1-C. TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASA MAHKEMESİ BİRİNCİ BÖLÜM KARAR AHMET BELGE BAŞVURUSU. (Başvuru Numarası: 2014/2362)

Transkript

1 1-C. TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASA MAHKEMESİ BİRİNCİ BÖLÜM KARAR AHMET BELGE BAŞVURUSU (Başvuru Numarası: 2014/2362) KararTarihi: 26/10/2016

2 Başvuru Numarası : Karar Tarihi : 26 10/2016 BİRİNCİ BÖLÜM KARAR Başkan ler Raportör Başvurucu Vekili : Burhan ÜSTÜN : Nuri NECÎPOGLU Hicabi DURSUN Rıdvan GÜLEÇ Yusuf Şevki HAKYEMEZ AkifYILDIRIM Ahmet BELGE Av. Yusuf Kenan ALTAN I. BAŞVURUNUN KONUSU 1. Başvuru; yürütülen ceza davasının makul sürede sonuçlandırılmaması, derece mahkemesi kararlarının gerekçesiz olması ve yargılamanın sonucunun adi! olmaması nedenleriyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir. II. BAŞVURU SÜRECİ 2. Başvuru 18/2/2014 tarihinde İstanbul 13. Asliye Hukuk Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde başvurunun Komisyona sunulmasına engel teşkil edecek bir eksikliğinin bulunmadığı tespit edilmiştir. 3. Birinci Bölüm Birinci Komisyonunca 31/3/2014 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm taralından yapılmasına karar verilmiştir. 4. Bölüm Başkanı tarafından 16/4/2015 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir. 5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlığın 5/5/2015 tarihli yazısında Anayasa Mahkemesinin Önceki kararlarına ve bu kapsamda sunulan görüşlerine atfen başvuru hakkında görüş sunulmayacağı bildirilmiştir. III. OLAY VE OLGULAR A. Olaylar 6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir: 7. Başvurucu, işlediği iddia edilen kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu nedeniyle 18/4/2004 tarihinde gözaltına alınmıştır. 8. Başvurucu 19/4/2004 tarihinde İzmir 3. Sulh Ceza Mahkemesince tutuklanmış ve isnat edilen suça ilişkin olarak 21/4/2004 tarihli ve E.2004/748 sayılı iddianameyle hakkında İzmir 3. Ağır Ceza Mahkemesine kamu davası açılmıştır. 2

