Mülteci mi Dü man mı? Modern Kıbrıs Türk Toplumunda Zorunlu Göçlerin Mirası

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Mülteci mi Dü man mı? Modern Kıbrıs Türk Toplumunda Zorunlu Göçlerin Mirası"

Transkript

1 Mülteci mi Dü man mı? Modern Kıbrıs Türk Toplumunda Zorunlu Göçlerin Mirası Özet: Bu makale, Kıbrıslı Rum mültecilerin varlı ının baskın Kıbrıs Türk milliyetçi söylemince inkar edilmesinin, yalnızca Kıbrıs Türk otoritelerinin uluslararası insan hakları kurallarını gözardı etti i eklinde de erlendirilmemesi gerekti ini savunmaktadır. Bu inkarın arkasındaki faktörler aslında Kıbrıs ın gelece iyle ilgili kördü üm haline gelmi olan mevcut müzakerelere dair ipuçları da sunmaktadır. Yazara göre, Kıbrıslı Türk sivillerin 1974 öncesinde yerlerinden edilmelerinden kaynaklı mahrumiyet ve acılarının yeterince kabul edilmemesi, 74 sonra kazananın belli olmadı ı bir mücadele ortamının olu masında etkili olmu tur. Dolayısıyla, 1974 ten sonra adada meydana gelen nüfus hareketlerinin ço u Kıbrıs Türk toplumunun çe itli kesimlerince, sava zaiyatları arasında görülmektedir. Bu tutum, geçmi yıllar boyunca Kıbrıslı Türklere yapılan zulüm ve haksızlıklarda payı bulunmayan ancak 1974 sava ından sonra zorunlu göçe maruz bırakılan binlerce Kıbrıslı Rum un uzun soluklu bir biçimde acı çekmesine yol açmı tır. ki tarafın birbirinin mülteci krizlerini görmezden gelmesine dayanak olu turan toplumlararası sava ın sonuçlarına dair kar ılıklı anlayı eksikli i, özellikle de 1974 te meydana gelen olaylara ili kin resmi Kıbrıs Türk de erlendirmelerinde açıkça görülmektedir. Sonuç olarak yazar, taraf konumuna gelmis iki toplumun 1958 den beri süregelen zoraki nüfus hareketlerini inkar etmemeleri artıyla, Kıbrıs toplumundaki mülteci ve göçmenlerin Kıbrıs sorununu tehlikeli Greko-Türk anla mazlı ının dı ına ta ıyabilmek için e siz bir fırsat te kil edece ini söylemektedir. Giri 1 Kıbrıs çalı maları uzmanları için Kıbrıs taki etno-dinsel cemaatlerin sosyal, siyasi ve kültürel yapılarının oynadıgı rol konusunda yapılan ayrıntılı analizlere kar ın, kayda de er birkaç istisna dı ında, Kıbrıslılar ın sava a ve ihtilafa dair kendi de erlendirmeleri, gerekli ancak bir o kadar da yetersiz kalan bir uzmanlık alanının varlı ına i aret etmektedir. Tam da adanın bölünü ünün dördüncü on yılına girilirken, Kıbrıs toplumunun bir bütün halinde Kıbrıs taki çatı manın en hararetli dönemlerinde olan bitenlerle yüzle mesi için zaman çoktan gelmistir denilebilir. Kıbrıs sorununun nedenleri ve nitelikleri tanımlanırken kar ıla ılan güçlüklerin büyük bir bölümü, ya her toplumdaki baskın politik söylemlere ya da diplomatik yakla ımlara sıkı sıkıya sarılmaktan kaynaklanmaktadır. Ama bu girdapın ötesine adım atabilmek için, artık baska yerlere bakmaya baslamak gerekir. Bu makalede öncelikle, Kıbrıs sorununu daha geni kapsamlı ve uluslararası siyasette karsımıza çıkan diger iç çatı malar arasında konumlandırırken tanımsal kriterlerin ihtiyatlı bir ekilde kullanılması gerekti i savunulmaktadır. Kıbrıs taki durumun temel niteli i, geçmi teki Kıbrıs toplumunun etno-dinsel hatlar do rultusunda, biri de facto di eri de jure olmak üzere iki ayrı devlete bölünmesi olarak belirlenebilir. ç sava ın sınırların yeniden çizilmesiyle [sürekli ya da geçici] sona erdi i bu tür durumlarda, çe itli cemaatleri ve grupları verili bir toplumda bir arada tutan ba koparılmakta ve onun yerine baska baglar in a 1 Bu makalenin önceki tasla ını okuyup görü lerini belirttikleri için Peter Loizos ve Yiannis Papadakis e te ekkürlerimi sunuyorum. Makalenin ilk versiyonunu, Ekim 1998 ve Ocak 2000 yılları arasında Kıbrıs Türk tarihi üzerine yürüttü üm çalı mam için bana fon ayıran, üyesi oldu um Londra Universitesi Tarih Ara tırmaları Enstitüsü nde ö retim görevlisi olarak çalı ırken yazmı tım. Ayrıca Susannah Verney ve South European Society and Politics in iki anonim hakemine, dengeli ve detaylı rehberliklerinden dolayı te ekkür ederim.

2 edilmektedir (Dijkink 1996). Bunun sonucunda siyasi olarak tanımlanabilen, bir yerine iki cemaat ortaya çıkmısdır. Hatta mevcut ayrı parçaların yeniden birle mesi yönünde siyasi bir talep olsa dahi, statükonun bölücü do asının üstesinden gelmek için sayısız müzakerelerde bulunmak gerekli kaçınılmaz hale gelmistir. Bu ba lamda, muhtemelen Hindistan-Pakistan arasındaki bölünmeye benzer bir ekilde, Kıbrıs sorunu da tam tekmil bir askeri müdahale ve akabinde toplum dahilinde sınırların yeniden çizilmesiyle sonuçlanan uzun vadeli bir anla mazlık olarak de erlendirilebilir. Bu çalı mada savunulan ikinci temel görü, sava a dair mü terek anıların Kıbrıs gibi sava ın parçaladı ı bir toplumun gelece i için hayati önem arz etti idir. Aslında geçmi te olanlara dair anılar arasındaki farklılıklar, uzla ma çabalarının önündeki en büyük engeli te kil etmektedir. Sava a dair hafıza, sava sonrası dönemde çok önemli amaçlara hizmet ederler. Hatırlanan tarihçeler, öncelikle sava ın sebeplerine ve sava sürecine dair tutarlı anlatımlar sa lar ve böylece sava tan etkilenen tarafları sava ın ne üzerine oldu u ve sonuçları ile ilgili hazır yorumlarla donatır. kinci olarak bu tarihçeler kurbanlara, korunacak, hatırlanacak ve onurlandırılacak olanlara dair tanımlamaları me rula tırır ve nitelendirirler. Öte yandan kaçınılmaz olarak ötekileri, özellikle de sava ılan dü manlarını da tanımlarlar. Kıbrıs ta iç çatı malara dair hafızanın bu iki yönüne bir de sınırların yeniden çizilmesinin eklenmesi, 1974 ten beri süregelen müzakerelerin seyrini büyük ölçüde sekteye ugratmıstır. Sunulan üçüncü temel görü ise, sava ların toplumları nasıl de i tirdi i ile ilgilidir. Sava, özellikle de iç veya cemaatler-arası sava, daha evrensel olan vatanda lık ve insan hakları ile ilgili kanılardan önce veyahut onlarla e zamanlı olarak var olan bölücü mahiyetteki sosyopolitik tanımlamaların yeniden hayata kavusmasında katalizör rolü oynar. ç sava, hayatta kalma güdülerinin dirilmesine, günlük ya am modelleri ile ilgili genel geçer davranı ların ve kabullerin askıya alınmasına yol açan geni çaplı bir travmadır (Evans ve Lunn 1997). te bu kaotik ortamın tam ortasında, cemaatlerin içinden ve dı ından olanların tanımlanması, ola anüstü derecede katı ve merhametsiz bir ekilde yapılabilir. Böylece modern sava ın aklı selimle tirilmi sava kanunları uyarınca sava taki vah etin dı ında tutulması gereken sivil halk, süreç içerisinde kolaylıkla iç sava ın bir aktörü haline gelebilir. Bu da demektir ki, dü manın adının konulması do rudan veyahut dolaylı bir ekilde ortak bir sosyo-kültürel tecrübe halini alır ve her iki taraftaki siviller kolay kolay bu zor durumun dı ında kalamazlar. üphesiz bu sürecin etkileri bütün toplum açısından yıkıcı derecede zararlı olabilir. Benim buradaki öncelikli ilgi alanım, iç sava ın çok daha az net olan ancak sava sonrası toplumların yeniden in asında önemli rol oynayan uzun vadeli etkileri ve arkasında bıraktı ı mirastır. Ba ka bir deyi le, bu çözümlememin asıl oda ı bir iç sava ın nasıl meydana geldi i de il, sava tan sonra ne oldu udur. Bu çerçeve dahilinde, ilerki sayfalarda sava veya onunla ilgili çatı malara dair algılar ve mü terek hafıza konusundaki farklılıkların uzun vadeli etkilerini, koloniyalizm-sonrası Kıbrıs tarihinde belli bazı gurup ve cemaatlerin yerinden edilmesi ba lamında ele alaca ım. Özellikle de 1974 Türk askeri müdahalesinin evlerini, topraklarını ve mülklerini terk etmek zorunda kalan Kıbrıslı Rum mülteci yı ınları üretmis olması durumunun, Kıbrıs Türk toplumu tarafından yaygın bir biçimde inkar edilmesi üzerinde duraca ım. Gerçek Kıbrıslı Rum mültecilerin 2 varlı ı ile ilgili bu inanmama ya da vurdumduymazlık olgusunu Kıbrıs taki Türk miliyetçili inin ideolojik dayatması ile ili kilendirmek yerine, olguya dair Kıbrıs 2 Gerçek mülteci den kasıt UNHCR nin (Birle mi Milletler Mülteciler Yüksek Komiserli i) yasal olarak tanımladı ı mültecidir. Yani anavatanında, hiç bir suçu olmadı ı halde canı ve güvenli i tehlikeye atılan ki idir. Her ne kadar bu tanımın kendisinde ciddi sorunlu noktalar bulunmakla birlikte, uluslararası baglamda zorunlu göçe kullanılan en yaygın atıf oldugu için buradaki tartısmaya dahil edilmesi gerekiyor.

3 toplumunun kendisini açımlayan bir açıklama getirme gayreti içerisindeyim. Kıbrıs Türkleri nin hakiki Kıbrıslı mülteci tanımının ve ola an sava artları de il de insan hakları ihlalleri olarak görülen eylemlerin sosyo-kültürel parametrelerine dayalı olarak, Kıbrıslı Türklerin Kıbrıs sorununun toplumsal etkileri ile yüzle mesinin önündeki engellere ı ık tutmak istiyorum. Çalı mamın sonuç kısmında ise, Kıbrıslı Türklerin 1974 teki sava a dair baskın hakikat kurgularının ve hakikat kriterlerinin sınırlarının, 1974 teki askeri müdahale öncesinde vuku bulan cemaatlerarası çatı malar tarafından çizildi i sonucunu irdeleyecegim. 3 Özetle, Kıbrıs ta cemaatler arası çatı manın yalnızca Kıbrıs Türk cemaatlerini de il, Kıbrıs ın bütününü etkiledi ine dair bir anlayı geli tirme çabasındayım. Bence Kıbrıs Türk toplumunun seçkin ve nüfuz sahibi kesimlerinin, vatanlarından koparılan ve mülteci olarak ya amak zorunda bırakılanların yalnızca kendileri oldu u, Kuzeydeki Kıbrıslı Rumlar ın ba ına gelenlerin ise artık telafisi mümkün olmayan kasıt dı ı sonuçlar oldu u üzerindeki ısrarlarının anlamanın yolu buradan geçmektedir. Metodolojik Bir Not: Sava ın ve Zorunlu Göçün Mü terek Hafızaları ç sava ve akabinde süregelen siyasi kriz zamanlarında insan haklarının ve insani ko ulların varsayılan evrenselli i, egemen milli, bölgesel ve yerel seçkinler tarafından sınırları ve olabilirligi belirlenen bir adabımua eret durumuna indirgenir. Böyle bir çatı ma ortamında, amaçlı ve hedefli olarak korumadan dı lanan gruplar ortaya çıkar. Kategorik olarak, zorunlu nüfus mübadeleleri ve nüfusun zorla yerinden edilmesi, hem milli hem de uluslararası siyasette, kontürleri belirsiz ve tam tanımlanmamı bir alanı i gal eden guruplara mahsus kılınan olgulardır. Sınırlar dahilinde yerinden edilenlerin durumu daha da belirsizdir çünkü genellikle hiçbir kategoriye giremezler: Ülkeler arasında olabilirler, milli kimlikleri ve vatanda lık statüleri bilinmeyen bir tarihe ertelenebilir, ve çogunlukla hem fiziksel hem de siyasi bakımdan geçmi lerine eri im sanslarını kaybederler. Öte yandan, zorunlu göçün ne anlama geldi i konusunda bizi ipuçları veren bu gerçeklikler, iç sava ın taraftarlarınca pek de kolay kabul görmemektedirler (Hannum 1987; Adelman 1994). Göç ma duru olmu insanlar daha çok i birlikçi, milis, sava zaiyatı veya hayatlarına herhangi bir kasıt olmadı ı halde kendi istekleriyle göç edenler olarak sınıflandırılmaktadırlar. Bu tür sınıflandırmalar, milli co rafyanın demografik olarak yeniden düzenlenmesi ile ilgili çok önemli iki unsuru göz ardı etmektedir: zorunlu göç, rasgele insanlardan ziyade büyük ölçüde belli kimliklerden olan gurupları ve cemaatleri kıskacına alır. Ikinci olarak, namlanmıs bir gurubun yerinden yurdundan edilmesi inkar edilemez siyasi kazançlar saglar ve ço unlukla önceden tasarlanmı siyasi hedeflere yönelik olarak, statükonun yeniden kurulmasıyla sonuçlanır. Bu nedenlerden dolayı, cemaatleri etkileyen göç hareketlerinin tesadüfi veyahut yalnızca iste e ba lı oldu u iddiası, bu nüfus hareketlerinin daha geni ölçekli tarihsel, siyasi ve sosyo-kültürel önemini oldu u kadar orduların, milislerin ve/veya sivillerin bu kitlesel yer de i tirmedeki rollerini de göz ardı etmektedir. 4 Özellikle zorunlu göçten yo un olarak etkilenmi sava yorgunu toplumlarda, sava ın sivil hayatlar üzerinde yarattı ı etkinin çift taraflı olarak kabul edilmesi, uzun vadeli çözüm arayı larının en çetrefilli safhasını olu turmaktadır. 3 unu belirtmek gerekir ki, Kıbrıslı Türklerin ve Kıbrıslı Rumların bu makalede geçen iç sava anıları, 1974 sava ı, mülteciler ve zorunlu göçe ili kin yorumları, adadaki baskın ve yaygın resmi söylemlere dayanmaktadır. üphesiz, her iki toplumda da adı geçen hükümetlerin beklentilerinden ba ımsız bir ekilde bu söylemleri sorgulayan önemli çevreler vardır. Ancak adanın geçmi ine ve gelece ine dair hegemonik bakı açıları ndan bahsetmekburada sunulan analiz açısından çok önemlidir. 4 Gözardı edilmemesi gereken di er bir husus da sudur: dahili olarak zorunlu göçe maruz kalanların ka ıt üzerinde insan hakları söylemine dahil edilmesi, onların aidiyet, mülkiyet ya da geri dönü haklarının devlet nezdinde inkar edildi i gerçe ini ortadan kaldırmaz. Dı arıdan yapılacak uluslararası bir müdahale bazen mültecilere barınabilecekleri bir yer sa layabilmis olsa da, geri dönü lerini sa lamak öyle dursun, göç etmelerinden sorumlu devlet ya da toplumlara onların mülteci kimliklerini dahi kabul ettirememistir.

