ĐKTĐSADĐ KALKINMA VAKFI E Bülteni

Transkript

1 ĐKTĐSADĐ KALKINMA VAKFI E Bülteni 3 9 Ekim 2012 İKV DEN HAFTAYA BAKIŞ... 1 AVRUPA İSTİKRAR MEKANİZMASI RESMEN FAALİYETE GEÇTİ... 2 SURİYE DEN TÜRKİYE YE YÖNELİK GERÇEKLEŞTİRİLEN HAVAN TOPU SALDIRISI TEPKİ UYANDIRDI... 3 İSTANBUL KÖPRÜ OLUŞTURMA KONFERANSI TOBB VE AB TÜRKİYE DELEGASYONU NUN GİRİŞİMİYLE GERÇEKLEŞTİ... 3 İNGİLTERE BAŞBAKAN YARDIMCISI NICK CLEGG TÜRKİYE Yİ ZİYARET ETTİ... 4 DIŞİŞLERİ BAKANI AHMET DAVUTOĞLU, UKRAYNA DA TEMASLARDA BULUNDU... 5 AB BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN REFORMUNA İLİŞKİN UZMANLAR GRUBU RAPORU YAYINLANDI 6 AVRUPA KOMİSYONU, TEK PAZARI TAMAMLAMAK AMACIYLA YENİ ÖNLEMLER ALMAYA HAZIRLANIYOR... 7 AVRUPA 2020 STRATEJİSİ NİN HEDEFLERİNE İLİŞKİN SON GELİŞMELER... 8 NÜKLEER SANTRALLERE İLİŞKİN STRES TESTLERİNİN SONUÇLARI AÇIKLANDI AB DENİZCİLİKTEN KAYNAKLANAN EMİSYONLARA YÖNELİK YENİ DÜZENLEME GETİRİYOR AVRUPA BİRLİĞİ GIDALARDA KULLANILABİLECEK YENİ TATLANDIRICI LİSTESİNİ KABUL ETTİ i

2 GÜNDEMDEN KISA KISA AB Bakanı Bağış Erasmus bütçesi ile ilgili haberlere açıklık getirdi Gürcistan da genel seçimlerin galibi Gürcü Rüyası koalisyonu oldu Trans-Adriyatik Boru Hattı Projesi nde imzalar atıldı Avrupa Birliği ve UNESCO eğitim, kültür, bilim ve insan hakları alanındaki işbirliğini artırıyor Enerji alanında iki yeni düzenleme kabul edildi Öksüz Eserler Yönergesi AB Bakanlar Konseyi'nde kabul edildi Avrupa Birliği Gıda Güvenliği Otoritesi mısır ile kanser arasında bağlantı kuran araştırmayı onaylamadı ii

3 İKV DEN HAFTAYA BAKIŞ Geçtiğimiz hafta, 3 Ekim 2012 tarihinde Suriye'den atılan havan mermisinin Akçakale ilçe merkezine isabet etmesi sonucu beş kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan saldırı Türkiye nin en önemli gündem maddesi olurken, saldırı uluslararası camia tarafından da tepkiyle karşılandı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) üyeleri Suriye yi şiddetle kınadıklarını ifade ederek, bu gibi uluslararası hukuk ihlallerinin son bulması çağrısında bulunarak, Suriye hükümetini komşularının egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstermeye çağırdılar. Kuzey Atlantik Paktı nın 4 üncü maddesi kapsamındaki acil oturumda bir araya gelen 28 NATO üyesi devletin büyükelçileri yayımladıkları ortak bildiride Şam yönetimine Türkiye'ye yönelik saldırgan tutumuna son verilmesi çağrısında bulundular. Avrupa Birliği (AB) Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton da Suriye yi şiddetle kınadığını ifade ederek, saldırının Suriye krizinin komşu ülkelere sıçramasının trajik sonuçlarını bir kez daha gösterdiğini ifade etti. Türkiye nin egemenliğine yönelik bu gibi saldırıların kabul edilemez olduğunun altını çizen Yüksek Temsilci, Suriye yönetimine komşularının toprak bütünlüğüne ve egemenliğine saygı göstermesi çağrısında bulundu. Durumu yakından izlemeye edeceklerini belirten Ashton, tarafları itidalli davranmaya davet etti. İngiltere Başbakan Yardımcısı ve iktidardaki koalisyon hükümetinin küçük ortağı olan Liberal Demokrat Parti Lideri Nick Clegg geçtiğimiz hafta İngiliz iş dünyası temsilcilerinden oluşan bir heyetle Türkiye yi ziyaret etti. İngiltere ve Türkiye arasındaki ticari ve diplomatik ilişkileri geliştirmek amacıyla Ankara ve İstanbul da temaslarda bulunan Clegg, Türkiye nin Avrupa Birliği üyeliğine verdiği desteği yineleyerek, Türkiye yi her zaman Avrupalı bir devlet olarak gördüklerini belirterek, Türkiye siz Avrupa Birliği nin eksik kalacağını ifade etti. Avrupa Komisyonu tarafından resmen 10 Ekim 2012 tarihinde aday ve potansiyel aday ülkelerin İlerleme Raporları ile birlikte açıklanacak olan Genişleme Stratejisi nin basına sızan resmi olmayan taslağına göre, Batı Balkan ülkelerinde örgütlü suçlar ve yolsuzluk başta olmak üzere hukukun üstünlüğü, iyi yönetişim, idari kapasite, işsizlik, ekonomik reform ve sosyal kapsayıcılık sorunlu alanların başında geliyor. Türkiye nin Avrupa Birliği nin refahı ve güvenliği bakımından sahip olduğu stratejik öneme vurgu yapılan taslak raporda, Türkiye nin gösterdiği hızlı ekonomik büyümeden övgüyle bahsediliyor. Ancak, siyasi kriterler konusunda özellikle ifade özgürlüğü, adil yargılanma ve temel haklar alanlarında eksiklikler bulunduğu ifade ediliyor. Avrupa Komisyonu tarafından 10 Ekim 2012 tarihinde açıklanacak olan 2012 yılı İlerleme Raporu na bir sonraki bültenimizde yer vereceğiz. Tüm okuyucularımıza iyi bir hafta diliyoruz. 1

