KULLARTATLAR (K.MARAŞ) KASABASI HİDROLOJİK VE HİDROJEOLOJİK ETÜT RAPORU

Transkript

1 KULLARTATLAR (K.MARAŞ) KASABASI HİDROLOJİK VE HİDROJEOLOJİK ETÜT RAPORU I- GİRİŞ: I-1. Etüdün Amacı, Yapıldığı Tarih: Bu çalışmanın amacı; 1994 yılında Belediye statüsü kazanan Kullartatlar (K.Maraş) kasabasının halen içmesuyu ihtiyacının karşılandığı kaynakların durum ve konum tespiti yapılarak, gerekli tüm bilgiler elde edilerek, geleceğe dönük içmesuyu gereksinmesinin hesaplanıp, bu gereksinmeyi karşılayabilecek suyun teminine yönelik etütler yapmaktır. Bu amaç doğrultusunda belediyesinin tarih ve 1994/1 sayılı yazısı gereğince Bölgemiz Jeoloji Mühendislerinden Dr. Mehmet Nuri BODUR, Ali SERİNDAĞ ve İnş. Müh. Salman ÜNLÜGEDİK ile birlikte gidilerek gerek yerüstü, gerekse yeraltısuyu imkanları araştırılıp mevcut kaynaklar tespit edilmiş olup, yararlanılmakta olan ve yararlanılması düşünülen kaynaklardan ihtiyacı karşılamak yönünde projelendirmek amacıyla gerekli incelemeler sonucunda bu rapor hazırlanmıştır. I-2. Konuya İlişkin Daha Önce Yapılan Çalışmaların Özeti: Kasabanın ilk içmesuyu etüt ve proje çalışmaları YSE tarafından 1970 li yıllarda yapılmış bulunmaktadır. Bu kapsamda içmesuyu şebekesi ise yine Köy Hizmetleri tarafından aynı yıllarda yapılmış olmasına rağmen; kaptaj, isale ve şebeke hatları yetersiz durumdadır. II- MEVCUT İÇMESUYU DURUMU: II-1. Mevcut İçmesuyu Kaptajlarından Alınan Su Miktarı: Halen içmesuyu amaçlı olarak kullanılan Evene Pınarı (Pınarbaşı) Kaptajı 1 m 3 lük bir kapasiteye sahip olup, L= 650 m. ø80 lik Asbest ve L= 350 m. ise 65 ø lik çelik borularla beldeye getirilmiş ve ¾ lik plastik borularla da şebeke hatları oluşturulmuş durumda olup, 2 lt/sn.lik su sağlanmaktadır Mevcut İçmesuyu Kaptajlarından Alınan Su Miktarı: a) Kaptaj: Evene Pınarı Kaptajı: YSE tarafından 1978 yılında yapılmış olup, ancak kısmen hasara uğramış dolayısıyla yetersiz durumdadır. Kaptajın bulunduğu kaynaktan halen içmesuyu, kullanma suyu ve sulama suyu olarak yararlanılmakta olup, 900 lt/sn. lik su boşalımı olmaktadır. 1