4 Bu engelin do asını anlayabilmenin bir yolu sava ın algılandı ı ve hatırlandı ı ba lamların analizini yapmaktan geçer. Böyle bir ba lam, sava a dair mü terek hafızanın desilmesi yoluyla sa lanabilir. Ortak bir geçmi in bu ekilde yeniden in ası sava a ve iddet olaylarına karı mı olsun ya da olmasın--her bir bireyinin sava tan ne derece etkilenmi oldu undan ziyade, dü manın kim oldu unu ve neler yaptı ını dikte etme e ilimi gösterir. 5 Anla mazlık yanlıları veya sava sonrası statükonun bireysel ele tirmenleri, belirli bir toplumun sava a dair travmalarla nasıl yüzle ece i üzerinde do rudan etkiye sahiptirler. Ancak bu müdahaleler, sava ın genel tasvir ve yorumunun önceden zaten belirlenmi oldu u bir çerçevede geli ir. Bu noktada müsterek hafıza kavramı üzerinde biraz durmak istiyorum. Mü terek hafızayı toplumun tek tek bireylerinden ziyade toplumsal yapının bütünüyle ili kilendirmenin tarihçesi 18. yüzyıl Fransasına, ve daha özelde sosyolojinin atalarının çalısmalarına kadar dayanır (Clark 1973; Winter ve Sivan 1999). Öte yandan mü terek hafızanın sosyalizasyonu, en iyi ifadesini Annalles tarihçileri Marc Bloch ve Lucien Febvre ile aynı alanda çalı mı olan Maurice Halbwachs ın ( ) yazılarında belirgin bir hal alır. Halbwach çözümlemelerinde israrla müsterek hafızanın toplumsal olarak kurgulandı ı ve korundu unu belirtmistir (Halbwach 1980). Halbwach ın çalı malarının benim açımdan en önemli yönü ise, mü terek hafızanın anlamını korumak için toplumsal ili ki a larının ve ahlaki de erlerin muhafazasına ve süreklili ine ihtiyaç duydu u varsayımıdır. Ba ka bir deyi le, toplumsal yapıdaki de i imler bazı eylerin geçmi te oldu undan daha farklı hatırlanmasına yol açar. Halbwach ın görü leri daha sonra Annales ekolünün üyeleri tarafından, mentalite tarihi adı altında mü terek varsayımlar, tutumlar ve duygularla ili kilendirilegelmi tir (Chartier 1988). Tarih yazımı alanındaki bu yeni hamle, umumi olan ile özel olan arasındaki bariyerleri yıkmayı hedeflemi tir (Le Goff 1985, Le Goff ve Nora içinde). Öte yandan Halbwach ın kendi çalı maları gibi mentalite tarihi de bildi imiz halk ı tektiple tirdikleri ve birinci ve ikinci sınıf seçkinlerin mü terek hafızanın kurulması üzerindeki belirleyici etkilerini göz ardı ettigi için - özellikle de yeni nesil sosyal antropologlar tarafından- çokça ele tirilmi tir (Bal ve di erleri, 1999; Bourguet ve di erleri, 1990). Bu makalede, mü terek hafıza üzerinde süregelen tartı malar da göz önüne alınarak, Kıbrıslı Türklerin 1974 e dair mü terek hafızaları na ili kin yaptıgım çözümleme, kavramın kosullu bir Halwachyen tanımına dayanmaktadır. Bu baglamda, mü terek hafıza her ne kadar bireyler olmadan var olamazsa da, bireysel hafızaların bir toplamı olarak de erlendirilemez. Keza bunun tektiple tirilmi bir mü tere in somutla mı hafızası olarak yorumlanması da yanlı olur (Gedi ve Elam 1996). Bu faktörler göz önüne alındı ında sava a dair mü terek hafıza, toplumun bütününde tarihsel bilincin yaratılması ve devam ettirilebilmesini de içeren dinamik bir perspektifle ele alınabilir. Mü terek hafızanın bu tanımı, geçmi in hatırlanmasıyla ilgili olarak aynı zamanda bireysel irade nin önemini göz önüne alır. Özelde benim arastırmalarım açısından son asamada üzerinde durulması gereken konu, müsterek hafıza yoluyla neyin hatırlandıp neyin unutuldugunu sarmalayan sosyo-kültürel ve siyasi ba lamdır. Sava a dair anılar, kaçınılmaz olarak mü terek hafızaların nasıl kuruldu una ve korundu una dair mükemmel bir örnek te kil ederler. Bunun nedeni, bu tür hafızanın en önemli esin kaynagının travmalar olmasıdır. Bu yüzden oldukça bo ucu ve duygusal içerikli, aynı zamanda iddet ve tabii hem maddi hem manevi türden a ırılıklar içerir bir örgüye sahiptir bu anlatılar. Ancak unutmamak gerekir ki sava ın hafızası, zor zamanların ve acıların tek ba ına, bireysel olarak hatırlanması meselesi olmaktan çok öte bir olgudur. Aksine, hatırlama süreci, 5 Burada asıl vurgu, sava ın bireysel anılarından ziyade mü terek hafıza üzerinedir. Çünkü, daha geni siyasi ba lamın sava a dair bilgilerin içeri i ve yeniden üretilmesi ile çok daha yakın bir ili kisi oldu u kanısındayım.

5 siyasi seçkinler, bürokrasi gibi devlet temsilcileri, sivil toplum örgütleri, cemaatler, partiler, aileler ile bireyler olarak sava a do rudan katılmı ya da sava tan etkilenmi kesimler arasındaki çok katmanlı ili ki ve müzakere a larını içerir. Bunun dı ında sava esnasında neler ya andı ını ya da sava ın önemini tayin ederkenki sürece dahil olan taraflar, bu yükü e it derecede payla amazlar çünkü toplumsal hiyerarsi müsterek hafızanın kurulmasında da kendini hemen belli eder (Winter ve Sivan 1999, syf. 30) Sonuç olarak, sava esnasında olanlara dair bireysel anıların bu sürece dahil edilmeleri, hakikati bildiklerini iddia eden bireylere ya da gruplara kamusal alanda söz hakkı tanınması ile ancak bir dereceye kadar mümkün olabilir. Elbette bu bireysel iddialar, çogunlukla sava ın resmi kayıtları ile birebir örtü mez. Resmi kayıtlarda farklı anlatımlara ne derece yer verilece i ise, ba ta baskın siyasi kültürün kendini savunmada hissetme derecesi ve dü man hassasiyeti olmak üzere, bir dizi toplumsal kritere ba lıdır. Sava a dair anlatımlar ve anılar, tekrar tekrar anlatmak ve dinlemek yoluyla peki tirilir. Bu anlatımlar en somut ekilde sava müzeleri, anıtlar ile sava a ahit olanların a zından sava ın karakteri ve sava anlarla ilgili toplanan ifadelerde vücut bulur (Gillis 1993; Canefe 2001). Öte yandan sava anılarına dair merkezi ve resmi bir repertuar bir kere olu turuldu mu, bu repertuarın basmakalıp formundan uzakla ılması neredeyse imkansızdır. Bu tür yeniden anlatımlarda, genel geçer çerçeveye oturtulamayan tanıklıklar atlanır ya da konusturulmaz. Bunun sonucunda, sava a dair anıların karma ık bir sosyal ili ki a ı üzerine in a edildi i gerçe ine ra men, siyasi, askeri ve bürokratik elitler hep bir a ızdan dokunulmaz, tekil bir sava hafızası kurabilirler. Bu arzu edilen sonuca ula mak için, bir sava ın hatırlanma biçimi, ço unlukla milli sadakati ölçen bir test, soyda larının onurunu koruma meselesi ve tarihsel kanıtlar a dayanarak yeni nesillerin dü manın kim oldu unu bilmelerini sa layacak bir araç haline getirilir. Sava a dair farklı anılara sahip olanlar, ne kadar çok karde lerini satmak ve dü manlarına yaranmaya çalı makla suçlanırsa, bu farklı anıların mü terek sava hafızaları içerisinde kendilerine yer bulmaları ihtimali o kadar azalır. Beklenebilecegi gibi, sava a dair mü terek hafızanın sansürlenerek olu turulması sürecinin ilk kurbanları ço unlukla sava sonrası toplumda temsiliyeti olmayanlar, yani mülteciler ve göçe zorlananlar olmaktadır. Sava a dair seçilmis anıları muhafaza etmenin en saglam yolu, müsterek hafıza kurulması sürecinin kurumsallastırılmasıdır. Duygular ve empati ile tetiklenen bireysel sava ve siyasi iddet anılarının aksine, devlet ya da seçkinler tarafından dayatılan sava anıları, sava esnasında olanların genel, bütünsel ve tutarlı bir tanımlanmasından yola çıkılarak düzenlenen resmi yeniden ö renme süreci ile tamamen uyum içerisindedir. Sava ma duru guruplar, sava a dair bireysel ve birbirinden farklı otobiyografik anılar sunarken, resmile tirilmi sava anılarının aktarıcıları, meçhul- ve belki de ebedi- bir dinleyici kitlesini amaçlarlar ve ayıkladıkları sava hatıralarını belirlenmi bir biçimde vurgulayarak sunarlar. Ancak modern ulus devletin merkezilesmeye egilimli dogasından dolayı, kapsamlı bir ekilde yayılabilen bu anlatımların, bireysel ya da gurup temelli sava anlatımlarını ekillendiren sosyal ba lamdan, maddi ko ullardan ve insan ili kilerinden kısmen kopuk olma ihtimali azımsanamayacak kadar önemlidir. Bu tür durumların yaygınlasması halinde, sava a dair resmi anlatımlar, ayıklanmı bireysel tanıklıklara, sava ın zulmünün ve acımasızlı ının görsel ve i itsel olarak belgelenmesine veyahut benzeri destekleyici yollara ba vurularak ayakta tutulur. Sava a dair hafıza ile ilgili müzakerelerde devlet tarafının iyice daha a ır bastı ı toplumlarda, mü terek sava anılarının anlatımında bireysel katılıma biçilen rol ancak bu kadardır. Ve böylesi dengesiz bir olu um, yas tutma ve sava ın sonuçlarını kabullenme ansını önemli oranda azaltır ya da bazen tamamen ortadan kaldırır. Sava la yüzle mek, yalnızca kahramanların, hainlerin veya kurbanların hikayelerinin anlatılması yerine sava ın çok yönlü vahsetinin ve kapsayıcı do asının anımsanmasını

6 gerektirir. Sava tan yakınmak demek, sava ın kendisine bula an herkesi etkileyen bir iddet olarak ele tirel kabullenilmesi demek de ildir. Sava a dair hafızanın uzla ma ve umuda hizmet etmesi bekleniyorsa e er, anıların ayıklanması ya da siyasi sansüre tabi tutularak sunulmasından kurtarılması gerekmektedir. Aksi takdirde, sava tan çekmis bir toplumu sava boyunca ya adı ı derin sorunlarla yüzle mekten alıkoyan, çok tehlikeli bir yalancı yara sarma süreci ortaya çıkar. Yalnızca biz acı çektik tarzı sava anlatımları, geriye dönük [retroactive] bir müdahale ortamı do urarak, daha önce ya anan iddetli çatı maları dillendirip son sava ın hikayesine eklemler ve böylece sava a inanç temelli duygusal bir son atfeder (Winter ve Sivan 1999, s. 34). Dahası, geriye dönük bu tür müdahalelerin etkileri, her iki taraftan da sava ma durlarının ölüm ya da göç gibi nedenlerle ortadan kaybolmasıyla daha da iddetlenir. Sonuç olarak, sava a dair belli bir mü terek hafıza bir kere kuruldu mu, artık geriye gidip tam anlamıyla ne oldu unu ö renmek, kimin sava tan ne derece etkilendi ini belirlemek ve böylece yeni anlatılara olanak sa lamak çok zorla maktadır. Bu bakımdan, yirminci yüzyılın son çegreginde meydana gelen çatı maların ve iç sava ların yeniden hatırlanması ve üzeri örtülen bazı tartı maların yeniden ba latılması hayati bir önem arz etmektedir. Asıl mesele, geri dönmek istemeyen ya da dönemeyen mültecilerle, halen göç edenlerle ve sava ı ya amıs ama günden güne ya lanan nesillerle irtibata geçerek, mü terek hafızanın in ası sürecinde yer alan bireysel, resmi, siyasi ve cemaat temelli unsurların yeniden de erlendirilmesine girisebilmektir. Kıbrıs ta Ya anan Zorunlu Göçlerin Kısa Bir Dökümü Hem Kıbrıs Rum hem de Türk toplumlarında Kıbrıs ta ya anan toplumlararası sava la ilgili hakim resmi anlatımlar, mü terek hafızanın kurulması ve muhafazası üzerine yapılan tartı maların tanımlamalarına birebir uymaktadırlar. Bu durum, savasın barbarlıkların kutsanmı ma durlarını oldu u kadar, meçhul faillerini de tanımlamayı mümkün kılmaktadır. Tahmin edilebilece i üzere, Kıbrıs Rum ve Türk toplumlarının her birinde Kıbrıs sorununa dair ayrı ayrı dillendirilen söylemler, kilit hususlarda birbirleriyle çeli mektedir. Bu hususların en önemlisi çatı manın demografik etkileri ve insan zaiyatı ile ilgili olanıdır. Ben bu bölümde adadaki hem Rum hem de Türk kesimini etkileyen zorunlu göç dalgaları ile ilgili söylemlerin bir özetini sunaca ım. Bir sonraki bölümde ise Kıbrıslı Türklerin, ya anan çatı manın Kıbrıslı Rum mülteciler yarattı ını reddetmelerinin ardında yatan sebepler üzerinde duraca ım ile 1974 yılları arasında hem Türkler hem de Kıbrıslı Rumlar yo un zorunlu iç göçlere maruz kalmı lardır (Kliot ve Mansfeld 1994). Dahası, iki toplum da kendi kar ı-ulusal mülteciler ini yaratmı tır. Dahili göç ettirilen ile kar ı-ulusal mülteci arasındaki farkı, Kıbrıs devletinin toplumlar arası çatı malar sonucunda de facto bir bölünmeye u raması gerçe inde aramak gerekir. Bu açıdan bakıldı ında, nüfus hareketleri her ne kadar Kıbrıs ın bütününü etkilemi olsa da, her toplum sadece kendi göç ma durunu görmü ve onunla ilgilenmi tir. Mültecilerin ve yerinden edilmi insanların bu ekilde birbirlerinden ayrı tutulmaları, Kıbrıs sorununun yol açtı ı insani felaketin kar ılıklı olarak kabul edilme(me)si sorununa temel te kil etmektedir. Çatı manın bu uzun vadeli ve geni çaplı etkilerini anlamakta yasanan eksiklik, nerdeyse birbirinden ba ımsız olarak yerlerinden edilmi ma dur insan tabloları ile Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum mültecileri gibi sanki iki ayrı ülkede yasayan guruplar türünde imgelerin olu turulmasına hizmet etmistir. Bu imgeler ve algılamalar, ada demografisinin yeniden düzenlenmesinin Kıbrıs toplumunun bütününe zarar verdi i gerçe i ile taban tabana zıttır. Öyle ki, Kıbrıs Cumhuriyeti nin on be inci yılında ada nüfusunun yüzde 30 u ile 40 ı 6 Kıbrıslı Rumlar ın Kıbrıslı Türk mültecilerin var olup olmadı ına dair algıları bir çok hususta tartı malı olsa da, bunlar bu çalı manın ana konusu de ildir ve gerekli bir kaç nokta dı ında bu konuya de inilmeyecektir.

7 arasında bir oran yerinden edilmi tir (Egeli 1991). Kaçınılmaz olarak, zorunlu göç iki toplumu farklı etkilemi tir. Nihayetinde Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türk zorunlu nüfus göçü farklı özellikler arz etmektedir. Önceki göç dalgaları, 1958 de ya anan anti-emperyalist mücadele sırasında, ile 1964 tarihlerinde, daha sonra 1970 lerin ba ında tekrar ya anan toplumlararası çatı malar esnasında ve sonrasında meydana gelmi tir. Daha çok Kıbrıs Türk toplumunu etkileyen bu göçler kademeli geli mi tir. Ne var ki binlerce sivili yerinden etmi tir. Göç ma duru gruplar önceleri korunaklı ve etnik olarak homojen alanlara ve kurtarılmıs/ku atılmı bölgelere yerle mi lerdir ve sonrasında ise sürekli olarak adanın Kuzey ine göç etmi lerdir. 7 Adadaki en kapsamlı zorunlu göç dalgası Türkiye nin 1974 te adanın kuzeyine müdahalesi ve i gali ile beraber ya anmı tır. Geni çaplı ve ani bir mülteci dalgası olu masına yol açan müdahale, bu defa geçmi ten beri adanın kuzeyinde ikamet eden Rum cemaatlerini ma dur etmi tir. 8 Ancak iki toplumun zorunlu göçe maruz kalma ekilleri farklılık gösterse de, yerinden edilmi toplam nüfus içerisindeki oranları hemen hemen e ittir ta ada nüfusu yakla ık kadar olarak hesap edilmistir (St. Johns 1983). 9 Bu nüfusun yüzde 79 unu Rumlar, yüzde 18 ini Türkler ve geri kalan yüzde 3 ünü Ermeniler, Hıristiyan Maruniler ve di er etno-dinsel azınlıklar olu turuyordu (Kliot ve Mansfeld 1994). 10 ki toplum arasındaki çatı maların ve etno-milliyetçi ayrımcılı ın ba lamasıyla birlikte, 1958 ve 1963 te adanın çe itli bölgelerinde oturan 20 ila 25 bin kadar Kıbrıslı Türk [adadaki toplam Kıbrıslı Türk nüfusun neredeyse dörtte biri] evini terk edip daha güvenli olan Kıbrıs Türk köylerine ve mahallelerine göç 7 Kıbrıslı Türklerin 1974 te adanın kuzeyine olan göçlerinden sonraki dönem içerisinde meydana gelen en önemli olay, 1975 Viyana Anla ması dır. Bu anla mayla Kıbrıslı Türkler e, Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından güvenlik konusunda yeterince teminat verilmedi i için, göç sonrasında ya ayacakları yer seçimi konusunda pek bir seçenek tanınmadı ı ortaya çıkmı tır. Aynı zamanda Güney e göç etmek istemeyen çok sayıda Kıbrıslı Rum da civarında-durumdan memnun kalmamıstır. Viyana Anla ması onlara seçim hakkı verdi i halde, Kıbrıs Türk otoriteleri ve adadaki Türk askerleri buna izin vermemi lerdir. Bu süreç, adanın her iki tarafının etno-dinsel olarak nerdeyse tamamen homojen bir yapıya bürünmesiyle sonuçlanmı tır. 8 Nurit Kliot ve Yoel Mansfeld e göre, Kıbrıslı Türkler, bir askeri müdahale beklentisi içerisinde kendi belirledikleri yerle im alanlarına göç eden, olaya yabancı mülteciler olarak görülmü lerdir (1994, s. 328). Öte yandan Kıbrıslı Rumlar-- tanımlanabilen Kıbrıslı mülteciler içerisinde ço unluk olanlar do rudan askeri müdahale ve silahlı i galden kaçan iddete maruz kalmı mülteciler olarak yorumlanmı lardır. Bu noktada ben, göçlerin nasıl meydana geldi i ile ilgili olarak her ne kadar de i ik görü ler olsa da, bunların iki toplumun da acı çekti i gerçe ini gögelememesi gerekti ini savunuyorum. Ba ka bir de i le, Kıbrıslı Türkler in kademeli olarak, ve belki de siyasi çıkarların güdümünde, evlerini, topraklarını ve i lerini geride bırakıp gitmelerinin, Kıbrıslı Rumlar ın güneye olan topyekün [en masse] göçlerinden daha az yıkıcı olarak de erlendirilmemesi gerekir. 9 Andrew Bell-Fialkoff un (1996, s.137) daha güncel tahminine göre adanın toplam nüfusu dir ve bu sayının ı Türk tür. Aynı zamanda, son otuz yıl içerisinde anavatan Türkiye den getirilip yerle tirilenlerle birlikte Türk nüfusunun oranı artmı tır. Resmi olmayan rakamlara göre, bugün anavatan Türkiye den getirilip yerle tirilen Türk ve Kürt nüfus Kıbrıslı Türklerin sayısına e ittir ve adalı Türklerin büyük bir bölümü zaten ngiltere ye ve Kuzey Amerika ya göç etmi tir (Ioannides 1991; Canefe 2001). 10 Bu tanım, Kıbrıs Cumhuriyeti nin kuruldu u sırada, adada yerli Türk oldu una tekabül etmektedir itibariyle den fazla Türk 10 yılın üzerinde bir süreden beri adanın kuzeyindeki ku atılmı bölgelerde ya ıyordu (Kliot ve Mansfeld 1994, s. 334) ten önce, adanın Güney inde Kıbrıs Rum Hükümeti nin kontrolünde ya ayan, yerinden edilmi Türk vardı (a.g.e). Buna ek olarak, 1974 te adanın kuzeyinin Türk askeri güçlerinde i gal edilmesiyle sonuçlanan olaylar esnasında yerinden edilmi Kıbrıslı Türklerin bir kısmı Larnaka daki cezaevlerine atılmı ya da Limasol daki kamplara gönderilmi tir. Ancak daha sonra Kuzey e varabilmi ler ve Kıbrıs Türk yönetimi tarafından iskan edilmi lerdir. Bütün bunlar bir arada dü ünüldü ünde, Kıbrıslı Türk nüfusunun neredeyse yarısının Cumhuriyet in ilk onbe yılının sonunda yerinden olup ba ka mekanlara yerle tirildi i söylenebilir. Bunun yanısıra, 1974 öncesinde ve sonrasında çok sayıda Kıbrıslı Türk Türkiye ye ya da ngiltere ye göç etmi tir ve bu durum adadaki Türk nüfusun daha da küçülmesine yol açmı tır. Bu son saptama, dahili olarak göç ettirilenlerin yüzdesini daha da arttırmaktadır. Bazı tahminlere göre, günümüzde Kıbrıs ın dı ında ya ayan Kıbrıslı Türk vardır. Bu biraz abartı bir rakam, ancak ço unlu u ngiltere de ve Türkiye de olmak üzere, diasporada oldukça büyük bir Kıbrıslı Türk cemaati oldu u üphesizdir (St. John Jones 1983).