4 AVRUPA İSTİKRAR MEKANİZMASI RESMEN FAALİYETE GEÇTİ Avro Alanı daimi kurtarma fonu Avrupa İstikrar Mekanizması (ESM) 8 Ekim deki Avro Grubu (Eurogroup) toplantısıyla birlikte gerçekleştirilen ESM Guvernörler Kurulu toplantısıyla resmen faaliyete geçirildi. Avro Grubu Başkanı ve ESM Guvernörler Kurulu Başkanı Jean-Claude Juncker ESM nin faaliyete geçirilmesinin Parasal Birliğin geleceğinin şekillendirilmesi bakımından tarihi bir adım olduğunu belirtti. Daimi kurtarma fonu ESM, Avrupa Mali İstikrar Fonu (EFSF) ve Avrupa Finansal İstikrar Mekanizması (EFSM) tarafından gerçekleştirilen görevleri üstlenecek. ESM, yakın gelecekte Yunanistan, Portekiz ve İrlanda nın fonlanması tamamlanıncaya kadar EFSF ile birlikte faaliyet gösterecek ve tüm yeni programlar ESM bütçesinden finanse edilecek. ESM nin bankaları doğrudan yeniden sermayelendirmesinin nasıl gerçekleşeceğine ilişkin sorular güncelliğini korurken, İspanya ve İrlanda nın mali kuruluşlarının kurtarılması için ESM den yararlanamayacakları yönündeki endişeleri de devam ediyor. Avro Alanı ülkelerinin liderleri Haziran 2012 de tüm bankaların ESM tarafından yeniden sermayelendirilebileceğine dikkat çekmelerine karşın, Finlandiya, Almanya ve Hollanda maliye bakanları geçtiğimiz ay mevcut kurtarma paketlerinin ESM tarafından karşılanmaması gerektiğini belirten ortak bir açıklama yayımlamışlardı. ESM guvernörler kurulu 17 Avro Alanı üyesi devletten oluşuyor; AMB başkanı ile Avrupa Komisyonu nun ekonomik ve parasal işlerden sorumlu üyesi ise gözlemci olarak toplantılara katılım sağlıyor. 2

5 SURİYE DEN TÜRKİYE YE YÖNELİK GERÇEKLEŞTİRİLEN HAVAN TOPU SALDIRISI TEPKİ UYANDIRDI 3 Ekim 2012 tarihinde Suriye sınırları içerisinden ateşlenen havan mermisinin Şanlıurfa nın Akçakale ilçesi sakinlerine isabet etmesi sonucu beş kişinin yaşamını yitirmesine, dokuz kişinin de yaralanmasına sebep olan olay Avrupa Birliği yetkilileri ve Üye Devletler tarafından şiddetli bir biçimde kınandı. AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton, Suriye krizinin trajik etkilerinin komşu ülkelere de taşmaya başladığını ve Suriye nin şiddete bir an önce son verip komşu ülkelerin toprak bütünlüğüne ve egemenliklerine saygı göstermesi gerektiğini söylerken, Türkiye nin egemenliğine karşı yapılan saldırıya müsamaha gösterilemeyeceğini dile getirdi. Ashton her iki tarafa da itidalli davranma çağrısında bulundu. Konuyla ilgili olarak konuşan Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius ise, uluslararası hukuk ihlal edilerek yapılmış olan saldırıyı barış ve uluslararası güvenliğe yönelik bir tehdit olarak gördüklerini ve Suriye rejiminin sınırları içerisindeki ve dışarısındaki şiddete derhal son vermesi gerektiğini söyledi. Bununla birlikte, İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague de yaptığı açıklamada; Türkiye nin yaptığı misillemenin anlaşılabilir olduğunu, ancak durumun tırmandırılmasından kaçınılması gerektiğini vurguladı. Hague, Türkiye ile dayanışma içerisinde olduklarını söylerken, Suriye nin yapmış olduğu saldırıyı alçakça olarak niteledi. Söz konusu saldırının yaşanmasının ardından toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi ise, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Suriye de operasyon yapabilmesine olanak tanıyan tezkereyi onayladı. Tezkere ile ilgili konuşan Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay, Suriye ye karşı edilmiş bir savaş ilanı olmadığını, tezkerenin yalnızca caydırıcı nitelik taşıdığını belirtti. İSTANBUL KÖPRÜ OLUŞTURMA KONFERANSI TOBB VE AB TÜRKİYE DELEGASYONU NUN GİRİŞİMİYLE GERÇEKLEŞTİ Küresel İş Köprüleri girişimi kapsamındaki Köprü Oluşturma Konferansı 1 Ekim 2012 tarihinde AB, Türkiye, Mısır, Tunus ve İşgal Altındaki Filistin Toprakları ndan kamu kurumları ve iş dünyası temsilcilerinin katılımıyla gerçekleşti. Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu tarafından başlatılan, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği nin (TOBB) eş finansman sağladığı ve Ekonomi Bakanlığı ile ortaklık halinde yürütülen AB finansmanlı bir girişim olan Küresel İş Köprüleri girişimiyle, komşu ülkelerde AB ve Türkiye den işletmelerin ticaret ve yatırım ortaklıkları yürütmesine imkan sağlanması amaçlanıyor. Toplantıda, Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu Başkanı Büyükelçi Jean-Maurice Ripert, TOBB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Tanıl Küçük ve Ekonomi Bakan Yardımcısı Mustafa Sever birer açılış konuşması gerçekleştirdiler. 3

