Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklar sinsi başlar ve yıllar içinde

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklar sinsi başlar ve yıllar içinde"

Transkript

1 DERLEME Hacettepe Tıp Dergisi 24; 35: Alzheimer hastal n n öncesi: hafif kognitif bozukluk Kaynak Selekler 1 1 Prof. Dr., Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı, Ankara Alzheimer hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıklar sinsi başlar ve yıllar içinde progresif olarak gelişir. Hasta yakınları geriye baktıklarında, hastadaki unutkanlık gibi erken devredeki hafif semptomların hastalığın ilk habercisi olduğunu fark ederler. Bununla birlikte hafif bellek bozukluğu olan yaşlı bir kişideki bu durum: a. Yaşa bağlı normal sınırlarda bir değişiklik midir? b. Gelişmekte olan demansın öncü bir belirtisi midir? ayrımını yapmak zordur. Demans yaşlılığın en çok fiziksel ve ruhsal yıkıma neden olan hastalığıdır. En sık demans nedeni Alzheimer hastalığıdır. Alzheimer hastalığı yaşlılarda sıktır ve unutkanlık yaşlılıkla birlikte artar. Normal yaşlanma ile ortaya çıkan unutkanlık gibi hafif kognitif problemler her zaman ileride Alzheimer hastalığı çıkacağına işaret etmez. Diğer yandan hafif bozuklukları olan birçok kişi Alzheimer hastalığının erken evrelerinde olabilir. Standardize bellek testlerinde, her yaşlı kişide yaşla artan bozukluk görülmez. Tam sağlıklı yaşlı kişilerde yıllık yapılan psikometrik ölçümlerle kognitif fonksiyonlarda 9 yaşına kadar herhangi bir yıkım olmadığı gösterilmiştir [1]. Selim yaşlılık unutkanlığı (benign senecent forgetfulness) yaşa göre normal sınırlarda olan entelektüel gerilemeyi tanımlar. Benzer şekilde Age-Associated Memory Impairment (AAMI), Age-Consistent Memory Impairment (ACMI), Late-Life Forgetfulness (LLF), Ageing Associated Cognitive Decline (AACD) ve Age-Related Cognitive Decline (ARCD) gibi isimlendirmeler bu durumu tanımlamak için yapılmıştır. Yanıtlanması gereken soru, ne kadar bellek bozukluğunun normal sınırlarda olduğu, ne kadarının bir nörolojik hastalığı gösterecek kadar patolojik olduğudur. Bu soruyu her zaman yanıtlamak mümkün olmayabilir. Son yıllarda yapılan çalışmalar, yaşa bağlı normal kognitif değişikliklerle Alzheimer hastalığı arasında bir geçiş döneminin olduğunu göstermiştir (Şekil 1). Hafif kognitif bozukluk (HKB), normal yaşlanma ile Alzheimer hastalığı arasındaki klinik durumu tanımlar (Şekil 2). Bu kişilerde yaşına göre umulandan daha fazla unutkanlık vardır, fakat Alzheimer hastalığı tanı kriterlerini karşılamaz. Bugün HKB si olan kişilerin yüksek oranda Alzheimer hastalığına yakalanma riski taşıdığına inanılmaktadır. Bu bakımdan bu kişilerin tanınması, izlenmesi ve tedavisi önem taşır [2]. TANIMLAMA HKB nin tanınması kognitif fonksiyonlarda anlamlı bir yıkımın öyküsünün alınması ile olur. Bu öykünün mutlaka arkadaş, hasta yakını veya iş yeri arkadaşı gibi kişilerden alınması gerekmektedir. Klinik olarak HKB, tipik olarak bellek gibi bir veya birden fazla kognitif alandaki bozukluğu veya kişinin yaşına veya eğitimine göre umulandan daha fazla kog- Cilt 35 Say

2 Selekler Yaşa uygun kognitif fonksiyon Hafif kognitif bozukluk Demans Şekil 1. Yaşa bağlı normal kognitif değişikliklerle Alzheimer hastalığı arasında geçiş dönemini hafif kognitif bozukluk oluşturur. nitif yeteneklerde genel olarak hafif yıkımı tanımlar, fakat bu bozukluk demans tanısı koyduracak derecede kişinin günlük yaşam aktivitelerini etkilemez. Kriterlere göre HKB pre-alzheimer hastalığına veya daha genel, pre-demansa işaret edebilir [2]. HKB için klinik kriterler şunlardır: 1. Hasta yakını tarafından da doğrulanan bellek bozukluğu yakınması, 2. Yaşa ve eğitime göre objektif bellek bozukluğu, 3. Genel kognitif fonksiyonların geniş oranda korunmuş olması, 4. Günlük yaşam aktivitelerinin büyük miktarda sağlam olması, 5. Demans bulunmaması. Bu kriterler amnestik tip HKB yi tanımlar. Bellek bozukluğu en sık karşılaşılan ve literatürde en çok araştırılan formu oluşturur. HKB li kişi için tipik senaryo, başlangıcın bellek bozukluğu ile başlaması ve takiben diğer kognitif bozuklukların tabloya eklenmesi şeklindedir. Bununla birlikte yaşa göre tek kognitif alanda bozukluk veya multipl kognitif alanlarda hafif derecede bozukluk olabilir. Bütün bu kombinasyonlu kişilerde Alzheimer hastalığına yakalanma riski artmıştır. Kognitif kayıp Beyin yaşlanması Beyin AH Yaş HKB Klinik AH Şekil 2. Yaşlanma süreci-hafif kognitif bozukluk (HKB) ve Alzheimer hastalığı (AH). HETEROJEN TE: HAF F KOGN T F BOZUKLUK (HKB) ALT T PLER HKB heterojen bir grubu oluşturur. Bu konuda yapılan çalışmalar değişik klinik paternlerde tablolar olduğunu ortaya koymuştur. Bu değişik tablolar en sık Alzheimer hastalığına dönüşmekle birlikte, aşağıda kaydedileceği gibi diğer demans tiplerine de dönüşebilir. Klinik perspektif açısından en az üç tip tablo vardır (Şekil 3). Birinci tip yukarıda sözü edilen amnestik HKB dir. Burada belirgin bellek bozukluğu vardır ve Alzheimer hastalığına dönüşme riski ve potansiyeli taşır. İkinci tip multipl alanda HKB dir. Burada birden çok kognitif alanda (bellek, lisan, dikkat, görsel-mekansal beceriler, yürütücü işlevler gibi), demans oluşturacak kadar şiddette olmayan, hafif bozukluk vardır. Bu tipteki kişiler normal yaşlanmayı temsil edebildikleri gibi, ileride Alzheimer hastalığına veya vasküler demansa dönüşebilirler. Üçüncü tip bellek dışında tek alanda HKB dir. Burada bellek dışında lisan, yürütücü fonksiyonlar gibi tek bir kognitif alanda bozukluk olup, diğer kognitif fonksiyonlar korunmuştur, fakat demans oluşturacak derecede günlük yaşam aktiviteleri bozulmamıştır. Bu tipteki kişiler ileride frontotemporal demans, primer progresif afazi veya Lewy cisimcikli demansa dönüşebilirler (Şekil 4). HKB nin kliniğinin heterojenitesi yanında etyolojisi de heterojendir. Vasküler, metabolik, travmatik etyoloji yanında en sık neden amnestik tipte olduğu gibi dejeneratiftir [2]. SEY R Bugünkü kanıtlar Alzheimer hastalığına bağlı patolojik değişikliklerin klinik bulgular ortaya çıkmadan 15-2 yıl önce başladığına işaret etmektedir [3]. Alzheimer hastalığı klinik olarak; 2 H ACETTEPE T IP D ERG S

3 Alzheimer hastal n n öncesi: hafif kognitif bozukluk Kognitif yakınma Yaşıyla uyumlu değil Demans yok Kognitif kayıp mevcut Günlük yaşam aktiviteleri normal HAFİF KOGNİTİF BOZUKLUK Hafıza kusuru? Hayır Hafıza dışı tek bir alanda kayıp? Evet Evet Evet Sadece hafıza kusuru? Hayır Hafıza + diğer kognitif alanlar Hayır Amnestik HKB Çok alanlı HKB Hafıza dışı tek alanda HKB Şekil 3. Hafif kognitif bozuklukta tanı algoritması (2 no lu kaynaktan alınmıştır). Amnestik Çok alanda hafif bozukluk Hafıza dışı tek alan Şekil 4. Hafif kognitif bozuklukta klinik heterojenite. 1. Presemptomatik dönem, 2. Preklinik dönem, 3. Erken şüpheli Alzheimer hastalığı, 4. Hafif Alzheimer hastalığı, 5. Orta dönem Alzheimer hastalığı, Cilt 35 Say 4 24 Alzheimer hastalığı Alzheimer hastalığı Vasküler demans Normal yaşlanma Frontotemporal demans Lewy cisimcikli demans Primer progresif afazi Alzheimer hastalığı 6. Ağır (şiddetli) dönem Alzheimer hastalığı, olarak altı gruba ayrılabilir (Şekil 5) [3]. Presemptomatik dönemde başka nedenlerle ölen ve otopsi yapılan kişilerin beyinlerinde yavaş ilerleyen Alzheimer hastalığına ait patolojik bir sürecin varlığı gösterilmiştir. Fakat bu dönemde mental veya davranışsal semptomlar, günlük yaşam aktivitelerinde bozulma ve nöropsikolojik değerlendirmelerde bozukluk yoktur. Preklinik dönemde bellekte kolayca fark edilemeyen bozukluklar, ancak nöropsikolojik testlerle ortaya konabilir. Bu dönemde de günlük aktivitelerde bir bozukluk yoktur. Erken şüpheli Alzheimer hastalığı evresindeki kişilerde demansı akla getirecek işlevsel ve kognitif bozulmanın müphem bulguları ortaya çıkar. Bu kişiler hafif unutkanlık ve beraberindeki karar verme yeteneğinde, evdeki, işindeki ve toplumdaki etkinliklerinde hafif bozulma gösterirler [3]. Preklinik evre ile erken şüpheli demans arası HKB dönemine tekabül edebilir (Şekil 5). 21

