Byte (Tamsayı) 1 0 ile 255 arasında 10 sayısı

Transkript

1 Temel Veri Tipleri Aşağıda VBEE de temel olarak kullanılan veri tipleri listelenmiştir. VBEE de, burada verilen veri tiplerinden çok daha fazlası kullanılmaktadır, sözkonusu veri tiplerine, ilgili kitaplardan ve yardım dosyalarından ulaşılabilir. İsim Bellekte kapladığı alan (byte) Alt ve Üst Sınır Örnek Boolean Kullanıldığı platforma göre değişir True veya False True Byte (Tamsayı) 1 0 ile 255 arasında 10 sayısı Char (Tek String karakter) 2 0 ile arasında R harfi veya 5 sayısı Date (Tarih) 8 1 Ocak 0001 ile 31 Aralık 9999 arasında Double (Ondalıklı Sayı) 8-1.7E+308 ile 1.7E+308 arasında Integer (Tamsayı) 4-2,147,483,648 ile 2,147,483,647 arasında Herhangi bir tarih 3.45 veya -24 sayısı 234 veya -78 sayısı String Kullanıldığı platforma göre değişir 0 2 Milyar arası Deneme ifadesi veya 345 sayısı İpucu: Byte veri tipi ile, hafızada kaplanan alan anlamındaki byte ifadesini karıştırmayın. Örneğin 32 sayısı hafızada bir değişkene karşılık tutulmak istenirse, bu değer sayı sınırları arasında olduğu için byte veri tipinde tanımlanabilir, ama 32 sayısını byte tipinde tutan değişken, hafızada sadece 1 byte lik yer işgal eder. İpucu: Yukarıdaki tanımlamalarda string ve char tipindeki değerlerin, değişkenlere çift tırnak işareti içinde eşitlendiğine, aynı durumun, byte, integer, double gibi sayı tipindeki değerlerin tırnak işareti olmadan yazıldığına (eşitlendiğine) dikkat edin. İpucu: Yukarıdaki tabloda string tanımlama tipinin örneği için hem sayı hem de isim türü değerlerin verildiğine dikkat edin. Sayılar hem sayı olarak (integer, byte, double vbg.) hem de string veri tipinde tanımlanabilir. String veri tipinde tanımlanan sayılara, dört işleme girmeyen; telefon, kapı, öğrenci, emekli sicil numarası gibi örnekler verilebilir. İpucu: Yukarıdaki durum, string tanımlama türünün alt tipi olan char tanımlama şeklinde de geçerlidir. İpucu: Double tipi, ondalıklı sayıların tanımlanmasında kullanılır. Ondalıklı sayılar yapıları gereği tamsayıları da kapsar. Örneğin 2 sayısının karşılığı olacak bir değişken, hem byte, hem integer hem de double olarak tanımlanabilir. Fakat 2 sayısının alacağı bir değerin tanımlanacağı değişkeni byte tipi olarak tanımlamak daha uygundur. Çünkü 2 sayısı double olarak tanımlanırsa hafızada 8, integer olarak tanımlanırsa 4, byte olarak tanımlanırsa 1 byte lik yer tutar. Bundan dolayı 2 değerinin karşılığı olabilecek bir Gültekin Çağıl, Bilgisayar Programlama ders notları, Sakarya Üniv. Endüstri Mühendisliği/Hafta 3/Sayfa 1

2 değişkenin byte olarak tanımlanması gerekir. Örnek: 70 öğrencisi olan bir sınıftaki öğrencilerin sayısını hafızada tutacak değişkenin, hangi veri tipinde tanımlanması en uygundur? Örnek: 8200 öğrencisi olan bir fakültedeki öğrencilerin sayısını hafızada tutacak değişkenin, hangi veri tipinde tanımlanması en uygundur? Örnek: Dünya nüfusunu hafızada tutacak değişkenin, hangi veri tipinde tanımlanması en uygundur? Değişkenler ve Tanımlanmaları Değişkenler, program içinde değeri değişebilen/değiştirilebilen