A nayasa n n 49. ve 50. Maddeleri, çal flman n herkesin hakk, dinlemenin

Transkript

1 fl Kanunu nun 53 maddesi, flyerinde ifle bafllad günden itibaren demek suretiyle y ll k ücretli izin hakk n n gerçekleflebilmesi için fl Kanunu na tamali ÇÖZÜM 161 YILLIK ÜCRETL Z N SÜRES VE UYGULAMASI Dr. Muzaffer KOÇ Çal flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl fl Müfettifli I) G R fi A nayasa n n 49. ve 50. Maddeleri, çal flman n herkesin hakk, dinlemenin de çal flanlar n hakk oldu unu vurgulamaktad r. Bu anayasal düzenlemenin yans mas olarak çeflitli kanunlarda dinlenme ve izin haklar düzenlenmifltir. Bu yaz da, fl Kanunu ba lam nda y ll k ücretli izin süresi ve uygulamas ele al nm flt r 1. II) YILLIK ÜCRETL Z N HAKKININ DO MASI Ç N GEREKL fiartlar Anayasa, çal flanlar n dinlenme hakk na sahip olduklar n, ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli y ll k izin haklar ve flartlar n n kanunla düzenlenece ini (m.50) belirtmifltir. Söz konusu anayasal düzenlemeler neticesinde y ll k ücretli izin hükümleri, iflçiler için ekonomik ve sosyal bir hak olarak fl Kanunu nda emredici nitelikte düzenlenmifltir (Maç, 2004). Y ll k ücretli izin hakk n n do abilmesi için gerekli flartlar 4857 say l fl Kanunu nun maddeleri ile Y ll k Ücretli zin Yönetmeli i nde gösterilmifltir. Söz konusu flartlar tafl mayan iflçiler, y ll k ücretli izin hakk ndan faydalanamazlar. Bu flartlar, flöyle s ralamak mümkündür: 1) flyerine Ait fiart 1 Konu ile ilgi Yarg tay kararlar, a rl kl olarak, T. Maden flçileri Sendikas, Yarg tay Kararlar Bilgisayar Program CD sinden al nm flt r.

2 162 mali ÇÖZÜM bi bir iflyerinin varl n den aram flt r. itibaren, deneme Baflka bir ifadeyle, y ll k izin hakk n n süresi de için- do mas için, iflçinin çal flt iflyerinin fl Kanunu nun kapsam nda olmas gereklidir. 2) fle Ait fiart fl Kanunu nun 8. Maddesi, sürekli ve süreksiz ifllerdeki ifl sözleflmeleri bafll - yla, nitelikleri bak m ndan en çok 30 ifl günü süren ifllere süreksiz ifl, bundan fazla süren ifllere sürekli ifl denilece ini, fl Kanunu nun... 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59 maddelerinin süreksiz ifllere uygulanmayaca - n hüküm alt na alm flt r. Buna göre, süreksiz ifllerde y ll k ücretli izne iliflkin hükümler uygulanamayacakt r. fl Kanunu nun 53 maddesine göre, niteliklerinden ötürü bir y ldan az süren mevsimlik veya kampanya ifllerinde çal flanlara bu Kanunun y ll k ücretli izinlere iliflkin hükümleri uygulanmaz. 3) flçiye Ait fiart 4857 Say l fl Kanunu nun 53. Maddesinde iflyerinde ifle bafllad günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir y l çal flm fl olan iflçilerden bahsedildi inden, y ll k ücretli izin hakk fl Kanununa tabi iflçi için geçerlidir. 4) Hizmet Süresine liflkin fiart 4857 Say l fl Kanunu nun 53. Maddesinde iflyerinde ifle bafllad gün- de olmak üzere, en az bir y l çal flm fl olan iflçilere hükmü uyar nca, y ll k ücretli izin hakk n n do abilmesi için, hizmet süresinin en az bir y l sürmüfl olmas gerekmektedir. Söz konusu süreye bekleme süresi de denilebilir (Tunçoma, 1988, 176). Deneme süreli hizmet akdi söz konusu ise, deneme süresi bir y ll k hizmet süresinin tespitinde dikkate al n r. III) YILLIK ÜCRETL Z N UYGULAMASI A) Y ll k zin Süresi flyerinin yönetim hakk n elinde bulundurmas nedeniyle izin hakk n n uygulanmas ndan iflveren sorumludur. 