4 Selekler Presemptomatik Preklinik MMSE Erken Hafif demans Yıllar Orta demans Şiddetli demans Şekil 5. Alzheimer hastalığının klinik evreleri. HKB li hastaların seyri değişiktir. Bunların bir kısmı zamanla Alzheimer hastalığına dönüştüğü gibi, bir kısmı stabil kalır veya düzelebilir. Alzheimer hastalığına dönüşme oranı The Mayo Alzheimer s Disease Center a göre yıllık %1-15 civarındadır [2]. Amerikan Nöroloji Akademisi tarafından bu oran yıllık %6-25 arasında verilmiştir [4]. Bu oranlar, normal yaşlı kişilerdeki yıllık Alzheimer a yakalanma oranı %1-2 ye göre çok yüksektir. Altı yıllık sürede bu kişilerin demansa yakalanma oranı %8 olarak bildirilmiştir. Hangi HKB li kişi ileride demans geliştirmektedir? The Mayo Alzheimer s Disease Center çalışmalarına göre apolipoprotein E4 taşıyıcıları, taşımayanlara göre daha süratle demansa dönüşmektedir. Ayrıca, semantik bellek testlerinde kötü performans gösterenlerde de yıkım daha süratli olmaktadır [2]. Benzer şekilde Tierney ve arkadaşları, gecikmiş bellek testi ve mental kontrol için indeks testlerinin kimin Alzheimer hastalığına döneceğini gösterdiğini kaydetmişlerdir. Ayrıca, APOE nin bellek testleri ile birlikte kombine edildiğinde güvenilir bir prognostik indikatör olduğunu belirtmişlerdir [5]. R SK FAKTÖRLER Lopez ve arkadaşlarının 23 yılında yayınlanan ve HKB geliştirme risk faktörlerinin araştırıldığı Cardiovascular Health Study Cognition Study çalışmasında, APOE4 genotipi (amnestik HKB için), depresyon, ırksal ve konstitüsyonel faktörler ile serebrovasküler hastalık varlığının risk faktörleri olduğu saptanmıştır [6]. Bu çalışmada, olguların 2/3 ü multipl kognitif alanda 22 HKB si olan, 1/3 ü de amnestik tipte HKB si olan kişilerden oluşmuştu. Diğer bir çalışmada da Soininen ve arkadaşları, orta yaşlardaki serum kolesterol yüksekliğinin ileride HKB gelişmesi için risk faktörü olduğunu, orta yaşlardaki sistolik kan basıncı yüksekliğinin de aynı etkiyi göstermeye istatistiksel olarak yaklaştığını belirtmişlerdir [7]. NÖROPATOLOJ HKB li hastaların çoğu zamanla Alzheimer hastalığına dönüştüğü için bu hastaların patolojilerinde Alzheimer hastalığına ait değişikliklerle karşılaşmak süpriz değildir. Antemortem psikometrik performansın otopsi bulgularıyla karşılaştırıldığı bir çalışmada, bellek bozukluğunun nörofibriler patoloji entorinal korteksten hipokampusa yayıldığında (Braak derecelendirmesi: II-III evre) görüldüğü, temporal ve frontal neokortikal progresif tutulumda (Braak evre: IV-V) daha fazla global kognitif bozukluk ortaya çıktığı kaydedilmiştir [8]. Klinik veya hastane bazında, HKB si olan kişilerde yapılan patolojik çalışmalar sınırlıdır. Diğer yandan volonterlerin katıldığı özel bir grup olan Religious Orders Study (ROS) çalışmasından daha çok bilgiler elde edilmiştir. Öldüklerinde otopsi yapılmasını kabul eden bu kişiler hayattayken her yıl kognitif muayeneden geçirilmişler, bazıları da HKB veya çok erken hafif Alzheimer hastalığı tanısı aldıkları sırada ölmüşlerdir. Normal, HKB, hafif Alzheimer hastalığı ve orta şiddette Alzheimer hastalığı klinik tanısı alan bu kişilerin beyinlerindeki nöropatolojik ve nörokimyasal değişiklikler geniş şekilde H ACETTEPE T IP D ERG S

5 Alzheimer hastal n n öncesi: hafif kognitif bozukluk araştırılmıştır. DeKosky ve arkadaşları ROS çalışmasında, HKB li hastaların %6 ında Alzheimer hastalığı tanısı konmaya yetecek miktarda Alzheimer patolojisi bulmuşlardır [9]. Daha önce de Davis ve arkadaşları Clinical Dementia Rating (CDR) skalasına göre.5 skorlu HKB li kişilerin otopsilerinde CERAD kriterleri kullanarak, olguların %6 ında Alzheimer hastalığının patolojik bulgularını saptamışlardır [1]. Gönüllü din görevlilerinin katıldığı diğer bir çalışma Nun study de kognitif durum ile nörofibriler patoloji arasında kuvvetli bir ilişki olduğu kaydedilmiştir [11]. Washington Üniversitesi nde yapılan bir nöropatolojik çalışmada, çok hafif Alzheimer hastalığı (CDR skoru:.5) olan kişilerin %84 ünde Alzheimer hastalığının nöropatolojik bulguları bulunmuştur [12]. Petersen ve arkadaşları, Mayo Clinic te amnestik HKB tanısı ile ölen 14 hastanın otopsisinde, hastaların hepsinde medial temporal lobda, bellek bozukluğundan sorumlu, değişik derecede patolojik değişiklikler bulmuşlardır. Hastaların çoğunda Alzheimer patolojik değişiklikleri yokken, bir kısmında normal yaşlılıktan Alzheimer a geçiş gösteren değişiklikler saptamışlardır. Yazarlar halihazırda, HKB li hastalarda tam olarak Alzheimer patolojisinin oluşmadığını ifade etmişlerdir [2]. KOL NERJ K ENZ MLER Kolinerjik bazal ön beyin nöronları, serebral korteks ve hipokampusun kolinerjik innervasyonunun majör kaynağını oluşturur. Bu nöronlar ileri evre Alzheimer hastalığında seçici ve şiddetli olarak harabiyete uğrar. Bu nöronların hastalığın son evresinde ölümü ve fonksiyon kaybı, Choline acetyltransferase (ChAT) dahil presinaptik kolinerjik markerlerde ileri yetmezliğe neden olur. ChAT asetilkolin sentezinden sorumludur ve ChAT aktivitesi kolinerjik fonksiyon için güvenilir nörokimyasal göstergedir [12]. ChAT kaybı her zaman Alzheimer hastalığında nörotransmitter sistemdeki değişikliğin göstergesi olarak kabul edilmiş ve birçok araştırıcı kolinerjik fonksiyon kaybını Alzheimer ve HKB deki kısa süreli bellek bozukluğunun nedeni olarak belirtmiştir. Halbuki son yıllarda yapılan çalışmalarda, HKB yanında hafif ve orta Alzheimer hastalığında da ChAT nin normal olduğu gösterilmiştir. DeKosky ve arkadaşları, HKB li hastalarda süperior frontal korteks ve hipokampusta ChAT kaybını araştırmış, azalma yerine arttığını bulmuşlardır (Şekil 6). Hatta hafif Alzheimer hastalığı olanlarda da seviye normallerle aynı bulunmuştur [12]. Mamafih bu çalışmaların hastalığın erken devresindeki kolinerjik fonksiyonel değişmeyi ekarte ettirmediği kaydedilmiştir. Fizostigmin ve oral antikolinesterazlar Alzheimer hastalığında etkili olduğuna göre, kolinerjik sistemdeki değişmenin ChAT kaybı ile ilişkisi bulunmadan ortaya çıktığı belirtilmiştir. Bu suretle HKB ve hafif Alzheimer daki erken kognitif defisitlerin ChAT kaybı ile ilişkili olmadığı, frontal korteks ve hipokampal ChAT aktivitesinin up-regulation ının belki de HKB den Alzheimer a geçişi geciktirdiği, nörodejeneratif değişiklikleri kompanse ettiği kaydedilmiştir. Mamafih bu bulgunun diğer çalışmalarla da doğrulanması gerektiği kaydedilmiştir [13]. GÖRÜNTÜLEME Son yıllarda nöro-görüntülemede sağlanan gelişmelerle kantitatif ölçümler yapmak ve longitudinal çalışmalarla kişileri izlemek mümkün olmuştur. Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) den elde edilen hipokampal volüm ölçümleri ile demans geliştirecek kişileri önceden tahmin etmek mümkün olabilmiştir. MRG de amnestik HKB li kişilerde normallere göre hipokampal atrofi olduğu ve hipokampal atrofinin HKB den Alzheimer hastalığına dönüş oranını tahmin ettirdiği genel olarak kabul edilen görüştür. Kantitatif MRG çalışmalarıyla demans başlangıcından önce hipokampal atrofinin varlığı gösterilmiştir [14]. Büyük bir seride Jack ve arkadaşları, hipokampusun hacmi, yaş ve cinsiyete göre belirlenen normların 2.5 standart sapmasının altında ise, beş yıl içinde demansa dönen kişilerin miktarını normallere göre dört kat fazla bulmuşlardır [15]. Aynı çalışmada ayrıca, MRG hipokampus ölçümlerinin, yaş, östrojen kullanımı, nöropsikolojik test performansı, APOE durumu, iskemik kalp hastalığı ve hipertansiyon varlığı ile birlikte değerlendirildiğinde, HKB den Alzheimer hastalığına dönüşü tahmin ettirebildiğini belirtmişlerdir. Son zamanlarda ise entorinal korteks ölçümleri daha fazla dikkat çekmeye başlamış ve MRG de entorinal korteks ölçümlerinin, hipokampus ölçümlerine göre, erken kognitif bozukluğu tanımada daha iyi ölçüm olduğu belirtilmiştir. Bununla birlikte entorinal korteksin görüntülemesinin teknik zorlukları bu bölgenin ölçümlerini güçleştirir. Diğer yandan hipokampus ölçümleri daha güvenilirdir. Kantarcı ve arkadaşları, HKB li, normal ve hafif Alzheimer hastalığı olan bir grupta MRG spektroskopide miyoinositol/kreatinin oranı ile N-asetilaspartat/kreatinin oranına bakmışlar ve miyoinositol/kreatinin oranının HKB li hastalarda normallere göre arttığını, Alzheimerlı hastalarda da HKB li hastalara göre daha çok miktarda arttığını bulmuşlardır. N-asetilaspartat/kreatinin oranı ise Alzheimer hastalığı gelişmeden düşmemektedir [16]. Cilt 35 Say

