İZMİR İN EKOTURİZM POTANSİYELİ. Dr. Mustafa BATUR ÖZET

Transkript

1 597 İZMİR İN EKOTURİZM POTANSİYELİ Dr. Mustafa BATUR ÖZET Son yllarda artan dünya nüfusu ve yoğun kentleşme süreci turizm insanlarn aktivitelerinde doğaya ve yerel kültüre yönelmesine sebep olmuştur. Bu yönelim, turizm kavramnn değişmesine ve gelişmesine yol açarken; ekoturizm ad altnda doğaya ve yerel kültüre saygl yeni bir turizm akm hzla yaylmştr. Özellikle son 30 ylda güçlenen ekoturizm akm; ülkeleri turizm potansiyellerini yeniden değerlendirme ve geleceğe dönük planlarn yeniden şekillendirme sürecine sokmuştur. Ekoturizm kapsamnda doğal alanlarla ilişkili yaklaşk 25 değişik faaliyet saylabilir. Çevre bilincini ön planda tutan, doğaya ve yerel kültüre saygl olan ekoturizm aktiviteleri için kullanlabilecek potansiyel alanlarn tespit edilerek koruma ve kullanma planlarnn yaplmas son derece önemlidir. Ekoturizm faaliyetleri kapsamnda değerli olan alanlarn çoğu, doğas bozulmamş ve görsel niteliği olan alanlardr. Bununla birlikte otantikliğini koruyabilmiş yerel kültür de ekoturizmin en önemli unsurlarndan birisidir. Bu bağlamda ekoturizm potansiyelini oluşturan doğal alanlarn ve yerel kültürün korunmas ve tantm büyük önem taşmaktadr. Köklü bir tarihi ve kendine has yerel kültüre sahip olan Ege Bölgesi nin en büyük kenti olan İzmir, ilçe ve köyleriyle büyük bir ekoturizm potansiyeline sahiptir. Doğal alan potansiyeli Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Orman Genel Müdürlüğü nün yönetimindeki alanlarda toplanmştr. Özellikle, milli parklar, tabiat parklar, sulak alanlar, tabiat antlar ve tescillenmemiş birçok doğa harikas alan, arz edilebilir potansiyellerdir. Ekoturizm potansiyelinin değerlendirilmesinde öenmli etkenlerden birisi de talep durumudur. İzmir genel olarak önemli bir turizm potansiyeline sahiptir. İzmir de bulunan birçok doğa derneğinin faaliyetleri ekoturizmin gelecekte daha da önem kazanacağnn işaretlerini vermektedir. Kentin zamanla almakta olduğu görünüm kenti oluşturan insanlardaki çevre bilincinin bir yansmasdr. Bu yüzden doğal çevreye duyarl nesiller yetiştirebilen bir toplumun kent planlamas da daha sağlkl olur. Unutulmamaldr ki; en önemli, en zor ve en uzun sürede tamamlanabilen, buna karşn en kolay tahrip edilebilen altyap kentin yeşil altyapsdr. Ekoturizmin ilkeleri ve öğretisi kent yaşamnda çevreye duyarllğ destekler niteliktedir. Bu bildiride; ekoturizm kavram ve önemi, İzmir ilinin ekoturizm konusundaki arz ve talep durumu, aktif kullanmdaki ekoturizm alanlar, henüz bilinmeyen ekoturim potansiyeline sahip alanlar ile şehir park ve bahçelerinin ekoturizm ile ilişkisine yönelik özet bir değerlendirmesi yaplmştr. Anahtar kelimeler: ekoturizm, doğa yürüyüşü, şehir park, kent orman

2 598 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / Kasım 2013 Ekoturizm Kavram ve Önemi Ülkelerin en önemli gelir kaynaklarndan birisi turizm sektörüdür. İyi yönetildiğinde doğaya ve çevreye zarar olmaz. Bu yüzden bacasz sanayi olarak da nitelendirilir. Son yllarda turizm sektöründe tarihi ve turistik yerler ile deniz ve güneşin çekiciliğini turistlere sunmak yeterli olmamaktadr. Bu yüzden turizmde doğal güzellikler ve yerel kültürün etkisi gittikçe artmştr. Bu iki unsurun içinde yer aldğ turistik aktiviteler daha fazla tercih edilmektedir. İnsan hayatnda doğann değerinin artmasyla, doğal alanlarda yaplacak faaliyetlerin sayg ve sorumluluk bilinci dahilinde olmas gerektiği vurgulanmaktadr. Turizm sektöründeki bu gelişmeler Ekoturizm kavramnn hzla gelişmesine neden olmuştur. Ekoturizm birçok kuruluş ve uzman tarafndan tanmlanmştr. Ancak genel olarak en çok kabul gören tanm Uluslararas Doğa Koruma Birliği (IUCN) nin yaptğ tanmdr. Buna göre Ekoturizm; doğay ve kültürel kaynaklar anlayarak korumay destekleyen, düşük ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik fayda sağlayan, bozulmamş doğal alanlara yaplan çevresel açdan sorumlu seyahat ve ziyaretlerdir. Ekoturizm kaynaklarnn temel bileşenleri doğal alanlar ve yerel kültürdür. Diğer çekicilikler (tarihi eserler, ulaşm, alşveriş olanaklar vb.) ise ekoturizmi destekleyen unsurlar olarak görülebilir. Bu bakmdan doğal alanlardaki zenginlik ve yerel kültürün orijinalliği büyük öneme sahiptir. Ekoturizm yok olan doğaya sahip çkma ve otantik yerel kültürü yerinde yaşamak ve hissetmek isteğinden doğar. Ekoturizm hem iç hem de dş turizmi ilgilendiren bir kavramdr. Ekoturizm, şehir yaşamndan sklan insanlar için ksa mesafeler dahilinde, yabanc turistler için ise uzun süreli seyahatler içine yerleştirilebilecek, doğa ile bütünleşik, farkl aktivite seçenekleri sunar. Ekoturizm ilkeleri olan bir turizm çeşididir. Bu konuda söz sahibi olan Dünya Turizm Örgütü (WTO) nün ekoturizmin amaçlar ve bileşenlerine yönelik kararlar şu şekildedir: Ekoturizmin amac; Turizmin doğal ve geleneksel çevreye verdiği tahribatn en alt düzeye indirilmesi, Turistlere ve yerel halka doğann ve geleneksel sosyo-kültürel çevrenin korunmasna yönelik eğitim verilmesi, Turizmin yerel halkn ihtiyaçlarnn karşlayan, yerel yönetim ve halkla işbirliği içinde gelişen sorumlu bir ticaret olarak özendirilmesinin sağlanmas, Koruma kapsamndaki (doğal ve sosyo-kültürel) alanlarn yönetim için kaynak ayrlmas, Turizmin negatif etkisinin en alt düzeye indirilmesi amacyla sosyo-kültürel ve doğal çevreye yönelik uzun vadeli takip ve değerlendirme programlarnn desteklenmesi, Turizmin yerel halkn geçimine katkda bulunmasn sağlayacak şekilde geliştirilmesinin temini, Turizmin gelişiminin yörenin sosyal ve çevresel kapasitesini artracak şekilde gelişmesinin temini, Çevreyle uyumlu, doğal ve geleneksel sosyo-kültürel yaşamla iç içe geçen, yöresel bitki örtüsünü ve yaban hayatn koruyan turizmin alt yap yatrmlarnn gerçekleştirilmesidir.

