Kadına Şiddet. Nasuh MAHRUKİ. Sevil ATASOY. Aşk bir hipnoz mudur? Eğitimde ve yaşamda koçluk. Erkeklerin sorunu...

Transkript

1 Kadına Şiddet Erkeklerin sorunu... Nasuh MAHRUKİ Herkes Everest e tırmanamayabilir... Sevil ATASOY Kanıt mı arıyorsunuz? Matrakçı NASUH Ölümünden 450 yıl sonra hatırlanan tarihçi Aşk bir hipnoz mudur? Hipnoz bir beyin yıkama durumu değildir. Eğitimde ve yaşamda koçluk İnsanın kendine yolculuğu...

2

3 Gurur Tablomuz LİSANS PROGRAMLARINI KAZANAN ÖĞRENCİLERİMİZ ZÖHRE MELİS CEYHAN İSTANBUL AREL ÜNİ. HEMŞİRELİK ELANUR AYDIN ULUDAĞ ÜNİ. FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ CELAL KARAÇAY BÜLENT ECEVİT ÜNİ. ULUSLARARASI TİCARET VE İŞLETMECİLİK TUĞBA DİVLİ ULUDAĞ ÜNİ. İŞLETME (İ.Ö) GÖKHAN TANGÜÇ CUMHURİYET ÜNİ. İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ DERYA AYVAZ MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİ. TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ KEVSER TURAN MARMARA ÜNİ. SERMAYE PİYASASI BURAK YALÇIN ULUDAĞ ÜNİ. MALİYE (İ.Ö) HAZAL RUKEN BUDAK HARRAN ÜNİ. BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÜLENT YILDIRIM CELAL BAYAR ÜNİ. İLK.ÖĞR. DİN KÜLTÜRÜ VE AH.BİL.ÖĞRET. SÜMEYYA DAŞÇI KIRIKKALE ÜNİ. SOSYOLOJİ ÖMER SARIGÜL ABANT İZZET BAYSAL ÜNİ. İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRET. HALİME IŞIK SAKARYA ÜNİ. İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRET. BÜŞRA SULTAN MERMER ERCİYES ÜNİ. İBRANİ DİLİ VE EDEBİYATI CİHAT CANLI KARADENİZ TEKNİK ÜNİ. İŞLETME (İ.Ö) ADEM MAKAS KARABÜK ÜNİ. KAMU YÖNETİMİ MEHTAP AKÇA ÇANKIRI KARATEKİN ÜNİ. TARİH UTKU UNCU ERCİYES ÜNİ. TURİZM İŞLETMECİLİĞİ(İ.Ö) BURAK HACIOĞULLARI BALIKESİR ÜNİ. ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÜŞRA ÜNAL DUMLUPINAR ÜNİ. SOSYOLOJİ OĞUZHAN ÇALIŞKAN ADNAN MENDERES ÜNİ. MALİYE GÜLŞAH DÖNMEZ İSTANBUL ÜNİ. İKTİSAT(İ.Ö) MERVE AKŞAN KARABÜK ÜNİ. İŞLETME (İ.Ö) GÖNÜL ÖNLER SAKARYA ÜNİ. TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ FURKAN ERTAN MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİ. BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ (İNGİLİZCE) MELİH KARAMAN BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİ. İKTİSAT(İ.Ö) ŞEYMA NUR MACİT KOCAELİ ÜNİ. ELEKTRİK MÜHENDİSLİĞİ(İ.Ö) SİNEM TOPRAK ULUDAĞ ÜNİ. BAHÇE BİTKİLERİ SERAP EFE SAKARYA ÜNİ. İKTİSAT( BAHAR DENİZ MUŞ ALPARSLAN ÜNİ. TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI İPEK YOKSUL ULUDAĞ ÜNİ. BAHÇE BİTKİLERİ BÜŞRA GÜRBÜZ BALIKESİR ÜNİ. FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLİĞİ BANU KORAY AKDENİZ ÜNİ MATEMATİK (İ.Ö) İNCİ ÇAMUR ÇANAKKALE ONSEKİZMART ÜNİ. ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE END. İLİŞ (İ.Ö) FATMA YAŞADIR MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİ. TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI (İ.Ö) BURCU DERİKESEN ULUDAĞ ÜNİ. ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE END. İLİŞ (İ.Ö) MERVE ŞENCAN BALIKESİR ÜNİ. İŞLETME (İ.Ö) MİHRİBAN SELMANLAR ULUDAĞ ÜNİ. İŞLETME (İ.Ö) RAMAZAN GÜMÜŞSOY NİĞDE ÜNİ. İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ (İ.Ö) AKIN DURGUT ÇANAKKALE ONSEKİZMART ÜNİ. ULUSLARARASI İLİŞKİLER (İ.Ö) OZAN ÖZCAN AKDENİZ ÜNİ SİNEMA VE TELEVİZYON ESRA CAN ULUDAĞ ÜNİ. TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI (İ.Ö) EZGİ OKUR BALIKESİR ÜNİ. SEYAHAT İŞLETMECİLİĞİ AYŞE HALEPOĞLU ERZİNCAN ÜNİ. İKTİSAT MERVE ALKAN UŞAK ÜNİ. SOSYOLOJİ YEŞİM KARABULUT CUMHURİYET ÜNİ. HEMŞİRELİK ŞİRVAN ÖZELİF İSTANBUL SABAHATTİN ZAİM ÜNİ MİMARLIK MERVE DEMRKIRAN ÇANAKKALE ONSEKİZMART ÜNİ. ULUSLARARASI İLİŞKİLER (İ.Ö) ALEV KUFACI DUMLUPINAR ÜNİ. İKTİSAT BURCU ADANALI DUMLUPINAR ÜNİ. HEMŞİRELİK METİN TANMĞAÇ MUŞ ALPARSLAN ÜNİ. SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ŞEYMA LAÇİN TRAKYA ÜNİ. SOSYAL BİLGİLER ÖĞR. İLAYDA NARÇIN ULUDAĞ ÜNİ. ULUSLARARASI İLİŞKİLER (İ.Ö) TALHA ZEKERİYA TELLİOĞLU DUMLUPINAR ÜNİ. MALİYE EBRU GÜNDÜZ AFYON KOCATEPE ÜNİ. SOSYOLOJİ (İ.Ö) MUHAMMED EGİCİ BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİ. İKTİSAT(İ.Ö) MERVE KOÇ ATATÜRK ÜNİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ EFRAHİM MURAT GÖKBAŞ ULUDAĞ ÜNİ. ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ (İ.Ö) SUZAN DELİCE HACETTEPE ÜNİ. HEMŞİRELİK RIDVAN SEVİM UŞAK ÜNİ. TARİH (İ.Ö) GURBET BORAN KOCAELİ ÜNİ. REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMALIK EBUBEKİR KAYA UŞAK ÜNİ. İKTİSAT (İ.Ö) HALİL YİĞİT YALOVA ÜNİ. ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE END. İLİŞ (İ.Ö) AYŞENUR AÇIKGÖZ KARABÜK ÜNİ. MATEMATİK M. MÜCAHİT KARAHARMAN KARAMANOĞLU MEHMET BEY ÜNİ. KAMU YÖNETİMİ (İ.Ö) TUĞÇE YILDIZ ULUDAĞ ÜNİ. İŞLETME ÖZGE YILDIZ ANADOLU ÜNİ. SOSYOLOJİ (AÇIK ÖĞRETİM) CANSU ERGÜL AFYON KOCATEPE ÜNİ. İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ (UZAKTAN.E) ÖN LİSANS PROGRAMLARINI KAZANAN ÖĞRENCİLERİMİZ ÖMER YILDIZ ULUDAĞ ÜNİ. ÖZEL GÜVENLİK VE KORUMA (İ.Ö) SEDAT SÜRMELİ ÇANAKKALE ONSEKİZMART ÜNİ. TIBBİ GÖRÜNTÜLEME TEKNİKLERİ (İ.Ö) ÖMER ÇİFTÇİ ULUDAĞ ÜNİ. İŞLETME YÖNETİMİ (İ.Ö) KEREM ULUDAŞ NAMIK KEMAL ÜNİ. BÜRO YÖNETİMİ VE YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI SİNAN CAN GÜLER GİRESUN ÜNİ. BANKACILIK VE SİGORTACILIK (İ.Ö) KÜBRA ŞAHİN NAMIK KEMAL ÜNİ. HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM İSMAİL DEMİRTAŞ SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİ. BANKACILIK VE SİGORTACILIK AYŞE ÇİÇEK ULUDAĞ ÜNİ. YEREL YÖNETİMLER ÜBEYİT BULUT AKDENİZ ÜNİ MALİYE (İ.Ö) OKAN ASLAN ANADOLU ÜNİ. İŞLETME YÖNETİMİ(AÇIK ÖĞRETİM) 1