2 b) Terfi Tesisleri: Mevcut Ev Ene Pınarı kaynağından cazibeli olarak yararlanıldığından herhangi bir terfi merkezi bulunmamaktadır. Ancak bazı yeni yerleşim alanlarının oluşması ve kaynak çıkış kotununda bunun altında olması nedeniyle bir terfi merkezinin projelendirilerek yapılması uygun görülmektedir. Ayrıca kaynağın (Evene Pınarı) oldukça fazla debiye sahip olması nedeniyle DSİ tarafından 1986 yılından beri sulama kanalları yapımının aralıklı olarak devam ettiği ve bu arada bazı kısımlarının ve de yine DSİ tarafından yaptırılmış olan terfi ve trafo merkezlerinin kullanılmaz halde olduğu Belediye yetkililerince söylenilmiş ve tarafımızdan tespit edilmiştir. c) Depo: Şu anda mevcut herhangi bir depo bulunmamaktadır. Ancak mevcut ve gelecekteki yerleşim durumları göz önüne alındığında 1330 m. kotlarında 400 m 3 lük bir (DY1) depo yapılması düşünülebilir. b) Şebeke: Mevcut şebeke yine 1978 yılında Köy Hizmetleri tarafından yapılmış olup, şu anda yetersiz durumdadır. Mevcut şebeke ana borusu; ¾ lik plastik borulardan müteşekkil olup, toplam uzunluğu konusunda herhangi bir bilgi elde edilememiştir Harita ve İmar Planı: Kasabanın en son harita Tahdit çalışmaları Temmuz 1994 tarihinde Bölgemizce yapılmıştır. 1/ ölçekli L39d4 ve M39a1 Malatya paftalarına 155 ha lık alan meskun saha ve 122 Ha lık alan ise gayri meskun saha olarak toplam 277 ha lık alan kasabanın sınırlarını oluşturacak şekilde işaretlenmiştir. Kasabanın İmar Planı ise Hali hazır Harita çalışmaları tamamlandıktan sonra Bankamızca yapılacaktır. 3- İÇMESUYU GEREKSİNMESİ: 3-1. Nüfus Durumu: Kasabanın daha önceki yıllara ait nüfus sayımı değerleri temin edilemediğinden en son 1990 yılına ait nüfus sayımı göz önüne alınarak hesaplar bu değer üzerinden yapılmış olup, projeye esas nüfus değerinin hesaplanmasında ise çoğalma katsayısı Ç= 3 olarak alınmıştır yılı Nüfus Sayımı Sonucu : kişi 2

3 Gelecekteki Nüfus Hesabı: Ng = Ny (1+Ç/100) 30+5+n projeksiyonları hesaplanmıştır. miktarı Ng= Beldenin Gelecekteki Nüfusu Ny= Beldenin En Son Nüfusu N 1995 = 2324 x = 2694 N 2000 = 2324 x = 3123 N 2010 = 2324 x = 4197 N 2020 = 2324 x = 5641 N 2030 = 2324 x = 7581 İhtiyaca esas nüfus 5581 kişi olarak tespit edilmiştir İnsan İçmesuyu Gereksinmesi: Q insan = (Ng x q) /86400 formülüne göre; formülü esas alınarak gelecekteki nüfus Q = Beldenin gelecekteki nüfusuna bağlı olarak kişi başına günden gerekli su N 1995 = (2694 x 60) /86400 = 1.87 lt/sn. N 2000 = (3123 x 70) /86400 = 2.53 N 2010 = (4197 x 70) /86400 = 3.40 N 2020 = (5641 x 80) /86400 = 5.22 N 2030 = (7581 x 80) /86400 = 7.02 İnsan içmesuyu ihtiyacı : 7 lt/sn. olarak hesaplanmıştır Hayvan İçmesuyu gereksinmesi: Hayvan Su İhtiyacı = (1500x x15) /86400 = 3.47 lt/sn. dir. Kasabada bazı yüzeysel sularında varlığı göz önüne alınarak hayvan su ihtiyacı Q = 3 lt/sn. olarak alınmıştır Özel İhtiyaçlar: Kasabada özel debi gerektirecek önemli bir tesis mevcut değildir. Dolayısıyla herhangi bir özel debi değeri alınmamıştır Toplam Su İhtiyacı: Q Toplam = Q İnsan + QHayvan Q T = = 10 lt/sn. Projeye esas debi; Q = 10 lt/sn. alınmıştır. 3