3 599 Ekoturizmin bileşenleri: Biyolojik çeşitliliğin korunmasna katkda bulunmas, Yerel halkn refahnn gözetilmesi, turistlerin ve yerel halkn bilinçlendirilmesinin sağlanmas, Küçük ölçekli işletmeler tarafndan küçük turist gruplarna hizmet verilmesi, Turistlerin ve yerel halkn turizm endüstrisi hakknda sorumlu hareket etmesinin sağlanmas, Geri dönüşü olmayan kaynaklarn en düşük düzeyde tüketilmesi, Turizm yönetimine yerel düzeyde katlmn önemsenmesi, İş frsatlarnn ve mülkiyetin yerel halk lehinde gelişmesinin gözetilmesi olarak tanmlanmaktadr (Web 2). Ekoturizm Çeşitleri Ekoturizm faaliyetleri incelendiğinde yaklaşk 25 i geçkin faaliyetin ekoturizm kapsamnda değerlendirildiği görülmektedir. Bu faaliyetlerden başlcalar Tablo 1 de özetlenmiştir.

4 600 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / Kasım 2013 Tablo 1: Başlca Ekoturizm Faaliyetleri Ekoturizm Faaliyeti İçeriği Doğa yürüyüşü Doğal alanlarda yaplan uzun ve zorlu yürüyüşler. Dağclk Sarp kayalara trmanmak ve zirveye ulaşma tutkusunun faaliyete dönüşmesi. Mağara turizmi Doğadaki mağaralarn gizemlerine olan merak ve keşfetme isteğinin faaliyete dönüşmesi. Yön bulma Doğada yön bulma faaliyeti. Atl yürüyüşü At binme tutkusu ile doğa sevgisinin birleşiminden doğan faaliyet. Doğa bisikleti Doğa koşullarnda bisiklete binme tutkusunun faaliyete dönüşmesi. Botanik turizmi Doğadaki bitkileri keşfetme azusunun faaliyete dönüşmesi. Yayla turizmi Yaylalardaki geleneksel yaşamn doğa ile bütünleşmesi sonucu ortaya çkan turizm çeşidi. Kuş gözlemciliği Doğadaki kuş çeşitlerinin turistik amaçl olarak gözlenmesi ve görsellenmesidir. Yaban hayat Yaban hayatnn turistik amaçl olarak gözlenmesi ve gözlemciliği görsellenmesidir. Foto safari Gezilip görülen yerlerdeki doğal güzelliklerin fotoğraflamak amacyla yaplan safari etkinlikleri. Akarsu turizmi Rafting, kano ve nehir kayağ etkinlikleri. Sportif olta balkçlğ Doğa ile bütünleşik sportif amaçl balk av aktiviteleri. Hava sporlar Doğal alanlarda yaplan, yamaç paraşütü, yelken kanat, planör, paraşüt, balon etkinlikleri. Kş turizmi Dağlk alanlarda yaplan kayak ve rekreasyon etkinlikleri. Tarm ve çiftlik turizmi Krsal alanlarda rekreatif amaçl yaplan tarmsal etkinlikler. İzcilik Özellikle çocuk ve gençlerin bedenen ve ruhen doğada disipline edildiği ve eğitildiği aktivitelerdir. Kamp karavan turizm Doğann sakinliğinde dinlenme amaçl yaplan konaklamalar. Golf turizmi Sporun doğa ile birleştiği bir çeşit spor aktivitesi. Gem safari Doğada bulunan süs taşlarnn toplanarak koleksiyon yapma faaliyeti. Festival turizmi Doğa veyerel kültür ile bütünleşik festivaller (Yörük festivalleri, deve güreşleri, yünüm (böğet) vb.)

5 601 Dünyada ve Türkiye de Ekoturizm Dünyadaki turizm faaliyetleri uluslararas Dünya Turizm Örgütü (WTO) tarafndan yönlendirilmektedir yl Birleşmiş Milletler tarafndan Dünya Ekoturizm Yl olarak ilan etmiştir. Bunda ekoturizmin ekonomik gelişme potansiyeline sahip olmas ile iyi planlanp, idare edildiğinde doğal çevrenin korunmas için güçlü bir araç olma özelliği taşmas önemli rol oynamştr. Ekoturizm pazarnn giderek büyüdüğü 90 l yllarda, 43 milyon Amerikalnn ekoturizm faaliyetine katldğ, Yunanistan a gelen 3 milyon İngiliz turistin % 19 unun ekoturist olduğu, Fransa da ylda 15 milyon kişinin trekking yaptğ belirlenmiş, ayrca Avrupa ülkelerinin pek çoğunun ülke turizmi için ayrdklar payn önemli bir ksmnn bu amaca yönelik harcandğ, yaplan araştrmalarda ortaya çkmştr (Batur ve diğ, 2013). Dünyada bilinen önemli baz ekoturizm destinasyonlar Güney Afrika, Costa Rica, Endonezya, Alaska, Belize, Güney Amerika bölgelerinde bulunur. Bu bölgelere dünyann bütün ülkelerinden ekoturizm amaçl ziyaretçiler gelmekte ve her yl ziyaretçi saylarnda büyük artşlar yaşanmaktadr (Tablo 2). Tablo 2. Dünyadaki Baz Ekoturizm Destinasyonlarnn Ziyaretçi Oranlar (Wood, 2002) Ülke Artş oran (%) Yllk Artş (%) Güney Afrika ,3 Kosta Rika Endonezya Belize Ekvador , ,5 Botswana ,1 Dünyada ekoturizm yaplan potansiyel alanlar incelendiğinde Türkiye nin güney bölgelerinin önemli ekoturizm potansiyeline sahip olduğu görülmektedir (Şekil 1).