4 2 KÜLTÜR-EDEBİYAT ve YAYIN KURULU ADINA SAHİBİ Haluk DÜZGÜN Okul Müdürü GENEL YAYIN YÖNETMENİ Hasan KURUTAŞ Müdür Başyardımcısı HALKLA İLİŞKİLER ve REKLAM Okay BİLİR Asude SEVİL BİCAN YAZI İNCELEME KURULU Fatma ÜNAL Emel CÖMERT Tülay AZAR YAYIN KURULU Nilgün DUNAR İlkay KESKİN Reşide DURSUN Ertan ARTAN Burçe GÜNAYDIN M. Deren AYTEKİN FOTOĞRAF Sena SERİN GRAFİK TASARIM B PLANI REKLAM ve TANITIM HİZMETLERİ Barış Mh. Çoruh Sk. No.5 Karasu İş Mrk. K.1 D.1 Nilüfer / BURSA Tel Faks: BASKI KRG MATBAACILIK Selamet Mh. Dr. Sadık Ahmet Cad.Sütçüoğlu Sit. B Bl. No:27/C Osmangazi / BURSA Tel : e-posta : info@krggrup.com Şehit Jandarma Er Selim Koçdemir Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi Bağlarbaşı Mah. Hürriyet Cad. Balkan Sok. No:2 Osmangazi/BURSA Telefon Faks Web İÇİNDEKİLER Kanıt mı arıyorsunuz? Gelin uzmanına soralım... Nasuh MAHRUKİ Herkes Everest e tırmanamayabilir ama herkesin tırmanabileceği bir Everest i vardır... Kadına Şiddet Erkeklerin sorunu... MATRAKÇI NASUH Ölümünden 450 yıl sonra hatırlanan tarihçi BİR OKUL DEĞİŞİR dünya değişir... BENİM KİMYAM Kimya maddeyi ve maddede meydana gelen... NANOPARTÜKÜLLER Nanoteknolojinin diğer yüzü FİLOGRAFİ Cam çivisi ile bobinaj telinin aşkı HALİDE EDİP ADIVAR Kitaplarına sığmayan kadın ANNEME İnsan toprağını kendi kazamazmış... GRAFOLOJİ Kalemin ucundaki siz TUBİTAK PROJEMİZ Kızıl çam kabuğundan boyar madde MOTION CAPTURE Hareket yakalama teknolojisi AŞK BİR HİPNOZ MUDUR? Hipnoz bir trans halidir... SİYAH CİSİM IŞIMASI Klasik Fiziğin İlk Çözümsüz Sorunu DERİN SULARDAKİ TARİH Yaşadığımız toprakların arkeolojik zenginliği... ANA SINIFIMIZ Paylaşımlarımız, heyecanlarımız... KOÇLUK Eğitimde ve yaşamda koçluk... ULU CAMİ Sırlarıyla yaşlanan koca çınar ODYOLOJİ Odyoloji ile ilgili merak ettiklerimiz YAŞAYAMADIĞIM MUTLULUĞUM Keşke her insan sevdiğine kavuşabilse BEN BİR ELEMENT OLSAYDIM Ben bir element olsaydım ne olurdum? ŞİİR SOKAĞI Gitmek istiyorum, sevmek, dostum... ETKİNLİKLERİMİZ Detaylı bakış EĞLENCE Gülmeye hazır mısınız?

5 Değerli Okurlar, Yeniden sizlerle beraber olmanın mutluluğu ve heyecanı içerisindeyiz. Teneffüs adlı dergimiz öğrencilerimizin toplumsal sorunlara ve farklı ilgi alanlarına bakışını dile getirdiği temalardan oluşmakta. Bu temalardan biri de önemli bir toplumsal sorun olan kadına yönelik şiddet. Günümüzde kadına yönelik şiddet, kültürel, coğrafi, dini, toplumsal ve ekonomik sınır tanımayan bir insan hakları ihlali olarak varlığını ne yazık ki tüm dünyada sürdürmekte. Ülkemizde de sık sık gündeme gelen kadına yönelik şiddet haberleri dönemsel olarak toplumca ilgimizi çekse de bir süre sonra ya unutulmakta ya da görmezden gelinmekte. Yasal düzenlemeler ve önlemlerin toplumsal farkındalık yaratmak adına önemli çalışmalar olmakla beraber yeterli düzeyde olmadığını yaşanan olaylardan fark etmekteyiz. Dünya Sağlık Örgütü kadına yönelik şiddeti, cinsiyete dayanan, kadını inciten, ona zarar veren, fiziksel, cinsel, ruhsal hasarla sonuçlanma olasılığı bulunan, toplum içerisinde ya da özel yaşamında ona baskı uygulanması ve özgürlüklerinin keyfi olarak kısıtlanmasına neden olan her türlü davranış olarak tanımlamaktadır. Toplumsal yaşamda kadına yönelik şiddetin, onun bedeni üzerinden, onun adına karar verme güdüsünün kabul edilebilir ve insani olmadığı hepimizce aşikardır. Bunun değişmesi ancak toplumsal, siyasal, ekonomik yaşamda kadının daha etkin ve katılımcı olmasına olanak sağlamak, demokratik uzlaşma kültürünü egemen kılmak ve insana insan olduğu için saygı duymak ile mümkün olabilir. Kadına yönelik şiddete dur demek elimizde; eğitim sayesinde yaratılacak farkındalık, yasal düzenlemelerin ve yaptırımların taviz vermeden uygulanması, kadın algısının bir meta olmaktan çıkarılması ve hak ettiği saygınlığa kavuşturulması hepimizin sorumluluğundadır. 3 Gelecek aydınlık günlere el ele ulaşmak dileğiyle Haluk DÜZGÜN Okul Müdürü

6 Bir okul değişir dünya değişir 4 Bir okul değişir dünya değişir sloganıyla 2013 yılında yola çıktığımızda imkansız gibi gözüken pek çok şey artık bizce mümkün. Enerji kaynaklarımızın verimli kullanılması ve çevre kirliliğinin önlenmesinin ne kadar önemli olduğunu göstermek, öğrencilerimizi çevre çalışmaları konusundaki değişimin bir parçası haline getirmek için başlattığımız çalışmalar meyvelerini vermeye başladı yılında okulumuz öğrencileri evlerinden ya da çevrelerinden getirdikleri cam, metal, kağıt ve plastik başta olmak üzere toplam 10 ton atığı dönüştürmeyi başardı. Bu atıkların geri dönüşümünden elde ettikleri gelirle ortak kullanım alanlarının eski sistem lambaları harekete duyarlı yeni sistemlerle değiştirildi. Bu değişim sırasında tasarruflu ampuller de kullanıldı yılı çalışmalarımız aynı hızla devam ediyor. Bu yılki çalışmalarımızın hedefi su israfının önüne geçmek amacıyla tüm çeşmelerimizi harekete duyarlı bataryalarla değiştirmek. Çevre konusunda edindikleri bilgileri semt sakinleri ile paylaşarak çevre bilincini yaymaya çalışan gönüllü öğrencilerimiz büyük bir merakla dinleniyor. Bir pet şişenin toprakta 800 yıl yok olmadığını, Kızılay ın Mevlana evlerinin 1.5 litrelik 3500 pet şişeden yapıldığını, ODTÜ Mimarlık öğrencilerinin pet şişeleri kullanarak yaptıkları sera projesi ile Amerika da ödül aldıklarını ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi tarafından pet şişelerden çimentosuz beton üretildiğini kendilerini dinleyenlere aktaran öğrencilerimiz okulumuzla birlikte mahallemizde de bir değişim başlatmaya çalışıyor. Biz değişirken yalnız kalmak istemiyoruz. Ulaşabildiğimiz herkesin bakış açısını değiştirerek birlikte değişmeye davet ediyoruz. Yaşadığımız çevreyi koruyoruz; çünkü YAŞAMAYI SEVİYORUZ.

