HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI KASIM 2013 ADANA : UYUŞTURUCU, UYARICI VE PSİKOTROP MADDELER İLE İLGİLİ SUÇLAR

Transkript

1 HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI KASIM 2013 ADANA Grup Adı Grup Konusu Grup Başkanı Grup Sözcüsü : 4.GRUP : UYUŞTURUCU, UYARICI VE PSİKOTROP MADDELER İLE İLGİLİ SUÇLAR : YÜKSEL KOCAMIŞ : HÜSEYİN KOÇAL Raporlama Heyeti : MİKTAT BAŞARAN HATİCE AVCI BAYRAKTAR TCK'NIN 188/1. MADDESİNDE DÜZENLENEN UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İMAL ETME SUÇUNUN SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMASINDA GÖZÖNÜNE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR 1- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal etme suçunun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde görevli mahkeme TMK'nın 10. maddesi uyarınca görevli Ağır Ceza Mahkemeleri, diğer hallerde ise Ağır Ceza Mahkemesidir. 2- Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlendiği iddiasıyla dava açıldığı takdirde görevli mahkeme hem TCK'nın 188. maddesi hem de 220. maddesi uyarınca davayı esastan karara bağlayacak, yapılan yargılama sonunda atılı suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmediği sonucuna varıldığı takdirde her iki suç yönünden esasa ilişkin hüküm kurulacak, örgüt suçu yönünden beraat, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal etme suçundan örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmediğinden bahisle görevsizlik kararı vererek dava dosyasının Ağır Ceza Mahkemesine gönderilmesine karar veremeyecektir. 1

2 3- TCK'nın 58. maddesinin 4. fıkrası uyarınca uyuşturucu veya uyarıcı madde imal etme suçundan dolayı yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükümler tekerrüre esas alınır sayılı CMK'nın 100. maddesinin 3. fıkrasına göre; uyuşturucu veya uyarıcı madde imal etme suçunun işlendiği hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde, tutuklama nedeni var sayılabilen suçlardandır. 5- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal etme suçunda tutuklulukta geçecek süre en fazla beş yıldır. Bu beş yıllık süre gerek TMK'nın 10. maddesi ile görevli gerekse diğer Ağır Ceza Mahkemelerinde aynıdır. 6- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal etme suçunda; CMK'nın 128. maddesinde düzenlenen "taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma", 133. maddesinde öngörülen," şirket yönetimi için kayyım tayini", 135. maddesinde düzenlenen "İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması", 139. maddesinde öngörülen "Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi", 140. maddede düzenlenen "teknik araçlarla izleme" koruma tedbirlerine karar verilebilir. 7- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal etme suçunun cezası TCK'nın 188/1. maddesinde düzenlenmiş olup on yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası olarak öngörüldüğünden; a) CMK'nın 196. maddesinin 2. fıkrası uyarınca sanığın sorgusu bizzat mahkeme tarafından yapılmalıdır, istinabe suretiyle sanığın sorgusu yapılamaz. Ancak; aynı maddenin 6. fıkrası uyarınca yurt dışında bulunan sanığın, belirlenen duruşma tarihinde hazır bulunmasının zorluğu halinde, bu tarihten önce duruşma açılarak veya istinabe suretiyle sorgusu yapılabilir. b) CMK'nın 152. maddesi uyarınca yararları birbirine uygun olan birden fazla sanığın savunması aynı müdafie verilebilir. c) CMK'nın 150. maddesinin 2 ve 3. fıkraları uyarınca müdafii bulunmayan sanığa istemi aranmaksızın bir müdafii görevlendirilmelidir. ( CMK'nın 156. maddesine göre zorunlu müdafii mahkemenin istemi üzerine kovuşturmanın yapıldığı yer barosunca görevlendirilir. Aynı maddenin 3. fıkrası uyarınca sanığın kendisinin sonradan müdafi seçmesi halinde, baro tarafından görevlendirilen avukatın görevi sona erer.) 8- CMK'nın 175. maddesi uyarınca iddianamenin kabulüyle, kamu davası açılmış olur ve kovuşturma evresi başlar. 2

3 CMK'nın 176. maddesinin 1. fıkrası uyarınca iddianame çağrı kâğıdı ile birlikte sanığa tebliğ olunur. Aynı maddenin 4. fıkrasına göre çağrı kâğıdının tebliğiyle duruşma günü arasında en az bir hafta bulunması gerekir. Bu süreye uyulmamış ise CMK'nın 190/2. maddesi uyarınca duruşmaya ara verilmesine istemeye hakkı olduğu sanığa hatırlatılmalıdır. 9- Sanığın ve müdafiinin hazır bulunup bulunmadığı, çağrılmış tanık ve bilirkişilerin gelip gelmedikleri saptanarak duruşmaya başlanır. 10- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal edilen yerin krokisi çizilmeli, kamera kaydı yapılmalı, fotoğraflar çekilmeli, parmak izi çalışmaları yapılmalı, uyuşturucu veya uyarıcı madde imalinde kullanılan malzemeler adli emanete alınarak gerek uyuşturucu veya uyarıcı madde imalinin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği, gerekse zapt edilen malzemelerde uyuşturucu veya uyarıcı madde bulaşığı olup olmadığı konusunda Adli Tıp Kurumundan rapor alınmalıdır. 11- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal edilen yerde veya yakınında bulunan araçlarda uyuşturucu veya uyarıcı madde bulunup bulunmadığı tespit edilmeli. (Örneğin uyuşturucu veya uyarıcı madde imalinin henüz tamamlanmadığı yerde bulunan aracın sonradan yapılmış gizli bölmesinde (zula) uyuşturucu veya uyarıcı madde bulaşığı bulunduğu takdirde daha önce bu araçla uyuşturucu veya uyarıcı madde nakledildiği kabul edilmelidir) 12- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal edilen yerde yakalanan şüphelilerin üstlerinde, elbiselerinde inceleme yaptırılarak imal fiiline katılıp katılmadıkları tespit edilmelidir. 13- Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin imal edildiği arazi veya binanın müsadere edilmesi söz konusu olabileceğinden bu yerlerin başkasına devrinin önlenmesi amacıyla tapu kaydına tedbir konulmalıdır. 14- Olay tutanağı elle yazıldığı durumlarda yazıların okunaklı olmasına dikkat edilmelidir. Soruşturma aşamasında yapılan her işlem tutanağa bağlanmalıdır. Olay tutanağının altı şüpheliler tarafından da imzalanmalı, imzadan imtina ettikleri takdirde neden imzalamadıkları tutanağa yazılmalıdır. 3