6 602 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / Kasım 2013 Şekil 1. Dünyada Ekoturizm Yaplan Alanlar (Selimoğlu, 2004) Türkiye de ekoturizmin temelleri 1956 ylnda çkan 6831 sayl Orman Kanunu ile atlmaya başlanmştr. Bu kanunun 25. maddesi ile nadir özellik ve güzellik arz eden sahalarn Milli Park rejimine alnmas sağlanmştr. Yine bu madde ile mesire yerleri tesis etme imkan elde edilmiştir. Milli Park, Av-Yaban Hayat ve Mesire Yerleri ile ilgili çalşmalar Orman Genel Müdürlüğü bünyesinde uygulanmaya başlanmştr. VIII. Beş Yllk Kalknma Plan nda ise turizm sektöründeki hedefler arasnda yer alarak gündeme oturmuştur. Türkiye de ekoturizm kavram ve faaliyetleri ise özellikle 2002 ylnda İstanbul da kurulan Ekoturizm Derneği ile hzl bir gelişme göstermiştir. Bu dernek 2006 ylnda Türkiye Ekoturizm ve Sürdürülebilir Turizm Derneği ad altnda faaliyetlerini yürütmeye devam etmiştir. Bugün ise birçok ilde ekoturizm alannda faaliyet gösteren dernekler bulunmaktadr. Ekoturizm ulusal ormanclk programnda da yer almaktadr. Ulusal ormanclk programnn numaral stratejisi içinde ekoturizm kavramna yer verilmiştir. Eylem 109 a göre Hzla kentleşen ve değişen toplumun ormanlarn sosyal ve kültürel hizmetleri (rekreasyon, kent ormanlar, ekoturizm, peyzaj, avclk, sportif balkçlk, vb.) ile ilgili talep ve beklentiler ile bu hizmetlerin yerel ve ülke ekonomilerine potansiyel katklar konusunda envanter, araştrma değerlendirme çalşmalarnn gerçekleştirilmesi Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü nün koordinasyonunda başarlmas gereken birinci öncelikli bir görevdir (Ok, 2008). Son yllarda özellikle belediyeler ve sivil toplum kuruluşlar ekoturizme yönelik projeler hazrlamşlardr. Yaplan bu çalşmalarn Orman ve su İşleri Bakanlğ nezdinde yansmalar olmuş ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü 2012 ylnda her il için doğa turizmine yönelik master planlarn hazrlanmas kararn almştr. İzmir de Ekoturizm Potansiyeli İzmir ilinin ekoturizm bakmndan çekiciliği doğal yaps ile de sk ilişkilidir. İzmir in doğal yaps ve iklimi ekoturizm etkinlikleri için son derece elverişlidir. Dağlarn denize dik olmas, kylarn girintili çkntl olmas iklimsel çeşitlilik sağlar. Güneşlenme süresinin uzun olmas ve scaklklarn Akdeniz Bölgesi ne göre çok yüksek olmamas İzmir için bir avantajdr.

7 603 İzmir in neredeyse tüm ilçeleri yer şekilleri, doğal güzellikleri ve özellikleri, yöresel özellikleri nedeniyle ekoturizm bakmndan büyük bir potansiyele sahiptir. İzmir coğrafi konumu, tarihsel ve kültürel kaynaklarnn çeşitliliği ve deniz-kum-güneş temelli kitle turizmine yönelik altyapsyla geniş bir turizm yelpazesine sahip olmasna karşn, bu turizm potansiyeli yeterince değerlendirilememiştir. Türkiye'nin önde gelen turizm merkezleriyle karşlaştrldğnda İzmir hem arz, hem talep yanl olarak turizmde geri planda kalmaktadr. İzmir'in ülke turizminden aldğ pay % 4 civarndadr (Anonim, 2010). Bu açğ kapatmak için de alternatif turizm dallarndan birisi olan ekoturizmin, planl bir şekilde geliştirilerek İzmir deki turizm ekonomisine kazandrlmas gerekmektedir. Böylece öncelikle İzmir ekonomisine sonrasnda da Türkiye ekonomisine katma değer kazandracaktr. Bu kapsamda, İzmir de diğer turizm dallaryla birlikte ekoturizmi iyi bir planlamayla işlevsel hale getirilerek yerli ve yabanc turistlerin ilgisini bu yönlere çevrilmesi sektörün gelişmesi bakmndan önemlidir. Ödemiş Bozdağlar, Gölcük Gölü, Nif Dağ, Kozak Yaylas, Gediz Deltas Sulak Alan, Küçük Menderes Deltas, Belevi Gölü, Karaburun Yarmadas, Tire, Balçova-Narldere Srtlar, Güzelbahçe civar ve köyleri, Kemalpaşa-Bayndr Ovack, Karabel, Çiçekli, Şirince gibi birçok alan ekoturizm kapsamnda projelendirilebilecek bölgelerdir. İzmir Valiliği İl Dernekler Müdürlüğü nün verilerine göre İzmir de 2012 yl itibariyle ekoturizm ile ilişkili 235 dernek bulunmaktadr. Bu derneklerden 120 si ekoturizm faaliyetleriyle direk olarak ilgilidir (Batur ve diğ., 2013). Ege Bölgesi genel olarak yazlar scak ve kurak, kşlar ise lk geçtiğinden hemen her mevsim ekoturizm faaliyeti yoğundur. Faaliyetler scak yaz aylarnda nispeten azalmaktadr (Şekil 2). Şekil 2: İzmir deki Ekoturizm Faaliyetleri ile İlgilenen Derneklere Ait Baz İstatistikler İzmir de ekoturizm ile ilişkili STK larn projeli çalşmalarnn says yeterli değildir. STK lardan alnan bilgilere göre son 10 ylda belli başl 5-6 projenin geliştirilebilmiştir. Kurumlar arasnda ise baz belediye ve kaymakamlklar İZKA nn da destek vermesiyle ekoturizmle ilgili projeli çalşmalar yürütmektedirler. Yaplan araştrmalara göre İzmir deki ekoturizm faaliyetlerinden en yoğunu doğa yürüyüşleridir. STK lardan alnan verilere göre İzmir ilinde yaplan ekoturizm faaliyetlerinin oransal dağlm Şekil 3 da görülmektedir.

8 604 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / Kasım 2013 Şekil 3. İzmir deki Ekoturizm Faaliyetlerinin Oransal Dağlm (Batur ve diğ., 2013) İzmir in İlçelerinde Ekoturizmi Destekleyen Olgular: Ekoturizmin içerdiği faaliyet çeşitlerine bakldğnda, turizm açsndan doğann; öncelikli çekim kaynağ olma işlevini her zaman sürdürmekte olduğu görülmektedir. Bununla birlikte faaliyetin büyük oranda gerçekleştirildiği yerler olan krsal alanlarda; doğal faktörler dşnda kültürel, dinsel ve tarihi çekiciliklerin belli bir ölçüde bulunmas ekoturizme katks açsndan önem arz etmektedir. Özellikle tarihi yaplar olarak ifade edilen bina, köprü, kule vb. gibi kültürel değerlerin özgün karakterli olmas, tüketimden çok keşfi gerektiren özelliğe sahip olmas ekoturizmin değerine katkda bulunmaktadr. Ayn şekilde tarihi ve arkeolojik değerlerin sergilendiği müzeler de ekoturizme çeşitlilik kazandrmaktadr. Çeşitli geleneksel özelliklerin gösterimine ve tantmna yönelik olarak çeşitli yörelerin içinde veya birbirine yakn yörelerin etkileşim alanndaki noktalarda düzenlenen festival ve panayrlar ekoturizmin bir parças durumundadr. İnsanlarn sinirsel ve bedensel yorgunluklarn gidermek, çeşitli rahatszlklarn tedavi amacyla yaptklar turizm hareketi olarak ifade edebileceğimiz Sağlk Turizmi de ekoturizm için önemli bir frsat yaratabilecek alternatif bir alan olarak düşünülebilir. İzmir ve çevresi ekoturizmi destekleyen birçok özelliğe sahiptir. Civardaki otantik pazarlar, yöresel yemekler ve festivaller de ekoturistlerin ilgisini çekmektedir. Özellikle en sk yaplan ekoturizm aktivitelerinden doğa yürüyüşü ve bisiklet turlarna katlanlar gittikleri yerlerdeki otantik pazarlar da ziyaret ederler. Şirince de şarap, Ödemiş te köfte, Çiçekli de kiremitte kaşarl mantar gibi yöresel ürün ve yemekler ekoturistlerin ilgisini çeken başlca örneklerdir. İzmir de Ekoturizm amaçl kullanlan alanlar: Ekoturizm faaliyetlerinin yapldğ alanlar korunan - statülü ve kontrolsuz statüsüz alanlar olarak iki başlk altnda incelemek mümkündür. Korunan alanlar, milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, doğal sit alanlar, sulak alanlar, yaban hayat koruma ve geliştirme sahalar, özel çevre koruma bölgeleri ve benzeri koruma statüsü bulunan, biyolojik çeşitliliğin, doğal ve bununla ilişkili