3 Karar Tarihi : 26'10/ İzmir 3. Ağır Ceza Mahkemesinin E.2004/160 sayılı dosyasında yürütülen yargılamada 306/2004 tarihinde başvurucunun salıverilmesine karar verilmiştir. 10. İzmir 3. Ağır Ceza Mahkemesince başvurucu hakkında atılı suçtan mahkûmiyet karan verilmiştir. Dosya sanığın temyizi üzerine gönderildiği Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca 3/10/2005 tarihli yazıyla yeni kanunların yürürlüğe girmesiyle nedeniyle yeniden değerlendirilmesi gerektiği gerekçesiyle Mahkemesine iade edilmiştir. 11. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının iadesi üzerine yeniden yapılan yargılama sonunda Mahkemenin 28/12/2005 tarihli ve E.2005/571, K.2005/635 sayılı İlamıyla sanığın (başvurucunun) cinsel amaçlı hürriyetinden yoksun kılma suçundan 18 ay hapis cezasıyla cezalandırılmasına karar verilmiştir. 12. Anılan kararın temyizi üzerine Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 6/5/2009 tarihli ve E.2006/8121, K.2009/5351 sayılı ilamıyla bozulmuştur. 13. İzmir 3. Ağır Ceza Mahkemesinin 30/7/2009 tarihli ve E.2009/264, K.2009/298 sayılı kararıyla başvurucu, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçundan toplam 18 ay hapis cezasına mahkûm edilmiştir. 14. Gerekçeli kararın gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir: "DELİLLER:-Sanığa ait nüfus ve adli sicil kaydı. -Mağdureye ait nüfus kaydı. -Mağdure F. B. nin soruşturma ve kovuşturma safhalarındaki özde değişmeyen samimi beyanları. -Mağdure ile ilgili raporlar. -Yakalama tutanağı ve içeriği. -Emanete alınan bıçak. -Olay veri görgü tespit tutanağı. -Sanığın kaçamaklı ikrarı. -Mahkememizin gün ve ve gün sayılı kararlarında sanığın evli mağdureyi şehvet hissiyle kaçırmaya kalkışmak suçunun sübutuna ve niteliğine yönelik gerekçe. -İddia ve tüm dosya kapsamı gibi deliller. GEREKÇE: Yapılan yargılamaya, toplanan delillere, bunlardan edinilen vicdani kanaate göre: Sanığın, mağdurenin kocası... [ile] akraba oldukları, olaydan bir müddet öncesi iş bulmak amacıyla İzmir e geldiği ve H. B.ye ait olay yeri evde bir süre misafir olarak kaldığı, sanığın misafir olarak kaldığı sırada yengesi F. B.ye karşı bir takım duygular hissettiği ve sanığın mağdureye birlikte olma önerisinde bulunduğu ancak mağdurenin bunu kabul etmediği ve olayı H. B.nin öğrenmesi üzerine sanığın evi terk ettiği, olay günü mağdurenin evde yalnız olduğu sırada sanığın mağdureyi evden telefonla arayıp geleceğini söylediği ancak mağdurenin bu teklifi kabul etmemesine rağmen sanığın olay yeri eve geldiği ve kapıya vurduğu ve mağdureden kapıyı açmasını istediği, mağdurenin kapıyı açmaması üzerine sanığın kapıyı zorlamaya başladığı, bu sırada mağdurenin olayı telefonla polise ihbar ettiği, sanığın zorladığı kapıyı açarak içeriye girip mağdurenin kolundan tutup kaçma önerisinde bulunduğu, mağdurenin kabul etmemesi üzerine mağdureyi tokatladığı, mağdurenin direnmesi üzerine mutfağa geçen bıçakla mağdureyi tehdit ettiği, o sırada polislerin olay yerine geldiği, polislerin geldiğini gören sanığın evin çatısına gizlendiği, polisler tarafından çatıda gizlenen sanığın yakalandığı anlaşılmaktadır. 3

4 KararTarihi : 26 10/2016 Sanığın birlikte olma önerisinde bulunduğu evli mağdurenin, sanığın bu teklifini geri çevirmesinden sonra evden ayrılan sanığın mağdurenin yalnız olduğu suç günü telefonla mağdureyi arayıp geleceğini söyleyip, mağdurenin gelmemesini söylemesine rağmen ısrarla olay yerine gelip kapıyı kırıp içeriye girmesi ve kolundan tuttuğu mağdureye birlikte kaçma önerisinde bulunması, mağdurenin kabul etmemesi üzerine mağdureyi raporda belirtildiği şekilde dövmesi ardından mutfağa geçip aldığı bıçakla mağdureyi teklif etmesi şeklindeki eyleminin evli mağdureyi şehvet hissiyle kaçırma ([cjinsel amaçlı zorla [hjürriyetinden yoksun kılma) suçunu oluşturduğu, mağdurenin telefonla haber verdiği polislerin olay yerine gelmesi üzerine sanığın eylemine ara vermesi nedeniyle eyleminin evli kadını kaçırmaya eksik kalkışma suçunu oluşturduğu, sanığın sabit olan eyleminin 765 sayılı TCK'nun 429/2, 61. maddeleri ile tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı TCK nun 109/2, 35/2, 109/3-a,109/5, 53/1-2. maddelerine uyduğu anlaşılmıştır. (...) 5237 sayılı TCK nun 109/2, 35/2, İ09/3-(a), 109/5, 53/1-2. maddelerine göre yapılacak uygulamanın sanık lehine olduğu görülmüştür." 15. Mahkûmiyet karan, Yargıtay 14. Ceza Dairesinin 5/12/2013 tarihli ve E.2012/143, K.2013/12737 sayılı ilamıyla onanmıştır. Onama karan 7/2/2014 tarihinde öğrenilmiştir. 16. Başvurucu 18/2/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur. B. İlgili Hukuk /9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu nun 109. maddesinin ilgili kısmı şöyledir: (1) Bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun bırakan kişiye, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir. (2) Kişi, fiili işlemek için veya işlediği sırada cebir, tehdit veya hile kullanırsa, iki yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (3) Bu suçun; a) Silahla, İşlenmesi halinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza bir kat artırılır. IV. İNCELEME VE GEREKÇE 18. Mahkemenin 26/10/2016 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü: A. Başvurucunun İddiaları 19. Başvurucu, yargılamanın makul sürede sonuçlandırılmadığım, yaklaşık on yıl sürdüğünü, mağdur şikâyetinden vazgeçmesine rağmen hakkında lehe hükümlerin uygulanmadığını, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına veya ertelenmesine karar verilmediğini, İlk Derece Mahkemesi ve temyiz mercii kararlarının gerekçesiz olduğunu belirterek Anayasa nın adil yargılanma hakkını düzenleyen 36. maddesinin ihlal edildiğini ileri sürmüş; yeniden yargılama yapılmasına ve tazminata karar verilmesini talep etmiştir. B. Değerlendirme 1. Kabul Edilebilirlik Yönünden a. Gerekçeli Karar Hakkının thlal Edildiğine İlişkin İddia 20. Başvurucu, İlk Derece Mahkemesi ve Yargıtay kararlarının gerekçesiz olduğunu belirterek Anayasa'nın 141. maddesinin ihlal edildiğini ileri sürmüştür. 4