ifadelerdir. Visual Basic te değişken tanımlanırken; Dim komutundan faydalanılır. Genel kullanılışı Dim değişken adı [ as değişken tipi ] Değişkenin tanımlanması, ayrılacak hafıza miktarının belirli olmasını sağlar. Yukarıdaki yazılışta köşeli parantez içindeki kısma dikkat edin. Bu kısmı yazmak zorunlu değildir. Yazılırsa değişken tipi mutlaka belirtilmelidir, yazılmazsa sözkonusu değişkenin Variant tipinde olduğu kabul edilir, bu durum hafızada gereksiz yer kaybına sebep olur. Çünkü variant veri tipi, değişken tipinin belirtilmediği durumlarda VB tarafından değişkene atanan bir tiptir ve değişkenin aldığı değere göre doğrudan ilgili değişken tipine benzetilir (örneği aşağıdadır). Dolayısıyla Variant tanımlama (yani dim satırındaki değişken tipi kısmına hiçbirşey yazmama) iyi bir programcılık tekniği değildir. İpucu: Değişkenlerin büyük veya küçük harf ile yazılmaları önemli değildir ve aynı şekilde işleme girer. Örneğin abc değişkeni aşağıdaki yazılışların hepsinde aynı şekilde işleme girecektir. Abc (baştaki harf büyük), abc (ikinci harf büyük) abc (son harf büyük) abc (son iki harf büyük).. Örnekler Dim A as char Dim A as integer Dim A as double A değişkeni char veri tipinde işlem görecektir. A değişkeni sadece tek harf veri kabul edecektir, birden fazla karakteri olan bir değer girildiğinde soldaki ilk karakter bu değişkenin hafızadaki karşılığı olur. A= K hafızadaki karşılığı K A= SAU hafızadaki karşılığı ilk karakter olan S karakteridir A değişkeni integer veri tipinde işleme girecektir. Bu değişkene atanabilecek değer sınırları, yukarıdaki tabloda da belirtildiği gibi -2,147,483,648 ile 2,147,483,647 arasındadır. Bu sınırlar dışında bu değişkene atanacak bir değer programın hata vermesine neden olur. Ayrıca integer olarak tanımlanmış bir değişkene ondalıklı bir değer girilirse, bu değer tamsayıya dönüştürülür. A değişkeni double veri tipinde işleme girecektir. Double sayı tanımlamaları arasında en geniş tanımlama aralığıdır, çünkü ondalıklı sayılar tamsayıları kapsar. Dolayısıyla hafızada hangi değişken ne Gültekin Çağıl, Bilgisayar Programlama ders notları, Sakarya Üniv. Endüstri Mühendisliği/Hafta 3/Sayfa 2

3 kadar yer işgal etmektedir? diye bir düşünce olmadan program yapılacaksa, bütün sayılar double olarak tanımlanabilir. Dim A A değişkeni variant veri tipinde işleme girecektir. Bunun anlamı şudur; programın çalışması sırasında A değişkenine hangi değer atanırsa, VB bu değişkene, hafızada, atandığı tipin en yüksek aralığını tahsis eder. Örneğin A değişkenin aldığı değer 5 ise integer olarak işleme sokar, halbuki kullanıcı 5 değerinin atandığı değişkeni byte olarak belirtilebilirdi. Dim A as string, B as string, C as integer Bu satırda 3 farklı değişken sadece bir Dim satırında tanımlanmak istenmiştir. Aynı amaç, aşağıdaki gibi 3 farklı Dim satırı yazılarak da gerçekleştirilebilirdi. Dim A as string Dim B as string Dim C as integer Veri Tiplerine (değişkenlere) başlangıç değeri atama İstenirse değişkenlere, Dim komutu ile tanımlama sırasında, aşağıdaki şekilde