1) Yasal Asgari Süreler fl Kanunu nun 53. maddesine göre, iflyerinde ifle bafllad günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir y l çal flm fl olan iflçilere y ll k ücretli izin verilir. flçilere verilecek y ll k ücretli izin süresi, hizmet süresi; a) Bir y ldan befl y la kadar (befl y l dahil) olanlara ondört günden, b) Befl y ldan fazla onbefl y ldan az olanlara yirmi günden, c) Onbefl y l (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialt günden, az olamaz. Ancak onsekiz ve daha küçük yafltaki iflçilerle elli ve daha yukar yafltaki

3 mali ÇÖZÜM 163 iflçilere verilecek y ll k ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Y ll k izin süreleri ifl sözleflmeleri ve toplu ifl sözleflmeleri ile art r labilir. Buna göre y ll k izin süresi için 3 önemli k stas ortaya ç kmaktad r: 1) flçinin hizmet süresine göre de iflen y ll k izin süresi 2) flçinin yafl na göre de iflen y ll k izin süresi 3) Yasadaki y ll k izin sürelerinin asgari olmas ve ifl sözleflmeleri ve toplu ifl sözleflmeleri ile art r labilmesi. (a) flçinin Hizmet Süresine Göre De iflen Y ll k zin Süresi fl Kanunu nun 53. maddesi y ll k iznin hesaplanmas nda iki temel k stas getirmifltir: Hizmet süresi ve iflçinin yafl. Öncelikle belirtilmelidir ki, fl Kanunu nun 56 maddesine göre, y ll k ücretli izin günlerinin hesab nda izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden say lmaz. Baflka bir ifadeyle, fl Kanunu nun 53 maddesinde belirtilen sürelerin ifl günü olarak de erlendirilmesi gereklidir. flçilere verilecek y ll k ücretli izin süresi, hizmet süresi; Bir y ldan befl y la kadar (befl y l dahil) 2 olanlara ondört iflgününden, Befl y ldan fazla onbefl y ldan az olanlara yirmi iflgününden, Onbefl y l (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialt gününden az olamaz. (b) flçinin Yafl na Göre De iflen Y ll k zin Süresi fl Kanunu nun 53 maddesi, fiziki ve sosyal bir tak m sebeplerden dolay iflçinin yafl na göre de y ll k izin sürelerini düzenlemifltir. Buna göre, Onsekiz ve daha küçük yafltakiler ile Eli ve daha yukar yafltaki iflçilere y lda yirmi iflgününden az y ll k izin verilemez. Örnek vermek gerekirse, 4 y ll k hizmeti olan 49 yafl ndaki iflçi asgari 14 iflgünlük y ll k izne hak kazan rken, ayn hizmet sahip 51 yafl ndaki iflçi 20 iflgünlük y ll k izne hak kazan r. Ben Say l eski fl Kanunu nun 49 maddesinin a bendinde hizmet süresi; bir y ldan befl y la kadar olanlara y lda 12 günden az olamaz. düzenlemesine yer vermekteydi. Baflka bir ifadeyle, 5 y ll k hizmet süresine karfl l k gelen y ll k izin süreleri ihtilafa sebep olmaktayd. Ancak, 4857 say l fl Kanunu nun 53 maddesi iflçilere verilecek y ll k ücretli izin süresi, hizmet süresi; a) Bir y ldan befl y la kadar (befl y l dahil) olanlara ondört günden az olamaz. Düzenlemesiyle ihtilaf ortadan kald rm fl oldu.

