S E R İ B C İL T 39 SA Y I İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ D E R G İ S İ

Transkript

1 S E R İ B C İL T 39 SA Y I İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ D E R G İ S İ

2 DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE AĞAÇ İŞLEYEN MAKİNA ÜRETİMİ VE TİCARETİ Prof. Dr. Ahmet KURTOĞLU D Ar. Gör. Metin KAHVECİ D Kısa Özet A ğaç İşleyen ınakina (AİM ), alet ve yardım cı donanım üretimi 1989 y ı lında, Doğu bloku ülkeleri ve Çin dışında $ (Am erikan Doları) karşılığı olduğu, bu m iktarın % 59'u Batı Avrupa Ülkeleri, % 17'si K uzey Am erika Ü lkeleri, % 21'i Japonya ve Asya Ülkeleri tarafından üretilm ektedir. İtalya, Federal A lm anya, Am erika Birleşik D evletleri gibi ülkelerin ağaç işleyen ınakina dış ticaretinde büyük payları olduğu görülm ektedir. 1. (iir İŞ Türkiye'de gelişen orm an ürünleri endüstrisine paralel olarak AİM üretim sektörünün de geliştiği, önceki yıllarda yurt dışından ithal edilen bir kısım m akinalaıın günüm üzde ülkem izde de üretilmeye başlandığı gözlenm ektedir. Bununla birlikte henüz orm an ürünleri endüstrisinde tam tesis yatırım ları, büyük m akinalar ve bilgisayar kontrollü m akinalar bakım ından dışa bağım lılık bulunmaktadır. Rıı nedenle bu çalışm ada ülkem izdeki (H.D.T.M.-1989) ve dünyadaki (EUM A -BOIS 1990) adlı çalışm alardan yararlanılarak, AİM üretim i ve dış ticareti hakkında bilgi verilm eye çalışılm ıştır. 2. T Ü R K İY E 'D E AĞ AÇ İŞL E Y E N M AK İNA ÜRETİM VE DIŞ TİCARETİ Daha önceleri yurt dışından ithal edilen A İM nin tam irinde uzm anlaşm ış kişi ve kuruluşların 1945'li yıllardan sonra basit sayılabilen m akinalaıın üretim ine başlam ası ile bu sektörün temelinin oluşturulm asına başlanm ıştır. Günüm üzde (T.O.B.B.-90) verilerine göre 50'ye yakın firmanın bu konuda çalıştığı belirtilmektedir. (D İE -1990) verilerine göre 19X9 yılı içinde bu alanda çalışan 5 firma bulunduğu belirtilm ektedir. G örüldüğü gibi firm a sayıları arasında büyük fark bulunm akta ve sağlıklı bir sonuç çıkarılam am aktadır. Bu sektördeki çalışanların sayısı ve nitelikleri hakkında da herhangi bir veriye salıip bulunm am aktayız. 1) 1.0. Orm an Fakültesi Orm an Endüstrisi M ühendisliği Bölümü Orm an Endüstri M akinalnrı ve İşletm e Anahilim Dalı.. Yayın Komisyonuna Sunulduğu Tarih :