6 TOBB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Tanıl Küçük, konuşmasında Türkiye'nin AB katılım müzakerelerinin siyasi nedenlere dayanan bir hareketsizlik sürecinden geçtiğini belirterek, bu hareketsizliği aşmak için geçen yıl yeni bir hareket tarzı benimsediklerini kaydetti yılının başında Türkiye, Mısır ve Tunus'ta şirketleri bir araya getirecek şirket eşleştirme etkinlikleri yapılmasını planladıklarını belirten Küçük, üçlü işbirliği arayışlarında değer zincirinin tamamlanacağını ifade etti. Türkiye nin AB ile yürüttüğü üyelik müzakerelerindeki tıkanıklığa dikkat çeken Küçük, üç yıldır yeni bir faslın açılmadığını belirtti ve Türk vatandaşlarının tabi olduğu vize uygulamalarını eleştirdi. İş dünyası olarak iyimser bir bakış açısına sahip olduklarını belirten Küçük, somut işbirliğine dayalı projelerle yanlış anlamaları ve önyargıları aşabileceklerine inandıklarını ifade etti ve her iki taraftaki siyasi liderlere süreci canlandırmaları çağrısında bulundu. AB Türkiye Delegasyonu Başkanı Büyükelçi Jean-Maurice Ripert ise, somut olarak atılabilecek adımları tespit ederek güçlü köprüler kurmayı ve vatandaşların bunlardan elde edilecek avantajlardan yararlanmasını sağlamayı amaçladıklarını kaydetti. Müzakereler üzerinden bir köprü oluşturmaktan ziyade, müzakereler için bir köprü oluşturmayı amaçladıklarını belirten Ripert, pozitif gündem sürecine de değindi. Mayıs 2011 de resmen faaliyete geçmesinin ardından sekiz çalışma grubunun çalışmaya başladığını ifade eden Ripert, vize, hareketlilik, terörle mücadele, göç konuları, enerji ve siyasi diyalog gibi konuları ele aldıklarını kaydetti. İş köprüleri girişimi ile AB'den ve Türkiye'den iş dünyasının aktörlerini bir araya getirerek sinerji yaratabileceklerini ve bu şekilde daha fazla risk taşıyacakları alanlara beraber gireceklerini düşündüklerini ifade eden Ripert, amaçlarının bir kazan-kazankazan durumu oluşturmak olduğunu belirtti. İNGİLTERE BAŞBAKAN YARDIMCISI NICK CLEGG TÜRKİYE Yİ ZİYARET ETTİ İngiltere Başbakan Yardımcısı Nick Clegg, bakanlar ve iş dünyası temsilcilerinden oluşan bir heyetle İngiltere ve Türkiye arasındaki ticari ve diplomatik ilişkileri artırmak üzere geçtiğimiz hafta Türkiye yi ziyaret etti. İngiltere de Muhafazakâr Parti liderliğindeki koalisyonun küçük ortağı Liberal Demokrat Parti nin Genel Başkanı olan Clegg ziyaretinden önce yaptığı açıklamada, Avrupa nın en büyük 7 nci ekonomisi olan Türkiye nin sunduğu fırsatlardan daha fazla İngiliz şirketinin yararlanmasını sağlamayı amaçladıklarını kaydetti yılından bu yana iki ülke arasındaki ticaretin yüzde 40 oranında arttığını belirten Clegg, 2015 yılına kadar iki ülke arasındaki ticaret hacmini iki katına çıkarmayı amaçladıklarını ifade etti. Ziyareti kapsamında İstanbul ve Ankara da temaslarda bulunan Clegg, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından kabul edildi. Clegg ayrıca, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile görüşmeler gerçekleştirdi. Clegg, British Council tarafından düzenlenen İstihdam, Girişimcilik ve Büyüme: Türkiye ve İngiltere için Ortak Müreffeh bir Gelecek konulu panelde konuştu. 4

7 Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile gerçekleştirdiği görüşmede, Türkiye nin Avrupa Birliği üyeliğine verdiği desteği teyit etti. Türkiye yi Avrupalı bir ülke olarak gördüğünü kaydeden Clegg, Türkiye siz bir Avrupa Birliği nin eksik kalacağına inandığını dile getirdi. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de, Avrupa Birliği üyeliğinin Türkiye nin stratejik tercihi olduğunu kaydederek, AB müktesebatına uyum çalışmalarının sürdüğünü belirtti. İngiltere ye Türkiye nin AB üyelik sürecine verdiği destek sebebiyle müteşekkir olduğunu belirten Gül, ekonomik krizi ve AB nin geleceğine ilişkin tartışmaları yakından izlediğini ve Birliğin bu süreçten güçlenerek çıkacağına inandığını ifade etti. British Council tarafından Boğaziçi Üniversitesi nde düzenlenen İstihdam, Girişimcilik ve Büyüme: Türkiye ve İngiltere için Ortak Müreffeh bir Gelecek konulu panelin açılış konuşmasını yapan Clegg, Akçakale ye düşen top mermisinden dolayı sivil insanların hayatını kaybetmesinden üzüntü duyduklarını ifade ederek, Türkiye nin ölçülü askeri cevabını desteklediklerini belirtti. Türkiye nin Avrupa Birliği üyeliğine verdiği desteği yineleyen Clegg, Avrupa Birliği nin içinde bulunduğu krizden değişerek çıkacağını belirtti ve İngiltere ve Türkiye nin değişmekte olan Avrupa Birliği ne ilişkin müşterek bir vizyona sahip olduklarını kaydetti. DIŞİŞLERİ BAKANI AHMET DAVUTOĞLU, UKRAYNA DA TEMASLARDA BULUNDU Ukrayna nın başkenti Kiev de temaslarda bulunan Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Kiev deki Dışişleri Bakanlığı Diplomasi Akademisi'ndeki düzenlenen toplantıda bir konuşma yaptı. Ukrayna'nın dünyanın farklı coğrafyalarında görev yapan 150'ye yakın büyükelçisinin hazır bulunduğu toplantıda konuşan Dışişleri Bakanı, dünyanın yeni bir dönemden geçtiğini ve bu sürecin doğru okunması gerektiğini ifade etti. Türkiye nin Kafkasya, Ortadoğu ve bir Balkan ülkesi olduğunu belirten Davutoğlu, Türkiye'nin coğrafyasının bir kazanç olduğunu hatırlattı. Ukrayna nın da coğrafi olarak Türkiye ile benzer stratejik öneme sahip olduğunu vurgulayan Bakan Davutoğlu, her iki ülkenin de doğu ile batıyı, Avrupa ile Asya'yı şekillendirecek merkezi ülkeler olduğunu söyledi. 5

