deplation of present energy sources gerçeğinden hareketle bir çok gelişmiş ülkede alternatif has led to an intensive search for alternative fuels to be enerji arayışları sürerken sudan elde edilmesi durumunda used in internal combustion engines. Hydrogen, vvith its sınırsız kaynaklara sahip olan hidrojenin içten yanmalı mo- high flame speed, wide ignition limits and low ignition enertorlarda kullanımı ile ilgili birçok araştırma yapılmış ve gy requirement, provides better thermal efficiency, attracyapılmaktadır. Alternatif yakıt olarak hidrojenin içten yan- tive pollution characteristics and renevvable natures as a malı motorlarda yakıt olarak kullanılması durumunda fuel. yüksek alev hızı ve termik verim ile karbon türevi olmayan İn this study, the methods of on board stroga of hydrogen düşük kirletici emisyon oranları gibi bazı avantajları in passenger cars have been examined and the vehicle < yanında kaynağı su olan hidrojenin hava ile yanması sonu- range, fuel storage systems and fuel comsumption rates f cu tekrar suya dönüşerek kaynağını yenilemesi önemli bir have been compared. * özelliğidir. 12 ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI

15 Bu çalışmada hidrojenin binek otomobillerinde yakıt olarak kullanılması durumunda taşıtın faydalı kullanım hacmim fazla küçültmeksizin uygulanan depolama yöntemleri incelenmekte ve çeşitli depolama şekillerine göre hiç ikmal yapmaksızın taşıtın alabileceği azami mesafeler depolama maliyetleri ve yakıt tüketim miktarları ortaya konulmaktadır. DOĞALGAZ İLE ÇALIŞAN TAŞIT 2 36 MOTORUNUN PERFORMANSININ İNCELENMESİ Turgut ÖZAKTAŞ Otto çevrimi ile çalışan bir motor için matematiksel simulasyon model kurularak, yakıt olarak doğalgazın kullanılması halinde vereceği güç ve özgül yakıt tüketimi bulunmuştur. Yanma modelinde yakıtın tamamının belirli bir yanma kanununa göre yanma süresi içinde yandığı kabul edilmiş, yanma süresi, ateşleme avansı gibi parametreler motor özelliği ve simulasyon modeline uygun olarak seçilmiştir. Bulunan sonuçlar benzin motoru değerleri ile karşılaştırılmış, doğalgaz motorunun performansını arttırmak için konstrüktif tedbirler düşünülmüştür. MOTORLU ARAÇLARIN GELECEKTEKİ 242 ENERJİ KAYNAKLARI Mustafa DEMİRSOY Motorlu araçlarda kullanılan benzin ve diesel yakıtına eşdeğer alternatif bir yakıt bugüne kadar bulunamamıştır. Bugün bilinen karbonlu hidrojenlerden oluşan sıvı yakıtların enerji yoğunluğu yüksek olup kolayca depolanabilmekte, nakledilebilmekte ve kullanılabilmektedir. Diğer bir alternatif yakıta dönüş prosesi yavaş, zor ve oldukça pahalı olacaktır. Son yıllarda yoğun bir şekilde yeni tahrik sistemleri ile alternatif yakıtlar üzerinde araştırmalar yapılmaktadır. EXAMINING THE PERFORMANCE OF THE VEHICLE MOTOR, VVORKING WITH NATURAL GAS A mathematical model simulation of an internal combustion engine cycle has been used to investigate the engine performance. Temperature and pressure values at the combustion chamber of the engine have been calculeted during compression, combustion and expansion strokes for small crank angle intervals. The calculations have been done with gasoline and natural gas fuels for an engine of knovvn dimensions and engine power and specific fuel consumption vaues have been optained for both cases. Comparisons have been made for both applications and it has been shovvn that increase in compression ratio with natural gas fuel eliminates povver reductions. FUTURE ENERGY SOURCES OF MOTOR VEHICLES An equivalent alternative fuel to gasoline and diesel used in internal combastion engines, has not been found yet. Todays liquid fuels consists of hydrocarbons and have high energy density, easy storage capability, transportation and usage. Production of a new alternative fuel vvill be difficult, take time and be costly. İn recent years intensive research has been done on investigation systems and alternative fuels. ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI 13