8 etmi tir. Yine aynı dönemde, 300 kadar Rum aile yerlerinden edilmi tir (Patrick 1976) ün sonuna gelindi inde adanın güneyinde ya ayan Kıbrıslı Türkler in büyük bir bölümü ya zorla, ya da kendileri daha güvenli buldukları için, ba ka köylere, kentlere ve Kıbrıs Türkleri nin kontrolündeki 42 ku atılmı bölgeye göç edip yerle mi tir teki çatı malardan dolayı ise bin kadar Kıbrıslı Türk ün yerinden edildi i tahmin edilmektedir. 11 te bu noktada, Kıbrıslı Rumlar ın ve Türkler in yerlerinden edilmelerine dair farklı tecrübelerinin anla ılmasında, Kıbrıs Türk ku atılmı bölgelerinin hayati rolü gündeme gelmektedir. Ku atılmı bölgeler hem yerlilere hem de çe itli köylerden göç ettirilen Türkler e ev sahipli i yapmı lardır. Hal böyle olunca, bu bölgeler ayrılıkçı Kıbrıs Türk milliyetçili inin geli ti i mekanlar haline gelmislerdir. Söz konusu ku atılmı bölgeler, geçici güvenligin yanısıra, tecrit ko ullarının, askeri yönetimin, zor ekonomik ko ulların, korku ve korku tacirli i politikalarının dayattı ı geçici bir ya am tarzı sunmu lardır. Bu yüzden Kıbrıslı Türklerin yeni bir ba langıç vaadiyle Kuzey deki köy ve ehirlere kitlesel olarak yeniden yerle tirilmeleri sürecinde önemli ölçüde etkili olmu lardır. Öte yandan, 1974 te ya anan olaylar Kıbrıslı Rum mülteciler için tamamen farklı bir anlam ta ımaktadır. Adadaki Kıbrıslı Rum nüfusun üçte birinden fazlası ada sınırları dahilinde yerinden edilmekle kalmamı, kelimenin tam anlamıyla evsiz barksız durumuna düsmüstür teki karı ıklıklar boyunca ve olayların hemen sonrasında, a a ı yukarı 180 ile 200 bin kadar Kıbrıslı Rum yerinden edilmi tir (Kliot ve Mansfield 1994). Bu insanların büyük ço unlu u, göçlerinin nasılsa geçici oldu unu dü ünerek, geride mülklerini, i lerini ve bütün varlıklarını bırakıp, yanlarına ki isel e yalarını dahi almadan ya adıkları yerleri terk etmi ler ve geri dönüs için uzun bir bekleyise girmislerdir. Cemaat Kimligi, Ulusal Aidiyet ve Devlet Olmak: Kopus Noktaları Uzun vadede Kıbrıslı Rumları ve Kıbrıslı Türkleri etkileyen göçlerin sebepleri ve meydana geli biçimleri arasındaki farklılık, her iki toplumdaki mülteci akınlarının yorumlanmasında ciddi farklılıklara yol açmı tır. Bu durumu do uran en önemli nedenlerinden biri, Rum ve Türk milliyetçiliklerinin bu geli meler arifesinde Kıbrıs ta aldı ı biçimlerdir. Daha geni bölgesel ba lamda, Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türk etno-milliyetçiliklerinin in ası süreci, vatansever Türk ve Yunan milliyetçiliklerinden büyük ölçüde etkilenmi tir (Papadakis1998, 1993; Pollis 1996; Mavratsas 1996; Kitromilides 1990; Kyle 1984). Hatta Kıbrıs milliyetçili inin kökenleri Osmanlı saltanatına kadar dayandırılabilir. Etnik olarak Rum olan cemaatlerin adadaki hakim konumu ve adaptif yapılarından dolayı, Do u Neo-Helenizm i adada güçlü bir kale edinmi tir (Mavratsas op. cit). Anavatan ve adalı milli kimlikleri arasındaki ba lantılar, sonraları Türk Kurtulu Sava ı yla ( ) ve onu izleyen Zorunlu Rum-Türk Nüfus Mübadeleleri ile daha da derinlesmistir. Agırlıklı olarak Kıbrıslı Rumlar arasında geli en anti-sömürgeci duyarlılık ve Yunan (Fener Patrikhanesi merkezli Rum Ortodoks degil) Ortodoks Kilisesi nin ada üzerinde gittikçe artan nüfuzu, Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum milliyetçiliklerinin birbirinden ayrı ancak aynı siddette muhalif yörüngelerde seyretmesinin ana nedenlerindendir. Bu tarihsel arka plana referansla dü ünüldü ünde, 1960 ta dayatılan federalist düzenleme, sistematik toplumsal huzursuzluk ve nüfusun adanın dört bir yanına ve dısına sürülmesi sürecinin ba langıcı olarak da yorumlanabilir. Kıbrıs ba lamında federalizm, Müslüman ve Hıristiyan kökenli cemaatleri Kıbrıslı Rum ve Kıbrıslı olaylarına istinaden, nüfus göçleriyle ilgili olarak ortaya atılan tarihçeler arasında önemli farklar bulundu una ve Kıbrıs sorunu ile ilgili mevcut akademik bilgimizin eksikli ine ve dolayısıyla bu konuda iddialı konu manın anla mazlı ı daha da derinle tirece ine dikkat çekti i için Peter Loizos a te ekkür ediyorum.

9 Türk olarak yeniden adlandıran, ayıran ve politize eden faktörleri tatmin edici ekilde açıklayamadı ı gibi, soruna çare olmaktan da uzak kalmı tır. Benzer ekilde, uluslararasb platformda tanınan Kıbrıs devletinin yasaları, hem 1960lar boyunca hem de 1974 sonrası dönemde, Kıbrıs toplumunda kökü bir aidiyet hissi uyandıramamı tır. Tam tersine mevcut cemaatsel ili kiler, Avrupa Birli i üyeli i ihtimalinin Kıbrıslılık ve gerek Kıbrıslı Türk gerekse Kıbrıslı Rumlarca dile getirilen kendi ayakları üzerinde durabilen bir Kıbrıs devleti tartı malarına yeni bir boyut kazandırdı ı 1990 ların ortalarına kadar, ada genelinde büyük ölçüde siyasetin çerçevesini belirlemistir. Dolayısıyla zorunlu göçlerin mirası üzerine yapılan bir analiz açısından kar ımıza çıkan asıl sorun, mültecilikten kaynaklı hususlar ile Kıbrıs tarihi ve Kıbrıslılık algılamaları arasındaki kar ılıklı etkile imin anlasılabilmesi olmaktadır. Zorunlu göçler zaten ayrı olarak algılanmıs olan cemaatlerin cografi olarak da birbirinden tamamen ayrılması ile sonuçlandıgı için, en azından milliyetçi bakıs açısından degerlendirildiginde, bir sorun olarak ele alınmaktan ziyade dogal karsılanabilmektedir. Nitekim Kıbrıs ın resmen bölünmü bir devlet haline geldi i 1970 lerin sonlarından bugüne kadar geçen zaman zarfında, hem Rum hem de Türk mülteciler adadaki endi e verici statükonun birer parçası haline geldiler (Zetter 1986, 1991, 1992, 1994). 12 Sonuç olarak, ada uluslararası platformda her ne kadar tek bir bölgesel birim olarak kabul görse de, sakinlerinin önemli bir bölümü ya adıkları yerler ve i leriyle beraber adanın kimli i ve tarihine dair algılarını da de i tirmi lerdir. Buna ek olarak, israrla sonuçsuz kalan diplomatik müzakerelerin uzun geçmi inin de gösterdi i gibi, [Kıbrıslı] mülteci olmaya yüklenen anlam ve geriye dönü hakkı üzerinde uzla maya varılamamaktadır. Kıbrıs Türk siyasetinin ve bürokrasisinin önde gelen kadroları arasında Kıbrıslı Türklerin Kuzey e olan zorunlu veya kademeli göçlerini daimi kılmak gibi hakim bir e ilim oldu u süphesizdir. Öte yandan, Kıbrıs Rum cephesinde Kıbrıslı Rumların göçü, 1974 ün üzerinden otuz yılı askın bir süre geçmi olmasına ra men, hala telafi edilebilecek bir talihsizlik olarak de erlendirilmektedir. Bu ba lamda, Kıbrıs Türk liderleri ve de facto Kıbrıs Türk Hükümeti nüfus göçüyle birlikte olu an yeni statükonun me rula tırılmasına taraftardır. De jure Kıbrıs hükümeti ise, göçlerin geçicili i ve adaletsizli ine vurgu yapmaya devam etmekte ve bunun sonucunda geri dönü ya da en azından hareket özgürlü ü hakkı tanınmasını dayatmaktadır. Kıbrıslı mültecilerin kaderi ile ilgili bu ayrı manın ba ka bir önemli boyutu da, söz konusu göç ma durlarına her iki kesimde sunulan tercihler ve maruz kaldıkları muameleler konusudur. Adanın kuzeyindeki Kıbrıs Türk hükümetinin benimsedi i iskan ve entegrasyon politikaları güneydeki Kıbrıs [Rum] hükümetininkilerden oldukça farklıdır. Yani adanın bölünme sonrası tarihinde, her iki kesimdeki mültecilerin benzer deneyimler ya adıklarını ve bu deneyimlerden kaynaklı ho nutsuzluklarının nedenlerinin ortak oldu unu söylemek güçtür. Kıbrıs Türk tarafının eski defterleri kapatma ve yeni bir sayfa açma iste i güneyden gelen mültecilere sınırlı da olsa toprak, mülk ve kaynak tahsis edilmesi seklinde ifade bulmustur. Ancak, bu yeniden da ıtım programı kapsamında kuzeye göç eden Kıbrıslı Türklere- ve sonra da Türkiye den gelen ve getirilen göçmenlere- tahsis edilen kaynakların ço unun 1974 teki Türk askeri müdahalesi esnasında ve sonrasında kaçan Kıbrıslı Rumlar a ait olması ciddi bir pürüz do urmu tur. Bunun aksine, Kıbrıslı Rum mültecilerin güneyde yeniden yerlestirilmesi 12 Kliot ve Mansfeld in de ifade ettigi gibi, göç ettirilen Kıbrıslılar her ne kadar genel geçer, sıradan mülteciden ziyade milli ya da kar ı milli mülteciler olarak sınıflandırılsalar da, adanın u andaki bölünmü konumu, mülteci kelimesini onlar için daha uygun kılmaktadır. Kıbrıs takine benzer olarak, Kliot ve Mansfeld Hindistan/Pakistan, srail/filistin ve tabii ki Türkiye/Yunanistan örneklerini vermektedirler. Bu örneklerin her birinde yerli nüfus, sava, bölünme ve i gal gibi nedenlerden dolayı büyük çapta yerinden edilmi tir. Göçleri müteakiben, yeni sınırlar çizilmi ve zorla göçenler yeni kurulan siyasi birimlerin yerle imcileri haline gelmi ler, ya da Filistin örne inde oldu u gibi vatansız kalmı lardır.

10 bürokratik ve siyasi muammalar nedeniyle sistematik olarak sekteye u ramı tır. Bu mülteciler uzun yıllar boyunca, kentlerin kenar mahallelerinde, nüfusun geri kalanından izole olmu bir ekilde, Kuzey li mülteci kimli i ve duygusuyla ya amı lardır. Bunun sonucunda, Güney deki yeni ya amları gerek maddi, gerek sosyo-politik manada olsun, kayıplarını tazmin etmekten uzak bir görüntü sergiler v, evlerine, i lerine ve topraklarına geri dönme ihtimali onlar için hala umut vaat eden bir seçenek konumundadır. Yakın zamanda yapılan ara tırmaların gösterdi i gibi, Kıbrıslı Rum mülteci ailelerinin en genç bireyleri bile hala farklı bir kimlik ve farklı bir köken hissi ta ımaktadırlar. Örne in bahsi geçen mülteci evlerinde kaybettikleri eski evlerinden kurtarabildikleri ki isel bir e yanın veyahut bir foto rafın sürekli sergilendi i ikonik kö eler vardır. Kuzeydeki Kıbrıslı Türk mültecilerinin kar ıla tıkları muamelenin yaygın bir izahatı, yeni dalga vatansever Kıbrıs Türk milliyetçilerinin gerçek anavatanı Türkiye olarak kabul edip, ayrı bir mini-anavatan yaratmaktaki kararlılıklarıdır. Öte yandan, adadaki Kıbrıslı Rum ve Türk mültecilerinin kaçı sonrası ya adıkları tecrübelerin daha iyi anla ılmasına hizmet edecek, imdiye kadar büyük ölçüde göz ardı edilen ba ka bir faktör daha vardır. O da aslen Güney li olan Kıbrıslı Türk grupların ba arısızlıkla sonuçlanan geri dönü giri imleridir ile 1967 yılları arasında, etno-dinsel açıdan karma nüfuslu köylerde veya Rum köyleriyle çevrili Türk köylerinde ya ayan çok sayıda Kıbrıslı Türk, geçici bir iltica umuduyla Larnaka, Limassol ve Lefko a gibi yerlere göç etmi lerdir (Kyle 1984). Bu dönemde göç eden mültecilerin bir gün evlerine dönecekleri umudu ta ıdıkları ve bu yüzden 1974 e kadar daha kuzeye ilerlemedikleri söylenmektedir (Oberling 1982). Bu daha kuzeye ilerlememe olayı, 1965 ve sonrasında Kıbrıslı Türkler in Kıbrıs hükümetinden çekilerek kurtarılmı Kıbrıs Türk bölgelerinde kendi idari birimlerini kurmaya ba lamasına ra men gerçekle mi tir (King ve Ladbury 1981). Bu süreçte, Kıbrıs hükümeti 13,300 Kıbrıslı Türk ü, tamamen Kıbrıslı Türkler in kontrolü altında bulunan kurtarılmıs bölgelerden ayrılıp köylerine geri dönmeleri yönünde te vik etmi tir ve hükümetin bu ça rısına hatırı sayılır oranda uyulmu tur (Patrick 1976, s. 75; Kliot ve Mansfield 1994, s. 333). Ancak bu ça rıya uyanların dönü planları üç geli meden dolayı ba arısızlıkla sonuçlanmı tır. Bu geli melerin ilki ve en önemlisi, gerek karma etno-dinsel yapıdaki Kıbrıslı Türk köylerinde, gerekse Kıbrıslı Rum köyleriyle çevrili köylerde, Kıbrıslı Türklere yönelik siyasi iddet ve paramiliter temelli terör tehdidinin dinmemis olmasıdır. kinci olarak, geri dönenlerin ço u evlerinin ba kaları tarafından i gal edildi ini, mülklerinin yakıldı ını ve ya malandı ını görmü lerdir ve dönecek yer bulamamıslardır (Papadakis 1998). Son olarak, zorunlu göçlerin tersine çevrilmesi süreci, yeni kurulan [Mart 1967] ve Kıbrıslı Türk bölgelerini yöneten ba ımsız Geçici Kıbrıs Türk Yönetimi tarafından açık açık baltalanmı ve içinden çıkılmaz hale getirilmi tir (Attalides 1977). Geri kalan Güneyli Kıbrıslı Türkler ise, Viyana Anla ması ile birlikte 1975 te Kuzey e göç ettikten sonra geri dönü umutlarını tamamen yitirmi lerdi. Ye il Hat tın arkasındaki ya am, tabiri caizse artık yeni bir ya amdır. Adadaki mültecilerin yaratılması, algılanması ve onlara yapılan muameleler konusundaki bu farklı e ilimlerin etkileri sonucunda, Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türk toplumları Kıbrıs sorununun izahatı konusunda birbirinden tamamen farklı anlatımlar geli tirmi lerdir. Kıbrıs Türk Tarihindeki Kahramanlar, Kurbanlar ve Hainler Kıbrıs Rum ve Türk toplumlarının birbirinden farklı yerinden edilme tecrübelerine ve adanın gelece ine dair hakim siyasi görü lerdeki ayrı ma ne olursa olsun, nüfusun zorunlu göçü her iki toplum için de Kıbrıs Sorunu nun tabiatını önemli ölçüde de i tirmi tir. Öte yandan çekilen a ır acılar halen günümüzün bölünmü adasında ya anan sorunlara yönelik yeni