8 Türkiye nin AB üyelik sürecine de değinen Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, üyeliğin AB için bir sınav olduğunu ifade etti ve Avrupa da geçen yıl içerisinde 1,5 milyon kişinin işsiz kaldığını, Türkiye nin ise son bir yılda 1,5 milyon yeni iş yarattığını hatırlattı. Türkiye ile Ukrayna arasında yürürlüğe giren vize muafiyetine de değinen Dışişleri Bakanı, vize muafiyetiyle birlikte Türkiye'ye giden Ukraynalıların sayısının yüzde 20 arttığını, halihazırda müzakereleri devam eden serbest ticaret anlaşmasının da en kısa sürede tamamlanacağını sözlerine ekledi. Toplantı öncesinde Ukrayna Dışişleri Bakanı Kostyantin Grişçenko ile bir araya gelen Dışişleri Bakanı Davutoğlu, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ın Ekim ayında gerçekleştirilecek Ukrayna ziyareti öncesinde, Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi toplantısı gerçekleştirildiğini de belirtti. Dışişleri Bakanı Davutoğlu, Ukrayna ziyareti kapsamında Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç ile bir araya geldi. Davutoğlu ayrıca, Kırım Özerk Cumhuriyeti Başbakanı Magilov ve Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı Mustafa Cemil Kırımoğlu ile görüştü. AB BANKACILIK SEKTÖRÜNÜN REFORMUNA İLİŞKİN UZMANLAR GRUBU RAPORU YAYINLANDI Finlandiya Merkez Bankası Başkanı Erkki Liikanen başkanlığında, AB bankacılık sektörünün reformuna ilişin üst düzey uzmanlar grubu tarafından hazırlanan rapor 2 Ekim 2012 de yayınlandı. Raporda finansal sistemin istikrarının korunması ve perakende bankacılığın otomatik olarak ve bir üst limit olmaksızın riskli yatırımların kurtarılmasını sağlamasının önlenmesi için bankaların nasıl organize edilmesi ve mevzuat düzenlemesi yapılması gerektiği araştırılıyor. Kasım 2011 de konuya ilişkin olarak Avrupa Komisyonu tarafından kurulan uzmanlar grubu AB düzeyinde bankaların daha güçlü ve birbirine daha az bağımlı hale gelmesi, mevduat sahiplerinin korunması ve aynı zamanda devletin tam garantisine son verilmesi amacını güdüyor. Uzmanlar grubunun hazırladığı raporda, yüksek riskli piyasa işlemlerinin bankalarda ayrı bir hukuki kurum tarafından ele alınması öneriliyor. Bunun için özsermaye ticareti, piyasa yapıcılığı sırasında bütün varlık ya da türev araçların pozisyonları, kredi taahhütleri, yatırım fonlarına karşı güvenli olmayan bir durumda karşı karşıya kalınması gibi işlem ve durumlar hedefleniyor. Burada iki aşamalı bir işlem öneriliyor. Banka piyasa işlemleri için toplam aktiflerinin yüzde sini aşan bir tutarı ya da 100 Milyar Avro luk bir limit değeri elinde bulundurduğu takdirde denetçilerin değerlendirmesine tabi olacak. Söz konusu limit değerlerin üzerinde bu ayrımın yapılması mecburi olacak ve bu eşik değerin 6

9 belirlenmesi Avrupa Komisyonu nun bu alanda mevzuat düzenlemesi yapmasına ilişkin planlarının temel noktasını oluşturacak. Uzmanlar grubunun Başkanı Liikanen 2008 finansal krizinde bankalara verilen tam garantinin yatırımlarda daha büyük risk alınmasına sebep olduğunu belirtti. Avrupa Bankalar Federasyonu, söz konusu raporda belirtilen tavsiyelerin ve önlemlerin bankaların reel ekonomiyi fonlama güçlerini zorlayacağı eleştirisinde bulundu. Avrupa Komisyonu nun İç Pazar ve Hizmetlerden Sorumlu Üyesi Michel Barnier raporun bir dönüm noktası olduğu yorumunda bulundu. Rapor iki hafta süreyle kamuoyunun görüşüne sunulacak. Danışma sürecinden sonra konuyla ilgili mevzuat düzenlemesinin 2013 yazından önce gerçekleştirilmesi planlanıyor AVRUPA KOMİSYONU, TEK PAZARI TAMAMLAMAK AMACIYLA YENİ ÖNLEMLER ALMAYA HAZIRLANIYOR Avrupa Komisyonu, Tek Pazar ın tamamlanması amacıyla 3 Ekim 2012 tarihinde, İkinci Tek Pazar Eylem Planı (Single Market Act II) teklifini açıkladı. Tek Pazar ın tamamlanması ekonomik kriz ile mücadelesi kapsamında Avrupa Birliği nin önemli gündem maddeleri arasında yer alıyor. Bu kapsamda gerçekleştirilmesi öngörülen 12 yeni öncelikli eylem ile, Avrupa Birliği nin rekabet gücünün artırılması ve Tek Pazarın tamamlanmasıyla birlikte sürdürülebilir ekonomik büyüme ve istihdam olanakları yaratılmasına katkı sağlanmasının yanı sıra vatandaşların ve işyerlerinin Tek Pazara yönelik güvenlerinin de yeniden kazandırılması amaçlanıyor. İkinci Tek Pazar Eylem Planı kapsamında belirlenen 12 öncelikli eylem şu şekilde: Ulaşım ve enerji ağları alanında; 1. Üye devletlerin ulusal raylı toplu taşıma hizmetlerinin diğer üye devletlerdeki hizmet sağlayıcılarına açılması; 2. Avrupa Birliği ndeki limanlar arasında sevk edilen mallarda uygulan karmaşık idari işlemlerin ortadan kaldırılmasıyla, AB deniz taşımacılığının demiryolu, karayolu ve havayolu taşımacılığı karşısındaki rekabet gücünün artırılması; 3. Tek Avrupa Hava Sahası (Single European Sky) çerçevesinde, Avrupa nın hava sahasının AB düzeyinde yönetilmesinin sağlanması ile havacılık emniyetinin artırılması; 4. Ulusal enerji pazarlarının açılması; 7