16 Gelenekselleşme hedefi ile birlikte uluslararası düzeyde gerçekleşmesi amacıyla hazırlık çalışmalarına Mayıs 1988'de başladığımız 2. Otomotiv ve Yan Sanayi Sempozyumu'na 6 değişik ülkeden 89 bildiri önerisi ve özetleri gelmiştir. Sempozyum Hazırlık Kurulunun metinlerin gelmesinden sonra yaptığı çalışmalar sonunda Sempozyum programı oluşturulmuştur. Program; yurtiçinden 18'i üniversitelerden, 4'ü sanayi kuruluşlarından, 4'ü konuyla ilgili örgütlerden toplam 26 bildiri, yurtdışından Avusturya, Federal Almanya, İtalya, Polonya ve Yunanistan'dan gelen 4'ü üniversitelerden, 3'sanayi kuruluşlarından toplam 7 bildiri olmak üzere, 10 oturumda 33 bildiri yer almaktadır. Programda Sempozyum açılışının ardından yer alan panel ve sonunda yapılacak açık oturum ile de güncel sorunlar doğrudan tarafların tartışmasına açılacaktır. Sempozyumlar belirli bir alanda bilimsel ve teknik düşüncelerin ve yaklaşımların sunulduğu ve değerlendirildiği önemli kültürel olaylardır. Geniş katılım, bilimsel düzey, zengin içerik ve uygun oranlara bu tür olayların başarısını ve topluma katkısını belirleyici önemli ö- gelerdir. Genel çağrı ilkesini titizlikle uygulayarak düzenlenen Sempozyumun yukarıda sıralanan niteliklere ve amaçlara olanak sağlayarak yaklaşan önemli bir etkinlik olacağına inanıyoruz. Saygılarımızla YAYIN KURULU Its may 1988 that we have started for the II. Automotive and Allied Industries Symposium has received 89 declaration summaries from 6 different countries, with a target view of its being traditonal and intemational. After receiving ali the declaration summaries the Symposiums' preliminary board formed the Symposium's Program. Due to the program sum of 26 declarations, 18 from the Universities, 4 from industrial establishments,4 from the related organisations and sum of 7 declarations 4 from the Universities, 3 from the industrial establishments from Austria, Germany, Italy, Poland and Greece total 33 declarations at 10 sesions lake place. With a pannel after the opening and a round table discussion at the end of the Symposium; daily problems can be discussed directly by the parts. Symposium are important cultural events vvhereby the scientific and technological advance in specific areas new ideas and apporaches are introduced and evaluated. We beleive that the by scrutinizingly applying principle of "General Cali" the symposiums vvill be on important event which vvill approach the abovementioned character and aims as much as possible. With Regards JOURNAL EDITORIAL BOARD 14 ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI

17 HAZIRLIK KURULU (PLANNING COMMITTEE) DÜZENLEME KURULU (ORGANIZING COMMITTEE) ismet Rıza CEBİ Makina Mühendisleri Odası Başkanı Yıldırım ÇAKAR Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi İhsan OTAĞ Makina Mühendisleri Odası Denetleme Kurulu Üyesi Yunus PTTIRU Makina Mühendisleri Odası Denetleme Kurulu Üyesi Yusuf ÜNLER Makina Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanı Ercan KONUK Makina Mühendisleri Odası Bursa Şube Yön.Kr.Uyesi Erdoğan ARAŞ Hazine Dış Ticaret Müsteşarlığı İGEME ANKARA Prof.Dr.Demir ASLAN Dokuz Eylül Ün.MMF.End.Müh.BöBmü İZMİR Hilmi K. ATİLLA TAYSAD Genel Sekreteri İSTANBUL Osman AYTEKİN Karayolları 14.Bölge Müdürlüğü BURSA Doç.Dr.Halim DEMİRCİ Uludağ Clni.Muh.Fak. BURSA Sedat FENERCİ Translürk Fren Debriyaj A.Ş.Gn.Mûd. BURSA Prof.Dr.Metin GÜRLEYİK Karadeniz Teknik Üni.MMF.Mak.Böl.TRABZON Nimet İPEK Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı ANKARA Tunç KOMAN istanbul Segman A.Ş. İSTANBUL CanKOMAR Yaysan A.Ş.Gn.Mûd. BURSA Mustafa KOL Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ANKARA Prof.Dr.Teoman KURTAY İTÜMak.Fak.lSTANBUL Şener MUTER Cevher Makina San AŞ.Gn.Müd. İZJUİR Arslan SANIR CoşkunözAŞ.Gn.Müd. BURSA Ergün SUNGUR ASOK Genel Müdürlüğü ANKARA Alaattin ÜÇOK y Sanayi ve Ticaret Md.lüğü Şb.Müd. BURSA TuncerÜRÜN Eltim Gaz Musluğu A.Ş.Fab.Müd. BURSA Yusuf Fehmi YEŞİLTEPE. Sanayi ve Ticaret Bakanlıığı Mak.Şb.ANKARA ENDÜSTRİ MÛHENOİSUĞI DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİVVE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI 15

18 SEMPOZYUM ÇAĞRISI 1. AMAÇ 4-8 Kasım 1985 tarihleri arasında Bursa'da ulusal düzeyde gerçekleştirilen I. Otomotiv ve Yan Sanayii Sempozyumu'nun dörtyılda bir yinelenerek gelenekselleşmesi hedeflenmiştir. Otomotiv sektörü, yapısı itibariyle çok ulusludur. Yeni teknoloji çeşitli boyutlarıyla tüm ülkeleri ilgilendirmektedir. Ülkemiz açısından da sektörde AT ilişkileri, diğer uluslararası ilişkiler ve uluslararası sorunlar öne çıkmıştır. AT entegresyonu, ülke sanayiinde yapısal değişimi de zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle konunun ulusal düzeyden öte uluslararası düzeyde tartışılması kaçınılmaz olmuştur. II. O- tomotiv ve Yan Sanayii Sempozyumu bu düşünce doğrultusunda uluslararası olarak gerçekleştirilecektir. Amacımız sektörün ulusal ve uluslararası düzeyde ekonomik sorunları ve geleceğe yönelik bilimsel ve teknolojik gelişmeleri tartışmak, duyurmak ve değerlendirmektir. 2. DÜZENLEME Sempozyum Mayıs 1989 tarihleri arasında Bursa'da yapılacak, üçgün, sunulacak bildirilerin okunma, tartışılma ve değerlendirilmesi biçiminde gerçekleşecek; Türkçe ve İngilizce dillerinde simültane çeviriler yapılacaktır. Sempozyum dördüncü günü ulusal nitelikte olacak, açık oturum ve panel düzenlenecektir. Bildiriler sunulurken bilgisayar, epidiyaskop, tepegöz, slayt ve film makinasından yararlanılabilecektir. 3. DÜZENLEME KURULU Kurul üyeleri bir önceki sayfada yer almaktadır. 4- HAZIRLIK KURULU Kurul üyeleri bir önceki.sayfada yer almaktadır. 5. KONU Bildiri konuları amaç doğrultusunda otomotiv ve yan sanayii sektörü ile ilgilidir. Panel ve açık oturum konuları daha sonra belirlenecektir. 6. BİLDİRİ KOŞULLARI Bildiri dilleri Türkçe ve İngilizce'dir Birden fazla bildiri verilebilir Bildiriler A4 kağıdına daktilo ile yazılacaktır Gönderilen bildiriler daha önce sunulmamış ve bir yayın organında yayınlanmamış özgün çalışma ürünü olmalıdır Bildiri metni 20 daktilo sayfasını (yaklaşık 5000 kelime) geçmeyecektir Başlıklar büyük harflerle yazılacaktır Başlığın altında yazarın "Ad ve Soyad" alt satıra varsa "unvan" onun altındaki satıra, "Adres, Şehir" yazılacaktır Alt konu başlıkları, kodlamasında 1.; 1.1.; 1.2.; ; ; dizilimi kullanılacaktır 1.2.; ile kodlanan alt konu başlıkları büyük harflerle, varsa ikinci alt konu başlıkları kelimenin ilk harfi büyük olmak üzere küçük harflerle yazılacaktır Metin içinde yer alacak formüllere sıra