9 605 kültürel kaynaklarn korunmas ve devamllğnn sağlanmas amacyla ilgili mevzuata göre tespit edilen ve yönetilen kara ya da deniz alanlardr. İzmir genelinde statü verilmiş 10 tabiat park, 1 yaban hayat koruma sahas, 2 yaban hayat geliştirme sahas, 8 sulak alan, 1 devlet avlağ, 1 örnek avlak, 58 mesire yeri, 2 kent orman ve 1 özel çevre koruma alan bulunmaktadr (Şekil 4). Şekil 4: İzmir deki Korunan Alanlar (Batur ve diğ., 2013) Yönetime tabi olmayan ve henüz statü verilmemiş alanlar da ekoturizm potansiyeline sahip alanlardr. İzmir ilinde bu potansiyele sahip alanlar ise Şekil 5 de verilmiştir.

10 606 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / Kasım 2013 Şekil 5: İzmir deki Koruma Potansiyeli Olan Statüsüz Alanlar (Batur ve diğ., 2013) Milli parklar, tabiat parklar, sulak alanlar, yaban hayat koruma ve geliştirme sahalar ve avlaklar dşnda, özel statüsü olmayan alanlarda da ekoturizm faaliyetleri yaplmaktadr. Özellikle doğa yürüyüşü faaliyetleri çok farkl güzergahlarda gerçekleşmektedir. İzmir genelinde Ege Turizm Derneği tarafndan saptanmş yaklaşk 180 civarnda yürüyüş güzergah bulunur. Bu güzergahlarn tercih edilme sklğ ayn zamanda güzergah civarndaki doğann zenginliğine bir işarettir. Güzergah yoğunluğu fazla olan bölgeler doğal güzellik, flora ve fauna yönünden de üstün alanlardr. İzmir Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü ne başvurusu yaplarak gerçekleştirilmiş olan son 59 doğa yürüyüşü analizine göre bu aktivite için en yoğun talep alan ilçe Kemalpaşa ilçesidir (Şekil 6). Şekil 6. Doğa Yürüyüşü Etkinliğinin İlçelere Göre Dağlm (Batur ve diğ., 2013).

11 607 İlerleyen zaman diliminde ekoturizm alanlarna olan talebin artacağ tahmin edilebilir. Statü verilmemiş alanlardaki faydalanmalar arz ve talebin dengelenmesini sağlamaktadr. Halkn büyük bir kesiminde doğa ile buluşmak şu an için sadece piknik alanlaryla snrldr. Oysa ekoturizm faaliyetlerinin ve bu amaçla ziyaret edilecek alanlarn tantlmas sonucunda talebin daha da artracağ tahmin edilebilir. İzmir de tüm ekoturizm faaliyetlerinin değerlendirilmesi durumunda faaliyetler göre tercih edilen bölgeler Tablo 3 de özetlenmiştir. Tablo 3. Ekoturizm Faaliyetleri İçin Tercih Edilen Bölgeler FAALİYET TÜRÜ Doğa Yürüyüşü Dağclk Bisiklet Mağaraclk Su Alt Dalş Foto Safari Yayla Turizmi Kampçlk Kayak Turizmi Oryantiring Yamaç Paraşütü Festival Turizmi Bölge (En fazla talep edilenden itibaren) Kemalpaşa (Nazarköy-Yukarkzlca), Menderes bölgesi (Değirmendere- Özdere), Balçova, Narldere, Karaburun, Buca-Kaynaklar Kemalpaşa-Dereköy, Ödemiş-Bozdağ, Buca-Kaynaklar, Karşyaka-Sancakl köyü, Buca-Kaynaklar Güzelbahçe, Kemalpaşa (Nazarköy-Nif Dağ) Karşyaka-Yamanlar, Menderes- Kavack, Selçuk, Urla-Yeni Orhanl-Ürkmez Kemalpaşa, Spil Dağ, Karaburun, Urla, Kurudere Kanyon Seferihisar, Foça, Karaburun Kemalpaşa (Nazarköy-Nif Dağ), Tire-Kaplanköy, Menemen, Selçuk (Gebekirse) Ödemiş (Bozdağ-Gölcük) Kemalpaşa, Foça, Seferihisar, Karşyaka (Yamanlar-Karagöl) Ödemiş-Bozdağ Menderes Çatalca bölgesi, Foça- Ilpnar-Kozbeyli, Bergama Ödemiş, Menderes Bayndr Ekoturizm Potansiyeline Sahip Olan Baz Frsat Alanlar: Bornova-Buca Gökdere Kanyonu: Buca ilçesi Kaynaklar yolundan ulaşlan Gökdere köyü yaknndadr. Bornova ilçesi snrlarnda kalan Gökdere köyü, kanyonun başlangcnda yer alr. Kanyon başlangcnda bulunan geniş düzlük çadrl kamp alan, karavan ve piknik alan için uygun özelliklere sahiptir. Kanyondaki deredeki su akş (Karapnar Deresi-Gökdere Deresi - İzmir Deresi olarak da isimlendirilir) temmuz ayna kadar devam etmektedir. Bu derenin kylar doğa yürüyüşçüleri tarafndan yoğun taleple karş karşyadr. Kanyon girişindeki kayalklar kaya trmanş için uygundur. Kanyona yakn hakim noktalardan kanyonun ormanla bütünleştiği manzara izlemeye değerdir.