7 Benim Kimyam Kimya, maddeyi ve maddede meydana gelen değişmeleri inceler. Etrafımıza baktığımızda tüm maddeler kimyanın konusudur. İnsanoğlu varoluşundan bu zamana kadar bu maddeleri incelemiş özelliklerini araştırmış ve araştırmaya devam etmiştir. Bugün çok geniş alanlarda kullanılan bu maddeler kimya laboratuvarlarında yapılan çalışmalar sonucunda bazen tesadüfen (örneğin: polietilen) bazen de yıllarca çalışılarak (Madam Curi: Polonyumu bulması) üretilmiştir. Halen de üretilmektedir. Ben de benim dünyamı oluşturan bu maddelerin kaynağına, kimya laboratuvarına girdiğimde kendimden geçtim. Neden mi? Anlatayım. Okulumun laboratuvarına ilk girdiğimde zihnim burnuma gelen kokular hakkında yorum yapmaya çalışıyordu. O kadar çok koku birbirine karışmış, gel de çık işin içinden bakalım. Balon jojelerde hazırlanmış renkli çözeltiler, raflara sıralanmış kimyasal maddeler beni kendilerine doğru çekiyordu. Öğrendiğim temel kimya bilgilerimi kullanmanın zamanı gelmişti. Uygulama ve kendimi geliştirme zamanı. Önce birkaç çözelti hazırladım. Çözeltileri hazırlarken kimyasal maddelerin kendi arasında nasıl sınıflandığını, aradığımı en kısa sürede nasıl bulacağımı öğrenmem gerektiğini fark ettim. Kimyasal maddelerin özelliklerine göre; aşındırıcı, zararlı, kolay alev alan, radyoaktif, toksit vb. gibi sınıflandırıldığını öğrendim. Dikkatimi maddelerin organik ve anorganik maddeler olarak ikiye ayrılması çekti. Anorganik maddeleri oluşturan element sayısı çok olduğu halde oluşan bileşik sayısının az olduğunu gördüm. Peki milyonlarca organik madde bulunmasının sırrı ne? Araştırdım; temel element KARBON çıktı. Hepsi karbon elementinin dört bağ yapması ve etrafına hidrojen, oksijen, azot, fosfor, kükürt gibi elementleri bağlayıp dallanıp budaklanmasıyla oluşuyormuş meğer. Alkanlar, alkenler, alkinler, benzen ve türevleri, alkoller, eterleyiciler, aldehitler, ketonlar, organik asitler, aminler, amidler derken sayı milyonları buluyor. Organik maddeler doğal ve yapay maddeler olarak ikiye ayrılıyormuş. Bitki ve hayvanlarda doğal olarak bulunurken yapay olanlar kimya laboratuvarlarında elde ediliyor. Karbon atomları arasındaki ikili bağlardan ve üçlü bağlardan birinin, ikisinin açılarak veya küçük molekülerin yapıdan ayrılarak yeni atomlarla bağlanıp uzun zincir oluşturmasıyla polimerleri meydana getiriyorlar. Polimerler yaşantımızın vazgeçilmezleri teflonlar(politetrafloretilen) mutfakta, gözlükte (polietilen), naylon(poliamid), plaksiglas (etilendiamin), ayakkabı (kauçuk) PVC (polivinilklorür) vb. Kimya laboratuvarına girmişken deney yapmadan çıkamam elbette. Organik maddenin varlığını deney yaparak anlamalıyım. Organik maddelerde geçekten karbon atomu var mı incelemeliyim? İki deney tüpü aldım. Birinci kuru deney tüpünün içine bir miktar organik madde (şeker) ve CuO karışımı, ikinci tüpe yaklaşık 5ml Ca(OH)2 (kireç suyu) koydum. İki tüpü lastik tıpa ve cam boru ile birleştirdim. Cam borunun ucunu kireç suyunun içine kadar yerleştirdim. Düzeneği kurduktan sonra organik madde bulunan tüpü ısıtmaya başladım. Tüpün içindeki maddeler ısındıkça cam borudan gaz çıkışının olduğunu ve çıkan gazın kireç suyunu bulandırdığını gözledim. Kireç suyunun bulanması CO2 (karbondioksit) gazından. Bu durum bize organik maddemizde karbon elementinin olduğunu gösteriyor. Yaptığım deney bilgilerimin pekişmesini sağladı. Kimyaya olan ilgimi biraz daha arttırdı. Artık bana düşen araştırmalarımı geliştirmek. Kimya dünyası beni bekliyor. Bu arada diğer laboratuvardan gelen Reşide öğretmenim ve öğrencilerinin sesine kulak kabartıyorum. Bana geçen yıl yaşadıklarımı hatırlatıyor. ---Çocuklar biraz daha hızlı yazar mısınız! --- Ama hocam siz de çok hızlı söylüyorsunuz. ---Hocam yetişemiyoruz. ---Hocam elime felç indi. --- Hocaam! --- Hoc --- Ho --- Yazmıyorum. Aycan DAĞ - 11 KA 5

8 KANIT mı arıyorsunuz?...gelin uzmanına soralım 6 Prof. Dr. Sevil ATASOY

9 Prof. Dr. Sevil Atasoy 1949 da İstanbul da doğdu. Alman Lisesi ve İstanbul Üniversitesi Kimya Fakültesi nden mezun oldu, biyokimya alanında uzmanlık ve tıp bilimleri doktorası yaptı. Olay yeri inceleme, kriminal laboratuvarların gelişmesi ve DNA analizlerine katkısı nedeniyle ulusal ve uluslararası ödüller aldı. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi nde öğretim üyeliğinin yanı sıra, arasında Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu Kimyasal Tahliller İhtisas Dairesi Başkanlığı nı, İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü nün yılları arasında müdürlüğünü yürüttü ve 2009 a kadar öğretim üyeliğini sürdürdü arasında, Hürriyet gazetesinde haftalık adli bilim yazıları kaleme aldı. Prof. Atasoy, arasında Birleşmiş Milletler Uluslararası Uyuşturucu Kontrol Kurulu üyeliği yaptı ve kurulun başkanlığını üstlendi. Atasoy ayrıca, Masumiyet Projesi nin yürütücüsü, Kanıt Bilişim Yayıncılık ve Danışmanlık şirketinin sahibidir. Kusursuz cinayet yoktur. diyen adli bilimler ve kriminalistik uzmanı Sevil ATASOY sorularımızı yanıtladı Türkiye sizi Kanıt programı ile tanıdı. Programı hazırlarken bu kadar beğenileceğini tahmin ediyor muydunuz? Açık söylemek gerekirse ülkemizde, hatta dünyada ilk olan bu projenin nasıl algılanacağını bilemiyordum. Aralarda ve bölüm sonunda benim bilgi vermem konusu yapımcımız Abdullah Oğuz un fikriydi ve bu formatın izleyici tarafından kabul göreceğine inanmıştı. Programı yapmak sizin düşünceniz miydi yoksa teklif olarak mı geldi? Başlarken hiç tereddütleriniz oldu mu? Tereddüdüm olmadı, ancak çok heyecanlandığımı söylemem gerek. Suçluları teşhiste kullanılan özel yöntemlerin detaylarıyla anlatılıyor olması, suç işleyenlerin daha profesyonel davranmalarını sağlamaz mı? Sizce böyle bir etkisi olmuş mudur? Bu konu ile ilgili olarak gerçekleştirilen çok sayıda araştırma var. Suçluların sorgusunda herhangi bir roman, film ya da diziden etkilenip etkilenmedikleri soruluyor. İstatistiksel açıdan anlam taşıyan bir bağlantı bulunabilmiş değil. Birinin canına kıymayı kafaya koyan bir beyin, Dur bakalım bir sonraki bölümü izleyeyim, belki daha ilginç bir cinayet yöntemi öğrenirim. diye beklemez. Üstelik, geride delil bırakmamış bir katil de bulunmaz. Sorun, o delilleri bulamayanlardadır. Yeni programlarınız başladı, içerik olarak biraz bahseder misiniz? Şu sıralar tartışma programları yapıyorum, adli bilimlerin farklı alanlarında 3-4 uzmanın konuk olduğu programlar. Biliyoruz ki Kimya Bölümü mezunusunuz. Sizi Adli Tıbba yönlendiren neydi? Tıp tarafı mı, yoksa adli kısım mı sizi daha çok etkiledi? Ne biri ne de diğeri. Ben akademik kariyerimi biyokimya konusunda yürüttüm. Biyokimya alanında alt yapı eksiklerinin fazlalığı nedeniyle adli bilimlere yönlendim. Bu arada babam Prof. Dr. Şemsi Gök ün de 70 li yıllarda Adli Tıp Kurumu başkanı olan bir patoloji ve adli tıp uzmanı olduğunu da belirtmeden geçemeyeceğim. Sizce bir kriminologda bulunması gereken en belirgin özellik ne olmalıdır? Kriminoloji suç bilimi, kriminalistik suç delillerinin bilimsel yöntemlerle incelendiği bilim dallarıdır. Temelde kriminalistik ile ilgileniyorum ama geçen yıllarda bir sosyal bilim dalı olan kriminoloji ile ilgili de bilgi edinme fırsatı buldum. Titiz, dikkatli ve ayrıntıcı olmalısınız. Kriminal laboratuvarlarında hangi meslek grupları çalışmaktadır? Kimyacıdan, moleküler biyoloğa, coğrafyacıdan, diş hekimine fen ve tıp bilimlerinin bütün dalları kriminalistik uygulamalarına destek verir. Kriminal laboratuvarlarında hangi bölümler bulunur? Kriminal laboratuvarlarda her dal bulunmayabilir. Tam teşekküllü olanlar genelde başkentlerdeki merkez laboratuvarlardır. Ancak genellikle parmak izi, balistik, patlayıcı madde analizi, kimliklendirme (DNA), uyuşturucu madde (narkotik) bölümleri hepsinde bulunur. 7