6 Selekler 2.5 Hipokampus 1.4 Süperior frontal ChAT aktivitesi ChAT aktivitesi Kontrol HKB AH Kontrol HKB AH ChAT aktivitesi Anterior singulat Süperior temporal Kontrol HKB AH Kontrol HKB AH ChAT aktivitesi Şekil 6. Kortikal ve hipokampal ChAT aktivitesi: normal/hkb/ah (12 no lu kaynaktan alınmıştır). HKB: Hafif kognitif bozukluk, AH: Alzheimer hastalığı, ChAT: Choline acetyltransferase. NÖROPS KOLOJ K TESTLER Demansın erken devrede teşhis edilmesinde nöropsikolojik testlerin değeri gösterilmiştir. Hafif Alzheimerlı hastalar normal yaşlı kişilere göre daha kötü performans gösterirler. Erken Alzheimer hastalığında gecikmiş hatırlama ve yeni öğrenilenler gibi bellek testleri bozulmuştur. Ayrıca, lisan, yürütücü fonksiyonlar ve dikkat gibi kognitif fonksiyonlarda da bozukluk vardır. İleride demans gelişen yaşlı kişilerin bazal nöropsikolojik skorları demans geliştirmeyenlere göre daha bozuk bulunmuştur. Nöropsikolojik testler, HKB geliştirecek kişilerle Alzheimer hastalığına dönüşecekleri tanı kriterleri oluşmadan işaret edebilir. Diğer yandan sadece nöropsikolojik testlerle HKB veya Alzheimer hastalığı tanısı konamaz. Muhakkak klinik değerlendirme gerekir [2]. TANI Tanı, baş tarafta verilen klinik kriterlere göre klinisyenin kanaati ile konur. Tek başına tanı koyduracak nöropsikolojik bir test veya batarya yoktur. Yine de HKB varlığının nöropsikolojik testlerle objektif olarak desteklenmesi gerekir. Bu amaç için kullanılan bazı nöropsikolojik testler Tablo 1 de gösterilmiştir [1]. Tablo 1. Hafif kognitif bozukluk tarama/geliştirme testleri Rey işitsel görsel öğrenme testi Wechsler Memory Scale mantıksal bellek alt-testi New York Üniversitesi paragraf hatırlama testi Grober-Buschke serbest ve ipucu çağrışımlı seçici hatırlatma testi 24 H ACETTEPE T IP D ERG S

7 Alzheimer hastal n n öncesi: hafif kognitif bozukluk Normal HKB AH CDR.5 1 GDS Şekil 7. CDR ve GDS testlerinde hafif kognitif bozukluk (HKB) ve Alzheimer hastalığı (AH) nın iç içe geçmesi. Hacettepe Üniversitesi nde yaptığımız bir araştırmada, HKB li ve kontrol grubunda bulunan sağlıklı yaşlı tüm deneklere belleğin değişik boyutlarını ölçen beş adet nöropsikolojik test: 1. Wechsler yetişkinler için zeka ölçeği sözcük dağarcığı alt testi (Wechsler Adult s Intelligence Scale: WAIS-R Vocabulary Subtest), 2. Görsel işitsel sayı dizileri testi-yetişkin formu (GİSD-B), 3. Kelime kökü tamamlama testi (KKTT), 4. İşitsel sözel öğrenme testi (İSÖT) [Auditory Verbal Learning Test (AVLT)], 5. Benton s yüz tanıma testi (Benton s Facial Recognition Test) uygulanmış ve dile ait becerilerin kullanımını gerektiren ve semantik belleği ölçtüğü bilinen WAIS sözcük dağarcığı alt testi ile öğrenme ve bellek süreçleri ile ilgili işitsel sözel öğrenme testi (AVLT) puanlarının HKB si olan hastaları sağlıklı yaşlılardan ayırt ettiği bulunmuştur [17]. Diğer hastalıklara bağlı kognitif bozukluklar ve normaller ile HKB arasında ayrım yapmak ayırıcı tanı bakımından önemlidir. HKB demans kriterlerini karşılamadığı için bu isimle tanımlanmamalıdır. Bazen HKB tanısı koymak için skorlama testlerini kullanmak gerekebilir. Bu konuda popüler bir enstrüman Clinical Dementia Rating (CDR) dir. Burada normal,.5 şüpheli demans, 1, 2, 3 sırasıyla hafif, orta ve ağır demansı tanımlar. HKB li hastaların çoğu.5 ile sınıflandırılabilir. Fakat.5 skoru aynı zamanda Alzheimer hastalığı klinik tanısına da uyabilir (Şekil 7). Dolayısıyla CDR skoru, hastalığın şiddetinin skoru olup, diagnostik sınıflandırma değildir ve HKB tanısı ile CDR.5 skoru birbirinin sinonimi değildir. Literatürde demans şiddetini derecelendirmek için kullanılan diğer bir test Global Deterioration Scale (GDS) dır. Bu skalada 1 ve 2 normal varyasyonları, 3 ten 7 ye kadar olanlar da kognitif bozukluklardaki artmanın derecelerini gösterir. GDS 3 skoru aynı CDR.5 te olduğu gibi hem HKB si hem de Alzheimer hastalığını gösterebilir (Şekil 7). Değerlendirmenin bu özellikler göz önüne alınarak yapılması gerekir. 24 yılında yayınlanan bir çalışmada Grundman ve arkadaşları, HKB nin Alzheimer hastalığı ile normallerden ayrılabileceğini, bunun için objektif bellek bozukluğunu belirlemek için bir hafıza testi (paragraf hatırlama), bellek dışında büyük miktarda kognitif bozukluğu ekarte etmek için bir kognisyon testi [kısa mental muayene (MMSE)] ve hastanın bellek bozukluğunu doğrulamak ve demans olmadığını belirlemek için bir strüktüel klinik görüşme enstrümanı (CDR) ile tanının konduğunu kaydettiler. Ayrıca, tanının klinik temele dayanarak konduğunu, tanıyı nöropsikolojik testler ve skorlama enstrümanlarının skorlarının belirlemediğini belirttiler [18]. TEDAV HKB nin şu anda kabul görmüş bir tedavisi yoktur [2,19]. Fakat bu alanda birçok araştırma sürdürülmektedir. Sonuçların yakın zamanda alınacağı beklenmektedir. Halen sürdürülen çalışmalarda denenen ilaçlar; E vitamini + donepezil, rofekoksib, rivastagmin, galantamin, donepezil, pirasetam ve ampakindir. Bu araştırmalardan önemli sonuçlar alınacağı ve hekim ile hastalara tedavi konusunda olanaklar sağlayacağı umulmaktadır [2]. Kaynaklar 1. Golomb J, Kluger A, Garrard P, et al. Clinician s manual on mild cognitive impairment. London: Science Press Ltd, Petersen RC. Mild cognitive impairment. Continuum. Dementia 24; 1: Daffner KR, Scinto LFM. Alzheimer hastalığının erken tanısı. In: Scinto LFM, Daffner KR (eds). Çeviri editörü: Ertaş M. Alzheimer hastalığının erken tanısı. Totowa, New Jersey: Humana Yayıncılık, 2; Petersen RC, Stevens J, Ganguli M, et al. Practice parameter: early detection of dementia: mild cognitive impairment (an evidence-based review). Report of the Quality Standards Subcomittee of the American Academy of Neurology. Neurology 21; 56: Cilt 35 Say

8 Selekler 5. Tierney MC, Szalai JP, Snow WG, et al. A prospective study of the clinical utility of ApoE genotype in the prediction of outcome in patients with memory impairment. Neurology 1996; 46: Lopez OL, Jagust WJ, Dulberg C, et al. Risk factors for mild cognitive impairment in the Cardiovascular Health Study Cognition Study. Part 2. Arch Neurol 23; 6: Soininen H. Cardiovascular factors and risk for MCI and AD-population based studies. Neurobiol Aging 24; 25: Grober E, Dickson D, Sliwinski MJ, et al. Memory and mental status correlates of modified Braak staging. Neurobiol Aging 1999; 2: DeKosky ST. Neurochemistry and neuropathology of mild cognitive impairment. American Academy of Neurology, 56 th Annual Meeting, Syllabi on CD-ROM 24, San Francisco April 24 th -May 1 st, Davis KL, Mohs RC, Marin D, et al. Cholinergic markers in elderly patient with early sign of Alzheimer disease. JAMA 1999; 281: Riley KP, Snowdon DA, Markesbery MD. Alzheimer s neurofibrillary pathology and the spectrum of cognitive function: findings from the Nun study. Ann Neurol 22; 51: DeKosky ST, Ikonomovic MD, Styren S, et al. Upregulation of choline acetyltransferase activity in hipocampus and frontal cortex of elderly subjects with mild cognitive impairment. Ann Neurol 22; 51: Morris JC. Challenging assumptions about Alzheimer s disease: mild cognitive impairment and the cholinergic hypothesis. Ann Neurol 22; 51: DeCarli C. Mild cognitive impairment: prevalance, prognosis, aetiology, and treatment. Lancet Neurology 23; 2: Jack CR Jr, Petersen RC, Xu YC, et al. Prediction of AD with MRI-based hippocampal volume in mild cognitive impairment. Neurology 1999; 52: Kantarcı K, Jack CR Jr, Xu YC, et al. Regional metabolic patterns in mild cognitive impairment and Alzheimer s disease. A 1H MRS study. Neurology 2; 55: Cangöz B, Selekler K. Hafif kognitif bozukluğu olan hastalarda bellek işlevlerinin nöropsikolojik değerlendirmesi. Demans 23; 4: Grundman M, Petersen RC, Ferris SH, et al. Mild cognitive impairment can be distingushed from Alzheimer disease and normal aging for clinical trials. Arch Neurol 24; 61: Petersen RC, Doody R, Kurz A, et al. Current concept in mild cognitive impairment. Arch Neurol 21; 58: H ACETTEPE T IP D ERG S

Demans ve Alzheimer Nedir?