4 15- Yakalanan yabancı uyruklu kişilerin pasaport veya ikamet tezkerelerinin fotokopileri, kimliklerinin tespiti ile nüfus ve adli sicil kayıtlarının getirtilmesinde kolaylık sağlaması bakımından dosyaya eklenmelidir. 16- Sanığın olay tutanağı içeriğini kabul etmemesi halinde, öncelikle olaya doğrudan müdahale eden görevliler duruşmada dinlenmeli, beyanları ile olay tutanağı arasında oluşabilecek çelişkiler giderilmeli, yine tanığın duruşmadaki ifadesiyle önceki ifadesi arasında çelişki bulunduğunda, evvelce alınmış ifadesi okunarak çelişkinin giderilmesine çalışılmalıdır. 17- Şüphelilerin suç ortakları ile ilgili beyanları doğrultusunda gerekli araştırma yapılmalı arama, el koyma gibi tedbirler bekletilmeden alınmalıdır. 18- İletişim tespit tutanakları duruşmada okunarak sanığa diyecekleri sorulmalı, konuşmaların kendisine ait olmadığını belirtmesi halinde ses kayıtları dinletilmeli, konuşanın kendisi olmadığını savunması durumunda sesin sanığa ait olup olmadığı konusunda uzman bir kuruluşa ses analizi yaptırılarak rapor alınmalı, 19- İletişim tespit tutanaklarının aslı veya onaylı örnekleri denetime imkân verecek şekilde dosyada bulundurulmalı, Adli Emanette bırakılmamalıdır. 20- Şüpheli suç ortağının sadece telefon numarasını verdiği takdirde söz konusu telefon numarasının kimin adına kayıtlı olduğu, kim tarafından kullanılmakta olduğu ilgili Kurumdan sorularak anılan kişi hakkında araştırma yapılmalıdır. 21- Sanığın etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanmak amacıyla adını verdiği şahıslar hakkında başlatılan soruşturmanın sonucu araştırılmalı, soruşturma devam ediyorsa sonucu beklenmemeli ve sanık hakkında etkin pişmanlık hükümleri uygulanmamalı, soruşturma sonucu dava açılmış ise birleştirme kararı verilerek birlikte görülmelidir. 22- Sanık kovuşturma aşamasında etkin pişmanlık hükmünden yararlanmak amacıyla suç ortaklarıyla ilgili yazılı veya sözlü beyanda bulunmuş ise; bu konuda Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulmalı, eğer bu durum kovuşturmanın başında gerçekleşmişse dosya karar aşamasına gelmeden soruşturma sonucu araştırılmalı, soruşturma devam ediyorsa sonucu beklenmeden hüküm kurulmalı ve sanık etkin pişmanlık hükümlerinden yararlandırılmamalıdır. 4

5 Sanık karar aşamasında etkin pişmanlık hükmünden yararlanma iradesini gösterirse yine Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulmakla yetinilmeli, sanığın cezasından etkin pişmanlık hükmü uygulanarak indirim yapılmamalıdır. ( Not: TCK'nın 192. maddesinin gerekçesine göre; etkin pişmanlıktan yararlanabilmek için, bunun en geç hüküm verilmeden önce gerçekleşmesi gerekir.) 23- Fezleke ile olay tutanağı arasında, yine olay tutanağı ile üst arama, el koyma, yakalama vb. tutanaklar arasında çelişki bulunmamalıdır. 24- Soruşturma evrakı fezleke ekinde her sayfasına numara verilerek dizin belgesi ekinde Cumhuriyet savcılığına teslim edilmelidir. TCK'NIN 188/1. MADDESİNDE DÜZENLENEN UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE İTHAL VE İHRAÇ ETME SUÇLARININ SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMASINDA GÖZÖNÜNE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR 1- Uyuşturucu veya uyarıcı madde ithal ve ihraç etme suçlarının örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde görevli mahkeme TMK'nın 10. maddesi uyarınca görevli Ağır Ceza Mahkemeleri, diğer hallerde ise Ağır Ceza Mahkemesidir. 2- Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlendiği iddiasıyla dava açıldığı takdirde görevli mahkeme hem TCK'nın 188. maddesi hem de 220. maddesi uyarınca davayı esastan karara bağlayacak, yapılan yargılama sonunda atılı suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmediği sonucuna varıldığı takdirde her iki suç yönünden esasa ilişkin hüküm kurulacak, örgüt suçu yönünden beraat, uyuşturucu veya uyarıcı madde ithal veya ihraç suçundan örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmediğinden bahisle görevsizlik kararı vererek dava dosyasının Ağır Ceza Mahkemesine gönderilmesine karar veremeyecektir. 3- TCK'nın 58. maddesinin 4. fıkrası uyarınca uyuşturucu veya uyarıcı madde ithal ve ihraç etme suçlarından dolayı yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükümler tekerrüre esas alınır sayılı CMK'nın 100. maddesinin 3. fıkrasına göre; uyuşturucu veya uyarıcı madde ithal ve ihraç etme suçlarının işlendiği hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde, tutuklama nedeni var sayılabilen suçlardandır.. 5

6 5- Uyuşturucu veya uyarıcı madde ithal ve ihraç etme suçlarından tutuklulukta geçecek süre en fazla beş yıldır. Bu beş yıllık süre gerek TMK'nın 10. maddesi ile görevli gerekse diğer Ağır Ceza Mahkemelerinde aynıdır. 6- Uyuşturucu veya uyarıcı madde ithal ve ihraç etme suçlarında; CMK'nın 128. maddesinde düzenlenen "taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma", 133. maddesinde öngörülen," şirket yönetimi için kayyım tayini", 135. maddesinde düzenlenen "İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması", 139. maddesinde öngörülen "Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi", 140. madde- de düzenlenen "teknik araçlarla izleme" koruma tedbirlerine karar verilebilir. 7- Uyuşturucu veya uyarıcı madde ithal ve ihraç etme suçlarının cezası TCK'nın 188/1. maddesinde düzenlenmiş olup on yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası olarak öngörüldüğünden; a) CMK'nın 196. maddesinin 2. fıkrası uyarınca sanığın sorgusu bizzat mahkeme tarafından yapılmalıdır, istinabe suretiyle sanığın sorgusu yapılamaz. Ancak; aynı maddenin 6. fıkrası uyarınca yurt dışında bulunan sanığın, belirlenen duruşma tarihinde hazır bulunmasının zorluğu halinde, bu tarihten önce duruşma açılarak veya istinabe suretiyle sorgusu yapılabilir. b) CMK'nın 150. maddesinin 2 ve 3. fıkraları uyarınca müdafii bulunmayan sanığa istemi aranmaksızın bir müdafii görevlendirilmelidir. ( CMK'nın 156. maddesine göre zorunlu müdafii mahkemenin istemi üzerine kovuşturmanın yapıldığı yer barosunca görevlendirilir. Aynı maddenin 3. fıkrası uyarınca sanığın kendisinin sonradan müdafi seçmesi halinde, baro tarafından görevlendirilen avukatın görevi sona erer.) c)cmk'nın 152. maddesi uyarınca yararları birbirine uygun olan birden fazla sanığın savunması aynı müdafie verilebilir. 8- CMK'nın 175. maddesi uyarınca iddianamenin kabulüyle, kamu davası açılmış olur ve kovuşturma evresi başlar. CMK'nın 176. maddesinin 1. fıkrası uyarınca iddianame çağrı kâğıdı ile birlikte sanığa tebliğ olunur. Aynı maddenin 4. fıkrasına göre çağrı kâğıdının tebliğiyle duruşma günü arasında en az bir hafta bulunması gerekir. Bu süreye uyulmamış ise CMK'nın 190/2. maddesi uyarınca duruşmaya ara verilmesini istemeye hakkı olduğu sanığa hatırlatılmalıdır. 6