10 Sonuçlar, tabii ki kesinlik içerir, ama sonuçların aksine kalbinizin farklı şeyler söylediği oluyor mu? Hiçbir şey apaçık ortada görünen kadar aldatıcı değildir. İntihar gibi gösterilen cinayetler, doğal ölüm gibi duran intiharlar olabilir. Dolayısıyla suçla mücadelede ne sezgilerin, ne ön yargıların, ne tahminlerin, ne duyguların, ne medyum ve falcıların yeri vardır. En güçlü yönüm dediğiniz bir yönünüz ve varsa en beğenmediğiniz yönünüz nedir? En güçlü yönüm ayrıntı düşkünlüğüm, kuşkuculuğum ve çok çalışmak. En beğenmediğim yönüm yine ayrıntı düşkünlüğüm, kuşkuculuğum ve çok çalışmaktır. Birçok ülkede bulunmuş ve oralarda da adli tıp konusunda hep en başarılı kişiler ile çalışmışsınız. Bu alanda en başarılı ülke hangisidir? 8 Kriminal laboratuvarlarında hangi tür analizler yapılıyor? İnorganik ve organik kimya analizlerinde kullanılan tüm teknikler, analitik kimya, fizikokimya, enstrümantal analiz gibi dalların tüm prensipleri kendine yer bulur. Okulumuzda başarılı bir Kimya Bölümümüz var. Kimyanın kriminolojideki yeri nedir? Örneğin bir kimyager hangi çalışmaları yapar? Kimya değil ama biyokimyanın kriminolojide yeri vardır. Bir dizi biyokimyasal değişikliğin ya da genetik özelliklerin suç ile ilgili bağlantısını incelerler. Kimyacıların kriminalistiğe, yani suç delillerinin incelenmesine katkısı bulunur. Bir tozun uyuşturucu olup olmadığı, uyuşturucu ise niteliği, derişimi, varsa diğer katkı maddelerinin niteliği ve oranı kimyacılar tarafından analizlenir. Bu şekilde hiç beklenmeyen bir noktadan bir ipucu çıkıyor olmasını neye yorumlarsınız? Doğal adalet mi? Yoksa uzmanın şansı mı? Uzmanın şansından ziyade dikkati, bilgisi, deneyimi ve analitik düşünce yeteneği demek daha doğrudur. Sonuçları tahmin edebiliyor musunuz? Sezgisel yönün güçlü olması bu meslekte daha çok başarı getirir mi? En başarılı ülkeden ziyade en başarılı beyinlerle karşılaştım. Bu yüzden bir ülke çok başarılıdır diyemem. Başarı genellikle kişilerle ilgili. Ülkemizde durum nedir? Biz dünya ülkelerinin neresindeyiz? Pek çok konuda birçok ülkenin ilerisindeyiz. Parmak izi veya DNA bankası kurulması olayına nasıl bakıyorsunuz? Parmak izi bankası zaten on yıllardır var, DNA bankası da AB kriterleri içerisinde bulunduğundan yakında kurulmak zorunda. Yazılarınızdan birçok tehlikeli suçlu ile de görüşmeler yaptığınızı anlıyoruz, biraz korkutucu değil mi? Neler hissediyorsunuz o kişilere bakınca, ilk gözlediğiniz bu suçu nasıl işledikleri mi, yoksa ruh halleri midir? Korkutucu değil. Neden bu suçu işlediğini anlamaya çalışmak, yeniden suç işlenmesini önlemek açısından önem taşıdığından bu tür görüşmeler çok değerli.

11 İşiniz insan psikolojisiyle çok paralel. Bu alanda da çalışmalarınız var mı? Psikoloji lisansı yapmış, yüksek lisans ve doktora öğrencilerim oldu, bu nedenle adli psikolojinin temel prensipleri ile ilgilendim. Bir kişinin şüpheli veya suçlu olması arasındaki ince çizgide durmaktasınız. Kitaplarınızda, yapılabilecek çok küçücük bir hatadan dolayı masum bir insanın suçsuz yere hapiste ömrünü tüketmesinin sorumluluğuna sürekli vurgu yapmaktasınız. Bir insanın hayatında bu kadar büyük bir rol oynamak, sizin hayatınızı nasıl etkiliyor? Kesinlikle emin olmadan, hiçbir şeyin altına imza atmamak şeklinde kendini gösterir. Emin adımlarla ilerlemek zorundasınız. Kitaplarınızda gençlerin ibret alacağı birçok olay var. Onlar için gerçekten uyarıcı nitelikteler. Bir de kitaplarınızda rastladığımız bazı satır arası notlarınız var ki bir eğitim kurumu olarak biz onları çok önemsiyoruz. Sizin engin tecrübelerinizin ve örnek alınacak çalışma prensiplerinizin vurguları, örneğin bir kitabınızda; Meslek yaşamımda bir sorunla karşılaştığımda, yeryüzünde konuyu en iyi bilen kişi kimse, onu bulup ona danışmışımdır. diyorsunuz. Gerçekten her zaman işi en iyi bilen kişilerden öğrenme azmi, bize yaptığınız işe verdiğiniz önemi gösteriyor. Bu konuda gençlerimize ne gibi tavsiyeleriniz olabilir? Başarınızın kaynağı başka temel prensipleriniz var mı? Yaptığım işim sorumluluğu çok ağır, bu yüzden çok dikkatli olmak, karar vermeden önce üzerine bir gece uyumak ve acele işe şeytan karışacağını akıldan çıkartmamak gerekir. Dünyada olan biteni gün gün takip edecek bir bilgi akışına sahip olmalı ve olabildiğince fazla sayıda yabancı dil öğrenmelidir. Son olarak Bilmiyorum ya da Karar veremedim demekten utanmamalıdır. Yıllar önce başımdan geçen bir olayı paylaşmak isterim. Adli Tıp Kurumu nun Kimya Dairesi ni yönettiğim ilk yıllarda en önemli sorun, iç organ parçalarında zehir aramaktı. Otopsi sonrası kavanozlar içinde tarafımıza gönderilen kalp, karaciğer, mide sıvısı ve akla gelen daha pek çok örnekte bu amaçla kullanılabilecek hızlı, güvenilir ve ucuz bir yöntem arıyordum. 80 li yıllarda bu işin ustası, Almanya nın Erlangen Üniversitesi nden Marika Geldmacher von Mallinckodt tu ve ben soluğu onun yanında almıştım. Türkiye ye dönerken el çantamın içerisinde gümrük yetkililerine hitaben bir mektup ve ağzı pamukla kapalı erlenmeyer adını verdiğimiz iki cam kap vardı. Mektupta Bunlar laboratuvar koşullarında üretilmiş drosophila melanogaster dir ve hastalık taşımıyorlar diye yazılıydı, kavanozlarda da, altın değerinde yüzlerce sirke sineği. Bu sihirli sineklerden birkaçını, kapalı bir kap içindeki iğne ucu kadar iç organ parçasının yanına bırakıveriyordunuz, birkaç saat içinde ölürse, kişinin zehirlendiği anlaşılıyordu. Sinekler çok duyarlıydı, yöntem çok basitti, hızlı ve ucuzdu. Aradığımızı bulmuştuk, toksikoloji biriminde çalışan sevgili Ümit, Cabbar, Murat, Sevgi, Erdoğan ve daha niceleri havalara uçuyorduk. Mallinckodt un bana öğrettiği gibi sineklere yem ve su veriyor, çoğaltıyor, bir kaptan diğerine aktarıyor, büyük bir keyifle işimizi sürdürüyorduk. Bir süre sonra sinekler ölmemeye başladı. Zehirlendiğinden kesinlikle emin olduğumuz olgularda bile kıllarını kıpırdatmıyor, organları yiyip bitiriyor, yaşamlarını sürdürüyorlardı. Fareleri tarım ilacı ile zehirledik, sinekleri iç organlarının yanına bıraktık. Bana mısın demiyorlardı. İşin sırrını çok sonra çözebildik. Alman sineklerine verdiğimiz Terkos suyu, birkaç kuşak sonra, onları zehirlere karşı dirençli Türk sineği haline getirmişti. Sinek sevdamız böylece bitti, biz de eski tas, eski hamam; uzun, pahalı ve zor yöntemlerle zehir aramaya geri döndük. Bize vakit ayırdığınız için teşekkür ediyoruz. Derya ETİĞ-11/A Merve ZENGİN-11/A Zeynep KARAKUŞ -11/A 9