Demans ve Alzheimer Nedir? DEMANS Halk arasında 'bunama' dedigimiz durumdur. Kişinin yaşından beklenen beyin performansını gösterememesidir. Özellikle etkilenen bölgeler; hafıza, dikkat, dil ve problem çözme alanlarıdır. Durumun

Detaylı

Unutkanlıktan Bunamaya

Unutkanlıktan Bunamaya Unutkanlıktan Bunamaya Doç.Dr.Lütfü Hanoğlu İstanbul Medipol Üniversitesi 8 Mayıs 2014 Beyin yılı Nörolojik hastalıklar Bilinçlendirme Sempozyumu Bunama Nedir? Akli melekelerde giderek ilerleyen zayıflama/kayıplarla

Detaylı

İki Nörodejeneratif Hastalıkta Zihin Kuramı Becerileri ve İşlevsellik Düzeyinin karşılaştırılması: Alzheimer ve Parkinson Hastalığı

İki Nörodejeneratif Hastalıkta Zihin Kuramı Becerileri ve İşlevsellik Düzeyinin karşılaştırılması: Alzheimer ve Parkinson Hastalığı İki Nörodejeneratif Hastalıkta Zihin Kuramı Becerileri ve İşlevsellik Düzeyinin karşılaştırılması: Alzheimer ve Parkinson Hastalığı Evrim Göde Öğüten 1, Gizem Ünveren 2, Emine Soybay 2, Barış Topçular

Detaylı

18.Esri Kullanıcıları Toplantısı 7-8 Ekim 2013 ODTÜ-ANKARA

18.Esri Kullanıcıları Toplantısı 7-8 Ekim 2013 ODTÜ-ANKARA ALZHEIMER ÇOCUKLARı (2012-2075 YıLLARı ARASı ALZHEIMER HASTA SAYıSı DEĞIŞIMI VE DAĞıLıŞı) Feride CESUR Yenimahalle Halide Edip Anadolu Sağlık Meslek Lisesi Coğrafya Öğretmeni İÇERİK Çalışmanın Amacı Alzhemer

Detaylı

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR Prof. Dr. Mehmet Ersoy DEMANSA NEDEN OLAN HASTALIKLAR AMAÇ Demansın nedenleri ve gelişim sürecinin öğretmek Yaşlı bireyde demansa bağlı oluşabilecek problemleri öğretmek

Detaylı

DEMANS ya da BUNAMA olarak bilinen hastalık

DEMANS ya da BUNAMA olarak bilinen hastalık DEMANS ya da BUNAMA olarak bilinen hastalık yaşlılığın doğal bir sonucu değildir.. Demansın en sık nedeni ALZHEİMER HASTALIĞI DIR. Yaşla gelen unutkanlık ALZHEİMER HASTALIĞI nın habercisi olabilir!!! ALZHEİMER

Detaylı

YAŞILIĞIN PSİKOLOJİK BOYUTU YAŞLILARIN NÖROPSİKOLOJİK VE PSİKOLOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

YAŞILIĞIN PSİKOLOJİK BOYUTU YAŞLILARIN NÖROPSİKOLOJİK VE PSİKOLOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ YAŞILIĞIN PSİKOLOJİK BOYUTU YAŞLILARIN NÖROPSİKOLOJİK VE PSİKOLOJİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Doç. Dr. Banu CANGÖZ Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Hacettepe Üniversitesi GEBAM

Detaylı

Hafif Bilişsel Bozulma

Hafif Bilişsel Bozulma Türk Psikiyatri Dergisi 2004; 15(4):309-316 Hafif Bilişsel Bozulma Dr. Aylan GIMZAL 1, Dr. Çağr YAZGAN 2 ÖZET Unutkanl k yak nmas ile baflvuran hastalarda, bellek bozulmas d fl nda di er biliflsel bozulmalar

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji (ÖSYM Burslu) Maltepe Üniversitesi 2005 Yükseklisans Psikoloji-Klinik Psikoloji (Burslu)

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji (ÖSYM Burslu) Maltepe Üniversitesi 2005 Yükseklisans Psikoloji-Klinik Psikoloji (Burslu) ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Meral Bozdemir 2. Doğum Tarihi: 1982 3. Unvanı: Dr. Öğretim Üyesi 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji (ÖSYM Burslu) Maltepe Üniversitesi 2005 Yükseklisans

Detaylı

Aducanumab antikorunun Alzheimer hastalarında Aβ plaklarını azaltması

Aducanumab antikorunun Alzheimer hastalarında Aβ plaklarını azaltması Aducanumab antikorunun Alzheimer hastalarında Aβ plaklarını azaltması Dr. Berker DUMAN Ankara Üniversitesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi BD 53.Ulusal Psikiyatri Kongresi

Detaylı

İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI

İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI RAPOR BÜLTENİ İSTATİSTİK, ANALİZ VE RAPORLAMA DAİRE BAŞKANLIĞI Tarih: 18/09/2015 Sayı : 11 Dünya Alzheimer Farkındalık Günü 21 Eylül 2015 Hazırlayan Ezel ÖZTÜRK Alzheimer Hastalığı ilerleyici nörodejeneratif

Detaylı

Demansta görüntülemenin rolü Dr.Ercan Karaarslan Acıbadem Üniversitesi

Demansta görüntülemenin rolü Dr.Ercan Karaarslan Acıbadem Üniversitesi Demansta görüntülemenin rolü Dr.Ercan Karaarslan Acıbadem Üniversitesi Ana başlıklar Demans nedenleri Normal yaşlanma bulguları Radyolojik görüntüleme yöntemleri Demansta radyolojik belirleyici bulgular

Detaylı

Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri

Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri Doç.Dr.Berrin Karadağ Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ve Geriatri Hastalıkların tedavisinde kat edilen yol, bulaşıcı hastalıklarla başarılı mücadele, yaşam koşullarında düzelme gibi

Detaylı

Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h)

Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Dünyanın En Önemli Sağlık Sorunu: Kronik Hastalıklar Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA, FEFIM (h) Sağlık Sisteminde Karışıklığa Yol Açabilecek Gelişmeler Bekleniyor Sağlık harcamalarında kısıtlama (dünya

Detaylı

Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi

Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi Yavuz Ayhan, Ayşe Elif Anıl Yağcıoğlu Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Araştırmacı Danışman Konuşmacı

Detaylı

Majör Depresyon Hastalarında Klinik Değişkenlerin Oküler Koherans Tomografi ile İlişkisi

Majör Depresyon Hastalarında Klinik Değişkenlerin Oküler Koherans Tomografi ile İlişkisi Majör Depresyon Hastalarında Klinik Değişkenlerin Oküler Koherans Tomografi ile İlişkisi Mesut YILDIZ, Sait ALİM, Sedat BATMAZ, Selim DEMİR, Emrah SONGUR Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı

Detaylı

DİL VE KONUŞMA BOZUKLUKLARINDA TANI VE TEDAVİ

DİL VE KONUŞMA BOZUKLUKLARINDA TANI VE TEDAVİ DİL VE KONUŞMA BOZUKLUKLARINDA TANI VE TEDAVİ Konuşma Bozuklukları Konuşma Bozuklukları Üç Büyük Kategoriye ayrılabilir: 1. Artikülasyon Hastalıkları 2. Akıcılık Hastalıkları 3. Dil Bozuklukları Konuşma

Detaylı

YAŞLILIKTA BİLİŞSEL VE PSİKOLOJİK DEĞİŞİM

YAŞLILIKTA BİLİŞSEL VE PSİKOLOJİK DEĞİŞİM Doç. Dr. Banu CANGÖZ H.Ü. Edebiyat Fakültesi GEBAM Müdür Yardımcısı YAŞLILIKTA BİLİŞSEL VE PSİKOLOJİK DEĞİŞİM Yaşlanma insanoğlu için geciktirilebilse de kaçınılmaz bir sondur. Yaşlanma çok farklı açılardan

Detaylı

YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR. Yrd.Doç.Dr.Adalet ARIKANOĞLU D.Ü.T.F.Nöroloji A.B.D

YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR. Yrd.Doç.Dr.Adalet ARIKANOĞLU D.Ü.T.F.Nöroloji A.B.D YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR Yrd.Doç.Dr.Adalet ARIKANOĞLU D.Ü.T.F.Nöroloji A.B.D DAVRANIŞ NÖROLOJİSİ TANIM:İnsanda yüksek serebral fonksiyonların anatomik ve fonksiyonel özellikleri ile bu fonksiyonların

