7Amaçlarımız PROFESYONEL YAŞAMDA İMAJ VE İTİBAR YÖNETİMİ. Anahtar Kavramlar. İçindekiler

Transkript

1 PROFESYONEL YAŞAMDA İMAJ VE İTİBAR YÖNETİMİ 7Amaçlarımız Bu üniteyi tamamladıktan sonra; Profesyonel yaşamda imajı etkileyen faktörleri açıklayabilecek, Profesyonel yaşamda karşılaşılabilecek farklı durumlara en uygun giysi ve aksesuarları seçebilecek, Giyim tarzını etkileyen faktörleri tartışabilecek bilgi ve becerilere sahip olabileceksiniz. Anahtar Kavramlar İma işisel İma r es nel Yaşam a i im i im lt r İçindekiler Profesyonel Yaşamda İmaj ve İtibar Yönetimi Profesyonel Yaşamda Giyim Kültürü GİRİŞ PROFESYONEL YAŞAMDA İMA KİŞİSEL GİYİMDE TASARIM KURGUSU GİYİM K LT R

2 Profesyonel Yaşamda Giyim Kültürü GİRİŞ Günümüzde profesyonel yaşamda insanlar, yaşamda fark yaratmak, ilgi uyandırmak, güvenilir, itibarlı olmak için olumlu izlenim ve etkili bir imaj başarısına odaklanmaktadır. İmajın sürdürülmesi ve olumsuz yönlerinin iyileştirilmesi, yenilenmesi önem taşımaktadır. Profesyonel iş yaşamında insanlar, belirli görev, hizmet, zaman ve emek karşılığında alınan ücretle yaşam kalite düzeylerini belirlerler. İnsanların profesyonel yaşamında belirli hedefleri ve beklentileri vardır. Bireyler bir işe girebilmek, var olan işi sürdürebilmek, yükselmek, başarı, sosyal çevre, sosyal statü, kariyer kazanmak ve daha fazla başarı kazanıp yaşam kalitesini yükseltmek gibi çeşitli seçeneklere ve hedeflere yönelirler. İmaj tüm bu hedeflere ulaşabilmek için oluşturulan görsel algıya dayalı etkinin odaklandığı kavramdır. Toplumsallaşma insanın içindeki kabul görme eğilimini daima aktif tutmuştur. Toplum içinde bir yanımızla farklı ve özel olmayı arzularken diğer yanımızla bu farklılığın toplum gözünde onaylanmasını bekleriz. Hayatın, profesyonel yaşamın belirleyeni olarak imaj kavramı, duyusal özellikle görsel iletinin etkileşen yönüdür. Tüketim toplumlarının yaygınlaşmasıyla imaj endüstrileri her alanda işlevlik kazandı. İş dünyasında, başarılı bir kariyer oluşturmanın temeli, iletişim süreci içerisinde yazılı, sözlü, sözsüz iletişim ile insanları üzerinde olumlu etkili imaj oluşturma bilincine yönelmektedir. Bireysel sosyal ve iş çevremizde kurduğumuz iletişimlerde başka insanlar üzerinde bir takım etkiler bırakıyoruz. İnsanlar üzerinde yarattığımız bu etkiler sonucunda imajımıza yönelik algılar olumlu ya da olumsuz değerlendirme sonucu oluşmaktadır. Kişisel imaja ilişkin faktörleri tanıdığımız ölçüde algıyı yönlendirmemiz mümkün olmaktadır. İmaj profesyonel iş yaşamında yönetim mekanizmalarını nasıl etkilemektedir? Bireyler açısından önemli risklerin doğru yönetilmesiyle kazanımlara dönüşebileceğini yönlendirmek elimizdedir. Kişinin profesyonel ortam ve çevresindeki başarısı inşa ettiği imajla doğru orantılıdır. İmaj kişiler hakkında tüm duyusal algılanan izlenimine dayanır. Kişisel imajı etkileyen en etkin unsurlardan biri gözle görülen saçının telinden başlayıp ayakkabısına kadar olan tüm giyimi ve genel görünümüdür. Toplumsal ortamda, olumsuz imaj kırıcı olarak tanımlanan unsurlar hakkında dikkatli olunmalıdır. Geleceğinizi yönlendirebilecek yönetim mekanizmalarına ve kişilere karşı hakkınızda olumsuz etkiler negatif bir imaj oluşturmaktadır. Etkisi size büyük risk ve kayıp olarak dönebilir. Bu nedenle imaj konusunun doğru kavranması önem taşımaktadır. Giyim, kişinin görsel imajını doğrudan etkileyen unsurdur. Giyim kültürü, bellekte birikimi olan ve sahip olunan değerlerinin görünür hale geldiği bir kavramdır. Her bireyin kişilik özellikleri, sosyal ve iş çevresindeki bilinirliği, statüsü ve itibarı vardır. Bireyler hakkında tüm bu bileşenlerle algılanan etki imajın algısına yöneliktir.

3 172 Profesyonel Yaşamda İmaj ve İtibar Yönetimi İnsanlar kültürel varlık olma yolunda ilerlerken yaşam deneyimlerinden edindikleri gerçek ve tutarlılık, kültürün ilişkilendiği bilinçaltı değerlerinin aktarılıp ifade edildiği algı yönetimine dönüşmektedir. İmaj, başarılı bir kariyer oluşturmanın temelinde, etki ve izlenimlerin oluşturduğu etkileşimin doğru yönetimine bağlıdır. Dilimize Fransızcadan geçen image Türkçe karşılığı imge anlamında olup varlık bilimde karşılığı elle tutulan somut bir nesne değil, soyut bir kavramdır. Türkçe sözlükte Zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi özlenen şey, düş, hayal, hülya / genel görünüş, izlenim, imaj / duyu organlarının dıştan algılandığı bir nesnenin bilince yansıyan benzeri, hayal, imaj tanımlarına yer verilmektedir. PROFESYONEL YAŞAMDA İMAJ İmge imaj ve simge sembol, günlük kullanımda sıklıkla birbirleriyle karıştırılan kavramlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Çoğunlukla sembol, imaj ın yerine geçen kavram olarak algılanmaktadır. İmaj imge bir anlamdır, sembol ise bu anlamı yaratacak bir gösteren dir. Bir iletişim döngüsünde, iki belirleyen gösteren ve gösterilen bir araya gelerek başka bir şeye göstergeye işaret eder. İmaj; üç belirleyenin gösteren, gösterilen, gösterge bileşkesinden oluşan tek anlamsal boyutun ifadesidir. İmajı oluşturan göstergeler çözümlenip anlamsal değere dönüşmektedir. İmajın gücü etkisinde olan kültürel bir etkidir. Profesyonellikte görünüm, iletişimde bulunulan diğer bireyler ve sosyal çevre üzerinde etkileme gücüne sahiptir. İmaj tam anlamıyla nesnel değil, kavramsal anlam ile ifade edilen değerler bütünüdür. Oluşturulan etkiler hafızada canlandırılan bir vizyon görünümdür. Belirli hedeflere yönelik imaj yönetimleri kazanım amacıyla oluşturulan etkiler kişilikle bütünleşmediğinde yapay imaja dönüşür, kısa sürelidir ve kalıcı olabilmesi mümkün değildir. Herhangi bir kişinin adı geçtiğinde, bahsi geçtiğinde, o kişi hakkında akılda kalıcı olan; sesinin tonu konuşması (kulakla duyulan), davranışları ve belleklerde kalıcı olarak hatırlanan giyimi ve genel görünümü (gözle görülen) duyusal algılanan yönler akla gelmektedir. İmaj duyularla algılanan verilere dayanılarak olumlu veya olumsuz bir değerlendirme izlenimi sonucunda belirlenen imajdır. Gözle görülen algılanan görsel unsurlar akılda daha uzun süreli kalıcı etkiye sahiptir. Kişinin görünümünde olumsuz etkiye neden olabilecek giyim ve davranışlara dikkat edilir. Örneğin; erkekler için, traşsız yüz, ütüsüz ceket, gömlek pantolon gibi giyimler, boyasız bakımsız ayakkabılar imajı olumsuz etkileyen davranışlardır. Kadınlar için, dağınık saçlar, özensiz giyim, abartılı parfüm kullanımı ve abartılı makyaj sayılabilir. İnsanların karşılarındaki kişiye davranışları, kişinin bilinen karakterinden daha çok kişiyi nasıl tanıdıklarına dayanır. İş ortamında çalışan insanlar öncelikle çalışmakta oldukları işletme veya kurumda bireysel kimliklerin nasıl algılandığıyla ilgilidir. Görünümün dışında imajı aşağıdaki öğeler tamamlayıcı özelliğe sahiptir. İletişim yönünün etkili olması Akıcı etkili konuşma yeteneği özsüz iletişimin beden dilinin doğru ve etkili kullanılması arklı kültürlere empati ile yaklaşım Pozitif etkili beden dili Görgü ve nezaketin farkında olması tatüye uygun özenli abartısız giyim Giyim ile kişilik arasındaki uyum Öz güven Bakımlı ve temiz olmak Gelişime açık olmak Kişisel İmaj Kişinin bulunduğu yere, statüye ve konuma, yaptığı işe uygun giyinmesi, bireysel imajın etkili algılanmasında önemlidir. Kendine özen gösteren insanlar sosyal çevresinde ve çalıştığı ortamda olumlu kişisel imaj oluşturma gayreti içinde olurlar. Karşısındaki kişiler tarafından güven veren, başarılı, tutarlı, sorumluluk sahibi olarak algılanmasında etki-