10 Serbest Dolaşım alanında; 5. İş arayanların AB genelindeki şirketler ile eşleştirilmesi için, EURES (Avrupa Đstihdam Hizmetleri) internet portalının geliştirilmesi; 6. Yeni kurulan şirketler ve küçük işletmeler başta olmak üzere şirketlerin uzun vadeli finansmana erişiminin kolaylaştırılması; 7. Avrupa Birliği nde adli tasfiye davalarında uygulan kuralların gözden geçirilmesi; Dijital gündem alanında; 8. İnternet üzerinden yapılan ödeme hizmetlerinin daha etkin hale getirilmesiyle internet üzerinden alışverişin teşvik edilmesi; 9. Yüksek hızda internet ücretlerinin düşürülmesiyle internete erişimin kolaylaştırılması; 10. Kamu alımlarında elektronik faturalandırmanın zorunlu hale getirilmesi; Sosyal girişimcilik, uyum ve tüketici güveni alanında; 11. Ürün güvenliği kurallarının ve AB sınırlarındaki kontrollerin güçlendirilmesiyle tüketicinin güvenli olmayan ürünlere karşı korunması; 12. Herkese bir bankada hesap açma hakkı tanınması, hesap ücretlerinin şeffaf ve farklı bankalar arasında karşılaştırılabilir hale getirilmesi ve banka değiştirmenin kolaylaştırılması. Tek Pazar ın kuruluşunun 20 nci yılının kutlandığı bu yıl, Ekim haftası da Tek Pazar Haftası olarak kutlanacak ve Komisyon un yeni teklifi üye devletlerde gerçekleştirilecek etkinliklerde tartışılacak. Komisyon teklifinin 2014 ilkbaharına kadar Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi tarafından kabul edilmesi hedefleniyor. AVRUPA 2020 STRATEJİSİ NİN HEDEFLERİNE İLİŞKİN SON GELİŞMELER Ekim başında, Avrupa Birliği nin resmi istatistik ofisi Eurostat Avrupa 2020 Stratejisi ne ilişkin güncel verileri içeren bir rapor yayımladı. Bilindiği gibi, AB Konseyi tarafından Haziran 2010 da kabul edilen Avrupa 2020 Stratejisi ile, Avrupa nın, bilgiye ve yenilikçiliğe dayalı, kaynakları verimli kullanan, çevreci ve daha rekabetçi, aynı zamanda yüksek istihdam sağlayarak sosyal ve bölgesel uyumu destekleyen bir ekonomiye dönüşmesi hedefleniyor. Rapor, Avrupa Birliği nin Avrupa 2020 Stratejisiyle belirlenen hedeflere ulaşmaktaki başarısının hedefler arasında değişkenlik gösterdiğini gözler önüne seriyor. 8

11 İstihdam: Avrupa 2020 Stratejisi ile 20 ila 64 yaş arası AB nüfusun yüzde 75 inin istihdam edilmesi hedefleniyor. Rapora göre, bu oran, 2000 yılında yüzde 66,6 tan, 2008 yılında yüzde 70,3 e ulaştı. Ancak kriz sonrasında, 2011 yılında, bu oranın yüzde 68,6 ya düştüğü dikkat çekiyor. Araştırma ve geliştirme: Avrupa 2020 Stratejisi kapsamında, Avrupa Birliği nin GSYİH inin yüzde 3 nün Ar-GE için ayrılması bekleniyor. Bu oran, 2000 yılında yüzde 1,86 tan, 2010 yılında yüzde 2 ye ulaştı. Çevre ve iklim değişikliği: Avrupa 2020 Stratejisi kapsamında sera gazı salımlarının 1990 yılı seviyesine kıyasla en az yüzde 20 oranında azaltılması (diğer gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin de bu yönde girişimlerde bulunmaları halinde, bu oranının yüzde 30 a çıkarılabileceği de belirtilmiştir) hedefleniyor. Raporda, 2010 yılında, sera gazı salımlarında 1990 yılına kıyasla yüzde 15 oranında bir azalma kaydedildiğine dikkat çekiliyor. Avrupa 2020 stratejisi ile yenilenebilir enerjinin AB nin toplam enerji tüketimindeki payının yüzde 20 ye çıkarılması hedefliyor. Bu oranın, 2004 yılında yüzde 8,1 den, 2010 yılında yüzde 12,5 e yükseldiği belirtiliyor. Enerji verimliliğinin yüzde 20 artırılması hedefi kapsamında ise, Avrupa Birliği çapında, ilerleme kaydedildiği ifade ediliyor. Eğitim: Avrupa 2020 Stratejisi nin hedeflerinden birini de yaş gurubunda okulu erken terk etme oranının yüzde 10 seviyesine düşürülmesi oluşturuyor. Raporda, yaş grubunda okulu erken terk edenlerin oranının 2000 yılında yüzde 17,6 dan, 2010 yılında yüzde 13,5 e gerilediği belirtiliyor. Eğitim alt başlığı kapsamındaki bir diğer hedef olan üniversite mezunlarının oranının yüzde 40 a çıkarılması konusunda ise, 2000 yılında yüzde 22,4 olan üniversite mezunu oranının, 2010 yılında yüzde 34,6 ya ulaştığı belirtiliyor. Yoksulluk ve sosyal dışlanma: Avrupa 2020 Stratejisi kapsamında ulusal yoksulluk sınırında yaşayan Avrupalıların oranının yüzde 25 oranında düşürülerek yaklaşık 20 milyon insanın yoksulluktan kurtarılması hedefleniyor. Bu oran, 2005 yılında 123,9 milyondan, 2009 yılında 113,8 milyona düşmüş olmasına karşın, 2010 yılında 115,7 milyon seviyesine ulaştı. Avrupa Birliği nin Avrupa 2020 Stratejisi kapsamındaki hedeflere ulaşmaktaki performansı incelendiğinde, Ar-Ge, yenilenebilir enerji ve yüksekokul eğitimi gibi alanlarda önemli ilerlemeler kaydedilirken, istihdam yaratılması ve yoksullukla mücadele alanında Birlik çapında yeterli düzeyde ilerleme kaydedilmediği görülüyor. 9

