YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ

Transkript

1 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ İnşaat en genel anlamıyla, malzeme ve emek kullanılarak bir yapının ortaya çıkarılması faaliyetini ifade etmektedir. Türk hukuk sistemi içinde inşaat kavramının, İşkolları Tüzüğü hariç, doğrudan tanımlanmamış olmasına karşılık, farklı kanunlarda ve alt düzenlemelerde çeşitli isimlerle kavrama değinilmiştir. Vergi hukukumuzda inşaat işleri; özel inşaat işleri ve yıllara yaygın inşaat işleri şeklinde ikiye ayrılmaktadır. Birden fazla takvim yılına sirayet eden ve başkasının nam ve hesabına yapılan inşaat işleri, yıllara yaygın inşaat işi olarak nitelendirilmektedir. Özel inşaat işleri ise, bir gerçek veya tüzel kişinin, herhangi bir kişi veya kuruma karşı bir taahhüdü olmaksızın, şahsi ihtiyaç veya ticari amaçla satmak için yapmış olduğu inşaatları ifade etmektedir. Yıllara yaygın inşaat işleri ile özel inşaat işlerinin vergilendirme rejimleri farklıdır. Bu nedenle, bir inşaat işinin ilk olarak bunlardan hangisinin kapsamına girdiğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin vergilendirmesine ilişkin hükümler GVK m. 42, 43 ve 44 te yer almaktadır. Bu işlerde kar veya zarar işin bitiminde tespit edilmekte ve işin bittiği yılın kazancı olarak beyan edilmektedir. Dolayısıyla yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinden elde edilen gelir, dönemsellik ilkesinden ayrılarak kendine özgü bir vergilendirme rejimine tabi olmaktadır. Bu çalışma dört bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde ilk olarak yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerine ilişkin; taşınmaz, inşaat, yapı, şantiye gibi temel kavramlar ele alınmıştır. Bunun ardından ise inşaat çeşitleri açıklanmış, yıllara yaygın inşaat işleri ile özel inşaat işleri karşılaştırılmış ve inşaat işletmeleri hakkında bilgi verilmiştir. Yine bu bölümde yıllara yaygın inşaat ve onarma işleri şartları detaylı bir şekilde tartışılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde yıllara yaygın inşaat ve onarma işleri gelir ve kurumlar vergisi yönünden ele alınmıştır. Bu bölümde yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin geçici vergi ve tevkifat karşısındaki durumu, müşterek genel giderlerin dağıtımı, yurt dışında yapılan yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde kurumlar vergisi istisnası, bu işlerde zamanaşımı ve avans kar payı dağıtımı gibi hususlar açıklanmaya çalışılmıştır.

2 Çalışmanın üçüncü bölümünde yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin KDV karşısındaki durumu irdelenmiştir. Bu kapsamda vergiyi doğuran olay, yapım işlerinde KDV tevkifatı ve indirimli KDV oranına tabi işlemler izah edilmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde, yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin muhasebe uygulamaları örneklerle yer almaktadır. Çalışmanın sonuç bölümünde ise farklı boyutlarıyla incelenen özel inşaat işlerinin vergilendirmesi konusunda önem verilen hususlar ve varılan sonuçlar ayrıntılarıyla açıklanmıştır. Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinin vergilendirilmesinde, vergi idaresinin görüşlerinin yönlendirici etkisinin yoğun olduğu görülmüştür. Bu bağlamda, ihtilafa aday meselelerde, söz konusu görüşlere sıkça yer verilmiş, ancak bu görüşler Danıştay kararları, literatür ve şahsi kanaatlerle tartışılmıştır.

3 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER KISALTMALAR CETVELİ GİRİŞ BİRİNCİ BÖLÜM YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR VE GENEL AÇIKLAMALAR 1.1-Temel Kavramlar Taşınmaz İnşaat Onarma Dekapaj Yapı Bina Şantiye Müteahhit (Yüklenici) İstihkak (Hakediş) Geçici Kabul Kesin Kabul Kat Mülkiyeti Kat İrtifakı Yapı Kullanma İzni 1.2-İnşaat Çeşitleri Türk Medeni Kanunu na Göre İnşaat Çeşitleri Türk Vergi Hukuku na Göre İnşaat Çeşitleri 1.3-İnşaat İşletmeleri 1.4-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşlerinin Şartları İşin, İnşaat veya Onarma İşi Olması Şartı İşin, Birden Fazla Takvim Yılına Sirayet Etmesi Şartı İşin Başlama Tarihi