3 DÜNYADA VE TÜRKİYE'DE AĞAÇ İŞLEYEN MAKİNA ÜRETİMİ VE TİCARETİ 15 Ü lkem izde üretilen AİM türleri ve m iktarları hakkında da kesin veri bulunm am aktadır. (DİE-9ü)'a göre iki sınıfta toplanan Ağaç İşleyen M akinakırından testerelerden 124 adet üretildiği, fakat planya m akinakırından hiç üretilm ediğini belirlem ekteyiz. Son yıllarda ülkem izde belirlenen Orm an Ürünleri Endüstrisi kuruluşlarındaki yerli yapım m akina türlerinin sayısının 30'un üstünde olduğu ve bunların üretim miktarlarının çok daha fazla olabileceği kanısındayız. Ülkem izdeki AİM ithalat ve ihracat değerleri (H.D.T.M.-1990) verilerine göre çizelge l de gösterilm ektedir. Çizelge 1 : Türkiye'de Üç Yıllık AİM ve Plastik işleyen Makinaların ithalat ve İhracatının Miktarı ve Amerikan Doları Olarak Değeri (H.D.T.M.-1990) 19X I989(x) Miktar S Miktar S Miktar $ Adet (x 1000) Adet (x 1000) Adet (x 1000) İhracat İthalat (x) 1989 yılı Ocak-Kasım ayları dönemini kapsamaktadır. Yukarıda belirtilen ağaç ve plastik işleyen m akinaların dış ticaretinin m iktar ve parasal değerleri içinde plastik işleyen m akinalar olduğu için AİM esas alınarak değerlendirm e yapılm ası doğru bulunmam aktadır. 3. DÜNYADA AĞAÇ İŞLEYEN M AK İNA Ü R ETİM İ VE T İC A R E T İ 3.1. Dünyada Ağaç İşleyen M akina Üretimi D ünyada AİM üretim inde ön planda bulunan ülkelerin üretim m iktarları A m erikan Doları ($) karşılığı olarak şekil l de gösterilmektedir. Şekilde görüldüğü üzere sıralam ada birinci sırayı F. A lm anya alm akta ve onu İtalya, A.B.D., Japonya ve diğer ülkeler takip etmektedir. A vrupa ülkelerinden F. A lm anya ve İtalya'nın üretim inin toplam değeri $ iken diğer ülkelerin toplam üretim i, $ bulunm aktadır. G örüldüğü gibi bu üretim sektöründe Avrupa ülkelerinin üstünlüğü açıkça görülm ektedir. A vrupa ülkelerinden Danimarka, F. Alm anya, Finlandiya, Fransa, İngiltere, İtalya, Avusturya, Portekiz ve İsviçre nin oluşturduğu Avrupa A ğaç İşleyen M akina Ü reticileri Birliği (EU- M A B O ÎS) organizasyon vc teknik işbirliği ile bu ülkelerin dünya pazarını artırm a çabası içinde bulunm aktadırlar. A vrupa Ağaç İşleyen M akina Üreticileri B irliğ in e üye ve diğer önem li bazı ülkelerdeki ATM üretici firma, işveren ve çalışanlarının sayısı çizelge 2 dc verilm ektedir.

4 16 AHMET KURTOĞLU - METİN KAHVECİ MİLYON jp î 1 13b S- 1.LMANYA ltalya ' ' s' ^ 1 AMERİKA BD 1 japonya l CFFc Şekil 1 : Dünyada AİM üretiminde önde gelen ülkelerin 1989 yılı üretiminin ($) olarak değeri (VDMA 1990) Çizelge 2 : EUMABOİS ve Diğer Bazı Önemli Ülkelerdeki AİM Üretici Firma, İşveren ve Çalışanların Sayısı (EUMABOİS, 1990) Firma İşveren, Yönetici Çalışan TOPLAM D anim arka F. Alm anya İspanya Finlandiya Fransa İngiltere İtalya A vusturya Portekiz İsviçre T O PLA M

