Kazakistan ın Yeraltı Kaynakları ve Çevre Sorunları

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Kazakistan ın Yeraltı Kaynakları ve Çevre Sorunları"

Transkript

1 Kazakistan ın Yeraltı Kaynakları ve Çevre Sorunları Yrd. Doç. Dr. Fethi Ahmet YÜKSEL İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi, Türkiye ÖZET Kazakistan SSCB nin dağılmasıyla birlikte 25 Ekim 1990 yılında egemenliğini, 16 Aralık 1991 yılında ise bağımsızlığını ilan etmiştir tarihinde devletin adı Kazakistan Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir. Bugün Bağımsız Devletler Topluluğu içerisinde yer alan Kazakistan Cumhuriyeti bazı uluslar arası kuruluşlar üyesi ve kalkınmakta olan bir Türk Devletidir. Kazakistan ın yüz ölçümü 2,724,900 kilometre kare ve nüfusu kişidir. Kazakistan yıllarını kapsayan ekonomik tedbirlerle beş yeni devlet kuruluşu oluşturularak Yenilikçi Endüstriyel Kalkınma Programı ile Ekonomi politikalarında müdahaleci stratejiler geliştirmiştir. Bu stratejilerde temel amaç Kazak Hükümetinin ana gayesi, petrolden kazanımların ekonominin enerji dışındaki sektörlerini kalkındırmak, bu sayede ekonomide çeşitlilik sağlamak ve ekonominin petrole ve dolayısıyla dünya petrol fiyatlarına olan aşırı bağımlılığını kırmaktır. Kazakistan yeraltı kaynakları bakımından çok zengin bir ülkedir. Kazakistan da 1225 çeşit mineral içeren 493 yatak mevcuttur. Petrol, doğal gaz, kömür, demir, kurşun, çinko, uranyum, wolfram, alüminyum, asbest, barit, berilyum, bizmut, fosfat, titanyum, bor, altın bakır ve krom önemli madenlerdir. Kazakistan tungstende dünya birincisi, kromda, manganezde dünya ikincisi, bor rezervleri bakımından dünya üçüncüsü, molibden ve fosfatta ise dünya dördüncüsü olan bir ülkedir. Ülke doğal gaz rezervleri ile ilk 12 ülke arasında, petrol rezervleri ile ilk on üç ülke arasındadır. Kazakistan ın ihracat (Ocak-Ağustos 2007) ürünlerinden mineral ürünleri %70 i, metal ve metalden imal edilen ürünler %19,3 ü, Endüstriyel kimyasal ve ona yakın alanda üretilenler %4 ü yeraltı kaynaklarındandır. Orta Asya (Batı Türkistan) Türk Cumhuriyetleri yeni devletler olarak kurulduktan sonra SSCB döneminden kalan çok önemli çevre sorunlarını devir aldılar. Hazar Denizi nin, Aral Gölü nün ve bölgedeki öteki su kaynaklarının kirlenmesiyle oluşan çevre sorunları, çölleşme, erozyon, nükleer denemelere bağlı özellikle Kazakistan da ortaya çıkan çevresel sorunlar ve benzeri çevre sorunları bölgedeki yaşam kalitesinin giderek düşmesine yol açmaktadır. Kazakistan da da modern olmayan maden işletmeciliğinden dolayı önemli çevre

2 EYALETLER sorunları halkın sağlığını ve ekolojiyi tehdit eder duruma geldi. Bilimsel ve çağdaş araştırma yöntemleriyle madencilikten kaynaklanan çevre sorunlarına çözümler aranmaktadır. GİRİŞ Kazakistan 2,724,900 kilometre kare yüz ölçüme sahiptir. Kazakistan, Doğu ve kuzeybatı enlemleri arasında yer almaktadır. Ülke topraklarının ancak üçte birinden biraz fazlası ovalardan oluşur. Kazakistan topraklarının kalan %20 lik kısmını dağlık bölgeler oluşturur. Arazinin hemen yarısına yakını tepelik düzlükler ile platolardan meydana gelmiştir. Kazakistan ın kara sınırlarının Toplam uzunluğu km dir. Kazakistan da yedi binden fazla büyük-küçük akarsu vardır. Bu akarsuların çoğunluğu Hazar Denizi, Aral, Balkaş ve Tengiz göllerine doğru akarlar. Kazakistan sınırlarını aşarak Arktik denizine Ertis, Esim ve Tobıl nehirleri sularını boşaltır. Yayık ve Cem nehirleri Hazar Denizine akarlar. Aral Gölünü besleyen Sirderya nehridir. Güneyden İli, Karatal, Aksu, Lepsi ve kuzeyden Ayagöz, Bakanas ve Tokırau nehirleri Balkaş gölüne akarlar (KİB, 2008). Nüfusu kişidir (Ekim 2006). Ülke nüfusunun %58.9 unu Kazak Türkleri oluşturmaktadır. Ülkede kilometrekare başına 5,6 kişi düşer (Şekil 1). KAZAKİSTAN NÜFUSUNUN EYALETLERE GÖRE YOĞUNLUĞU PAVLADOR MANGISTAU KUZEY KAZAKİSTAN KOSTANAY KIZILORDA KARAGANDI JAMBIL GÜNEY KAZAKİSTAN DOĞU KAZAKİSTAN BATI KAZAKİSTAN ATIRAU AKTÖBE AKMOLA ALMATI NÜFUS YOĞUNLUĞU (Kişi/Km2) Şekil 1. Kazakistan ın Nüfusunun Eyaletlere Göre Nüfus yoğunluğu (Kişi/Km 2 ).

3 Kazak adı, mert, yiğit ve cesur anlamına gelmektedir (Çeçen, 2006). Kazak ismi, Türklerin bir boyunun adı olarak 15. yüzyıldan sonra ortaya çıkmıştır (Gömeç, 2006). Ülkenin resmi dili Kazakça (Eylül 1989 yılına kadar ülkenin resmi dili Rusçaydı.) ve başkenti Astana dır. Kazakistan ın kuzeyinde ve batısında Rusya Federasyonu, doğusunda Doğu Türkistan, güneyinde Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Hazar Denizi yer almaktadır. Kazakistan toprakları batıdan doğuya doğru yükselme eğilimi göstermektedir. Ülkenin güneyinde Aral Gölü bulunmaktadır. Ülkenin ekonomik yaşamında devlet sektörü ağırlığını korumakta (% 90), özel sektörde ise % 10 bir pay bulunmaktadır. Bağımsızlığın kazanılmasından itibaren Kazak yönetimi özelleştirmeyi önemsemiş, mülkiyet ve serbest pazar ekonomisine girmeye başlamış ve günümüzde ileri boyutlar ulaşmıştır. Türk Cumhuriyetleri içerisinde en zengin yeraltı kaynaklarına sahip olan Kazakistan, Türk dünyasının en önemli ülkelerinden biridir (TIKA, 1998). Bağımsızlığından bu yana Kazakistan diğer Orta Asya Cumhuriyetlerinden nispeten daha başarılı bir siyasi ve ekonomik çizgi izlemiştir. Ekonomideki büyüme, 2005 te % 9,4 ve 2006 da % 10.6 olmuştur (Benli, 2007; KİB, 2008). Bu sonuca göre, ülkede ekonomide ciddi bir artış söz konusudur. Özelleştirme ve ekonominin serbest rekabet ortamının yaygınlaşmasında çok önemli bir mesafe alınmıştır. Rakamlardaki zenginlik halka ve sokaklara yansımaya başlamıştır. Elbette bu başarıda zengin enerji kaynaklarının rolünün yanı sıra ülke yönetimindeki gerçekçi ve dengeleri gözeten akılcı yaklaşımın rolü büyük gözükmektedir (Bülbül, 2008). Kazakistan devlet olarak kurulduğunda ülkedeki Kazak nüfusu yeterli seviyede değildi. Ülkede Kazak nüfusunun yeterli olmasının sebebi, yılları arasında Kolhozlaşmanın sebep olduğu göç ve ölüm ile Rusların buraya Rus göçmen iskan etmeleri ve diğer milletler için bir çeşit sürgün yeri olarak kullanmasıdır (Saray, 1993). Bu yıllarda Kazakistan nüfusunun % 58.9 u Kazak, % 25.9 u Rus, % 1.5 i Alman, % 2.9 u Ukraynalı ve geriye kalanlar ise yaklaşık yüz yirmiye yakın değişik etnik gruplardan oluşmaktadır (Kaushık, 2001). Ülke nüfusunun %64,7 sini Kazak ve Türk Halkları ve %30,3 ünü Ruslar ve diğer halklar oluşturmaktadır yılından itibaren ülkede bir Kazaklaştırma politikası güdülmeye başlanmıştır. Bunun en önemli göstergesi bazı istisnalar dışında üst düzey tüm görevlere Kazakların getirilmeye başlanmasıdır (Kırımlı, 1995). Kazakistan Cumhuriyeti nin kurulmasından önce ilk bağımsızlık sinyalleri Aralık 1986 yılında çıkan olaylarla başladı (Budak, 1999). Kazakistan SSCB nin dağılmasıyla birlikte 25 Ekim 1990 yılında egemenliğini, 16 Aralık 1991 yılında ise bağımsızlığını ilan etmiştir tarihinde devletin adı Kazakistan Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir (TIKA, 1995). Ülkede idari yapılandırma eyalet şeklindedir (Şekil 2). 14 eyalete sahip ve

4 bugün Bağımsız Devletler Topluluğu içerisinde yer alan Kazakistan Cumhuriyeti bazı uluslar arası kuruluşlar üyesi ve kalkınmakta olan bir Türk Devletidir (TIKA, 1998). Şekil 2. Kazakistan ın komşuları ve eyaletleri haritası ( /eng /map_of_kazakhstan_files). Kazakistan ekonomik ve sosyal sorunlara öncelik vererek, ülke ekonomisine istikrar sağlamış, halkın refah seviyesini yükseltmiş ve bunların ötesinde demokrasiyi geliştirip sağlamlaştırma konusunda başarılı adımlar atmaya başlamıştır. Bu bağlamda hukuk sisteminin yeniden inşası ve reel olarak işleyen bir serbest ekonomi modeli kurulmaya çalışılmaktadır. Son anayasal reform paketi, Kazakistan ın geleceği için çok isabetli ve büyük bir adım olmuştur (D. Kaletayev, 2009). Topraklarının büyük bölümü alçak ovalar ve bozkırlarla kaplı olmakla birlikte, güneydoğu kesiminde Tanrı Dağlarının (Tiyen-Şen) dağlarının uzantısı olan dağlar, kuzeydoğu kesiminde Altay dağları yükselir. Topraklarının büyük bölümü taşlı çöller ve çorak bozkırlarla kaplıdır. Tarıma uygun alanlar kuzey kesimde bulunur. Ülkenin güneyinde, özellikle Alma Ata yakını ile Sırderya (Seyhan) ırmağı boyunca verimli topraklar mevcuttur.