başlangıç değerleri atanabilir. Genel kullanılışı Dim değişken adı [ as değişken tipi ]=Başlangıç değeri Örnekler Dim A as double=3.5 Dim A=5 Dim A as string= deneme A değişkeni double veri tipinde ve 3.5 başlangıç değeri ile işleme girecektir. A değişkeni variant veri tipinde ve 5 (integer-neden integer olduğu yukarıdaki örneklerde anlatıldı) işleme girecektir. A değişkeni string veri tipinde ve deneme başlangıç değeri ile işleme girecektir. Veri Tiplerine (değişkenlere) başlangıç değeri atanmamışsa!!! Sayı değişken tipleri için (byte, integer, double vbg.) sıfır (O sayısı). String değişken tipleri için (char, string vbg.) "" değeridir, bu değerin yazı olarak ifadesi şudur: çift tırnak işareti açılır ve arada boşluk olmadan kapatılır. Boolean mantıksal değişken tanımlama tipinde False değeridir. Date değişken tanımlama tipinde "00:00:00" değeridir. Option Explicit Komutu Option Explicit komutu, değişkenlerin tanımlanmasını zorunlu hale getirmek veya değişkenleri tanımlama zorunluluğunu ortadan kaldırmak için kullanılır. Bu komutun kullanılma mecburiyeti yoktur, kullanılmazsa, değişkenleri mutlaka tanımlamak zorundasınız demektir (option explicit on), aksi durumda, yani değişkenlerin kullanılma zorunluluğu ortadan kaldırılmak istenirse kullanılması mecburidir. Gültekin Çağıl, Bilgisayar Programlama ders notları, Sakarya Üniv. Endüstri Mühendisliği/Hafta 3/Sayfa 3

4 Kullanılış şekli; Option Explicit On (Kullandığınız değişkenleri tanımlamak zorundasınız). Option Explicit Off (Kullandığınız değişkenleri tanımlamak zorunda değilsiniz) General Declerations Bölümü Option Explicit komutu kullanılmak istenirse, VB editörünün sadece General Declerations bölümüne yazılması gerekir, aksi halde VB hata mesajı verir. General Declerations bölümü; bütün yordamların ve program satırlarının en üstündeki satırdır, aşağıdaki örnekte bu bölümün yeri gösterilmektedir. Option Explicit komutunun yazıldığı yere dikkat edin, bu komutun bu programda yazıldığı yer General Declerations yeridir, ayrıca bu örnekte (option explicit komutu) on durumunda olduğundan kullanılmasa da olurdu. İpucu: VB program satırları genel olarak yordamların arasına yazılır. Bu durumun istisnalarından birisi General Declerations kısmına yazılan satırlardır. Giriş Çıkış Komutları inputbox Komutu Bilgisayar programlamada problemi çözen bilgisayardır, dolayısıyla çözenin bilmediklerini öğrenmesi gerekir. inputbox komutu problemin çözülmesi için bilinmeyenlerin kullanıcıya sordurulması ve bu bilinmeyenleri problemi çözen olarak bilgisayarın öğrenmesi için kullanılır. Basit gösterimiyle inputbox komutunun kullanımı aşağıdaki gibidir (bu komutun daha ayrıntılı kullanım şekli vardır, ayrıntı için daha geniş açıklamaların gösterildiği kaynaklara bakabilirsiniz) Değişken ismi=inputbox(. ) Yukarıdaki gösterimde. olarak gösterilen yere değişkenin ekranda görülmesi istenen açıklaması yazılmalıdır. Örnek: İsim=inputbox ( İsminizi veriniz ) Msgbox Komutu Programın çalışması sırasında veya sonunda, elde edilen sonuçların veya ifadelerin ekranda gösterilmesi için kullanılır. Gültekin Çağıl, Bilgisayar Programlama ders notları, Sakarya Üniv. Endüstri Mühendisliği/Hafta 3/Sayfa 4