4 İşin Bitim Tarihi İşin Bitim Tarihine İlişkin Özellik Arz Eden Durumlar Sözleşmede Başladığı Yılda Biteceği Öngörülmekle Birlikte İşin Ertesi Yıla Sarkması Durumunda Bitim Tarihi Sözleşmede Başladığı Yılda Bitmeyeceği Öngörülmekle Birlikte İşin Başladığı Yılda Bitirilmesi Durumu İşin Devri Durumunda Bitim Tarihi İşveren İle Davalı Olunması Durumunda Bitim Tarihi İşin Feshi Durumunda Bitim Tarihi İşin Dava Konu Olması Durumunda Bitim Tarihi Müteahhidin İflası, Tutuklanması veya Ağır Hastalığı Durumunda Bitim Tarihi Müteahhidin Ölümü Durumunda Bitim Tarihi İşin Kısımlar Halinde Yapılması Durumunda Bitim Tarihi İşin Başkasının Nam ve Hesabına Bağlı Yapılması Şartı Özellik Arz Eden Husus: Dördüncü Şart Olarak İşin Türkiye de Yapılması Şartı 1.5-Yıllara Yaygın İnşaat Sözleşmesinin Hukuki Mahiyeti Eser Meydana Getirme Unsuru Bedel Unsuru Anlaşma Unsuru İKİNCİ BÖLÜM YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİNİN GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU 2.1-Genel Esaslar 2.2-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşlerinde Vergi Tevkifatı

5 2.2.1-Vergi Tevkifatında Özellik Arz Eden Durumlar Sözleşmede Başladığı Yılda Biteceği Öngörülmekle Birlikte İşin Ertesi Yıla Sarkması Durumunda Vergi Tevkifatı Sözleşmede Başladığı Yılda Bitmeyeceği Öngörülmekle Birlikte İşin Başladığı Yılda Bitirilmesi Durumunda Vergi Tevkifatı Ödemenin Ayni Yapılması Durumunda Vergi Tevkifatı Taşeronlara Yaptırılan İşlerde Vergi Tevkifatı Dövize Endeksli İşlemler Nedeniyle Ortaya Çıkan Kur Farklarında Vergi Tevkifatı Yurt Dışında Yapılan Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşlerinde Vergi Tevkifatı Fazla veya Yersiz Vergi Tevkifatı Yapılması Vergi Tevkifatının Yapılmaması Durumu Vergi Tevkifatının Mahsup ve İadesi 2.3-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşlerinde Müşterek Genel Giderler İle Amortismanların Dağıtımı 2.4-Yurt Dışında Yapılan Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşlerinde Kurumlar Vergisi İstisnası İstisnanın Genel Şartları İstisnaya İlişkin Özellik Arz Eden Durumlar Zarar Mahsubu Yurt Dışı İnşaat, Onarma, Montaj İşleri İle Teknik Hizmetlere İlişkin Tahsil Edilen Hakediş Bedellerinin Türkiye de Bankaya Yatırılması Sonucu Elde Edilen Faiz Gelirlerinin Durumu Yurt Dışı İnşaat, Onarma, Montaj İşleri İle Teknik Hizmetlerden Sağlanan Kazancın Yurt Dışında Vergiye Tabi Olup Olmamasının İstisnaya Etkisi İstisna Kapsamındaki Yurt Dışı İnşaat Kazancının Şüpheli Hale Gelmesi 2.5-İş Ortaklığı veya Konsorsiyum Şeklinde Yapılan Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşleri 2.6-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşlerinde Zamanaşımı 2.7-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşlerinde Avans Kar Payı Dağıtımı

6 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİNİN KATMA DEĞER VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU 3.1-Genel Esaslar 3.2-Yapım İşlerinde Katma Değer Vergisi Tevkifatı ve Tevkifattan Kaynaklanan Katma Değer Vergisinin İadesi Yapım İşlerinde Katma Değer Vergisi Tevkifatı Genel Açıklamalar KDV Tevkifatının Yapılmaması veya Eksik Yapılması Düzeltme İşlemleri İle Fazla veya Yersiz Tevkif Edilen Vergilerin İadesi Yapım İşlerinde Tevkifattan Kaynaklanan Katma Değer Vergisinin İadesi 3.3-İndirimli Orana Tabi İnşaat Taahhüt İşleri ve Bu İşlerden Kaynaklanan Katma Değer Vergisi İadesi İndirimli Orana Tabi İnşaat Taahhüt İşleri İndirimli Orana Tabi İnşaat Taahhüt İşlerinden Kaynaklanan KDV İadesi 3.4-Limanlara Bağlantı Sağlayan Demiryolu Hatları İle Liman ve Hava Meydanlarının İnşası, Yenilenmesi ve Genişletilmesine İlişkin İstisna ve Bu İstisnadan Kaynaklanan Katma Değer Vergisi İadesi İstisnanın Kapsamı İstisnadan Kaynaklanan Katma Değer Vergisi İadesi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARMA İŞLERİNDE MUHASEBE UYGULAMALARI 4.1-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarma İşlerinde Kullanılan Temel Muhasebe Hesapları 4.2-Örnek Muhasebe Kayıtları SONUÇ ÖRNEK ÖZELGELER ÖRNEK DANIŞTAY KARARLARI YAPIM İŞLERİ MUAYENE VE KABUL YÖNETMELİĞİ YAPIM İŞLERİ GENEL ŞARTNAMESİ

7 BAYINDIRLIK İŞLERİ GENEL ŞARTNAMESİ KAYNAKÇA