5 Sırderya nın yanı sıra, Kazakistan ın başlıca akarsuları arasında Balaözen, Ertis, Jayık (Ural), Köşim, Ulva, Kaldıgaytı, Oyıl, Embi, Sarısu, İli, Çu, İşim Sağız, İlek, Jem, Carın, Karalat, Aksu, İle, Or, Ubagan, Şağan, Irgız, Olkeyek, Nura, Yesil, Ayat ve Tobal ırmakları da bulunur. Bu bozkırlarda birçok tuz gölü mevcuttur. Aral, Balkaş, Tuz Gölü, Zaysan gölü, Markagöl, Sasıkgöl, Alaköl, Arıs köli, Aşçıköl, Kusmurın gölü, Karakoyun kölü, Şaklar gölü, Aralsor gölü, Tengiz gölü, Seletitengiz, Sarıkopa gölü Kazakistan ın başta gelen önemli gölleridir. Bu göllere ilave olarak Sırdarya, Kapşagay (İle), Buktırma (Ertis) önemli baraj gölleridir. Aral gölünün su hacmi 1960 tan bu yana %60 azalmıştır. Bu azalmanın başlıca sebebi sulama amacıyla suyun dağıtılması ve diğer kullanımlar sonucunda olmuştur. Aral gölü K-G 435 km ve D-B 290 km. uzunluğunda olup en derin yeri 65 metredir. Kurum sürecinden önce 1060 km 3 su hacmine sahip olan gölde, en küçüğü bir hektar alana sahip, 1130 irili ufaklı ada bulunmaktaydı. Dünyanın en büyük dördüncü gölü olan Aral gölüne ( km 2 ) dökülen Sırderya ve Amuderya nehirleri, SSCB yönetimince, 1960 yılından itibaren pamuk ziraati için güney Kazakistan ın ve Özbekistan ın su gereksinimini sağlamak amacıyla nehirleri sulamaya yönlendirdi. Beslenemeyen Aral gölü günden güne küçülerek, %40 oranında su kaybederek, kurumaya başladı. Kazakistan da 1225 çeşit mineral içeren 493 yatak olduğu bilinmektedir (Şekil 3, Şekil 4). Kazakistan ın doğal kaynaklarının dünya karşılaştırması yapılacak olunursa Ülke uranyum, krom, kurşun ve çinko yataklarının zenginliği ile dünya ikincisi, mangan itibariyle dünya üçüncüsü, bakır itibariyle dünya beşincisi, kömür, demir ve altın ile dünya sıralamasında ilk on ülke arasında, alüminyum rezervleri ile ilk on yedi ülke arasında, doğal gaz rezervleri ile ilk 12 ülke arasında, petrol rezervleri ile ilk on üç ülke arasındadır, Kazakistan doğal kaynaklarının ekonomik boyutunu incelecek olursak a) Kazakistan ın keşfedilmiş maddi doğal zenginliği iki trilyon ABD Doları ndan fazladır, b) İstihracı mümkün olan doğal zenginliği 1.1 trilyon ABD Doları tutmaktadır, c) Mineral ve doğal kaynaklar kompleksinin istihraç edilmekte olan kısmı endüstriyel üretiminin % 57.6 sını oluşturur, d) Petrol ve doğal gaz % 20.2, ferro metaller % 8.6, demir dışı metaller % 11.6 dır, e) Metalik bizmut, süngersi titanyum, kil ve rafine bakır, mangan ve konsantreleri üretiminin % 90 ı, petrol, metalik çinko ve kurşun üretiminin %80 i, doğal gaz, kömür, demir cevheri ve krom üretiminin %50 den fazlası ihraç edilmektedir (Seylehanov, 2007).

6 Şekil 3. Kazakistan ın petrol ve gaz sahaları haritası ( /eng /map_of_kazakhstan_files). Kazakistan önemli petrol ve doğal gaz rezervleriyle dünya enerji pazarları için büyük öneme sahiptir (Benli, 2007). Önümüzdeki on yıl içinde Kazakistan dünyanın en önde gelen petrol üreticisi ve ihracatçılarından biri olmaya namzettir. Petrole sahip ülkeler arasında tespit edilen petrol rezervlerine göre 12.sırada ve üretimde ise 23.sıradadır. Kazakistan da belirlenen hidrokarbon rezervleri 179 yatak arasında dağılmıştır. Bu yatakların 89 u petrol, 30 u petrolgaz ve 17 si gazdır. Kazakistan ın batı bölgesinde bulunan dört eyalette (Batı Kazakistan, Atırau, Mangıstau ve Aktöbe) petrol rezervlerinin %90 ı bulunmaktadır.

7 AKMOLA EYALETİ ALMATI EYALETİ YÜZEY KAPLAMA İNŞAAT TAŞI İNŞAAT KUMU KİREÇTAŞI KÖMÜR ANTİMON TİTANYUM URANYUM DEMİR İÇERMEYEN MADEN FİLİZİ URANYUM VOLFRAM BAKIR GÜMÜŞ KURŞUN-ÇİNKO AKTÖBE EYALETİ ATIRAU EYALETİ HİDROKARBON SERT KİL SİLİSYUM BİTÜMLÜ KATA JİPS ASBEST KÖMÜR FOSFORİT YAPI TAŞI SERAMİK KİLİ İNŞAAT KUMU TUĞLA KİLİ TUZ JİPS BİTUM BOR GAZ PETROL-GAZ GAZ-PETROL PETROL HİDROKARBON BATI KAZAKİSTAN DOĞU KAZAKİSTAN ÇAKIL YATAĞI İNŞAAT KUMU TUĞLA KİLİ KARBONAT ÇÖMLEK KİLİ SERAMİK KİLİ KİREÇ ÇİMENTO HAMMADDESİ BOR DEMİR İÇERMEYEN MADEN HİDROKARBON Seri 1 KUM VE ÇAKIL KÖMÜR KAPLAMA TAŞ FELDİSPAT TUZ BARİT TİTANYUM MOLİBDEN TANTAL VE NİYOBYUM KALAY ÇİNKO KURŞUN BAKIR POLİMETAL METAL GÜNEY KAZAKİSTAN JAMBIL PETROL VE GAZ ALÇITAŞI CAM KUMU İNŞAAT TAŞI KİREÇ TAŞI BARİT FOSFORİT DEMİR KALAY VE ÇİNKO URANYUM METAL TUĞLA KİLİ KUM VE ÇAKIL İNŞAAT TAŞI ALÇITAŞI KAPLAMA TAŞI FOSFAT TAŞI MOLİBDEN BAKIR METAL Şekil 4. Kazakistan ın yeraltı kaynakları. Eyaletlere göre dağılımları (KİB, 2008).

8 EYALETLER KİL HARÇ KUMU KİREÇTAŞI FLUORİT RHODUSİTE ASBEST KAYA KRİSTALİ KALAİT VE BARİT PİEZOOPTİK HAMMADDELER KÖMÜR TUGSTEN MOLYBDENUM ÇİNKO BAKIR MANGENEZ DEMİR METAL KARAGANDI MİNERAL BOYALAR TUZ İNŞAAT KUMU ÇİMENTO ASBEST ATEŞE DAYANIKLI KİL KÖMÜR DEMİR KOBALT NİKEL TİTAN GÜMÜŞ BOKSİT METAL KOSTANAY GAZ PETRP VE GAZ PETROL YAPI TAŞI İNŞAAT KUMU KUM VE ÇAKIL KİL VANADYUM MOLİBDEN VE DEMİR METAL KIZILORDA KUVARTZ KUMU KİL KAPLAMA TAŞI KİREÇ TAŞI İNŞAAT KUMU İNŞAAT TAŞI ELMAS DEMİR TİTAN VE ZİRKON URANYUM METAL KUZEY KAZAKİSTAN MANGISTAU KİREÇTAŞI İNŞAAT KİREÇİ ÇAKIL TAŞI TUZ, SODYUM SÜLFAT FOSFORİT, MANGANEZ, YRANYUM, DEMİR LİNYİT HİDROKARBON CAM KUMU KİREÇTAŞI FİRUZE VE MALAKİT MAGNEZYUM TUZU SERAMİK KİLİ SODYUM SÜLFAT İNŞAAT KUMU ÇİMENTO HAM MADDESİ KUM VE ÇAKIL TUZ TUĞLA KİLİ MOLİBDEN VE RENYUM İNDİYUM VE KADMİYUM SELENYUM VE TELLURYUM KALAY VE ÇİNKO BAKIR GÜMÜŞ KÖMÜR PAVLADOR KAZAKİSTAN'IN JEOTERMAL SAHALARI PAVLADOR MANGISTAU KUZEY KAZAKİSTAN KIZILORDA KOSTANAY KARAGANDI JAMBIL GÜNEY KAZAKİSTAN DOĞU KAZAKİSTAN BATI KAZAKİSTAN ATIRAU AKTÖBE ALMATI AKMOLA JEOTERMAL YATAK SAYISI Şekil 4 ün devamı