4 7. Ünite - Profesyonel Yaşamda Giyim Kültürü 173 li olmaktadır. Kişisel imaj yönetimi karşı tarafın düşünce, duygu, tavır ve davranışlarını yönlendirme özelliğine sahip olmaktadır. İmajın akılda kalan en önemli göstergesi giyimdir. İnsanın kişiliğine uygun olmayan giyim tarzı tam olarak öz güven oluşturmaz. ağlıklı kurulan öz güven öncelikle kişinin kendini iyi, pozitif hissetmesini sağlar. Duyusal olarak iç dünyamızdan memnun isek dışarıya yansıyan görünüm doğal olarak olumlu izlenimin yansımasını sağlayacaktır. Kişi nasıl algılanmak istiyorsa giyim, tutum, tavır ve davranışlar ona uygun olmalıdır. Kişisel imajı çok yönlü değerlendirmek gerekir. Kendi zihnimizde canlandırdığımız imajla gerçek görüntümüz arasında herhangi bir fark olup olmadığını dikkatli incelememiz gerekir. Eğer örtüşüyor ise kişiliğimizi doğru ifade ediyoruz anlamına gelir. Kişilikle algılanan görünüm arasındaki denge sağlıklı kurulduğunda, ideal kişiye özgü imaj sağlanmış olur. Giyimin kişiliğe uygun olmadığı düşünüldüğünde kişinin kendi imajıyla bütünleşmediği değerlendirilir. Diğer yön ise görülen kendi imajınızın diğer insanlar tarafından nasıl algılandığıdır. Kişisel imaj öncelikle bireyin kendisini nasıl gördüğü öz imajla başlar, kimlik ile görünüm arasındaki tutarlılığın oluşturduğu ima dır. Algılanan ima ise kişinin diğer bireyler tarafından kendisinin nasıl algılandığıdır. Hedeflenen imaj ise kişin kendisinin diğer bireyler ve sosyal çevresine nasıl algılanıp görünmek istediğidir. Kişinin kendi hissettiği imajı ve karşı tarafta algılanan gerçek imajıdır. Kişisel imajı odaklanan yönleriyle üçe ayrabiliriz. Kişinin kendi algıladığı imaj: Kişinin kendisi hakkında hissetmiş olduğu öz imajıdır. Kendi kimlik karakterine uygun ve fiziksel dış görünümünü bütünleştirdiği imajıdır. Kendimizi nasıl gördüğümüz ve algıladığımızdır. Algılanan imaj: Kişinin diğer insanlara iletmiş olduğu imajıdır. Karşısındaki insanların o kişi hakkında algıladıkları izlenim ve imajıdır. Başka insanların sizi nasıl gördüğü ve algıladığıdır. izin karşı tarafta yansıtılan ima ınızdır. İstenen imaj: Kişinin kendine ve diğer insanlara iletmek istediği imajıdır. Kendimize ve karşımızdaki insanlara iletilen imajdır. Resim 7.1 Kişisel Tarza Uygun Erkek Giyimi Kişisel İmaj Yönetimi Kişinin dünya görüşü ve bütünsel etkileşimin bir ifadesi olan imaj yaşam deneyimlerinin izlerini taşır. Bireyin kendi öz bilgi birikimi ve etkilerin yönetildiği algıdır. İş dünyasında imaj küreselleşme sonrası rekabet ortamında, bireysellik kadar marka ve kurumsal bilinirlik algı yönetimi ile sağlanmaktadır. Kimlik karakteriyle giyim bütünsel algılanmalıdır. Başarılı yönetilen kişisel imaj aşağıda yer alan özellikleri kazandırır.

5 174 Profesyonel Yaşamda İmaj ve İtibar Yönetimi Pozitif olma hissi, Performansa dayalı etkinliklerde verimlilik, Kendini iyi ve daha faydalı olmaya yönlendirir, Girişkenliğin artmasına neden olur, Doğru sağlıklı iletişim kazandırır, Aynada görülen kimliğin yansımasını denetler, go iç denetimi sağlar, Öz güveni güçlendirir, Başarı kazanmasını sağlar. İlk İzlenim Profesyonel bir iş görüşmesi için ilk defa karşılaşılacak ortamlarda, ilk izlenim sonucu verilen etki önem taşımaktadır. İlk değerlendirme aşamasında, oluşacak olumsuz bir etkiyi daha sonra düzeltmek oldukça zordur. İnsanlar birbirleriyle ilk karşılaşmadaki fiziksel görünüm, beden dili, giyim şekli ve bütün olarak ifade edilen kimliği, belirli bir değerlendirme yargısına vardırmaktadır. Görüşme sırasında birkaç dakika içinde ön izlenim etkisi alınmaktadır. Profesyonel yaşamda, ilk defa karşılaşılan bir kişi hakkında duyularla algılanan, görülen giyim şekli, duyulan konuşmanın etkisi ile tüm verilerin değerlendirilmesi sonucunda, kişi hakkında olumlu veya olumsuz bir değer yargısına varılır ki o kişinin algılanan imajıdır. Resim 7.2 İlk İzlenim İçin Uygun Erkek ve Kadın Giyimleri İlk izlenim için görünen giyime gösterilen özen ve tasarım kurgusuyla giyimde etkili seçicilik, kişinin çevresine olumlu ve etkili imajını yansıtacaktır. Doğru giyim tarzı oluşturmak başvuru yapılan işi yapabilecek potansiyele sahip izlenimi ve güveni kazandırır. Doğru ve etkili giyim tarzı insana öz güven kazandırır. Etkili giyim ise algıyı uyaran, akılda kalıcı bir izlenim yaratır. Her mesleğin kendine özgü ilgili giyim tarzı ve iletişim yönleri vardır. İmaj yönetiminde ilk izlenim kadar son izlenim de önemlidir. Çünkü insanların hatırladığı izlenim kişinin bıraktığı ilk izlenimin yanı sıra son izlenimdir. İlk izlenimlerin önemi, sonradan gelen izlenimleri etkilemesidir. on izlenimler, son görüşün, son sözlerin,

6 7. Ünite - Profesyonel Yaşamda Giyim Kültürü 175 son fikirlerin, son hareketlerin ve yapılan son işlerin toplamıdır. İmaj yönetiminde, ilk ve son izlenime bütüncül bakış açısıyla yaklaşmak özellikle son izlenim üzerine daha fazla önem vermek, karşı tarafın algısını yönetmeye çalışmaktır. Profesyonel iş yaşamında her birey kendini etkili sunmak için, doğru zamanda doğru giyinmeye özen gösterir. Giyiminiz ilgilendiğiniz işle ilgili eğitiminiz, deneyiminiz ve kendi giyiminizden duyduğunuz memnuniyet öz güveninizi arttıracaktır. Öncelikle talep edilen işin türü, niteliği, hangi göreve talip olunduğu, giyim tarzını belirleyen unsurlar arasında yer almaktadır. Klasik çizgide giyim tarzı iş görüşmelerine uyumlu risksiz tercihlerdir. İş görüşmelerinde sizden beklenen güven giyimle desteklemelidir. Profesyonel Yaşamda İmaj Kırıcılar İmaj kırıcılar; insanlar üzerinde imaj yönetimine aykırı negatif izlenime dönüşen unsurlardır. İş hayatında, sosyal çevrede, kariyer gelişimini ve başarı kazanmayı engelleyebilir niteliktedir. Çalışma ortamlarında insanların öncelikle bulundukları yönetim kademesine uygun giyinmeleri gerekmektedir. Resmî kurumlarda iç yönetmeliklerle giyimin sınırları belirlenmektedir. Kurumsal işletmelerin görünümünü olumsuz etkileyecek imaj kırıcı hareketlerden uzak durulması gereklidir. Özellikle finans ve bankacılık sektörlerinde, işletmelerin vitrin görünümüne sahip çalışanlardan özellikle imaj kırıcı unsurlara dikkat etmeleri beklenir. Klasik giyim tarzının kullanılmakta olduğu işlerde, spor tarz giyimle çalışmak imaj kırıcı davranıştır. Örneğin; klasik giyim altında spor ayakkabı benzer unsurlardır. Aşağıda listelenen ima kırıcı davranışlardan kesinlikle uzak durulması gereklidir. Örneğin; resmî üst düzey klasik giyimin kullanıldığı bir toplantıya tişörtle katılmak ciddiye almamak olarak değerlendirilir ve olumsuz imaj kırıcı etki yaratır. Erkekler için imaj kırıcılar Kirli sakal Bakımsız dişler ve ağız kokusu Bakımsız tırnaklar Kirli ve dağınık saçlar Yırtık, sökük, rengi atmış ve kirli giysiler er kokusu Ağır parfüm ve deodorant kullanmak Kısa çorap İş ayakkabılarıyla giyilen beyaz çoraplar vlilik yüzüğü dışında takılan yüzükler Kolye, küpe gibi aksesuarlar Kravat kullanılmadığında gömlek yakasının aşırı açık kullanılması İş giysisiyle kullanılan uyumsuz aksesuar, ayakkabı ve çeşitleri Dar giysiler Plastik saatler Boyasız, bakımsız ayakkabılar emalı kravatlar zeri yazılı sloganlı tişörtler eket omuzlarına dökülmüş kepek eketin dış cebinde bir dizi kalem loganlı rozetler Kemere takılı taşınan cep telefonları ve anahtarlar Resim 7.3 Klasik Giyim Tarzına İmaj Kırıcı Olan Kot Pantolon Örneği