4 4- COĞRAFİ VE EKONOMİK DURUMU: 4-1. Etüt Alanının Yeri ve Konumu: Kullartatlar Kasabası K.Maraş İli Nurhak ilçesine bağlı olup, ilçeye 18 km. uzaklıktadır. Nurhak-Kapıdere karayolu üzerinde ve Kuzey e doğru 8 km. stabilize yol ile bağlantılı olup, Nurhak dağının dik yamaçlarının eteğinde yer almaktadır. Her mevsimde ulaşım açık olduğu Belediyesince ifade edilmektedir. K.Maraş a uzaklığı 270 km. ve Elbistan ilçesine ise 50 km. uzaklıktadır. Ancak çok fazla gelişmeye uygun bir eyr olduğu söylenemez İklim ve Fiziki Coğrafya: Kasabada karasal karekterli bir iklim hakim olup, yazları sıcak ve kurak, kışları ise soğuk ve yağışlı geçmektedir. Ayrıca yaz kış sert kuzey rüzgarlarının hakim olduğu belirtilmektedir. Kasaba morfolojik olarak kuzeye kesimlerde dik yamaçlardan oluşmaktadır. Güneye doğru balıksırtı yamaç ve tepelerle değişik yönlerde irili ufaklı vadiler yer almaktadır. Ayrıca kasabanın kuzeydoğu tarafında 1389 m. yükseltide bir de Höyük bulunmaktadır. Bu vadilerden ana kolu oluşturan kesimde Evene Pınarı kaynağından beslenen Tatlar Çayı akmakta olup, yerleşim alanları ise bu çayın aktığı vadinin yamaçlarında ve eteklerinde yer almaktadır. Bu alanlardaki mevcut yerleşim kotları ise 1210 ile 1310 m. ler arasında değişmektedir. Tatlar Çayı irili ufaklı derelerle beslenerek Güney e doğru akmakta olup, kışın ve yağışlı dönemlerde özellikle Afat Deresi mevkiinde aşırı taşkın ve sellenmelerin olduğu yetkililerce ifade edilmiş olup, gözlemlerle de bazı belirtiler tespit edilmiştir. Çiguçan ve Oyumkoz derelerinde de zaman zaman kayaç ve kütle kaymalarının olduğu tespit edilmiştir Sosyal Yaşam ve Ekonomi: Kasabanın sosyo ekonomik ilişkileri genelde Nurhak ve Elbistan ilçeleri ile yürütülmektedir. Kasaba halkının geçim kaynağı hayvancılıktır. Ayrıca tahıl ürünlerinden arpabuğday yetiştiriciliğinde geçim kaynağını oluşturmaktadır. Bu tahıl ürünlerinin öğütülmesinde yararlanılan bir adet su değirmeni bulunmaktadır. Kasabanın eğitim, öğretim ve sağlık hizmetlerini yürütmekte olan iki adet ilkokul ve bir adet personelsiz sağlık ocağı vardır. 4

5 Ortaokul ve Lise eğitimi Nurhak ilçesi ve Kapıdere Kasabasında sürdürülmektedir. 5- JEOLOJİ: 5-1. Genel Jeoloji: İnceleme alanında bölgesel çalışmalar mevcut olup, M.T.A. tarafından 1946 ve 1975 yıllarında hazırlanan 1/ ile 1/ ölçekli jeoloji haritalarından ve raporlarından yararlanılmıştır. Kasaba merkezinde ve çevresinde temel kayaç görünümde yer alan Paleozoyik dönemine ait olduğu düşünülen Metamorfik serielri değişik türdeki şistler oluşturmaktadır. Bu seri içerisinde yer yer kalkşistler, fillatler, mikaşistler, hematitli şistler, kuvartsitler ve kısmen de yaygın bir şekilde ultrabazik sokulumlar bulunmaktadır. Ayrıca kasabanın Doğu_Batı uzanımlarında yer yer ince tabakalı ve oksidasyona uğramış turba zeminler mostralar vermiş durumdadır. Kasabanın hemen kuzey yamacında yer alan Nurhak dağının yalçın ve karstik bir yapıya sahip Permo-Karbonifer yaşlı kalkerleri ve Devoniyen ile örtülü bulunan, Paleozoyik yaşlı olduğu sanılan metamorfik serilerin doğuya doğru yükselmeleriyle, Malatya-Pötürge dağlarında geniş sahalarla belirli bir ünite oluşturdukları ilgili M.T.A. raporlarında belirtilmiştir. Genel olarak bölge kuzeyde kristalize çatlaklı ve karstik yapıdaki kalkerlerden, güney, doğu, batı kesimlerde ise şistlerle birlikte ultrabaziklerden oluşmuştur. Kasabanın su kaynakları da permo-karbonifer yaşlı karstik kalkerler ve Paleozoyik yaşlı şistlerin dokunaklarından boşalmaktadır. Ayrıca kasabanın kuzey yamaçlarında irili-ufaklı ve kısmen köşeli, yuvarlak çakıllardan oluşan Kuvarterner yaşlı olduğu düşünülen taraça şeklinden bulunan konglomeralar yer almaktadır. Alüvyonal malzemeler ise düzlük alanlarda ve derelerde depolanmış olup Kuvaterner yaşlı olduğu söylenilebilir Hidrojeoloji: Akarsular, Göller, Bataklıklar, Gölet, Barajlar ve Kaynaklar: İnceleme alanının kuzeyinden kaynaklanan Evene Pınarı (Pınarbaşı Kaynağı) ve diğer irili ufaklı pınarların oluşturduğu Tatlar Çayı bulunmakta ve yerleşim alanını iki ayrı parçaya bölmüş durumda olup KB-GD doğrultusunda akmaktadır. 5