7 9- Sanığın ve müdafiinin hazır bulunup bulunmadığı, çağrılmış tanık ve bilirkişilerin gelip gelmedikleri saptanarak duruşmaya başlanır. 10- Uyuşturucu veya uyarıcı madde ithal etme suçlarında; sanığın suç konusu uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi Türkiye'de bırakıp bırakmayacağı, transit geçiş niteliğinde olup olmadığı konusunun belirlenebilmesi için; öncelikle sanık ya da şüphelinin Türkiye'ye girmeden önce veya girdikten sonra Türkiye'de bağlantı kurduğu kişilerin olup olmadığı kendilerinde ele geçirilen cep telefonları üzerinde, inceleme yapılıp HTS raporları alınarak, cep telefonlarında yer alan mesajların tercümesi yaptırılarak tespit edilmelidir. Özellikle son yıllarda Güney Amerika ülkelerinden uçakla Türkiye'ye gelen şüpheliler aktarmalı uçak seferlerini kullanmakta, Türkiye'de havalimanına indikten sonra, bazen birkaç saat bazen ertesi gün için başka bir ülkeye aktarmalı uçak bileti bulundurmakta, ancak üzerinde veya eşyaları arasında çoğunlukla kokain ele geçirilmektedir. Kolluk görevlileri uyuşturucu veya uyarıcı maddeye el koymada acele etmemeli, şüphelinin havalimanı içerisinde kalması halinde irtibata geçeceği kişilerin yakalanabilmesi için beklenmeli, yine şüphelinin havalimanı dışına çıkması halinde ise takip altına alınarak gideceği yerler ve bağlantı kuracağı kişiler tespit edilmelidir. Tırların transit geçişinde uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ele geçirildiği yer de (Gümrük mühürleri sağlam olan dorsede tır karnesinde yazılı yasal yükün arsasında mı, çekicide şoförün yakınında bulunan poşette mi) sanığın kastının ve buna bağlı olarak suç vasfının tayininde belirleyici olacaktır. 11- Uyuşturucu veya uyarıcı madde ihraç etme suçlarında; a) Suç konusu maddenin gümrük safhasında mı daha önce mi ele geçirildiği tespit edilmelidir. Bu konuda gümrük görevlileri dinlenebilir. b) İhraç eylemiyle ilgili olarak yakalanan ülkede karar verilmiş ise; ilgili devletten mahkeme kararı, iddianame, uyuşturucu veya uyarıc ımaddeye ilişkin ekspertiz raporu, iletişim tespit tutanakları, tutanak tanıklarının ifadeleri, sanığın savunmaları ve olay tutanağının onaylı örnekleri getirtilerek tercümesi yaptırılmalıdır. Bir kısım sanıklar hakkında Türkiye'de açılmış derdest bir dava varsa birleştirilmeli, sözkonusu dava dosyası daha önce kesinleşmiş ise dosyaya getirtilerek sanığın hukukî durumu birlikte değerlendirilmelidir. 7

8 12- Uyuşturucu veya uyarıcı madde ithal ve ihraç etme suçlarında şüphelilerin Türkiye'ye giriş veya Türkiye'den çıkış yaptıkları gün ve saatler araştırılmalıdır. Özellikle ithal suçlarında, şüphelinin aracıyla gümrük kapısından geçtikten sonra başka bir yerde yakalanıp uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesi halinde şüphelinin eyleminin ithal suçunu mu yoksa uyuşturucu veya uyarıcı madde nakletme suçunu mu oluşturacağının belirlenmesi açısından şüphelinin yakalandığı yer ve saat ile Türkiye'ye gümrük kapısından girdiği saat tespit edilmelidir. Yine suç konusu uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ele geçirildiği gizli bölmenin özellikleri, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ambalajları üzerinde yabancı dilde yazılar bulunup bulunmadığı, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin içinde yer aldığı şişe, kutu vs. gibi eşyaların yabancı marka olup olmadığı araştırılmalıdır. 13- Ele geçirilen uyuşturucu veya uyarıcı maddeler zapt edilerek Yönetmelikte (2313 sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun'un Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik) belirlenen usuller dahilinde cinsi, miktarı, uyuşturucu veya uyarıcı madde olup olmadığı konusunda uzman bir kuruluştan rapor alınmalıdır. 14- Uyuşturucu veya uyarıcı madde naklinde kullanılan aracın trafikteki kayıt malikinin derhal "şüpheli" sıfatıyla ifadesi alınmalı, bu konuda aracın sürücüsü olup uyuşturucu veya uyarıcı madde naklederken yakalanan şüphelinin beyanlarıyla yetinilmemelidir. Araç kayıt malikinin soruşturmanın hemen başında ifadesinin alınmadığı durumlarda, aracı haricen satın aldığını soruşturma sırasında ifade eden şüpheli, kayıt malikinin ifadesinin alınmadığı ve hakkında dava açılmadığı takdirde önceki ifadesinin aksine beyanda bulunabilmektedir. 15- Olay tutanağı elle yazıldığı durumlarda yazıların okunaklı olmasına dikkat edilmelidir. Soruşturma aşamasında yapılan her işlem tutanağa bağlanmalıdır. Olay tutanağının altı şüpheliler tarafından da imzalanmalı, imzadan imtina ettikleri takdirde neden imzalamadıkları tutanağa yazılmalıdır. 16- Yakalanan yabancı uyruklu kişilerin pasaport veya ikamet tezkerelerinin fotokopileri, kimliklerinin tespiti ile nüfus ve adli sicil kayıtlarının getirtilmesinde kolaylık sağlaması bakımından dosyaya eklenmelidir. 17- Ele geçirilen uyuşturucu veya uyarıcı maddenin tartımı market, kuyumcu veya eczanede yapılabilir. 8

9 18- Sanığın olay tutanağı içeriğini kabul etmemesi halinde, öncelikle olaya doğrudan müdahale eden görevliler duruşmada dinlenmeli, beyanları ile olay tutanağı arasında oluşabilecek çelişkiler giderilmeli, yine tanığın duruşmadaki ifadesiyle önceki ifadesi arasında çelişki bulunduğunda, evvelce alınmış ifadesi okunarak çelişkinin giderilmesine çalışılmalıdır. 19- Şüphelilerin suç ortakları ile ilgili beyanları doğrultusunda gerekli araştırma yapılmalı arama, el koyma gibi tedbirler bekletilmeden alınmalıdır. 20- İletişim tespit tutanakları duruşmada okunarak sanığa diyecekleri sorulmalı, konuşmaların kendisine ait olmadığını belirtmesi halinde ses kayıtları dinletilmeli, konuşanın kendisi olmadığını savunması durumunda sesin sanığa ait olup olmadığı konusunda uzman bir kuruluşa ses analizi yaptırılarak rapor alınmalı, 21- İletişim tespit tutanaklarının aslı veya onaylı örnekleri denetime imkân verecek şekilde dosyada bulundurulmalı, Adli Emanette bırakılmamalıdır. 22- Şüpheli suç ortağının sadece telefon numarasını verdiği takdirde söz konusu telefon numarasının kimin adına kayıtlı olduğu, kim tarafından kullanılmakta olduğu ilgili Kurumdan sorularak anılan kişi hakkında araştırma yapılmalıdır. 23- Sanığın etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanmak amacıyla adını verdiği şahıslar hakkında başlatılan soruşturmanın sonucu araştırılmalı, soruşturma devam ediyorsa sonucu beklenmemeli ve sanık hakkında etkin pişmanlık hükümleri uygulanmamalı, soruşturma sonucu dava açılmış ise birleştirme kararı verilerek birlikte görülmelidir. 24- Sanık kovuşturma aşamasında etkin pişmanlık hükmünden yararlanmak amacıyla suç ortaklarıyla ilgili yazılı veya sözlü beyanda bulunmuş ise; bu konuda Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulmalı, eğer bu durum kovuşturmanın başında gerçekleşmişse dosya karar aşamasına gelmeden soruşturma sonucu araştırılmalı, soruşturma devam ediyorsa sonucu beklenmeden hüküm kurulmalı ve sanık etkin pişmanlık hükümlerinden yararlandırılmamalıdır. Sanık karar aşamasında etkin pişmanlık hükmünden yararlanma iradesini gösterirse yine Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulmakla yetinilmeli, sanığın cezasından etkin pişmanlık hükmü uygulanarak indirim yapılmamalıdır. ( Not: TCK'nın 192. maddesinin 9