11 çözüm reçeteleri beklemektedir. Bu dura anlık, Kıbrıs ın cemaatle arası çatı masının tarihine dair iki toplumda hakim olan katı yorumsal çerçevelerden ilham almaktadır. Uluslararası siyasette uzun zamandan beri Kıbrıs Sorunu nun aslen bir bataklık oldu u ve Türkiye nin müdahaleci politikalarının bu sorunu daha da a ırla tırdı ı kanısı yaygındır. 13 Ben bu iki görü e de kar ı çıkıyorum: Kıbrıs taki durum, iki tarafın da anavatan müdahalecili i tarafından iyice anla ılmaz kılınan bir etno-dinsel çatı ma meselesi olarak ele alınmalıdır ve müzakerelerin halen kördü üm halinde olmasında, Türkiye gibi büyük kom u ulus devletlerin müdahaleci politikalarının oldu u kadar, uluslararası siyasette statüko bazlı e ilimin de rolünün oldu u kabul edilmelidir. 14 Hepsinden önemlisi, pek bahsi geçmeyen dahili dinamikler konusunun dikkate alınmasıdır (Hadjipavlou- Trigeorgis 1993a, 1993b, 1998 Calothychos içinde). Bu baglamda, makalemin bu son bölümünde, dahili sosyo-kültürel dinamiklerin Kıbrıs ta iç savas sonrası dönemdeki geli meleri nasıl etkiledi ini göstermek amacıyla, Rum mültecilerin varlıklarının, ihtiyaçlarının ve olası haklarının, Kıbrıs Türk toplumunun önemli kesimlerince hangi mantıga dayalı olarak inkar edildi i üzerinde duraca ım. Daha önce de belirtti im gibi, Kıbrıs taki mülteci sorunu, ngiliz yönetimine kar ı verilen anti-emperyalist mücadelenin bölücü do asından tutun da, Kıbrıs Cumhuriyeti nin muhalefet edilen anayasal temeline ve Kıbrıs devletinin özellikle 1963 ile 1967 yılları arasındaki tartı malı i leyi tarzına kadar bir çok çeliskili gelismeyi bünyesinde barındırmaktadır. Ancak burada üzerinde özellikle söz söylenmesi gereken nokta, Kıbrıslıların devlet deneyimidir. Kıbrıs gecikmeli de olsa 1960 ta bagımsız bir devlet olmu tur. ngiliz sömürgeciligi kaynaklı Kıbrıs sorunu 1959 da Türkiye, Yunanistan ve Büyük Britanya arasında imzalanan Zürih Anla ması ile diplomatik çözüme kavu turulmu tur. Bu açıdan bakılacak olursa, ba ımsız Kıbrıs devletinin kurulması dayatma biçiminde gerçeklesmistir anla ması, Kıbrıs Türk ve Rum toplumlarının e itli ine dayalı, çift toplumlu bir anayasal çerçeve öngörmü tür ve özellikle Kıbrıs Türk azınlı ına ciddi bir siyasi ve kültürel haklar cephanesi sunmu tur taki son düzenlemeyle, adanın toplam nüfusu içindeki oranıyla kar ıla tırıldı ında, Kıbrıslı Türklere oran olarak daha geni temsiliyet hakkı tanınmı tır. Ancak, Lübnan da ba arısızlıkla sonuçlanan çift toplumlu model gibi, burada da temsiliyetin yüzde 70 inin Rumlar a yüzde 30 unun ise Türkler e verilmesini öngören siyasi iktidar formulünün ömrü çok kısa olmu tur (Savarides 1998). Ba ımsız Kıbrıs devletinin üzerine kuruldu u anla manın miyadını bu kadar kısa zamanda doldurmus olmasının arkasında yatan bir dizi dahili toplumsal neden vardır. Bu noktada bunlardan bazılarına kısaca deginmek faydalı olacaktır. 13 Kıbrıs Dı i leri Bakanı George Iacovou, Helsinki II zirvesinin açılı ında yaptı ı konu mada, Kıbrıs aslında küçük bir yer, ancak Kıbrıs sorunu adadan daha büyük hale geldi... Siz Kıbrıs a kar ı herhangi bir sorumluluk hissetmiyorsanız da, Avrupa medeniyetine kar ı bizim sorumlulu umuz sizi Kıbrıs sorununun çözümü için yardıma ça ırmaktadır. Kıbrıs ta böylesi bir statükonun varlı ı, azınlık sorunları ya ayan devletleri, saldırgan ve yayılmacı politikalar besleyen güçlü kom uları kar ısında korkuya dü üren bir örnek te kil etmektedir. (Heraclides ten alıntı 1993, s. 58) te BM Güvenlik Konseyi 1960 Kıbrıs Anayasası nın hükmünü yitirdi ini duyurmu tur. Ancak o noktadan sonra, uluslararası siyaset Kıbrıs sorununun bugüne gelmesinde fazlasıyla rol oynamı tır. Öyle ki, toplumlararası çatı malar ba lar ba lamaz, Güvenlik Konseyi Kıbrıs Rum Hükümeti ni adanın tek me ru otoritesi olarak tanıdı ını ilan etmi tir. Bu durum, Kıbrıs devletinin nüfusunun belli bir bölümünün refahını ve hayatını tehdit eden ve iç sava ı önleyemeyen politikalarını me rula tırmı tır. Uluslararası toplum, adada kısmen ba ımsız bir Kıbrıs Türk varlı ının resmen kabulüne kar ı bir tutum içerisine girerek ve Kıbrıs Hükümeti nin insan hakları ihlallerini görmezden gelerek, Kıbrıs Türk toplumunda federatif bir siyasi yapıya ve vaat edilen uluslararası garantilere kar ı bir güvensizlik yaratmı tır. Kar ılıgında, Kıbrıslı Türkler refahlarının ve güvenliklerinin garantörü olarak, Türk Ordu birliklerinin adaya süresiz yerle melerine resmi olarak onay vermi lerdir.

12 1960 ların ve 1970 lerin hakim Kıbrıs Rum milliyetçi söylemine göre Kıbrıs bir Yunan adasıydı. Bu mantı a göre Kıbrıslı Türkler azınlık muamelesi görmeliydiler ve yeni, ba ımsız Kıbrıs devletinin kurulu a amasında resmi ortak olarak yer almamalıydılar. Bu baglamda, federatif devletin Kıbrıslılı ı adanın Helenik mirasını tehdit eden de-etnitize edilmi siyasi bir ideoloji olarak lanetlenmi tir (Mavratsas 1996, s ). Do u Helenizmi nin Kıbrıs siyasi tarihindeki uzun geçmi i, üphesiz bu görü ün halk arasında taraftar bulmasına yönelik yeterli kültürel mühimmat saglamıstır. Kıbrıslı Türklerin resmi ve anayasal olarak tanınmasına kar ı duyulan kızgınlı ı haklı çıkarmanın ba ka bir yolu da, ngiliz sömürgeci güçlerine kar ı Rumlar Kıbrıs Ba ımsızlık Sava ı nı verirken, Kıbrıslı Türkler in ngilizler tarafından korundu u ve kendilerine i verildi i iddiasıdır (Pollis 1996). Bu huzursuzluk, en belirgin ifadesini Kıbrıs ın Yunan ulus-devletinin bir parçası olmasını öngören bir siyasi proje geli tiren Enosis ideolojisinde bulmustur. Yeni rejimin istikrarsızlı ını aynı derecede iddetlendiren ba ka bir olgu da, gittikçe kabaran Kıbrıs Türk milliyetçili i dalgası olmu tur lerin ortalarından itibaren Kıbrıs Türk kar ı-milliyetçili i e it vatanda lık talep eden bir hareket olmaktan çıkıp, tamamen ayrı bir Kıbrıs Türk kimli inde ısrar eden ate li bir etnomilliyetçilik halini almı tır. Sonuç olarak, ortaya atılan Kıbrıs Türk milliyetçili i projesi önce kısmi daha sonra da tam otonomiyi öngörmüstür. Özellikle de ku atılmı /kurtarılmıs bölgelerde kendine yeten bir Kıbrıs Türk Yönetiminin kurulmasıyla birlikte, milli Kıbrıs Türk kimli inin öncelikli hedefi Türkiye ile do al ba lar kurulması haline gelmistir. Durum böyle iken, gerek Kıbrıs Türk gerekse Kıbrıs Rum milliyetçili ine kar ı kullanılabilecek eldeki tek kar ı-güç Kıbrıslılık söyleminin yurtta milliyetçili i idi. Kıbrıslılık yalnızca Kıbrıslı Rumları ve Kıbrıslı Türkleri anavatan Yunanistan ve Türkiye vatandaslarından ayırmakla kalmayıp, aynı zamanda söz konusu iki toplumun bir arada ya amasını açıklayan mü terek kültürel ve siyasi gerekçeleri de sunabilecek potansiyele sahip bir kurgudur (Stamatakis 1991; Mavratsas op. cit). Ancak Kıbrıslılık, ada siyasetinde hiç bir zaman geni çaplı destek ve yankı bulan bir ideoloji olamamı tır. Sonuçta etno-dinsel tahammülsüzlükler ve toplumlararası iddet e ilimleriyle körüklenen yaygın ayrımcı inançların iyice peki mesiyle birlikte, Kıbrıslılık söylemine dayanan siyasi durus, hemen hemen tamamen ortadan kalkmı tır (Kitromilides 1977, 1979, 1990). Tam bu noktada, Kıbrıs sorunu nun geli imi ile ilgili yukarda yapılan tanım konusunda bir uyarıda bulunmak gerekiyor. Buradaki yakla ım her ne kadar çatı manın ortaya çıkması hususunda her iki kesime e it sorumluluk biçse de, bu yorum yalnızca küçük bir Rum ve Türk azınlık tarafından kabul görmektedir. Böyle bir yakla ım yerine, Cumhuriyet in ayakta kalamadı ına dair anlatılar ço unlukla suçu öteki topluma, anavatan milliyetçilerine, öbür toplumun radikallerine ve militanlarına yüklemeye meyillidir (Canefe 2001, 2002a, 2002b, 2002c). Bunun sonucunda iki toplumun kendi içinde ya da di er toplumla kar ılıklı ili kilerinde, nelerin yolunda gitmedi ine dair ele tirel bir analize mahal kalmamaktır. Mültecilere dair algılama bu daha geni çaplı kendini yansıtma krizinin bir parçasıdır. Cemaatler arası çatı malara dair anlatımların etrafında olu turuldu u ortak hareket noktaları vardır. Örne in, 1963 yılı, ço unlukla Kıbrıs Rum ve Türk toplumları arasında on yıllarca sürecek çatı maların ilk ba ladı ı yıl olarak kayda geçer. Yine aynı ekilde 1964, 1967 ve 1974 yılları mevcut krizin geli iminde kilit rol oynayan belirleyici dönüm noktalarını temsil etmektedirler (Crashaw 1978; Papadakis 1998). Yine de bu yıllarla alakalı olaylar kadar, bu olayların uzun vadeli sonuçlarına dair yorumlar her iki toplumun milli tarih inde yeterince ekillenmemi dir. Örnek vermek gerekirse, Kıbrıslı Rumların çatı malarla ilgili hakim anlatımlarına göre, Kıbrıslı Türkler in adanın kuzeyine göç etmesi herhangi bir iddet olayı veya tehdidinden ziyade kendi ki isel tercihleri do rultusunda gerçeklesmistir. Kıbrıslı Türklerin özellikle de 1974 olaylarından sonra tekrar güneye dönme konusunda gönülsüz

13 davranmaları bu görü ü ister istemez haklı çıkarmaktadır. 15 Öte yandan 1974 Türk askeri müdahalesi esnasında ve sonrasında ya ananlara dair Kıbrıslı Türk anlatımlarında, güneye göç eden çok az sayıda gerçek mülteci oldu u öne sürülmektedir (Canefe 2001). Aksine, göç eden Kıbrıslı Rumlar, Kıbrıslı Türkler e kar ı i ledikleri suçların cezasını çeken ya da canları istedi i için oradan ayrılanlar olaraktakdim edilmektedir. Bu yorumlarla gerçeklik arasındaki uçurumu anlamlandırabilme çabası içinde, çalı manın bu son bölümünde Kıbrıslı Türklerin 1974 ve sonrasında ya anan kitlesel nüfus göçlerini bu derece tek yönlü yorumlamalarının ardında yatan sebepleri irdeleyece im. Kıbrıslı Türkler arasındaki 1974 askeri müdahalesinin Rum mülteciler yaratmadı ı yönündeki hakim kanı, üç ayrı, ancak birbiriyle ili kili olgunun etkisinde geli mi tir. Bunların ilki, Kıbrıslı Rumlar ın hem resmiyette hem de halk arasında 1958 den beri Kıbrıslı Türklerin zorla yerlerinden edildi ini kabul etmemelerine, göç edenlerin bunu tamamen kendi istekleri do rultusunda, gönüllü olarak yaptıkları eklinde yansıtmalarına kar ılık olarak yapılmı bir siyasi hamledir. kinci olarak, bu tür bir kar ı hamle, 1974 askeri müdahalesinin Kıbrıslı Türklerin Kurtulu Mücadelesi olarak me rula tırılıp yüceltilmesi ile resmi olarak onaylanmıstır. Böylece, müteakip demografik karga a, her iki tarafı da ma dur eden ancak geriye dönüsü mümkün olmayan bir sava kaybı olarak görülmektedir. Son olarak, mevcut ate li Kıbrıs Türk milliyetçili i ideolojisi, etno-dinsel homojenli i açık açık desteklemektedir. Hal böyle olunca, önde gelen Kıbrıs Türk milliyetçi kadroları adadaki Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum toplumlarının son kertede birbirlerinden ayrılıp tamamen bölünmelerinde çok da bir sakınca görmemektedirler. Mesele bu açıdan irdelendi inde, on binlerce Kıbrıslı Rum mültecinin ve bu mültecilerin geri dönü haklarının reddi, do rudan Kıbrıs Türk toplumunun-1960 lardan beri iktidarda olan- baskın kesimlerinin Kıbrıslı Türklere kar ı 1958 den bu yana yaygın ve sistematik biçimde adaletsizlik yapıldı ı iddialarıyla ba lantılandırılır. Yine bu reddiyetle ili kili önemli bir diger husus, 1974 Türk askeri müdahalesinin, uzun vadede kitlesel bir huzursuzluk sebebi olmaktan ziyade iddet döngüsünü kıran bir kahramanlık olayı olarak tanımlanmasıdır. 15 Adanın güneyine kuzeyden gelen Rum mülteciler üzerine yaptı ı detaylı ara tırmasında Roger Zetter, kuzeye olan göçler kademeli ve ço u zaman planlı oldu u için, Türklerin barınma yeri temini konusunda fazla sıkıntı çekmediklerini öne sürmektedir (Zetter 1986, Koumoulides içerisinde, s. 102). Rum mültecilerin ya adıkları travmalarla ilgili olarak ise Zetter, En güçlü kalan onların bireysel ziyan duyularıdır bu kadar güçlü hatırlanan en fazla bir ya da iki dönümlük küçük tarım arazisi ve bir evdir. Kıbrıslılar [burada yanlızca Kıbrıslı Rumlar kastedilmektedir] için bu kadar sembolik de er ta ıyan ve mültecilerin ya amlarını en çok yaralayan ey topraklarından uzak olmaktır. (a.g.e., s.123) Zetter in di er çalı maları da Kıbrıs Rum mültecilerinin ya adıkları ile ilgili güvenilir ve detaylı bilgiler sunmaktadır (Zetter 1994; 1998). Öte yandan, önemli oranda tarım arazilerini geride bırakıp kuzeyin kasabalarına göç eden Kıbrıslı Türklerin kayıpları üzerine yapılmı benzer bir çalı ma bulunmamaktadır. Yine aynı ekilde, Argaki köylülerinin ba ından geçenlere dayalı olarak Kıbrıslı sava mültecileri üzerine yaptı ı çalı masında Peter Loizos (1986), Kıbrıslı Türklerin Kuzey e olan kademeli göçlerinden u ekilde bahsetmektedir: Çe itli nedenlerden dolayı oralara gitmi lerdir: toplu mezarlar ortaya çıkarıldı ında bazıları Türk Ordusu nun kendilerini halen ortalıkta dola an EOKA-B li fanatiklerden koruyaca ını dü ünmü tür; geri kalanlar ise, özellikle de maddi durumu iyi olmayanlar, kendilerine vaadedilen Rum mülklerinin cazibesine kapılıp kuzeye göç etmi olabilirler... Hatta dahası, kuzeye gitmek istemeyenler Kıbrıs Türk milliyetçileri tarafından tehdit edilmi ler ve kendilerine, ayet kuzeye gitmezlerse milli davaya ihanetle suçlanacakları söylenmi tir in ilk aylarından ba layan Türk göçü a ır i leyen bir süreç halinde geli mi tir. (a.g.e, s.116). Hem Zetter hem de Loizos Kıbrıslı Rumlar arasında bu konu ile ilgili büyük alan ara tırmaları yapmı lardır. Ancak Türkler le olan ili kileri adadaki artlardan dolayı oldukça sınırlı kalmı tır. Kıbrıs Türkleri nin neden, nasıl ve niçin göç ettiklerine dair en güncel veriler, hem Türkler hem de Rumlarca dile getirilen görü lere, algılamalara ve kamuya malolmus gerçeklere bakan Yiannis Papadakis (1993a, 1993b, 1998, 1999) ve Rebecca Bryant (1998) tarafından hazırlanmıstır. Bu açıdan bakıldı ında, Kıbrıs ta mülteci sorununun ele alı biçimlerinde ortaklıklar oldu una dair i aretler vardır. Buna karsın, Kıbrıslı Türklerin ya adıklarıyla ilgili yazılan çok az sayıda akademik çalısma mevcuttur.