4 164 mali ÇÖZÜM zeri flekilde 1 y ll k hizmeti bulunan 17 yafl ndaki genç iflçi 20 iflgünlük y ll k izne hak kazan rken, 1 y ll k hizmet süresine sahip 19 yafl ndaki iflçi 14 iflgünlük y ll k izne hak kazanacakt r. 2) Y ll k zin Süreleri fl Sözleflmeleri Ve Toplu fl Sözleflmeleri le Art r labilmesi Anayasa, çal flanlar n dinlenme hakk - na sahip olduklar n, ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli y ll k izin haklar ve flartlar n n kanunla düzenlenece ini (m.50) belirtmifltir. Bunun do- al sonucu olarak 4857 say l fl Kanunu nun 53 ve takip eden maddelerinde de ücretli y ll k izin hakk ve flartlar düzenlenmifltir. Söz konusu anayasal hüküm neticesinde y ll k ücretli izin hükümleri, iflçiler için ekonomik ve sosyal bir hak olarak fl Kanunu nda emredici nitelikte düzenlenmifltir (Maç, 2004). Ancak buradaki emredicilik mutlak olmay p, nispi bir emrediciliktir. Baflka bir ifadeyle, y ll k ücretli izin süreleri iflçi lehine art r labilir; ancak iflçi aleyhine azalt lamaz. fl sözleflmelerinde aksine hükümleri olmas halinde, geçersizdir. Sözleflmelerle, yasal y ll k izin sürelerinin daha az tespit edilmesi halinde, sözleflmenin bu yoldaki hükmü geçersiz olup, yasadaki asgari süreler uygulanacakt r. Uygulamada, özellikle toplu ifl sözleflmesi düzenin hakim oldu u iflyerlerinde y ll k izin sürelerinin yasal sürelerden daha fazla oldu u görülmektedir. 3) Y ll k zin Süresinde Say lmayan Haller (a) Y ll k zne Rastlayan Genel Tatil Ve Hafta Tatili Y ll k ücretli izin günlerinin hesab nda izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri 3 izin süresinden say lmaz ( flk.m.56). 3 Ulusal Bayram ve genel tatil günleri, 2429 say l Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakk nda Kanunu nda ayr nt l olarak gösterilmifltir. Bir takvim y l içinde Ulusal Bayram ve genel tatil günlerinin toplam 13,5 gündür: Ulusal Bayram: 29 Ekim, 28 Ekim günü saat 13:00 ten itibaren bafllar ve 29 Ekim günü devam eder. Genel Tatil Günleri: Resmi ve dini bayram günleri ile y lbafl günü. Resmi Bayram: 23 Nisan, 19 May s, 30 A ustos Dini Bayramlar: Ramazan Bayram, Arife günü saat 13:00 den itibaren 3,5 gün; Kurban Bayram, Arife günü saat 13:00 den itibaren 4,5 gün Y lbafl : 1 Ocak

5 mali ÇÖZÜM 165 Baflka bir ifadeyle, y ll k izne rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri y ll k izin süresine eklenir. Örnek vermek gerekirse, tarihinden itibaren 14 günlük y ll k izin kullanmaya bafllayacak iflçi, günü de il, 19 May s 2006 gününü y ll k izin süresine ekleyerek günü ifle bafllayacakt r. (b) Y ll k zne Rastlayan Hastal k zni fl Kanunu nun 56. maddesine göre, dinlenme ve hastal k izinleri y ll k izne mahsup edilemez. flçinin, y ll k ücretli kullan rken hastalanmas veya kaza geçirmesi halinde, ilgili sa l k kurulufllar ndan sa l k izni almas yla y ll k izni ask ya al nacakt r. Sa l k izni bitince ifle bafllan p bafllan lmayaca ifl sözleflmelerinde düzenlenebilir. Burada iznin bölünmesi ile ilgili düzenlemelere dolay s yla, iznin bir bölümünün on günden afla olamayaca düzenlemesine dikkat edilmelidir. lgili düzenlemelere ayk r olmamak flart yla, sa l k izninin, y ll k izin süresinden uzun olmas halinde, iflin aksamamas için iflçinin ifle bafllamas uygun olacakt r (Çukur, 2004). (c) Bildirim Öneli flveren taraf ndan ifl sözleflmesinin feshedilmesi halinde 17 nci maddede belirtilen bildirim süresiyle, 4 27 nci madde gere ince iflçiye verilmesi zorunlu yeni ifl arama izinleri 5 y ll k ücretli izin süreleri ile iç içe giremez. Baflka bir ifadeyle, söz konusu bildirim süreleri y ll k ücretli izin süresi içinde yer alamaz. B) Y ll k zin Kullanma Dönemi fl Kanunu nun 54 maddesine göre, y ll k ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesab nda iflçilerin, ayn iflverenin bir veya çeflitli iflyerlerinde çal flt klar süreler birlefltirilerek göz önüne al n r. Ayr ca, bir iflverenin bu Kanun kapsam na giren iflyerinde çal flmakta olan iflçilerin ayn iflverenin iflyerlerinde bu Kanun kapsam na girmeksizin geçirmifl bulunduklar süreler de hesaba kat l r. Bir y ll k süre içinde 55 inci maddede say lan ve y ll k izne hak kazanmak için çal fl lm fl gibi say lan haller d fl n- 4 fl Kanunu nun 17 maddesi, belirsiz süreli ifl sözleflmelerinin feshinden iflçinin hizmetine göre 2 ila 8 hafta aras nda de iflen bildirim sürelerini hükme ba lam flt r. 5 fl Kanunu nun 27. Maddesi, bildirim süreleri içinde iflverenin, iflçiye yeni bir ifl bulmas için gerekli olan ifl arama iznini ifl saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecbur oldu unu, ifl arama izninin süresi günde iki saatten az olamayaca n hükme ba lam flt r.