10 gerekçesine göre; etkin pişmanlıktan yararlanabilmek için, bunun en geç hüküm verilmeden önce gerçekleşmesi gerekir.) 25- Fezleke ile olay tutanağı arasında, yine olay tutanağı ile üst arama, el koyma, yakalama vb. tutanaklar arasında çelişki bulunmamalıdır. 26- Soruşturma evrakı fezleke ekinde her sayfasına numara verilerek dizin belgesi ekinde Cumhuriyet savcılığına teslim edilmelidir. TCK'NIN 188/3. MADDESİNDE DÜZENLENEN UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE TİCARETİ YAPMA SUÇUNUN SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMASINDA GÖZÖNÜNE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR 1- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal etme suçunun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde görevli mahkeme TMK'nın 10. maddesi uyarınca görevli Ağır Ceza Mahkemeleri, diğer hallerde ise Ağır Ceza Mahkemesidir. 2- Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlendiği iddiasıyla dava açıldığı takdirde görevli mahkeme hem TCK'nın 188. maddesi hem de 220. maddesi uyarınca davayı esastan karara bağlayacak, yapılan yargılama sonunda atılı suçun örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmediği sonucuna varıldığı takdirde her iki suç yönünden esasa ilişkin hüküm kurulacak, örgüt suç yönünden beraat, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal etme suçundan örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmediğinden bahisle görevsizlik kararı vererek dava dosyasının Ağır Ceza Mahkemesine gönderilmesine karar veremeyecektir. 3- TCK'nın 58. maddesinin 4. fıkrası uyarınca uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti yapma suçundan dolayı yabancı ülke mahkemelerinden verilen hükümler tekerrüre esas alınır sayılı CMK'nın 100. maddesinin 3. fıkrasına göre; uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti yapma suçunun işlendiği hususunda kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde, tutuklama nedeni var sayılabilen suçlardandır.. 5- Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti yapma suçunda tutuklulukta geçecek süre en fazla beş yıldır. Bu beş yıllık süre gerek TMK'nın 10. maddesi ile görevli gerekse diğer Ağır Ceza Mahkemelerinde aynıdır. 10

11 6- Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti yapma suçunda; CMK'nın 128. maddesinde düzenlenen "taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma", 133. maddesinde öngörülen," şirket yönetimi için kayyım tayini", 135. maddesinde düzenlenen "İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması", 139. maddesinde öngörülen "Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi", 140. madde de düzenlenen "teknik araçlarla izleme" koruma tedbirlerine karar verilebilir. 7- Uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti yapma suçunun cezası TCK'nın 188/3. maddesinde düzenlenmiş olup beş yıldan on beş yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası olarak öngörüldüğünden; a) CMK'nın 196. maddesinin 2. fıkrası uyarınca sanığın sorgusu bizzat mahkeme tarafından yapılmalıdır, istinabe suretiyle sanığın sorgusu yapılamaz. Ancak; aynı maddenin 6. fıkrası uyarınca yurt dışında bulunan sanığın, belirlenen duruşma tarihinde hazır bulunmasının zorluğu halinde, bu tarihten önce duruşma açılarak veya istinabe suretiyle sorgusu yapılabilir. b) Zorunlu müdafi tayinini gerektiren suçlardan değildir. c) CMK'nın 152. maddesi uyarınca yararları birbirine uygun olan birden fazla sanığın savunması aynı müdafie verilebilir. 8- CMK'nın 175. maddesi uyarınca iddianamenin kabulüyle, kamu davası açılmış olur ve kovuşturma evresi başlar. CMK'nın 176. maddesinin 1. fıkrası uyarınca iddianame çağrı kâğıdı ile birlikte sanığa tebliğ olunur. Aynı maddenin 4. fıkrasına göre çağrı kâğıdının tebliğiyle duruşma günü arasında en az bir hafta bulunması gerekir. Bu süreye uyulmamış ise CMK'nın 190/2. maddesi uyarınca duruşmaya ara verilmesine istemeye hakkı olduğu sanığa hatırlatılmalıdır. 9- Sanığın ve müdafiinin hazır bulunup bulunmadığı, çağrılmış tanık ve bilirkişilerin gelip gelmedikleri saptanarak duruşmaya başlanır. 10- Şüpheli ile yapılacak uyuşturucu veya uyarıcı madde alışverişinde muhbir değil, kolluk görevlisi veya gizli soruşturmacı görevlendirilmelidir. 11- Uyuşturucu madde alışverişinde kullanılacak paraların miktarı ile seri numaraları tutanakla tespit edilmelidir. 11

12 12- Olayın başlangıcının istihbari çalışmaya mı yoksa alınan ihbara mı dayandığı açıkça belirtilmelidir. İstihbari çalışma ile ilgili düzenlenen rapor ve ihbar tutanağı dosyada bulundurulmalıdır. İhbarda bulunan kişi kimliğinin gizli tutulmasını istediği takdirde bu gizliliğe dikkat edilmelidir. 13- İhbar veya istihbari çalışma sonucu uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti yaptığı öğrenilen şüphelinin üstü, eşyası, konutu, işyeri veya şüpheliye ait diğer yerlerde arama yapılacaksa arama kararı talep yazısında aramanın niçin yapılacağı açıkça belirtilmelidir. 14- İhbar veya istihbari çalışma sonucu uyuşturucu veya uyarıcı madde alışverişi yapılacağı öngörülmüş ise olay yerine gidilerek gözetleme yapılmalı, alışverişin yapılması beklenmelidir. Alışverişin gerçekleşmesi beklenmeden acele ile şahısların yakalanması halinde suç vasfının tayininde sıkıntıya düşülmekte, haksız uygulamalara yol açılabilmektedir. CMK'nın 118. maddesinin 1. fıkrası uyarınca(2. fıkradaki istisna dışında,) konutta, işyerinde ve diğer kapalı yerlerde gece vaktinde arama yapılamaz. CMK'nın 120. maddesine göre; konutta, işyerinde ve kamuya açık olmayan kapalı alanlarda arama hâkim kararı veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet savcısının yazılı emri ile yapılabilir. Bu yerlerle ilgili kolluk amirinin arama emri verme yetkisi yoktur. 15- Araçta yapılan aramada; uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirildiği yerin özelliği, gizli bölmede bulunmuşsa, gizli bölmenin ebatı, yeni yapılıp yapılmadığı, boyasının yeni olup olmadığı, aracın orijinal halinde böyle bir yerin bulunup bulunmadığı, paket sayısı, paketlerin birbirine benzeyip benzemediği ( bazı olaylarda ayrı renklerde paketlenen veya işaretlenen uyuşturucu veya uyarıcı maddenin farklı kişilere ait oldukları belirlenmiştir.) araçta bulunan kişilerin sayısı ve kimlikleri, sürücüsünün kim olduğu, araçta bulunan diğer kişilerin aracın neresinde oturdukları, uyuşturucu veya uyarıcı madde bulunan paket, poşet vs. ile oturdukları yerin yakınlığı ve bağlantısı, araçta bulunan kişilerin önceden birbirlerini tanıyıp tanımadıkları, akraba olup olmadıkları, nüfusa kayıtlı oldukları yerler ile doğum yerleri ve ikamet adresleri, aracın çıkış yeri ile seyahat ettiği güzergâh, aracın trafikte kimin adına kayıtlı olduğu ve araca ait bilgiler tutanağa yazılmalıdır. Yolcu otobüsü, minibüs ve tren gibi toplu taşıma araçlarında yapılan aramada; uyuşturucu veya uyarıcı madde bulunan çanta, valiz, paket, kutu, paket vs. üzerinde bagaj fişi bulunmuyorsa şüpheli veya sanığın bindiği gar, otogar gibi yerdeki kamera görüntüleri silinme süresini doldurmadan hemen izlenerek şüpheli veya sanığın elinde uyuşturucu veya 12