12 Nanoteknolojinin Diğer Yüzü: Nanopartüküller 10 Nanoteknoloji bazı bilim adamlarına göre geleceğin bilimi, insanlığı uzay çağına taşıyacak özelliğe sahip, kontrollü kullanılması gereken tehlikeli bir bilimsel gelişme. Nanoteknoloji maddeyi atomik ve moleküler seviyede kontrol etme bilimidir. Nano kelimesi Yunanca nannos kelimesinden gelir ve küçük yaşlı adam veya cüce anlamı taşır. Bir nanometre metrenin milyarda biridir. Başka bir ifade ile; insanın saç kılının 80 binde biri büyüklüğündedir de Taramalı Tünelleme Mikroskobunun; Gerd Binnig ve Gerhard Rohrer tarafından keşfiyle, atomların yerlerini değiştirmesini ve maddeyi nano boyutlarda izleme imkanı doğmuş ve böylece nanoteknoloji hayatımıza girmiştir. İki bilim adamı bu buluşlarından dört yıl sonra Nobel Ödülü ne layık görülmüşlerdir. Maddeler nano boyutta farklı ve olağanüstü davranışlar gösterir. Olağan halde ışığı ve elektriği iletmeyen maddelerin, nano boyutta tam tersi özellikler göstermesi ve olağan boyutta sert olmayan maddelerin nano boyutta elmastan bile sert olmalarının anlaşılması nanoteknolojiyi ilgi çekici hale getirmiştir. Malzemeler nano düzeyde küçültüldüğü zaman, normalde görmediğimiz yeni üstün özelliklerin ortaya çıkması; böylece üretilen nano teknoloji ürünlerinin daha dayanıklı, daha hafif ve daha hassas özellikle donatılmış olması günümüzde nano teknolojiyi ön plana çıkarmıştır. Nanoteknoloji ile atomlar veya moleküller tek tek alınıp hassas şekilde birleştirilerek istenen ürün elde edilir. Tıpkı yap-boz oyununda parçaların birleştirilerek istenen şeklin oluşturulması gibi. Atomlar özelliklerini dizilişlerinden alırlar. Atomları hareket ettirebilecek boyutlarda aletler geliştirilebildiği takdirde, doğadaki atomik dizilim taklit edilerek her şey kopyalanabilir. Maddeleri farklı kılan; en küçük birim olan atomların dizilişlerindeki çeşitliliktir. Atomları hareket ettirebilecek teknoloji ile bu çeşitliliğe bir ölçüde ulaşılabilir. Sözgelimi kömür moleküllerindeki atomları düzenleyebilirsek aynı moleküllerin farklı bir dizilimi olan elmas elde edebiliriz. Bir milyon sinema filmi alabilen DVD yapabiliriz. İnsan vücudunda hastalıklı dokuyu bulup iyileştirebiliriz. Ameliyat yapabilen nano robotlar, insan beynine ek nano hafızalar, kirliliği önleyebilecek nanopartüküller, 50 kat daha hafif ve çok daha dayanıklı malzemeler yapmak nanoteknoloji ile mümkün olacaktır. Her yeni gün, yeni bir nanoteknoloji ürün kamuoyuna sevindirici bir gelişme olarak lanse ediliyor; rujlar, boyalar, hasta hücreleri robot gibi tedavi eden haplar bunlardan sadece birkaçı Yaşamımızda çığır açtığı ve kolaylık sağladığı iddia edilen bu teknolojinin yeni ürünü Mucize Su oldu. Basında geniş yankı bulan suyun, tehlikeli organizmaları hücre duvarında delikler açarak öldürdüğü belirtiliyor. Doğru, nano ürünler, hücre duvarını delebiliyor... Hücrenin boyutlarıyla kıyaslandığında, bir nano parçacık, araba içinde kaybolmuş bir karınca gibidir! Dolayısıyla bu parçacıklar, hücre içinde rahatlıkla dolaşabilmekte, gerekli düzenlemeleri yapabilmektedirler. Hedeflenen nokta, hastalıklı bölgeye yönlendirilen atomların, süratle nüfuz ederek hasta hücrelerin yerine geçmeleridir. Böylece acısız ve ağrısız tıbbın kapıları açılmış olacaktır. Vücuda iletilen nano-cerrahlar; virüslere, bakterilere ve sinir sisteminde tahribatlara yol açan asitlere meydan vermeden, bağışıklık sisteminden daha etkili olacaklardır. Tüm bu güzelliklerin yanında bu atomlardan üretilen basit bir kremin bile, deri üstünden insanın vücuduna hızla nüfuz edip, ciğerlerde nasıl büyük tahribatlara yol açtığı sorusu, pek az bilim adamı tarafından dikkate alındı. Nano partüküller tehlikeli olabilir mi?

13 Kullandığımız bir çok nanoteknolojik ürünün insan sağlığı üzerine muhtemel olumsuz etkilerinin daha fazla araştırılması gereklidir. Böyle bir kuşku olduğunu bilelim ve şimdiden uyanık olalım, kullandığımız birçok şey masum değil! * Dizel makinelerde, güç fabrikalarında ve ateşli makinelerde kullanılan, ultra küçük zerreler, insanların akciğerlerinde, büyük hasara neden olabilirler. Çünkü içlerinde metal ve hidrokarbon barındırmaktadırlar. * Nano-zerreler, mikroskobik boyutlarda oldukları için, deriden vücuda, oradan ciğerlere ve sindirim sistemine kolayca ulaşabilirler. Bu durum hücreye zarar veren özgür radikallerin üremesine neden olabilir. * İnsan vücudu, temas ettiği doğal her maddeye toleranslıdır. Fakat zehir içeren hiçbir maddeye bağışıklığı yoktur. * Gözle görülebilen öldürücü atıklardan, yılda üç bin kişi ölmekte iken, tozdan küçük bu zerrelerin yüz binlerce insanın ölümüne neden olma riski üzerinde durulması gerekiyor. Kaldı ki, bu teknolojiyle gen transferi, enzim değişimi ve yüzeyler üzerinde lokal değişiklikler yapılması durumunda; risk, kontrol edilebilir düzeylerin de üzerinde olacaktır. * Nano atomlar, kendini temizleyen boya, cam ve yüzeyler olarak sanayinin nabzını tutmaya başlamıştır. Ayrıca nano-zerrelerden, kirli sulardaki zararlı bileşenleri zararsız hale dönüştüren mikro kapsüller imal edilmekte ve çevre tarafından tüm diğer yan etkileri göz ardı edilerek emilmeye bırakılmaktadır. * Bazı testler, bu teknolojinin verdiği zararları bilimsel çalışmalarla ortaya koymaktadır. Duke Üniversitesi nden Eva Oberdorster in, nano-atom zararları üzerine yaptığı bir çalışma buna örnektir. Oberdorster bir su tankını balıklarla doldurmuş, nano-atomların balıkların beyninde hasarlara neden olduğunu tespit etmiştir. Bu zararlar oksidatif zararlardır. Normalde beyindeki kan bariyerini, hiçbir zerre aşamamaktadır. Fakat nano-atomlar, sinir hücreleri aracılığı ile beyne sızabilmektedir. Bu örnekler çoğaltılabilir. Yine de nanoteknoloji araştırmacıları, teknolojinin potansiyel tehlikelerini tespit etmekte pasif kalmaktadırlar. * Nano materyallerin besin zincirine geçmesi halinde, insan bedenine alınan bu yiyeceklerin zararlarının da incelenme gereği ortaya çıkmıştır. Rice Üniversitesi nin bilim adamları, nano-materyallerin, proteinler üzerindeki etkilerini incelemişlerdir. Protein, nano-materyal yüzeye bağlandığında, proteinin yapısının ve fonksiyonun değiştiği görülmüştür. * Kolorado Bilim Konferansı nda, bir tuz zerresi üzerine monte edilebilecek bilgisayar projesi ve bunda başarılı olunduğu takdirde, gelecek adımın sinek büyüklüğündeki bir robot-böcek yapımı olduğu dünya basınına açıklanmış, buluş büyük ilgiyle karşılanmıştır. Esasen, hamam böcekleri üzerine yerleştirilen mikro-makinelerin, gayet başarıyla kullanıldığı, bunların özellikle casusluk faaliyetlerinde kullanılabileceği ispatlanmıştır. İstihbarat,casusluk ve savaş teknolojilerinde nanoteknolojinin kullanımı, ciddi potansiyel taşımaktadır ve bu alana devrim niteliğinde katkılarda bulunacaktır. Bu devrimden sonra, mucizevi sularla bize hamam böceği muamelesi yapılmayacağına kim garanti verebilir? * İnsan DNA sını tamir eden nano robotlar, hasar da verebilir. Kimyasal silahlar, nano yapılarla yeniden ele alınabilir. Klonlamalar, üstün niteliklere sahip askerler ve robot beyinli insanlar yaratabilir. Kullandığımız bir çok nanoteknolojik ürünün insan sağlığı üzerine muhtemel olumsuz etkilerinin daha fazla araştırılması gereklidir. Böyle bir kuşku olduğunu bilelim ve şimdiden uyanık olalım, kullandığımız birçok şey masum değil! Fatma ÜNAL Kimya Teknolojisi Alan Şefi 11