Detaylı

N-ASETİL SİSTEİNİN AÇIK KALP CERRAHİSİ SONRASI NÖROKOGNİTİF FONKSİYONLARA ETKİSİ. Uzm.Dr. Canan ÜNLÜ Dr. Fatma UKİL

N-ASETİL SİSTEİNİN AÇIK KALP CERRAHİSİ SONRASI NÖROKOGNİTİF FONKSİYONLARA ETKİSİ. Uzm.Dr. Canan ÜNLÜ Dr. Fatma UKİL N-ASETİL SİSTEİNİN AÇIK KALP CERRAHİSİ SONRASI NÖROKOGNİTİF FONKSİYONLARA ETKİSİ Uzm.Dr. Canan ÜNLÜ Dr. Fatma UKİL N-ASETİL SİSTEİNİN AÇIK KALP CERRAHİSİ SONRASI NÖROKOGNİTİF FONKSİYONLARA ETKİSİ Anestezi

Detaylı

AÇIKLAMA Araştırmacı:Abdi İbrahim Otsuka. Konuşmacı: - Danışman: -

AÇIKLAMA Araştırmacı:Abdi İbrahim Otsuka. Konuşmacı: - Danışman: - AÇIKLAMA 2014-2017 Araştırmacı:Abdi İbrahim Otsuka Konuşmacı: - Danışman: - Şizofreni ve Bilişsel İşlev Bozuklukları Prof. Dr. Berna Binnur Akdede Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD OLGU

Detaylı

Küçük Damar Hastalığı - Tedavi

Küçük Damar Hastalığı - Tedavi Küçük Damar Hastalığı - Tedavi V. Oturum: Küçük Damar Hastalığı Prof. Dr. Nazire Afşar Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi KDH Bath&Wardlaw; International Journal of Stroke. Vol 10, June 2015, 469 478

Detaylı

Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler. Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017

Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler. Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017 Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017 AÇIKLAMA 2012-2017 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok Olgu 60 yaşında kadın, evli, 2 çocuğu var,

Detaylı

Kognitif bozukluk ve davranışsal sorunlar İki Olgu

Kognitif bozukluk ve davranışsal sorunlar İki Olgu Kognitif bozukluk ve davranışsal sorunlar İki Olgu Dr. Sibel Çakır İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri A.D Duygudurum Bozuklukları ve Geriopsikiyatri Birimi Olgu 1 KİMLİK BİLGİLERİ 79 yaşında K hasta,

Detaylı

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ, 2010 Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler Dr.Canan Yücesan Ankara Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Akış Sitokinler ve depresyon Duygudurum bozukluklarının

Detaylı

ALZHEİMER HASTALIĞINA BAKIŞ. Uzm. Dr. Gülşah BÖLÜK NÖROLOJİ BİLECİK DH 2015

ALZHEİMER HASTALIĞINA BAKIŞ. Uzm. Dr. Gülşah BÖLÜK NÖROLOJİ BİLECİK DH 2015 ALZHEİMER HASTALIĞINA BAKIŞ Uzm. Dr. Gülşah BÖLÜK NÖROLOJİ BİLECİK DH 2015 Bunama yaşlılığın doğal bir sonucu değildir. Yaşla gelen unutkanlık, Alzheimer Hastalığının habercisi olabilir! Her yaşta insanın

Detaylı

Demans tanısı. Prof. Dr. Mustafa Bakar

Demans tanısı. Prof. Dr. Mustafa Bakar Demans tanısı Prof. Dr. Mustafa Bakar 1 Demans : Erişkin MSS Hasarı Demans sendromları genetik ve/veya sporadik edinsel hasarların sonucu kazanılmış zihinsel yeteneklerin kaybıdır, Bu açıdan zihinsel işlevlerin

Detaylı

Akdeniz Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyoloji Ana Bilim Dalı, Antalya. Demans, bilişsel (kognitif) kapasitenin edinsel ve ilerleyici kaybı şeklinde

Akdeniz Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyoloji Ana Bilim Dalı, Antalya. Demans, bilişsel (kognitif) kapasitenin edinsel ve ilerleyici kaybı şeklinde 1 Demans ve Nörodejeneratif süreçler Prof. Dr. Kamil Karaali Akdeniz Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Radyoloji Ana Bilim Dalı, Antalya Demans, bilişsel (kognitif) kapasitenin edinsel ve ilerleyici kaybı şeklinde

Detaylı

Bipolar bozukluğun ve şizofreninin remisyon ve psikotik belirtili dönemlerindeki hastaların bilişsel işlevler açısından karşılaştırılması

Bipolar bozukluğun ve şizofreninin remisyon ve psikotik belirtili dönemlerindeki hastaların bilişsel işlevler açısından karşılaştırılması Bipolar bozukluğun ve şizofreninin remisyon ve psikotik belirtili dönemlerindeki hastaların bilişsel işlevler açısından karşılaştırılması Deniz Ceylan, Berna Binnur Akdede, Emre Bora, Ceren Hıdıroğlu,

Detaylı

Alzheimer hastalığı nedir, neden gelişir Bozulan mekanizmalar nachr ve nörodejenerasyonla ilişkisi tedavi girişimleri ve sonuçları

Alzheimer hastalığı nedir, neden gelişir Bozulan mekanizmalar nachr ve nörodejenerasyonla ilişkisi tedavi girişimleri ve sonuçları Prof. Dr. Görsev Yener Dokuz Eylül Üniversitesi Nöroloji ve Sinirbilimleri Anabilim Dalları gorsev.yener@deu.edu.tr Alzheimer hastalığı nedir, neden gelişir Bozulan mekanizmalar nachr ve nörodejenerasyonla

Detaylı

Ayrıca sinirler arasındaki iletişimi sağlayan beyindeki bazı kimyasal maddelerin üretimi de azalır.

Ayrıca sinirler arasındaki iletişimi sağlayan beyindeki bazı kimyasal maddelerin üretimi de azalır. Alzheimer hastalığı nedir, neden olur? Alzheimer hastalığı, yaşlılıkla beraber ortaya çıkan ve başta unutkanlık olmak üzere çeşitli zihinsel ve davranışsal bozukluklara yol açan ilerleyici bir beyin hastalığıdır.

Detaylı

YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR. Dr.Adalet ARIKANOĞLU DAVRANIŞ NÖROLOJİSİ

YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR. Dr.Adalet ARIKANOĞLU DAVRANIŞ NÖROLOJİSİ YÜKSEK KORTİKAL FONKSIYONLAR Dr.Adalet ARIKANOĞLU DAVRANIŞ NÖROLOJİSİ TANIM:İnsanda yüksek serebral fonksiyonların anatomik ve fonksiyonel özellikleri ile bu fonksiyonların çeşitli beyin hastalıkları sonucu

Detaylı

Demans Hastalarında Yüz İfadelerinden Duyguların Tanınması

Demans Hastalarında Yüz İfadelerinden Duyguların Tanınması Demans Hastalarında Yüz İfadelerinden Duyguların Tanınması Duygu ÇAP (1, 2), Fatma ATKAN (1,3), Sevilay Karahan (5), Esen SAKA (4), Elif BARIŞKIN (1), Yavuz AYHAN (1) (1) Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi

Detaylı

Uzman Psikolog T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi, Beyin Dinamiği, Kognisyon ve Karmaşık Sistemler Araştırma Merkezi

Uzman Psikolog T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi, Beyin Dinamiği, Kognisyon ve Karmaşık Sistemler Araştırma Merkezi Özgeçmiş İsim: Soyisim: Doğum Yeri: Derya Durusu Emek Savaş İzmir, Türkiye Doğum Tarihi: 19.05.1985 E-mail: derya.emek@deu.edu.tr Tarih Eğitim 1996-2003 60.Yıl Anadolu Lisesi, İzmir 2003-2004 American

Detaylı

PALYATİF BAKIMDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ARAÇLARI

PALYATİF BAKIMDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ARAÇLARI PALYATİF BAKIMDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ARAÇLARI Öğr.Gör.Dr.Huriye Şenay Kızıltan Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi radyasyon Onkolojisi Anabilimdalı AMAÇ: Palyatif bakıma ihtiyacı olan hastaların

Detaylı

Yaşlı bir hastada alzheimer mı hipotiroidi mi?

Yaşlı bir hastada alzheimer mı hipotiroidi mi? Yaşlı bir hastada alzheimer mı hipotiroidi mi? Alzheimer or hypotiroidism in an elderly patient Sema Nur Şahin 1 1) Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği A.B.D, Uzmanlık Öğrencisi, İstanbul

Detaylı

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri Zeka Geriliği nedir? Zeka geriliğinin kişinin yaşına ve konumuna uygun işlevselliği gösterememesiyle belirlidir. Bunun yanı sıra motor gelişimi, dili kullanma yeteneği bozuk, anlama ve kavrama yaşıtlarından

Detaylı

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ

RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ RENOVASKÜLER HİPERTANSİYON ŞÜPHESİ OLAN HASTALARDA KLİNİK İPUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DR. NİHAN TÖRER TEKKARIŞMAZ 20.05.2010 Giriş I Renovasküler hipertansiyon (RVH), renal arter(ler) darlığının neden

Detaylı

ALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI. Doç. Dr. Suphi VEHİD

ALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI. Doç. Dr. Suphi VEHİD ALZHEİMER ve HALK SAĞLIĞI Alzheimer hastalığı (AH) ilk kez, yaklaşık 100 yıl önce tanımlanmıştır. İlerleyici zihinsel işlev bozukluğu ve davranış değişikliği yakınmaları ile hastaneye yatırılıp beş yıl

Detaylı

Olaya Ġlişkin Potansiyel Kayıt Yöntemleri Kognitif Paradigmalar

Olaya Ġlişkin Potansiyel Kayıt Yöntemleri Kognitif Paradigmalar Olaya Ġlişkin Potansiyel Kayıt Yöntemleri Kognitif Paradigmalar Prof. Dr. Sacit Karamürsel İstanbul Tıp Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı sacit@istanbul.edu.tr Elektroansefalogram (EEG), merkezi sinir

Detaylı

ALZHEİMER HASTALIĞINDA MRG KANTİTATİF ATROFİ ANALİZLERİ İLE NÖROPSİKOLOJİK TANI TESTLERİ İLİŞKİSİ UZMANLIK TEZİ DR. SELAHATTİN GÜR