13 uyarıcı madde bulunan eşya olup olmadığı belirlenmeli, görüntü kayıtları bulunmadığı takdirde uyuşturucu veya uyarıcı madde bulunan çanta vs.nin kime ait olduğu husununda şoför, muavin ve tren istasyonu görevlileri dinlenmelidir. 16- Konutta yapılan aramada; şüpheli veya sanığın konutunda uyuşturucu veya uyarıcı madde sattığı öğrenilip bu konuda arama kararı alınmış ise; aramaya başlanmadan önce konutun etrafında tertibat alınarak gözetleme yapılmalı, konuta girip çıkanların uyuşturucu veya uyarıcı madde alıp almadıkları tespit edilmeli, konutun yakınında veya çevresinde gözcülük yapanlar olup olmadığı belirlenmeli, şüpheli veya sanığın konutta bulunup bulunmadığı, konutta bulunan diğer şahısların kimlik bilgileri, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerinin ele geçirildiği yer, paket sayısı, paketlerin birbirine benzeyip benzemediği (yukarda araç araması ile ilgili yapılan açıklamalar burada da geçerlidir), uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin bulunduğu yer ile konutta bulunan kişilerin ilgisi ve aralarındaki mesafe, bu kişilerin sanık veya şüpheli ile akraba olup olmadıkları, konutta bulunma sebepleri ve buna ilişkin elde edilen deliller, uyuşturucu veya uyarıcı madde giyside ele geçirilmiş ise bu giysinin kime ait olduğu ve buna ilişkin deliller, uyuşturucu veya uyarıcı madde çanta, valiz vs. gibi yerlerde bulunmuşsa çanta, valiz vs. nin kime ait olduğu, üzerinde kimlik tespitine yarayacak kimlik, otobüs, tren veya uçak bileti, banka dekontu, havale makbuzu vs. bulunup bulunmadığı, banyoya, tuvalete dökülen veya sobada yakılmak istenen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin tespiti yapılmalı, sanığın veya şüphelinin aynı binada başka bir konuta ya da eklentisi bulunup bulunmadığı muhtarlık kayıtlarından veya komşularından araştırılmalı, tüm bu işlemler ve elde edilen deliller tutanakta gösterilmelidir. 17- İş yerinde yapılan aşamada; şüpheli veya sanığın iş yerinde uyuşturucu veya uyarıcı madde sattığı öğrenilip bu konuda arama kararı alınmış ise; arama işlemine geçilmeden önce işyerinin etrafında tertibat alınarak gözetleme yapılmalı, işyerine girip çıkanların uyuşturucu veya uyarıcı madde alıp almadıkları tespit edilmeli, işyeri yakınında veya çevresinde gözcülük yapanlar olup olmadığı belirlenmeli, şüpheli veya sanığın iş yerinde bulunup bulunmadığı, iş yerinde bulunan kişilerin kimlik bilgileri, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ele geçirildiği yer, paket sayısı, paketlerin birbirine benzeyip benzemediği (yukarda araç araması ile ilgili yapılan açıklamalar burada da geçerlidir), İş yerinde bulunan diğer kişilerin uyuşturucu veya uyarıcı madde satmak veya satın almak için gelip gelmediklerinin belirlenmesine yönelik deliler toplanmalı, işyerinin eklentisi olup olmadığı araştırılmalıdır. 13

14 18- Şüpheli veya sanığın üst aramasında; uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin ele geçirildiği yer, paket sayısı, paketlerin özellikleri, paketlerin birbirine benzeyip benzemediği, ele geçirilen paraların miktarı ile kaç liralıklardan oluştuğu uyuşturucu veya uyarıcı paketleriyle aynı poşet veya paket içerisinde bulunup bulunmadığı belirtilmelidir. 19- Ele geçirilen uyuşturucu veya uyarıcı maddenin tartımı market, kuyumcu veya eczanede yapılabilir. 20- Uyuşturucu veya uyarıcı madde ile yakalanan şüphelinin yakalandığı yer ile ikameti arasındaki bağlantı tespit edilmelidir. Örneğin; ele geçirilen uyuşturucu veya uyarıcı maddenin miktarı da gözetilerek sanığın kastının belirlenmesine yardımcı olacaktır. 21- Park, okul önü gibi yerlerde bazı şahısların uyuşturucu veya uyarıcı madde sattıklarının öğrenilmesi üzerine gidildiğinde hemen müdahale edilmemeli, tertibat alınıp bir süre beklenerek uyuşturucu veya uyarıcı madde alışverişi yapılıp yapılmadığı gözlenmeli; uyuşturucu veya uyarıcı madde satan ve alanlardan sonra yakalanmalıdır. 22- Uyuşturucu veya uyarıcı madde sattığı ve bu maddeleri yakınında bulunan metruk binada sakladığı, çöp bidonunda sakladığı, elektrik direğinin dibinde sakladığı, kum yığınının içerisinde sakladığı ve buralardan alarak kullanıcılara sattığı öğrenilen şüphelinin yakalanması amacıyla gidildiğinde önce tertibat alınarak gözetleme yapılmalı, uyuşturucu veya uyarıcı madde alan olup olmadığı beklenmeli, daha sonra müdahale edilmelidir. 23- Tüm uyuşturucu veya uyarıcı madde suçlarında; ele geçirilen uyuşturucu veya uyarıcı madde paketlerinin fotoğrafları çekilmeli ve mutlaka parmak izi çalışması yapılmalıdır. Suça katılan diğer şüphelilerin belirlenmesine yardımcı olacaktır. 24- Sanıkların aramalarda yer alan ifade tutanaklarındaki mesleği, aylık geliri ve ikamet adresi arasındaki çelişkiler giderilmeli. Kullanmak için aldığını savunduğu suça konu uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alabilecek mali gücünün olup olmadığı belirlenmelidir. 25- Uyuşturucu veya uyarıcı madde naklinde kullanılan aracın trafikteki kayıt malikinin derhal "şüpheli" sıfatıyla ifadesi alınmalı, bu konuda aracın sürücüsü olup uyuşturucu veya uyarıcı madde naklederken yakalanan şüphelinin beyanlarıyla yetinilmemelidir. Araç kayıt malikinin soruşturmanın hemen başında ifadesinin alınmadığı durumlarda, aracı haricen satın aldığını soruşturma sırasında ifade eden şüpheli, kayıt malikinin ifadesinin alınmadığı ve hakkında dava açılmadığı takdirde önceki ifadesinin aksine beyanda bulunabilmektedir. 14

