Egzersiz Sırasında Dikkat Edilecek Noktalar. Dr. Funda Coşkun Uludağ Üniversitesi Göğüs Hastalıkları AD

Transkript

1 Egzersiz Sırasında Dikkat Edilecek Noktalar Dr. Funda Coşkun Uludağ Üniversitesi Göğüs Hastalıkları AD

2 Pre-Test Set Up

3 Kişiye testten önce test için nasıl hazırlanacağı, ne giyileceği, ne yeneceğine dair bilgiler içeren yazılı bir açıklama verilmelidir. Kişiyi test günü laboratuvara geldiğinde istirahat kan basıncı ve nabız ölçümü için oturtun.

4 Hastanın egzersiz ve tıbbi geçmişi İlaç öyküsü Semptomlar, bulgular Testin yapılış sebebi Hastanın yaşı, cinsi, boy ve kilosu kayıt edilir

5 Egzersiz test protokolü belirlenir Bisiklet için watt/dk Yürüme bandı için % artış/dk EKG elektrodları takılır ve 12 lead istirahat EKG si çekilir İstirahatte kan basıncı ölçülür

6

7

8 Bisiklet Ergometrisi Sele boyu ayarlanır Hasta bisiklet üzerine oturur Diz ekleminden 5-15 lik açılanma olmalı Hasta rahatça pedal çevirebilmelidir Hastaya rahat olup olmadığı sorulur Dakikada arasında pedal çevirme hızını sağlaması hastaya söylenir

9

10 Yürüme Bandı Test başlamadan pratik yaptırılır Hasta band üzerinde yürümeye ve değişiklere uyum sağlamalıdır Uygun yürüme hızı belirlenir

11 Visual Analog Skoru, Borg Dispne Skoru ve RPE kullanılacaksa ne oldukları hastaya açıklanmalı Test sırasında olacaklar hastaya anlatılmalı İşgücünün ve derecesinin değişeceğini İletişim kurmak için el hareketlerini kullanabileceğini

12 Kalibrasyon Volum ve gaz kalibrasyonu Bisiklet kalibrasyonu

13 Test öncesi son dakika sorusu olup olmadığı hastaya sorulur Ağızlık/maske ve/veya nazal klip takılır 3 dakika bazal veri toplanır Teste başlanır

14 Basamak İlgi odağı Soru Öncelikli ilgi odağı Ek ilgi odağı 1 Testin yapılış Niçin egzersiz Tanının Egzersiz sebebi testini değerlendirmek testine gerek bilinmesi için sistematik yaklaşım duyuldu? Spesifik sorular 2 Teknik faktörler Test teknik olarak yeterli miydi? VO2/W Test süresi Kalibrasyon Teknik problemler Medikal problemler 3 Aerobik performans parametreleri Normal aerobik kapasite mevcut mu? VO2max, VO2/W or μ, VO2θ, τvo2 VO2warmup (intercept) 4 Kardiyovaskuler cevap Kardiyovaskuler sınırlanma var mı? Kardiyak cevap normal mi? fcmax, fc/vo2 or VO2/fC fcrest, ECG, BP

15 Basamak İlgi odağı Soru Öncelikli ilgi odağı Ek ilgi odağı 5 Ventilatuar cevap Ventilatuar sınırlanma var mı? Ventilatuar cevap normal mi? 6 Gaz değişimi Gaz değişim mekanizması normal mi? Bozulmuş ventilasyon ya da perfüzyona ait bulgu var mı? 7 Muskular cevap Myopatiye ait bulgu var mı? VEmax, MVV, VT, fr, I/E PaCO2, VD/VT, PaO2, PA-aO2, SpO2 Lactate, ammonia, CK PETO2, PETCO2, VEO2, VECO2, RER VO2θ, VO2/W 8 Semptomatik cevap Semptom sınırlı test midir? Testin sonlandırılma sebebi RPE VASB Subjective effort Objective effort

16 Yürüme bandı İstirahat ve ısınma döneminden sonra hız ve eğim artırılır Uyum ve kooperasyona göre protokol seçilmeli Daha büyük bir alan Ellerden destek alınması metabolik değerleri etkileyebilir. İş yükü?