6 Kasabanın Kuzeydoğusundan Güneybatıya doğru akmakta olan Afat Deresi ve AcıSulak Deresi bulunmaktadır. Kaynaklar: a) Evene Pınarı (Pınarbaşı-Büyük Menba): Kasabanın yaklaşık 1 km. uzağında ve kuzeyindeki Nurhak Dağının eteğinde yeralmakta olup, 1280 m. kotlarında Q = 900 lt/sn. lik debiye sahiptir. Bu kaynaktan halen içmesuyu ihtiyacı karşılanmakta ayrıca sulama amaçlı olarakta yararlanılmaktadır b) Esen Pınarı: Kasabanın yaklaşık 3 km. uzağında ve kuzeyinde, Nurhak Dağının yamaçlarında yer almakta olup, 1400 m. kotlarında Q = 7 lt/sn. debiye sahiptir. Sulama amaçlı olarak kullanılmaktadır. c) Oyumkoz Pınarı: Kasabanın kuzeybatı kesiminde yine Nurhak Dağının eteklerinde yer almakta olup 1350 m. kotlarında Q = 3 lt/sn. lik debiye sahip bulunmaktadır. Sulama amaçlı olarak kullanılmaktadır. d) Acısulak Pınarı: Kasabanın yaklaşık 3 km. uzağında kuzeydoğu kesiminde yer almakta olup, 1650 m. kotlarında Q = 3 lt/sn.lik debiye sahip bulunmaktadır. e) Ayşe Pınarı: Kasabanın yaklaşık 3 km. uzağında ve kuzeydoğu kesiminde 1700 m. kotlarında yer almaktadır. Q = 1 lt/sn.lik debiye sahip olup, sulama amaçlı kullanılmaktadır Adi, Keson ve Sondaj Kuyuları: Kasaba içerisinde ve civarında herhangi bir adi, keson ve sondaj kuyusu bulunmamaktadır Su Taşıyan Formasyonlar ve Litoloji: Kasaba ve civarındaki kaynaklar genellikle kristalize, çatlaklı ve karstik yapıda bulunan ve de akifer özelliğine sahip olan kalker formasyonlarından beslenmekte olup, kalker ve şist dokunaklarından boşalmaktadır Rezerv: Kasaba civarındaki karstik yapıdaki çatlaklı ve kristalize kireçtaşı formasyonundan beslenen kaynakların en önemlisi Evene Pınarı olup, yaklaşık 900 lt/sn.lik debiye sahiptir. Diğer irili ufaklı kaynaklarında varlığı göz önüne 6