7 176 Resim 7.4 Klasik Kadın Giyim Tarzına İmaj Kırıcı Olan Giysi ve Saç Örneği Profesyonel Yaşamda İmaj ve İtibar Yönetimi Kadınlar için imaj kırıcılar Kirli, dağınık saçlar Abartılı saç modelleri ve saç aksesuarları Abartılı makya lı ya da makya sız olmak zun ve aşırı süslü, alışılmamış renklerde boyanmış tırnaklar, ojesi yarısına kadar çıkmış tırnaklar Bakımsız dişler ve ağız kokusu er kokusu Ağır parfüm ve deodorant kullanmak Kaçık çorap Yırtık, sökük, rengi atmış ve kirli giysiler Yüzük parmağı dışında kullanılan yüzükler Abartılı sallanan, ses çıkartan yüzük, kolye, bilezik ve küpeler Görünen yerde dövme Hızma, halhal gibi aksesuarlar Mini etekler, aşırı dekolte elbise ve bluzlar, şeffaf giysiler, derin yırtmaçlar İş giysisiyle kullanılan uyumsuz aksesuar, ayakkabı ve çeşitleri Hayvan desenli giysiler Plastik saatler Boyasız ve bakımsız ayakkabılar zeri yazılı sloganlı tişörtler Açık renk giysiler içinde koyu renk iç giyim İç çamaşırlarının veya izlerinin giysilerden gözükmesi İşin Niteliğine Uygun Giyim luslararası ölçekte profesyonel iş yaşamında kadın ve erkek giyiminde, klasik çizgiler taşıyan giyim tarzının standart kabul edildiği ve daha yaygın kullanılmakta olduğu görülmektedir. Profesyonel iş hayatında her zaman temiz, bakımlı olmak ve giyime özen göstermek, iş pozisyonuna bağlı sosyal çevre içinde bulunduğu statü konumunu ifade eder. Giyimimiz kendi kişiliğimize verdiğimiz değer ve saygının görünür hâlidir. Çalışmakta olduğumuz işletmenin veya kurumun genel imajıyla kendi görüntümüz örtüşmelidir. Doğru giyimli bakımlı görülen çalışanlar işletmelerin ve kurumların görünmekte olan vitrinidir. orumluluğunu taşıdığımız kuruma, hizmet sunduğumuz bireylere ve birlikte çalıştığımız mesleki paydaşlarımıza karşı görünümümüz güven vermelidir. Doğru ve özenli giyinmek kişinin kendi öz güvenini arttırmaktadır. Görsel kimlik bir işletmenin giyindiği elbisedir. Bu elbise ancak yapılan işin konusuna uygun tasarım hazırlandığında o kurumun karakterini doğru ve etkili biçimde yansıtmakta ve hedef kitleler üzerinde iyi bir etki yaratmaktadır. Yaratılan başarılı bir kurumsal kimlik, tüm çalışanların giyimlerine gösterilen özen ve tutarlılığın kurumsal algılanmasıdır. İş dünyasında çok farklı sektörlerde hizmet ve üretim yapılmaktadır. Ancak bazı sektörlerde birlikte çalıştığınız kişi ve kurumlara öncelikle güven duymak gereklidir. Giyimi ve genel görünüm itibariyle güven vermeyen kişi ve kurumlarla iş yapmak istenmez. Bu meslek türleri bankacılar, mali müşavirler, sigortacılar, avukatlar, finans danışmanları, doktorlara tam olarak güven duymak istenir. Bu güven öncelikle, profesyonel mesleğin getirmiş olduğu tutarlılığı, disiplini görünümünde aranır. Çalışılması düşünülen meslek mensubu ile daha önceden deneyimi olan referanslara başvurarak bu güven sağlamlaştırılır.

8 7. Ünite - Profesyonel Yaşamda Giyim Kültürü 177 Kreatif hizmet sektörlerinde; reklamcılık, tasarımcılar gibi yaratıcı meslek türlerinde, çalışanlar, mesleğe özel, standart giyim alışkanlığının dışında; göze giyimiyle dikkat çeken renk ve desenleri belirgin kumaşlar, model ve tasarımıyla farklı olduğu ve işine uygun tutarlılıkta olduğu mesajını iletirler. Güvenlik birimlerinde çalışmakta olan; asker, polis gibi resmî görevliler, görevlerini yürütürken mesleğin sınıf ve kademe farklarına özgü renklerde üniformalarını giyerler. Mevsim özelliklerine bağlı, kumaş cinsleri ve renk değişikliğiyle kullanılmaktadır. ağlık hizmetleri personeli, itfaiye personeli gibi mesleğe özel rengi, formu, işlevi olan giysiler ilgili çalışma alanlarında kullanılmaktadır. Mesleki saygınlık anlamını taşıyan cübbeler rektörler, din adamları, üniversite öğretim üyeleri, hukukçular, lisans öğrenimlerini tamamlayıp mesleki yetkinliğe erişen üniversite mezunları, cübbelerini giyerek mesleki sorumlulukların yetkinliğinde ve bilincinde olduklarını sembolik olarak ifade ederler. İş dünyasında çok farklı sektörlerde hizmet ve üretim yapılmaktadır. Çalışanların faaliyette bulundukları hizmetlerini sundukları mesleki alan, saha benzerlikleri ve niteliklerine göre iki ana grupta değerlendirebiliriz. Ofis çalışanları, hizmet ve saha çalışanları. Ofis Çalışanları Bankacılık, mali müşavirlik, hukuk, idari yönetim organizasyonları, kamu yönetimi ve benzeri meslek grupları faaliyetlerini ofis ortamında gerçekleştirirler. Ofis çalışanları genellikle klasik giyim tarzı olarak tanımlanan erkekler için; klasik önden düğmeli koyu renk lacivert, antrasit koyu gri tonda ceketler ve takımlar vazgeçilmez niteliktedir. Gömlekler ise, beyaz ve açık mavi renkli klasik yakalı, dikey ince çizgi desenliler klasik grupta tercih edilmektedir. Erkek giyimini tamamlayan en önemli unsurlardan biri kravatlardır. Giyilen takım ve gömlek renklerine uygun renklerde, ince dikey ve verev çizgi çeşitli renklerde ve desenlerde tercihler klasik tercihler için uygundur. Erkek giyiminde, bedenin üst giysilerin renklerine uygun pantolonlar üst grubu tamamlayan renklerde düzgün ütülü görünüm giyime gösterilen özeni simgeler. Erkekler için her gün tıraş olan sakalsız temiz yüz ifadesi ve bakımlı saçlar olumlu görünümü destekleyen unsurlardır. Kurumsal üst yönetimde çalışan personel klasik koyu lacivert renk grupları ağırlıklı olarak tercih ederler. Kadınlar için klasik giyim tarzı; düğmeli ceket ve takımlar, elbise ceketli takımlar, ceket ve diz üstüne aşırı çıkmayan etekli takımlar veya rahat kullanışlı pantolonlar, klasik görünümün ana çizgilerini oluştururlar. Beyaz ve açık tonlu renklerde gömlekler, görünümü destekleyen renklerde fular, şal ve aksesuarlar kullanılabilir. Abartılı dekolte giyim unsurları profesyonel iş yaşamında olumlu etki ve kazanım sağlamaz aksine olumsuz etki oluşturabilir. Özellikle iç giyim öğelerinin dış görünüme yansımayacak nitelikte seçilmesine özen gösterilmelidir. Klasik giyim tarzı olarak alınan giysi ürünleri tek mevsim veya kısa sezonluk kullanılan ürünler değildir, bir ceket alınırken uzun yıllar giyilebilir nitelikte modeller tercih edilmelidir. Geçici moda eğilimleriyle satın alınan bazı giysiler örneğin; canlı renk ve desenlerde tercih edilen giysi modelleri bir sonraki sezon güncellikten uzak görünüme neden olur. Bu nedenle yeni giysiler alınırken seçim, daha klasik tarza uygun renk ve desenli giyim öğelerine yönelim olmaktadır. Hizmet sektörleri, kreatif sektörleri ve resmî devlet kurumları gibi farklı çalışma alanlarında, muhatap olunan kişi ve müşteriler karşısında, giyimin kurumsal görünümü önemlidir. Kurumsal imajın önem taşıdığı sektörlerde, iç yönerge ve talimatlarla farklı, mevsim koşullarına göre değişikliklerin yer aldığı, kurumsal imaja uygun giyimin sınırları belirlenmektedir.