5 Çızelgo 2'nın devamı DÜNYADA VE TÜRKİYE DE AĞAÇ İŞLEYEN MAKİNA ÜRETİMİ VE TİCARETİ 17 Firma İşveren, Yönetici Çalışan TOPLAM H ollanda 10 İsveç 10 Norveç 2 B elçika 8 A.B.D. 300 Kanada 30 G. Am erika Ülke. 75 A frika Ülkeleri 20 Asya (Japonya hariç) 250 A vustralya - Y. Zelkında 20 Japonya 120 TOPLA M NOT : Yan sanayi katılmamıştır Batı Avrupa ülkelerinden İtalya, işyeri sayısı bakım ından 311 adet ile birinci sırada yer almakta, onu sırası ile A.B.D. 300 firma ile, Japonya dışında Asya ülkeleri 250 firma ile F. Alm anya ise 240 firm a ile, Japonya 120 Firma ile takip etm ektedir. Firm a sayısı bakım ından dördüncü sırada bulunan F. A lm anya, çalışanların sayısı (İşveren-Y önetici ve işçi) bakım ından kişi ile en ön sırada bulunm aktadır. Bu ülkeyi kişi ile İtalya, kişi ile A.B.D. izlemektedir Dünyada Ağaç İşleyen M akina Ticareti Dünyadaki Ağaç İşleyen Makina üretimi ve tüketim dengesi 1989 yılı itibariyle, $ olarak Çizelge 3'le verilm ektedir. Çizelge 3 : Dünyada AİM Üretim, Ticaret ve Tüketiminin 1989 Yılında $ Olarak Değeri (2). (EUMABOİS 1990). A. ÜRETİM x (3) Kuzey A m erika G üney A m erika Batı Avrupa EUM ABOİS Diner Asya, Japonya, Avustralya Afrika TOPLAM B. İTHALAT C. İH RA CAT T3.000 D TÜ K ETİM (2) Doğu Bloğu ülkeleri ve Çın hariç (3) Tüm AİM ve yardımcı alet ve donanımları dahildir

6 18 AHMET KURTOĞLU - METİN KAHVECİ Ç izelgede görülen iiretim ile tüketim m iktarları arasındaki $ farkın, Doğu Bloğu ülkelerine olan satışlar ile stoklardaki m akinaların değerlerinden oluştuğu belirtilm ektedir İiıracatta Önde Gelen Ülkelerde AİM Dış Ticaretinin Durumu Dünyada AİM ihracatında ilk ona giren ülkelerin ihracatının $ olarak değeri ve tüm ihracata oranı Ç izelge 4'te verilm ektedir. Genel am açlı olan orm an endüstrisinde de kullanılan diğer makimi aksesuar alet ve yardım cı m alzem elerin ticareti bu rakam ların dışında bırakılmıştır. Çizelge 4 : Dünyada AİM İhracatında Önde Gelen Bazı Ülkelerin 1989 Yılı İhracat Miktar ve Oranları (EUMABOİS-1989) Ülke (x) Oran % Değer ($), x.l000 İtalya F. A lm anya Japonya A.B.D Fransa İsviçre İngiltere İsveç Finlandiya Belçika - Lüksem burg Diğer TO PLA M x. Doğu Bloğu ülkeleri ve Tayvan katılmamıştır 1 - Federal Alm anya F. A lm anya 1989 yılında $'lık üretim gerçekleştirm iş, $ ithalatına karşılık, $ ihracat yapm ıştır. F. Alm anya'nın 1989 yılında çeşitli m iktarlarda ihracat yaptığı 130 ülke bulunmaktadır. İhracatının $ lık kısm ını A vrupa Topluluğu ülkelerine, $ ını Doğu avrupa ülkelerine (SSCB, Doğu Alm anya, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan) $'ını diğer A vrupa ülkelerine, $'ını A frika ülkelerine, $'ını A vustralya kıtasına yapm ıştır. F. A lm anya'nın A vrupa ülkelerine olan ihracatı, $ Fransa'ya, $ Belçika - Lüksem buıg'a, $ H ollanda ya, $ İtalya ya, $ İngiltere'ye $ D anim arka'ya, $ İsveç e, $ Finlandiya ya, $ İsviçre'ye, $ A vusturya'ya, $ T ürkiye ye, $ SSCB'ye, $ Polonya ya, $ M acaristan ve diğer avrupa ülkelerine gerçekleştirilm iştir.