numarası verilecektir. Sıra numarası sağ blokta yer alacaktır Metin içinde SI birimleri kullanılmalıdır. Ancak zorunlu olarak kullanılan değişik birimlerin parantez içinde (SI) eşdeğeri verilmelidir Şekiller ve grafikler aydınger ya da beyaz kağıda çini mürekkebi ile çizilmelidir Fotoğraflar net ve temiz olmalı, mümkünse renkli resim ve fotoğraflar için negatifi gönderilmelidir. Fotokopi kabul edilmeyecektir Metin içinde yer alan her türlü görsel düzenleme bir "Resim", "Şekil" ya da "Tablo" yazısıyla yer alacak; "Şekil, Resim, Tablo" deyimlerinin dışında deyim kullanılmayacaktır. Şekiller ve Resimde alt yazı, Tablolarda ise tablo başlığı (üst yazı) bulunacak, herbiri için ayrı sıra numarası verilecektir Dipnotlar sayfadan bir çizgi ile ayrılacak, metin içinde (*) ile belirlenecektir Kaynakça, bildiri metninin hemen sonunda yer alacak, kaynakçaya, yazar soyadına göre alfabetik dizim olarak, sıra numarası verilecektir. Aynı yazarın, birden çok yazısı varsa tarih sırası, birden çok yazar varsa dizimde ilk yazarın soyadı esas alınacaktır. Kaynakçanın veriliş sırası (Yazar Soyadı, Yazar Adının Baş Harfi, Tarih, Yazısının Adı, Yayınevi, Yayınlandığı Yer, Şehir) biçiminde olacaktır. Metin içinde kaynaklara parantez içinde sıra numarası şekilde yer verilecektir Yazılar, şekiller ve fotoğrafların arkasına yazarın adı, soyadı, yazının ilgili sayfa numarası kurşun kalemle yazılacaktır Bildiri metinleri üç nüsha olarak gönderilecek, şekil ve fotoğrafların ikinci ve üçüncü nüshaları için fotokopiler çekilecektir BİLDİRİ ÖZETLERİ, YAZARIN KISA ÖZGEÇMİŞİ ve YAZIŞMA ADRESİ 1 KASIM 1988, BİLDİRİLER 10 OCAK 1989 AKŞAMINA DEK YAZIŞMA ADRESİNE ULAŞACAK ŞEKİLDE GÖNDERİLMİŞ OLACAKTIR. 7. BİLDİRİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Gönderilen bildiri özetleri 12 Kasım 1988, bildiriler ise 16 Ocak 1989 tarihinden başlayarak Hazırlık Kurulu'nca değerlendirilecektir. Bu değerlendirme sonucuna göre program oluşturulacaktır. Programı taşacak sayıda bildiri gelmesi veya benzer bildiriler verilmesi durumunda, bildiriler arasında seçim yapma Hazırlık Kurulu'nun yetkisindedir. Sempozyumda okunacak bildirilerin her türlü sorumluluğu bildiri sahibine aittir. 8. BİLDİRİLERİN YAYIMLANMASI Sempozyumda sunularak tartışılacak bütün bildiriler, Sempozyumdan önce kitap halinde yayınlanacaktır. Sempozyumun ilk gününde bildiri sunanlara ücretsiz olarak dağıtılacaktır. Hazırlık Kurulu tarafından incelenip Sempozyum programına alınmayan bildiriler yayınlanmaya değer bulunursa, kitap içine alınacaktır. Yayınlanmaya değer bulunan bildiriler için her sayfası başına TL telif ücreti ödenecektir. Yayınlanan bildirilerin her türlü yayın hakları Odamız'a aittir. Yayınlanmayan bildiriler için ödeme yapılmayacak ve geri gönderilmeyecektir. 9. PROGRAMIN DUYURULMASI Program 6 Mart 1989 gününden başlayarak bildiri gönderen veya katılacağını bildiren tüm kişi ve kuruluşlara yazı ile bildirilecektir. Ayrıca program Mühendis ve Makina Dergisi'nde ve diğer yayın organlarında yayımlanarak kamuoyuna duyurulacaktır. 10. SAĞLANAN OLANAKLAR Sempozyumda bildiri sunan tebliğciler panelistler, açık oturuma katılanlar ile oturum başkanları Sempozyum süresince Bursa'da ağırlanacak ve konaklamaları sağlanacaktır. 11. DİĞER ETKİNLİKLER Sempozyum sırasında "Otomotiv ve Yan Sanayii Sergisi" düzenlenecektir. 16 ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI

19 CALL FOR PAPERS 1. OBJECTIVE The first "Automotive and Allied Industries "Symposium which was held on national level in Bursa between 4-8 November 1985, was aimod to be a quadrennial traditional event. Automotive sector is intemational by its nature. The new technology at ali levels is a matter of interest for every country. For Turkish Automotive Industry EC and other intemational relations and problems are gaining importance. Integration with EC is enforcing some structural changes in the national sector. Therefore, the subject matter must inevitably be discussed beyond the national level. The second 'Automotive and Allied Industries "Symposium shall be intemational. Our objective is to discuss, announce and evaluate the economic problem s of the sector, both at national and intemational levels, and the future oriented scientific and technological developments. 2. ORGANIZATION Symposium will be held betvveen May 1989 in Bursa. The first three days are reserved for the papers to be presented, discussed, and evaluated. Simultaneous translation will be done in Turkish and English languages. Computer, epidiascope, overhead projector, slide and film projector can be used in presenting the papers. 3. ORGANIZING COMMITTEE İt is formed by the boards of directors of the Chamber and its Bursa Section on behalf of TMMOB Chamber of Mechanical Engineers. 4. PLANNING COMMITEE The planning committee includes several individuals from corporations in the automotive sector, prominent scholars, and goverment representatives. 5. TOPICS The topics may be of those that are related to the Automotive and Allied Sectors of the industry as they are outlined in the objective statement. 6. REOUIREMENTS FOR THE PAPERS The languages allowed in the papers are Turkish and English More than one paper may be submitted Papers should be typed on A4 white paper Papers submitted should be an original work and should not have been presented and/or published before The text should not exceed 20 type vvritten pages (approximately 5000 words.) The titles should be capitalized Bek>w the title "Name and Last name" of the author, on the next line "Title (s)" of the author (if any), and below that "Address, City" should be vvritten, For heading the folk>wing coding system will be used: 1.; 1.1.; 1.2.; ; ;...The headings coded as 1., 2 will be capitalized.the subheadings, if there are any, will be in small characters except for the inital letter vvhich will also be capitalized The formulas in the text will be denoted by numbers. The number will be placed on the right half of the page SI units must be used in the text. However, if it is necessary to use other units, SI equivalents should be given in brackets Figures and graphs should be drawn on semitransparent or white paper in indian ink Photographs should be distinot and clean; and negatives should be sent for color pictures and photos if possible. Photocopies will not be accepted Any illustration appearing in the text will be termed "Picture", "Figüre", or "Table". No other terms are allovved. The figures and pictures will carry subtitles, and tables will carry overheadings, and they will be numberized Footnotes will be separated from the text by a bokj line, and the reference to the footnote within the text will be denoted by an asterisk (*) Bibliography will be located at the end of the text. İt will be sequenced and numbered alphabetically by the author's last name. İf the author has more than one paper the date sequence, if there are more than one author the first author's last name will be essential. The