6 166 mali ÇÖZÜM daki sebeplerle iflçinin devam n n Y ll k iznin Kanunda kesilmesi halinde bu boflluklar reler içinde karfl la- iflveren taraf ndan sürekli gösterilen süyacak kadar hizmet süresi eklenir ve bir flekilde verilmesi zorunludur. Ancak, söz konusu izin süreleri, tarafla- bu suretle iflçinin izin hakk n elde etmesi için gereken bir y ll k hizmet süresinin bitifl tarihi gelecek hizmet y l - den afla olmamak üzere en çok üçe r n anlaflmas ile bir bölümü on gün- na aktar l r. bölünebilir. flçinin gelecek izin haklar için geçmesi gereken bir y ll k hizmet süresi, 1) Y ll k znin Bölünme fiartlar fl Kanunu nun 56. maddesine göre, bir önceki izin hakk n n do du u y ll k ücretli izin iflveren taraf ndan günden bafllayarak gelecek hizmet bölünemez. Baflka bir ifadeyle, y ll k y l na do ru ve 55 inci madde hükümleri gere ince hesaplan r. izin süresinin iflveren taraf ndan sürekli bir flekilde verilmesi zorunludur. flçi, 55 inci madde hükümlerine göre Söz konusu düzenlemeler kesin bir hesaplanacak her hizmet y l na karfl - tarzda ortaya konulduktan sonra, l k, y ll k iznini gelecek hizmet y l içinde kullan r. lan ma iliflkin esneklik getirilmifltir. 56. maddede y ll k izin sürelerinin kul- Örnek vermek gerekirse, Buna göre, izin süreleri, taraflar n anlaflmas ile bir bölümü on günden tarihinde ifle giren bir iflçi tarihi itibariyle 14 günlük y ll k izne afla olmamak üzere en çok üçe bölünebilir. hak kazan r. flçiye hak etti i y ll k izni döneminde Baflka bir ifadeyle, y ll k iznin bölünmemesi esas olmakla birlikte, tarafla- kulland r lmal d r. Y ll k iznin zorunlu sebepler olmadan r n anlaflmas yla, belli flartlarda y ll k birlefltirilerek sonraki y llara aktar lmas, y ll k izinden beklenen amaçlarsinin bölünmesinde taraflar n anlafl- izin bölünebilir. Kanun, y ll k izin sürela örtüflmemektedir. Esas olan hak mas yan nda iki flart daha getirmifltir. edilen y ll k iznin, takip eden y lda kullan lmas d r. Ancak, çeflitli sebepler- 1 Y ll k izin süresi en fazla üçe bölü- Söz konusu flartlar da; den dolay iflçiye y ll k izni kulland r lmamas halinde, iflçinin y ll k izin haknebilir. 2 Y ll k izin süresinin bir bölümü on k kaybolmaz (Çelik, 1994, 268). günden az olamaz. C) Y ll k Ücretli znin Bölünemezli i Örnek vermek gerekirse, 14 günlük fl Kanunu nun 56. maddesine göre, y ll k izne hak kazanan iflçinin bu süreyi 10 gün, 2 gün ve 2 gün olarak Y ll k ücretli izin iflveren taraf ndan bölünemez. kullanmas mümkündür. Ancak, ayn

7 mali ÇÖZÜM 167 iflçiye y ll k izni 2 kez yedifler gün olarak kulland r lmas Yasaya ayk r l k oluflturur. Ayn flekilde 20 günlük y ll k izin hakk bulunan iflçinin, y ll k iznini 15 gün, 3 gün ve 2 gün olarak kullanmas mümkün iken, iflçiye söz konusu izninin 8 gün, 8 gün ve 4 gün olarak kulland r lmas, Kanuna ayk r oluflturur ve para cezas gerektirir. 