5 Basit gösterimiyle msgbox komutunun kullanımı aşağıdaki gibidir (bu komutun daha ayrıntılı kullanım şekli vardır, ayrıntı için daha geniş açıklamaların gösterildiği kaynaklara bakabilirsiniz) Msgbox(. ) veya Msgbox (değişken ismi) Yukarıdaki gösterimde. olarak gösterilen yere, ekrana üzerinde işlem yapılmadan gösterilecek şey (sayı veya ifadeler) yazılmalıdır. İkinci gösterimdeki değişken ismi ifadesi, program içinde bir değer alan değişkene karşılık gelir ve bu değer ekranda gösterilir. İkinci gösterimdeki değişken ismi ifadesinin çift tırnak içinde yazılmamış olmasına dikkat edin. Örnek: Msgbox ( Endüstri Mühendisliği ) Msgbox isim Birinci örnekte ekrana Endüstri Mühendisliği yazılır, ikinci örnekte ekrana, isim değişkeninin hafızadaki karşılığı yazılır (isim yazılmaz, karşılığı ne ise o yazılır, dikkat!!!). Değişkenlerin tanımlandıklara yere göre durumları Değişkenler iki yere göre tanımlanırlar: Genel tanımlamalar: Yordamların üzerinde yapılan tanımlamadır. Bu şekilde yapılan tanımlar yordamlar üstü olduğu için, Class içindeki bir veya birden fazla yordam içinde bu tanımlar geçerli olacaktır. Özel tanımlar: Yordamların içinde yapılan tanımlardır. Bu şekilde yapılan tanımlar yordam içinde olduğundan, sadece tanımlandığı yordamlarda geçerli olacaktır, program akışı ilgili yordamın dışına çıktığında, yordam içinde yapılan tanımlar geçersiz olacaktır. Aşağıdaki örnek, iki tür tanımlamayı da içermektedir. Öncelikle bu programın Option Explicit On satırından dolayı çalışmayacağını belirtmek gerekir. Bu programın hatasız çalışması için Option Explicit On satırının Option Explicit Off haline getirilmesi gerekir. Çünkü bu örnek tanımlamaları göstermek için özellikle bu şekilde düşünülmüştür. Gültekin Çağıl, Bilgisayar Programlama ders notları, Sakarya Üniv. Endüstri Mühendisliği/Hafta 3/Sayfa 5

6 Bu satır, program içinde kullanılan bütün değişkenlerin tanımlanmasını zorunlu hale getiriyor Bu satırda a değişkeni genel olarak ve 12 başlangıç değeri ile tanımlanmıştır. Genel tanımlaması, CLASS satırından sonra ve 2 SUB yordamın üzerinde olmasından anlaşılmaktadır. Bu tanıma göre a değişken değerine Sub Form1_Load ve Sub Button1_Click yordamlarından ulaşılabilir. Bu yordamdaki b değişken tanımlaması sadece bu yordam içinde geçerlidir. Bu yordamın içinde a ve b değişken değerleri tanımlıdır, c değişken değeri tanımsız olarak işlem görür. Bu yordamdaki c değişken tanımlaması sadece bu yordam içinde geçerlidir ve deneme başlangıç değeri ile tanımlanmıştır. Bu yordamın içinde a ve c değişken değerleri tanımlıdır, b değişken değeri tanımsız olarak işlem görür. Aşağıdaki örnekte a değişkeni önce genel olarak integer sayı tipinde ve 12 başlangıç değeri ile tanımlanmış, ancak daha sonra Form1_Load yordamının içinde aynı değişken özel tanımlamaya, string değişken tipine ve Ali başlangıç değerine döndürülmüştür. Buna göre Form1_Load yordamının içinde a değişken değeri, tipi string e ve başlangıç değeri de Ali ifadesine döndürülür, bu kullanımda Form1_Load yordamının içinde a değişken değeri Ali olarak işleme girer. Ama buna karşın deneme yordamının içinde a değişkeni ile ilgili bir değişiklik yapılmadığı için bu yordamın içinde a değişken değeri integer ve 12 olarak işleme girer. Gültekin Çağıl, Bilgisayar Programlama ders notları, Sakarya Üniv. Endüstri Mühendisliği/Hafta 3/Sayfa 6