9 178 Profesyonel Yaşamda İmaj ve İtibar Yönetimi Resim 7.5 Ofis Çalışanları Giyimi Resim 7.6 Hizmet ve Saha Çalışanları Giyim Örnekleri Hizmet ve Saha Çalışanları Hizmet sektöründe çalışanların iş bilgilerinin ve deneyimlerinin yanında çok etkili ve başarılı kişisel ima sahibi olmaları gerekir. ağlık hizmetleri, insan kaynakları, eğitim - öğretim, uluslararası ilişkiler, turizm ve otelcilik hizmetleri, Mühendislik faaliyetleri, bilim, araştırma ve geliştirme faaliyetleri, medya yayıncılık hizmetleri, bilişim sektörleri halkla ilişkiler ve benzeri meslek grupları faaliyetlerini çoğunlukla mesleki hizmette çalışanların ve sahada alan çalışması yapan elemanların giyimleri klasik giyime göre daha rahat, serbest, mesleki hareketliliğe uygun nitelikler taşımalıdır. Profesyonel yaşamda öncelikle, nasıl bir kişilik karakterine sahip olduğumuzu bilmek, kişisel özelliklerimizin farkında olmak, özellikle bu nitelikleri öne çıkaran unsurlara göre giyim tarzını oluşturmak tutarlı olmaktadır. Kurumsal işletmelerde, insan kaynakları birimleri yeni personel adaylarını işe almadan önce belirli kimlik ve karakter analizi içerikli test ve mülakatlar sonucu yeni personel işe alınmaktadır. İşletme içerisinde, beklentiyi karşılayacak, mesleklerinde verimli ve yükselme hedefi olan adaylar arasından seçim yapılmaktadır. Bu aşamada giyimin görünen ve algılanan imajı ile olumlu bir etki sağladığında başarının yolu açılır. Toplumda her bireyin kişiliğini şekillendiren; eğitim durumu, ekonomik durumu, kültürel yapısı, iş dünyasındaki üstlendiği roller ve çalışılan işletme ve kurumdaki iş pozisyonu davranış biçimleri kendine özgüdür. Giyim tüm bu özelliklerin birleşip şekillendiği kendine özgü görünen kişiliğin temsilidir.

10 7. Ünite - Profesyonel Yaşamda Giyim Kültürü 179 Profesyonel yaşamda imajı etkileyen giyim faktörlerini açıklayınız. KİŞİSEL GİYİMDE TASARIM KURGUSU Profesyonel iş yaşamında ideal bireysel giyim tarzını oluşturulmasına yönelik çeşitli giyim önerileri yapılmaktadır. Giyim tarzımızı doğru belirlemek ve görünümümüzde hangi giysilerin doğru tercih olduğuna karar verebilmek için öncelikle, giysimizin renkleri ile birbirlerine etkilerini, kumaşların örgüsü, deseni ve modeli ile giysilerin giyimimizi nasıl etkileyeceğini bütün olarak görmeliyiz. Giyimi oluşturan üst grup ile alt grup parçalar arasındaki renk dengeleri ve beğeni kazandıracak tasarım kurguları, zarif uyumlar ile bütünleştiğinde etkili bir tarzdan bahsedebiliriz. Giyim yaşam kalitesini belirlemekle birlikte bireyin iç dünyasını ve duygusallığını sembolik olarak yansıtma olanağına sahiptir. Örneğin; hassas, duygusal, dostluğa değer veren, cazip gösterişli, kendinden emin, aktif, zarafeti ön planda tutan, gösterişli, öncü, avangart, kişisel hassasiyet gibi hisleri temsil eden giyim tarzları kullanılabilir. Giysi tasarım kurguları, kullanıcısına bütün olarak oluşturduğu etki ile güç kazanır. Giyimde seçilen model ve renkleri tasarım - kurgu bütünlüğü ile belirli beğeni kazanma ilgisi taşırlar. Giysilerin sosyal çevreye taşıdığı etki ise kişinin imajına yansıyan estetik beğeni ve zarafeti sergileyen etkilerdir. Renklerin insan psikolojisi üzerinde etkileri konulu birçok araştırma yapılmıştır. Her rengin insanlar üzerinde belirli ortak etkileşimde bulunduğu somut tespitler olmasına rağmen, renge olan ilgi toplumsal kültürel değerlere bağlı olarak değişik anlamlar kazanmaktadır. Giyimimizi etkileyen en etkili unsurlardan biri renktir. Profesyonel yaşamda giyimde doğru renk tercihleri yapabilmek için renklerin giysi tasarımında kullanımını incelemek faydalı olacaktır. 1 Giysiler ve aksesuarlar arasındaki ilişkileri; renklerin, tonların, kumaş desenlerinin görülen uyumu, tüm ögelerin dengeleri ve tasarım bütünlüğü sağlayacak kurgular giyim tasarımını bütünleştirir. Kişisel Tarz Profesyonel yaşamda kadın ve erkek için, sahip olunan kariyere uygun doğru giysi seçimlerini yapabilmek, çoğu zaman zordur. Yüz, cilt rengiyle başlayan renk unsurları standart kurallar ve giyim reçetelerine dönüşen tarifler ile her zaman olumlu sonuca ulaşmayabilir. İnsanın giyiminde, ruhsal iç dünyasıyla fiziksel görünümün bütünleşmesi ideal olandır. İş dünyasında çalışanlara yönelik, genel nitelikleriyle birbirine benzer giyim tarifleri ve giyim önerileri yapılmaktadır. tandart olarak kabul edilen ceket gömlek kravat ve pantolondan oluşan klasik giyim grubu bireylerin çalışmakta oldukları ortamda birbirine benzer görünüme neden olabilir. Benzeşen görünümlerden uzak, giyimimizle özel olmak isteriz. Bu özelliği sağlayacak olan en temel unsur giyimde renk seçiciliğidir. Hazır giyim sektöründe tüm bu gereksinimleri karşılamak amacıyla, profesyonel iş dünyası giyimi öncelikli hedefleri olan üretici işletmeler tarafından, hazır giyim sektörüne güncel moda eğilimleri ile klasik giyim çizgisi arasındaki seçenekler sunulmaktadır. Bazı günler daha yüksek önem taşıyan toplantı ve görüşmelerde giyilmek üzere özel giysiler kullanmak isteriz. st düzey yöneticiler, özel siparişle ısmarlama olarak kişiye özel ve tek adet üretilmiş özgün giysi tasarımları genellikle tercih edilmektedir. Kişiye özgü tasarımlar güncel çizgilerle, imaj danışmanları ve stil danışmanlığı servisi sunan tasarımcılar ve danışmanlarca profesyonel yönlendirmeler yapılmaktadır. Bireylerin kişisel olarak kendi giyimlerini belirlemeleri, giyim tasarımında görünümü etkileyecek unsurların kavranmasına ve giyim tasarım bilincine bağlıdır. İmaj ve stil danışmanları bu tasarım bilincine göre, danışmanlıklarını yaptıkları kişileri yönlendirirler.