2) Müeyyide fl Kanunu nun 103. maddesine göre, y ll k ücretli izni bu Kanunun 56 nc maddesine ayk r olarak bölen iflveren veya iflveren vekiline bu durumda olan her iflçi için 2006 y l için yeniden de erleme oran na (% 9,8) göre, 156,89 YTL lira para cezas uygulanacakt r. 3) Ücretsiz Yol zni fl Kanunu nun 56. maddesine göre, y ll k ücretli izinlerini iflyerinin kurulu bulundu u yerden baflka bir yerde geçirecek olanlara talepte bulunmalar ve bu hususu belgelemeleri flart yla gidifl ve dönüfllerinde yolda geçecek süreleri karfl lamak üzere iflveren taraf ndan toplam dört güne kadar ücretsiz izin verilmesi zorunludur. Ücretsiz yol iznine iliflkin düzenlemede iki nokta önem kazanmaktad r: Birinci nokta, iznini iflyerinin bulundu u yerden baflka bir yerde geçirecek iflçinin talepte bulunmas na dairdir. Baflka bir ifadeyle, ücretsiz yol izni iflçinin talebine ba l d r. kinci nokta ise, iflçinin y ll k iznini iflyerinin bulundu u yerden baflka bir yerde geçirece ini belgelemesine iliflkindir. Bu ba lamda iflçinin söz konusu durumu belgelememesi halinde, ücretsiz yol izin talebi mümkün olamayacakt r (Kurt, 2004, 1146). Y ll k ücretli yol izni alanlar bu süreyi kullanmadan ifle dönerlerse, iflveren bunlar an lan sürenin bitiminden önce ifle bafllatmayabilir (Y ll k Ücretli zin Yönetmeli i nin 8. maddesi). D) Y ll k zin Ücreti Y ll k ücretli iznin temel amac n n gerçekleflebilmesi için, belli bir süreyle ve aral ks z verilmifl olmas ve bu süre zarf nda iktisadi olarak herhangi bir kayba u ramamas gereklidir (Tunçoma, 1988, 175). Baflka bir ifadeyle, iflçiye çal flmad yani dinlendi i bir zaman diliminde ücreti de ödenmelidir. fl Kanunu nun 32. maddesine göre, genel anlamda ücret bir kimseye bir ifl karfl l nda iflveren veya üçüncü kifliler taraf ndan sa lanan ve para ile ödenen tutard r. Bu tan m n bir istisnas da, çal flmadan ödendi i için, y ll k izin ücretidir (Akyi it, 1999). fl Kanunu nda y ll k izin ücreti 2 kategoride de erlendirilebilir: 1) fl Sözleflmesinin Devam nda Y ll k zin Ücreti (a) Y ll k zin Ücretinin Hesaplanmas fl Kanunu nun 57. maddesine göre, iflveren, y ll k ücretli iznini kullanan

8 168 mali ÇÖZÜM her iflçiye, y ll k izin dönemine iliflkin ücretini ödemek zorundad r. Günlük, haftal k veya ayl k olarak belirli bir ücrete dayanmay p da akort, komisyon ücreti, kâra kat lma ve yüzde usulü ücret gibi belirli olmayan süre ve tutar üzerinden ücret alan iflçinin izin süresi için verilecek ücret, son bir y ll k süre içinde kazand ücretin fiili olarak çal flt günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama üzerinden hesaplan r. Ancak, son bir y l içinde iflçi ücretine zam yap ld takdirde, izin ücreti iflçinin izine ç kt ay n bafl ile zamm n yap ld tarih aras nda al nan ücretin ayn süre içinde çal fl lan günlere bölünmesi suretiyle hesaplan r. Yüzde usulünün uyguland yerlerde bu ücret, yüzdelerden toplanan para d fl nda iflveren taraf ndan ödenir. Y ll k ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ayr ca ödenir. (b) Tatil Ücretine Girmeyen K s mlar fl Kanunu nun 50. maddesinde tatil ücretlerin tespitinde hesaba kat lmayacak