17 Bisiklet ergometrisi İstirahat ve ısınma dönemi sonrasında watt artırılır. Mekanik ya da elektronik olarak yük artırılabilir. İş yükü standart formülle hesaplanır. 20, 30, 50 watt uygulandığında Pik VO2, AT VO2 ve maksimum iş farklı bulunmamış. Solunum sistemi için daha kullanışlı.

18 Kol ergometrisi Daha az sayıda kas grubu çalıştırılır Alt ekstremitede sorunu olanlarda kullanılır Beklenen Pik VO2 nun %70 ine ulaşmak mümkündür

19 Test Gözlem Düzeyi Her kardiyopulmoner egzersiz testi uygun şekilde kontrol edilmelidir. Egzersiz testlerinin hekim gözetiminde yapılması gerekebilir

20 Görevler Egzersiz testi her biri belirli rolleri üstlenen minimum sayıda anahtar personelle yapılmalıdır. Test uygulayıcı EKG teknisyeni Kan basıncı gözleyici Metabolik kart operatörü ( var ise)

21 Test sırasında ortam ısısını değiştirebilecek ya da hastanın teste dikkatini azaltacak şekilde laboratuvara giriş çıkışları engelleyin, Hastanın eforunu ve uyumunu artırmak için test boyunca pedal hızını artırmaya yönelik tempolu müzik kullanabilirsiniz

22 Veri elde edilmesi İstirahat dönemi Isınma dönemi Egzersiz dönemi Toparlanma dönemi

23 İstirahat dönemi Kişi bisiklete oturunca veya koşu bandına yerleşince 3 dakika bazal veri elde edilir Bazal dönemin amacı uygun kalibrasyonu ve metabolik ölçüm sisteminin performansını sağlamak için hastanın cevaplarını gözlemektir İstirahat kan basıncı ölçülür EKG kayıt edilir

24 İstirahat döneminde sorunlar Test öncesi anksiyete Kalp hızı artar >80 R>1 VE >10 lt/dk PET CO2<35 mmhg Kötü oturan maske Burun klibi uygulama yetersizlikleri Normal kalp hızı ve R VE, VO2 ve VCO2 azalmış Metabolik ölçüm cihazlarının uygun olmayan kalibrasyonu

25

26 Isınma dönemi 3-4 dakika yüksüz pedal çevirme veya koşu bandında eğimsiz düşük hızda yürüme Dönemin sonuna doğru kan basıncı ve EKG kayıt edilmelidir

27 Egzersiz dönemi Testi durdurma endikasyonlarına test süresince dikkat edilmelidir Kan basıncı her 2-3 dakikada bir ölçülmelidir Anormal cevaplar daha sık ölçüm gerektirir EKG test süresince devamlı gözlenir ve her dakikanın son 5-10 saniyesinde kayıt edilir Algılanan egzersiz eforu ve nefessizlik skorları 2 dakikada bir alınır

28 Toparlanma dönemi EKG, kalp hızı ve kan basıncı ölçümleri toparlanmanın 10. dakikasına kadar peryodik olarak yapılmalıdır Test sonlanır sonlanmaz uygun işaretleme talimatları ile beraber Borg, RPE ve VAS gibi psikometrik skalalar verilir Kişiye testi neden sonlandırdığı sorulur

29

30 Test Yorumu

31 Objektif izlenim Kişi teste iyi motive oldu mu? Kişi yeterli efor gösterdi mi? veri akışının değişkenlik göstermemesi yani değerlerin plato çizmeye başladığından emin olunması maksimum kalp hızına ulaşılması IC ye yakın TV e ulaşıldığından emin olunması Kişi bu zorlukta yakınlarda egzersiz yapmış mıydı? Kişi beklenenden daha uzun bir toparlanma dönemine ihtiyaç duydu mu? Bilinen tıbbi problemlerin ışığında kişi için en iyi test miydi? Bu test sonraki karşılaştırmalar veya egzersiz reçetesi için geçerli bir temel sağlayacak mı?