15 26- Cep telefonları ile ilgili olarak; şüpheli veya sanıklardan zapt edilen cep telefonlarının İMEİ numaraları, içerisinde bulunan GSM kartlarının seri numaraları ile GSM hattı numaraları yazılmalı, cevapsız çağrılar, mesajlar, arayan ve aranan numaralar üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılmalı, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin öncü-artçı araçlar kullanılarak taşınması halinde şüphelilerde ele geçirilen telefon numaralarının birbirini takip eden aynı seriden numaralar olup olmadığı tespit edilmeli, yakalanma halinde cep telefonlarının; batarya ve sim kartlarının çıkarılmış halde olup olmadıkları tutanağı yazılmalıdır. Şüpheli veya sanıkların iletişimi dinlenmiyorsa birbirleriyle telefonda görüşüp görüşmediklerinin tespiti için HTS raporları getirtilmelidir. Örneğin; rutin yol uygulaması sırasında durdurulan araçta uyuşturucu veya uyarıcı madde ele geçirildi. Araçta araç sahibi ile yanında bir kişi var. Birbirlerini daha önceden tanımadıklarını, yolda aldığını belirtmeleri durumunda şahıslarda ele geçirilen cep telefonları ile adlarına kayıtlı bulunan cep ve sabit telefon numaraları araştırılarak aralarında daha önce telefon görüşmesi olup olmadığı belirlenmelidir. Birden fazla şüphelinin bulunduğu olaylarda şüpheliler arasındaki telefon trafiğinin belirlenmesi için getirilen HTS raporları ile cep telefonları üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılmalıdır. 27- Olay tutanağı elle yazıldığı durumlarda yazıların okunaklı olmasına dikkat edilmelidir. Soruşturma aşamasında yapılan her işlem tutanağa bağlanmalıdır. Olay tutanağının altı şüpheliler tarafından da imzalanmalı, imzadan imtina ettikleri takdirde neden imzalamadıkları tutanağa yazılmalıdır. 28- Yakalanan yabancı uyruklu kişilerin pasaport veya ikamet tezkerelerinin fotokopileri, kimliklerinin tespiti ile nüfus ve adli sicil kayıtlarının getirtilmesinde kolaylık sağlaması bakımından dosyaya eklenmelidir. 29- Sanığın olay tutanağı içeriğini kabul etmemesi halinde, öncelikle olaya doğrudan müdahale eden görevliler duruşmada dinlenmeli, beyanları ile olay tutanağı arasında oluşabilecek çelişkiler giderilmeli, yine tanığın duruşmadaki ifadesiyle önceki ifadesi arasında çelişki bulunduğunda, evvelce alınmış ifadesi okunarak çelişkinin giderilmesine çalışılmalıdır. 30- Uyuşturucu madde alışverişinde kullanılacak paraların miktarı ile seri numaraları tutanakla tespit edilmelidir. 15

16 31- Şüphelilerin suç ortakları ile ilgili beyanları doğrultusunda gerekli araştırma yapılmalı arama, el koyma gibi tedbirler bekletilmeden alınmalıdır. 32- Arama sırasında uyuşturucu veya uyarıcı maddelerle birlikte veya yakınında veya uyuşturucu veya uyarıcı madde bulaşığı bulunduğundan şüphe edilen terazi, gramaj veya herhangi bir tartı aleti bulunmuşsa muhafaza altına alınmalı, bu eşyalarda uyuşturucu veya uyarıcı madde bulaşığı bulunup bulunmadığı hususunda uzman bir kuruluştan rapor alınmalıdır. 33- Ele geçirilen uyuşturucu veya uyarıcı maddeler zapt edilerek Yönetmelikte belirlenen usuller dâhilinde cinsi, miktarı, uyuşturucu veya uyarıcı madde olup olmadığı konusunda uzman bir kuruluştan rapor alınmalıdır. 34- İletişim tespit tutanakları duruşmada okunarak sanığa diyecekleri sorulmalı, konuşmaların kendisine ait olmadığını belirtmesi halinde ses kayıtları dinletilmeli, konuşanın kendisi olmadığını savunması durumunda sesin sanığa ait olup olmadığı konusunda uzman bir kuruluşa ses analizi yaptırılarak rapor alınmalı, 35- İletişim tespit tutanaklarının aslı veya onaylı örnekleri denetime imkân verecek şekilde dosyada bulundurulmalı, Adli Emanette bırakılmamalıdır. 36- Şüpheli suç ortağının sadece telefon numarasını verdiği takdirde söz konusu telefon numarasının kimin adına kayıtlı olduğu, kim tarafından kullanılmakta olduğu ilgili Kurumdan sorularak anılan kişi hakkında araştırma yapılmalıdır. 37- Sanığın etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanmak amacıyla adını verdiği şahıslar hakkında başlatılan soruşturmanın sonucu araştırılmalı, soruşturma devam ediyorsa sonucu beklenmemeli ve sanık hakkında etkin pişmanlık hükümleri uygulanmamalı, soruşturma sonucu dava açılmış ise birleştirme kararı verilerek birlikte görülmelidir. 38- Sanık kovuşturma aşamasında etkin pişmanlık hükmünden yararlanmak amacıyla suç ortaklarıyla ilgili yazılı veya sözlü beyanda bulunmuş ise; bu konuda Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulmalı, eğer bu durum kovuşturmanın başında gerçekleşmişse dosya karar aşamasına gelmeden soruşturma sonucu araştırılmalı, soruşturma devam ediyorsa sonucu beklenmeden hüküm kurulmalı ve sanık etkin pişmanlık hükümlerinden yararlandırılmamalıdır. 16

17 Sanık karar aşamasında etkin pişmanlık hükmünden yararlanma iradesini gösterirse yine Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulmakla yetinilmeli, sanığın cezasından etkin pişmanlık hükmü uygulanarak indirim yapılmamalıdır. (Not: TCK'nın 192. maddesinin gerekçesine göre; etkin pişmanlıktan yararlanabilmek için, bunun en geç hüküm verilmeden önce gerçekleşmesi gerekir.) 39- Sanıklar arasındaki uyuşturucu veya uyarıcı madde ticaretine ilişkin para trafiği PTT, banka veya döviz bürolarından araştırılmalıdır. 40- Fezleke ile olay tutanağı arasında, yine olay tutanağı ile üst arama, el koyma, yakalama vb. tutanaklar arasında çelişki bulunmamalıdır. 41- Soruşturma evrakı fezleke ekinde her sayfasına numara verilerek dizin belgesi ekinde Cumhuriyet savcılığına teslim edilmelidir. KULLANMAK İÇİN UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDE BULUNDURMA SUÇUNUN SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMASINDA GÖZÖNÜNE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR 1- Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde bulundurma suçunda; CMK'nın 128. maddesinde düzenlenen "taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma", 133. maddesinde öngörülen," şirket yönetimi için kayyım tayini", 135. maddesinde düzenlenen "İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması", 139. maddesinde öngörülen "Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi", 140. madde de düzenlenen "teknik araçlarla izleme" koruma tedbirleri uygulanamaz. 2- Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde bulundurma suçunun cezası TCK'nın 191/1. maddesinde düzenlenmiş olup bir yıldan iki yıla kadar hapistir. a) Zorunlu müdafi tayinini gerektiren suçlardan değildir. b) CMK'nın 152. maddesi uyarınca yararları birbirine uygun olan birden fazla sanığın savunması aynı müdafie verilebilir. 3- CMK'nın 175. maddesi uyarınca iddianamenin kabulüyle, kamu davası açılmış olur ve kovuşturma evresi başlar. 17