9 Bu yataklardan Tengiz (800 milyon ton), Korolevskoe (30,5 milyon ton), Kenbay (30,8 milyon ton), Özen, Jetibay, Kalamkas, Karajanbas, Janajol, Embi, Kaşagan (7 milyar ton kapasiteli) ve Karaşıganak yatakları önemli bir yere sahiptir. Tespit edilen kömür rezervlerine göre tüm dünya rezervinin %4 üne sahiptir. Karagandı, Ekibastuz ve Turgay kömür havzaları en önemli sahalarıdır (Kozıbayev ve Majıtov, 2004). Kazakistan da petrol ve gaz endüstrisinde önemli projeler geliştirilmektedir. Bu amaçla önemli yatırımları gerçekleştiren ve planlayan şirketlerin projelerini sıralayacak olursak; KazMunayGaz şirketi nin Tengiz ve Batı Hazar projesi, Kuzey-Hazar projesi, Kurmangazı projesi, Töb-Karagan projesi, Jemçujina ve Hvalınskoe, Tsentralnoe projeleridir. Kazakistan da Pavlodar Petrokimya Fabrikası (yıllık üretim kapasitesi 5 milyon ton), Şımkent petrol üretim fabrikası (yıllık üretim kapasitesi 7,5 milyon ton) ve Atırau fabrikası (yıllık üretim kapasitesi 6 milyon ton) olmak üzere üç petrol işleme tesisi bulunmaktadır. Ayrıca, Mangıstau eyaletinde Kazak gaz işletme fabrikası (kapasitesi 1,5 milyar m 3 ), Aktöbe eyaletinde Janajol fabrikası (kapasitesi 0.7 milyar m 3 ) ve Atırau eyaletinde Tengiz gaz üretim fabrikası (kapasitesi 3 milyar m 3 ) Kazakistan daki önemli gaz işletme tesisleridir. Kazakistan kömür rezervleri bakımından da oldukça zengin bir ülkedir (Şekil 4). Önemli kömür rezervlerine sahip ülkeler arasında 10. sıradadır. Kömür ülkenin elektrik enerjisinin %78 ini karşılamaktadır. Kazakistan ın ülke rezervinin %87,7 sine sahip olan büyük kömür üreticileri Pavlodar eyaletinde Bogatır Akses Kömür (ülke rezervinin %42,8 ine sahip), Vostoçnıy kesiğinde Avrasya Enerji Şirketi (ülke rezervinin %20,7 sine sahip), Maykuben-Vest şirketleri ve Karagandı eyaletinde Mitall Steel Temirtau un kömür departmanı (%12,3) ve KazakhMys şirketinin Borlı kömür departmanıdır (%8,7). Kazakistan da petrol ve doğalgaz sektöründen sonra ülkedeki ikinci en önemli sanayi kolu metalürjidir. Barit, bor, gümüş, volfram, demir, manganez, krom, nikel, kobalt, bakır, kurşun, çinko, boksit, uranyum, vanadyum, titanyum, asbest, alüminyum, bizmut ve bazı nadir topraklar ülkenin önemli madenleridir. Ülkenin başlıca ihraç ürünleri bakır, uranyum, çelik, kurşun ve çinkodur (Şekil 4). Kazakistan belirlenen bakır rezervleri bakımından dünyada üçüncü sıradadır. Kazakistan ın Doğu Kazakistan, Kuzey Kazakistan, Mangıstau ve Pavlador eyaletlerinde önemli bakır yatakları mevcuttur. Ayrıca Kanada ve Avustralya dan sonra en büyük üçüncü uranyum üreticisidir. Uranyumun tüm dünya rezervlerinin %20 si Kazakistan dadır. Güney Kazakistan, Kuzey Kazakistan ve Mangıstau eyaletlerinde önemli uranyum yatakları mevcuttur. Kazak hükümeti 2010 yılına kadar 7 uranyum yatağını hizmete sunmayı planlamaktadır. Kazakistan ın Güney Bölgesinde, Pavlador eyaletinde, gelişen kurşun ve

10 çinko sanayi Kazakistan ekonomisine önemli bir katkı sağlamaktadır. Karagandı da üretilen çelik kazak ekonomisine önemli gelir kazandırmaktadır. Kazakistan da demirin önemli bir kısmı Lisakov, Kostanay ve Temirtav dan çıkartılmaktadır. Kazakistan da Akmola Eyaletinde dünyanın en büyük altın yataklarından biri olan Vasilkovskoye altın madeni bulunmaktadır. Ayrıca Doğu Kazakistan ve Pavlador eyaletlerinde de altın çıkarılmaktadır. Krom Kazakistan ın önemli madenlerinden biridir. Aktöbe eyaletinde tespit edilen krom rezerv miktarı 400 milyon tondur. Kazakistan ekonomisine manganez (Karagandı eyaletinde), boksit, kobalt, nikel (Kostanay eyaletinde), vanadyum (Kızılorda eyaletinde), elmas, kalay (Kuzey Kazakistan eyaletinde), barit, (Mangıstau eyaletinde) madenleri de hatırı sayılır katkı sağlamaktadır. Kazakistan ın elektrik enerjisinin %78 i ve kokkimya üretiminin %100 ü kömürden sağlanmaktadır. Kazakistan ın önemli termik santralleri ise Pavlodar ve Ekibastuz da bulunmaktadır. Kazakistan da enerji üretimi MW Kurulu kapasiteye sahiptir. Kazakistan 54 termal enerji santraline (kurlu kapasitenin %85 ini oluşturur), 5 hidroelektrik ve 1 nükleer enerji santraline sahiptir. Kazakistan ın çevre sorunlarının başında su, hava ve toprak kirliliği gelmektedir. Bunu zararlı atıklar izler. Su kirliliği: Kazakistan komşularına göre en hareketsiz su kaynaklarına sahiptir. Su kaynaklarında önemli ölçüde yerleşmiş kirlilik söz konusudur. Özellikle kent yakınları ve sanayi merkezlerindeki sanayi atıkları ve atık su arıtma tesislerinin yetersiz olması nedeniyle kirlilik daha fazladır. Aral gölü aşırı su çekimi nedeniyle kurumaya yüz tutmuştur. Tarım ilaçları ve kimyasal gübrelerle göl kirletilmiştir. Hava kirliliği: çok yüksek orandadır. Enerji üretimi, demir ve demir dışı metalürji tesisleri, hava kirliliğinin başlıca nedenleridir. Toprak kirliliği: maden, petrol-gaz üretimi, radyasyon, termik santraller toprak kirlenmesine neden olmaktadır (Yüksel, 2002 ve Yüksel, 2003). Zararlı atıklar: Tehlikeli atık birikimi endişe vermektedir. Yıllık tehlikeli katı atık miktarı yaklaşık 800 milyon tondur. Semey nükleer deneme alanı; 1,8 milyon hektar alan kaplamaktadır. Yaklaşık iki milyon kişi bu riskli bölgede yaşamaktadır. YERALTI KAYNAKLARININ ARANMASI, İŞLETİLMESİ VE ÇEVRE SORUNLARI Yeraltı kaynaklarının işletilmesi a) Açık işletmeler, b) Kapalı işletmeler (galeriler) ve c) Sondajlar şeklinde olmaktadır. Yeraltı kaynaklarının aranması için jeolojik araştırmalar, jeofizik araştırmalar, araştırma sondajları, uzaktan algılama, jeokimyasal yöntemler kullanılmaktadır. Yeraltı kaynaklarının işletilmesiyle oluşan çevre sorunları endüstriyel

11 amaçlı faaliyetler sonucu oluşan çevre problemleri kadar önemlidir. Yeraltı kaynaklarının işletilmesi esnasında ve sonrasında ciddi çevre sorunları ile karşılaşılmaktadır. Yeraltı kaynaklarının modern ve çağdaş olmayan yöntemlerle işletilmesi sonucu akarsular, göller, denizler, yeraltı suları, toprak ve hava kirliliği olmaktadır. Çevre sorunlarını: a) Geçmişten gelen: rasgele ve bilinçsizce yeraltı kaynaklarının işletilmesi sonucu oluşmuş; b) Mevcut: günümüzde süre gelen ve önlem alınmadan yapılan işletme faaliyetleriyle oluşan ve c) Gelecek nüfus artışı ve ekonomik gelişmenin sonucu endüstriyel talebi karşılama amacıyla oluşacak çevre sorunları olarak sınıflandırabiliriz. Kazakistan da Hazar ve Aral gölü nün kirlenmesi ile oluşan çevre sorunları başta gelir. Rusya nın Avrupa daki topraklarının yaklaşık üçte ikisinin sularını toplayan Volga, Hazar ın kuzeyine tarım ilaçları, deterjanlar, ağır metaller, petrol ve atık su gibi endüstriyel, evsel ve tarımsal atıklar taşır. Oral deltasından Tengiz petrol yataklarına dek uzanan bölgede, zehirli fenoller ve petrol atıkları biyolojik açıdan verimli olan suları kirletir, kirlilik izin verilen değerlerin dört ila altı katına ulaşmaktadır. Aral gölü nün sularının çekilmesiyle açıkta kalan aşındırıcı tuzlar ve tarım ilacı gibi zehirli atıklar rüzgarla taşınır; bölgede yaşayan milyonlarca insan ise bu tozları soluyarak müzmin hastalıklara tutulmaktadır. XXI.y.y en önemli sorunlarından birisi küresel ekolojik tehditlere neden olan çevre sorunlarının gittikçe artması ve yaygınlaşmasıdır. Ayrıca, Kazakistan nükleer denemelerin kurbanı olmuştur (Nazarbayev, 1997). XX.yüzyıldan miras alınan nükleer kirlilik hala büyük sorun olarak Kazakistan da büyük meseledir. Çevre sorunlarının açık biçimde ortaya çıktığı bölgelerden biri de Hazar Denizi ndeki kirliliktir. Bu kirlilik Hazar a kıyısı olan ülkeleri de yakından ilgilendirmektedir. Hazar Denizi nin, Aral Gölü nün ve bölgedeki öteki su kaynaklarının kirlenmesiyle oluşan çevre sorunları, çölleşme, erozyon, nükleer denemelere bağlı özellikle Kazakistan da ortaya çıkan çevresel sorunlar ve benzeri çevre sorunları bölgedeki yaşam kalitesinin giderek düşmesine yol açmaktadır (Özcan, 2008). Kazakistan da sağlık sorunlarında önemli bir etken de çevre sorunlarıdır. Bu sorunlar sırasıyla a) Semey de ki nükleer denemeler ve nükleer endüstrinin atıkları, b) Hızla kurumakta olan Aral gölü nün ortaya çıkardığı kirlilik,