12 608 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / Kasım 2013 Kzlçam ormanlar, maki, asrlk çnar ağaçlar, su kaynaklar, doğal şifal bitkiler (kekik, papatya, defne, adaçay vb.) kanyonun doğal güzellikleri olarak göze çarpar. Bornova-Yakaköy: Doğal kzlçam ormanlaryla kapl olan Yakaköy civar İzmir kent merkezine yaknlğ nedeniyle yoğun bir rekreasyon talebiyle karş karşyadr. Yakaköy de Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü İzmir Şube Müdürlüğü Orman ve Su İşleri Bakanlğ IV. Bölge Müdürlüğü İzmir Şube Müdürlüğü nce Tabiat Park Planlamas yaplmaktadr.

13 609 Buca Kaynaklar-Krklar-Belenbaş: Bu bölgelerde doğa yürüyüşüne uygun ormanlk alanlar bulunmaktadr. Alan su kaynaklar açsndan zengin, doğal özellikleri de ekoturizme uygundur. Buradaki köyler ekoturizmin önemini kavramş ve köylüler tarafndan ekoturizm faaliyetlerinde etkin rol alnmaktadr. Bölge, kaya trmanş ve çadrl kamp alan olarak dağclar tarafndan aktif olarak kullanlmaktadr. Krklar köyüne 8 km mesafede, yöresel ad Deliahmet in Yeri olarak bilinen ve m yüksekliğindeki alan kamp-karavan turizmi için uygun özellikler taşmaktadr. Alanda doğal su kaynaklar bulunmaktadr. Alanda karaçam ve asrlk ardç ağaçlar vardr. Krklar köyüne 10 km mesafede halk dilinde Yörük Düzlüğü olarak bilinen ve 1050 m yüksekliğinde yayla turizmine uygun potansiyel alan belirlenmiştir. Alann çevresinde asrlk Karaçam ağaçlar, şakayk-ay gülü (Paeonia peregrina), yol boyunca adaçay bulunmaktadr. Krklar-Kaynaklar-Karaağaç-Belenbaş köyleri arasnda Atl Doğa Yürüyüşü ve Bisiklet turizmi için uygun potansiyel alanlar bulunmaktadr. Kemalpaşa-Sütçüler-Beşpnar-Anszca: İzmir-Ankara karayolundan Kemalpaşa-Sütçüler-Beşpnar köylerine ve Beşpnar kanyonuna ulaşm mümkündür. Kemalpaşa dan Anszca köyüne ve Anszca kanyonuna ulaşm mümkündür. Bu bölgedeki Beşpnar ve Anszca kanyonlar doğa yürüyüşçülerinin tercih ettikleri ve aktif olarak kullandklar yürüyüş parkurlardr. Bölgede doğal su kaynaklarnn olmas, yürüyüşe uygun orman yaps ve doğal güzellikleri doğa tutkunlarn çekmektedir. Yoğun su akş nedeniyle ilkbahar ve kş aylarnda yürüyüş yaplamamakta, sonbahar ve yaz aylar tercih edilmektedir. Parkur boyunca dağc gruplar ve doğa yürüyüşçüleri Anszca köyünü durak noktas seçmekle köy ekonomisine katk sağlamaktadrlar.

14 610 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / Kasım 2013 Anszca Kanyonu tabiat ant olarak değerlendirilebilir niteliklere sahiptir. Kamp-karavan turizmi, bisiklet turizmi, atl doğa gezisi, kaya trmanş, botanik turizmi, foto safari, yaban hayat (fauna) gözlemciliği (Anadolu kartal, şahin vb. gözlemlenebilir) için uygun potansiyel alanlar tespit edilmiştir. Kemalpaşa-Nazarköy-Dereköy: Kemalpaşa-Torbal karayolu üzerindeki Nazarköy nazar boncuğu üretimiyle tannmş bir köydür. Ekoturistlerin gruplar halinde ya da bireysel olarak ziyaret ettikleri ve alşveriş yaptklar bir köy haline gelmiştir. Yerel halk yerel ürünler pazarnn ekoturizm faaliyetleriyle olan kombinsayonunu sağlamştr. Bu bakmdan model bir köydür. Boncuk dşndaki diğer yöresel ürünlere yönelik faaliyetler geliştirilebilir. Nazarköy yaknndaki Nif Dağ çkşnda Kurudere kanyonu yer almaktadr. Doğa yürüyüşçüleri Nazarköy den başlayarak Kurudere Kanyonu boyunca 10 km lik bir parkurda yürümektedirler. Kanyon girişinde kamp-karavan turizmi için uygun potansiyel alanlar mevcuttur. Kanyon boyunca ve Nif Dağnda botanik turizmi, fauna gözlemciliği, foto safari, atl doğa yürüyüşü, izcilik, kuş gözlemciliği faaliyetleri gerçekleştirilebilir. Dereköy Mahmut Dağ nn eteklerinde yer almaktadr. Dereköyün 1 km ilerisinde dağc gruplarn kamp ve kaya trmanş yaptklar bölge bulunmaktadr. Burada yeni başlayanlarn eğitim çalşmalarn gerçekleştirdiği alanlar ile profesyonellerin tercih ettiği kaya trmanş noktalar bulunmaktadr.

15 611 Dereköy ve Mahmut Dağ civarndaki alanlarda botanik turizmi, fauna gözlemciliği, foto safari, atl doğa yürüyüşü, bisiklet turizmi, izcilik, kuş gözlemciliği faaliyetleri gerçekleştirilebilir. Menemen-Suuçan Şelalesi: Suuçan Şelalesine Menemen-Çukurköy ve Aliağa Karakuzu köyü üzerinden ulaşmak mümkündür. Şelale yaklaşk 34 m yüksekliğinde, İbrim Deresi üzerinde bulunmaktadr. Suuçan Şelalesi civarnda meşe, çitlenbik, menengiç, çam ve çnar ağaçlar görülmekte olup zengin bitki örtüsüne sahiptir. Bölgede çadrl kamp alan için uygun bölgeler mevcuttur. Görsel olarak ayrcalkl özelliklere sahip olan alan Tabiat Ant aday olarak değerlendirilebilir. Ödemiş-Bademli-Gölcük-Bozdağ-Birgi: Ödemiş ilçesinden veya Tire ilçesinden devlet karayolu ile Bademli beldesi ne ulaşlr. Beldede haziran aynda Kiraz Festivali düzenlenmektedir. Belde içerisinde festival alan, piknik alanlar, çadrl kamp alanlar düzenlenmiş ve ziyaretçilerin hizmetine sunulmuştur. Bademli beldesinden başlamak üzere 3 adet doğa yürüyüşü parkuru belirlenmiş olup, bu parkurlar doğa yürüyüşçüleri tarafndan aktif olarak kullanlmaktadr. Cevizli Dağ m, Mum Kayas m ve Hacetdede m yüksekliğinde parkur bitiş noktalarn oluşturmaktadr. Yaz kş akan Bademli Deresi üzerinde farkl yüksekliklerde 3 adet şelale bulunmaktadr. Bu şelalelerden en büyüğü 10 m yüksekliğindedir.