ALZHEİMER HASTALIĞINDA MRG KANTİTATİF ATROFİ ANALİZLERİ İLE NÖROPSİKOLOJİK TANI TESTLERİ İLİŞKİSİ UZMANLIK TEZİ DR. SELAHATTİN GÜR T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ NÖROLOJİ ANABİLİM DALI ALZHEİMER HASTALIĞINDA MRG KANTİTATİF ATROFİ ANALİZLERİ İLE NÖROPSİKOLOJİK TANI TESTLERİ İLİŞKİSİ UZMANLIK TEZİ DR. SELAHATTİN GÜR DANIŞMAN:

Detaylı

Metformin Güncelleme Beyin Fonksiyonuna Etkileri

Metformin Güncelleme Beyin Fonksiyonuna Etkileri Metformin Güncelleme Beyin Fonksiyonuna Etkileri Prof.Dr.Mustafa Araz Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji BD 53.Ulusal Diyabet Kongresi, Kıbrıs Diyabet ve Demans Tüm dünyada yaşam süresinin

Detaylı

Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi

Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kronik Böbrek Hastalığı (KBH); popülasyonun

Detaylı

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MERAM TIP FAKÜLTESİ NÖROLOJİ ANABİLİM DALI. Prof. Dr. Süleyman İLHAN ANABİLİM DALI BAŞKANI

T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MERAM TIP FAKÜLTESİ NÖROLOJİ ANABİLİM DALI. Prof. Dr. Süleyman İLHAN ANABİLİM DALI BAŞKANI T.C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MERAM TIP FAKÜLTESİ NÖROLOJİ ANABİLİM DALI Prof. Dr. Süleyman İLHAN ANABİLİM DALI BAŞKANI DEVİNİME İLİŞKİN KORTİKAL POTANSİYELLERİN HAFİF BİLİŞSEL BOZUKLUK VE ORTA EVRE ALZHEİMER

Detaylı

(2) Hafif kognitif bozukluklar (Mild Cognitive Impairmanet-MID)

(2) Hafif kognitif bozukluklar (Mild Cognitive Impairmanet-MID) 1. ALZHEİMER TEŞHİSİ Alzheimerin başladığına dair objektif araz veya semptomlar yoktur. Yani, biyolojik marker veya pathognomonik semptomlar halen bulunamamıştır. Bilinen, her Alzheimer hastalığının hafıza

Detaylı

Eskimeyen Yeniler: Nabız Hızı ve Nabız Basıncı

Eskimeyen Yeniler: Nabız Hızı ve Nabız Basıncı Kan Basıncında Yeni Kavramlar Eskimeyen Yeniler: Nabız Hızı ve Nabız Basıncı Prof. Dr. Enver Atalar Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı Nabız Basıncı Nabız Basıncı: Sistolik

Detaylı

Demans kabaca, günlük etkinliklerde iþlevsel

Demans kabaca, günlük etkinliklerde iþlevsel Alzheimer ve Vasküler Demanslý Hastalarda Kognitif Kayýp Fonksiyonel Kapasitenin Göstergesi midir? Yrd. Doç. Dr. Aynur ÖZGE*, Yrd. Doç. Dr. Þenel TOT**, Yrd. Doç. Dr. Kemal YAZICI**, Yrd. Doç. Dr. Cengiz

Detaylı

Dr. Burcu Tellioğlu Yüksekyalçın

Dr. Burcu Tellioğlu Yüksekyalçın Uzman Gözüyle G Demans Dr. Burcu Tellioğlu lu Yüksekyalçın Tanım Demans Günlük k yaşam am aktivitelerini (GYA lar) eskisi gibi yürütülemez y kılan k birden fazla kognitif bozukluk Seyir, ilerleyici 1-

Detaylı

Nöroloji alanında güncel gelişmelerin olduğu konularda seminer Nöroloji Uzmanlık Öğrencileri tarafından sunulur.

Nöroloji alanında güncel gelişmelerin olduğu konularda seminer Nöroloji Uzmanlık Öğrencileri tarafından sunulur. NÖR 23 NÖROLOJİ Dr. Ali Kemal ERDEMOĞLU /1 Dr. Ersel DAĞ /2 Dr. Yakup TÜRKEL /3 KOD DERS ADI ÖÜ T P KREDİ AKTS NOR 7001 MAKALE SAATİ Nöroloji alanında yabancı dergilerde güncel gelişmelere yönelik yayınlanan

Detaylı

Omurga-Omurilik Cerrahisi

Omurga-Omurilik Cerrahisi Omurga-Omurilik Cerrahisi BR.HLİ.017 Omurga cerrahisi, omurilik ve sinir kökleri ile bu hassas sinir dokusunu saran/koruyan omurga üzerinde yapılan ameliyatları ve çeşitli girişimleri içerir. Omurga ve

Detaylı

MULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık

MULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık MULTİPL SKLEROZ(MS) Multipl Skleroz (MS) genç erişkinleri etkileyerek özürlülüğe en sık yolaçan nörolojik hastalık MS Hasta Okulu 28.05.2013 Multipl skleroz (MS) hastalığını basitçe, merkezi sinir sistemine

Detaylı

TFD Nö rölöjik Fizyöterapi Grubu Bu lteni

TFD Nö rölöjik Fizyöterapi Grubu Bu lteni TFD Nö rölöjik Fizyöterapi Grubu Bu lteni Cilt/Vol:2 Sayı/Issue:2 Şubat/February 2016 www.norofzt.org İNME HASTALARINDA EGZERSİZİN KOGNİTİF FONKSİYONLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Yrd. Doç. Dr. Gözde İyigün Doğu

Detaylı

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim Öğretim Yılı. Dönem 5 PSİKİYATRİ STAJ TANITIM REHBERİ

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim Öğretim Yılı. Dönem 5 PSİKİYATRİ STAJ TANITIM REHBERİ İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi 2018-2019 Eğitim Öğretim Yılı Dönem 5 PSİKİYATRİ STAJ TANITIM REHBERİ Hazırlayan: PSİKİYATRİ Anabilim Dalı 1 PSİKİYATRİ STAJI TANITIM REHBERİ Ders Kodu Dersin

Detaylı

ÖĞRENİM HEDEFLERİ Öğrenciler 3. sınıfın sonunda;

ÖĞRENİM HEDEFLERİ Öğrenciler 3. sınıfın sonunda; 3. SINIF VE Bu sınıfta öğrencilere, yaşamın evreleri içinde ve organ sistemleri temelinde hastalık oluşumunun genel özellikleri, nedenleri, temel mekanizmaları, patolojik bulguları, laboratuvar ve görüntüleme

Detaylı

Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi

Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi Hipertansiyon Tedavisi: Bugün Neredeyiz? Dr. Yunus Erdem Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Ünitesi Hipertansiyon Sıklık Yolaçtığı sorunlar Nedenler Kan basıncı hedefleri Tedavi Dünyada Mortalite

Detaylı

SUNUM PLANI. Genel değerlendirme EKT TMU tdcs

SUNUM PLANI. Genel değerlendirme EKT TMU tdcs KISSADAN HİSSE SUNUM PLANI Genel değerlendirme EKT TMU tdcs ŞİZOFRENİ TEDAVİSİNDE PSIKOFARMAKOLOJİ DIŞI YAKLAŞIMLAR Biyopsikososyal Yaklaşım Etyoloji ve Patofizyoloji Psikolojik Faktörler B i r e y s e

Detaylı

SEVGİ ŞİMŞEK , I. Uluslararası, XVI. Ulusal Jinekolojik Onkoloji Kongresi, Antalya

SEVGİ ŞİMŞEK , I. Uluslararası, XVI. Ulusal Jinekolojik Onkoloji Kongresi, Antalya SEVGİ ŞİMŞEK ÖĞRENİM DURUMU 2017-2018 Yüksek Lisans- Hemşirelik- Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı 1987-1991 Lisans- Hemşirelik- Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu 1990-1991 Hemşirelik Hizmetleri

Detaylı

DEMANS Neden ve mekanizmalar üzerinden bir gözden geçirme. Demet Özbabalık Adapınar

DEMANS Neden ve mekanizmalar üzerinden bir gözden geçirme. Demet Özbabalık Adapınar DEMANS Neden ve mekanizmalar üzerinden bir gözden geçirme Demet Özbabalık Adapınar Demans Kişinin bilişsel işlevlerinde Sosyal, mesleki ve günlük yaşam aktivitelerinde Davranışlarında Avrupa da Demansİnsidansıİnme,

Detaylı

Odyolog. Bilimsel yayınlarda «odyoloji» ve «odyolog» kavramlarının kullanımı ilk 1946 yılına dayanır

Odyolog. Bilimsel yayınlarda «odyoloji» ve «odyolog» kavramlarının kullanımı ilk 1946 yılına dayanır ODYOLOJİ NEDİR? Odyoloji İşitme bilimi 1927 de ABD de işitme konuşma ile ilgili meslek sahipleri «American Academy of Speech Correction» adı altında örgütlenmişlerdir Aynı kuruluş 1947 yılında «American

Detaylı

Küçük Damar Hastalığı; Semptomatoloji. Kürşad Kutluk Dokuz Eylül Üniversitesi 27 Mayıs 2017, İzmir

Küçük Damar Hastalığı; Semptomatoloji. Kürşad Kutluk Dokuz Eylül Üniversitesi 27 Mayıs 2017, İzmir Küçük Damar Hastalığı; Semptomatoloji Kürşad Kutluk Dokuz Eylül Üniversitesi 27 Mayıs 2017, İzmir KÜÇÜK DAMAR HASTALIĞINDA KLİNİK BULGULAR Yok Özel fokal nöroloik semptomlar Sinsi gelişen global nörolojik

Detaylı

Parkinson Hastalığı ile α-sinüklein Geni Polimorfizmlerinin İlişkisinin Araştırılması