12 c) Baykonur uzay istasyonunun sebep olduğu endüstri kirliliği, d) Doğu Kazakistan da büyük çapta yapılan maden üretimi ve sanayileşmeye bağlı olarak, Sırderya nehri sularında ortaya çıkan, çinko, kurşun, bakır, kadmiyum, siyenit, radonit ve diğer toksin ve radyoaktif madde zehirlenmesi, e) Büyük çaptaki kimya endüstrisi ve tarım atıklarının sebep olduğu sağlık sorunlarıdır. Termal enerji santrallerinin %80 e yakın bölümü kömür yakıtlı olup ülkenin kuzey doğusunda sıklıkla kurulmuştur. Kazakistan ın güney bölgelerindeki hidroelektrik enerji üretimine elverişli akarsu potansiyeli yeterince değerlendirilememiştir. Kazakistan ın komşu ülkelerden enerji ithalatına bağımlılığının giderek arttığı görülmektedir. SONUÇ VE TARTIŞMA Kazakistan ın gelecekteki başlıca hedefi küresel ekonomiyle bütünleşebilmektir. Bu amaçla yüksek katma değerli ve yüksek teknolojiye sahip modern ve çok yönlü bir ekonomi oluşturulmak istenmektedir. Enerji sektörü bu hedefe ulaşmak için iyi bir alt yapı olarak görülmektedir. Ekonomi politikalarında müdahaleci stratejiler (beş yeni devlet kuruluşu oluşturularak Yenilikçi Endüstriyel Kalkınma Programı ile yıllarını kapsayan ekonomik tedbirlerle) izleyen kazak hükümetinin temel amacı, petrolden kazanımların ekonominin enerji dışındaki sektörlerini kalkındırmak, bu sayede ekonomide çeşitlilik sağlamak ve ekonominin petrole ve dolayısıyla dünya petrol fiyatlarına olan aşırı bağımlılığını kırmaktır. Yeraltı kaynakları bir ülkenin zenginliğidir. Küresellik çerçevesinde değerlendirilmelidir. Yeraltı kaynakları işletilirken modern ve çağdaş yöntemler kullanılmalıdır. Yeraltı kaynaklarının işlenmesi çevre gözetilerek yapılmalıdır. Geçmişten devir alınan su ve toprak kirliliği ile mücadele programları geliştirilmelidir. Aral gölü ilksel morfolojisine kavuşturulmalıdır. Enerji üretimi çevre ve ekoloji dikkate alınarak yeniden yapılandırılmalıdır. Atık yönetimi çevresel değerler dikkate alınarak yeniden düzenlenmelidir. KAYNAKLAR Benli, A. O., 2007, Kazakistan Ülke Profili. T. C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi (İGEME), 41s. Ankara. Budak, F., 1999, Kazakistan Dünü, Bugünü, Yarını. 370 s., Ocak yayınları, Ankara. Bülbül, M., 2008, Kazakistan Cumhuriyetinde Yürütme ve Yasama Fonksiyonu. YASAMA, Sayı: 8, Ocak-Şubat-Mart-Nisan 2008.

13 Çeçen, A, 2006, Türk Devletleri, 3. baskı, Ankara, 2006, s Gömeç, S., 2006, Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi, 3. baskı, Ankara, 2006, s. 71. Hatipoğlu, T. 2006, Kazakistan Ülke Raporu. İthalat Genel Müdürlüğü. Kaletaev, D. A, 2009, Kazakistan, Geleceğe Yol Alan Ülke Ulusal Lider Etkeni. 145 s. İstanbul Kaushık, D., 2001, Orta Asya Cumhuriyetleri: 10 yıllık Bağımsızlık Döneminin Bilançosu, Avrasya Etüdleri 20, Özel Sayı, Yaz Kozıbaev, M. K. ve Majıtov, S. F., 2004, Kazakistan Cumhuriyeti, Genel Türk Tarihi (Edit. Hasan Celal Güzel/Ali Birinci), Yeni Türkiye Yayınları. KİB, 2008, Kazakistan Dünyadaki Yatırımın Yeni Merkezi, Türk İşadamları ve Yatırımcıları için Kazakistan Rehberi. Kazakistan İstanbul Başkonsolosluğu (KİB), İstanbul, 2008, 279s. Kırımlı, M., 1995, Milliyetçiliğin Ortaya Çıkışı ya da Bağımsız Kazakistan ın Yeni Stratejisi, Avrasya Etüdleri, C. 2, S. 2, 1995, s. 3. Nazarbayev, N., 1997, Yüzyılların Kavşağında. Bilig Yayınları, Ahmet Yesevi Üni. Yrd. Vak. S. 246, Ankara Özcan, A., 2008, Bölgesel ve Küresel Çevre Sorunları Karşısında Türkiye İle Türk Cumhuriyetleri İşbirliğinin Gerekliliği: Yeni Bir Ortak Çevre Stratejisi Önerisi. Saray, M., 1993, Kazak Türkleri Tarihi-Kazakların Uyanışı, İstanbul, 1993, s. 10. TIKA, 1995, Kazakistan Ülke Raporu, TIKA, Ankara, 1995, s. 15. TIKA, 1998, Kazakistan Ülke Raporu, TIKA, Ankara, 1998, s. 9. Seylehanov, Y. 2007, Kazakistan Yeni Gelişme Aşamasında ( Yüksel, F. A. 2002; Environmental Problems arising from operation of undergroond resources.10 Jahre Unabhangigkeit der Republik Kadsachstan, 18/19 Mai 2002, Köln. Yüksel, F. A., 2003; Kazakistan da Yer Altı Kaynaklarının Kullanılmasında Oluşan Çevre Sorunları. İstanbul üniversitesi 550. Kuruluş Yılı Etkinlikleri Çerçevesinde, İ.Ü. Coğrafya Bölümü ve İ.Ü. Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü, Sırrı Erinç Sempozyumu 2003 Coğrafya, Eylül 2003, İstanbul, Genişletilmiş Bildiri Özetleri, s Yüksel, F. A., 2009, Kazakistan ın Yeraltı Kaynakları Ve Çevre Sorunları. İstanbul Üniversitesi Avrasya Enstitüsü, Avrasya Konferansları. 17 Aralık 2009, Beyazıt- İstanbul.

14 Internet Siteleri n_files/kazakhstan_map.jpg&imgrefurl= &usg= MIUDxD7jAWoZIuO_vYPSQCJsGRU=&h=829&w=816&sz=135&hl=tr&start=4 &um=1&itbs=1&tbnid=yg8ectyzv6yu6m:&tbnh=144&tbnw=142&prev=/images%3fq%3 Dkazakistan%2Bmap%26um%3D1%26hl%3Dtr%26sa%3DX%26rlz%3D1W1GGLR_tr%26 tbs%3disch:

Grafik 14 - Yıllara Göre Madencilik ve Taş Ocakçılığı Faaliyetlerinin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla İçerisindeki Payı ( )

Grafik 14 - Yıllara Göre Madencilik ve Taş Ocakçılığı Faaliyetlerinin Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla İçerisindeki Payı ( ) MADEN Madencilik sektörünün ülke üretimindeki payı giderek artmaktadır. TÜİK Ulusal Hesaplar İstatistiklerine göre 1998 fiyatlarıyla iktisadi faaliyet kollarına göre incelendiğinde; Grafik 14 te de görüldüğü

Detaylı

Coğrafya Proje Ödevi. Konu: Hindistan ve Nijerya nın Ekonomik Özellikleri. Kaan Aydın 11/D

Coğrafya Proje Ödevi. Konu: Hindistan ve Nijerya nın Ekonomik Özellikleri. Kaan Aydın 11/D Coğrafya Proje Ödevi Konu: Hindistan ve Nijerya nın Ekonomik Özellikleri Kaan Aydın 11/D---1553 Hindistan ın Genel Özellikleri DEVLETİN ADI: Hindistan Cumhuriyeti BAŞKENTİ: Yeni Delhi YÜZÖLÇÜMÜ: 3.287.590

Detaylı

3. DÜNYA MİNERAL VE METAL İSTATİSTİKLERİ^

3. DÜNYA MİNERAL VE METAL İSTATİSTİKLERİ^ 3. DÜNYA MİNERAL VE METAL İSTATİSTİKLERİ^ Dünya ve Türkiye Madenciliğine Toplu Bakış, Aralık, 1983 Madencilik Özel Sayısında 1982 yılına kadar verilen dünya mineral istatistiklerine kalındığı yerden devam

Detaylı

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI Anlaşmalar Genel Müdürlüğü KAZAKİSTAN

T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI Anlaşmalar Genel Müdürlüğü KAZAKİSTAN T.C. BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI Anlaşmalar Genel Müdürlüğü I. ÜLKE PROFİLİ A) Genel Bilgiler Resmi Adı : Kazakistan Yönetim Biçimi : Cumhuriyet Başkenti : Astana Başlıca Kentleri : Astana, Almatı,

Detaylı

RUSYA FEDERASYONU ÜLKE RAPORU 14.04.2015

RUSYA FEDERASYONU ÜLKE RAPORU 14.04.2015 RUSYA FEDERASYONU ÜLKE RAPORU 14.04.2015 RUSYA FEDERASYONU ÜLKE RAPORU 14.04.2015 YÖNETİCİ ÖZETİ Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Rusya Federasyonu na ihracat yapan 623 firma

Detaylı

AR& GE BÜLTEN. Türkiye de Maden Sektörü

AR& GE BÜLTEN. Türkiye de Maden Sektörü Türkiye de Maden Sektörü Hande UZUNOĞLU Temel sanayi girdilerine ham madde sağlayan bir sektör olan Madencilik, ülkemiz temel sektörleri arasında önemli bir yer teşkil ediyor. Nitekim ülkemiz hem çeşitlilik

Detaylı

Tarih Sayı Konu. İlgi: Ekonomi Bakanlığının 05.10.2011 tarih ve B.19.0.SBG.0.07.01-724-2359 sayılı yazısı.