14 1974 çıkarmasının Kıbrıs Rum toplumu üzerinde yarattı ı etkinin önemini görmezden gelen bu bakı açısı daha yakından irdelendi inde, Kıbrıslı Türklerin yerlerinden edilmelerinin ve çektikleri acıların ne Kıbrıslı Rumlar tarafından ne de uluslararası alanda tanınmamasının, 1974 sonrasındaki statükoyu korumak isteyenlerin eline önemli bir siyasi koz verdi i ortaya çıkmaktadır. Dahası, geçmi te olan bitenlerin sürekli olarak ısıtılıp ısıtılıp yeniden sunulması, Kıbrıs Türk toplumunun etno-dinsel husumetten kurtulup ileriye yönelik adımlar atmasının önünde ciddi bir engel te kil etmektedir. Bunların haricinde, Kıbrıs tarihine ili kin bu trajik yorumu göreceli popüler ve cezbedici kılan sosyo-kültürel nedenler de var. Adada ikamet eden Kıbrıslı Türklerin önemli bir bölümü, dü ük-orta yo unluklu bu iç sava artlarından dolayı evlerini ve mülklerini terk etmek zorunda kalmı tır. Göçlerin bir kısmı her ne kadar önceden tasarlanmı olsa da, önemli bir kısmı kendilerine yöneltilen organize siyasi iddetle baglantılı olarak gerceklesmistir. Bu göçler, Kıbrıs Türk toplumunun hemen hemen her kesimini etkilemi tir ve ço unlukla topyekün köylerin ya da yerle im merkezlerinin bo altılmasıyla sonuçlanmı tır. Bu ba lamda, Kıbrıslı Türkler arasında kendi [Kıbrıs] hükümetleri tarafından korunmadıklarına dair yaygın bir kanı olu mu ve azınlıklara atfedilen sekilde asagılayıcı muamele görmekten dolayı içlerine kapanmıslardır. Böylesi bir arka plan, 1974 sonrası dönemin açıkça dile getirilmeyen kar ılıklılık siyasetinin kabul görmesinde önemli bir rol oynamı tır. Bu siyasi platform, Kıbrıslı Türklerin bir suçları olmadı ı halde, yalnızca kimliklerinden dolayı göç ettirildi ini ve Türkiye deki karde leri dı ında kimsenin acılarını payla madı ını, bu yüzden Güney e göç etmek zorunda bırakılan Rumlar ın kendilerini ilgilendirmedi i mantı ına da arka plan olusturur. Sonuç olarak, Kıbrıs Türk hükümetlerinin geri dönü kar ıtı söylemleri ve politikalarının da etkisiyle, Kıbrıs daki göçler, halen adada ikamet eden Türk toplumunun büyük bir ço unlu u tarafından kalıcı olarak de erlendirilmektedir. 16 Dolayısıyla, göçlerden etkilenen insanlar mülteci olarak görülmemektedir. Kıbrıs Türk toplumunun kendisi artık geri dönü e ihtimal vermedi inden, Kıbrıslı Rumlar için de böyle bir ans öngörülmemektedir. deolojik cephede böylesi yargılayıcı bir tutum, bir dizi tarihsel olayla iliskili olarak vuku bulmustur. Burada can alıcı nokta udur; bu minvaldeki geli meler adanın insan cografyasının yeniden düzenlenmesi ve özellikle de Kıbrıs Türk cemaatlerinin ortak hareket etmeleriyle paralel ve kar ılıklı bir seyir izlemi tir. Bu ortak hareketin tarihsel olu um ko ulları kayda de erdir. Ancak bahsi geçen zorunlu gïç dalgalarının temel belirleyicisi oldukları hiçbir sekilde söylenemez ve 1974 yılları arasında, Kıbrıs Türk cemaatleri, Kıbrıs ta günden güne güçlenen Neo-Helenik milliyetçi dirili akımına (Loizos 1974) bir tepki olarak ve aynı zamanda Kıbrıslılık tan kaynaklı vatanda lık haklarının yok sayılmasından duydukları endi eden dolayı, Türk milliyetçili inin önde gelenleriyle saglam bir ili kiler agı geli tirmi lerdir (Çubukçu 1994; Bizden 1996). Sonuç olarak, Kıbrıs ın Helenizasyon una kar ı geli tirilen temel alternatif akım Türkle tirme olmu tur ten sonra ise Türk toplumu ile Rum toplumunun bölünmesi çe itli kamusal, siyasi ve askeri düzenlemelerle iyice te vik edilmi tir. Bu açıdan bakılınca, adada ayrılıkçılı ın ve müteakip bir bölünmenin 1974 askeri müdahalesinden önce ba ladı ı söylenebilir. lginçtir ki, adanın etno-dinsel olarak bölünmesi Kıbrıs Türk siyasetinin baskın grupları arasında halen tek seçenek olarak görülürken, yeni Kıbrıs Rum milliyetçi söyleminde böyle bir formül, modası geçmi ve kayda degmez olarak lanetlenmektedir. Ancak Kıbrıs Türk toplumunun geçmi te acı çekti i gerçe inin kabulü konusu hala çözümsüzdür. Onun yerine Kıbrıs Rum söylemi, geçmi te Rumlar ın ve Türkler in nasıl beraberce huzur içinde ya adıklarına vurgu yapmayı tercih etmektedir. Nasıl ki Kıbrıslı Türkler iç sava ın ve 1974 askeri harekatı ve isgalinin Kıbrıslı 16 Alan ara tırmasının da gösterdi i gibi, Türkiye dı ındaki ülkelere yerle mi olan diasporadaki Kıbrıslı Türkler arasında geri dönü hakkı ve adanın iki tarafının birle mesi ile ilgili olarak genis bir görü yelpazesi vardır (Canefe 2002a, 2002c).

15 Rumlar a verdi i zararları inkar ediyorsa, hem eski hem de yeni Kıbrıs Rum milliyetçi söylemi de benzer sekilde, radikal Kıbrıs Rum milliyetçili inin ve yayılmacı Yunan milliyetçili inin on yıllar boyunca dayattı ı politikaların çok sayıda Kıbrıslı Türk ü yerlerinden etti i gerçe ini görmezden gelmekte israr etmektedir. 1974: Bir Dönüm Noktası? 1974 askeri müdahalesini müteakiben Kıbrıs tarihinde geri dönü ü neredeyse imkansız bir toprak bölünmesi ve ada nüfusu arasında bir etno-dinsel ayrımcılık sayfası açılmı tır (Patrick 1976; Tozun ve Rizopoulos 1997). Bu yeni dönemle birlikte uluslar arası bütün temsiliyet kanalları tıkanan Kıbrıs Türk yönetimi, 15 Kasım 1983 te, tek taraflı olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nin kurulu unu ilan etmi tir. O günden beri ne BM ye ba lı kurulu lar ne de ba ka herhangi bir baska uluslararası kurulu, Kıbrıs Türk yönetiminin aldı ı siyasi kararı tanımamıstır. Tam tersine, uluslararası toplum, adanın siyasi birli inin ve toprak bütünlü ünün korunması amacıyla, Kıbrıs [Rum] hükümetini adanın tek me ru yönetimi olarak görmeye devam etmektedir. Bu arada, Batılı hükümetlerin uyguladı ı ticari ve finansal ambargodan ve Kıbrıs Türk toplumunun kendini korumak için adada konu lanan Türk askeri birliklerine duydu u ihtiyaçtan dolayı, 1974 ten beri Kıbrıs Türk toplumu, tek taraflı olarak Türkiye ekonomisine ve militer varlıgına tamamen ba ımlı hale gelmi tir (Costas 1991 Ioannides 1991; Dodd 1995, 1993). Bu ambargolar, Kıbrıs Türk devleti/yönetiminin kendine yeten ba ımsız bir ekonomi ansını engelleyerek, sonraki Türk hükümetlerinin Kıbrıs Türk ekonomisini tek ba larına yeniden düzenlemelerine olanak tanımı tır. Öte yandan, Türkiye nin adaya müdahalesi yalnızca askeri mevcudiyet ve ekonomik hakimiyetle kalmamı tır. Kıbrıslı Türklerin kamu hizmetlerinden tutun da, e itime kadar, refahını sa lamak Türkiye ye kalmı tır. Bu yüzden, Kıbrıslı Türkler ile Türkiye arasındaki ili kiler e it temellere dayanmamaktadır. Buna ek olarak, özellikle de 1980 ler boyunca adada giderek artan Türkiye etkisi, adadaki Türk tarihini ve kültürünün tecritçi anlatımlarından beslenen bir uydu Türk milliyetçili i nin ortaya çıkmasına ve resmi yollardan yayılmasına yol açmı tır (Bizden 1996; Pollis 1996). Ayrıca Kuzey deki bu yeni milliyetçilik türüne artsız destek sa layan bir de demografik yapı olu mu tur. öyle ki, Türkiye Türkleri nin adanın kuzeyine olan düzenli göçü ve yerle imleri -- yeni yerle imciler Türkiye nin geri kalmı bölgeleri olan Do u ve Güneydo u Anadolu dan getirildi i için bu durumdan sık sık Kıbrıs ın Anadolula tırılması olarak bahsedilmektedir Kıbrıslı Türklerin düzenli olarak adayı terk etmeleriyle birle ince, Kıbrıs Türk toplumunun demografik çehresi önemli ölçüde de i ikli e u ramı tır. Tüm bu açılardan bakıldı ında 1974 ün Kıbrıs Türk tarihinde gerçekten bir dönüm noktası teskil ettigi sonucuna varılabilir. Kıbrıs Rum kesimi ile Kıbrıs Türk kesimi arasındaki müzakerelerde sürekli olarak masaya konan be temel anla mazlık konusu vardır (Kramer 1997; s ). Resmi Kıbrıs Türk görü üne göre bu konuların her biri 1974 öncesinde ne oldu una de il de, 1974 sonrası meydana gelen de i ikliklere atıfla ele alınmalıdır. Bu yargıya dayanak olarak da, 1974 öncesi, ngiliz sömürgesi dönemi de denebilecek Cumhuriyet tarihinde, iki toplumun bir arada ya amasını gerektirecek ya da saglayabilecek hiçbir unsurun olmadı ı görü ü sunulmu tur. Bundan dolayı Kıbrıs Türk yönetimi federalist bir çözümün dü ünülmesi için, adanın 1960 taki yapısal düzeninin 1974 sonrası geli en jeopolitik de i imlere uyarlanması gerekti ini öne sürmektedir. Buna kar ılık Kıbrıslı Rum otoriteler, Ye il Hat la birlikte resmile en toprak bölünmesinin kademeli olarak ortadan kaldırılmasını ya da en azından adanın [esas] demografik yapısıyla daha uyum içerisinde yeniden düzenlenmesini talep etmi lerdir. Kıbrıs Rum tarafının bu talebinin kabulü demek, Kıbrıs Türk yönetiminin topraklarından taviz vermesi kadar anavatan Türkiye deki liderlerin Kıbrıs sorunuyla ilgili

16 olarak öngördükleri koruyucu milliyetçi tutumdan da geri adım atılması anlamına gelecektir. Hareket özgürlü ünün ve ikametgah seçme hakkının yeniden yapılandırılması sorunu da yine bu iki hususla ilgilidir. Yeri gelmi ken, Kıbrıslı Türkler ve Kıbrıslı Rumların Kıbrıs ın Avrupa Birli i üyeli i yolunda bir araya getiren ve daha sonra tekrar yolları ayıran gene bu özgürlükler meselesi olmustur. Adada federal bir siyasi yapının yeniden kurulabilmesi için bu özgürlüklerin de yeniden ifade edilebilmesi gerekmektedir. Ancak, güvensizlikle lekeli bir geçmi, toplumlararası iddetin ve kasıtlı öldürmelerin diri tutulan hafızası ve iki kesim arasındaki derinle mi ekonomik e itsizlik göz önüne alındı ında, özellikle de Kıbrıslı Türk tarafı için, yalnızca ticaret ve i alanında de il, günlük ya amda da bir arada ya ama yönünde adım atmanın ciddi zorluklar içerdigi görülmektedir. Son olarak, her iki kesim için de adada güvencenin ve emniyetin garanti edilmesi meselesi bulunmaktadır. te bu noktada 1974 olayları yeniden gündeme gelmektedir. Kıbrıs Türk yönetimi, adadaki Kıbrıs Türk toplumunun güvenli ini tehdit edici bir durum ortaya çıktı ında Türkiye ye müdahale hakkı verilmesinde ısrar etmektedir. Bu tabi ki, Kıbrıs Rum tarafı için en temel anla mazlık konularından biridir; çünkü adadaki Türk askerleri Kıbrıs Rum kesimi tarafından i galci olarak nitelenmekte, binlerce Kıbrıslı Rum un güneye kaçmasından ve sayısız insan hakları ihlalinden sorumlu tutulmaktadır. 17 Özet olarak, adanın Kıbrıs Rum ve Türk tarafları arasındaki müzakerelerin tıkanmasına yol açan ba lıca kördü üm noktaları, 1974 olaylarına yol açan ve 1974 sonrası dönemde geli en olaylara yüklenen farklı anlamlardan kaynaklanmaktadır. Görüldü ü gibi 1974 olayları adanın kuzey ve güney kesimlerinde tamamen farklı yorumlanmaktadır. Bir toplum tarafından tamamen iddet ve yıkım getirdi diye lanetlenen bir dönem, öteki tarafından erefli bir ba ımsızlık zaferi olarak kutlanmaktadır. Bu farklılıkların ço u, her iki toplumdaki milli tarihin baskın söylemleri ve ona ba lı olarak toplumlararası çatı maya dair mü terek hafızayı etkin kılan çerçeve üzerinden açıklanabilir. Ortak olmasa da birbirine geçmi diyebilece imiz bu tarihlerin birbirinden tamamen farklı bu iki okumasının açıklıkla dile getirilmesi gerekmektedir. Kıbrıs sorunu, bazı yönleriyle on dokuzuncu yüzyıldan beri süregelen Greko- Türk milliyetçi çatı manın çerçevesini belirleyen ho görüsüzlü ün diyalekti i için hazin bir sonsöz niteli indedir (Kitromilides 1979). Ba ka bazı yönleri ise, türev modernist milliyetçiliklerin evrildi i beklenmedik yönlerden dolayı yeni tür düsünce tarzları gerektirmektedir. Gelecekte farklı bir Kıbrıs a dair umutlar kadar adanın nihai bölünmesine dair kıyamet senaryoları da, ba ta dahili zorunlu göçlerle ilgili olmak üzere girisilebilecek bu yeni açılımlarla ba lantılıdır. Sonuç Kıbrıs ta yasanan zorunlu göçler, hem Kıbrıs Rum hem de Kıbrıs Türk milli kimliklerinin ekillenmesinde rol oynayan hayati bir faktör teskil etmektedir. Bu nüfus hareketleri mülteci kitleleri ve yerinden edilmi insanlar üretmi, adada ulus-in ası için gerekli tüm siyasi, sosyoekonomik ve kültürel unsurları kökünden de i tirmi tir. Öte yandan milli Kıbrıs tarihini kurgulamamıza olanak veren yegane faktörün toplumlararası çatı ma oldu unu söylemek de 17 Aynı suçlamalar Kıbrıs Türk toplumu tarafından 1970 ler boyunca adada konu lanan Yunan Ordusu na yöneltilmi tir. Ancak bu mesele u an için çok da önemli görülmemekte ve Kıbrıs Rum toplumunun unutmak istedi i bir dönem olarak ço unlukla kenarda bırakılmaktadır. Kayıp ki iler konusunda Kıbrıslı Türk yazar Dervi Manizade, öldürülen ve kaybolan Kıbrıslı Rumlar dan Yunan cunta askerlerinin sorumlu oldu unu iddia etmektedir. Manizade enosis politikalarına kar ı olan Rumlar ın bunu canlarıyla ödediklerini iddia etmektedir. Manizade bu iddiasına dayanak olarak bir Kıbrıslı Rum un anlatımlarını vermektedir (Manizade 1975). Manizade nin iddiası, her ne kadar sa lam ara tırma bulgularına veya kisisel tanıklı ına dayanmasa da, 1974 olaylarından önce Kıbrıs Rum toplumunun kendi içerisinde ya adı ı iç çatı malara dair bir sayfa açılması gerekti ine vurgu yapmaktadır. Ele tirel akademik tartı maların eksik oldu u ba ka bir alan da budur.

17 büyük bir hata olur. Neo-Helenik yeniden dirili e sarılan Kıbrıs Rum milliyetçili inin uzun geçmi i ile görece daha yeni olan ve vatansever Türk milliyetçili ine sıkı sıkıya ba lı Kıbrıs Türk milliyetçili i, Kıbrıs ta tarihsel kimliklerin ve mü terek hafızaların in ası konusunda mümkün olabilecek perspektiflerin yalnızca bir kısmını sunmaktadır ten beri adada, biri Güneydeki de jure, öteki Kuzey deki de facto olmak üzere iki devlet vardır. Bu durum agırlıklı olarak her iki toplumu da etkileyen geni çaplı zorunlu göçlerden kaynaklanmaktadır. Kıbrıs Türk ve Rum toplumlarının co rafi olarak birbirlerinden tamamen ayrılmaları, adanın yönetimi ve idaresininin siyasi olarak kat i bir ekilde bölünmesi ve iki toplumun birbirinden psiko-sosyal ve kültürel açıdan daha da uzakla ması, bu zorunlu nüfus göçlerinin sonuçları arasındadır. 18 Öte yandan, özellikle 1974 olaylarını müteakiben, hem Kıbrıs Rum hem de Kıbrıs Türk toplumlarında yeni etno-dinsel kimliklerin peki tirilmesi u runa seferberlik ilan edilmesi, iki toplum arasındaki ayrımcılı ın peki tirilmesini beraberinde getirmi tir. Mevcut bölünme, büyük ölçüde Kıbrıs çatı masına dair mü terek hafızaların dü manca perspektiflerden kurulması ve bu perspektiflerin inatla savunulması ile ba lantılıdır. Sonuç olarak ortaya çıkan Kıbrıs tarihi anlatımları rakip etno-dinsel kimlikler öncülüne ve yeniden dirili söylemine dayanmaktadır (King ve Ladbury 1981; Stamatakis 1991; Pollis 1996). Bu durumda, Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türk milli kimlik söylemleri, toplumu savunma ve atak milliyetçiliginden uzakla tırıp daha çok federalizm ve yurtta milliyetçili ine yönlendirecek gibi görünmemektedir. Son dönemde ise, Kıbrıs Rum hükümetinin Avrupa Birli i üyeli i yolunda ya anan geli meler ya da 1974 askeri müdahalesi kararının veren Bülent Ecevit in Türkiye yakın tarihinde yeniden iktidara gelmesi ile birlikte Kıbrıs Türkleri ile Türk devleti arasındaki ili kilerin daha da ileri götürülmesi, iki toplum arasındaki uçurumu derinle tirmeye hizmet etmi tir. Günümüz Kıbrıs ındaki etno-dinsel kimliklerin yapısı, Kuzey de Türkiye den gelen yerle imci sayısının artmasından kaynaklı sorunun büyümesiyle birlikte, daha da kapsamlı bir ara tırmayı gerektirir hale gelmi tir. Ancak toplumlararası siyaset ölçe inde bakıldı ında, Kıbrıs Türk ve Rum hükümetlerinin bir arada ya ama hususu ile ilgili takındıkları tutum, adanın toplum yapısının yerlesik nüfusun yerinden edilmesinin ardından geli tirdikleri yorumlarla do rudan ba lantılıdır. Bu iki taraf, bu zoraki nüfus hareketlerinin tarihi ve sonuçları üzerinde anla amadıkları sürece Kıbrıs ın yeniden tasavvuruna yönelik pek bir ortak zemin bulunamayacaktır. Tam da bu baglamda, iki toplumun çekti i acıların karsılıklı kabulu, ba ımsızlık sonrası yeni bir toplumlararası tarihe ba lamak açısından bir hareket noktası sa layabilir. 18 ki toplum arasındaki keskin siyasi rekabet ve güç ve iktidar u runa birbirini dalavereye getirme usulü, toplum liderleri arasındaki ili kiyi belirlemekte ve uluslararası alanda tanınan Kıbrıs Hükümeti ni ve tanınmayan K.K.T.C yi iyice birbirine dü ürmektedir (Pollis 1996, s.72).