11 180 Profesyonel Yaşamda İmaj ve İtibar Yönetimi Resim 7.7 Kişisel Klasik Tarza Uygun Renk Kombinleri Giyimde Sıcak Renk Grupları Giysilerimizdeki renkler sıcak renk grupları olarak sarı ve kırmızı rengin türevlerinden elde edilmiş olan grupları kapsar. iyah ve beyaz arası tonlar nötr olarak tanımlanırlar. ıcak veya soğuk olarak değerlendirilmezler. ıcak renklerden oluşan tasarım kurgularında soğuk renklerden eklenen küçük oranlar denge etkisi oluştururlar. Genellikle kadın giyiminde pembe ve bej renklerin kullanılması sıcak renklerdir, soğuk renk unsuru olarak, mavi veya lacivert renkte fular kullanımı ile denge sağlanır. Giyimde Soğuk Renk Grupları oğuk renk olarak tanımlanan renkler ise, mavi rengin türevlerinden elde edilmiş olan mavi etkisi renkte belirgin olan giysilerdir. Herhangi bir gri tona mavi renk eklenerek karışım renk elde edilmiş ise soğuk olarak tanımlanan gri elde edilir. Erkek giyiminde, açık mavi gömlek, lacivert ceket ve koyu gri pontolon kullanımı soğuk renktir. Bordo renkte kravatın kullanımı ise sıcak renk dengesi sağlar. Renk ve Denge Giyimimizde, ayakkabıdan saçımıza, cildimizin rengine kadar görülen tüm ögeler birbirleriyle etkilidir. Giysilerimizde renkler; sıcak renk grupları ve soğuk renk grupları dengeli uyumlar ile bir araya geldiğinde, etkili bir görünüm sağlanır. Giyimde Renk Tonlamaları Giyimde en sık yapılan hatalar arasında tonlama ve renk uyumuna uzak olan alt ve üst grubun uyumsuz olduğu giyimlerdir. Bu hataların en aza indirilmesi zarif ve etkili giyim için tonlama ve renk uyumunun giyimi nasıl etkilediğine ilişkin açıklamalar doğru yönde etkili olabilir. Erkek ve kadın giyiminde, tüm giyimin renk tonunda ortak ton değerleri geçerlidir. Tercih edilen giyimin üst giysi grubunda, ceket, gömlek, yelek, bluz, hırka, kazak vb. giysiler ile alt grup olarak pantolon, etek gruplar arası ton derecelerinde yakın renklerin tercih edilmesi seçilen renk dengelerini daha uyumlu hale getirmektedir. Koyu lacivertler ile tercih edilen koyu antrasit soğuk gri tonlar birbirlerini genellikle desteklerler. iyah tonlu giysilerin takım olarak giyilmesi daha bütün algılanır. iyah ceket veya üst grup giysi tercih edilmiş ise, alt grup çok koyu antrasit gri ile uyum sağlayabilir. Orta ton veya daha açık değerler taşıyan alt grup giysileri ile tüm giyimle bütünleşmezler. Örneğin lacivert ve kahve tonları bir arada kullanılmamalıdır. Ancak lacivert takım elbise altına koyu kahve tonlarında ayakkabı seçilebilir.

12 7. Ünite - Profesyonel Yaşamda Giyim Kültürü 181 Kimliğimizle, giymeyi seçtiğimiz giysiler doğrudan ilgilidir. Kültürel etkileşim ve değişimler giyime hızlı yansımaktadır. Geçmiş dönemlerdeki gibi giyimi sınırlandıran ve giymek istenilen giysileri engelleyen veya dikte eden kurallar çağdaş toplumlarda rastlanmamaktadır. Güncel küresel iletişim çağında, yerel geleneksel giyim alışkanlıkları kolay değişmemektedir. Yeni genç nesiller, güncel sosyal iletişim yöntemleriyle, güncel giyim eğilimlerini kimliklerine daha yakın bularak tercih eder hale gelmiştir. Giyim kültürü hakkında teorisyenler; giyimde fayda, edep, cazibe, süslenme, sembolik farklılaştırma, kabul görme, kendini öne çıkarma ve modern görünüm üzerine odaklanmaktadır. Düzgün giyimin ve klasik kaliteli takım elbisenin karşı taraf üzerindeki algısı saygınlık, ciddiyet olarak algılanırken özensiz, dağınık ve tutarsız giyiminin insanlar üzerindeki etkisinin ciddiye alınmaması, giyimin ne derece önem taşıdığı gerçeğidir. İnsanların sahip oldukları kültürel değerlerine göre gösterilen itina ve kendilerine verdiği değerin göstergesidir. Kendi giyimine özen gösteren bireylerin bu tutumu, kendine ve toplumun diğer bireylerine karşı saygı göstergesidir. Aksesuar Kullanımı Bireyler kişisel tarzlarını giyimlerinde kullandıkları simgesel basit detay ve aksesuar kullanımlarıyla sembolik nesnelerle vurgularlar. Bir kadın için klasik bir döpiyes yakasına taktığı orijinal bir broş ile sıradan görünümden sıyrılır. Kimliğiyle bütünleşen bir görünüm kazanır. Aksesuarlar klasik sitilin vazgeçilmez parçasıdır. Klasik takımlar aksesuarlarla günümüze uygun bir hale dönüşebilir. Erkekler İçin Aksesuarlar aç, gözlük, kravat, gömlek, mendil, kol düğmesi, kravat iğnesi, saat, pantolon askısı, ayakkabı, evrak çantası, cüzdan, kemer, çakmak, atkı, eldiven, yelek, çorap, şapka, cep telefonları erkeklerin yaygın kullandıkları aksesuarlardır. Resim 7.8 Erkekler İçin Klasik Giyim Tarzına Uygun Aksesuarlar Kadınlar İçin Aksesuarlar aç, gözlük, gömlek, bluz, triko, ayakkabı, çanta, evrak çantası, saat, yüzük, küpe, bilezik, kolye, toka, kemer, atkı, eldiven, kalem, çakmak, çorap, şal, fular, makyaj, cep telefonları, telefon defterleri, cüzdan olarak kullanılmaktadır. Aşağıdaki resimde kadının saç, gözlük, fular, kalem gibi aksesuarları kullandığı bir örnek görülmektedir.

13 182 Profesyonel Yaşamda İmaj ve İtibar Yönetimi Resim 7.9 Kadınlar Aksesuarlar Kullanımına Örnek Aksesuarlarla ilgili bazı önemli noktalar aşağıdaki gibidir Saç; erkeklerde, kısa ve düzgün kesilmiş olmalı, favoriler uzun bırakılmamalı, eğer yaratıcı sektörlerde çalışılmıyorsa saçlar enseyi geçmemeli; abartılı modeller ve abartılı jöle kullanımından kaçınmalı ve her gün mutlaka sakal tıraşı olunmalıdır. açların temiz olmasına dikkat edilmelidir. Kadınlarda ise sade abartısız saçlar tercih edilmeli, profesyonellikten uzak görüntü yaratan kıvırcık ve dalgalı saçları olan kadınlar toplu saçı tercih etmeli ve fön çektirmeye özen göstermelidir. Ayrıca saçların temiz olması ve eğer boyalı ise boya bakımının tam olmasına dikkat edilmelidir. Gözlük; hem kadınlarda hem erkeklerde sade, klasik renklerde, abartıdan uzak, açık renk camlı ve yüz şekli ile uyumlu olmalıdır. Kravat; erkek giyimini tamamlayan önemli ögelerden biridir. Kravat rengi giysilerimizin bütününü dengeleyen renk seçimleri, dokuma örgüsü ve kumaşın deseni ile giyimde öncelikli algılanan unsurlardan biridir. Kravat seçiminde çok dikkat çeken kalın, kaba ve zıt renkler içeren çizgi ve desenler tercih edilmemelidir. İnce çizgilerde, uyumlu renklerin yumuşak ton geçişleri içeren kravatlar tercih edilmelidir. Küçük puan motif ve birim tekrarları olan bir kaç orta renk tonu ile giyime hafif renk kazandıran seçimler giyimi destekler nitelik kazandırır. Kravat seçiminde yakın ara ton değerleri ve renk seçimleri ile ipek kumaştan üretilmiş kravatlar giyime abartı olmayan zarif görünüm kazandırır. Tüm giysilerimiz mavi, lacivert ve soğuk gri renkler içeriyorsa hafif sıcak ton değerleri ile kravatlar, giyimimize renk dengesini sağlayıcı özellik katabilir. Giyimimizde, eğer bordo ceket, orta bej tonlarda pantolon ve gömlek rengi ile sıcak renk grubu hâkim ise soğuk renkler içeren kravat seçimi daha dengeleyici nitelik kazandır. Giyimin tümünde, koyu renkler hâkim ise kravat rengi orta ton ve açık renkli ince çizgiler ile genel görünüme ışık kazandırır ve dengeli bir tonlama ile giyim bütün olarak algılanır. Abartılı canlı renkler ve desenlerden kaçınılmalıdır. Kravat gevşek bağlanmamalıdır. Gömlek; erkeklerde, beyaz ve mavi renkler tercih edilmelidir. Gömlekler erkek giyiminde görülen en önemli öğelerdendir. İnce çizgili gömlek güven veren etki yaratır. Takım elbiseden koyu renkte gömlek kullanılmamalı, kısa kollu ve spor görünümlü gömlekler giyilmemelidir. Gömlek kumaşı pamuklu olmalı ve yakaları düz durmalı, içe kıvrılmamalıdır.