14 Herkes Everest e tırmanamayabilir ama herkesin tırmanabileceği bir Everest i vardır. Nasuh MAHRUKİ 12 Nasuh MAHRUKİ 21 Mayıs 1968 yılında İstanbul da doğmuş, ilk ve orta öğrenimini Şişli Terakki Lisesi nde tamamladıktan sonra 1992 de Bilkent Üniversitesi İşletme Fakültesi nden mezun olmuştur. Sovyet Asya nın 7000 metreden yüksek beş tırmanışını da tamamlayarak, Rusya Dağcılık Federasyonu tarafından KAR LEOPARI unvanı verilen MAHRUKİ, Everest Dağı na tırmanan ilk Türk, dünyadaki ilk Müslüman dağcı ve YEDİ ZİRVELER projesini tamamlayan dünyanın en genç dağcısıdır metreden yüksek Cho Oyu, Lhotse ve K2 dağlarına oksijen desteksiz olarak tırmanmıştır. Yaşamına şimdilerde profesyonel sporculuk, yazarlık ve fotoğrafçılığı sığdırdığı gibi; dağcılık, mağaracılık, yamaç paraşütü, aletli dalış, motor sporları, yelken ve bisiklet sporlarından da geri kalmamış, 2009 yılında, Himalayalar da Bhutan Krallığı na yaptıkları bir motosiklet yolculuğu sırasında geleneksel bir düğün töreniyle Mine MAHRUKİ ile evlenmiştir. Dokuz aylık Barlas isimli bir erkek çocuğa sahip sıra dışı bir insandır. Bursa Kitap Fuarı nda tanışma fırsatını bulduğumuz Nasuh MAHRUKİ ye zaman darlığı nedeniyle aklımızdan geçen pek çok soruyu yöneltemeyeceğimizi anlayınca çok üzülmüştük. Ancak kendisi gösterdiği alçak gönüllük ile bizimle telefon numarasını paylaştı. Kendisiyle yaptığımız görüşmeyi ve sorularımıza aldığımız cevapları sizlere aktarıyoruz. İyi bir üniversitede, iyi bir eğitim aldığınız halde, neden bu kadar riskli bir hayat tarzını seçtiniz? Yaptığım şeyi seviyorum. Seçim konusuna gelince, seçimlerimi her zaman seçmediklerime de bakarak değerlendirmeyi daha uygun buluyorum. Çünkü her seçim, başka şeyleri seçmeyiştir aslında. İnsan bir şeyi seçtiği zaman, onun alternatifi olan her şeyi seçiminin dışında tutuyor demektir. Bence neyi seçtiğimiz değil de, neleri seçmediğimizi de görerek, hayatımızı çok daha sağlıklı değerlendirebiliriz. Her seçim bir fedakarlıktır. Bugüne dek gerçekleştirdiğim riskli dağ tırmanışlarını seçerken, terazinin öbür kefesine de sağlığımı, geleceğimi, hayallerimi, ümitlerimi ve sevdiklerimle paylaşımlarımı koydum. Terazi öyle ya da böyle hep dağın kefesinde daha ağır bastı. Çünkü dağın kefesinde, ilk bakışta görünmese de, anımsamak, öğrenmek ve bilmek vardır. Hiçbir şey bundan daha değerli olamaz. (Yeryüzü Güncesi)

15 Başarınızın temel kuralı nedir? 12 yıllık aktif spor hayatımda öğrendiğim çok net bir şey varsa, o da kişinin kendini tanımasının gerekliliği ve önemidir. Profesyonel olarak uğraştığım riskli sporlar ve gezme fırsatı bulduğum ilginç coğrafyalar ve kültürler sayesinde hasbelkader fark ettiğim sonuçları, aslına bakarsanız herhangi bir işletme ya da yöneticilik kitabında aynen bulmak mümkün. Bence burada işin asıl ilginç tarafı; dayanıklılık, disiplin, yüksek konsantrasyon, kararlılık ve takım çalışması gerektiren, yüksek risk faktörü içeren bir spor dalında başarılı olmak için ihtiyaç duyulan kriterlerin tamamının; iş hayatında, sosyal hayatta, hatta herhangi bir aktivitede başarılı olmak için gereken faktörlerle bire bir aynı olması. Buradan şu sonucu çıkarıyorum. Başarının temel kuralı, doğru yaklaşım ve doğru metotların kullanılması. (Yeryüzü Güncesi) Bugüne dek dünyanın en iyi dağcılarından olan pek çok arkadaşınızı bu uğurda kaybetmiş birisi olarak neler hissediyorsunuz? Hepsinin, sıradan insanların asla anlayamayacağı bir tutkuyla aradıkları gerçeği, geçişlerinden hemen önce, son anlarında kavradıklarına ve yüksek bir bilinçle dünyamızdan ayrıldıklarına inanıyorum. Zamanı gelmeden gökten düşen bir yağmur damlası bile yere değemez. Aslında onların her biri, geçiş zamanları geldiğinde bunu büyük bir olgunlukla kabul eden yüksek ruhlardır. Oysa bazıları onların çılgın, kaçık, amatör, hatta acemi olduğunu düşünür. Bu bir yanılgıdır. (Yeryüzü Güncesi) Kayıplarınızdan biri de İskender Iğdır ın ölümü, bu sizi çok üzmüş olmalı. Bu olaydan sonra Ağrı Dağı na tekrar tırmandınız mı? İskender Iğdır çok sevdiğim değer verdiğim bir arkadaşımdı. İskender in ardından her sene onun anısına şubat ayı sonunda Ağrı Dağı na tırmanış yapıyoruz. Dağcılıkta birilerinin kurtulması için, birilerinin ipi kesmesi durumundan bahsedilir. Böyle bir durum hakkında sizin yorumunuz nedir? Bu durumla ilgili bilinen en popüler gerçek olay Joe Simpson ve partneri Simon Yates in başına gelen durumdur. Dağcılık tarihinde bir, hadi bilemediniz iki kere yaşanmış bir olaydır, yoksa ikide birde dağcıların karşılaştığı bir durum değildir. İp kesmek diye bir olay yoktur. Dağcılar iplerini kesmez, dağcılar ipleriyle hayata bağlanırlar. İp ekip arkadaşlarını ve kişiyi yaşama bağlamak için vardır. 9 aylık bir oğlunuz olduğunu ifade ettiniz. Oğlunuzun da sizin gibi bir dağcı olmasını ister misiniz? Barlas ın ne istediği önemli, ben bu işten çok zevk aldım o ne isterse o olacak. Peki oğlunuz da sizin gibi Everest Dağı na çıktığını düşünürsek acaba arkada kalan bir baba ve bir dağcı olarak ne düşünürdünüz? Herhalde çok büyük bir heyecanla dönüşünü beklerdim. Heyecanlanmamak mümkün değil. Bursa denilince aklınıza ne geliyor? Bursa çok güzel, yeşil ve gelişmiş şehir. İnsanı da bir o kadar medeni ve sosyal Uludağ insanların sosyalleştiği tatil yaptığı eşsiz bir yer yılı aralık ayında Uludağ Keşiştepe de yapılan bir arama kurtarma operasyonunda ilk defa AKUT adını kullanarak yer aldık. Bursa ve Uludağ denilince aklıma ilk bu geliyor. Soyadınızın hikayesini Vatan Lafla Değil Eylemle Sevilir adlı kitabınızda anlatıyorsunuz. Bir kez daha paylaşır mısınız? 200 yıldan fazladır İstanbul da yaşayan köklü ve varlıklı bir aileden geliyorum ve hem ailemden hem de Türklüğümden büyük gurur duyuyorum. Büyükbabamın büyükbabasının babası, 1822 yılında Sakız Adası nda çıkan Rum isyanını bastıran ve Sultan II. Mahmud un, dönemin Deniz Kuvvetleri Komutanı olarak kendisine verdiği bu görevi eksiksiz yerine getirdikten sonra, burada şehit düşen (Nasuh oğlu) Kaptan-ı Derya Ali Paşa dır. İsyan bastırıldıktan ve bütün kontrol Osmanlı donanmasına geçtikten sonra, Osmanlıların sancak gemisini ateş kayıklarıyla düzenlediği saldırıda yakmayı başaran ve Yunanlıların Kara Ali dediği büyük büyük büyük dedemi şehit eden Kanaris adlı gözüpek Yunan denizci, kendi ülkesinin milli kahramanlarından biridir. Sakız Adası nın en büyük meydanındaki en büyük heykel, bu olayın anısına dikilmiş Kanaris in heykelidir. Bugün ailemizin soyadı olan Mahruki, yani yanarak ölen, yanmış anlamındaki Osmanlıca kelime de bu olaydan ailemize şerefli bir miras olarak kalmıştır. AKUT, Türkiye de köklü bir paradigma, zihin haritası değişiminin öncüsü oldu. Birçok sivil toplum örgütü ile kamu ve özel sektör kuruluşlarının bakış açılarını, arama kurtarmaya yaklaşımlarını değiştirdi. Afet zararlarının azaltılması konularında da önlem alma, hazırlıklı olma ve korunma kültürü anlayışını gündeme getirdi. Acaba Akut çalışmalarına ne şekilde destek verebiliriz? Bursa da AKUT; Abdullah NİSANCIOĞLU liderliğinde çalışmalarını sürdürmektedir. Maddi olarak destek olmak şart değil, ekibe dahil olunabilir. Gönüllü olarak çalışmalarda yer alınabilir. Bize vakit ayırdığınız için teşekkür ediyor, yaşamınızda mutluluklar ve de bundan sonraki hedeflerinizi yerine getirebilme anlamında başarılar diliyoruz. 13 Meryem KORKMAZ - 11 KA