18 Bibliyografya Adelman, Howard,, Refugees: The Right of Return, (der.) Judith Baker, Group Rights içinde, Toronto, Buffalo & Londra: University of Toronto Press. Attalides, M The Turkish Cypriots, Their Relations to the Greek Cypriots Perspective. Cyprus Reviewed. Lefko a. Bahceli, Tozzun ve Nicholas X. Rizopoulos, , The Cyprus Impasse. What s Next? World Policy Journal 13 (4). Bal, Mieke, Jonathan Crewe ve Leo Spitzer (der.) Acts of Memory. Cultural Recall in the Present. Hanover ve Londra: Darmuth College, University Press of New England. Bell-Fialkoff, Andrew, Ethnic Cleansing. Londra: Macmillan. Bizden, Ali, Kıbrıs: Geri Dönen Terör. [Cyprus: The Return of Terror] Birikim 88, s Bourguet, Noelle, Lucette Valensi ve Nathan Watchel (der.), Between Memory and History. Chur: Harwood Academic Publishers. Bryant, Rebecca, Educating Ethnicity: On the Cultures of Nationalism in Cyprus. Yayımlanacak doktora tezi. University of Chicago, Department of Anthropology. Canefe, Nergis, (2002a, yayımlanacak). Communal Memory and Turkish Cypriot National History: Missing Links, (der.) Maria Todorva içinde, National Identities and National Memories in the Balkans. Londra & New York: Hurst.

19 , 2002b, A Critical Chapter in the Turkification of Cypriot History, (der.) Esra Özyürek içinde, der., Remembering and Forgetting History in Modern Turkey. Syracuse: Syracuse University Press (yayımlanacak) , 2002c, From Ethnicity to Nationalism: Intricacies of Turkish Cypriot Identity in the Diaspora, Rethinking History 6 (1), (der.) Patrick Finney, özel baskı , One Cyprus or many: Turkish Cypriot History in Nicosia (der.) Simon Gunn ve Bob Morris, Identities in Space: Contested Terrains in the Westerrn City since 1850, içinde. Londra ve New York: Ashgate Calotychos, Vangelis, Cypriot and Its People: Nation, Identity and Experience in an Unimaginable Community, Boulder, Colorado: Westview Press. Clark, Terry N., Prophets and Patrons: The French University and the Emergence of the social Sciences. Cambridge, Mass: Harvard University Press. Crashaw, Nancy, The Cyprius Revolt. An Account of the Struggle for Union with Greece. Londra: Geırge Allen. Costas, Dimitri C. (der.), The Greek-Turkish Conflict in the 1990s. Londra: Macmillan. Coufoudakis, V The Dynamic of Political Partition and Division in Multiethnic and Multireligious Societies The Cyprus Case., in idem*** (der.), Essays on the Cyprus Conflict. New York: Pella Publishing Co. Çubukçu, Mete, Kıbrıs!ta Çifte Enosis e Do ru, Birikim 66, s Dijkink, Gertjan, National Identity and Geopolitical Visions. New Yor & Londra: Routledge. Dodd, Clement H., (der.), The Political Social and Economic Development in Northern Cyprus. Huntington: Eothern Press , The Cyprus Issue: A Current Perspective. Huntington: Eothern Press. Donnelly, Jack, Universal Human Rights in Theory and Practice, Ithaca, New York: Cornell University Press. Egeli, S How the 1960 Republic was Destroyed. stanbul: Klastas Co. Evans, Martin ve Kenneth, Lunn, (der.), War and Memory in the Twentieth Century. New York ve Londra: Berg Publishers. Gedi, Noa ve Yigal, Elam, Collective Memory What is it? History and Memory 8 (1), s Gillis, John (der.), Commemorations: The Politics of National Identity. Princeton: Princeton University Press. Hadjipavlou- Trigeorgis, Maria ve Trigeorgis L., 1993a, Cyprus: An Evolutionary Approach to Conflict Resolution. Journal of Conflict Resolution 37 (2), s

20 , 1993b. Unoffical Intercommunal Contacts and their Contribution to Peace- Building in Conflict Societies: The Case of Cyprus. Cyprus Review 5 (2), s , Different Relationships to the Land: Personal Narratives, Political Implications and Future Possibilities. (der.) Calothychos içinde, s Halbwachs, Maurice, The Collective Memory. Çev., F. I. Ve V. Y. Ditter. New York: Harper & Row. Hannum, Hurst, The Right to Leave and Return in International Law and Practice, International Studies in Human Rights, Dordrecht, Boston & Lancaster: Martinus Nijhoff Publisher. Heraclides, Alexis, The Self-Determination of Minorities in International Politics. Londra: Frank Cass and Company Limited. Ioannides, Christos P., In Turkey s Image. The Transformation of Occupied Cyprus into a Turkish Province. New York: Aristide D. Karatzas Press. King, R Cypriot Refugees in Cyprus. Geographical Magazine 52 (4), s King, R. Ve S. Ladbury, The Cultural Reconstruction of Political Reality Greek and Turkish Cyprus since Anthropological Quarterly 55 (1), s Kitromilides, Paschalis M., From Coexistence to Confrontation: The Dynamics of Ethnic Conflict in Cyprus. (der.), Michael Attalides, Cyprus Reviewed içinde. Lefko a: The Jus Cypri Association, s , The Dialectic of Intolerance: Ideological Dimensions of Ethnic Conflict. Journal of the Hellenic Diaspora 6 (4), s , Greek Irredentism in Asia Minor and Cyprus. Middle Eastern Studies 26 (1), s Kliot, Nurit ve Yoel Mansfeld 1994, Resettling Displaced People in North and South Cyprus: A Comparison. Journal of Refugee Studies 7 (4), s Koumoulides, John T. A., der, Cyprus in Transition London: Trigraph Kramer, Heinz, The Cyprus Problem and European Security. Survival 39 (3), s Kyle, K Cyprus. Londra: Minority Rights Group. Le Goff, Jacques, Mentalities: A History of Ambiguities. (der.), Jacques Le Goff ve Pierre Nora içinde, Constructing the Past. Essays in Historical Methodology. Cambridge: Cambridge University Press.

SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ZORUNLU DERSLER. Modern Siyaset Teorisi

SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ZORUNLU DERSLER. Modern Siyaset Teorisi SİYASET BİLİMİ VE ULUSLARARASI İLİŞKİLER DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ ZORUNLU DERSLER Modern Siyaset Teorisi Dersin Kodu SBU 601 Siyaset, iktidar, otorite, meşruiyet, siyaset sosyolojisi, modernizm,

Detaylı

Brexit ten Kim Korkar?

Brexit ten Kim Korkar? EDAM Türkiye ve Avrupa Birliği Bilgi Notu Brexit ten Kim Korkar? Haziran 2016 Sinan Ülgen EDAM Başkanı 2 23 Haziranda İngiliz halkı, İngiltere nin AB de kalıp kalmayacağına dair bir halkoyuna katılacak.

Detaylı

Kentli Haklar El Kitab

Kentli Haklar El Kitab Kentli Haklar El Kitab (Avrupa Kentsel fiart ) Bu El Kitabı Deniz Altay L. Yıldız Tokman Aslı Tanrıkulu tarafından Birle mi Milletler Kadınların ve Kız Çocuklarının Haklarının Korunması ve Geli tirilmesi

Detaylı

Parti Program ve Tüzüklerin Feminist Perspektiften Değerlendirilmesi i

Parti Program ve Tüzüklerin Feminist Perspektiften Değerlendirilmesi i Parti Program ve Tüzüklerin Feminist Perspektiften Değerlendirilmesi i Parti içi disiplin mekanizması (cinsel taciz, aile içi şiddet vs. gibi durumlarda işletilen) AKP CHP MHP BBP HDP Parti içi disiplin

Detaylı

YÖNETMELİK. a) Çocuk: Daha erken yaşta ergin olsa bile 18 yaşını doldurmamış kişiyi,

YÖNETMELİK. a) Çocuk: Daha erken yaşta ergin olsa bile 18 yaşını doldurmamış kişiyi, 27 Mart 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28246 Bingöl Üniversitesinden: YÖNETMELİK BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ ÇOCUK ARAŞTIRMA VE REHBERLİK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak

Detaylı

I. Sabit Kaynaklar, bunlar ısınma ve üretim amaçlı faaliyetlerin yapıldı ı yerlerdir.

I. Sabit Kaynaklar, bunlar ısınma ve üretim amaçlı faaliyetlerin yapıldı ı yerlerdir. G R Havanın gerek insan sa lı ına, gerekse do aya zarar verici duruma gelmesi, kirletici denen unsurların fazlala masıyla olur. Kirleticiler, belirli bir kaynaktan atmosfere bırakılan birinci derecede

Detaylı

İÇ KONTROL. ç Kontrol Dairesi. I lda Arslan. 2 ubat 2009 / ISPART A

İÇ KONTROL. ç Kontrol Dairesi. I lda Arslan. 2 ubat 2009 / ISPART A İÇ KONTROL ç Kontrol Dairesi I lda Arslan 2 ubat 2009 / ISPART A İç Kontrol Tanım ç Kontrol, kurumlar n, yöneticileri ve çal anlar taraf ndan uygulanan; kurumlar n hedeflerinin el de edilmesinde gereken

Detaylı

Kurbanlar & Failler. Kurban-Fail Bölünmesinin Psikodinamiği. Istanbul, 6 Nisan 2013. www.franz-ruppert.de. 02.04.2013 (c) Prof. Dr.

Kurbanlar & Failler. Kurban-Fail Bölünmesinin Psikodinamiği. Istanbul, 6 Nisan 2013. www.franz-ruppert.de. 02.04.2013 (c) Prof. Dr. Kurbanlar & Failler Kurban-Fail Bölünmesinin Psikodinamiği Istanbul, 6 Nisan 2013 www.franz-ruppert.de 02.04.2013 (c) Prof. Dr. Franz Ruppert 1 Kurbanlar ve Failler Tanımlar Hayatta Kalma Stratejileri

Detaylı

ÇEVRE KORUMA KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK

ÇEVRE KORUMA KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK ÇEVRE KORUMA VE KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK Çevre neden bu kadar önemli? Sera etkisi artıyor Doğal kaynaklar bitiyor Maliyetler yükseliyor Gelir eşitsizliği uçurumu büyüyor 2002 yılında Johannesburg da

Detaylı

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL Sözlerime gayrimenkul ve finans sektörlerinin temsilcilerini bir araya

Detaylı

EU- OSHA/Tomas Bertelsen

EU- OSHA/Tomas Bertelsen Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU- OSHA), 12. İş Sağlığı ve Güvenliği Avrupa İyi Uygulama Ödülleri için adaylık başvurusu yapmaya davet ediyor. 2014-2015 Sağlıklı İşyerleri Kampanyasının bir parçası

Detaylı

ZAĞNOS VADİSİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ

ZAĞNOS VADİSİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ ADANA KENT SORUNLARI SEMPOZYUMU / 15 2008 BU BİR TMMOB YAYINIDIR TMMOB, bu makaledeki ifadelerden, fikirlerden, toplantıda çıkan sonuçlardan ve basım hatalarından sorumlu değildir. ZAĞNOS VADİSİ KENTSEL

Detaylı

skandinav mesleki güvenlik ortam anketi

skandinav mesleki güvenlik ortam anketi NOSACQ-50- Turkish skandinav mesleki güvenlik ortam anketi Bu anketin amac bu i yerindeki güvenlikle ilgili görü lerinizi almakt r. Cevaplar n z bilgisayara i lenecek ve güvenilir biçimde tutulacakt r.

Detaylı

İçindekiler. 5 BİRİNCİ KISIM Araştırmanın Kavram sal ve Metodolojik Çerçevesi. 13 Çocuğun İyi Olma Hali

İçindekiler. 5 BİRİNCİ KISIM Araştırmanın Kavram sal ve Metodolojik Çerçevesi. 13 Çocuğun İyi Olma Hali İçindekiler x Önsöz ı Giriş 5 BİRİNCİ KISIM Araştırmanın Kavram sal ve Metodolojik Çerçevesi 7 BİR İN C İ B Ö L Ü M Araştırmanın Kavramsal Çerçevesi 7 Çocukluğa Dair Kavramsal Çerçeve ıo Çocukların Mekânsallığı

Detaylı

KONUTTA YENİ FİKİRLER

KONUTTA YENİ FİKİRLER KONUTTA YENİ FİKİRLER İSTANBUL TUZLA DA KONUT YERLEŞİMİ TASARIMI ULUSAL ÖĞRENCİ MİMARİ FİKİR PROJESİ YARIŞMASI JÜRİ DEĞERLENDİRME TUTANAĞI KONUTTA YENİ FİKİRLER: EMİNEVİM İstanbul, Tuzla da Konut Yerleşimi

Detaylı

ÖZEL EGE LKÖ RET M OKULU DO RULARIN DANSI HAZIRLAYAN: YANKI TURGUT DANI MAN Ö RETMEN: AY EGÜL GÜRKAN

ÖZEL EGE LKÖ RET M OKULU DO RULARIN DANSI HAZIRLAYAN: YANKI TURGUT DANI MAN Ö RETMEN: AY EGÜL GÜRKAN ÖZEL EGE LKÖ RET M OKULU DO RULARIN DANSI HAZIRLAYAN: YANKI TURGUT DANI MAN Ö RETMEN: AY EGÜL GÜRKAN zmir,2009 1 TE EKKÜR Bu projede eme i geçen danı man ö retmenim Ay egül Gürkan a, sunum hazırlamamda

Detaylı

Entegre Acil Durum Yönetimi Sistemine Giriş

Entegre Acil Durum Yönetimi Sistemine Giriş İstanbul Teknik Üniversitesi Geomatik Mühendisliği Bölümü CBS & UA ile Afet Yönetimi Entegre Acil Durum Yönetimi Sistemine Giriş Amaçlar (1) Kriz yönetimi kavramının tartışılması Tehlike, acil durum ve

Detaylı

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ

KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ KÜRESEL GELİŞMELER IŞIĞI ALTINDA TÜRKİYE VE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ VE SERMAYE PİYASALARI PANELİ 12 NİSAN 2013-KKTC DR. VAHDETTIN ERTAŞ SERMAYE PIYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ Sayın

Detaylı

I. EIPA Lüksemburg ile İşbirliği Kapsamında 2010 Yılında Gerçekleştirilen Faaliyetler

I. EIPA Lüksemburg ile İşbirliği Kapsamında 2010 Yılında Gerçekleştirilen Faaliyetler I. EIPA Lüksemburg ile İşbirliği Kapsamında 2010 Yılında Gerçekleştirilen Faaliyetler 1. AB Hukuku ve Tercüman ve Çevirmenler için Metotlar Eğitimi (Ankara, 8-9 Haziran 2010) EIPA tarafından çeşitli kamu

Detaylı

Öncelikle basın toplantımıza hoş geldiniz diyor, sizleri sevgiyle ve saygıyla selamlıyorum.