ilaveler/unsurlar ortaya konulmufltur. Buna göre, fazla çal flma karfl l olarak al nan ücretler, primler, iflyerinin temelli iflçisi olarak normal çal flma saatleri d fl nda haz rlama, tamamlama, temizleme ifllerinde çal - flan iflçilerin bu ifller için ald klar ücretler ve sosyal yard mlar, y ll k izin için verilen ücretlerin tespitinde hesaba kat lmaz. Baflka bir ifadeyle, y ll k izin ücretinin hesaplanmas nda ç plak ücret temel al nmaktad r (Binbir, 2005). Konuya iliflkin Yarg tay bir karar nda(yarg - tay, 1985) fazla mesai, Pazar, bayram ve genel tatil ücreti ç plak ücret üzerinden hesaplan r demek suretiyle genel tatil ücretin hesaplanmas nda ç plak ücretin esas al - naca n vurgulamaktad r. (c) zin Ücretinin Peflin/Avans fieklinde Ödenmesi fl Kanunu nun 57. maddesine göre, iflveren, y ll k ücretli iznini kullanan her iflçiye, y ll k izin dönemine iliflkin ücretini ilgili iflçinin izine bafllamas ndan önce peflin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundad r. (d) zin Ücretinin Ödenmesinin spat flveren izin ücretinin verildi ini ispatlamak zorundad r. Nitekim, Yarg tay (1995) bir karar nda ücret ve y ll k ücretli izin alacaklar n n ödendi inin ispat iflverene düfler demekle bu durumu teyit etmektedir. Ücret, kural olarak, Türk paras ile iflyerinde veya özel olarak aç lan bir banka hesab na ödenir. flçinin y ll k izin ücretinin ödendi inin iflveren taraf ndan kay t alt na al nmas gereklidir. (e) Müeyyide fl Kanunu nun 103 maddesine göre, izin ücretini 57 nci maddenin üç ve dördüncü f kralar nda belirtilen usule ayk r olarak ödeyen veya eksik ödeyen iflveren veya iflveren vekiline bu

9 mali ÇÖZÜM 169 durumda olan her iflçi için 2006 y l için yeniden de erleme oran na (% 9,8) göre, 156,89 YTL lira para cezas uygulanacakt r. 2) fl Sözleflmesinin Feshinde Y ll k zin Ücreti fl Kanunu nun 59. maddesine göre, ifl sözleflmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde iflçinin hak kazan p da kullanmad y ll k izin sürelerine ait ücreti, sözleflmenin sona erdi i tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. baflka bir ifadeyle, belirli süreli ifl sözleflmesinin bitimi veya taraflar n anlaflmas yahut iflçinin ölümü ile sözleflmenin sona ermesi hallerinde de izin ücretinin iflçiye ya da mirasç lar na ödenmesini gereklidir (Güner, 2005). Yarg tay (1987) bir karar nda kullan lmayan izin paralar ilgili oldu u ücretler üzerinden de il, hizmet akdinin sona erdi i tarihteki ücret üzerinden hesaplanaca n vurgulam flt r. (a) Zamanafl m fl Kanunu nun 59. maddesi, ifl sözleflmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde iflçinin hak kazan p da kullanmad y ll k izin sürelerine ait ücreti, sözleflmenin sona erdi i tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenece ini belirttikten sonra, söz konusu ücrete iliflkin zamanafl m ifl sözleflmesinin sona erdi i tarihten itibaren bafllayaca n hükme ba lam flt r. Nitekim, Yarg tay Hukuk Genel Kurulu (Yarg tay, 2000) bir karar nda "y