16 612 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / Kasım 2013 Beldede agro turizm, atl doğa yürüyüşü, foto safari, bisiklet turizmi yaplabilir. Beldenin içerisinde iki adet tarihi camii ve meydandaki asrlk çnar ağac görülmeye değer kaynaklardr. Bademli beldesi snrlarnda Mum Kayas yaknlarnda çok az paraşütçü tarafndan bilinen ve tercih edilen m yüksekliğinde Yamaç paraşütü atlama noktas tespit edilmiştir. Belediye paraşütçülerin atlama noktasna ulaşmna yardmc olmaktadr. Bu alanda dağ lalelerini de görmek mümkündür. Ödemiş-Bozdağ İzmir ilinde tek kş turizminin yaplabildiği bir bölgedir. Bunun haricinde yamaç paraşütü, doğa yürüyüşü, kaya trmanş, foto safari, dağ bisikleti vb. faaliyetlerin gerçekleştirilebileceği geniş bir potansiyele sahiptir. Ödemiş-Gölcük Yaylas ismini Gölcük Gölünden almştr. Karaçam ağaçlarndan oluşan orman yapsna sahiptir. Ayrca ekonomik değeri yüksek kestane ağaçlar da bulunmaktadr. Yaylada kamp-karavan, doğa yürüyüşü, bisiklet, yayla turizmi, sportif olta balkçlğ, kuş gözlemciliği, foto safari, botanik turizmi, fauna gözlemciliği, atl doğa yürüyüşü, izcilik faaliyetlerinin gerçekleştirilebileceği bir bölgedir. Bölge yaps itibariyle Temal Tabiat Park aday olarak DKMP Genel Müdürlüğü nün ilgili birimleri tarafndan incelenmektedir. Birgi Aydnoğullar Beyliği nin başkenti olmas nedeniyle çok zengin bir tarihi ve kültürel mirasa sahiptir. İlçede ilk göze çarpan geçmişten gelen düzenli ve intizaml bir yaplaşmann yerleşimin olduğudur. Sokaklar temiz ve civarndaki doğa ile uyumlu bir yapya sahiptir. Zamann ünlü alimlerinden Birgivi Mehmet Efendi nin ve Gazi Emir in mezarlarnin burada

17 613 bulunmas nedeniyle inanç turizminin yoğun olduğu bir bölgedir. Bölge agro turizm, atl doğa yürüyüşü, foto safari, bisiklet turizmi için potansiyele sahiptir. Menderes Deliömerli-Yeniköy ve Değirmendere-Ataköy (Karacadağ civar): Menderes-Gümüldür kara yolundan Deliömerli köyüne ulaşm mümkündür. Deliömerli köyünün yaklaşk 1 km uzağnda kayaya oyulan tek Roma hamam olduğu söylenen antik bir hamam bulunmaktadr. Fakat hamam herhangi bir koruma statüsüne konulmamş ve yöre halk tarafndan çeşitli amaçlar için kullanlmaktadr. Kültür ve Turizm Bakanlğ ile Orman ve Su İşleri Bakanlğ işbirliği ile koruma ve alann çevresini kullanmaya yönelik projeler geliştirilebilir. Menderes-Deliömerli-Yeniköy çevresinde kamp-karavan, bisiklet, atl doğa yürüyüşü yaplabilecek alanlar bulunmaktadr. Bölgede su kaynaklar mevcuttur. Menderes-Değirmendere-Ataköy (Karacadağ civar) bölgesinde çam ağaçlar, çnar ağaçlar, kayalklar peyzaj değeri yüksek estetik bir doğal güzellik sunmaktadr. Karacadağ içerisindeki yollar bisiklet turizmi ve atl doğa yürüyüşü faaliyetleri için elverişlidir. Vadi içerinde akan bir dere ve dere üzerinde küçük şelaleler bulunmaktadr. Dere boyu doğa yürüyüşçülerinin tercih ettiği özelliklere sahiptir. Karacadağ içerisindeki yollar ve dere kenarnda kamp-karavan turizmi için uygun noktalar tespit edilmiştir. Ayrca bölgede fauna gözlemciliği, izcilik, oryantiring faaliyetleri de gerçekleştirilebilir. Karaburun-Mordoğan-Sarpnck-İris Gölü: İzmir-Çeşme karayolu veya otoyolunun Karaburun ayrmndan ulaşmak mümkündür. İzmir e uzaklğ nedeniyle Karaburun a bağl birçok köyün dokusu bozulmamştr. Köylerin çoğu deniz ve doğa manzarasna sahip olduğundan ilgi çekici özelliklere sahiptir. Köy yollarnda bisiklet turizmi, atl doğa yürüyüşü faaliyetleri gerçekleştirilebilir. Köylerde ev pansiyonculuğu geliştirilerek yöre halkna ekonomik destek sağlanabilir.

18 614 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / Kasım 2013 Yarmadann çevresinde Akdeniz Fokunu görmek mümkündür. Mordoğan ve Sarpnck ta Akdeniz Foklarnn yavrulama mağaralar bulunmaktadr. Bu bölgeler Çevre ve Şehircilik Bakanlğ ile Orman ve Su İşleri Bakanlğ işbirliğiyle projelendirilerek koruma altna alnabilir. Karaburun Yarmadas sualt dalş sporu için tercih edilen bir bölgedir. Ayrca, Karaburun Yarmadas kylar deniz çayrlar (Posidonia oceanica) açsndan zengindir. Karaburun- Ildr yolu üzerindeki İris Gölü Sazlğ dikkat çekici özelliklere sahiptir. Göl farkl kuş türlerinin barndğ bir alandr. Güzelbahçe-Payaml-Küçükkaya-Çaml: Çalşmalarnn yürütülmesi srasnda Güzelbahçe Belediyesi nin Payaml-Küçükkaya-Çaml köylerine yönelik ekoturizimin geliştirilmesi için proje çalşmalar yapldğ tespit edilmiştir. Bu konuda proje ekibinden destek istenmiştir. Güzelbahçe Belediyesince çalşmalar sürdürülen ve Güzelbahçe nin üç köyünü kapsayan bu proje içerisinde; ev pansiyonculuğu, doğa yürüyüş parkurlar, bisiklet parkurlar, oryantiring sahalar, kamp-karavan alanlar, festival turizmi vb. yönelik çalşmalar yer almaktadr. Bölgenin turistik yerleşim yerlerine ve kent merkezine yaknlğ önemli bir avantaj olarak görülebilir. Yerel yönetimin ve yöre halknn ekoturizm faaliyetlerine yönelik geliştirmeye çalştğ projelerin desteklenmesi halinde bölgedeki ekoturizm canllk kazandrlmas mümkündür.