bibliography format will be as follows; Author's last name, author's initial, date, title of the paper, publisher, country of publication, town. There references to the bibliography vvithin the text will be made by numbers vvithin brackets The name and last name of the author, and the related page number will be vvritten on the back of the figures and photos, and the text, in pencil The text of the paper vvill be sent in three copies; photocopy is allovved for the second and the third copies of the figures and photos THE ABSTRACTS OF THE PAPERS, A BRIEF AUTOBIOG- RAPHY OF THE AUTHOR, AND THE CORRESPONDANCE AD- DRESS SHOULD REACH US ON NOVEMBER 1, THE TEXT SHOULD BE RECEIVED UNTIL THE EVENING OF JANUARY 10, 1989 FOR CONSIDERATION. 7. EVALUATION OF THE PAPERS The planning committee vvill start to evaluate the abstracts on November 12,1988; and the papers vvill be evaluated starting January 16, 1989.The program vvill be prepared based on the outcome of this evaluation. The planning committee has the right to choose betvveen similar papers or in case the number of papers received exceeds the program. The responsibility for the papers presented in the Symposium belong to the author. 8. PUBLICATION OF THE PAPERS Every paper that vvill be presented and discussed in the Symposium vvill be distributed on the first day, free of charge, to ali who have submitted papers. Those papers that have been examined by the planning committee but not included in the program may be included in the book if found vvorth publishing. The coprights of the published papers shall belong to the Chamber Unpublished paper shall not be retumed. 9. ANNOUNCEMENT OF THE PROGRAM The program vvill be sent on March 6, 1989 to ali of those individuals and/or organizations who have sent papers or notified of their participation in the event. The public announcements of the program vvill also be made in, the offidal Journal of the Chamber and in other media. 10. FACILITIES PROVIDED Authors of the papers, panelists, participators to the öpen discussion and chairman to the proceedings will be our guests and provided vvith accomodation throughout the event. 11. OTHER ACTIVITIES During the Symposium an "Automotive and Allied Industries" exhibition vvill be arranged. ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ KİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1. ÖZEL SAYISI 17

20 PROGRAM PROGRAMME 22 MAYIS PAZARTESİ 1989 MAY 22 MONDAY 14:00-18:00 KAYIT KABUL (Registration) Kayıt 22 Mayıs 1989 Pazartesi günü Saat:14.00'de başlayacaktır. Daha sonra gelenler için kayıt sürecektir. Registration will start on Monday, 22nd May at o'ctodc İt will continue lor others who are late. Registration will be at reception. 18:30-20:30 SERGİ AÇILIŞI ve KOKTEYL (Exhibitk>n's Opening and Cocktail Party) 23 MAYIS SALI 1989 MAY 23 TUESDAY 10:00-12:00 Sempozyum Açtkş Oturumu fs>mjt)oswmis ppenırıgsassıbrıj Oturum Başkanı (Chairman): Yusuf ÜNLER Makina Mühendisleri Odası Bursa Şubesi Başkanı The Chamber of Medhanical Engineers, President of Bursa Branch Açış Konuşması (Opening Speech) ismet Rıza CEBİ Makina Mühendisleri Odası Başkanı President ol the Chamber ol Mechanical Engineers KonuUam Konuşması (Guests'Speeches) Açış Bildirisi (Opening Paper) Makina Mühendisleri Odası (The Chamber of Mechanical Engineers) 14:00-18:00 Panel (Panel) Türk Otomotiv ve Yan Sanayiinin Uluslararası Pazarlara Entegrasyonu IntegraSon ol International Uarketing of Turkish Automotive