Öncelikle basın toplantımıza hoş geldiniz diyor, sizleri sevgiyle ve saygıyla selamlıyorum. Gümrük Ve Ticaret Bakanı Sn. Nurettin CANİKLİ nin Kredi Kefalet Kooperatifleri Ortaklarının Borçlarının Yapılandırılması Basın Toplantısı 24 Eylül 2014 Saat:11.00 - ANKARA Kredi Kefalet Kooperatiflerinin

Detaylı

Ar. Gör. Cemil OSMANO LU Erciyes Üniversitesi lahiyat Fakültesi Din E itimi Anabilim Dal

Ar. Gör. Cemil OSMANO LU Erciyes Üniversitesi lahiyat Fakültesi Din E itimi Anabilim Dal K TAP TANITIMI Ar. Gör. Cemil OSMANO LU Erciyes Üniversitesi lahiyat Fakültesi Din E itimi Anabilim Dal Doç. Dr. Süleyman Akyürek, lkö retim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ö retmen Adaylar n n Yeterlikleri

Detaylı

ÇEVRE KORUMA TEMEL ALAN KODU: 85

ÇEVRE KORUMA TEMEL ALAN KODU: 85 TÜRKİYE YÜKSEKÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ () TEMEL ALAN YETERLİLİKLERİ ÇEVRE KORUMA TEMEL ALAN KODU: 85 ANKARA 13 OCAK 2011 İÇİNDEKİLER 1.BÖLÜM: ÖĞRENİM ALANLARI VE ÇALIŞMA YÖNTEMİ...3 1.1.ISCED 97

Detaylı

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Kıbrıs Sorunu PSIR 464 7-8 3 + 0 3 5

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS. Kıbrıs Sorunu PSIR 464 7-8 3 + 0 3 5 DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS Kıbrıs Sorunu PSIR 464 7-8 3 + 0 3 5 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü İngilizce Lisans Seçmeli Dersin Koordinatörü Dersi Verenler

Detaylı

Gençlik karti kullanilmak suretiyle gerçekleştirilecek olan, gençliğin dolaşimiyla ilgili kismi anlaşma Gençlik geliştirme politikası

Gençlik karti kullanilmak suretiyle gerçekleştirilecek olan, gençliğin dolaşimiyla ilgili kismi anlaşma Gençlik geliştirme politikası Gençlik karti kullanilmak suretiyle gerçekleştirilecek olan, gençliğin dolaşimiyla ilgili kismi anlaşma Gençlik geliştirme politikası Barış sosyal dayanışma kültürler arası diyalog katılım insan hakları

Detaylı

2. Söz konusu koruma amaçlı imar planı üst ölçek plana aykırı hususlar içermektedir.

2. Söz konusu koruma amaçlı imar planı üst ölçek plana aykırı hususlar içermektedir. İstanbul İli, Beykoz İlçesi, Beykoz I. Bölge, 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planı ve Beykoz I. Bölge 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Revizyon Uygulama İmar Planı Bakanlık Makamının 30.12.2014

Detaylı

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi 30 Temmuz 2012 ĐÇĐNDEKĐLER Dönem Revizyon Notları........ 3 Derecelendirme Metodolojisi........ 5 Notların Anlamı.........

Detaylı

AİLE DİNİ REHBERLİK BÜROSU

AİLE DİNİ REHBERLİK BÜROSU DİN HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TİREBOLU MÜFTÜLÜĞÜ AİLE VE DİNİ REHBERLİK BÜROSU MUTLULUĞUNUZA REHBERLİK EDER Yüce Allah ın aileye bahşettiği sevgi ve rahmetin çeşitli unsurlarla beslenmesi gerekir. Bunların

Detaylı

ADANA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJELERİ

ADANA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJELERİ ADANA KENT SORUNLARI SEMPOZYUMU / 16 2008 BU BİR TMMOB YAYINIDIR TMMOB, bu makaledeki ifadelerden, fikirlerden, toplantıda çıkan sonuçlardan ve basım hatalarından sorumlu değildir. ADANA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

Detaylı

REFORM EYLEM GRUBU BİRİNCİ TOPLANTISI BASIN BİLDİRİSİ ANKARA, 8 KASIM 2014

REFORM EYLEM GRUBU BİRİNCİ TOPLANTISI BASIN BİLDİRİSİ ANKARA, 8 KASIM 2014 REFORM EYLEM GRUBU BİRİNCİ TOPLANTISI BASIN BİLDİRİSİ ANKARA, 8 KASIM 2014 Reform Eylem Grubu nun (REG) ilk toplantısı, Adalet Bakanı Sayın Bekir Bozdağ, Avrupa Birliği Bakanı ve Başmüzakereci Sayın Volkan

Detaylı

Yaratıcı Drama E itmenleri/liderleri ve Tiyatro Pedagoglarının Davranı ve Tutumuna li kin Etik Bildirge (Sözle me)

Yaratıcı Drama E itmenleri/liderleri ve Tiyatro Pedagoglarının Davranı ve Tutumuna li kin Etik Bildirge (Sözle me) Yaratıcı Drama E itmenleri/liderleri ve Tiyatro Pedagoglarının Davranı ve Tutumuna li kin Etik Bildirge (Sözle me) Internationales Übereinkommen über das Verhalten und zur Ethik von Theaterpädagoginnen

Detaylı

Sayın Bakanım, Sayın Rektörlerimiz ve Değerli Katılımcılar,

Sayın Bakanım, Sayın Rektörlerimiz ve Değerli Katılımcılar, Sayın Bakanım, Sayın Rektörlerimiz ve Değerli Katılımcılar, Orman ve Su İşleri Bakanımız Sn. Veysel Eroğlu nun katılımları ile gerçekleştiriyor olacağımız toplantımıza katılımlarınız için teşekkür ediyor,

Detaylı

Milli Devlete Yönelik Tehdit Değerlendirmesi

Milli Devlete Yönelik Tehdit Değerlendirmesi Milli Devlete Yönelik Tehdit Değerlendirmesi tarafından tam algılanmadığı, diğer bir deyişle aynı duyarlılıkla değerlendirilmediği zaman mücadele etmek güçleşecek ve mücadeleye toplum desteği sağlanamayacaktır.

Detaylı

Kurumsalla ma nedir? FUTBOLDA KURUMSAL YÖNET M VE DENET M. yıllardan sonra dahil olmu popüler bir terimdir. kavram, verebilirlik ve sorumluluk.

Kurumsalla ma nedir? FUTBOLDA KURUMSAL YÖNET M VE DENET M. yıllardan sonra dahil olmu popüler bir terimdir. kavram, verebilirlik ve sorumluluk. FUTBOLDA KURUMSAL YÖNET M VE DENET M XV.TÜRK YE Ç DENET M KONGRES, 17 Ekim 2011 stanbul Kurumsalla ma nedir?! Türk sporunun içine, özellikle 2000 li yıllardan sonra dahil olmu popüler bir terimdir.! Literatürde

Detaylı

Geleceğin Dersliğini Tasarlamak

Geleceğin Dersliğini Tasarlamak Geleceğin Dersliğini Tasarlamak Mehmet MUHARREMOĞL Ulusal Koordinatör mmuharremoglu@meb.gov.tr Zehra SAYIN Teknik Koordinatör zehrasayin@meb.gov.tr Projenin yasal çerçevesi itec Projesi 7. ÇP Bilgi ve

Detaylı

FEMİNİST PERSPEKTİFTEN KÜRT KADIN KİMLİĞİNİ ÜZERİNE NİTELİKSEL BİR ARAŞTIRMA

FEMİNİST PERSPEKTİFTEN KÜRT KADIN KİMLİĞİNİ ÜZERİNE NİTELİKSEL BİR ARAŞTIRMA T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KAMU YÖNETİMİ VE SİYASET BİLİMİ/SİYASET BİLİMİ ANABİLİM DALI FEMİNİST PERSPEKTİFTEN KÜRT KADIN KİMLİĞİNİ ÜZERİNE NİTELİKSEL BİR ARAŞTIRMA Doktora Tezi

Detaylı

TÜS AD Yönetim Kurulu Ba kanı Arzuhan Do an Yalçında ın Rotary Bölge Asamblesi Konu ması

TÜS AD Yönetim Kurulu Ba kanı Arzuhan Do an Yalçında ın Rotary Bölge Asamblesi Konu ması TÜRK SANAY C LER VE ADAMLARI DERNE TÜS AD Yönetim Kurulu Ba kanı Arzuhan Do an Yalçında ın Rotary Bölge Asamblesi Konu ması 22 Nisan 2007 i li Grand Cevahir Otel Sayın Ba kanlar, de erli konuklar, TÜS

Detaylı

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Muş Alparslan Üniversitesi Uzaktan

Detaylı

GEBZE BELED YES ~

GEBZE BELED YES ~ 2. Performans Sonuçlar Tablosu SIRA NO PERFORMANS GÖSTERGES 2007 YILI HEDEF 31 ARALIK SONU T BAR LE GERÇEKLE EN 01 SANAY DENET M % 20 % 20 02 KATI ATIKLARIN TOPLANMASI 140.000 TON 140.000 TON SÜPÜRME ANA

Detaylı

HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ

HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ Doç. Dr. Ülkü TATAR BAYKAL İÜ Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı ve Yönetici Hemşireler Derneği Yönetim Kurulu

Detaylı

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası

Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası 2007 NİSAN EKONOMİ Milli Gelir Büyümesinin Perde Arkası Türkiye ekonomisi dünyadaki konjonktürel büyüme eğilimine paralel gelişme evresini 20 çeyrektir aralıksız devam ettiriyor. Ekonominin 2006 da yüzde

Detaylı

B E Y K E N T Ü N İ V E R S İ T E S İ S O S Y A L B İ L İ M L E R E N S T İ T Ü S Ü İ Ş L E T M E Y Ö N E T İ M İ D O K T O R A P R O G R A M I

B E Y K E N T Ü N İ V E R S İ T E S İ S O S Y A L B İ L İ M L E R E N S T İ T Ü S Ü İ Ş L E T M E Y Ö N E T İ M İ D O K T O R A P R O G R A M I B E Y K E N T Ü N İ V E R S İ T E S İ S O S Y A L B İ L İ M L E R E N S T İ T Ü S Ü İ Ş L E T M E Y Ö N E T İ M İ D O K T O R A P R O G R A M I İLİŞKİSEL PAZARLAMA 31 MAYIS 2014 K O R A Y K A R A M A N

Detaylı

TEŞEKKÜR Bizler anne ve babalarımıza, bize her zaman yardım eden matematik öğretmenimiz Zeliha Çetinel e, sınıf öğretmenimiz Zuhal Tek e, arkadaşımız

TEŞEKKÜR Bizler anne ve babalarımıza, bize her zaman yardım eden matematik öğretmenimiz Zeliha Çetinel e, sınıf öğretmenimiz Zuhal Tek e, arkadaşımız 1 2 TEŞEKKÜR Bizler anne ve babalarımıza, bize her zaman yardım eden matematik öğretmenimiz Zeliha Çetinel e, sınıf öğretmenimiz Zuhal Tek e, arkadaşımız Tunç Tort a ve kütüphane sorumlusu Tansu Hanım

Detaylı

Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri

Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri Akreditasyon Çal malar nda Temel Problemler ve Organizasyonel Bazda Çözüm Önerileri Prof.Dr. Cevat NAL Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarl k Fakültesi Dekan Y.Doç.Dr. Esra YEL Fakülte Akreditasyon Koordinatörü

Detaylı

mekan Kasımpaşa Deniz Hastanesi İLKBAHAR 2014 SAYI: 302

mekan Kasımpaşa Deniz Hastanesi İLKBAHAR 2014 SAYI: 302 mekan İLKBAHAR 2014 SAYI: 302 40 41 Kasımpaşa Deniz Hastanesi YÜK. MİMAR BEYZA ŞENER mekan 42 43 BİNALAR DA İNSANLAR GİBİ DOĞAR BÜYÜR ÖMRÜNÜ TAMAMLAYINCA DA ÖLÜR VE YERİNİ YENİLERİ ALIR. Bu ya am bazen

Detaylı

PATOLOJİ DERNEKLERİ FEDERASYONU ETİK YÖNERGE TASLAĞI. GEREKÇE: TTB UDEK kararı gereğince, Federasyon Yönetim

PATOLOJİ DERNEKLERİ FEDERASYONU ETİK YÖNERGE TASLAĞI. GEREKÇE: TTB UDEK kararı gereğince, Federasyon Yönetim PATOLOJİ DERNEKLERİ FEDERASYONU ETİK YÖNERGE TASLAĞI GEREKÇE: TTB UDEK kararı gereğince, Federasyon Yönetim Kurulunun önerileri doğrultusunda bu çalışma yapılmıştır. GENEL KONULAR: Madde 1.Tanım: 1.1.

Detaylı

MEHMET ÇEKİÇ ORTAOKULU

MEHMET ÇEKİÇ ORTAOKULU ANKARA MAMAK MEHMET ÇEKİÇ ORTAOKULU 1.2. BİT İN SOSYAL ve KÜLTÜREL KATKILARI Ankara, 2014 Hazırlayan: Mustafa KATLANÇ 2 1.2. BİT İN SOSYAL ve KÜLTÜREL KATKILARI Mehmet Çekiç Ortaokulu Sayfa 1 / 10 Mustafa

Detaylı

ZORUNLU GÖÇLER, SÜRGÜNLER VE YOL HİKAYELERİ: ULUPAMİR KIRGIZLARI ÖRNEĞİ ZORUNLU GÖÇLER, SÜRGÜNLER VE YOL HİKAYELERİ: ULUPAMİR KIRGIZLARI ÖRNEĞİ

ZORUNLU GÖÇLER, SÜRGÜNLER VE YOL HİKAYELERİ: ULUPAMİR KIRGIZLARI ÖRNEĞİ ZORUNLU GÖÇLER, SÜRGÜNLER VE YOL HİKAYELERİ: ULUPAMİR KIRGIZLARI ÖRNEĞİ ZORUNLU GÖÇLER, SÜRGÜNLER VE YOL HİKAYELERİ: ULUPAMİR KIRGIZLARI ÖRNEĞİ Yazar: Dr.Adem Sağır Yayınevi: Nobel Yer/yıl: Ankara/2012 Sayfa Sayısı: 272 Göç insanlık tarihi kadar eski bir olgudur. Bütün dönemler

Detaylı

2. Gün: Stratejik Planlamanın Temel Kavramları

2. Gün: Stratejik Planlamanın Temel Kavramları 2. Gün: Stratejik Planlamanın Temel Kavramları Virpi Einola-Pekkinen 11.1.2011 1 Strateji Nedir? bir kağıt bir belge bir çalışma planı bir yol bir süreç bir ortak yorumlama ufku? 2 Stratejik Düşünme Nedir?

Detaylı

KIBRIS AKADEMİK DİYALOG

KIBRIS AKADEMİK DİYALOG KIBRIS AKADEMİK DİYALOG DEKLARASYON BİRLEŞİK FEDERAL KIBRIS A GİDEN YOLDA NELER YAPILMALIDIR? 27 Haziran 2011 Lefkoşa Kıbrıs Akademik Diyalog (KAD), 25 Haziran 2011 tarihinde Rodon Hotel-Agros ta Kıbrıs

Detaylı

İçindekiler Şekiller Listesi

İçindekiler Şekiller Listesi 1 İçindekiler 1.GĠRĠġ 3 2. Mekânsal Sentez ve Analiz ÇalıĢmaları... 4 3. Konsept....5 4. Stratejiler.....6 5.1/1000 Koruma Amaçlı Ġmar Planı.....7 6.1/500 Vaziyet Planı Sokak Tasarımı....7 7.1/200 Özel

Detaylı

RAY S GORTA A.. DENET MDEN SORUMLU KOM TE YÖNERGES

RAY S GORTA A.. DENET MDEN SORUMLU KOM TE YÖNERGES EK I RAY S GORTA A.. DENET MDEN SORUMLU KOM TE YÖNERGES 1.AMAÇ VE DAYANAK Ray Sigorta A. nin ( irket ),Denetimden Sorumlu Komite Yönergesi ( Yönerge ), Sermaye Piyasas Kurulu nun Seri: X, No: 22 Sermaye

Detaylı

YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM

YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KOORDİNATÖRLÜĞÜ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönergenin amacı; Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İş Sağlığı

Detaylı

SAYMANLIK YETK VE SORUMLULUKLARININ DEVR Hamdi Mete TU RUL Sayı tay Ba denetçisi

SAYMANLIK YETK VE SORUMLULUKLARININ DEVR Hamdi Mete TU RUL Sayı tay Ba denetçisi SAYMANLIK YETK VE SORUMLULUKLARININ DEVR Hamdi Mete TU RUL Sayı tay Ba denetçisi G R 1050 sayılı Kanunun 9 uncu maddesine göre, en genel anlamıyla gelirleri toplama, giderleri hak sahiplerine ödeme ve

Detaylı

ELEKTRİK ENERJİSİNDE YENİ DÖNEM

ELEKTRİK ENERJİSİNDE YENİ DÖNEM ELEKTRİK ENERJİSİNDE YENİ DÖNEM O. Olcay GÜNEĞİ (*) Özet: Türkiye nin stratejik kalkõnma ve güvenlik konularõnõn başõnda enerji gelmektedir. Elektrik enerjisi açõğõnõn giderilmesine destek sağlayõcõ çözüm

Detaylı

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU 2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına

Detaylı

Tasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor?

Tasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor? Tasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor? Doç.Dr. Nilgün GÖRER TAMER (Şehir Plancısı) Her fakülte içerdiği bölümlerin bilim alanına bağlı olarak farklılaşan öznel

Detaylı

Nas l Bir Kentte Yaflamal y z?