14 7. Ünite - Profesyonel Yaşamda Giyim Kültürü 183 Resim 7.10 Klasik Giyim Erkek Gömleklerinde Örnekler Çorap; erkekler siyah ayakkabı giyiyorsa düz siyah çorap; kahve ve taba tonlarında giyilen ayakkabılar için de kahve tonlarda çorap giyilebilir. Kışın, ince yünlü; yazın, pamuklu giyilebilir. entetik kumaşlar terleme ve kokuya neden olabileceği için kullanılmamalıdır. Kadınlarda ise; dantel, file, desenli, çizgili, canlı renkli çoraplar geleneksel sektörlere uygun olmadığı için kesinlikle tercih edilmemelidir. Ayakkabı; erkek giyiminde ayakkabı dikkat çekecek abartılı renkler ve unsurlar içermemelidir. Her zaman bakımlı ve boyalı olmalıdır. Ayakkabılar mümkün ise deri ve tabanları kösele tercih edilmelidir. Kadınlarda ise; orta topuklu ayakkabılar tercih edilmeli, yaz aylarında burnu kapalı topuğu açık ayakkabılar seçilmelidir. Çanta; sade bir model ve mümkünse ayakkabıyla takım olmalı, değilse de yakın renklerde olmasına özen gösterilmelidir. Saat ve takı; erkeklerde saat kişisel prestiji gösteren faktörlerden biridir. Özellikle renk dikkat çeken unsurdur, metal, deri kayışlı saatler tercih edilmeli. Kadınlarda sallanan ses çıkaran abartılı takılar tercih edilmemelidir. Makyaj; profesyonel yaşamda bakımlı olmalı, abartılı makyajlar yapılmamalı, doğal görünümlü makyaj tercih edilmelidir. El ve tırnak bakımı; tırnaklar her zaman temiz ve düzgün kesilmiş olmalı; kadınlarda ise abartılı ve uzun tırnaktan kaçınmalı, ayrıca desenli ve canlı renkteki ojeler tercih edilmemelidir. Koku; tüm insanlar gerek iş gerekse günlük hayatlarında koku konusunda çok hassas davranmalıdır. Ter kokusunun oluşmasını engellemek için her gün duş alınmalı ve deodorant kullanımına önem verilmelidir. Ter kokusunu örtecek abartılı şekilde parfüm veya deodorant kullanımı da aynı şekilde hatalıdır. Cep telefonları; yerinde ve zamanında kullanılmalıdır, toplantılarda ve önemli iş görüşmelerinde kullanılmamalıdır. Toplantılarda telefonun saatine bakmak kişinin toplantıdan sıkıldığı izlenimi verebilir. Kişisel giyim de tasarım kurgusunu açıklayınız. 2

15 184 Giyim kültürü; belirli yerel alanda, farklı zaman dilimleri sonucu biriken ve toplum tarafından kabul görülen değerlerin bütünü olarak tanımlanabilir. Profesyonel Yaşamda İmaj ve İtibar Yönetimi GİYİM KÜLTÜRÜ Toplumların sahip oldukları karakteristik yerel özellikler, yaşam felsefeleri, inançları tüm kültürel değerleri ve birikimleri, giyim tarz ve anlayışlarını belirlemektedir. Toplumsal kültürün bireyleri tarafından kabul edilmiş prensipler ve standartlar; kurumsal, ekonomik, estetik, sosyal, kutsal manevi tutumlar ve hisler değer adı verilen kavramı oluşturmaktadır. Değer kavramı, bir kültüre ait bireylerin sahip olduğu tüm kültürel birikimi, eğitim düzeyini, toplumdaki rollerini, statülerini ve yaşantılarını konumlandırmakta ve buna bağlı olarak, toplumsal ortak yaşam felsefesini kurmaktadır. Değerler genel olarak; dürüstlük, saygınlık, başarı gibi bireylerin nitelikleri artıran kazanılması beklenen hedefleri temsil eder. Giyim bütün olarak görsel anlatım özelliğine sahiptir. Bireyler sözlerinden önce giyimleri ile algılanır ve görsel hafızada giyimleri ile kalıcı olurlar. Profesyonel iş dünyasında davranışlar kadar giyim kuşama önem verilmeli ve özen gösterilmelidir. luslararası iş seyahatlerinde iklim koşullarına uygun giyinerek hazırlıklı olunmalıdır. Ekvator bölgesi ve sıcak ülkelerde gömlek giyimi öncelikli olurken, resm giyime daha az rastlanır. Yılın yarıdan fazlası soğuk olan ülkelerde klasik giyim özellikle daha yaygın tercih edilmektedir. Kurumsal işletme yöneticileri ve idareciler sık sık iş toplantılarına katılmaları nedeniyle serbest giyinme olanağına sahip değildirler. Profesyonel yönetici ve yönetim birimlerinde çalışan insanların koyu lacivert ve koyu gri (antrasit) tonlarda giyimi tercih etmeleri geleneğe dönüşmüştür. Devlet memurları, görevleri başında kravatlı takım elbise veya klasik çizgide giyimine özen gösterirler. Giysiler kişilerin görevlerinin tanınmasında ve algılanmasında önemli rol oynamaktadır. Polisin görevi başında resmî üniforma giymesi, dilini bilmediğiniz her ülkede aynı anlamı taşır. Profesyonel iş yaşamının günümüzdeki sınırları belirli çevrede kalmamaktadır. Küresel pazarda sınırların ortadan kalktığı sınırsız alanda etkili olmaktadır. arklı coğrafyalarda kıta ve ülke çapında faaliyette bulunan büyük ölçekli işletmeler, giyimin yerel özelliklere göre değişken anlayış ve kültürel farklılıklara hizmet sunan iş dünyasına sahiptir. Giyim kültür farklılıklarına bağlı olarak sınırsız çeşitliliğe sahiptir. luslararası ticaret nedeniyle, farklı kültürlere ait üreticiler yeni pazar olanaklarını genişletebilmek ve iş hacimlerini artırabilmek amacıyla uzak oldukları ülkelerin kültürlerini öncelikle tanımaya ve değerlerini kavramaya çalışırlar. Küreselleşmenin Giyim Kültürüne Etkileri İkici Dünya avaşı sonrası devletlerin üzerindeki sosyal ve mali yükün artması ve ekonomik krizler nedeniyle ülkeler sınırlarının dışında, düşük maliyetli üretimlere ilgi arttı. lkeler ekonomik birliklerin kurulmasına yöneldiler. icareti engelleyen ülkeler arasındaki gümrük sınırları anlaşmalarla genişletildi. Çin de yaşanan büyük değişim ve 1980 li yıllardan itibaren iletişim teknolo ilerinin gelişmesi küresel ticarete ivme kazandırdı. retim süreçlerinde ülkeler arasında tedarik zincirleri ile üretimlerin birçok aşaması farklı ülkelerde üretilme yöntemlerine dönüştü. Birinci dünya ülkeleri; tasarımcı, planlayıcı, koordine edici olurken üretim faaliyetlerini üçüncü dünya ülkelerine yönlendirdiler. Bu küresel üretimde, tekstil sektörü ham madde kaynakları en ucuz işçilikle birleştirilip üretim yapılan Çin, Hindistan, ietnam, Brezilya ve Mısır gibi ülkelere yöneldi. irketlerin devletlerin nüfuzlu politikalarından uzaklaşıp bağımsızlaşmasına yol açan, yeni dünya düzeni geçerlilik kazandı. Para devlet kontrolü dışında bağımsız hareketle sanal ticarete dönüştürdü. E- ticaretin küresel pazarda yaygınlaşması, çok kültürlü ortak toplumsal yaşam felsefelerinin değişmesine neden olmaktadır.