7 alındığında yaklaşık1 m 3 /sn. lik su rezervi bulunmaktadır Su Kimyası: Mevcut kaynaklardan içmesuyu ve kullanma suyu amaçlı olarak yararlanılmakta olduğundan su numuneleri alınmış olup, Kurumunuzca yaptırılan bakteriyolojik sonuçlar ilişikte sunulmuştur. Bu sonuca göre içmesuyu standardına uygun olduğu söylenebilirse de fiziksel ve kimyasal analiz sonuçları henüz Bölgemize ulaşamadığından kesin bir sonuca varmak mümkün olamamıştır. 6- SONUÇ VE ÖNERİLER: 6-1. İletilecek Suyun Seçimi: Kasabada içmesuyu amacıyla iletilebilecek 3 adet kaynak bulunmaktadır. Bunlar; 900 lt/sn. debili Evene, 7 lt/sn. debili Esen ve 3 lt/sn. debili Oyumkoz Pınarlarıdır. Bu kaynaklardan Evene Pınarı terfili, diğerleri ise cazibeli olarak iletilebilir. Halen mevcut tesisler Evene Pınarının kısmen cazibeli olarak besleyebildiği düşük kotlara iletimi ile kurulmuş olup son derece yetersizdir. Müstakbel ihtiyaç olan 10 lt/sn. lik debi Esen Pınar (7 lt/sn) ve Oyumkoz (3 lt/sn) Pınarlarından sağlanabilir gözükmektedir. Ancak periyodik rasatlarla bu hususun gözlem altına alınması gerekir. Kasabanın içmesuyu probleminin yanı sıra önemli bir sulama suyu ihtiyacı da söz konusudur. Şu anda DSİ Evene Pınarından terfili bir sulama projesinin uygulanmasına devam etmektedir. Belediyesi ile yapılan görüşmelerde ancak bu sulama projesinin devreye girmesi koşuluyla cazibeli kaynakların muvaffakatını temin edilebileceği ifade edilmiştir. Bu koşullarda kasabaya cazibeli kaynakların iletimi göz önünde bulundurularak bir sistem oluşturulacak, her ihtimale karşı terfili Evene Pınarı da yedekte düşünülecektir. Muhtemelen Bankamız proje çalışmaları süresince sulama suyu kesin bir çözüme kavuşturulabilir. KAMULAŞTIRMA DURUMU: Kaynaklarda doğabilecek her türlü kamulaştırma sorunu ve hukuki problemler Belediyesince zamanında çözümlenecektir. GENEL DURUM PLANI: Kaptaj, terfi hatları, kaynak, depo yeri, halihazır harita sınırları ile jeolojik durum ve diğer unsurlar 1: ölçekli Genel Durum Planında belirtilmiştir. (Şekil-1) 7

8 6-2. Hidrolojik Durum: Kaptaj: Evene Pınarında halen mevcut bir kaptaj bulunmaktadır. Ancak bu kaptaj sağlıksızdır. Terfili iletim söz konusu olduğu takdirde burada yeniden kaptaj çalışmaları yapılmalıdır. Cazibeli iletim için tespit edilen Esen Pınar ve Oyumkoz Kaynakları, Oyumkoz kaynağında birleştirilerek DY1 deposuna kadar isale edilecektir. İsale Hattı: Esen Pınar ve Oyumkoz Kaynaklarının birleşmesiyle oluşturulacak isale hattı uzunluğu L= 2000 m. olacaktır. Terfi Hattı: Terfili çözüme yönelindiği takdirde yeniden terfi hattı oluşturulacak, kaptaj ve terfi merkezi inşaa edilecektir. Ancak bu ikincil olarak düşünülmektedir. Depo Hesabı: Kasabada toplam depo ihtiyacı: Su kaynaklarında meydana gelebilecek mevsimsel artışlar göz önünde bulundurularak V= 400 m 3 alınmıştır. edilmelidir. 10 x V = + 36 = 324 M 3 3 x 1000 Şebeke: Kasaba yerleşim kotları; En Yüksek Kot = 1310 m. En Düşük Kot = 1210 m. Bu durumda depo yeri kotu göz önüne alınarak şebeke 2 katlı olarak tesis Üst Kat Şebeke: Bu katın sınırları; m. olacaktır. Yeni yapılacak 1330 m. kotundaki DY1 deposu ile beslenecektir. 8

9 Alt kat Şebeke : Bu katın sınırları; m. olacaktır. Yeni yapılacak 1280 m. kotundaki DY2 deposu ile beslenecektir. Depo Hacimleri: Toplam depo hacmi 400 m3 olarak bulunmuştur. Etüt aşamasında katların alan ve nüfus kriterleri net olarak belirlenememiştir. Bu nedenle proje safhasında katların kriterleri saptanarak depo hacimleri buna göre ayrılacaktır. Cazibeli kaynaklar alınamadığı takdirde aynı kat ayrım sistemi tesis edilerek Evene Kaptajından beslenecektir. Dr. Mehmet Nuri BODUR Ali SERİNDAĞ Salman ÜNLÜGEDİK Uz. Jeo. Müh. Jeoloji Müh. İnşaat Mühendisi Ekleri: 1/ ölçekli Genel Durum Planı Bakteriyolojik Analiz Raporu. (3 adet) 9