Tarih Sayı Konu. İlgi: Ekonomi Bakanlığının 05.10.2011 tarih ve B.19.0.SBG.0.07.01-724-2359 sayılı yazısı. ÇARŞAMBA TİCARET YE SAHAYI ODASI TOBB GENEL SEKRETERLİĞİKE ÇAY MAHALLESİ KÜÇÜK HAMAM SOK. KO:6/A TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ ÇARŞAMBA / SAMSUN Tarih Sayı Konu T/ 10/2011 0411 / 2JSYj Kazakistan

Detaylı

MALZEMELERİN GERİ KAZANIMI

MALZEMELERİN GERİ KAZANIMI MALZEMELERİN GERİ KAZANIMI PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1 DEMİR DIŞI METALLERİN GERİ DÖNÜŞÜMÜ Demir dışı metaller (non-ferrous metals) arasında temel olarak bakır, çinko, kurşun, alüminyum, nikel,

Detaylı

MADEN SEKTÖRÜ/ AKSARAY

MADEN SEKTÖRÜ/ AKSARAY MADEN SEKTÖRÜ/ AKSARAY Ramazan ÖZDEMİR T.C.AHİLER KALKINMA AJANSI AKSARAY YATIRIM DESTEK OFİSİ İçindekiler 1. MADENCİLİK... 3 1.1. Aksaray ın Maden Potansiyeli... 3 1.2. Aksaray daki Maden Kaynaklarının

Detaylı

MTA DA MADEN ARAMACILIĞI VE YENİ YAKLAŞIMLAR

MTA DA MADEN ARAMACILIĞI VE YENİ YAKLAŞIMLAR MTA DA MADEN ARAMACILIĞI VE YENİ YAKLAŞIMLAR Abdurrahman TABLACI* Doğal kaynakların insan ve toplum yaşamındaki önemi bilinmektedir. Yaşamı fonksiyonel hale getiren araç ve gereçlerin % 99 u doğal kaynaklardan,

Detaylı

Orta Asya daki satranç hamleleri

Orta Asya daki satranç hamleleri Orta Asya daki satranç hamleleri Enerji ve güvenlik en büyük rekabet alanı 1 Üçüncü on yılda Hazar Bölgesi enerji kaynakları Orta Asya üzerindeki rekabetin en ön plana çıktığı alan olacak. Dünya Bankası

Detaylı

4. RAKAMLARLA TÜRKİYE MADENCİLİĞİ^

4. RAKAMLARLA TÜRKİYE MADENCİLİĞİ^ 4. RAKAMLARLA TÜRKİYE MADENCİLİĞİ^ Bu bölümde Türkiye'nin toplam ihracat ve ithalatındaki madenciliğin payına ilişkin bilgiler verilmiştir. Ayrıca Türkiye'nin 1987 yılı madencilik üretim değerleri, enerji

Detaylı

TÜRK DÜNYASI VE ORTA ASYA TÜRK CUMHURİYETLERİ ÜZERİNE JEOPOLİTİK BİR DEĞERLENDİRME

TÜRK DÜNYASI VE ORTA ASYA TÜRK CUMHURİYETLERİ ÜZERİNE JEOPOLİTİK BİR DEĞERLENDİRME TÜRK DÜNYASI VE ORTA ASYA TÜRK CUMHURİYETLERİ ÜZERİNE JEOPOLİTİK BİR DEĞERLENDİRME Doç. Dr. Hamza AKENGİN Marmara Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Giriş Orta Asya Türk Cumhuriyetleri

Detaylı

KAZAKİSTAN A YATIRIM AVANTAJLARI, ÜRETİM VE TİCARET İMKANLARI

KAZAKİSTAN A YATIRIM AVANTAJLARI, ÜRETİM VE TİCARET İMKANLARI Kazakistan Cumhuriyeti Yatırım ve Kalkınma Bakanlığı Kazakistan Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu KAZAKİSTAN A YATIRIM AVANTAJLARI, ÜRETİM VE TİCARET İMKANLARI Genel Bilgiler Milli Bayrak Milli Amblem

Detaylı

TÜRKİYE DE MADENLER ve ENERJİ KAYNAKLARI AHMET KASA COĞRAFYA ÖĞRETMENİ AH-Nİ ANADOLU LİSESİ

TÜRKİYE DE MADENLER ve ENERJİ KAYNAKLARI AHMET KASA COĞRAFYA ÖĞRETMENİ AH-Nİ ANADOLU LİSESİ TÜRKİYE DE MADENLER ve ENERJİ KAYNAKLARI AHMET KASA COĞRAFYA ÖĞRETMENİ AH-Nİ ANADOLU LİSESİ Genel Kavramalar Maden: Yerkabuğunun çeşitli derinliklerinden çıkarılan ve ekonomik değeri olan minerallere denir.

Detaylı

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA CEVAP 1: (TOPLAM 10 PUAN) 1.1: 165 150 = 15 meridyen fark vardır. (1 puan) 15 x 4 = 60 dakika = 1 saat fark vardır. (1 puan) 12 + 1 = 13 saat 13:00 olur. (1 puan) 1.2:

Detaylı

KAZAKİSTAN ÜLKE RAPORU EYLÜL 2018 İTKİB HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON ARGE ŞUBESİ

KAZAKİSTAN ÜLKE RAPORU EYLÜL 2018 İTKİB HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON ARGE ŞUBESİ KAZAKİSTAN ÜLKE RAPORU EYLÜL 2018 İTKİB HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON ARGE ŞUBESİ Genel Bilgiler Dış Ticaret Bilgileri Türkiye ile Dış Ticaret Hazırgiyim ve Konfeksiyon Dış Ticareti Kazakistan'ın Dış Ticaret

Detaylı

KONYA İLİ NEDEN YATIRIMLARI İÇİN SANAYİ SEKTÖRÜ

KONYA İLİ NEDEN YATIRIMLARI İÇİN SANAYİ SEKTÖRÜ KONYA İLİ SANAYİ SEKTÖRÜ YATIRIMLARI İÇİN 10 NEDEN KONYA BİR YATIRIM CENNETİ HALİNE GELMEKTEDİR KONYA İLİ SANAYİ SEKTÖRÜ YATIRIMLARI İÇİN10 NEDEN 1. Genç ve Nitelikli İnsan Kaynağı 2. Stratejik Konum 3.

Detaylı

DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ

DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ İSTANBUL TİCARET ODASI DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ KAZAKİSTAN ÜLKE RAPORU Güncelleme Tarihi: 23 Haziran 2005 Ülke No: 79- MD I- GENEL BİLGİLER DIŞ TİCARET ARAŞTIRMA SERVİSİ Resmi Adı : Kazakistan Cumhuriyeti

Detaylı

T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI 2013 RUSYA FEDERASYONU

T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI 2013 RUSYA FEDERASYONU T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI 2013 RUSYA FEDERASYONU GENEL BİLGİLER TABLOSU Resmi Adı Rusya Federasyonu Başkenti Moskova Resmi Dil Rusça Bağımsızlık Tarihi 24 Ağustos 1991 Yüzölçümü 17.075.400 km 2 Nüfus 142,8

Detaylı

MADEN SEKTÖRÜ GÖRÜNÜMÜ

MADEN SEKTÖRÜ GÖRÜNÜMÜ MADEN SEKTÖRÜ GÖRÜNÜMÜ Ülkemizin karmaşık jeolojik ve tektonik yapısı çok çeşitli maden yataklarının bulunmasına olanak sağlamıştır. Günümüzde dünyada yaklaşık 90 çeşit madenin üretimi yapılmaktayken ülkemizde

Detaylı

YOZGAT İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

YOZGAT İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI YOZGAT İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Yozgat ili Kızılırmak Nehrinin İç Anadolu Bölgesinde çizmiş olduğu yay içerisinde yer alan Bozok yaylası üzerindedir. Coğrafi bakımdan Başkent'e yakın olması ve Doğu

Detaylı

İZMİR TİCARET ODASI FAS KRALLIĞI ÜLKE RAPORU

İZMİR TİCARET ODASI FAS KRALLIĞI ÜLKE RAPORU İZMİR TİCARET ODASI FAS KRALLIĞI ÜLKE RAPORU ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ AĞUSTOS 2014 Hazırlayan: Zeynep Küheylan Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü Uzman Yardımcısı TEMEL BİLGİLER Ülke Adı: Fas Krallığı

Detaylı

ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI

ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE Türkiye önümüzdeki yıllarda artan oranda enerji ihtiyacı daha da hissedecektir. Çünkü,ekonomik kriz dönemleri

Detaylı

2017 YILI MADEN SEKTÖRÜ GÖRÜNÜMÜ RAPORU

2017 YILI MADEN SEKTÖRÜ GÖRÜNÜMÜ RAPORU 2017 YILI MADEN SEKTÖRÜ GÖRÜNÜMÜ RAPORU İstanbul Maden İhracatçıları Birliği Binler MADEN SEKTÖR GÖRÜNÜMÜ 2017 yılında 156,7 milyar USD olarak gerçekleşen ülkemiz toplam ihracatından %3 pay alan madencilik

Detaylı

ÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK

ÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK ÇEVRE KORUMA ÇEVRE Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Çevre Kirlenmesi İnsanoğlu, dünyada 1,5 milyon yıl önce yaşamaya başlamıştır. Oysa yer küre 5,5 milyar yaşındadır. Son 15 yıl içinde insanoğlu, doğayı büyük ölçüde

Detaylı

COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701

COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701 COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701 Türkiye de Arazi Kullanımı Türkiye yüzey şekilleri bakımından çok farklı özelliklere sahiptir. Ülkemizde oluşum özellikleri birbirinden farklı

Detaylı

ALMANYA KUZEY REN VESTFALYA BÖLGE RAPORU

ALMANYA KUZEY REN VESTFALYA BÖLGE RAPORU İZMİR TİCARET ODASI ALMANYA KUZEY REN VESTFALYA BÖLGE RAPORU Gürhan DEMİREL Dış Ekonomik İlişkiler Müdürlüğü Uzman Yardımcısı Kasım 2008 Kuzey Ren Vestfalya (Nord Rhein Westfalen) Almanya nın kuzey batısında,

Detaylı

METSAN. Yeniden Endonezya:

METSAN. Yeniden Endonezya: METSAN SAYI: 14 Kasım 2017 Yeniden Endonezya: Pazar Geliştirme Çalışmalarımız Sürüyor Geçen yıl Big 5 Yapı Fuarı sebebiyle bulunduğumuz Endonezya nın Cakarta kentine bu kez bayi ağı oluşturma ve pazar

Detaylı

YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI YENİ SİSTEM

YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI YENİ SİSTEM T.C. B A Ş B A K A N L I K H A Z İ N E M Ü S T E Ş A R L I Ğ I YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI YENİ SİSTEM 01.10.2009 Sunum Planı Yeni Teşvik Sisteminin Hedefleri Teşvik Unsurları Yeni Teşvik Sisteminin

Detaylı

2004 yılında 929 milyon Dolar olan değerli maden ve mücevherat ihracatımız, %62 artışla 2008 yılı sonunda 1.5 milyar Dolara ulaşmıştır.