ll k izin ücreti alaca n n zamanafl m süresi hizmet akdinin feshi tarihinden itibaren bafllar. Fesih tarihinden itibaren 5 y ll k zamanafl m süresi içinde hizmet akdinin devam süresince kullan lmayan y ll k izinlerin tümüne ait alaca n hüküm alt na al nmas gerekir." demekle, ifl sözleflmesinin feshiyle ortaya ç kan y ll k izin ücretine iliflkin zamanafl m n n ifl sözleflmesinin sona erdi i tarihten itibaren bafllayaca n vurgulam flt r. (b) Müeyyide fl Kanunu nun 103 maddesine göre, izin ücretini 59 uncu maddedeki hak edilmifl izni kullanmadan ifl sözleflmesinin sona ermesi halinde bu izne ait ücreti ödemeyen iflveren veya iflveren vekiline bu durumda olan her iflçi için 2006 y l için yeniden de erleme oran na (% 9,8) göre, 156,89 YTL lira para cezas uygulanacakt r. IV) SONUÇ fl Kanunu nun 53. maddesi ne göre y ll k izin süresi iflçinin hizmet süresine ve yafl na göre de iflmektedir. Y ll k izin süresi, hizmet süresi; a) Bir y ldan befl y la kadar (befl y l dahil) olanlara ondört günden, b) Befl y ldan fazla onbefl y ldan az olanlara yirmi günden, c) Onbefl y l (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialt günden, az olamaz. Ancak onsekiz ve daha küçük yafltaki

10 170 mali ÇÖZÜM iflçilerle elli ve daha yukar san 2005) yafltaki Say :148, iflçilere verilecek y ll k ücretli izin süresi sim.com/mevzuat/dergi/makale- yirmi günden az olamaz. ler/ htm fl Kanunu, y ll k izin süresinin asgarisini belirlemifl ve y ll k izin sürelerinin Sigorta Mevzuat nda Usul ve Esaslar, Kurt, Resul (2004) fl Hukuku ve Sosyal ifl sözleflmeleri ve toplu ifl sözleflmeleri ile art r labilmesine imkân tan m fl- Kararlar 3.bs. stanbul: stanbul Serbest Uygulamalar, Sorunlar, Çözümler, Yarg t r. Muhasebeci Mali Müflavirler Odas V) KAYNAKLAR Akyi it, Ercan (1999) Y ll k zinde Zamanafl m Çimento Müstahsilleri flverenleri Sendikas Çimento flveren Dergisi. Cilt: 13 (Eylül 1999) Say :5 ( ) Binbir, Sinan (2005) fl Mevzuat nda Tatil Ve zin Düzenlemeleri-III Yaklasim Dergisi, (Nisan 2005) Say :148, Çelik, Nuri (1994) fl Hukuku Dersleri Yenilenmifl 12. bs. stanbul: Beta Bas m Yay m Da t m Çukur, Mürsel (2004) fl Kanunu nda Y ll k zin Uygulamas, e-yaklasim, (A ustos 2004) Say :13, Güner, Erol (2005) 4857 Say l fl Yasas Anlam nda; Sözleflmenin Sona Ermesinde zin Ücreti Yaklasim Dergisi, (Ni- Maç, Mehmet ve Sevinç Dilber (2004) Y ll k Ücretli zin Hakk Vergi Dünyas, (Ocak 2004) Say :269 ( ) Tunçoma,, Kenan (1988) fl Hukukunun Esaslar, stanbul : Beta Bas m Yay m Da t m. Yarg tay (1985) 9. Hukuk Dairesi nin tarih ve E.985/810 K.985/3317 say l karar. Yarg tay Kararlar Bilgisayar Program CD si Yarg tay (1987)9. Hukuk Daire sinin tarih ve E. 987/10670, K. 987/ Yarg tay Kararlar Bilgisayar Program CD si Yarg tay (1995) 9. Hukuk Dairesi nin tarihli E.995/21361 K.995/31703 say l karar. Yarg tay Kararlar Bilgisayar Program CD si Yarg tay (2000)Yrg. HGK'n n, tarih ve E. 2000/9 1079, K. 2002/1103 say l Karar. Yarg tay Kararlar Bilgisayar Program CD si