7 DÜNYADA VE TÜRKİYE DE AĞAÇ İŞLEYEN MAKİNA ÜRETİMİ VE TİCARETİ 19 Afrika ülkelerinden Cezayir'e $, Libya'ya $, B enin'e $, Nijerya'ya $, Kenya'ya $, N am ibya ya $ ve diğer ülkelere değişik m iktarlarda ihracat yapılm ıştır. A m erika B irleşik D ev letlerine $, K anada'ya $, M eksika'ya $, Brezilya'ya $, Şili'yc $ ve diğe A m erika kıtası ülkelerine ihracat yapılm ıştır. Asya ülkelerinden Irıık a $, İran'a $, İsrail e $, Hindistan'a $, T ayland a $, Endonezya'ya $, Singapur a $, Ç in e $, Güney Kore'ye $, Japonya ya $ ile birlikte çeşitli Asya ülkelerine çeşitli m iktarlarda ihracat gerçekleştirilm iştir. F. Alm anya'nın Avustralya'ya yaptığı ihracatı ise $'ı bulm aktadır. F. Almanya'nın AİM ithal ettiği belli başlı ülkeler ve m iktarları aşağıda verilm ektedir. Fransa'dan $, Belçika-LUksem burg'dan $, H ollanda dan $, İtalya'dan $, İngiltere den $, İsviçre'den $, A vusturya'dan $, A.B.D.den $, Japonya'dan $ ve çeşitli ülkelerden değişik m iktarlarda ithalattan oluşmaktadır. 2 - İtalya : İtalya, 1989 yılında $ değerinde üretim gerçekleştirm iş, $ ithalatına karşılık $ ihracat yapmıştır. İtalya 1989 yılında 140'ın üstünde ülkeye $'lık AİM ihracatı yaparak, ihracat yapılan ülke sayısı ve makiııa değeri bakımından ilk su-aya gelm iştir. İtalya bu yılda A vrupa T opluluğu ülkelerine $, Doğu A vrupa ülkelerine $, diğer A vrupa ülkelerine $, A frika ülkelerine $, A m erika kıtası ülkelerine $, Asya ülkelerine $, A vustralya'ya $ değerinde ihracat yapmışta-. İtalya'nın AİM ihraç ettiği belli başlı ülkeler şu şekilde belirtilm ektedir. A vrupa ülkelerinden Fransa'ya $, B elçika-l üksem burg'a $, Hollanda'ya $, F. A lm anya ya $, İngiltere'ye $, D anim arka ya $, İspanya'ya $, İsveç'e $, İsviçre ye $, A vusturya ya $, Türkiye'ye $, SSCB'ııe $ değerinde ihracat yapmıştır. A frika ülkelerinden C ezayir'e $, T unus'a $, Libya'ya $, M ısır'a $, Z aire'ye $, Nam ibya'ya $ değerinde ihracat gerçekleştirm iştir. Asya ülkelerinden İran a S, İsrail e $, Suudi A rabistan'a $, Tayland'a $, Endonezya'ya $, M alezya'ya $, Singapur'a $, Ç in'e $, G üney K ore'ye $, Japonya'ya $, Ilo n g K ong a $ karşılığı ihracat yapmıştır. İtalya nın 1989 yılında AİM ithal ettiği başlıca ülke ve m iktarı ise; Fransa'dan