7 Değişkenlere İsim Verme Kuralları Değişkenleri isimlendirirken daha sonra baktığınızda akılda kalabilecek ve anlamlı bir isim veriniz. Örneğin kalem sayısı ile bir değer için, kalem değişkenini kullanmanız programı daha sonra incelediğinizde anlamanız için daha mantıklı olacaktır. Tanımlanacak değişkenlerin ilk karakteri mutlaka bir harf (büyük veya küçük harf olması önemli değildir) ile başlamalıdır ( a... veya h... gibi). Geri kalan karakterler; harflerden, rakamlardan, alt çizgi karakterinden ( _ ) oluşabilir. Değişken isimlerinde noktalama işaretlerini (., ; :? vbg.), matematiksel (+ - * / \ vbg.) ve mantıksal ve karşılaştırma operatörleri (< > = vbg.) kullanmayız. Değişken isimleri 40 karaktere kadar olabilir. Değişken ismi Visual Basic deyimlerinden birisi olamaz (inputbox, msgbox, vbg.). Değişken isimlendirirken Türkçe karakterler (ğüşiöçı, ĞÜŞİÖÇİ) kullanmayınız. Geçerli değişken isimleri için örnekler: Adi, yasi, Maas98a, SANAT_DALI Geçersiz değişken isimleri için örnekler: 2ADI, ad soyad, Mal+Bildirimi 2ADI : İlk karakter bir sayı ile başlamış. Ad soyad : Değişken isminde boşluk kullanılmış. Mal+Bildirimi : Değişken isminde geçersiz bir karakter kullanılmış. Yanlış değişken tanımlama sırasında Visual Basic kullanıcıyı bir uyarır. hata mesajı ile Yordamlar (Prosedür ler) Programlama işlemlerini küçük mantıksal parçalara bölerek kolaylaştırabilirsiniz. Yordamlar, yoğun olarak yinelenen ve ortak kullanılan; hesaplamalar, metin ve veri girişleri gibi görevler için kullanışlıdır. Yordam kullanarak program yazmanın iki önemli özelliği vardır: Yordamlar program kodunu daha küçük parçalara böler, böylece hata ayıklama daha kolay olur. Bir program için yazılan yordam, farklı programlar için de kullanılabilir. Visual Basic de kullanılan Yordam türlerinden bazıları: SUB Yordamlar: Değer üretmezler. FUNCTION Yordamlar: Değer üretirler. SUB Yordamlar Genel yazılışı Sub YordamAdı ([argüman listesi])... (Yordam içindeki satırlar) Gültekin Çağıl, Bilgisayar Programlama ders notları, Sakarya Üniv. Endüstri Mühendisliği/Hafta 3/Sayfa 7

8 YordamAdı Sub yordamın adıdır, argüman listesi yordamın aldığı, yani çağrıldığında yordama geçirilebilen argümanlar listesidir. Argüman listesi seçimliktir, çünkü bazı yordamlar hiç argüman almazlar. Ancak yordam adını izleyen parantezler ( ) seçimlik değildir; yordam argüman alsa da almasada parantezlerin kullanılması zorunludur. Argüman listesindeki argümanların herbiri için yazım kuralı şöyledir: Örnek: Değişken ismi [as değişken tipi] Private Sub Form1_Load() Yenioyun (2, 3) Sub Yenioyun(oyuncu_sayisi as integer, seviye) MsgBox ( Bu