2004 yılında 929 milyon Dolar olan değerli maden ve mücevherat ihracatımız, %62 artışla 2008 yılı sonunda 1.5 milyar Dolara ulaşmıştır. AFRİKA ÜLKELERİNDE MÜCEVHER SEKTÖRÜ İstikrarlı ve sürekli gelişimiyle büyümeye devam eden Türk Mücevherat Sektörü, son yıllarda gösterdiği ivmeyle altın ve mücevher sektörünün dünya genelinde önde gelen

Detaylı

MADEN SEKTÖR GÖRÜNÜMÜ

MADEN SEKTÖR GÖRÜNÜMÜ MADEN SEKTÖR GÖRÜNÜMÜ 2016 yılında 142,1 milyar USD olarak gerçekleşen ülkemiz toplam ihracatından %2,7 pay alan madencilik sektörü ihracatı, bir önceki yıla göre %3,1 lik azalışla 3,79 milyar USD olarak

Detaylı

qwertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqw ertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwer tyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwerty

qwertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqw ertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwer tyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwerty qwertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqw 1 ertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwer tyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwerty Petrolden Başka Enerjı Kaynakları Var mıdır? uiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwertyui

Detaylı

İTALYA. Sanayi,Turizm,Ulaşım

İTALYA. Sanayi,Turizm,Ulaşım İTALYA FİZİKİ ÖZELLİKLERİ Coğrafi konum Yer şekilleri İklimi BEŞERİ ÖZELLİKLERİ Nüfusu Tarım ve hayvancılık Madencilik Sanayi,Turizm,Ulaşım İTALYANIN KİMLİK KARTI BAŞKENTİ:Roma DİLİ:İtalyanca DİNİ:Hıristiyanlık

Detaylı

Finlandiya nın Tarihçesi

Finlandiya nın Tarihçesi Finlandiya Yüzölçümü :338.145 km 2 Nüfusu :5.175.783 İdare şekli :Cumhuriyet Başkenti :Helsinki Önemli şehirleri :Tampere, Espoo, Turku Dili :Fince Dini :Hristiyanlık Para birimi :Euro, Fin Markası Finlandiya

Detaylı

TARIM: Ülkemizde farklı iklim özellikleri görülmesi farklı tarım ürünlerinin yetişmesine sebep olmaktadır.

TARIM: Ülkemizde farklı iklim özellikleri görülmesi farklı tarım ürünlerinin yetişmesine sebep olmaktadır. ÜLKEMİZİN KAYNAKLARI VE EKONOMİK FAALİYETLER TARIM: Ülkemizde farklı iklim özellikleri görülmesi farklı tarım ürünlerinin yetişmesine sebep olmaktadır. Buğday Un,Pamuk dokuma, zeytin, ayçiçeği- yağ, şeker

Detaylı

BİTLİS İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

BİTLİS İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI BİTLİS İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Bitlis ili, Doğu Anadolu Bölgesinde yer almakta olup, engebeli bir topoğrafyaya sahiptir. Ahlat Ovasıyla, bir düzlük gibi Bitlis in kuzeydoğusundan Van Gölüne doğru

Detaylı

Ekonomiyi Etkileyen Etmenler (Faktörler): 1- Coğrafi Etmenler. 2- Doğal Kaynaklar. 3- Teknolojik Gelişmeler. 4- İhtiyaç ve İstekler

Ekonomiyi Etkileyen Etmenler (Faktörler): 1- Coğrafi Etmenler. 2- Doğal Kaynaklar. 3- Teknolojik Gelişmeler. 4- İhtiyaç ve İstekler Ekonomiyi Etkileyen Etmenler (Faktörler): 1- Coğrafi Etmenler 2- Doğal Kaynaklar 3- Teknolojik Gelişmeler 4- İhtiyaç ve İstekler 5- Devletin Katkısı ve Desteği Tarımı Destekleyen Kurum ve Kuruluşlar: 1-Tarım

Detaylı

BULGARİSTAN ÜLKE RAPORU 05.02.2015

BULGARİSTAN ÜLKE RAPORU 05.02.2015 BULGARİSTAN ÜLKE RAPORU 05.02.2015 BULGARİSTAN ÜLKE RAPORU 05.02.2015 YÖNETİCİ ÖZETİ Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Bulgaristan a ihracat yapan 585 firma bulunmaktadır. 31.12.2013

Detaylı

MADENCİLİK 2014-01-28 14:09:33

MADENCİLİK 2014-01-28 14:09:33 MADENCİLİK 2014-01-28 14:09:33 2 Madencilik Sanayi Polonya, toplam 10.3 milyar ton kömür eşdeğerinde (tce) kömür rezervine sahiptir. Başlıca taş kömürü yatakları Yukarı Silesia ve Lublin havzasında bulunmaktadır.

Detaylı

TÜRKİYE DE MADENCİLİK SEKTÖRÜ

TÜRKİYE DE MADENCİLİK SEKTÖRÜ TÜRKİYE DE MADENCİLİK SEKTÖRÜ Madencilik, tarım ile birlikte toplumların hammadde ihtiyaçlarını sağlayan iki temel üretim alanından biridir. Sektör, hem ekonomiye doğrudan yaptığı katkı, hem de imalat

Detaylı

1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL

1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL Kömür ve Doğalgaz Öğr. Gör. Onur BATTAL 1 2 Kömür yanabilen sedimanter organik bir kayadır. Kömür başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş, diğer kaya tabakalarının arasında

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI. Gökhan BAŞOĞLU

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI. Gökhan BAŞOĞLU YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI İÇERİK 1. DÜNYADAKİ VE ÜLKEMİZDEKİ ENERJİ KAYNAKLARI VE KULLANIMI 1.1 GİRİŞ 1.2 ENERJİ KAYNAKLARI 1.3 TÜRKİYE VE DÜNYADAKİ ENERJİ POTANSİYELİ 2. YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

Detaylı

Title of Presentation. Hazar Havzası nda Enerji Mücadelesi Dr. Azime TELLİ 2015 ISTANBUL

Title of Presentation. Hazar Havzası nda Enerji Mücadelesi Dr. Azime TELLİ 2015 ISTANBUL Title of Presentation Hazar Havzası nda Enerji Mücadelesi Dr. Azime TELLİ 2015 ISTANBUL İçindekiler 1- Yeni Büyük Oyun 2- Coğrafyanın Mahkumları 3- Hazar ın Statüsü Sorunu 4- Boru Hatları Rekabeti 5- Hazar

Detaylı

ENDÜSTRİYEL KORUYUCU BOYALAR. Bosad Genel Sekreterliği

ENDÜSTRİYEL KORUYUCU BOYALAR. Bosad Genel Sekreterliği ENDÜSTRİYEL KORUYUCU BOYALAR Bosad Genel Sekreterliği SEKTÖR ANALİZİ Endüstriyel koruyucu boyalar talep hacminin %5 ini ve küresel boya satışlarının %7 sini oluşturmaktadır. Koruyucu boyaların hacimsel

Detaylı

YGS-LYS ALAN SIRA DERS İÇERİK SINIF

YGS-LYS ALAN SIRA DERS İÇERİK SINIF MART 1. Nüfus LYS-1 Nüfus politikaları *Nüfus politikası nedir, niçin uygulanır *Nüfus politikaları LYS-2 Nüfus ve ekonomi *Nüfusun dağılışını etkileyen faktörler *Yerleşme doku ve tipleri *Yapı tipleri

Detaylı

HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015

HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015 HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015 YÖNETİCİ ÖZETİ Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Hollanda ya ihracat yapan 361 firma bulunmaktadır. 30.06.2015 tarihi itibariyle Ekonomi Bakanlığı

Detaylı

TÜRKİYE NİN MADENLERİ

TÜRKİYE NİN MADENLERİ TÜRKİYE NİN MADENLERİ Gökmen ÖZER/ Coğrafya Öğretmeni Kars Selim Şehit Teğmen Gökhan Yaşartürk Lisesi Madencilik ile ilgili bazı terimler Maden Yer kabuğunun çeşitli derinliklerinden çıkarılan ve ekonomik

Detaylı

(1. Görsel materyalleri ve verileri kullanarak dünyada nüfus ve ekonomik faaliyetlerin dağılışının nedenleri hakkında çıkarımlarda bulunur.

(1. Görsel materyalleri ve verileri kullanarak dünyada nüfus ve ekonomik faaliyetlerin dağılışının nedenleri hakkında çıkarımlarda bulunur. ÜNİTE: ÜLKEMİZ VE DÜNYA ÖĞRENME ALANI: Küresel Bağlantılar Kazanımlar: (1. Görsel materyalleri ve verileri kullanarak dünyada nüfus ve ekonomik faaliyetlerin dağılışının nedenleri hakkında çıkarımlarda

Detaylı

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Ülkemizin güney doğusunda yer alan bölge nüfus ve yüzölçümü en küçük bölgemizdir. Akdeniz, Doğu Anadolu Bölgeleriyle, Suriye ve Irak Devletleriyle

Detaylı

Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı,

Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, GELECEĞİN SORUNLARI SU Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı, ekonomik kalkınma, enerji üretimi,

Detaylı

Tarım, yeryüzündeki belli başlı üretim şekillerinden en gerekli ve yaygın olanıdır. Tarımın yapılış şekli ve yoğunluğu, ülkelerin gelişmişlik

Tarım, yeryüzündeki belli başlı üretim şekillerinden en gerekli ve yaygın olanıdır. Tarımın yapılış şekli ve yoğunluğu, ülkelerin gelişmişlik TARIM VE EKONOMİ Tarım, yeryüzündeki belli başlı üretim şekillerinden en gerekli ve yaygın olanıdır. Tarımın yapılış şekli ve yoğunluğu, ülkelerin gelişmişlik düzeyine bağlıdır. Bazı ülkelerde tarım tekniği

Detaylı

BÖLÜMLERİ: - 1. Adana Bölümü - 2. Antalya Bölümü YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ: AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Akdeniz Bölgesi

BÖLÜMLERİ: - 1. Adana Bölümü - 2. Antalya Bölümü YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ: AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Akdeniz Bölgesi AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Bölge yurdumuzun güneyinde, Akdeniz boyunca bir şerit halinde uzanır. Komşuları Ege, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleri, Suriye, Kıbrıs

Detaylı

İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ

İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ İNSAN VE ÇEVRE A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? B. DOĞAYI KONTROL EDEBİLİYOR MUYUZ? C. İNSANIN DOĞAYA ETKİSİ A. DOĞADAN NASIL YARARLANIYORUZ? Canlıların hareket etme, büyüme ve yaşamlarını sürdürebilmeleri

Detaylı

COĞRAFYA SON TEKRAR AHMET BURAK KARGI 29 NİSAN 2016

COĞRAFYA SON TEKRAR AHMET BURAK KARGI 29 NİSAN 2016 COĞRAFYA SON TEKRAR AHMET BURAK KARGI 29 NİSAN 2016 TÜRKİYE NİN COĞRAFİ KONUMU ÖZEL KONUM MATEMATİK KONUM Yükselti, Karasallık, Denizellik, Dağların uzanış doğrultusu, yer şekilleri, Kıta, Yol gibi ifadeleri

Detaylı

ENERJİ ÜRETİMİ VE ÇEVRESEL ETKİLERİ

ENERJİ ÜRETİMİ VE ÇEVRESEL ETKİLERİ ENERJİ ÜRETİMİ VE ÇEVRESEL ETKİLERİ Prof. Dr. Ferruh Ertürk Doç. Dr. Atilla Akkoyunlu Çevre Yük. Müh. Kamil B. Varınca 31 Mart 2006 İstanbul İçindekiler İÇİNDEKİLER...İ ÇİZELGELER LİSTESİ...İİİ ŞEKİLLER

Detaylı

MADEN SEKTÖRÜ DOĞAL TAŞ RAPORU. Türk doğaltaş üreticilerinin uluslararası pazardaki rekabet gücünü arttırmaktır.