16 Cam Çivisi ile Bobinaj Telinin Aşkı, Filografi Nalburların tozlu raflarında görmeye alıştığımız çiviler ile bobinaj ustalarının vitrinlerinde işe yarayacakları günü bekleyen bobinaj tellerinin bir araya getirmek, getirip de inanılmaz güzellikler ortaya çıkarmak kimin aklına geldi bilmiyoruz. Bildiğimiz bir şey var, o da her görenin dönüp dönüp baktığı bu eserlerin nasıl yapıldığını araştırmadan duramayacağımız. Unutulmaya yüz tutmuş el sanatlarını araştırırken BUSMEK kurslarında filografi eğitiminin de verildiğini görünce iletişim kurduğumuz Nermin ALPTEKİN bize bu sanatın inceliklerini kısaca anlattı. Nermin Hanım Filografi nedir? Ahşap bir zemin üzerine çakılmış çiviler arasından teller geçirip belli örgü teknikleri kullanarak çeşitli desenler meydana getirilmesi sanatıdır. Yani tel ile çivinin aşkıdır. 14 Bu sanatın nasıl ortaya çıktığı hakkında bir bilgi var mı? Bu sanat Orta Doğu da doğmuş batıya ve uzak doğuya yayılmış. Orta Asya da ve Batıda psikolojik tedavi yöntemi olarak kullanılmakta. Zorluğu ve sabır gerektirmesi nedeniyle bu sanatla uğraşan sayısı gittikçe azalmakta. Son yıllarda ülkemizde ilgi çeken bir sanat dalı haline gelmeye başladı. Ülkemizi bu sanatla tanıştıran kişi Saim Devrilmez dir. Saim Devrilmez İstanbul da yaşayan emekli bir elektrik teknisyeni. 30 yıl bir hobi olarak yaptığı bu sanata şimdi meraklı insanları yetiştirerek hizmet ediyor. Ben de onun bir öğrencisinden ders aldım. Şimdi bu sanatla uğraşmak isteyenlere bu işi öğretmeye çalışıyorum. Siz ne zaman başladınız filografi ile uğraşmaya? Ben 4 yıldır uğraşıyorum. Bu işe başlamadan önce Saim Devrilmez i televizyonda gördüm. Mor çatı evlerinde kalan kadınlara bu sanatı öğretiyordu. Çok hoşuma gitti. Sonra öğrencisiyle burada karşılaştım ve özel ders aldım. Daha sonra Halk Eğitim Merkezlerinde ders vermeye ve bu sanatı öğretmeye başladım. Filografi ile sadece hat tabloları mı yapılıyor? Hayır. Pek çok eser yapılabilir ama eserler genellikle hat sanatıyla bütünleşiyor. Silüet çalışmaları son senelerde yapılmaya başlandı. Çizgi film karakterlerini, farklı yorumlar katılmış manzara figürlerini bazen de logo ya da grafik çalışmalarını bu sanatla işlemek mümkün olabiliyor. Filografi ile yapılan bir panonun oluşum aşamalarını kısaca anlatabilir misiniz? Filografi sanatçısı önce kafasında hangi çalışmayı yapacağını, çalışmanın ölçülerini tasarlar ve şablonunu çizer. Sonra uygun ölçülerdeki suntanın üzerini kumaş ile kaplar. Genellikle kadife kumaştan daha iyi sonuç alınır. Üzerine gazete, onun üzerine de kullanacağımız desen şablonu

17 yapıştırılır. Desene göre 8 x 20 lik çiviler yapıştırılan şablon üzerine sık aralıklarla çakılır. Çiviler küflenmemesi için sprey boya ile boyanır. Kuruduktan sonra çivilerin altındaki kağıtlar sökülür. Sonra teller ile işlemeye başlanır. Aslında 17 çeşit teknik var ama en çok kullanılanlar çapraz örgü, düz örgü, teğet örgü, güneş örgüdür. İşlem bittikten sonra zevkinize göre çerçeveletip duvarınıza asabilir ya da sevdiklerinize hediye edebilirsiniz. Bir tabloyu yapmak ortalama ne kadar sürüyor? Başka hiçbir şey ile uğraşmazsanız normal bir tablo ortalama bir haftada bitiyor. Özel olarak istenen ebatları büyük tablolar yaklaşık iki ayımızı alıyor. Üzerine çalışan motif ve ebatlar tablonun yapım süresinde belirleyici etkenler. Üzerinde 6 ay çalışan tablolar olduğunu söyleyebilirim. Peki bu eserlerden bir maddi getiri sağlanabiliyor mu? Yapılan eserleri değerlendiren herhangi bir satış noktası yok. Daha çok sosyal medya üzerinden ve bireysel çabalarla satışlar gerçekleşiyor. Çoğunlukla herkes kendi çalışmalarını satıyor. En ucuz çalışmalar 100 TL civarında. Çalışmaların yoğunluğuna göre TL civarına da satılabiliyor. Genelde kişilere sipariş veriliyor. Bireysel olarak siparişler yapılıp satılıyor. Bazı çalışmaların çok uzun zaman gerektirdiğini söylediğiniz. Bu ürünlerin maddi karşılığı tatmin edici oluyor mu? Filografi maddi kazancı ne olursa olsun sevmeden yapılamaz. Eğer bu sanatı sevmiyorsanız sadece maddi getirisi için katlanamazsınız. Yüzlerce çiviyi ve yüzlerce metre teli bir araya getirmek gerçekten çok büyük bir sabır işi. Filografinin psikolojik tedavide kullanıldığı doğru mu? Evet. Dinlendirici olması ve olumlu psikolojik etkilerinden dolayı Avrupa da psikolojik amaçlı kullanılıyor. Özellikle çocuklara rehabilite amaçlı bu sanatla ilgili işler verilebiliyor. Çivi çakma, teli sarma aşamalarıyla yoğun ve keyifli bir uğraş olan filografinin insan üzerinde rahatlatıcı bir etkisi olduğu belirlenmiş. Aynı zamanda bedensel engelli arkadaşlarımızın bu sanatı icra ederken daha çok sosyalleştikleri ve kendilerine güvenleri geldiği görülmüş. Onun için engelli bireylere eğitim veren okullarda ve kurslarda çok sevilen bir sanat haline geldi. Bu sanatı öğrenmek isteyenler kurslara nasıl katılabilir? BUSMEK ve Halk Eğitim Merkezlerine başvuru yapabilirler. Ben Nilüfer Halk Eğitim Merkezi nde çalışarak bu kursu veriyorum. Filografiye gönül vermiş diğer arkadaşlar da açtıkları kurslarla bu sanata ilgi duyanlara yardımcı olmaya çalışıyor. Filografi kurslarına katılan öğretmen arkadaşlarımız okullarındaki öğrencileriyle çalışmalar yaparak çok güzel eserler meydana getiriyor. Bu sanatla ilgili bir hayaliniz var mı? Yapılan tüm çalışmaların Bursa halkına tanıtılmasını istiyorum. Öğrencilerimin yaptığı çalışmaların satılması beni hem mutlu ediyor, hem de motive ediyor. Unutulmaya yüz tutmuş bir sanata olan ilginin her geçen gün artmasını görmek mutluluk verici. Nermin Hanım bize vakit ayırdığınız için teşekkür ederiz. Nilgün DUNAR Biyoloji Öğretmeni 15

18 16 Ölümünden 450 Yıl Sonra Hatırlanan Tarihçi MATRAKÇI NASUH Matrakçı Nasuh bir televizyon dizisinde sözünü devlet adamlarından esirgemeyen, Kanuni Sultan Süleyman ve Sadrazam İbrahim Paşa nın dövüş talimlerindeki rakibi olarak girdi hayatımıza. O güne kadar ismini bile duymadığımız, Osmanlı tarihindeki yeri hakkında fikrimizin olmadığı bu karakteri önemsemedik pek çoğumuz. Diziye renk katan sıradan bir karakterdi belki hepimiz için. Tarihe olan azıcık merakımızla kimdir Matrakçı Nasuh diye bir araştırma yaptığımızda bakın neler çıktı karşımıza. UNESCO 2014 yılını anma etkinlikleri kapsamında ölümünün 450. Yıldönümü nedeniyle Matrakçı Nasuh a ayırmış bulunuyor. Osmanlı tarihinin en önemli bilim adamlarından bir olan Matrakçı Nasuh tarih, matematik ve minyatürdeki eserleriyle ön plana çıkar. Asıl adı Nasuh b. Karagöz. Ölüm tarihi bilinmeyen Matrakçı Nasuh un Saraybosna da doğduğu sanılmakta. Sultan II. Beyazid döneminin ( ) sonlarına doğru Enderun da eğitim görmüş ve matematik eğitimcisi olarak öğrenci yetiştirmiştir. Devrin ünlü şairi Saî den dersler almış, hattat olarak nesih yazı stilinde değişikler yapmıştır. Divanî yazı stilinin önde gelen isimlerden birisi olmuştur. Matrak adını verdiği, sopaların ucuna bağlanmış küçük yastıklarla oynanan, bir tür savaş oyunu olan spordaki ustalığından ve bu sporu bulan kişi olmasından dolayı matrakçı lakabını almıştır. Değişik silahları kullanmakta usta bir askerdir aynı zamanda. Bu nedenle Silahi adıyla da anılmış ve Kanuni Sultan Süleyman tarafından silah kullanmadaki ustalığı nedeniyle 1530 da kendisine bir berat verilmiştir. Bu konuda Tuhfetü l-guzât adlı bir de kılavuz kitap yazmıştır. Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı İmparatorluğu Avrupa nın önemli bir bölümünü yönetmektedir. İşte bu parlak dönemin en önemli minyatür sanatçısı olarak karşımıza çıkar ve eserlerinde Doğu ile Batı nın buluşmasını sağlar. Matrakçı Nasuh un minyatür-harita karışımı kendine has bir üslubu vardır. Eserlerinde yeryüzünün kuşbakışı görünümünü resmeder. Buna karşın şekilleri tepeden değil, sanki karşıdan görüyormuş gibi çizer. Bu resimlerde kuş ve tavşan gibi hayvanlar olsa da insanlar asla belirmez. Şehirlerdeki binalar tek tek seçilebilir. Minyatürü çizilen