8 20 AHMET KURTOĞLU - METİN KAHVECİ $, F. A lm anya'dan $, İsviçre den $, A vusturya'dan $, Japonya'dan $ karşılığı olduğu belirtilm ektedir. 3 - Japonya : Japonya nın 1989 yılm a ait AİM üretim miktarı bilinm em ekle birlikte, $ karşılığı ihracat, $ karşılığı ithalat yaptığı belirtilm ektedir. Japonya'nın ihracatının genel dağılım ı; A vrupa Topluluğu ülkelerine $, Doğu A vrupa ülkelerine $, diğer A vrupa ülkelerine $, A m erika kıtasına $, A sya ülkelerine $, Avustralya kıtasına $, Afrika ülkelerine $ değerinde olduğu belirtilm ektedir. Japonya'nın ihracatının belli başlı ülkelere dağılımı ise şu şekildedir: F. A lm anya'ya $, İtalya'ya $, İngiltere'ye $, SSCB'ye $, T ürkiye ye $, A.B.D.'ne $, kanada'ya $ değerinde ihracat yapm ıştır. Japonya, Asya ülkelerinden taylaııd'a $, E ndonezya ya $, M alezya'ya $, S ingapur a $, Ç in e $, G üney K ore ye $ değerinde ihracatta bulunm uştur. Japonya aynı yıl içinde, belli başlı olarak Alm anya'dan $, İtalya'dan $. Avusturya dan $, A.B.D. deıı $ değerinde AİM ithal etmiştir. 4 - Am erika Birleşik Devletleri (A.B.D.) A m erika B irleşik D evletleri 1989 yılında uluslararası pazarda $ değerinde AİM satmış, $ değerinde de m akina satın alm ıştır. A.B.D.iıin ihracatı genel olarak, $ ile Avrupa Topluluğu ülkelerine, $ ile Doğu Avrupa ülkelerine, $ ile diğer Avrupa ülkelerine, $ ile Afrika ülkelerine, $ ile diğer A m erika kıtası ülkelerine, $, Asya ülkelerine, $ ile Avustralya kıtasına olacak şekilde dağılım göstermektedir. A.B.D. nin AİM ihracatının belli başlı ülkelere göre dağılımı aşağıda belirtilmektedir. F. A lm anya ya $, İngiltere ye $, SSC B ne $, Belçika-Lüksem burg a $, T ürkiye'ye $, K anaoa ya $, M eksika'ya $, Venczııela ya $, Şili'ye $, Brezilya ya $, Arjantin'e $, İsrail e $, Tayland'a $, Çin e $, Güney Kore'ye $, Japonya ya $, Hong-K ong'a $, A vustralya'ya $ ihracat yapmıştır. Aynı yıl A.B.D. niıı AİM ithal ettiği başlıca ülkeler ve doku- olarak miktarı aşağıda verilmekledir. Fransa dan $, F. A lm anya'dan $, İtalya'dan $, İngiltere'den $. A vustralya'dan $, İsviçre'den $, Katıada dan $, Japonya'dan $ olduğu belirtilm ektedir.

9 DÜNYADA VE TÜRKİYE DE AĞAÇ İŞLEYEN MAKİNA ÜRETİMİ VE TİCARETİ Fransa Fransa 1989 yılında AİM üretim i $, ihracatı $, ithalatı ise $ olmuştur. Fransa'nın ihracatının dağılımı; Avrupa Topluluğu ülkelerine $, Doğu Avrupa ülkelerine $, diğer Avrupa ülkelerine $, A frika ülkelerine $, Am e rika kıtası ülkelerine $, Asya ülkelerine $, A vustralya kıtasına $ şeklinde olmuştur. Fransa'nın AİM ihracatının ülkelere dağılımı; Belçika-Lüksem burg'a $, F. A l m anya'ya $, İtalya ya $, İngiltere'ye $, Portekiz'e $, İspanya ya $, İsviçre'ye $, T ürkiye ye $, A.B.D.'ne $, Güney Kore $, Japonya'ya $ olm ak üzere çeşitli ülkelere gerçekleşm iştir. Fransa; 1989 yılında Belçika-Lüksem burg'dan $, H ollanda dan $, F. A lm anya'dan $, İtalya'dan $, İngiltere den $, İsviçre'den $, A vustralya'dan $, îspanya'dan $, A.B.D.'den $, Japonya dan $ değerinde AİM ithal etmiştir. 6 - İsviçre İsv içre'd e 1989 yılında $ k arşılığ ı A İM üretim i g erçek leştirilm iştir $ ithalata karşılık $ ihracat yapm ıştır. İsviçre'nin ihracatı Avrupa Topluluğu ülkelerine $. Doğu A vrupa ülkelerine $, diğer A vrupa ülkelerine $, Afrika ülkelerine $, A m erika kıtası ülkelerine $, Asya ülkelerine $, A vustralya ülkelerine $ değerinde olm uştur. İsviçre'nin ihracatı belli başlı ülkeler itibari ile aşağıda verilm ektedir. Fransa'ya $, F. Alm anya'ya $, İtalya ya $, A vusturya'ya $, A.B.D.'ne $, Türkiye'ye $, SSCB'ye $ olm uştur. İsviçre 1989 yılında Fransa'dan $, F. A lm anya'dan $, İtalya'dan $, Avusturya'dan $ değerinde AİM ithal etm iştir. 7 - İngiltere İngiltere'nin 1989 yılı AİM üretim i $, İthalatı $ iken, ihracatı $ karşılığı gerçekleşmiştir. İngiltere'nin ihracatının bölgelere dağılımı A.T. ülkelerine $, Doğu A vrupa ülkelerine $, diğer Avrupa ülkelerine $, Afrika ülkelerine $, Amerika ülkelerine $, Asya ülkelerine $, A vustralya kıtasına $ şeklinde gerçekleşm iştir. İngiltere başlıca ülkelerden Fransa'ya $, F. A lm anya ya $, İrlanda'ya $, A.B.D.'ne $, Singapur a $, A vustralya'ya $ değerinde AİM ihracatı yapmıştır. İngiltere'nin başlıca ithalat yaptığı ülkeler ise Fransa dan $, F. A lm anya'dan $, İtalya dan $, İsveç'ten $, A vusturya'dan $,