12 NÜKLEER SANTRALLERE İLİŞKİN STRES TESTLERİNİN SONUÇLARI AÇIKLANDI Avrupa Komisyonu 4 Ekim 2012 tarihinde AB deki nükleer santrallere uygulanan stres testlerinin sonuçlarını içeren bir tebliğ yayımladı. Buna göre Avrupa daki nükleer güç santrallerinin güvenlik standartları genel olarak yüksek ancak neredeyse tüm nükleer santraller için güvenliğin artırılması amacıyla çeşitli tavsiyeler yer alıyor. Bundan sonraki aşamada Komisyon tavsiyelerinin uygulanmasını yakından izleyecek ve Avrupa da nükleer güvenliği artırmak için yeni yasal düzenlemeler önerecek. Test sonuçları uluslararası standartların ve uygulamaların Birliğin her yerinde geçerli olmadığını ortaya koyuyor. Sonuçları kısaca şu şekilde özetlemek mümkün: Deprem ve sel riski: 145 santral içerisinde risk hesaplaması için mevcut standartlar deprem riski konusunda 54 reaktörde, sel riskine karşı ise 62 reaktörde uygulanmamaktadır. Sismik araçlar: Olası depremleri ölçecek ve depremler konusunda uyaracak araçların tüm nükleer santrallerde olması gerekmektedir. Bu araçların 121 santrale yerleştirilmesine ya da mevcut olanların iyileştirilmesine ihtiyaç vardır. Koruma filtreli havalandırma sistemi: 33 reaktörde kaza halinde reaktörün güvenlik duvarındaki baskının azaltılmasını sağlayan bu sistemden bulunmamaktadır. Büyük kazalarla mücadele için ekipman: 81 reaktörde bulunmamaktadır. Acil durum kontrol odası desteği: Kaza durumunda asıl kontrol odası kullanılamaz hale geldiğinde hazır olması gereken bu kontrol odası desteğinden 24 reaktör mahrumdur. Komisyon tarafından açıklanan test sonuçlarının ardından ulusal düzenleyicilerin uygulama planlarını bu yılın sonuna kadar hazırlamaları gerekiyor. Stres testlerinin sonuçları doğrultusunda açıklanan tavsiyelerin Üye Devletler tarafından uygulanmasına ilişkin Komisyon raporunun Haziran 2014 te açıklanması öngörülüyor. Avrupa Birliği ndeki nükleer reaktörlerin güvenliğine ilişkin stres testlerinin sonuçlarını içeren Komisyon tebliğine aşağıdaki internet adresinden ulaşılabilir: 10

13 AB DENİZCİLİKTEN KAYNAKLANAN EMİSYONLARA YÖNELİK YENİ DÜZENLEME GETİRİYOR Avrupa Komisyonu, deniz taşımacılığından kaynaklanan emisyon salınımlarını azaltmada, 2013 yılında devreye girmesi planlanan yeni bir sistem getirmeyi öngörüyor. Avrupa Komisyonu nun İklim Eyleminden Sorumlu Üyesi Connie Heedegard ve Ulaştırmadan Sorumlu Başkan Yardımcısı Siim Kallas yaptıkları ortak açıklamada, küresel düzeyde uygulanabilir bir mekanizma dahilinde, deniz taşımacılığında emisyon miktarlarının izlenmesi, raporlanması ve doğrulanmasına yönelik bir mekanizma (MRV) kurulmasının öngörüldüğünü belirttiler. Sistem, piyasa bazlı sektörlerin başında gelen ve Avrupa Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kapsamında yeni uygulamaya tabi tutulan havacılık sektörü gibi denizcilik sektörünün de emisyon azaltım hedeflerinin önemli başlangıç noktası olarak gösteriliyor. Söz konusu sistem ile, 2030 yılına kadar emisyon salınımlarında yıllık 15 Milyar Avro tasarruf sağlanması ve sektöre yeni iş imkanları yaratılması bekleniyor. AB yetkilileri tarafından yapılan açıklamada, 2012 yılı sonuna kadar herhangi bir uluslararası anlaşma kabul edilmez ise, bu sistemin zorunlu hale getirileceği kaydediliyor. Ancak Hedegaard ve Kallas, 2015 yılında yürürlüğe girecek olan ve geçen sene yayımlanan Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) Enerji Verimliliği Dizayn Endeksi nin tek başına AB'nin 2020 hedeflerine ulaşılmasında yeterli olmayacağı uyarısında bulunuyorlar. Diğer taraftan, sisteme getirilen eleştiriler de güncelliğini arttırmakta. Özellikle deniz taşımacılığı üzerindeki emisyon azaltım planlarının IMO bünyesinde kalması gerektiğini savunanlar mevcut. Avrupa Komisyonu nun denizcilik sektörünü ETS dahiline katmaya yönelik çalışmalarının olduğu pek çok kez tekrarlanmasına rağmen, öngörülen mekanizmanın sektöre bağlı sera gazı emisyonlarını izlenme konusunda çok etkili olmayacağını savunan Avrupa nın çevreci sivil toplum kuruluşlarından Seas at Risk temsilcileri, yeni sistemi hayal kırıklığı olarak belirtmekte. AVRUPA BİRLİĞİ GIDALARDA KULLANILABİLECEK YENİ TATLANDIRICI LİSTESİNİ KABUL ETTİ Avrupa Birliği gıda ürünlerinde kullanılabilecek yeni tatlandırıcı maddeler listesini kabul etti yılında kabul edilen düzenlemedeki yükümlülüklere uyumlu bir şekilde Komisyon tarafından hazırlanan iki yeni düzenleme 1 Ekim 2012 tarihinde onaylandı. Düzenlemelerden ilkinin, gıda ürünlerinde kullanılabilecek yeni tatlandırıcı listesini içerdiği; ikincisinin ise diğer tatlandırıcılar üzerindeki geçiş tedbirlerini kapsadığı ifade edildi. 11