MADEN SEKTÖRÜ DOĞAL TAŞ RAPORU. Türk doğaltaş üreticilerinin uluslararası pazardaki rekabet gücünü arttırmaktır. TÜRK MERMER MADEN VAKFI Sektöre Yön Veriyoruz 2017 MADEN SEKTÖRÜ & DOĞAL TAŞ RAPORU Türk Mermer Maden Vakfı olarak birinci önceliğimiz Türk doğaltaş üreticilerinin uluslararası pazardaki rekabet gücünü

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK

Detaylı

Troy. Troy Holding tarafından kurulan Troy Madencilik;

Troy. Troy Holding tarafından kurulan Troy Madencilik; Al Zn Co Ni Cu Pb Sn Au Ag Holding tarafından kurulan Madencilik; Temel metaller (bakır, krom, çinko, kurşun, nikel, kalay, alüminyum, demir) başta olmak üzere metal ve minerallerde Türkiye ve dünyada

Detaylı

Değişen Dünyada Güçlü İşletmeler Olmak. GİRİŞİM EĞİTİM ve DANIŞMANLIK MERKEZİ

Değişen Dünyada Güçlü İşletmeler Olmak. GİRİŞİM EĞİTİM ve DANIŞMANLIK MERKEZİ Değişen Dünyada Güçlü İşletmeler Olmak GİRİŞİM EĞİTİM ve DANIŞMANLIK MERKEZİ DIYARBAKıR ın İÇİNDE BULUNDUĞU EKONOMİK ORTAM 2 DIYARBAKıR GENEL BİLGİLER Nüfus Diyarbakır: 1.607.437 Türkiye:76.667.864 KOBİ

Detaylı

ULUSAL FAALİYET VE ÜRÜN SINIFLAMASI US - 97 SEKTÖR NO ÜRÜN TANIMLAMASI

ULUSAL FAALİYET VE ÜRÜN SINIFLAMASI US - 97 SEKTÖR NO ÜRÜN TANIMLAMASI ULUSAL FAALİYET VE ÜRÜN SINIFLAMASI US - 97 SEKTÖR NO KOD ÜRÜN TANIMLAMASI 20 DEMİR - ÇELİK DIŞINDAKİ ANA METAL SANAYİİ 20.1 DEĞERLİ METALLERİN ÜRETİMİ 20.1.01 Gümüş (işlenmemiş, yarı işlenmiş veya toz

Detaylı

AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI

AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI AVUSTURYA VE MACARİSTAN DA TAHIL VE UN PAZARI Avusturya da un üretimi sağlayan 180 civarında değirmen olduğu tahmin edilmektedir. Yüzde 80 kapasiteyle çalışan bu değirmenlerin ürettiği un miktarı 500 bin

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ

AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ AVUSTURYA ÜLKE RAPORU Şubat 2009 B.Ö. AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ ŞUBESİ 1 I. GENEL BİLGİLER Resmi Adı : Avusturya Cumhuriyeti Yönetim Şekli

Detaylı

2011 Aralık ayında en fazla ihracat, 1,7 milyar USD ile

2011 Aralık ayında en fazla ihracat, 1,7 milyar USD ile Değerlendirme www.madencilik-turkiye.com Onur Aydın Jeoloji Mühendisi Madencilik Türkiye Dergisi onur@madencilik-turkiye.com Maden Sektörünün 2011 Yılı İhracat Rakamlarının Değerlendirilmesi 2012 Ocak

Detaylı

SUUDİ ARABİSTAN ÜLKE RAPORU

SUUDİ ARABİSTAN ÜLKE RAPORU SUUDİ ARABİSTAN ÜLKE RAPORU 24.03.2016 YÖNETİCİ ÖZETİ Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Suudi Arabistan a ihracat yapan 545 firma bulunmaktadır. 31.12.2015 tarihi itibariyle Ekonomi

Detaylı

KÜRESEL OTOMOTİV OEM BOYALARI PAZARI. Bosad Genel Sekreterliği

KÜRESEL OTOMOTİV OEM BOYALARI PAZARI. Bosad Genel Sekreterliği KÜRESEL OTOMOTİV OEM BOYALARI PAZARI Bosad Genel Sekreterliği SEKTÖR ANALİZİ Otomotiv OEM boyaları dünyanın en büyük boya segmentlerinden biridir. Otomotiv OEM boyaları, 2011 yılında toplam küresel boya

Detaylı

İş Ortamında İnorganik Toz Ölçüm ve Analiz Yöntemleri. Öğr. Gör. Alpaslan Ertürk Maden Yük. Mühendisi Dokuz Eylül Üniversitesi

İş Ortamında İnorganik Toz Ölçüm ve Analiz Yöntemleri. Öğr. Gör. Alpaslan Ertürk Maden Yük. Mühendisi Dokuz Eylül Üniversitesi İş Ortamında İnorganik Toz Ölçüm ve Analiz Yöntemleri Öğr. Gör. Alpaslan Ertürk Maden Yük. Mühendisi Dokuz Eylül Üniversitesi Tozların Sınıflandırması 1- Fibrojenik Tozlar (solunum sistemine zararlı olanlar)

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR --

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR -- YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ Prof. Dr. Zafer DEMİR -- zaferdemir@anadolu.edu.tr Konu Başlıkları 2 Yenilenebilir Enerji Türkiye de Politikası Türkiye de Yenilenebilir Enerji Teşvikleri

Detaylı

ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER

ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER ÜLKEMİZDE ENERJİ ARZ GÜVENLİĞİ VE ALINAN TEDBİRLER TÜRKİYE BİRİNCİL ENERJİ TALEBİ Türkiye Birincil Enerji Talebi (Milyon TEP) 61% Son 13 yılda: Politik istikrar 77 124 İsikrarlı ekonomik büyüme İyileşen

Detaylı

2018-EKİM İHRACAT DEĞERLENDİRME RAPORU

2018-EKİM İHRACAT DEĞERLENDİRME RAPORU 2018-EKİM İHRACAT DEĞERLENDİRME RAPORU OCAK-EKİM 2018 1. EKİM AYI DEĞERLENDİRMESİ 1.1 Türkiye İhracatı TR 2017 EKİM TR 2018 EKİM TR 2018/2017 (Milyar $) (Milyar $) % Değişim 13,91 15,73 13,1% 2018 yılı

Detaylı

MADEN SEKTÖR GÖRÜNÜMÜ

MADEN SEKTÖR GÖRÜNÜMÜ MADEN SEKTÖR GÖRÜNÜMÜ 2015 yılında 143,7 milyar USD olarak gerçekleşen ülkemiz toplam ihracatından %2,7 pay alan madencilik sektörü ihracatı, bir önceki yıla göre %16 lık azalışla 3,9 milyar USD olarak

Detaylı

ULUSAL FAALİYET VE ÜRÜN SINIFLAMASI US - 97

ULUSAL FAALİYET VE ÜRÜN SINIFLAMASI US - 97 ULUSAL FAALİYET VE ÜRÜN SINIFLAMASI US - 97 SEKTÖR NO KOD ÜRÜN TANIMLAMASI 27 2720 DEMİR - ÇELİK DIŞINDAKİ ANA METAL SANAYİİ 27 2720.1 DEĞERLİ METALLERİN ÜRETİMİ 27 2720.1.01 Gümüş (işlenmemiş, yarı işlenmiş

Detaylı

Tablo : Türkiye Su Kaynakları potansiyeli. Ortalama (aritmetik) Yıllık yağış 642,6 mm Ortalama yıllık yağış miktarı 501,0 km3

Tablo : Türkiye Su Kaynakları potansiyeli. Ortalama (aritmetik) Yıllık yağış 642,6 mm Ortalama yıllık yağış miktarı 501,0 km3 Dünyadaki toplam su miktarı 1,4 milyar km3 tür. Bu suyun % 97'si denizlerde ve okyanuslardaki tuzlu sulardan oluşmaktadır. Geriye kalan yalnızca % 2'si tatlı su kaynağı olup çeşitli amaçlar için kullanılabilir

Detaylı

2018-ŞUBAT İHRACAT DEĞERLENDİRME RAPORU

2018-ŞUBAT İHRACAT DEĞERLENDİRME RAPORU 2018-ŞUBAT İHRACAT LENDİRME RAPORU OCAK-ŞUBAT 2018 1 2018-ŞUBAT İHRACAT LENDİRME RAPORU 1. ŞUBAT AYI LENDİRMESİ 1.1. Türkiye İhracatı TR 2017 ŞUBAT TR 2018 ŞUBAT TR 2018/2017 (Milyar $) (Milyar $) % Değişim

Detaylı

Metal yüzeyinde farklı korozyon türleri

Metal yüzeyinde farklı korozyon türleri Metal yüzeyinde farklı korozyon türleri + - + 2 2 - - 2 2 Borunun dış ve iç görünümü ile erozyon korozyon Çatlak korozyonunun görünüm Metalde çatlak korozyonun oluşumu ve çatlak Oyuk korozyonu ve oluşumu

Detaylı

Krom Nedir? Krom Madeni Neden Önemlidir?