16 7. Ünite - Profesyonel Yaşamda Giyim Kültürü 185 Tekstil sektöründe giyim dünyası yeni kreatif ürünler tasarlarken kültürel değerler ile yerel bağlar kurulan ürünlere yönelmektedir. Giysi ürünler üzerine inşa edilen giyim kültüründe temel hedef kimliktir. Giysiler belirli ekonomik değeri olan, alınıp satılan meta değeri olan ürünlerdir. Giysiler, temel giyim işlevinin ötesinde lüks ve prestij göstergesi olarak da kullanılmaktadır. Giysi ürünler, pazar tezgâhlarından, büyük ölçekli marketlerden, yerel giysi dükkânlarından, en üst düzey uluslararası marka dükkânlarına ve güncel e-ticaret tedarik yöntemlerine kadar, gelir düzeyine bağlı alışveriş yoluyla ürünlere erişim sağlanmaktadır. E- ticaret yeni gelişmekte olsa da giysi ürünler; birebir denenip satın alınmaktadır. Toplumların çoğunluğunu oluşturan düşük gelirli tüketici grupları, üreticiler için yüksek hacimli pazar hedefleri olan kitlelerdir. luslararası rekabet ortamına bağlı piyasa koşullarındaki giysi ürünlerinde, üretim açısından Çin faktörü giyim dünyasını doğrudan etkilemektedir. Küreselleşme tekstil sektöründeki endüstriyel üretim ve tüketim stratejileri yerel küçük ölçekli işletmelere zarar vermiştir. Küçük ölçekli işletmelerin rekabetçi piyasa koşullarında büyük işletmelerle rekabet etme imkânı olmadığından piyasadan silinmesine neden olmuştur. Güncel teknolojilerin hızlı iletişim olanakları ile popüler kitle kültürleri üretilmektedir. Popüler kültür moda eğilimleri ile kültürlerarası etkileşimde giyim araç olarak kullanılmakta ve hızlı tüketime dönüşmektedir. Endüstriyel tekstil ürünlerin üretiminde kullanılan boyar madde ve benzeri kimyasal maddelerin kullanıcı sağlığına olumsuz etkileri araştırılmaktadır. retimin çevre kirliliğini azaltılması ve daha sağlıklı tekstil ürünleri kullanılması amacıyla, ekolojik tekstil ürünlerine yönelim artmaktadır. Batı toplumlarında, çevre kirlenmesini daha aza indirmek amacıyla kullanılan diğer bir yöntem ise kullanılmış olan giysilerin yeniden üretilip satın alınması yerine, tekrar giyilebilmesi amacıyla ikinci el giysi alım satımı ve değişimleri yapılan pazar ve dükkânların açılmasıdır. Avrupa nın Batı kültürleri, Asya kültürleri, zak Doğu kültürleri veya Afrika kültürleri gibi her ülkeye özgü yerel farklılıklarının giysi formlarına ve giyim tarzlarına yansıması doğaldır. arklı coğrafyalarda yerel toplumların, kumaşın renkleri cinslerine ve özelliklerine göre değişiklikler gösterir. Toplumların yaşamlarını etkilemiş olan savaşlar, doğal afetler ve benzer sosyolojik travmalar kültürel birikimlerine kalıcı izler bırakırlar. ahip olunan kültürel miras, giysilerinin renklerine, desenlerine anlamlı motiflerle sonraki nesillere aktarılır. Örneğin; Japon kültüründe toplumsal yaşam felsefesi, doğanın hayatın odak noktasında yer almasıdır. Baharın geldiğini, mutlulukla özdeşleşen kiraz ağacı çiçekleri sakura sembolize eder. Japon kültüründe doğayla barışık yaşam felsefesi imgesel olarak geleneksel kumaş desenlerine yansımıştır. Aşağıdaki örnekteki gibi. Resim 7.11 Geri Dönüşümlü Giysiler

17 186 Profesyonel Yaşamda İmaj ve İtibar Yönetimi Resim 7.12 Japon Giyim Kültürüne Kimono Örneği Giyim kültürlerini doğrudan etkileyen diğer bir unsur, toplumların bağlı oldukları kutsal değerleri ve inançlarıdır. Her inancın kendine özgü kutsal sembolleri ve manevi değerlerine göre giyime bakış açıları farklık göstermektedir. Küresel pazarda iş birlikleri kurmak, pazar olanaklarını arttırmak ve başarı kazanabilmek için öncelikle farklı kültürleri tanımayla başlamak gerekir. Kültürlerarası özelliklerin farkında olmak ve olası sorunlara karşı empati yaklaşımı, çözüme yönelik anahtar olmaktadır. arklı kültürlere ait özellikleri kavramak için empati yaklaşımı, farkı kültürü tanımayı anlamayı doğru iletişim kurmada fayda sağlar. Kültürlerarası farklı değerleri sözsüz iletişim davranışları hakkında bilgi sahibi olmak diğer kültürlerarası özelliklerin tanınması ve anlam değerlerinin kavranmasına katkı sağlar. arklı kültürle iletişimsizlikten kaynaklanan sorunlarla karşılaşılabilir. Tanımadığımız kültürler ile iletişim kurulurken ön yargıdan uzak ve dikkatli olmakta yarar vardır. Giyim kültürü, kültürlerarası çeşitlilikte çok farklı özgün yerel özellikler barındırmasına karşın profesyonel iş yaşamında standart kabul gören giysi normları kullanılmaktadır. Muhafazak r toplumlar ile modern toplumlar arasında kadın giyimi kültürel farklılıklar gösterebilir. Profesyonel iş yaşamında aşırı dekolteden uzak, klasik giyimli modern kadın görünümü, iş dünyasında yaygın olarak kabul görmektedir. luslararası pazarda ilk defa karşılıklı görüşmeye başlayacak olan kurum ve işletmelerde, özellikle profesyonel yaşamla özdeşleşen klasik giyim tarzı temel referans olarak kabul edilmektedir. Toplumda giyim kültürü sosyal statünün göstergesi olarak kabul edilmektedir. Profesyonel yaşamda, çalışma hayatında bireyin konum ve statüsüne göre sahip olduğu giyim tarzı kendi kişiliğini görünür kılmaktadır. Yaşam tarzı giysilere yansımaktadır. Bireylerin giyimlerine gösterdikleri özen ve tutarlılığı, kimliğin görünür ifadesidir. Her bireyin giyinme tercihi kendini profesyonel iş ortamında göstermekte ve kamusal ortamın sosyal görünümünü de etkilemektedir. lkelerin ve toplumların geleneksel yapısına bağlı olarak giyim kültürü değişkenlikler gösterebilir. Ancak profesyonel yaşamda klasik giyim anlayışının taşıdığı ciddiyet anlam değişikliğine uğramaz. Gündelik yaşamda kullandığımız giysilerimiz, spor yaparken kullanmakta olduğumuz giysiler ve profesyonel iş ortamında kullandığımız giysiler farklı işlevsel gereksinimleri karşılamaktadır. Giysiler genellikle cinsiyetleri, yaşı, meslek türlerini ve grupların toplumdaki yerini belirlemektedir. Giysilerimizde tercih ettiğimiz modeller ve giyilen parçaların renk gruplamaları, kimliğimizi sembolik görünür kılmaktadır. Mesleki üniformalar, kalabalık içinde giyimin fark edilmesini sağlamaktadır.

18 7. Ünite - Profesyonel Yaşamda Giyim Kültürü 187 Giyim yalnızca algılanan bir görünüm değil aynı zamanda sahip olunan kişilik, meslek ve kültür hakkında enformasyon bilgilerini de iletir. Profesyonel iş yaşamına uygun giysi ürün satın alımıyla ilgili karar verirken alınacak giysilerin, kumaş, renk ve kalitelerinin uzun süreli kullanımı düşünülerek alınması klasik giyim tarzına uygundur. Bazen de kısa süreli ve bir sezonluk alınan giysiler güncel moda eğilimlerinin etkileriyle yapılmaktadır. Giyimde anlatım yönü itibariyle renk önemli etkiye sahiptir. Renk kendi içinde anlamsal değerlere sahiptir. Yoğun iş toplantılarına katılan profesyonel yöneticilerin, ciddiyet ve otoriter imaj görünümü koyu lacivert ve koyu gri ve ağırlığı olan tonlarda giyinmeleri bulundukları konumun gereğidir. İş Dünyasında Kültür Farklılıkları Giyim kültürü, öncelikle farklı giyim kültürlerini kavramak ve anlam değerlerini tanımakla başlar. Yaşam felsefeleri, hayata bakışları, yaşamın sürdüğü coğrafi özellikler ve iklim koşullarının yerel özelliklerine göre karakterlerin oluşturması ve kavranması için öncelikli bilgilerdir. O ülkelerin yönetim modelini, geleneklerini, görgü kurallarını, beden dilindeki anlam ifade eden davranışları bilmek, iş dünyasında hoşgörülü yaklaşım ve başarı sağlar. Profesyonel iş yaşamında farklı uluslardan kültürlerden insanlarla iş yapılırken onların kültürlerine saygılı olmak ve hassas olunan güncel konular ve din, ırk, politika gibi alanlara gerekmedikçe girilmemesi önerilir. Beden dilinde, anlam ifade edebilecek davranışlardan uzak durulmalıdır. Yüz ifade ve hareketleri konusunda örneğin, devamlı göz temasında bulunmak alışkın olmayan kültürlerden olan insanları örneğin, aponları rahatsız edebilir. arklı kültürden insanlarla iş yapma yöntemleri hakkında ön bilgi sahibi olmak, olası risklerin kontrol edilmesini sağlar. İş ortamı her zaman toplantı salonlarında geçmez; yemek masasında sofra adabına özgü kültür ve görgü farklılıklarına saygı gösterilmelidir. Hindistan da kast sisteminde olduğu gibi kişinin toplumdaki statüsünü, doğrudan doğruya giydiği sarığın rengi anlatır. Bu nedenle giyim kültürüne özgü anlam ifade eden ve gelenek ve göreneklerin farkında olmak büyük önem taşır. Resim 7.13 Hindistan Kültürü Giyim Örneği Giyim ve Sosyal Statü Bireylerin giyimlerindeki biçimsel karakterler, ait olunan çevreye bağlı ortak özellikleri taşımaktadır. Toplumsal yaşamda ortak giyim tarzı, sadece fiziksel gereksinimleri karşılayan temel işlevin dışında, temsil ettikleri sosyal statünün ve çevrenin simgelediği anlamı da taşımaktadır. İnsanlar giyim seçimlerini yaparken mesleklerini, sosyal statülerini, yaşam tarzlarını gösterirler. Mensubu oldukları kuruma bağlılık ve aidiyete uygun giyinmeye özen gösterirler. Giysilerin giyim işlevi dışında, maddi ve manevi kültürel işlevleri vardır. Meta değeri olarak belirli maddi değer karşılığı alınıp beden ergonomisine uygunluk ve kullanım rahatlığı beklenir. Kültürel işlev ise markanın içerdiği anlam değerleridir. Giyim ürünlerine maddi değerinin üzerinde ödenen marka değeri ürünle kazanılan imaj değeridir. Kullanıcısına belirli sosyal statü değeri sembolize eder.