oyunda & oyuncu_sayisi & oyuncu var ) MsgBox ( Oyunun seviyesi: & seviye) Yenioyun yordamı iki argüman alır; oyuncu_sayisi (integer) ve seviye (variant). Bir Sub Yordamın Çağırılması Genel yazılışı YordamAdı [Argümanlar] YordamAdı Sub yordamın adıdır, Argümanlar yordama yolladığınız argümanlardır ve kullanılması zorunlu değildir. Eğer yordam argüman almadan çalışacak şekilde tasarlanmışsa bu durumda sadece Yordamadı yazılmalıdır. Birden fazla argüman varsa, bu argümanlar birbirinden virgül ile ayrılmalıdır. Örnek: Yukarıdaki örnekte yazılmış olan yordam şu şekilde çağrılabilir. Yenioyun (2,5) Bu program satırı Yenioyun isimli yordamı çağırır (çalıştırır) ve ona iki argüman yollar; 2, oyuncu_sayisi değişkeniyle gösterilen oyuncu sayısıdır, 5 ise oyunun seviyesini temsil etmektedir. Örnek: Sonucubul() Bu program satırı Sonucubul yordamını çalıştırır ve ona argüman yollamaz. Bir Sub Yordamın Nesne ile Kullanılması (İlişkilendirilmesi) Form ekranında oluşturulmuş herhangibir nesnenin üzerine çift tıklanırsa; bu nesne ile ilgili olay ve olaya bağlı olarak yapılacakların programlanacağı satırların yazılabilmesi için VB tarafından bir alt yordam oluşturulur. Örneğin Button nesnesi form ekranında oluşturulur (Resim a) ve Button nesnesinin üzerine çift tıklanırsa (Resim b), hazırlanan Form çalıştırıldığında, Button düğmesine bir kez basıldığında yapılması istenenlerin arasına yazılabileceği bir Sub ve yordamı otomatik olarak VB tarafından açılır. Gültekin Çağıl, Bilgisayar Programlama ders notları, Sakarya Üniv. Endüstri Mühendisliği/Hafta 3/Sayfa 8

9 Resim a Resim b Nesne ile ilişkilendirilmiş bir Sub yordamın genel yazılışı aşağıdaki gibidir. [Private] Sub Nesne İsmi_Olay İsmi(Nesne ile ilgili argümanlar) Nesne ile ilgili olay gerçekleştiğinde yapılması istenenler (VB program satırları) Yukarıdaki genel yazılışda Private (Özel) ifadesi seçimliktir ve sözkonusu yordamın sadece ilgili form içinde kullanılabileceğini ifade etmektedir. Örnek: Private Sub Button1_Click() A=5 Yukarıdaki Genel Yazılışa göre açıklamalar: Nesne İsmi: Button1 Olay İsmi: Click Nesne ile ilgili olay gerçekleştiğinde yapılması istenenler (VB program satırları): A değişkenine 5 sayı değerinin atanması Amaç: Button1 nesnesine bir kez tıklanırsa, A değişkenine 5 sayı değerini atanmasını sağlayan bir yordamdır. Laboratuar Uygulaması 1: Bilgisayar ile tanışma programının yazılması. Program; inputbox, msgbox komutuları ve değişken kullanımına ait bir örnektir. Bilgisayar kendisini tanıtmalı daha sonra kullanıcıya adını sormalı ve son olarak memnun oldum (kullanıcının ismi) demelidir. Laboratuar Uygulaması 2: İki sayının textbox nesnesinin içine yazılacağı, iki sayının arasında label nesnesi ile + işaretinin olacağı ve sonuç değerinin hesapla butonu ile üçüncü textbox nesnesinin içine yazılacağı programın tasarlanması ve yazılması. Bu program sayesinde kademeli olarak hesap makinesi yazma programına gidilmesi amaçlanmaktadır. Gültekin Çağıl, Bilgisayar Programlama ders notları, Sakarya Üniv. Endüstri Mühendisliği/Hafta 3/Sayfa 9