Krom Nedir? Krom Madeni Neden Önemlidir? On5yirmi5.com Krom Nedir? Krom Madeni Neden Önemlidir? Adana'nın Aladağ ilçesinde bulunan 3 milyar dolarlık krom rezervi bulunmasından sonra biz de krom madeni konusunu araştırdık. Yayın Tarihi : 29 Mart

Detaylı

Hidroelektrik Enerji. Enerji Kaynakları

Hidroelektrik Enerji. Enerji Kaynakları Hidroelektrik Enerji Enerji Kaynakları Türkiye de kişi başına yıllık elektrik tüketimi 3.060 kwh düzeylerinde olup, bu miktar kalkınmış ve kalkınmakta olan ülkeler ortalamasının çok altındadır. Ülkemizin

Detaylı

Su Yapıları I Su Kaynaklarının Geliştirilmesi

Su Yapıları I Su Kaynaklarının Geliştirilmesi Su Yapıları I Su Kaynaklarının Geliştirilmesi Yrd. Doç. Dr. Burhan ÜNAL Bozok Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Yozgat Su, tüm canlılar için bir ihtiyaçtır. Su Kaynaklarının

Detaylı

Enerji Ülkeleri.Rusya En Zengin..! 26 Ocak 2015

Enerji Ülkeleri.Rusya En Zengin..! 26 Ocak 2015 Enerji Ülkeleri.Rusya En Zengin..! 26 Ocak 2015 Dünyanın Enerji Kaynakları Konusunda En Zengin Ülkeleri A1 Capital Yorumu Coğrafya ve tarih kitaplarında ülkemiz için jeopolitik öneme sahip kilit ve kritik

Detaylı

KAYSERİ SANAYİ ODASI RUSYA ÜLKE RAPORU

KAYSERİ SANAYİ ODASI RUSYA ÜLKE RAPORU KAYSERİ SANAYİ ODASI RUSYA ÜLKE RAPORU 05.11.2018 RUSYA- Ülke Raporu Resmi Adı : Rusya Federasyonu Kısa Şekli : Rusya Yönetim Biçimi : Federal Yarı Başkanlık Başkent : Moskova Nüfus : 142.257.519 (Temmuz,

Detaylı

Çevre İçin Tehlikeler

Çevre İçin Tehlikeler Çevre ve Çöp Çevre Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü hava, su, toprak, doğal kaynaklar, belirli bir ortamdaki bitki ve hayvan topluluğu, insan ve bunlar arasındaki faaliyetleri içine alan ortamdır.

Detaylı

Kömür, karbon, hidrojen, oksijen ve azottan oluşan, kükürt ve mineral maddeler içeren, fiziksel ve kimyasal olarak farklı yapıya sahip bir maddedir.

Kömür, karbon, hidrojen, oksijen ve azottan oluşan, kükürt ve mineral maddeler içeren, fiziksel ve kimyasal olarak farklı yapıya sahip bir maddedir. KÖMÜR NEDİR? Kömür, bitki kökenli bir maddedir. Bu nedenle ana elemanı karbondur. Bitkilerin, zamanla ve sıcaklık-basınç altında, değişim geçirmesi sonunda oluşmuştur. Kömür, karbon, hidrojen, oksijen

Detaylı

HAZİRAN 2016 Gebze Ticaret Odası Ticaret Bölümü

HAZİRAN 2016 Gebze Ticaret Odası Ticaret Bölümü HAZİRAN 2016 Gebze Ticaret Odası Ticaret Bölümü Sayı: 2016/1 TÜRKİYE DE VE DÜNYA DA BOYA SEKTÖRÜ Son dönemde dünya boya sanayisi önemli değişikliklere sahne olmaktadır. Sektörde konsantrasyon, uzmanlaşma,

Detaylı

Ülkemizde Elektrik Enerjisi:

Ülkemizde Elektrik Enerjisi: Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik-Bilgisayar Bilim Kolu Eğitim Seminerleri Dizisi 6 Mart 8 Mayıs 22 Destekleyen Kuruluşlar: Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği

Detaylı

Fiziki Özellikleri. Coğrafi Konumu Yer Şekilleri İklimi

Fiziki Özellikleri. Coğrafi Konumu Yer Şekilleri İklimi KİMLİK KARTI Başkent: Roma Yüz Ölçümü: 301.225 km 2 Nüfusu: 60.300.000 (2010) Resmi Dili: İtalyanca Dini: Hristiyanlık Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 29.500 $ Şehir Nüfus Oranı: %79 Ekonomik Faal Nüfus

Detaylı

2010 YILI BOR SEKTÖR RAPORU

2010 YILI BOR SEKTÖR RAPORU Eti Maden Eti Maden İşletmeleri İşletmeleri Genel Genel Müdürlüğü 2010 YILI BOR SEKTÖR RAPORU MART 2011 ÖZET Dünya bor pazarı 2009 yılında dünya ekonomisinde yaşanan kriz nedeniyle önemli oranda daralmasının

Detaylı

ÇİN ÜLKE RAPORU 15.12.2014

ÇİN ÜLKE RAPORU 15.12.2014 ÇİN ÜLKE RAPORU 15.12.2014 ÇİN ÜLKE RAPORU 17.12.2014 YÖNETİCİ ÖZETİ BTSO Dış Ticaret Müdürlüğü nün kayıtlarına göre, Bursa dan Çin e ihracat yapan 86 firma bulunmaktadır. 31.12.2013 tarihi itibariyle

Detaylı

KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ

KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ Prof. Dr. Güven ÖNAL Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı 1 Sunumun Ana Konuları Dünya da Kömür ve Enerji Türkiye nin Kömür Rezervleri ve Üretimi Türkiye nin Enerji Durumu Yerli

Detaylı

MADEN KANUNU ve BU KAPSAMDA VERİLEN RAPORLAMA SİSTEMLERİ

MADEN KANUNU ve BU KAPSAMDA VERİLEN RAPORLAMA SİSTEMLERİ T.C. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI MADEN KANUNU ve BU KAPSAMDA VERİLEN RAPORLAMA SİSTEMLERİ Erdal Kaçmaz 29 Eylül 2011 1 İÇERİK Maden Kanununun Kapsamı Maden Grupları, Alanları ve Süreleri Kimler

Detaylı

SERAMİK SANAYİİ. Hazırlayan Birsen YILMAZ 2006. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi

SERAMİK SANAYİİ. Hazırlayan Birsen YILMAZ 2006. T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi SERAMİK SANAYİİ Hazırlayan Birsen YILMAZ 2006 T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi TÜRKİYE DE ÜRETİM Türkiye'de seramik ve çini yapımı, kökleri 8000 yıl öncesine uzanan

Detaylı

Dünyada Enerji Görünümü

Dünyada Enerji Görünümü 22 Ocak 2015 Dünyada Enerji Görünümü Gelir ve nüfus artışına paralel olarak dünyada birincil enerji talebi hız kazanmaktadır. Özellikle OECD dışı ülkelerdeki artan nüfusun yanı sıra, bu ülkelerde kentleşme

Detaylı

İlin yatırımlar yönünden cazibesi nedir? İlde hangi sektörler yatırımcıları çağırmaktadır?

İlin yatırımlar yönünden cazibesi nedir? İlde hangi sektörler yatırımcıları çağırmaktadır? İlin yatırımlar yönünden cazibesi nedir? İlde hangi sektörler yatırımcıları çağırmaktadır? 1. Konum (Taşımacılık ve Lojistik Avantaj) 2. Yetişmiş insan gücü 3. Zengin yer altı kaynakları (Maden, Termal)

Detaylı

ADANA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

ADANA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI ADANA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Adana ili, Türkiye'nin güneyinde Akdeniz Bölgesi'nin Doğu Akdeniz Bölümü'nde yer alan ve gerek sanayisi gerek ekonomisi ile Bölgenin önemli illerinden biridir Güneydoğu

Detaylı

1.1. MET. VE MALZ. MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM 1 GİRİŞ MİSYON VE VİZYON

1.1. MET. VE MALZ. MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM 1 GİRİŞ MİSYON VE VİZYON 1.1.1. MİSYON VE VİZYON MİSYON Ülkenin bir hammadde kaynağını yüksek teknoloji ürünü olan bir malzemeye dönüştürmek VİZYON Kendine bir hedef seçerek, girişimci olmak, üreteceği malzeme için plan kurmak

Detaylı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/6) Akreditasyon Kapsamı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/6) Akreditasyon Kapsamı Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/6) Deney Laboratuvarı Adresi : Yavuz Sultan Selim Cad. 118. Sokak No: 29 Dilovası 41455 KOCAELİ/TÜRKİYE Tel : 0 262 754 17 81 Faks : 0 262 754 19 84 E-Posta : EHSTurkey@sgs.com

Detaylı

YAKITLAR JEOLOJİSİ DERS PROGRAMI

YAKITLAR JEOLOJİSİ DERS PROGRAMI YAKITLAR JEOLOJİSİ DERS PROGRAMI Türkiye Enerji İstatistikleri ve Yorumlanması 1. KÖMÜR JEOLOJİSİ 1.1. Kömürü önemli kılan etmenler nelerdır? Tarihsel arkaplan, günümüz için taşıdığı önem 1.2. Kömürün

Detaylı

ZONGULDAK İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

ZONGULDAK İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI ZONGULDAK İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI ildir. Zonguldak ili, Batı Karadeniz Bölgesi nde, Karadeniz e batı ve kuzeyden kıyısı olan bir Genel Müdürlüğümüzün il ve yakın çevresinde gerek metalik madenlere

Detaylı

Şişecam, Yenişehir de dünya genelinde tek lokasyonda kurulu en büyük Cam Kompleksi nin yeni yatırımlarını açtı.

Şişecam, Yenişehir de dünya genelinde tek lokasyonda kurulu en büyük Cam Kompleksi nin yeni yatırımlarını açtı. Basın Bülteni Şişecam, Yenişehir de dünya genelinde tek lokasyonda kurulu en büyük Cam Kompleksi nin yeni yatırımlarını açtı. Şişecam, Yenişehir Cam Kompleksi nde yer alan Anadolu Cam Fabrikası 4. Cam

Detaylı

A. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ

A. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI 2013 A. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ 2. GENEL BİLGİLER TABLOSU (2012) RESMİ ADI : Amerika Birleşik Devletleri BAŞKENTİ : Washington D.C. RESMİ DİL : İngilizce BAĞIMSIZLIK TARİHİ :

Detaylı