Parkinson Hastalığı ile α-sinüklein Geni Polimorfizmlerinin İlişkisinin Araştırılması İ.Ü. CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TIBBİ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI Parkinson Hastalığı ile α-sinüklein Geni Polimorfizmlerinin İlişkisinin Araştırılması Araş.Gör. Yener KURMAN İSTANBUL

Detaylı

Yaşlıda Unutkanlığa Yaklaşım

Yaşlıda Unutkanlığa Yaklaşım Yaşlıda Unutkanlığa Yaklaşım Ankara Üniversitesi İç Hastalıklar Anabilim Dalı Geriatri Bilim Dalı Teslime ATLI Bir şeyleri unutmak her yaşta normaldir. Herkes anahtarını kaybedebilir, isimleri unutabilir,

Detaylı

Journal of Geriatrics and Geriatric Neuropsychiatry

Journal of Geriatrics and Geriatric Neuropsychiatry Journal of Geriatrics and Geriatric Neuropsychiatry Yıl / Year: 2 Sayı / Number: 1 Kasım / November 2010 Evde Yaşayan Yaşlıların Anatomik ve Yaşamsal Fonksiyonel Durumlarının Değerlendirilmesi: Kesitsel

Detaylı

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite

Yaşlılarda düzenli fiziksel aktivite Düzenli fiziksel aktivite ile kazanılmak istenen yaşam kalitesi artışı özellikle yaşlı nüfusta önemli görülmektedir. Bu kısımda yaşlılar için egzersiz programı oluşturulurken nelere dikkat edilmesi gerektiği

Detaylı

DERLEME REVIEW ARTICLE

DERLEME REVIEW ARTICLE DERLEME ALOIS ALZHEIMER ve ALZHEIMER HASTALIĞI ÖZ 13 / Özel Sayı 3 / 2010 (9-14) 13 / Suppl 3 / 2010 (9-14) Kaynak SELEKLER Alois Alzheimer (14 Haziran 1864-19 Aralık 1915) Alman psikiyatristi ve nöropatalogu.

Detaylı

Mental Stres ve Elektrofizyoloji. Prof. Dr. Sacit Karamürsel

Mental Stres ve Elektrofizyoloji. Prof. Dr. Sacit Karamürsel Mental Stres ve Elektrofizyoloji Prof. Dr. Sacit Karamürsel UnutulmuĢ Organ - Beyin Beyin: vücut ağırlığının -> %2 si Kardiak output un -> %15 ini alır Tüm vücutta kullanılan oksijenin -> %20 sini kullanır

Detaylı

Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım. Dr. Hakan KAYNAK

Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım. Dr. Hakan KAYNAK Uykusuzluk Yakınması İle Gelen Hastaya Yaklaşım Dr. Hakan KAYNAK Uykusuzluk Birçok kişi için = Uyku ilacı Uyku hekimi için =??? Kabus 1979 Sınıflaması Diagnostic Classification of Sleep and Arousal Disorders

Detaylı

PRİMER PROGRESSIF AFAZİ Primer progressive aphasia

PRİMER PROGRESSIF AFAZİ Primer progressive aphasia OLGU SUNUMU Primer (Case progressif Reports) afazi PRİMER PROGRESSIF AFAZİ Primer progressive aphasia Yahya KARAMAN 1, Abdullah TALASLIOĞLU 1, Murat AKSU 2 Özet: İki yıl içinde ilerleyici motor disfazi

Detaylı

Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor?

Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Ebru Turgut 1, Yunus Emre Sönmez 2, Şeref Can Gürel 1, Sertaç Ak 1 1 Hacettepe

Detaylı

Dr. Hakan Karaş. Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi BARİLEM Evrimsel Psikiyatri Grubu

Dr. Hakan Karaş. Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi BARİLEM Evrimsel Psikiyatri Grubu Dr. Hakan Karaş Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi BARİLEM Evrimsel Psikiyatri Grubu Araştırmacı: Yok Danışman: Yok Konuşmacı: Yok Grubun kollektif refahına katkı (Brewer&Kramer,1986) Gruplara

Detaylı

Dr.Özlem Parlak, Dr.İbrahim Öztura, Dr.Barış Baklan

Dr.Özlem Parlak, Dr.İbrahim Öztura, Dr.Barış Baklan Dr.Özlem Parlak, Dr.İbrahim Öztura, Dr.Barış Baklan Tanı; Dört tanı kriteri Destekleyici tanı kriterleri Eşlik eden özellikler Bu skala; 10 sorudan oluşmaktadır en fazla 40 puan verilmektedir skor sendromun

Detaylı

ALZHEIMER TİPİ DEMANSIN FARKLI EVRELERİNDE MMDT ALT MADDELERİNİN AYIRT EDİCİLİĞİ

ALZHEIMER TİPİ DEMANSIN FARKLI EVRELERİNDE MMDT ALT MADDELERİNİN AYIRT EDİCİLİĞİ T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ALZHEIMER TİPİ DEMANSIN FARKLI EVRELERİNDE MMDT ALT MADDELERİNİN AYIRT EDİCİLİĞİ Bayram Salih DAŞTAN SİNİRBİLİMLER ANABİLİM DALI KLİNİK SİNİRBİLİMLER

Detaylı

İstanbul Beyin Merkezleri. Beyin Merkezleri. ALZHEİMER HASTALIĞIN da ERKEN TEŞHİS İÇİN BEYİN CHECKUP LARI VE ÖNLEME İÇİN BEYİN REHABİLİTASYONU

İstanbul Beyin Merkezleri. Beyin Merkezleri. ALZHEİMER HASTALIĞIN da ERKEN TEŞHİS İÇİN BEYİN CHECKUP LARI VE ÖNLEME İÇİN BEYİN REHABİLİTASYONU İstanbul Beyin Merkezleri İstanbul Beyin Merkezleri Adres:Güzelbahçe sok. No:27/3 Nişantaşı, İstanbul (Amerikan Hastanesi Acili Karşısı) Tel: 0212 2313656 Fax: 0212 2319121 www.istanbulbeyinmerkezleri

Detaylı

¹GÜTF İç Hastalıkları ABD, ²GÜTF Endokrinoloji Bilim Dalı, ³HÜTF Geriatri Bilim Dalı ⁴GÜTF Biyokimya Bilim Dalı

¹GÜTF İç Hastalıkları ABD, ²GÜTF Endokrinoloji Bilim Dalı, ³HÜTF Geriatri Bilim Dalı ⁴GÜTF Biyokimya Bilim Dalı Dr. Derda GÖKÇE¹, Prof. Dr. İlhan YETKİN², Prof. Dr. Mustafa CANKURTARAN³, Doç. Dr. Özlem GÜLBAHAR⁴, Uzm. Dr. Rana Tuna DOĞRUL³, Uzm. Dr. Cemal KIZILARSLANOĞLU³, Uzm. Dr. Muhittin YALÇIN² ¹GÜTF İç Hastalıkları

Detaylı

Doç. Dr. Orhan YILMAZ

Doç. Dr. Orhan YILMAZ Yazar Ad 145 Doç. Dr. Orhan YILMAZ İnsanda yaş ilerledikçe tüm organlarda görülebilen yaşlanma işitme organında da görülür ve bu arada işitme duyusu da gün geçtikçe zayıflar. Yaşlılığa bağlı olarak gelişen

Detaylı

Romatizmal Mitral Darlığında Fetuin-A Düzeyleri Ve Ekokardiyografi Bulguları İle İlişkisi

Romatizmal Mitral Darlığında Fetuin-A Düzeyleri Ve Ekokardiyografi Bulguları İle İlişkisi Kahramanmaraş 1. Biyokimya Günleri Bildiri Konusu: Romatizmal Mitral Darlığında Fetuin-A Düzeyleri Ve Ekokardiyografi Bulguları İle İlişkisi Mehmet Aydın DAĞDEVİREN GİRİŞ Fetuin-A, esas olarak karaciğerde

Detaylı

KENDĠNĠ DEĞERLENDĠRME TESTĠNĠN TÜRK POPULASYONU ĠÇĠN NORMALĠZASYON ÖN ÇALIġMASI

KENDĠNĠ DEĞERLENDĠRME TESTĠNĠN TÜRK POPULASYONU ĠÇĠN NORMALĠZASYON ÖN ÇALIġMASI KENDĠNĠ DEĞERLENDĠRME TESTĠNĠN TÜRK POPULASYONU ĠÇĠN NORMALĠZASYON ÖN ÇALIġMASI Alper Kavalcı, Melike Kaya, Eda Kocaman, Ela Simay Zengin DanıĢman: Dr. Yıldız KAYA ÖZET AMAÇ: Kendini Değerlendirme Testi

Detaylı

STATİN FOBİSİ Prof. Dr. Mehmet Uzunlulu

STATİN FOBİSİ Prof. Dr. Mehmet Uzunlulu STATİN FOBİSİ Prof. Dr. Mehmet Uzunlulu İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları ABD KV olay riski (%) Statin çalışmaları: Primer koruma 10 8 6 4 2 0 1 Statin Placebo WOSCOPS WOSCOPS

Detaylı

Geriatrik depresyon tedavisinde idame EKT

Geriatrik depresyon tedavisinde idame EKT Geriatrik depresyon tedavisinde idame EKT Dr. Sibel Çakır İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri A.D Duygudurum Bozuklukları ve Geropsikiyatri Birimi Geriatrik depresyon 65 yaş ve üzerinde yaşlı popülasyonda

Detaylı

HEMORAJİK İNME. Yrd. Doç. Dr. Aysel MİLANLIOĞLU Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji ABD

HEMORAJİK İNME. Yrd. Doç. Dr. Aysel MİLANLIOĞLU Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji ABD HEMORAJİK İNME Yrd. Doç. Dr. Aysel MİLANLIOĞLU Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji ABD İntraserebral kanamalar inmelerin %10-15 ini oluşturmaktadır. İntraparenkimal, subaraknoid, subdural ve

Detaylı

AKCİĞER KANSERİ TANISI KONULDUKTAN SONRA NE YAPILIR HASTA NASIL TAKİP VE İDARE EDİLİR

AKCİĞER KANSERİ TANISI KONULDUKTAN SONRA NE YAPILIR HASTA NASIL TAKİP VE İDARE EDİLİR AKCİĞER KANSERİ TANISI KONULDUKTAN SONRA NE YAPILIR HASTA NASIL TAKİP VE İDARE EDİLİR Akciğer kanseri olmak her şeyin sonu değildir. Bu hastalığı yenmek için mutlaka azimli, inançlı ve sabırlı olmanız

Detaylı

GERİATRİ DR. HÜSEYİN DORUK

GERİATRİ DR. HÜSEYİN DORUK GERİATRİ DR. HÜSEYİN DORUK Master Yoda: 900 yıl 546 yıl Jean Louise Calment 122 yaş Tanrılar yaşlandıkça hayatı daha mutsuz ve hoş olmayan bir hale getirerek ne kadar merhametli olduklarını gösteriyor.