18 CMK'nın 176. maddesinin 1. fıkrası uyarınca iddianame çağrı kâğıdı ile birlikte sanığa tebliğ olunur. Aynı maddenin 4. fıkrasına göre çağrı kâğıdının tebliğiyle duruşma günü arasında en az bir hafta bulunması gerekir. Bu süreye uyulmamış ise CMK'nın 190/2. maddesi uyarınca duruşmaya ara verilmesine istemeye hakkı olduğu sanığa hatırlatılmalıdır. 4- Sanığın ve müdafiinin hazır bulunup bulunmadığı, çağrılmış tanık ve bilirkişilerin gelip gelmedikleri saptanarak duruşmaya başlanır. 5- Ele geçirilen uyuşturucu veya uyarıcı maddeler zapt edilerek Yönetmelikte belirlenen usuller dahilinde cinsi, miktarı, uyuşturucu veya uyarıcı madde olup olmadığı konusunda uzman bir kuruluştan rapor alınmalıdır. Eğer suç konusu uyuşturucu madde esrar ise gerektiğinde varsa o yerdeki Halk Sağlığı Laboratuvarından alınacak rapor ile yetinilebilir. 6- Soruşturma kapsamında yakalanan şüpheliler uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmadıklarını belirtmeleri durumunda şüphelilerden kan ve idrar örnekleri alınarak uyuşturucu veya uyarıcı madde tahlili yaptırılmalıdır. 7- Ele geçirilen uyuşturucu veya uyarıcı maddenin tartımı market, kuyumcu veya eczanede yapılabilir. 8- Şüphelinin yakalandığı yer ile ikameti arasındaki bağlantı tespit edilmelidir. Örneğin; uyuşturucu veya uyarıcı madde ile yakalanan şüpheli suç konusu maddeyi az önce kullanmak için satın aldığını evine giderken yakalandığını belirttiğinde sanığın gittiği yer ile ikameti arasındaki bağlantı tespit edilmelidir. 9- Olay tutanağı elle yazıldığı durumlarda yazıların okunaklı olmasına dikkat edilmelidir. Soruşturma aşamasında yapılan her işlem tutanağa bağlanmalıdır. Olay tutanağının altı şüpheliler tarafından da imzalanmalı, imzadan imtina ettikleri takdirde neden imzalamadıkları tutanağa yazılmalıdır. 10- Yakalanan yabancı uyruklu kişilerin pasaport veya ikamet tezkerelerinin fotokopileri, kimliklerinin tespiti ile nüfus ve adli sicil kayıtlarının getirtilmesinde kolaylık sağlaması bakımından dosyaya eklenmelidir. 11- Şüphelilerin suç ortakları ile ilgili beyanları doğrultusunda gerekli araştırma yapılmalı arama, el koyma gibi tedbirler bekletilmeden alınmalıdır. 18

19 12- Şüpheli suç ortağının sadece telefon numarasını verdiği takdirde söz konusu telefon numarasının kimin adına kayıtlı olduğu, kim tarafından kullanılmakta olduğu ilgili Kurumdan sorularak anılan kişi hakkında araştırma yapılmalıdır. 13- Fezleke ile olay tutanağı arasında, yine olay tutanağı ile üst arama, el koyma, yakalama vb. tutanaklar arasında çelişki bulunmamalıdır. 14- Soruşturma evrakı fezleke ekinde her sayfasına numara verilerek dizin belgesi ekinde Cumhuriyet savcılığına teslim edilmelidir SAYILI UYUŞTURUCU MADDELERİN MURAKABESİ HAKKINDA KANUNA AYKIRILIK SUÇLARININ SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMASINDA GÖZÖNÜNE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR sayılı Kanuna Aykırılık suçunda; CMK'nın 128. maddesinde düzenlenen "taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma", 133. maddesinde öngörülen," şirket yönetimi için kayyım tayini", 135. maddesinde düzenlenen "İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması", 139. maddesinde öngörülen "Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi", 140. madde de düzenlenen "teknik araçlarla izleme" koruma tedbirleri uygulanamaz sayılı Kanun'un 23. maddesinde düzenlenen; a) İzin belgesi almadan ya da izin belgesi almasına rağmen bilerek belgesinde belirtilen alandan fazla yerde veya izin belgesinde kayıtlı yerden başka yerde kenevir ekimi yapma suçunun cezası; elli günden az olmamak üzere adlî para cezası (Dördüncü fıkra) b) Münhasıran esrar elde etmek amacıyla kenevir ekme suçunun cezası; bir yıldan yedi yıla kadar hapis cezasıdır. (Beşinci fıkra) i) Zorunlu müdafi tayinini gerektiren suçlardan değildir. ii) CMK'nın 152. maddesi uyarınca yararları birbirine uygun olan birden fazla sanığın savunması aynı müdafie verilebilir. 3- CMK'nın 175. maddesi uyarınca iddianamenin kabulüyle, kamu davası açılmış olur ve kovuşturma evresi başlar. 19

20 CMK'nın 176. maddesinin 1. fıkrası uyarınca iddianame çağrı kâğıdı ile birlikte sanığa tebliğ olunur. Aynı maddenin 4. fıkrasına göre çağrı kâğıdının tebliğiyle duruşma günü arasında en az bir hafta bulunması gerekir. Bu süreye uyulmamış ise CMK'nın 190/2. maddesi uyarınca duruşmaya ara verilmesine istemeye hakkı olduğu sanığa hatırlatılmalıdır. 4- Sanığın ve müdafiinin hazır bulunup bulunmadığı, çağrılmış tanık ve bilirkişilerin gelip gelmedikleri saptanarak duruşmaya başlanır. 5 -Kenevir ekili arazinin kime ait olduğu veya fiilen kim tarafından kullanıldığı varsa tapu kaydı yoksa muhtar, ihtiyar heyeti üyeleri veya komşu parsellerin maliklerinin beyanlarına başvurularak belirlenmelidir. 6- Şüphelinin kenevirleri esrar elde etmek amacıyla ektiğinin belirlenebilmesi amacıyla; ekim izni olup olmadığı, kenevir bitkilerinin erkeklerinin sökülüp sökülmediği, otlarının temizlenip temizlenmediği, çapasının yapılıp yapılmadığı, sulanıp sulanmadığı gibi hususlar tespit edilip tutanağa yazılmalıdır. 7- Ekili kenevirlerle birlikte kurumaya bırakılmış kenevirlerin de ele geçirilmesi durumunda, ekili kenevirlerden bir miktar numune alınarak kurutulmaya bırakılmış kenevirlerle birlikte uzman bir kuruluşa gönderilerek elde edilebilecek esrar miktarı belirlenmeli, imha edilenlerin sayısıyla oranlanarak elde edilebilecek toplam esrar miktarı ile buna bağlı olarak suç vasfının tayini ( uyuşturucu madde ticareti veya kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma ) mümkün olabilecektir. 8- Ele geçirilen ekili kenevirlerle ilgili olarak ziraat mühendisi veya ziraat teknisyeninden rapor alındıktan sonra tamamı imha edilmemeli, ilerde itiraz halinde yeniden inceleme yaptırılması amacıyla birkaç kök örnek alınarak Adli Emanete kaydedilmelidir. 9- Sanığın başka yerlere ektiği kenevir olup olmadığı araştırılmalı, bunların aynı ya da farklı zaman diliminde ekilip ekilmedikleri kenevirlerin o andaki boyları, gelişim durumları dikkate alınarak bu konuda ziraî bilirkişi raporu alınarak sanığın hukukî durumu belirlenmelidir. 10- Olay tutanağı elle yazıldığı durumlarda yazıların okunaklı olmasına dikkat edilmelidir. Soruşturma aşamasında yapılan her işlem tutanağa bağlanmalıdır. Olay tutanağının altı 20

21 şüpheliler tarafından da imzalanmalı, imzadan imtina ettikleri takdirde neden imzalamadıkları tutanağa yazılmalıdır. 11- Yakalanan yabancı uyruklu kişilerin pasaport veya ikamet tezkerelerinin fotokopileri, kimliklerinin tespiti ile nüfus ve adli sicil kayıtlarının getirtilmesinde kolaylık sağlaması bakımından dosyaya eklenmelidir. 12- Fezleke ile olay tutanağı arasında, yine olay tutanağı ile üst arama, el koyma, yakalama vb. tutanaklar arasında çelişki bulunmamalıdır. 13- Soruşturma evrakı fezleke ekinde her sayfasına numara verilerek dizin belgesi ekinde Cumhuriyet savcılığına teslim edilmelidir UYUŞTURUCU MADDELERLE İLGİLİ KANUNA AYKIRILIK SUÇLARININ SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMASINDA GÖZÖNÜNE ALINMASI GEREKEN HUSUSLAR sayılı Kanuna Aykırılık suçunda; CMK'nın 128. maddesinde düzenlenen "taşınmazlara, hak ve alacaklara el koyma", 133. maddesinde öngörülen," şirket yönetimi için kayyım tayini", 135. maddesinde düzenlenen "İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması", 139. maddesinde öngörülen "Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi", 140. madde de düzenlenen "teknik araçlarla izleme" koruma tedbirleri uygulanamaz sayılı Kanun'un 4. maddesinde düzenlenen; a) İzinsiz olarak haşhaş ekimi yapan kişi bir yıldan beş yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır. b) İzin almış olmakla birlikte, bilerek belgesinde belirtilen alandan fazla yerde veya izin belgesinde kayıtlı yerden başka yerde haşhaş ekimi yapan kişi altı aydan üç yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır. i) Zorunlu müdafi tayinini gerektiren suçlardan değildir. ii) CMK'nın 152. maddesi uyarınca yararları birbirine uygun olan birden fazla sanığın savunması aynı müdafie verilebilir. 21