5 Karar Tarihi : 26/10/ Anayasa nın 36. ve 141. maddeleri gereği mahkemelerin her türlü kararının gerekçeli olması gerekir. Ancak bu hak, yargılamada ileri sürülen tüm iddialara ayrıntılı şekilde yanıt verilmesi gerektiği şeklinde anlaşılamaz. Bu nedenle gerekçe gösterme zorunluluğunun kapsamı, kararın niteliğine göre değişebilir {Mehmet Yavuz, B. No: 2013/2995, 20/2/2014, 51). Kanun yolu incelemesi yapan merciin, yargılamayı yapan mahkemeyle aynı sonuca ulaşması ve bunu aynı gerekçeyi kullanarak veya atıfla kararına yansıtması yeterlidir {Yasemin Ekşi, B. No: 2013/5486,4/12/2013, 57). 22. Somut olayda yapılan açık yargılama sonunda tarafların, davanın sonucuna etkili olabilecek tüm iddia ve savunmalarının tartışılarak verilen kararda hükme ulaşılması için yeterli gerekçe bulunduğu görülmektedir. Kanun yolu incelemesi sonucunda verilen kararda, değerlendirme konusu hüküm ve gerekçesinin uygun bulunduğu dikkate alındığında gerekçeli karar hakkına yönelik bir ihlal olmadığının açık olduğu anlaşılmaktadır. 23. Açıklanan nedenlerle başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik koşullan yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir. b. Yargılamanın Sonucunun Adil Olmadığına İlişkin İddia 24. Başvurucu; mağdur şikâyetinden vazgeçmesine rağmen hakkında lehe hükümlerin uygulanmadığını, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına veya ertelenmesine karar verilmediğini, bu sebeple adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. 25. Anayasa nın 148. maddesinin dördüncü fıkrasında, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlara ilişkin şikâyetlerin bireysel başvuruda incelenemeyeceği belirtilmiştir. Bu kapsamda ilke olarak mahkemeler önünde dava konusu yapılmış maddi olay ve olguların kanıtlanması, delillerin değerlendirilmesi, hukuk kurallarının yorumlanması ve uygulanması ile uyuşmazlıkla ilgili vanlan sonucun adil olup olmaması bireysel başvuru konusu olamaz. Ancak bireysel başvuru kapsamındaki hak ve özgürlüklere müdahale teşkil eden, bariz takdir hatası veya açık keyfîlik içeren tespit ve sonuçlar bu kapsamda değildir {Ahmet Sağlam, B. No: 2013/3351, 18/9/2013, 42). 26. Başvurucu tarafından ileri sürülen ihlal iddialarının yukarıda belirtilen içtihat kapsamında kanun yolu şikâyeti niteliğinde olduğu anlaşılmaktadır. 27. Açıklanan nedenlerle başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik koşullan yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir. c. Makul Sürede Yargılanma Hakkının Edildiğine İlişkin İddia 28. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir nedeni de bulunmadığı anlaşılan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir. 2. Esas Yönünden 29. Başvurucu, hakkında yürütülen yargılamanın makul sürede sonuçlanmaması nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir. 30. Bakanlık, Anayasa Mahkemesinin önceki kararlarına ve bu kapsamda sunulan görüşlerine atfen başvurunun bu kısmı hakkında da görüş sunmamıştır. 31. Makul sürede yargılanma hakkı, adil yargılanma hakkının kapsamına dâhil olup davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılmasının yargının görevi olduğunu belirten Anayasa'mn 141. maddesi de -Anayasa'nın bütünselliği ilkesi gereğimakul sürede yargılanma hakkının değerlendirilmesinde gözönünde bulundurulmalıdır {Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, 38, 39). 32. Davanın karmaşıklığı, yargılamanın kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun davanın hızla 5