19 17 çevrenin bitki örtüsünü bile incelemek mümkün olabilir. Hazırladığı dört tarih kitabından birincisi Kanuni Sultan Süleyman ın teki İran-Irak seferini anlattığı kitabıdır.. Matrakçı Nasuh seferin tüm ayrıntılarını bu kitapta aktarmıştır. Ordunun İstanbul dan çıkışını önce Bağdat a sonra Tebriz e gidişini; dönüşte Halep ve Eskişehir üzerinden İstanbul a varışını tüm ayrıntılarıyla resmettiği gibi geçilen tüm kentleri ayrıntılarıyla birlikte çizmiştir. Bu eşsiz eser bugün İstanbul Üniversitesi Kitaplığı nda koruma altındadır. Matrakçı Nasuh un diğer bir şaheseri de iki sayfa üzerine yaptığı İstanbul minyatürüdür. İstanbul, Galata ve Üsküdar ın küçük bir bölümü olmak üzere üç bölümde gösterilen şehir binaları, bahçeleri, meydanları, külliyeleri ve saraylarıyla canlanır. Bu eserin en önemli tarafı günümüze ulaşamayan yer ve binalar ile ilgili ayrıntıları bulabiliyor olmamızdır. Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan ve günümüze ulaşamayan ilk Osmanlı sarayını da bu eserde görmek mümkündür. ve Kemalü l- Hisâb kitaplarını yazmıştır. Napier den elli sene öncesinde kendi adıyla anılan çarpma metotlarını anlattığı kitabı modern matematik öğretiminde öncü kabul edilmiş, Enderun da yıllarca okutulmuş ve Napier gibi matematikçilere ilham kaynağı olmuştur. İşte tüm bu yönleriyle yaşadığı döneme damgasını vuran, her yönüyle eşsiz eserler bırakmış önemli bir bilim adamıdır kenidisi. Amacımız bilim çevreleri tarafından ünü malum olan Matrakçı Nasuh un bilinmeyen yönlerini ölümünün 450. yılında okuyucularımızla paylaşmaktı. Birazcık olsun başarabildiysek ne mutlu bize Deniz KAVRAN - 11 KA Matrakçı Nasuh önemli kılan sadece minyatür ve tarih alanında yaptığı çalışmalar değildir elbette. Matematik alanındaki çalışmalarla devrin önemli matematikçilerinden biridir aynı zamanda. Geometri ve matematik alanındaki çalışmaları neticesinde uzunluk ölçülerini gösteren cetveller hazırlamıştır. I. Selim zamanında ona adadığı Cemâlü l-küttâb

20 18 Kitaplarına Sığmayan Kadın Halide EDİP ADIVAR Halide Edip büyük mücadeleler geçirdiği, önemli eserler verdiği yaşamı 80 yaşında sona erdi. Yaşam ı mısralarında şöyle anlatmıştı. Yaşam; bir çiçeğin, Sabırsız bekleyişinde. Bir kerecik görebilmek güneşi! O kısacık ömründe. Sende dön yüzünü. Bak ilk defa görmüşcesine Hangi aşk, hangi acı değer? Günü yaşayamadan ölmeye. El attığı her işte fark yaratan, erkek egemen bir toplumda sesini duyurmayı başaran Halide Edip in ülkemizden UNESCO nun anma programına alınan ilk kadın olması hiç de şaşırtıcı değil. Yazar, siyasetçi ve akademisyen Halide Edip Adıvar ın 5-20 Kasım 2013 tarihlerinde Paris te yapılan 37. UNESCO Genel Konferansı nda Anma ve Kutlama Yıldönümleri Programı kapsamına, ölümünün 50. yıldönümünün de dahil edilmesiyle ülkemizden bir kadın ilk kez bu programda yer almış oldu. Hayatı boyunca haksızlıklara karşı durmuş, zorluklar karşısında yılmamış olan Halide Edip in hayat hikayesinin satırbaşlarına baktığımızda 2014 te bir kez daha gündemde kalmayı ne denli hak ettiğini daha iyi idrak edebiliyoruz. Halide Edip 1884 İstanbul doğumlu, 1915 Ermeni tehcirinde sesini yükseltmiş, idam cezasına yüz yıl önce karşı durmuş birkaç aykırı isimden biriydi. Aşkın ve hürriyetin her gün yeniden kazanılması gerektiğine inanan, dünya çapında entelektüel bir kadındı Halide Edip Erkeklerin birden fazla kadınla nikahlanabildiği, kadınların ise boşanma hakkından mahrum bırakıldığı yıllarda kaderine razı olmayan, üstüne evlenen kocası Salih Zeki den boşanmayı başarabilen bir kadındı. Meşrutiyetin ikinci kez ilan edildiği 1908 yılı Halide Edip in hayatında bir dönüm noktası oldu. Siyasi mücadelesine kadın haklarını savunarak başladı.1908 de gazetelerde kadın haklarıyla ilgili yazılar yazarak siyasete ilk adımını atmış oldu. Yazıları, Osmanlı içerisindeki muhafazakâr çevrelerin tepkisini çekti. Kadınların sesi olmuştu Halide Edip,yaptığı mitingler, yazdığı eserler diğerlerinden farklı olduğunun kanıtıydı. Halide Edip 1910 yıllında Ziya Gökalp, Yusuf Akçura ve Ahmet Ağaoğlu ile birlikte Türk Ocağı nda çalışmaya başladıktan sonra yazdığı Yeni Turan adlı romanında yurt sorunlarına eğildi. Yeni bir Türkiye nin hangi sağlam temellere oturtulması gerektiği hakkında o zamanki görüşlerini açıklama fırsatını bulmuştu bu romanda. İzmir in işgalinden sonra Sultanahmet Meydanı nda milli duyguları harekete geçirmiş, ağlamış ve ağlatmış, Türk tarihinin en önemli konuşmalarından birini yapmıştı. Bizzat Milli Mücadele nin neferi olmuştu. Ateşten Gömlek ve Vurun Kahpeye romanlarında Kurtuluş Savaşı sırasında Anadolu da tanık olduğu olayları, direnişleri, kahramanlıkları, ihanetleri anlatırken kendi gözlemlerinden yararlandığı için Milli Mücadele nin en gerçekçi yazarıydı aynı zamanda. Osmanlı -İslam geleneklerine göre ev kadını olarak yetiştirilmiş basit ve cahil kadın, o dönemin aydın kesiminin gözünde geri kalmış bir uygarlığın simgesi gibiydi. Öte yandan Batılılaşmış asrî kadın da köklerinden kopmuş, değerlerini şaşırmış, namus anlayışı kuşku uyandıran bir kadındı. Adıvar ın kahramanları işte bu çelişkiyi kendilerinde uzlaştırmakla bir özleme cevap veriyorlardı. Milli mücadele yıllarının ardından ülkenin liderleri ile derin bir anlaşmazlığa düştü. Muhalif partiye kendisi örtülü, kocası Adnan Adıvar ise açıktan destek verdi. Dostları ona, Sen gözden düştün diyorlardı. Doğruydu; bu düşüşün bedeli 14 yıllık bir sürgün hayatı oldu dan 1939 a dek İngiltere, Fransa ve Amerika da yaşadı Halide Edip. Türkiye ye döndüğünde mutluydu ama demokratik Türkiye düşü ona uyku yüzü göstermiyordu. Yine de vazgeçmedi. Bireysel özgürlüğe aşk derecesine bağlıydı. Vasiyeti vardı Halıde Edip in. Temel hak ve özgürlükler, ilkokul çocuklarına dua gibi ezberletilmeliydi. Halide Edip in mücadeleyle geçen yaşamı 80 yaşında sona erdi. Esra ÖZDEMİR - 12F