10 22 AHMET KURTOĞLU - METİN KAHVECİ A.B.D /den $ değerinde olduğu belirtilm ektedir AİM İthalatında Ö nde Gelen Ülkelerde Durum AİM ithalatında önemli bazı ülkelerde ithalatta pazar payı ve $ olarak ithal miktarı Çizelge 5 te belirtilm ektedir. Çizelge 5 : AİM ithalatında Dünyada Pazarı Oluşturan Ülkeler ve Oranları (EUMABOİS, 1990) İthal İthal Ülke Pazardaki Tutarı Ülke Pazardaki Tutarı Payı % $ x 100 Payı % $ x 100 A.B.D Güney Kore Fransa Danimarka Almanya Portekiz Ingiltere Hong-Kong Kanada Norveç ispanya İrlanda Endonezya İsrail İsviçre G. Kıbrıs Belçika-Lüksemburg Tunus Singapur İzlanda İsveç Panama İtalya Trinida To Japonya Iles Faroe Finlandiya Grönland Hollanda Not Doğu Bloğu ülkeleri vo Tayvan katılmamıştır 4. SO N U Ç AİM üretim i ve ticaretinin incelenm esinin genel olarak değerlerdirm esinde aşağıdaki toplu sonuçları çıkarabiliriz. Ağaç işleyen ınakina üretim inde ön sırayı F. A lm anya alm akta ve bıı ülkeyi İtalya, A.B.D. ve Japonya izlem ektedir. Bilindiği gibi bu ülkeler sanayileşm iş ülkelerin de ön sıralarında bulunm aktadırlar. AİM ihracatında İtalya en önde gelm ekte, onu F. Alm anya, İtalya, Japonya ve A.B.D. izlemektedir. İthalatta ise 1. sırayı A.B.D. alm akta, Fransa, Alm anya, İngiltere ve Kanada bu ülkeleri takip etm ektedir.