32 Teknik konular Bütün kalibrasyonlar yeterli miydi? Bazal ölçümler beklenen sınırlarda mıydı? Hasta bağlantıları ile ilgili problemler var mıydı? EKG kalitesi ile ilgili problemler var mıydı? Kan örneklerini almada zorluk var mıydı? Testi sonlandırmak için hangi kriterler kullanıldı? VO2max ölçüldü ya da tahmin edildi mi? Maksimal tolere edilen yük neydi? (semptomun kısıtladığı test)

33 Maksimal güvenli yük neydi? (anjina, disritmi, kladikasyo veya diğer semptomlar için eşik) Maksimal kalp hızının, VO2 max ın hangi yüzdesinde veya hangi VO2 de önemli belirtiler veya disritmi meydana geldi? Kişinin cevabını değerlendirmek için hangi referans değerler kullanıldı? Hasta hangi ilaçları alıyor? Egzersiz testinden ne kadar zaman önce ilaçlar alındı?

34 Güvenlik Acil durum cihazları bulunmalıdır (Resusitasyon çantası) Özenle temiz ve gürültüsüz tutulmalıdır İlgili ekipmanlarda sterilizasyona dikkat edilmelidir

35 Test sonlandırma endikasyonları EKG monitörizasyonu veya hekim gözlemi olmaksızın tanı koydurucu olmayan testler için egzersiz testi sonlandırma kriterleri EKG monitörizasyonu ve hekim gözlemi varken tanısal testler için egzersiz testi sonlandırma kriterleri Göreceli sonlandırma kriterleri

36 Tanı koydurucu olmayan testler Angina veya angina benzeri belirtilerin başlaması Arteryel sistolik kan basıncında 20 mmhg den daha fazla azalma Artan egzersiz yoğunluğuna rağmen arteryel sistolik basıncın artmaması Arteryel sistolik basıncın 250 mmhg nin, diyastolik basıncın 115 mmhg nin üzerine çıkması

37 Kötü perfüzyon bulguları (baş dönmesi, konfüzyon, ataksi, solukluk, siyanoz, bulantı) Uygun kalp hızı cevabının olmaması Kalp ritminde değişme Şiddetli yorgunluk Kişinin durmak istemesi Test malzemelerinin yetersizliği

38 Tanısal testler MI Orta-şiddetli angina Ayakta ölçülen sistolik basıncın altına düşme, artan yükle sistolik basınçta düşme Ciddi disritmiler Soluk soğuk nemli deri dahil kötü perfüzyon bulguları

39 Alışılmadık şiddetli nefes darlığı Dengesizlik, baş dönmesi, görsel bozukluk, parestezi, konfüzyon EKG yi gözlemede teknik yetersizlik Kişinin isteği

40 Göreceli kriterler EKG değişimleri 2 mm den fazla horizontal veya aşağı inişli ST segment değişiklikleri Artan herhangi bir göğüs ağrısı Ciddi yorgunluk ve nefes darlığının fiziksel veya sözlü göstergeleri Wheezing Bacak krampları veya intermittan kladikasyo Hipertansif cevap SVT Ventriküler taşikardiden ayırt edilemeyen egzersize bağlı demet dal bloğu

41 Kontrendikasyonlar Yeni komplike MI Ciddi aort stenozu Kalp yetmezliği Ventriküler anevrizma Aort anevrizması Ciddi pulmoner hipertansiyon Trombofilebit / intrakardiyak trombüs Yakın zamanda sistemik/ pulmoner emboli Akut perikardit Kontrolsüz hipertansiyon

42 Kontrendikasyonlar PaO2<50mmHg PaCO2>70mmHg FEV1<%30 Unstabil Angina pectoris 2-3. derece blok Hızlı ventriküler ya da atrial aritmiler Ortopedik engel

43 Göreceli kontrendikasyonlar Orta derecede valvular kalp hastalığı Bilinen elektrolit anormalliği Sabit hızlı pace maker Kontrolsüz metabolik hastalık Kronik enfeksiyon hastalığı Egzersizle şiddetlenen nöromuskuler hastalıklar İleri dönemde veya komplikasyonlu gebelik

44 Sık veya kompleks ventriküler ektopi İstirahatte sistolik kan basıncının 200 mmhg, diastolik kan basıncının 110 mmhg dan daha yüksek olması

45

46

47