and Allied Industries Yönetici (Chairman): Hikmet KOMAR TAYSAD Yönetim Kurulu Üyesi Işın ÇELEBİ Birgen KELEŞ Ali ESER Prof.Dr.Ercan TEZER Dr. Cavit ÇITAK Ahmet ARKAN DoçDr.Oklar TÜREL ANAP İzmir Milletvekili (Devlet Bakanı) SHP İzmir Milletvekili DYP Samsun Milletvekili Otomarsan AŞ. Oyak-Renault AŞ.Yönetim Kurulu Bşk. TAYŞAD Başkanı ODTÜ Ekonomist 24 MAYIS ÇARŞAMBA 1989 MAY 24 VVEDNESDAY 09:00-10:30 I.OTURUM (ht Session) Oturum Başkanı (Chairman) : Prof.Dr.Fatih C.BABALIK Avrupa Topluluğu Yönetmeliklerine Uygun Ticari Taşıt Fren Sistemi Commerdâ Vehide Brake Systems According to the EC Regulaöons Mak.Y.Müh.Alpay LÖK Knorr-Bremse AG Türkiye irt.br. İSTANBUL Büyük Kentlerde Trafik Sorunu ve Belediyelerin Görevleri The Trafik Problem in Great Cities and the Responsibilities olthe MunidpaMes Prof.Dr.Mustafa GEDİKTAŞ İTÜ işletme Fakültesi İSTANBUL TrafkKazalanveOtomotivYan Sanayiimiz TrafSc Accidents and Turkish Automotive Parts Industry Gemi Mak.lşl.Mûh.Hilmi K. ATİLU TAYSAD Genel Sekreteri İSTANBUL 11:00-13:00 II.OTURUM (2nd Session) Oturum Ba kam (Chairman) : Prof.Dr.Oktay GÜVEMLÎ Otomotiv Sanayinde "Yığımlı Toplam Kontrofun Kullanılması The Use of "Cusum Charf in Automotive Industry Prof.DrDemir ASLAN Dokuz Eylül Üni.Mûh.Mim.Fak. İZMİR OtomonVYan Sanayinin Türk Savunma Sanayindeki Yeri ve Kaile Anlayışı The Position of Automotive Allied Industries in Turkish Delence Industry and Ouality Approach Dr.Ender ÖNÖZ Arçelik AŞ. İSTANBUL Otomotiv Sanayinde iş örgütlenrresi ve Çalışma KoşuHamm iyieşthmesinde Yeni Gelişmeler New Devebpmentin the Work Organization and the knprovement of Working Conditions in the Automotive Industry Doç.Dr.Edip TEKER Dokuz Eylül Üni.Müh.Mim. Fak. İZMİR Otomotiv Sektöründeki Küçük işletmelerin Sosyal Sorunları ve Talepleri Social Problems and Demands oismali Plants in Automotive Industry Mustafa BAKIRCI KÜSGET Bursa Bölge Müdürü BURSA 14:00-15:30 III.OTURUM (İri Session) Oturum Başkanı (Chairman) : Prof Dr.Mustafa GEDİKTAŞ Otomoblin Bugünü ve 20001i Yflarm Otomobil Automobile ol Today and Automobile of 2000 Prof.Dr.Lütfullah ULUKAN İTÜ Makina Fakültesi İSTANBUL 77» Wor1d Energy and RmMateriah Problem andrebted Vehide Deveiopments Trendi Dünya Enerji ve Hammadde Problemleri ve Buna Bağlı Taşıt Geliştirme Yöntemleri Prof. Dr.Hab. Inz. Stanıslavv PYTKO Tech.Unıv.of Cracovv POLAND Doç Dr. Inz. Boleslaw STOLARSKI Tech.Univ.of Cracovv POLAND Mgr. Inz. Pawel PYTKO Tech.Univ.of Cracovv POLAND Heceni Progress İn Ught Duty Diesel Engine* Hafif Hizmet Dizel Motorlarında Son Gelişmeler Dipl.lng.Klaus P.MAYER AVL üst GmbH AUSTRIA Dipl.Ing.Klaus NOVVOTNY AVL Ust GmbH AUSTRIA 16:00-18:00 IV.OTURUM (4tk Session) Oturum Başkanı (Chairman) : Prof.Dr.Demir ASLAN İMnd B Pfyasasmn Otomobi Tüketimine Etkileri Effects ofsecond Hand Market in the Automobile Consumpkın Prof.Dr.llker PARASIZ Uludağ Üni.i.l.B.Fakültesi BURSA Gelsen Otomotiv Sanayinde Güncel Sorunlar Preseni Day Problems of Devetopmg Automotive Industry Prof.Dr.Ercan TEZER Otomarsan AŞ İSTANBUL Dünya'da Gelişmekte Olan Ülkelerde «Türkiye'de aorreuvsanayftndekisongelşrneter 77» Recent Deveiopments in the Automotive Mustry of the Developing Countries and Turkey Necla UNSAL Milli Prodüktivite Merkezi Uzmanı ANKARA Avrupa Topluluğu ve Otomotiv Sanayimiz EuropeanCommitteeand the Turkish Automotive Industry Ahmet ARKAN TAYSAD Başkanı İSTANBUL 18 ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ İKİNCİ OTOMOTİV VE YAN SANAYİİ SEMPOZYUMU 1.ÖZELSAYBI