14 AB mevzuatına göre tatlandırıcılar; doğal, doğala özdeş ancak kimyasal işlemden geçmiş tatlandırıcılar, yapay, sebze ve hayvandan elde edilenler ve tütsülenmiş tatlandırıcılar şeklinde sıralanıyor. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi nin ve diğer bilimsel kurumların 2800 tatlandırıcı üzerinde yapmış oldukları analize göre yeni düzenlemelerde 2100 tatlandırıcıya onay verilirken, 400 tanesinin üzerindeki analizler tamamlanana kadar piyasada kalmaya devam edecekleri belirtildi. Yeni tatlandırıcılar listesini içeren ilk düzenlemenin, gıda sanayisinin uyum sağlayabilmesi için 22 Nisan 2013 tarihinden itibaren geçerli olacağı ifade edilirken, gıda maddelerinde kullanılmayan diğer tatlandırıcıları da içeren ve bunlar üzerindeki geçiş tedbirlerine yer veren ikinci düzenlemenin ise 22 Ekim 2012 den itibaren uygulanmaya başlanacağı belirtildi. GÜNDEMDEN KISA KISA AB Bakanı Bağış Erasmus bütçesi ile ilgili haberlere açıklık getirdi Son günlerde bazı basın organlarında AB nin üniversitelere yönelik öğrenci ve öğretim üyesi değişim programı Erasmus için ayrılan bütçenin bittiği ve AB ülkelerinin bu programa kaynak aktarmaması halinde programın sürdürülemeyeceğine dair bazı haberler yayımlanmıştır. Bu haberler üzerine AB Bakanı Egemen Bağış konuya açıklık getiren bir açıklama yaptı. Bağış, Türkiye nin Erasmus bütçesinin güvence altında olduğunu belirtti. AB Bakanlığı ndan gönderilen açıklamada şu noktalara yer verildi: "Avrupa Komisyonu Eğitim ve Kültür Genel Müdürlüğü tarafından Bakanlığımız ilgili kuruluşu olan Ulusal Ajansımıza gönderilen 25 Eylül 2012 tarihli yazıyla, AB nin ilgili bütçesinin ödeme programında bir sıkıntı olduğu ve bu durumun giderilmesi için çalışmalar yürütüldüğü ifade edilmiş; ancak bu sıkıntının programa katılım için bir mali katkı ödeyen Türkiye, İsviçre ve Hırvatistan için söz konusu olmadığı açıkça belirtilmiştir Ülkemizin Erasmus bütçesi güvence altındadır; AB bütçesindeki gelişmelere doğrudan bağlı değildir. Biz, vatandaşlarımızın programdan yararlanabilmesi için bir kısmı kendi ulusal bütçemizden olmak üzere bir katılım bedeli ödüyoruz. Gerek içinde bulunduğumuz 2012 yılına gerekse 2013 yılına ilişkin bütçe anlaşmaları Avrupa Komisyonu ile imzalanmış durumdadır. AB bütçesindeki ilgili sıkıntının ülkemizi etkilemeyeceği hususu da Komisyon tarafından Ulusal Ajansımıza resmi yazıyla bildirilmiştir. O yüzden; Erasmus öğrencilerimizin de üniversite hocalarımızın da içleri müsterih olsun." 12

15 Gürcistan da genel seçimlerin galibi Gürcü Rüyası koalisyonu oldu Gürcistan da 1 Ekim 2012 tarihinde gerçekleştirilen genel seçimlerin galibi Rusya ya yakınlığı ile tanınan milyarder işadamı Bidzina İvanişvili nin liderliğindeki Gürcü Rüyası koalisyonu oldu. Gürcistan Merkez Seçim Komisyonu tarafından yapılan açıklamaya göre, Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili nin partisi Birleşik Ulusal Hareket Partisi geçerli oyların yüzde 40 ını alırken, İvanişvili nin başkanlığındaki Gürcü Rüyası koalisyonu geçerli oyların yüzde 54 ünü aldı. İvanişvili Gürcistan'ı Batı rotasından çıkarmayacağını ve NATO ve AB ile daha fazla entegrasyon için çabalayacağını belirtirken, Gürcistan ın 2008 yılında Güney Osetya ve Abhazya için savaştığı komşusu Rusya ile ilişkileri normalleştirilmesi için çalışacağını da vurguladı. Seçimleri izleyen Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), bazı eksikliklere rağmen, seçimlerin temel haklara saygı çerçevesinde demokratik bir şekilde gerçekleştiğine dikkat çekti. Seçim sonuçları Avrupa Birliği yetkilileri tarafından memnuniyetle karşılandı. Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz, seçim kampanyalarının gergin ve kutuplaşmanın arttığı bir ortamda gerçekleşmesine rağmen, seçimlerin özgür, rekabetçi ve barışçıl bir ortamda gerçekleştiğini kaydetti. Schulz, prosedürel bazı eksiklikler dışında seçimlerin Gürcistan da demokrasinin olgunlaşmaya devam ettiğinin bir göstergesi olduğunu vurguladı. AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton ve Avrupa Komisyonu nun Genişlemeden ve Komşuluk Politikasından Sorumlu Üyesi Štefan Füle yaptıkları ortak açıklamada, seçimlerin yapıcı bir ortamda gerçekleşmesinden duydukları memnuniyeti ifade ederek, Avrupa Birliği nin Gürcistan ile siyasi ortaklık ve ekonomik bütünleşmeye yönelik yakın işbirliğine devam edeceğini belirttiler. Trans-Adriyatik Boru Hattı Projesi nde imzalar atıldı İtalya, Arnavutluk ve Yunanistan hükümet yetkilileri tarafından 27 Eylül 2012 tarihinde Trans-Adriyatik Doğalgaz Botu Hattı Projesi nin Mutabakat Zaptı imzalandı. Proje kapsamında inşa edilecek boru hattı ile yıllık 20 milyar metreküp Hazar Bölgesi nden gelen doğalgazın Yunanistan dan başlayarak Arnavutluk üzerinden İtalya ya taşınması öngörülüyor. Konuyla ilgili açıklama yapan Avrupa Komisyonu nun Enerjiden Sorumlu Üyesi Günther Oettinger taraflar arasındaki siyasi anlaşmayı memnuniyetle karşıladığını belirterek, projeyi Hazar Bölgesi kaynaklı doğalgazın Avrupa ya ulaştırılması için önemli bir adım olarak tanımladı. 13