19 615 Narldere-Altnvadi (Alionbaş Deresi): Altnvadi Narldere ilçesinin merkezine çok yakn olmas, yerleşimin bitişiğinde ormanlk alann başlamas ve doğal özelliklerinden dolay ekoturizm potansiyelinin üst düzeyde olduğu bir bölgedir. Narldere Kaymakamlğ tarafndan bu bölgeyi de kapsayan ekoturizm sektör analizi çalşmas yaplmştr. Altnvadinin ekoturizm potansiyeli belirlenmiştir. Alanda proje ekibimizce yaplan arazi çalşmalarnda dağ bisikleti, foto safari, atl doğa yürüyüşü faaliyetlerinin gerçekleştirilebileceği uygun alanlar tespit edilmiştir. Bölgenin Temal Tabiat Park aday olarak incelenmesi DKMP GM yaplmaktadr. Tire-Sarlar-Çeşme Baş ve Subaş Bölgeleri: Tire ilçesinin Sarlar köyü hudutlarnda bulunan Çeşmebaş ve subaş mevkilerinde yaşlar 500 ün, dip çevreleri ise 10 m. nin üzerinde ant niteliği taşyan birçok çnar ağac bulunur. Ağaçlar bir meşcere oluşturmuşlardr. Fiziksel olarak da önemli boyutlara ulaşmş olan bu ağaçlar görülmeye değerdir. İçinde su kaynaklar da mevcut olan alanlara araçla ulaşm için uygun yol bulunmamaktadr. Bölge keşfedilmemiş bir doğa güzelliğine sahiptir. Bu alanlar tabiat ant statüsü verilip, gerekli koruma önlemleri alnarak ekoturizm faaliyetlerine açlabilir özelliktedir.

20 616 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / Kasım 2013 Kemalpaşa-Ovack-Kayrak-Çatalköprü Bölgesi: Bölgede birçok antlaşmş yaşl kestane ağac bulunmaktadr. Ovack köyü yaknndaki mesire alannn civarndaki doğal ormanlarda bulunan antlaşmş kestane ağaçlar ve karşk ormanlar bölgede nadir görülen bir yapya sahiptir. Ayn zamanda araştrma orman ve yaban hayat geliştirme sahas olarak da ayrlmş olan bölge ekoturizm faaliyetleri için uygundur. Ovack köyünden Sinanclara ait olan dere yaz kş akş gösterir. Derenin bulunduğu vadide yürüyüş güzergahlar bulunmaktadr. Yamaçlardan dere içine ulaşm sağlayacak doğal yapya uygun patika yollar manzarann daha iyi görülmesini sağlar. Dere içinde inşa edilebilecek doğal malzeme ile düzenlenmiş göletlerde sportif olta balkçlğn geliştirmek mümkündür. Yine Kayrak köyü ve Çatalköprü civarnda doğa yürüyüşü ve sportif olta balkçlğn geliştirmek üzere uygun alanlar bulunmaktadr. Ovack bölgesi lokal iklim yaps itibariyle botanik turizmine yönelik bir arboretum kurulmas için elverişlidir Ekoturizm İçin Öncelikli Yatrm ve Planlama Alanlar: Ekoturizm konusunda talepler ve öncelikli alanlar analiz edildiğinde baz bölgeler öne çkmaktadr. İzmir ilinde ekoturizm alanlarnn yoğunlaştğ bölgeler Şekil 7 de görülmektedir.

21 617 Şekil 7. İzmir İlinin Ekoturizm Bölgeleri (Batur ve diğ., 2013) Ekoturizm ile ilgili yaplan yerel projelerin değerlendirilmeye dahil edilerek altyap oluşturan bölgeler incelendiğinde ise sektörel bazda desteklenmesi gereken öncelikli bölgeler sralamas Tablo 4. de özetlenmiştir. Bu bölgeler için üretilen teorik ekoturizm projelerinin uygulamaya dönüştürülmesi kent insan ve dşardan gelen ekoturistler için farkl turizm alternatifleri sunacaktr. Tablo 4. İzmir İlindeki Ekoturizm Çeşitleri ve Önemli Bölgeler (Batur ve diğ., 2013)

22 618 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / Kasım 2013 Şehir Parklar, Kent Ormanlar ve Ekoturizm Ekoturizm insanlarn doğaya olan ihtiyacndan ve otantik kültüre olan ilgisinden doğan bir turizm çeşididir. Bu ihtiyaç özellikle büyük ve kalabalk kentlerin civarnda bulunan doğal alanlar üzerinde büyük bir bask kurar. Kent yaşamndan bunalan insanlar bulunduklar yerdeki en yakn doğal alanlara akn ederler. Bu yoğun talep zaten kstl ve bir o kadar değerli olan doğal ve kültürel yaplar ypratr; kimi zaman da yok edebilir. Doğal alanlara çok yoğun ve bilinçsizce ziyaretler ekoturizmin ilkeleriyle ters düşebilir. Kent içi yeşil alanlar doğal alanlara olan bu basky hafifletici niteliğe sahiptir. Büyük şehir parklar ve kent ormanlar ksa süreli rekreatif faaliyetler için oldukça kullanşldr. Bu noktada şehir içindeki yeşil alanlarn niteliği, büyüklüğü ve dağlm son derece önemlidir. Dünya daki modern şehirlerin dokusu incelendiğinde şehirlerin iç ksmlarnda doğal ormanlar andran büyük şehir parklarnn bulunduğunu görülür. Kent insanlar yaşadklar yerin yaknndaki bu parklardan ve kent ormanlarndan günlük olarak faydalanabilirler. Bu alanlar özellikle uzak yerlere gidemeyen yaşl insanlarn ve çocuklarn kolayca ulaşabilecekleri alanlardr. Orman dokusu olan büyük alanlar şeklindeki bu parklarn örneklerini NewYork, Viyana, Münih, Roma gibi kentlerde görmek mümkündür (Tablo 5). Muntazam düzenlenmiş baz parklar ise yurtdşndan gelen turistlerin de ilgi odağ olmaya adaydr. Tablo: 5 Dünyadaki baz şehir parklarnn özellikleri Park/Orman Kuruluş yl Alan (Ha) Yllk ziyaretçi Central Park Manhattan Villa Ada/Roma Englisher Garten/Münih Schönbrunn/Viyana Central Park/NewYork/Manhattan Yasalarmza göre şehirlerde kişi başna düşen yeşil alan miktarlarnn 10 m 2 den az olmamas gerekir. Ancak fiili durum itibariyle bu rakam bütün büyük şehirlerimizde daha düşüktür verilerine göre Avrupa ülkelerinin fiili durumu incelendiğinde, kişi başna düşen yeşil alan miktarlarnn ülkemizdekinden daha fazla olduğu görülür (Tablo 6).