11 DÜNYADA VE TÜRKİYE DE AĞAÇ İŞLEYEN MAKİNA ÜRETİMİ VE TİCARETİ 23 Görüleceği gibi AİM üretim ve ticaretinde Avrupa ülkeleri ve özellikle EU M A BOİS'e üye ülkeler ünde gelm ektedir. F. Alm anya ve İtalya'nın daha önceki yıllardaki AİM dış ticareti esas alındığında yıllara göre artan bir ihracatları olduğu görülm ektedir. F. A lm anya nın Doğu Avrupa ülkelerine ihracatı İtalya ya göre büyük değerleri bulm akta, bunun yanında İtalya'nın Afrika ve Avustralya ülkelerine ihracatı, F. A lm anya'ya göre büyük fark yaptığı görülmektedir. F. Alm anya, AİM üretim sektöründe teknoloji üreten ülke olm a durum unu dünyadaki konu ile ilgili patentlerin % 31.5'ini elinde tutm asıyla gösterm ektedir. Bu konudaki patentlerin % 17 sinin A.B.D.'ııde ve % 3.2'si İtalya'nın elinde bulunduğu belirtilm ektedir (N EU B A U ER ). İtalya'nın ise dünyada en çok sayıda ülkeye ve en fazla m iktarda ihracat yapan ülke olduğu görülmektedir. SYITS 1981'e göre İtalya ve F. A lm anya m obilya üretim ve dış ticaretinde de Avrupa'nın en önde gelen ülkeler durum undadır (KURTO GLU A., FİSU N O G LU, M. 1984). D ünyada en büyük pazarı A.B.D. oluşturm aktadır. B unu Fransa, F. A lm anya, İngiltere, Kanada, İspanya takip etm ektedir. Ü lkem izde ise 1989 yılı ithalat değerlerinde farklılıklar ortaya çıkm aktadır. (HDTM ) a göre 1989 yılında ocak-kasım dönem inde $ değerinde ağaç ve plastik işleyen m akina ithal edildiği belirtilm ekte, (EUM A BOİS ) a göre ise T ü rkiye ye satılan AİM 'lerin değeri olarak $ verilm ektedir. Rakam ların sağlıklı değerlendirm e yapm ak için uygun olm adığı görülm ekte ise de sektör olarak dışa bağım lılığım ız olduğu görülm ektedir. (HDTM. 1990) verilerinde görüldüğü gibi ihraç edilen m akinalarm adedi ile değeri arasındaki oran ile ithal edilen m akinalardaki adet ve değer oranının büyüklüğü ülke dışında büyük makinalar ve tam tesis yatırım lar konusunda ithalat yapıldığını gösterm ektedir.. Ülkemizin bu sektördeki dışa bağım lılığını azaltm asını sağlayacak ve ihracatı geliştirecek olan AİM üretim bektörü hakkında sağlıklı bilgi bulunm am aktadır. Bu sektörün belirlenerek üretimin ülke içi gereksinim ve ihracata yönlendirilm esi, A vrupa ülkelerinde örneğine rastlanan AİM üreticileri birliğinin kurulması ve bu kurumun sektörün özellikle O rta-d oğu ve Y akın-d oğu pazarına açılm asına yardım cı olacağı düşünülm ektedir. D ünyada biiylik bir ticaret hacmi oluşturan A im 'larının ülkem izdeki üreticileri hakkında belirsizlikler bulunm aktadır. Bu sektörün çeşitli yönleriyle incelenerek sorunlarının ve niteliklerinin ortaya konacağı bir çalışm a yapılm asının yararlı bulunm aktadır.

12 2-i AHMET KURTOGLU - METİN KAHVECİ K A Y N A K L A R DİE., 1990: Yıllık İm alat Sanayi İstatistikleri 1986, D evlet İstatistik Enstitüsü Yayın No. 1413, Ankara. DİE., 1990: D önem ler İtibariyle İm alat Sanayi İstihdam - Ö dem eler - Üretim - Eğilim (G eçici Sonuçlar) 1989 (1) (I), D evlet İstatistik Enstitüsü Yayın No. 1420, Ankara. EUM ABOİS, 1990: Eımıabois Statistiqucs I9S9, Novem bre 1990, Netally Sur Seine. Il.D.T.M. 1990: Başbakanlık Hazine ve D ış Ticaret M üsteşarlığı, D önem ler ve M addeler İtibarıyla İthalat ve İhracat Ocak - Kasım, Ankara. K U R TO G LU, A., FISU N O Ğ LU, M., 1984: Türkiye'de ve Bazı Avrupa Ülkelerinde M obilya Üretim ve Dış Ticareti. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri B, Cilt 34, Sayı 2. N E U B AU ER, W., 1990: G erm an W ood\vorking M achines - Tradiıion and Progress, Eııropan W oodworking M achinery and Accessories, Stuttgart. VDM A, 1991: V erbaııd D eııtscher M a sdıinen - ıınd Aıılagcnbaıt e.v, Fachgem einschaft Holzbc- arbeitungsm asehinen 1990, Frankfurt.