16 Avrupa Birliği ve UNESCO eğitim, kültür, bilim ve insan hakları alanındaki işbirliğini artırıyor Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) arasında işbirliği ve diyaloğu artırmayı amaçlayan mutabakat zaptı UNESCO Genel Direktörü İrina Bokova, AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton ve Avrupa Komisyonu nun Kalkınmadan Sorumlu Üyesi Andris Piebalgs tarafından 8 Ekim 2012 tarihinde imzalandı. Mutabakat Zaptı ile stratejik öncelik alanları tanımlanarak, AB ve UNESCO nun müşterek çıkarları bulunan eğitim, kültür, bilim, teknoloji, denizcilik politikası ve ifade özgürlüğü gibi alanlarda politika diyaloğunun geliştirilmesi amaçlanıyor. Bu yeni ortaklıkla yerel, bölgesel ve küresel zorlukların üstesinden daha etkin bir şekilde gelinmesi hedefleniyor. Enerji alanında iki yeni düzenleme kabul edildi AB Bakanlar Konseyi tarafından 4 Ekim 2012 tarihinde Enerji Verimliliği Yönergesi ile Hükümetlerarası Anlaşmalar Mekanizması na ilişkin Karar kabul edildi. 11 Eylül 2012 tarihinde Parlamento tarafından onaylanan Enerji Verimliliği Yönergesi Üye Devletler için enerji zincirinin tüm halkalarında enerjinin verimli kullanımına ilişkin bağlayıcı hükümler getirirken, Üye Devletlerin 2020 yılı için ulusal hedeflerini belirlemelerini zorunlu kılıyor. Birliğin 2020 yılında yüzde 20 oranında enerji verimliliği sağlama hedefine önemli katkı yapması beklenen Enerji Verimliliği Yönergesi nin Kasım ayında yürürlüğe girmesi bekleniyor. Yönergenin yürürlüğe girmesinin ardından Üye Devletlerin ilgili hükümleri ulusal mevzuatlarına aktarmaları için yaklaşık bir buçuk yıllık zamanları olacak. AB Bakanlar Konseyi tarafından kabul edilen ve Üye Devletler ile üçüncü ülkeler arasındaki hükümetlerarası anlaşmalar için bir bilgi paylaşım mekanizması kurulmasını öngören Karar ile hâlihazırda yürürlükte olan hükümetlerarası anlaşmalarla ilgili Komisyon a bilgi vermek zorunlu hale getiriliyor. Karar, Üye Devletin talep etmesi halinde üçüncü ülkelerle anlaşma müzakerelerine Komisyon un gözlemci olarak katılabilmesine ve anlaşmaların AB müktesebatıyla uyumu konusunda ex-ante inceleme yapmasına imkân sağlıyor. Kararın Kasım ayında yürürlüğe girmesi bekleniyor. Öksüz Eserler Yönergesi AB Bakanlar Konseyi'nde kabul edildi Sahibi belli olmayan veya sahibine erişilemeyen eserler olarak adlandırılan "öksüz eserler"e (orphan works) ilişkin Avrupa Komisyonu nun Fikri Mülkiyet Ofisi (Intellectual Property Office) tarafından sunulan 24 Mayıs 2011 tarihli Yönerge Taslağı, 13 Eylül 2012 tarihinde Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu'nda onaylanmasının ardından, 4 Ekim 2012 tarihinde AB Bakanlar Konseyi tarafından da kabul edildi. Yönerge'nin ilerleyen günlerde Avrupa Birliği Resmi Gazetesi'nde yayımlandıktan sonra yürürlüğe girmesi bekleniyor. Üye Devletlerin Yönerge'yi iç hukuklarına aktarmaları için iki yıl süreleri olacak. 14

17 Kütüphaneler, arşivler ve kamu yararına faaliyet gösteren ilgili kuruluşların arşivlerindeki öksüz eserlere çevrimiçi sınır ötesi erişim sağlanmasına imkân sağlayacak yasal bir çerçeve oluşturan yeni yönerge, AB çapında Dijital Tek Pazar oluşturulması yönünde önemli bir adım teşkil ediyor (Öksüz eserler yönerge taslağı ile ilgili ayrıntılı bilgi için bkz Eylül 2012 İKV e-bülteni). Avrupa Birliği Gıda Güvenliği Otoritesi mısır ile kanser arasında bağlantı kuran araştırmayı onaylamadı Avrupa Birliği Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), Fransa da yürütülen ve Genetiği Değiştirilmiş Organizma lı (GDO lu) ürünle beslenen farelerin memelerinde tümör, karaciğer ve böbreklerinde ciddi hasar tespit eden araştırmayı kabul etmedi. Ön incelemenin ardından EFSA tarafından yapılan açıklamada, araştırmanın tasarlanma, raporlama ve analizinin yetersiz bulunduğu, bu sebeple araştırmacıların vardığı sonuçların bilimsel olarak kabul edilemeyeceği ifade edildi. Bu nedenle EFSA, raporu ve çalışmayı hazırlayanları ikinci ve nihai değerlendirme öncesinde daha fazla bilgi sağlamaya davet etti. EFSA, araştırmanın dizaynı ve metodolojisiyle ilgili sıkıntılar, teste tabi tutulan farelerde oluşan tümörlerle ilgili çıkarımda bulunmasına imkan vermediğini belirtti. Hatırlanacağı gibi, Fransız bilim adamlarının 2 sene süren araştırmasında, genetiği değiştirilmiş mısırla beslenen farelerin daha genç öldüğü ve daha sık kansere yakalandığı görülmüş ve uzun süre GDO'lu mısır tüketen farelerde tümör ve organ yetmezliği de tespit edilmişti. Konuyla ilgili olarak Avrupa Komisyonu, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi'nin (EFSA) konuyu detaylı bir şekilde inceleyeceğini ifade etmiş ve incelenen ürünün aklanana kadar üretici firmanın lisansını iptal ettiğini açıklamıştı. 15