22 3- CMK'nın 175. maddesi uyarınca iddianamenin kabulüyle, kamu davası açılmış olur ve kovuşturma evresi başlar. CMK'nın 176. maddesinin 1. fıkrası uyarınca iddianame çağrı kâğıdı ile birlikte sanığa tebliğ olunur. Aynı maddenin 4. fıkrasına göre çağrı kâğıdının tebliğiyle duruşma günü arasında en az bir hafta bulunması gerekir. Bu süreye uyulmamış ise CMK'nın 190/2. maddesi uyarınca duruşmaya ara verilmesine istemeye hakkı olduğu sanığa hatırlatılmalıdır. 4- Sanığın ve müdafiinin hazır bulunup bulunmadığı, çağrılmış tanık ve bilirkişilerin gelip gelmedikleri saptanarak duruşmaya başlanır. 5- Olay tutanağı elle yazıldığı durumlarda yazıların okunaklı olmasına dikkat edilmelidir. Soruşturma aşamasında yapılan her işlem tutanağa bağlanmalıdır. Olay tutanağının altı şüpheliler tarafından da imzalanmalı, imzadan imtina ettikleri takdirde neden imzalamadıkları tutanağa yazılmalıdır. 6- Yakalanan yabancı uyruklu kişilerin pasaport veya ikamet tezkerelerinin fotokopileri, kimliklerinin tespiti ile nüfus ve adli sicil kayıtlarının getirtilmesinde kolaylık sağlaması bakımından dosyaya eklenmelidir. 7- Fezleke ile olay tutanağı arasında, yine olay tutanağı ile üst arama, el koyma, yakalama vb. tutanaklar arasında çelişki bulunmamalıdır. 8- Soruşturma evrakı fezleke ekinde her sayfasına numara verilerek dizin belgesi ekinde Cumhuriyet savcılığına teslim edilmelidir. İFADE ALMA VE SORGUDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR (CMK'nın 147. vd maddeleri) 1- İlk olarak şüpheli veya sanığın kimliği tespit edilir. Şüpheli veya sanık kimliğine ilişkin soruları doğru cevaplandırmak zorundadır. 2- Şüpheli veya sanığa yüklenen suç anlatılır. 22

23 3- Müdafi seçme hakkının bulunduğu ve onun hukukî yardımından yararlanabileceği, müdafiin ifade ve sorgusunda hazır bulunabileceği, kendisine bildirilir. Müdafi seçecek durumda olmadığı ve bir müdafi yardımından faydalanmak istediği takdirde, kendisine baro tarafından bir müdafi görevlendirilir. 4- CMK'nın 95.maddesinin 2. fıkrası hükmü (yakalanan veya gözaltına alınan yabancı ise, yazılı olarak karşı çıkması halinde durumu, vatandaşı olduğu devletin başkonsolosluğuna bildirilmez) saklı kalmak üzere, yakalanan kişinin yakınlarından istediğine yakalandığı derhâl bildirilir. 5- Yüklenen suç hakkında açıklama bulunmamasının kanunî hakkı olduğu söylenir. 6- Şüpheden kurtulması için somut delillerin toplanmasını isteyebileceği hatırlatılır ve kendisi aleyhine var olan şüphe nedenlerini ortadan kaldırmak ve lehine olan hususları ileri sürmek olanağı tanınır. 7- Şüpheli veya sanığın kişisel ve ekonomik durumu hakkında bilgi alınır. 8- İfade ve sorgu işlemlerinin kaydında, teknik imkânlardan yararlanılır. 9- İfade ve sorgu tutanağında şu hususlar yer alır: a) İfade alma ve sorgu işleminin yapıldığı yer ve tarih, b) İfade veya sorgu sırasında hazır bulunan kişilerin isim ve sıfatları ile ifade veren veya sorguya çekilen kişinin açık kimliği, c) Tutanak içeriğinin ifade veren veya sorguya çekilen ile hazır olan müdafi tarafından okunduğu ve imzalarının alındığı, imzadan çekinme halinde bunun nedenleri yazılır. 10- CMK'nın 148. maddesi uyarınca: a) Yasak usullerle elde edilen ifadeler rıza ile verilmiş olsa da delil olarak değerlendirilemez. b) Müdafi hazır bulunmaksızın kollukça alınan ifade, hâkim veya mahkeme huzurunda şüpheli veya sanık tarafından doğrulanmadıkça hükme esas alınamaz. c) Şüphelinin aynı olayla ilgili olarak yeniden ifadesinin alınması ihtiyacı ortaya çıktığında, bu işlem ancak Cumhuriyet savcısı tarafından yapılabilir. 23

24 11- İletişim tespit tutanakları okunarak şüpheli veya sanıktan diyecekleri sorulmalıdır. 12- Aynı iletişim tespit tutanaklarına karşı beyanda bulunan diğer şüpheli veya sanığın beyanları okunarak şüpheli veya sanıktan diyecekleri sorulmalıdır. 13- Uyuşturucu veya madde ticareti yapma veya kullanmak için uyuşturucu veya madde bulundurma suçları nedeniyle yapılan soruşturma sırasında alınan ifadelerde şüpheliye uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanıp kullanmadığı sorulmalı, gerekirse bu konuda kan veya idrar tahlili yaptırılmalıdır. 14- Şüphelilerin ifadelerinin başlama ve sona erme saat ve dakikası ifade tutanağına yazılmalıdır. UYUŞTURUCU VEYA UYARICI MADDELERİN MÜSADERESİ VE EKSPERTİZ RAPORU ALINMASINA İLİŞKİN ORTAK HÜKÜMLER sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun'un 20. maddesinin 2. fıkrası uyarınca; zapt edilen uyuşturucu veya uyarıcı maddenin cins, vasıf ve miktarının kesin olarak saptanması amacıyla analizlere yetecek kadar örnek madde alınarak usulüne uygun şekilde ilgili laboratuvarlara gönderilmeli, Aynı maddenin 3. fıkrasına göre; uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kesin olarak raporları alındıktan sonra, bu maddelerin muhafazasına gerek görülmemesi halinde, yönetmelikte belirlenen usulüne uygun olarak alınacak örneklerin saklanması kaydıyla müsaderesine mahkemece soruşturmanın her safhasında karar verilebilir hükmü dikkate alınarak özellikle miktarı itibariyle muhafazasında güçlük çekilen veya risk taşıyan (çalınma, kaybolma gibi) uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin müsaderesine karar verilmesi mahkemeden talep edilmelidir. Soruşturma veya kovuşturma aşamasında müsaderesine karar verilen uyuşturucu uyarıcı maddeler imha edilmek üzere mühürlü olarak mahalli mülki amirliğe teslim edilir. 2- Aynı kanunun 21. maddesi uyarınca bu maddeler Valinin görevlendireceği bir yetkilinin başkanlığında İl savcısının veya yardımcısının nezaretçi olarak katıldığı heyet huzurunda imha edilir. 24