Nas l Bir Kentte Yaflamal y z? Nas l Bir Kentte Yaflamal y z? Bu El Kitabı Deniz Altay L. Yıldız Tokman Aslı Tanrıkulu tarafından Birle mi Milletler Kadınların ve Kız Çocuklarının Haklarının Korunması ve Geli tirilmesi Ortak Programı

Detaylı

Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI

Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2015-1-69 (Önaraştırma) Karar Sayısı : 16-02/30-9 Karar Tarihi : 14.01.2016 A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Prof. Dr. Ömer

Detaylı

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (Değişik:RG-14/2/2014-28913) (1) Bu Yönetmeliğin amacı; yükseköğrenim

Detaylı

Ara rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba

Ara rma, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba 1.1 Ara rman n Amac Ara rmada, Dokuz Eylül Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl na ba olarak hizmet vermekte olan; 1. Bütçe ve Performans Program ube Müdürlü ü 2. Stratejik Yönetim ve Planlama

Detaylı

Kadına YÖNELİK ŞİDDET ve Ev İçİ Şİddetİn Mücadeleye İlİşkİn. Sözleşmesi. İstanbul. Sözleşmesİ. Korkudan uzak Şİddetten uzak

Kadına YÖNELİK ŞİDDET ve Ev İçİ Şİddetİn Mücadeleye İlİşkİn. Sözleşmesi. İstanbul. Sözleşmesİ. Korkudan uzak Şİddetten uzak Kadına YÖNELİK ŞİDDET ve Ev İçİ Şİddetİn Önlenmesİ ve Bunlarla Mücadeleye İlİşkİn Avrupa Konseyİ Sözleşmesİ İstanbul Sözleşmesi Korkudan uzak Şİddetten uzak BU SÖZLEŞMENİN AMACI Avrupa Konseyi nin, kadınlara

Detaylı

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 18 Aral k 1979 da Birle mi Milletler Genel cinsiyet ayr mc l n yasaklayan ve kad n haklar n güvence alt na alan

Detaylı

ENFLASYON ORANLARI 03.07.2014

ENFLASYON ORANLARI 03.07.2014 ENFLASYON ORANLARI 03.07.2014 TÜFE Mayıs ayında aylık %0,31 yükselişle ile ortalama piyasa beklentisinin (-%0,10) bir miktar üzerinde geldi. Yıllık olarak ise 12 aylık TÜFE %9,16 olarak gerçekleşti (Beklenti:

Detaylı

KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR

KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR Sektörlere Göre Dağılım 60 %52 50 %39 %46 Tarım 40 Sanayi 30 % 14 %19 %21 İnşaat 20 %8 10 % 1 Hizmetler 0 KADIN ERKEK 2

Detaylı

SIRA SAYISI: 279 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ

SIRA SAYISI: 279 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ YASAMA DÖNEMİ YASAMA YILI 26 1 SIRA SAYISI: 279 Kişisel Verilerin Otomatik İşleme Tabi Tutulması Karşısında Bireylerin Korunması Sözleşmesine Ek Denetleyici Makamlar ve Sınıraşan

Detaylı

Danışma Kurulu Tüzüğü

Danışma Kurulu Tüzüğü Uygulamalı Bilimler Yüksek Okulu Otel Yöneticiliği Bölümü Danışma Kurulu Tüzüğü MADDE I Bölüm 1.1. GİRİŞ 1.1.1. AD Danışma Kurulu nun adı, Özyeğin Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksek Okulu ve Otel

Detaylı

MAT223 AYRIK MATEMATİK

MAT223 AYRIK MATEMATİK MAT223 AYRIK MATEMATİK Çizgeler 7. Bölüm Emrah Akyar Anadolu Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik Bölümü, ESKİŞEHİR 2014 2015 Öğretim Yılı Çift ve Tek Dereceler Çizgeler Çift ve Tek Dereceler Soru 51 kişinin

Detaylı

KURUL GÖRÜ Ü. TFRS 2 Hisse Bazl Ödemeler. Görü ü Talep Eden Kurum : Güreli Yeminli Mali Mü avirlik ve Ba ms z Denetim Hizmetleri A..

KURUL GÖRÜ Ü. TFRS 2 Hisse Bazl Ödemeler. Görü ü Talep Eden Kurum : Güreli Yeminli Mali Mü avirlik ve Ba ms z Denetim Hizmetleri A.. KURUL GÖRÜ Ü TFRS 2 Hisse Bazl Ödemeler Görü ü Talep Eden Kurum : Güreli Yeminli Mali Mü avirlik ve Ba ms z Denetim Hizmetleri A.. Kurul Toplant Tarihi : 18/10/2011 li kili Standart(lar) : TFRS 2, TFRS

Detaylı

AMASYA ÜNİVERSİTESİ ETİK KURUL YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

AMASYA ÜNİVERSİTESİ ETİK KURUL YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar AMASYA ÜNİVERSİTESİ ETİK KURUL YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 (1) Bu Yönergenin amacı; Amasya Üniversitesi bünyesinde kurulan Etik Kurulun oluşumunu, görevlerini

Detaylı

RESMİ ÇÖZÜM ORTAĞI. Resmi Çözüm Ortağı MG GROUP İSTANBUL/ÜSKÜDAR HATAY/İSKENDERUN ADANA/SEYHAN MUĞLA/BODRUM HATAY/ANTAKYA. www.mggroupturkiye.

RESMİ ÇÖZÜM ORTAĞI. Resmi Çözüm Ortağı MG GROUP İSTANBUL/ÜSKÜDAR HATAY/İSKENDERUN ADANA/SEYHAN MUĞLA/BODRUM HATAY/ANTAKYA. www.mggroupturkiye. RESMİ ÇÖZÜM ORTAĞI Resmi Çözüm Ortağı MG GROUP İSTANBUL/ÜSKÜDAR HATAY/İSKENDERUN ADANA/SEYHAN MUĞLA/BODRUM HATAY/ANTAKYA www.mggroupturkiye.com MG GROUP KİMDİR? HAKKIMIZDA MG GROUP Olarak; Gerek iş ahlakımız

Detaylı

T.C. NUH NACİ YAZGAN ÜNİVERSİTESİ YAZILIM KULÜBÜ TÜZÜĞÜ. BİRİNCİ BÖLÜM Kuruluş Gerekçesi, Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

T.C. NUH NACİ YAZGAN ÜNİVERSİTESİ YAZILIM KULÜBÜ TÜZÜĞÜ. BİRİNCİ BÖLÜM Kuruluş Gerekçesi, Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar T.C. NUH NACİ YAZGAN ÜNİVERSİTESİ YAZILIM KULÜBÜ TÜZÜĞÜ BİRİNCİ BÖLÜM Kuruluş Gerekçesi, Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Kuruluş Gerekçesi Kulüp, Nuh Naci Yazgan Üniversitesi, Yazılım Kulübü ismi ile

Detaylı

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi 28 Aralık 2012 İÇİNDEKİLER Ara Dönem Revizyon Notları........ 3 Derecelendirme Metodolojisi........ 5 Notların

Detaylı

YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİ Akdeniz Müftülüğü

YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİ Akdeniz Müftülüğü YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİ Akdeniz Müftülüğü YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİNİN TANIMI Yetişkinler din eğitimi kavramını tanımlayabilmek için önce yetişkinler eğitimini tanımlayalım. En çok kullanılan ifade ile yaygın

Detaylı

BINGOL VALILIGI ii Milli Eğitim Müdürlüğü ...,... "". 2015-2016 EGITIM-OGRETIM YILI ÇALIŞMA TAKVIMI. BiNGÖL

BINGOL VALILIGI ii Milli Eğitim Müdürlüğü ...,... . 2015-2016 EGITIM-OGRETIM YILI ÇALIŞMA TAKVIMI. BiNGÖL T.C.........,. BINGOL VALILIGI ii Milli Eğitim Müdürlüğü...,.... "". 2015-2016 EGITIM-OGRETIM YILI ÇALIŞMA TAKVIMI BiNGÖL ÖNSÖZ 2015-2016 Eğitim ve öğretim yılı örgün ve yaygın eğitim kurumları "Çalışma

Detaylı

Dünya Hububat Pazarında Neredeyiz?

Dünya Hububat Pazarında Neredeyiz? Dünya Hububat Pazarında Neredeyiz? Şebnem BORAN 1.Dünya Hububat Pazarı Günümüzde dünyanın stratejik ürün grubunu oluşturan hububat pazarında önemli gelişmeler yaşanıyor. Dünya toplam hububat üretimine

Detaylı

: Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN, Doç. Dr.

: Prof. Dr. Nurettin KALDIRIMCI : Kenan TÜRK, Dr. Murat ÇETİNKAYA, Reşit GÜRPINAR, Fevzi ÖZKAN, Dr. Metin ARSLAN, Doç. Dr. Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2014-1-132 (Önaraştırma) Karar Sayısı : 15-12/159-72 Karar Tarihi : 18.03.2015 A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Prof. Dr.

Detaylı

Doğal Afetler ve Kent Planlama

Doğal Afetler ve Kent Planlama Doğal Afetler ve Kent Planlama Yer Bilimleri ilişkisi TMMOB Şehir Plancıları Odası GİRİŞ Tsunami Türkiye tektonik oluşumu, jeolojik yapısı, topografyası, meteorolojik özellikleri nedeniyle afet tehlike

Detaylı

DENETİM VE SİVİL TOPLUM: KORE DENEYİMİ

DENETİM VE SİVİL TOPLUM: KORE DENEYİMİ Sayıştay Denetçisi DENETİM VE SİVİL TOPLUM: KORE DENEYİMİ Çev.: Musa KAYRAK Demokrasinin gelişimi ile birlikte, vatandaşların devlet yönetiminden haberdar olma düzeyleri artmış ve vatandaşlar, vergi verenler

Detaylı

Cümlede Anlam İlişkileri

Cümlede Anlam İlişkileri Cümlede Anlam İlişkileri Cümlede anlam ilişkileri kpss Türkçe konuları arasında önemli bir yer kaplamaktadır. Cümlede anlam ilişkilerine geçmeden önce cümlenin tanımını yapalım. Cümle, yargı bildiren,

Detaylı

SANAL DĠLĠN DĠLĠMĠZDE YOL AÇTIĞI YOZLAġMA HAZIRLAYAN: CoĢkun ZIRAPLI Ġsmail ÇEVĠK. DANIġMAN: Faik GÖKALP

SANAL DĠLĠN DĠLĠMĠZDE YOL AÇTIĞI YOZLAġMA HAZIRLAYAN: CoĢkun ZIRAPLI Ġsmail ÇEVĠK. DANIġMAN: Faik GÖKALP SANAL DĠLĠN DĠLĠMĠZDE YOL AÇTIĞI YOZLAġMA HAZIRLAYAN: CoĢkun ZIRAPLI Ġsmail ÇEVĠK DANIġMAN: Faik GÖKALP SOSYOLOJĠ ALANI ORTAÖĞRETĠM ÖĞRENCĠLERĠ ARASI ARAġTIRMA PROJE YARIġMASI BURSA TÜRKĠYE BĠLĠMSEL VE

Detaylı

ÖZET ...DEĞERLENDİRMELER...

ÖZET ...DEĞERLENDİRMELER... ÖZET Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 3,7 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 7, ya yükselmiştir. Bu artışın 1,3 puanı yönetilen/yönlendirilen fiyat ayarlamalarından kaynaklanmıştır. Döviz kuru

Detaylı

İKLİM MÜCADELELERİ. bu küresel sorunlarla yüzleşmede kilit bir rol oynayacak, eğitme, tecrübeye ve uzmanlığa sahiptir.

İKLİM MÜCADELELERİ. bu küresel sorunlarla yüzleşmede kilit bir rol oynayacak, eğitme, tecrübeye ve uzmanlığa sahiptir. İKLİM MÜCADELELERİ 20. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak, iklimdeki değişimler daha belirgin hale gelmiştir. Günümüzde, hava sıcaklığındaki ve yağış miktarındaki değişimler, deniz seviyesinin yükselmesi,

Detaylı

1.Temel Kavramlar 2. ÆÍlemler

1.Temel Kavramlar 2. ÆÍlemler 1.Temel Kavramlar Abaküs Nedir... 7 Abaküsün Tarihçesi... 9 Abaküsün Faydaları... 12 Abaküsü Tanıyalım... 13 Abaküste Rakamların Gösterili i... 18 Abaküste Parmak Hareketlerinin Gösterili i... 19 2. lemler

Detaylı

Elveda Rumeli Merhaba Rumeli. İsmail Arslan, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2013, 134 Sayfa.

Elveda Rumeli Merhaba Rumeli. İsmail Arslan, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2013, 134 Sayfa. Elveda Rumeli Merhaba Rumeli İsmail Arslan, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2013, 134 Sayfa. Hamdi Fırat BÜYÜK* Balkan Savaşları nın 100. yılı anısına Kitap Yayınevi tarafından yayınlanan Elveda Rumeli Merhaba

Detaylı

Türkiye - Özbekistan Hükümetlerarası Karma Ekonomik Komisyonu I. Dönem Toplantısı Protokolunun Onaylanması Hakkında Karar Karar Sayısı: 2001/2585

Türkiye - Özbekistan Hükümetlerarası Karma Ekonomik Komisyonu I. Dönem Toplantısı Protokolunun Onaylanması Hakkında Karar Karar Sayısı: 2001/2585 13.07.2001 Cuma Sayı: 24461 (Asıl) YÜRÜTME VE İDARE BÖLÜMÜ Milletlerarası Andlaşmalar Türkiye - Özbekistan Hükümetlerarası Karma Ekonomik Komisyonu I. Dönem Toplantısı Protokolunun Onaylanması Hakkında

Detaylı

Dikkat! ABD Enerji de Yeni Oyun Kuruyor!

Dikkat! ABD Enerji de Yeni Oyun Kuruyor! Dikkat! ABD Enerji de Yeni Oyun Kuruyor! Dursun YILDIZ topraksuenerji 21 Ocak 2013 ABD Petrol İhracatçısı Olacak. Taşlar Yerinden Oynar mı? 1973 deki petrol krizi alternatif enerji arayışlarını arttırdı.

Detaylı

TASARIM KÜLTÜRÜ 112441 2015/02 10 TL

TASARIM KÜLTÜRÜ 112441 2015/02 10 TL TASARIM KÜLTÜRÜ D ER G İ S İ 112441 2015/02 10 TL 78 DOSYA Ölüm için Tasar m: Her eyin Bitti i Yer Tasar m n Ba lad Yer mi? Bu dosyan n amac do rudan do ruya bir yoksunlu a i aret etmek: Türkiye de (ve

Detaylı

Ara tırma Yöntem ve Teknikleri. Ay e Cabi

Ara tırma Yöntem ve Teknikleri. Ay e Cabi Ara tırma Yöntem ve Teknikleri Ay e Cabi Bilim Nedir? Evreni anlama ve açıklama gayretlerinin tümüdür Soru sormakla ba lar Gerçe i anlama etkinlikleridir Organize edilmi bilgiler toplulu udur Metodik ve

Detaylı

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ TEKNOPARKLAR Oda Raporu

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ TEKNOPARKLAR Oda Raporu tmmob makina mühendisleri odası ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ TEKNOPARKLAR Oda Raporu Hazırlayanlar Yavuz BAYÜLKEN Cahit KÜTÜKOĞLU Genişletilmiş Üçüncü Basım Mart 2010 Yayın No : MMO

Detaylı

HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU

HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI 23-26 MAYIS 2013 - İZMİR Grup Adı : Özel Hukuk 1. Grup Konu : İş ve sosyal güvenlik davaları Grup Başkanı : Mehmet YILDIZ (Yargıtay Tetkik

Detaylı

Ekonomik Rapor 2011 2. ULUSLARARASI MAL PİYASALARI 67. genel kurul Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr

Ekonomik Rapor 2011 2. ULUSLARARASI MAL PİYASALARI 67. genel kurul Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği / www.tobb.org.tr Ekonomik Rapor 2011 2. ULUSLARARASI MAL PİYASALARI 67. genel kurul 49 50 2. ULUSLARARASI MAL PİYASALARI 2008 yılında ABD de ipotekli konut kredisi piyasasında ortaya çıkan ve hızla tüm dünya ekonomilerinde

Detaylı

Yapı ve Deprem Yönetmelikleri, alan kullanım yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi ve gerekiyorsa yeniden düzenlenmesi

Yapı ve Deprem Yönetmelikleri, alan kullanım yönetmeliklerinin gözden geçirilmesi ve gerekiyorsa yeniden düzenlenmesi Afet Yö netimi İnsan toplulukları için risk oluşturan afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması, afetlere karşı hazırlıklı olunması, afet anında hızlı ve etkili bir kurtarma, ilk yardım, geçici barındırma

Detaylı

11 EYLÜL SALDIRISI VE YENİ DÜNYA: SOĞUK BARIŞ DÖNEMİ

11 EYLÜL SALDIRISI VE YENİ DÜNYA: SOĞUK BARIŞ DÖNEMİ INSTITUTE FOR STRATEGIC STUDIES S A E STRATEJİK ARAŞTIRMALAR ENSTİTÜSÜ KASIM, 2003 11 EYLÜL SALDIRISI VE YENİ DÜNYA: SOĞUK BARIŞ DÖNEMİ 11 EYLÜL SALDIRISI SONUÇ DEĞERLENDİRMESİ FİZİKİ SONUÇ % 100 YIKIM

Detaylı

ACİL ÇALIŞANLARI İÇİN STRES YÖNETİMİ

ACİL ÇALIŞANLARI İÇİN STRES YÖNETİMİ ACİL ÇALIŞANLARI İÇİN STRES YÖNETİMİ ACİL ÇALIŞANLARININ KARŞILAŞABİLECEĞİ STRES KAYNAKLARI Olaya bağlı stres kaynakları Mesleki stres kaynakları Çevresel stres kaynakları OLAYA BAĞLI STRES KAYNAKLARI-1

Detaylı

Giresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi

Giresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi Giresun Üniversitesi Akademik Değerlendirme Ve Kalite Geliştirme Uygulama Yönergesi Amaç Madde 1- Bu Yönergenin amacı; Giresun Üniversitesi'nin akademik değerlendirme ve kalite geliştirme ile stratejik

Detaylı

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Kredi AKTS BORÇLAR HUKUKU 0102311 3 3+0 3 4. Ön Koşul Dersleri. Dersin Dili. Türkçe.

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Yarıyıl T+U Kredi AKTS BORÇLAR HUKUKU 0102311 3 3+0 3 4. Ön Koşul Dersleri. Dersin Dili. Türkçe. DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Kredi AKTS Saat BORÇLAR HUKUKU 0102311 3 3+0 3 4 Ön Koşul Dersleri YOK Dersin Dili Dersin Seviyesi Türkçe Lisans Dersin Türü Dersin Koordinatörü Dersi Verenler Zorunlu

Detaylı

KAYSERİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ (KAYHAM) 2015 Yılı İlk Altı Aylık Web Sayfası Ziyaretçi İstatistik Bülteni

KAYSERİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ (KAYHAM) 2015 Yılı İlk Altı Aylık Web Sayfası Ziyaretçi İstatistik Bülteni KAYSERİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ (KAYHAM) 1 Yılı İlk Altı Aylık Web Sayfası Ziyaretçi İstatistik Bülteni KAYHAM, eğitim-öğretime, Kayseri konulu bilimsel araştırmalara ve Kayseri de Üniversite- Sanayi

Detaylı

Ertesi gün hastaneden taburcu olma vakti gelmi ti. Annesi odaya gelerek Can haz rlarken, babas hastane lemlerini yap yordu. Vitaboy hastaneden ç kman

Ertesi gün hastaneden taburcu olma vakti gelmi ti. Annesi odaya gelerek Can haz rlarken, babas hastane lemlerini yap yordu. Vitaboy hastaneden ç kman TABOY HASTA Vitaboy çok kötü bir rüya görüyordu. Rüyas nda karanl k bir yerdeydi. Kimse onun sesini duymuyordu. Yata nda k vran yordu. Birden uyand. Bütün bunlar bir rüyayd. Fakat kendini çok yorgun hissediyordu.

Detaylı