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı : Arzu Keskin Aktan 2. Doğum Tarihi : 29/04/ Unvanı : Doktor Öğretim Üyesi 4. Öğrenim Durumu : Doktora

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı : Arzu Keskin Aktan 2. Doğum Tarihi : 29/04/ Unvanı : Doktor Öğretim Üyesi 4. Öğrenim Durumu : Doktora ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Arzu Keskin Aktan 2. Doğum Tarihi : 29/04/1982 3. Unvanı : Doktor Öğretim Üyesi 4. Öğrenim Durumu : Doktora Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Hacettepe

Detaylı

Beyin Yaşlanması ve Yeni Hücre Oluşumu

Beyin Yaşlanması ve Yeni Hücre Oluşumu Beyin Yaşlanması ve Yeni Hücre Oluşumu AYÇA ARSLAN ERGÜL - ASO Sağlık Odaklı Üniversite Sanayi İşbirliği Çalıştayı 2 Nisan 2015, Perşembe Sunum İçeriği Araştırma Alanı Araştırma- Proje- İşbirliği Deneyimi

Detaylı

Yapılan her öneri için bakım sürecinde önemini gösterecek açık bir sıralama verilmelidir.

Yapılan her öneri için bakım sürecinde önemini gösterecek açık bir sıralama verilmelidir. TERCİH EDİLEN YAKLAŞIM MODELİ KILAVUZLARI İÇİN ÖZET KARŞILAŞTIRMALI DEĞERLENDİRMELER Giriş Bunlar Akademinin tercih edilen yaklaşım modeli kılavuzlarının özet kriterleridir. Tercih edilen yaklaşım model

Detaylı

NÖROBİLİM ve FİZYOTERAPİ

NÖROBİLİM ve FİZYOTERAPİ TFD Nörolojik Fizyoterapi Grubu Bülteni Cilt/Vol:1 Sayı/Issue:5 Kasım/November 2015 www.norofzt.org DOÇ. DR. BİRGÜL BALCI YENİ BİR ALAN!!!! Sinir bilim veya nörobilim; günümüzün sinir sistemi bilimlerinin

Detaylı

Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi

Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi Uzm. Dr. Gökhan Öz Prof. Dr. Cengiz Kılıç Giriş Mizofoni: Çeşitli hafif seslerden belirgin

Detaylı

GÖRSEL VE SÖZEL MODALİTEDE BELLEK VE ÖĞRENME PERFORMANSLARININ 50 YAŞ VE ÜSTÜ TÜRKİYE ÖRNEKLEMİNDE KARŞILAŞTIRILMASI: 3K3Ş, MANTIKSAL BELLEK TESTİ

GÖRSEL VE SÖZEL MODALİTEDE BELLEK VE ÖĞRENME PERFORMANSLARININ 50 YAŞ VE ÜSTÜ TÜRKİYE ÖRNEKLEMİNDE KARŞILAŞTIRILMASI: 3K3Ş, MANTIKSAL BELLEK TESTİ THE JOURNAL OF NEUROBEHAVIORAL SCIENCES NÖRODAVRANIŞ BİLİMLERİ DERGİSİ Year (Yıl) : 2018 Volume (Cilt) : 5 Issue Number (Sayı) : 2 Doi : 10.5455/.1524315875 Received/Geliş 23.04.2018 Accepted/Kabul 28.05.2018

Detaylı

Erdal Akalın CUMHURİYET İN 90. YILI KUTLU OLSUN..

Erdal Akalın CUMHURİYET İN 90. YILI KUTLU OLSUN.. Erdal Akalın CUMHURİYET İN 90. YILI KUTLU OLSUN.. Yaşlılık ve İnfeksiyon: Neden Önemlidir? Prof. Dr. H. Erdal Akalın, FACP, FIDSA Hacettepe Üniversitesi emekli Öğretim Üyesi www.saglikpolitikaları.org

Detaylı

Prof. Dr. Erbil Gözükırmızı İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fak. Nöroloji A.D. 11. Ulusal Uyku Tıbbı Kongresi 6-10 Kasım 2010, Antalya

Prof. Dr. Erbil Gözükırmızı İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fak. Nöroloji A.D. 11. Ulusal Uyku Tıbbı Kongresi 6-10 Kasım 2010, Antalya Prof. Dr. Erbil Gözükırmızı İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fak. Nöroloji A.D. 11. Ulusal Uyku Tıbbı Kongresi 6-10 Kasım 2010, Antalya Modern toplumlarda uykudan alacaklı olmak artık sıradan bir olaydır. Bunun karşılığında

Detaylı

Demansta Klinik Bulgular

Demansta Klinik Bulgular DERLEME DOI:10.4274/nts.018 Nuclear Medicine Seminars / Nükleer Tıp Seminerleri 2016;3:134-138 Figen Yavlal1,2, Hülya Aydın Güngör3 Demansta Klinik Bulgular Clinical Findings in Dementia 1 Bahçeşehir Üniversitesi

Detaylı

İLAÇ ARAŞTIRMALARI VE FARMASÖTİK KİMYA (ENDÜSTRİDE İLAÇ ARAŞTIRMALARI)

İLAÇ ARAŞTIRMALARI VE FARMASÖTİK KİMYA (ENDÜSTRİDE İLAÇ ARAŞTIRMALARI) İLAÇ ARAŞTIRMALARI VE FARMASÖTİK KİMYA (ENDÜSTRİDE İLAÇ ARAŞTIRMALARI) İTAM /8 kasım 2013 İ.Ü.ECZACILIK FAKÜLTESİ Prof. Dr. Serdar Ünlü NOBEL İLAÇ FARMASÖTİK ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME MERKEZİ http://www.fargem.com.tr

Detaylı

ALZHEİMER HASTALIĞI TEDAVİSİ & BİRİNCİ BASAMAKTA YAKLAŞIM

ALZHEİMER HASTALIĞI TEDAVİSİ & BİRİNCİ BASAMAKTA YAKLAŞIM ALZHEİMER HASTALIĞI TEDAVİSİ & BİRİNCİ BASAMAKTA YAKLAŞIM Prof. Dr. Aynur Özge Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji AD. Alzheimer Derneği Mersin Şubesi Başkanı aynurozge@gmail.com MERSİN ŞUBESİ İçerik

Detaylı

YASLANMA ve YASAM KALİTESİ

YASLANMA ve YASAM KALİTESİ YASLANMA ve YASAM KALİTESİ Tufan Çankaya İzmir, 2003 Giriş: Doğal süreç; Doğum, büyüme-gelişme, üreme, ölüm Ölüm, yaşamın hangi döneminde meydana geliyor? Genç ölüm - Geç ölüm Dünya topluluklarına bakıldığında:

Detaylı

BİLİŞSEL NÖROBİLİM BİLGİ İŞLEME SÜREÇ VE YAKLAŞIMLARI

BİLİŞSEL NÖROBİLİM BİLGİ İŞLEME SÜREÇ VE YAKLAŞIMLARI BİLİŞSEL NÖROBİLİM BİLGİ İŞLEME SÜREÇ VE YAKLAŞIMLARI Beyni Keşfetme Dünya üzerinde keşifler genelde coğrafi keşiflerle başlamıştır. Ortalama 1120 gr ağırlığındaki jelatinimsi yapısıyla beyni keşfetme

Detaylı

GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ TÜRKÇE TIP FAKÜLTESİ DÖNEM 3 DERSLERİ

GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ TÜRKÇE TIP FAKÜLTESİ DÖNEM 3 DERSLERİ GAZİANTEP ÜNİVERSİTESİ TÜRKÇE TIP FAKÜLTESİ DÖNEM 3 DERSLERİ Konu: Nörolojik bilimlere giriş Amaç: Merkezi ve Periferik Sinir Sistemi nin çalışma prensiplerini ve ilgili klinik durumları anlamak. Serebrum,serebellum,

Detaylı

2014

2014 2014 DİKKAT EKSİKLİĞİ BOZUKLUĞU (DEB) ve MentalUP İçerik DEB e Klinik İlgi DEB Nedir? DEB in Belirtileri DEB in Zihinsel Sürece Etkileri DEB in Psikososyal Tedavisi MentalUP tan Faydalanma MentalUP İçeriği

Detaylı

HİPOGLİSEMİNİN KOMPLİKASYONLARI

HİPOGLİSEMİNİN KOMPLİKASYONLARI HİPOGLİSEMİNİN KOMPLİKASYONLARI Prof. Dr. Reyhan ERSOY Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı HİPOGLİSEMİ VE DİYABETES MELLİTUS Hipoglisemi Diyabetes

Detaylı

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ* İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 25 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:25-30 PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA GİRİŞ: Yaygın anksiyete bozukluğu, birtakım olay ya da etkinliklerle ilgili olarak, bireyin denetlemekte zorlandığı,

Detaylı