23 619 Tablo 6: Baz Ülkelerde Kişi Başna Düşen Yeşil Alan Miktarlar (EMÜR H. S., ve ONSEKİZ D den uyarlama) Ülke Şehir Kişi başna düşen yeşil alan miktar (m 2 ) Hollanda Amsterdam İsveç Stokholm 107 Almanya Frankfurt 154 Stutgard 153 Hannover 112 ABD Washington 50 Bristol 49 Budapeşte 37 Türkiye Ankara 2,3 İstanbul 2,1 İzmir 2,8 Günümüzdeki güncel bilgiler incelendiğinde ise kişi başna düşen yeşil alan miktarlar; İzmir de 8 m 2 ( İstanbul da 6,05 m 2, ( Ankara da 18,76 m 2 ( ulaşmş gözükmektedir. Şehirlerdeki yeşil alan miktarlarnn rakamsal olarak son 20 ylda en az 4-5 katna çkmasna rağmen şehir içindeki birçok yeşil alann inşaat izinleriyle gündeme gelmesi son derece ilginçtir. Şehir yaşamnda yer alan yeşil alanlarn miktarndan daha önemlisi de niteliğidir. Yeşil alanlar ne kadar ormann doğal dokusuna yakn olursa kent yaşamn hafifletmekte o kadar etkilidirler. Küçük parklar, çim alanlar, küçük çiçek bahçeleri görsel nitelikten öteye gidemezler. Bu tip küçük ve parçal yeşil alanlarda genellikle boylu meşcereler olmadğndan halkn doğaya özlemini giderici fonksiyonlara sahip değildirler. İzmir de ha. yeşil alan bulunmakta ancak küçük parçalar halinde ve boylu ağaçlardan yoksun bu alanlar yaplarn arasnda kaybolup gitmektedir. Bu bağlamda İzmir denince akla gelen en önemli yeşil alan Fuar alan bile bu niteliklerinden yoksun hale gelmiştir. Zira fuar alan içindeki yaplar ve en önemlisi yer alt otopark, nitelikli yeşil alan özelliklerini bozmaktadr. Son zamanlarda gündeme skça gelen bir yap da Kent Ormanlardr. İzmir de Narldere/İnciralt Mevkiisinde 1999 ylnda bir adet kent orman tesis edilmiştir. Daha önceleri moloz döküm sahas olarak kullanlan 200 ha lk bu alandaki ağaçlar henüz yeterince gelişememesine rağmen il içindeki en büyük yeşil alandr. Yine Bornova da yeni düzenlenen Homeros Vadisi Rekreasyon Alan kent halknn baz rekreasyonal taleplerine cevap verebilecek nitelikte olan alanlardan birisidir. Bornova/Çiçekli srtlarnda tesis edilen Kent Orman ise şehir dşnda olduğundan toplumun kent dokusuyla bütünleşemez, günübirlik ihtiyaçlara cevap veremez niteliktedir. İzmir de yeşil alanlarn dağlm da son derece düzensizdir. Yeni imara açlan yerlerde yeşil alan dağlm ksmen ihtiyaca yönelik iken eski yerleşim yerlerindeki yeşil alanlar sbu planlamadan yoksundur. Tüm bu olumsuzluklara karşn gelişmekte olan şehirler gibi İzmir de bir şansa sahiptir. Son günlerdeki kentsel dönüşüm projeleri ile ksmen de olsa yeşil alan kazanm frsat doğmuştur.

24 620 TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / Kasım 2013 Bu frsatn iyi kullanlmas halinde baz iyileşmeler sözkonusu olabilir. Zira gittikçe büyüyen inşaat yaplar planlamay düzeltilemez klmaktadr. Bu nedenle yeşil alan projeleri uzun dönemli stratejilerle mutlak koruma altna alnmaldr. Yasal düzenlemelerin kalc olabilmesi bakmndan ise korumann toplumda bir kent kültürü olarak oturmasn sağlamak amaç ve hedefler içinde yer almal, bunun için stratejiler geliştirilmelidir. Yeşildere ve civar kentsel dönüşüm kapsamnda İzmir e büyük yeşil alan kazandrma frsatna dönüşebilecek yerlerden birisi olarak göze çarpar. Ayrca Yeşildere Karayolu Adnan Menderes Hava Liman n kent merkezine bağladğndan stratejik bir öneme sahiptir. Havaalanndan kent merkezine giden yerli ve yabanc turistlerin İzmir algsn etkiler. Bu yüzden planlama çalşmalarnda görsel nitelikleri en ksa sürede düzeltilmesi gereken kritik alanlardan birisidir. Dere tabannn uygun toprak yaps ve su rejimi yeşillendirme çalşmalarna elverişlidir. Buca Kavşağndan Basmane-Tepecik kavşağna kadar olan ksmda karayolunun sağndan ve solundan belli mesafelerde alnacak bir zon ağaçlandrlarak şehrin yeşil alanlarna katlmaldr. Bu alan ayn zamanda bir rekreasyon alan olarak da değerlendirilebilir. Kent içindeki yeşil alanlarn rekreasyon faaliyetleri için kullanma şekli de son derece önemlidir. Bu alanlar halka açk, mümkün olduğunca kuş türlerini ve küçük hayvanlar da barndrabilecek şekilde düzenlenmelidir. Kent içi yeşil alanlarda ateşli piknik gibi aktiviteler yaplmamaldr. Sonuç ve Öneriler: Ekoturizm master planlar hazrlanmaldr. Potansiyel ekoturizm alanlarnda yeni statü ilanlar ile birlikte koruma ve kullanma planlar yaplmaldr. Ekoturizm alanlarnn tantm faaliyetlerine önem verilmelidir. Okullarda toplumsal çevre bilincini geliştirmek amacyla seçmeli dersler okutulmaldr Ekoturizmde öne çkmş bölge ve köylerden gelişmekte olanlardan birkaç pilot bölge olarak seçilmeli ve yatrmlar yaplmaldr. Ekoturizm bölgelerindeki otantik pazarlar desteklenmelidir. Doğal alanlara basky azaltan kent içi yeşil alanlarn miktar ve niteliği artrlmal, mevcut yeşil alanlarn başka amaçlar için kullanlmasn engelleyici uzun vadeli tedbirler alnmaldr. KAYNAKLAR ANONİM, 2010; İzmir Kalknma Ajans, İzmir Bölge Plan BATUR M., BİNBOĞA G., BİNBOĞA H., KÜÇÜKAHMETLER Ö., YARDIMCI E., ÇOLAK A., KOCABAŞ A., 2013; İzmir Ekoturizm Rehberi, Ege Or. Arş. Enst. Yaynlar, ISBN: EMÜR H. S., ONSEKİZ D., 2007; Kentsel yaşam Kalitesi Bileşenleri Arasnda Açk ve Yeşil Alanlarn Önemi Kayseri/Kocasinan İlçesi Park Alanlar, AnaliziSosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Say : 22, Yl : 2007/1. OK K., 2008; Türkiye Ormanclk Sektörü Açsndan Ekoturizm, TODEG Makaleleri.

25 621 SELİMOĞLU, Ö., 2004; Dünyada ve Türkiye de Ekoturizm, İstanbul Ticaret Odas, Etüt ve Araştrma Şubesi Yaynlar. Wood, M., E., 2002; Ecotourism: Principles&Policies for Sustainability, UNEP Publications, ISBN: Web 1: Ziyaret Tarihi: Web 2 unwto.org, Ziyaret Tarihi: Web 3: ; ziyaret tarihi, Web 4: ziyaret tarihi,