6 Karar Tarihi : 26/10/2016 sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususlar, bir davanın süresinin makul olup olmadığının tespitinde gözönünde bulundurulması gereken ölçütlerdir (Güher Ergim ve diğerleri, 41-45). 33. Ceza muhakemesinde yargılama süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken sürenin başlangıcı, bir kişiye suç işlediği iddiasının yetkili makamlar tarafından bildirilmesi veya isnattan ilk olarak etkilendiği arama ve gözaltı gibi birtakım tedbirlerin uygulanması anıdır. Ceza yargılamasında sürenin sona erdiği tarih ise suç isnadının nihai olarak karara bağlandığı tarihtir (Ersin Ceyhan, B. No: 2013/695,9/1/2014, 35). 34. Bu ilkeler temelinde yapılan incelemede başvurucu hakkındaki yargılamanın 18/4/2004 ile 5/12/2013 tarihleri arasında 9 yıl 7 ay 16 gün sürdüğü anlaşılmıştır. 35. Başvuruya konu yargılama sürecinin incelenmesi neticesinde davanın mahiyeti nedeniyle icrası gereken usul işlemlerinin niteliği başvuruya konu yargılamanın karmaşık olduğunu ortaya koymakla birlikte davaya bütün olarak bakıldığında somut başvuru açısından farklı bir karar verilmesini gerektirecek bir yön bulunmadığı ve söz konusu 9 yıl 7 ay 16 günlük yargılama süresinde makul olmayan bir gecikmenin olduğu sonucuna varılmıştır. 36. Açıklanan nedenlerle başvurucunun Anayasa nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir Sayılı Kanun'un 50. Maddesi Yönünden /3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 50. maddesinin (1) ve (2) numaralı fıkraları şöyledir: (!) Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal karan verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir.... (2) Tespit edilen ihlal bir mahkeme kararından kaynaklanmışsa, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosya ilgili mahkemeye gönderilir. Yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmayan hâllerde başvurucu lehine tazminata hükmedilebilir veya genel mahkemelerde dava açılması yolu gösterilebilir. Yeniden yargılama yapmakla yükümlü mahkeme, Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında açıkladığı ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak şekilde mümkünse dosya üzerinden karar verir. 38. Başvurucu TL maddi, TL manevi tazminat talebinde bulunmuştur. 39. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır. 40. Yalnızca ihlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında başvurucuya net TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi gerekir. 41. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 206,10 TL harç ve TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 2.006,10 TL yargılama giderinin başvurucuya ödenmesine karar verilmesi gerekir. V. HÜKÜM Açıklanan gerekçelerle; A. 1. Gerekçeli karar hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA, 2. Yargılamanın sonucunun adil olmadığına ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA, 6

7 Karar Tarihi : 26/10/ Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA, B. Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE, C. Başvurucuya net TL manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE, D. 206,10 TL harç ve TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 2.006,10 TL yargılama giderinin BAŞVURUCUYA ÖDENMESİNE, E. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA, G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 26/10/2016 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi. Başkan Burhan ÜSTÜN Nuri NECİPOĞLU Hicabi DURSUN Rıdvan GÜLEÇ Yusuf Şevki HAKYEMEZ 7