19 188 Resim 7.14 Profesyonel Yaşam ve Statüye Uygun Giyim Görünümü Profesyonel Yaşamda İmaj ve İtibar Yönetimi Yüksek kıymetli mali değer göstergelerinin tümü statü ve sembolik statüyü temsil eder. Yazlık evler, hava ve deniz araçları, otomobiller, ünlü markaların giysi ürünleri takım elbise, gömlek kravat ve aksesuar ürünler, saatler, telefonlar, ayakkabı, çanta, kemer cüzdan vb. sembolik statü göstergeleri kullanılmaktadır. Bir toplum içinde yaşayan birey, o toplum içinde belirli bir yer ve duruma sahiptir. Bu yere ve duruma sosyal statü adı verilir. Giysiler insanların belirli bir grup ya da kültür içinde üyeliğini ya da statüsünü göstermeyi sağlar. Toplum içinde sosyal statüyü geçerli olan sosyal değerler belirler. Her toplumun kültürel değerlere bağlı toplumsal yaşam biçimi, farklı olabilir. Bireyin sahip olduğu ailesi sosyal çevresi, eğitim durumu, profesyonel çalışma ortamında bulunduğu yer ve gelir düzeyine bağlı maddi durumu sahip olunan statüyü ifade eder. Giyimle sosyal statü arasındaki ilgi, toplumsal yaşamda bireyin, toplumdaki yerini aidiyet duyduğu sosyal çevre ve profesyonel yaşamda bulunduğu noktayı giyim tarzı ile kendi kimliğini görünür ifade eder. Giyim endüstrisi toplumda ihtiyaç duyulan gereksinimleri, rekabet ortamımda tüketici odaklı hedeflerle pazara sunmaktadır. Bireylerin giysi ürünleri alım olanakları gelirlerine bağlı farklı düzeylerde olmaktadır. Toplumlarda üst düzey gelir grupları olduğu gibi orta ve alt düzey gelir grupları da bulunmaktadır. Giyim ürünleri, üst, orta ve alt düzey gelir gruplarına göre ürün fiyatları sınıflandırmakta, bu kategorilere göre ürün kalite ve fiyatları belirlenmektedir. st düzey fiyatlı giysi ürünler ile alt düzey fiyatlı giysi ürünler arasında kalite ve fiyat farklarının olması sosyal statülerini de ayrıştırmaktadır. Alt düzey için üretilen giysi ürünleri bu aradaki farkı kapatmak için üst düzeyi örnek alıp üst düzeye benzeme gayretine girmektedir. Arada bulunan statü farkını ortadan kaldırma eğilimi olmakta ve taklit giysi üretim ve tüketim talebine neden olmaktadır. Birey bu davranışı ile giyimiyle toplum içinde aidiyet hissettiği sosyal grup içinde belirli saygınlık, itibar ve presti elde eder. Alt statüye sahip olan bireyin üst statüye sahip olan bireyler tarafından kabul görmesi yeni sosyal statü duygusu prestij ve saygınlık kazandırır. Profesyonel yaşamda üretim sürecinde bedensel güç yerine düşünsel etkinlikte bulunan memur, ofis çalışanları gibi statüleri beyaz yakalılar olarak tanımlanırken endüstriyel üretim sürecinde el ve bedensel gücüyle çalışmakta olan işçilerin statüleri mavi yakalılar olarak tanımlanmaktadır.

20 7. Ünite - Profesyonel Yaşamda Giyim Kültürü 189 osyoekonomik sınıflandırmalar, bireylerin ekonomik gelir düzeyleri, eğitim düzeyleri mesleki yetkinlikleri ve çalışmakta oldukları işlerin niteliklerine göre yapılmaktadır. Tekstil sektöründe giysi ürünleri üretim planlamaları yapılırken, giysilerin hangi gelir grubu kullanıcı için üretileceği, piyasa ön araştırmaları ile hangi fiyat aralığında ve kaç adet üretim yapılacağı stratejik olarak planlanmaktadır. st düzey gelir grubunda yer alan iyi eğitimli üst düzey yöneticiler ve kullanıcılara yönelik üretimler yapılmaktadır. Yüksek fiyatlı marka değer özelliği olan ürünlerde az adetlerde üretimler yapılmaktadır. Özellikle lüks olarak tanımlanan giyim ürünleri bu kategoride tüketici hedeflerine göre belirlenmektedir. Orta düzey gelir grubu statüye sahip, orta kademe yönetici ve çalışanlardan oluşmaktadır. iyat değeri orta düzey aralığında ve marka değeri satın alınabilir düzeyde tutulmaktadır. Marka değeri öncelikli aranmamaktadır, üründe öncelikli beklenen değer kullanım kalitesidir. retim adetleri, kullanıcı hedeflerini karşılayabilir sayılarda yapılmaktadır. Orta düzey altında gelir grubu; vasıflı çalışan, el ve bedensel olmayan işlerde çalışanlar, Alt düzey gelir grupları sosyal yardımlar alanlar, vasıfsız işçiler, el ve bedensel işlerinde çalışanlar, Giyimde piyasada en ucuz olan ürünler tercih edilmekte ve genellikle taklit ürünlere yönelimler olmaktadır. S.E.S. Sosyal Statü Statü Tanımları A st düzey İyi eğitimli üst düzey yönetici ve profesyoneller B Orta düzey Orta kademe Yöneticiler C1 Orta düzey altı İyi eğitimli bedensel olmayan işlerde çalışanlar C2 Vasıflı çalışan kesim Vasıflı ve vasıfsız işçiler bedensel olmayan işlerde çalışanlar D Vasıfsız çalışan kesim Vasıflı vasıfsız el beden işçileri E En alt düzey Daha az eğitimli vasıflı vasıfsız el beden işçileri Tablo 7.1 Sosyoekonomik Statü Tablosu Giysilik Kumaşların Kullanım Özellikleri Kumaş yapısının kullanım amacına göre, belirli fiziksel işlevleri karşılaması beklenir. Tüketiciler giyimle ilgi seçimleri yaparken ekonomik uygunluk, rahatlık, dayanıklılık ve bakım kolaylığı gibi değerlendirmeleri dikkate alırlar. Kullanmakta olduğumuz giysilerin kumaş özelliklerini tanıdığımızda değişken hava koşulunda, daha doğru tercihler yapabiliriz. arklı mevsim koşullarında, ilkbahar, yaz, sonbahar ve kış mevsimlerinde giymekte olduğumuz giysilerin kumaşlarında mevsim özelliklerine göre beklentiler farklıdır. Kışın dondurucu derece hava şartlarında kullandığımız giysilerde, kumaşların vücut ısımızı koruyarak sıcak tutması beklenir. Özellikle %100 yün elyaflar ile üretilmiş kumaşlar veya yün karışım oranı yüksek olan kumaşlar kullanmayı tercih ederiz. İlkbahar ve sonbahar gibi mevsimler rüzgâr, yağmur ve güneşle aynı gün içinde karşılaşılan ortamlardır ve kumaş tercihlerinin nefes alan terletmeyen özellikte olması beklenir. Yazın ise özellikle pamuk, keten liflerden dokunmuş veya örülmüş kumaşlar ve pamuk karışımlarından üretilmiş olan giysiler tercih edilir. Bulunulan ortamda terletmeyen ve çabuk kuruyan nitelikte kumaşlar özellikle tercih edilmektedir. Sağlamlık Dayanıklılık Giyside kullanılan her kumaş kullanım sırasında belirli zorlamalar, gerilimler ve kullanılan ortamın etkileriyle karşılaşır. Her kumaş için tasarlanan ve ön görülen kullanım süresinde bu etkilere dayanabilecek nitelikte sağlam olması beklenir. Giysilik kumaşlarda leke ve kir tutmama özelliği aranmakta olan niteliktir. Kirlenen kumaşın temizliği, yıkama ve kuru temizle yoluyla yapılmaktadır. Kumaşın tüm bu fiziksel ve kimyasal müdahalelere dayanıklı olması sahip olduğu rengi koruması kumaştan beklenen temel işlevlerdir.

21 190 Profesyonel Yaşamda İmaj ve İtibar Yönetimi Tuşe Giysilik kumaşlarda yumuşaklık ve döküm kumaşta aranan önemli niteliklerden biridir. Elle dokunulduğunda kumaşta algılanan ölçüde hissedilen yumuşaklık ve sertlik kumaşın hareketliliğini doğrudan etkilemektedir. Kumaşların dokunuş tuşe kalitesini belirleyen ana unsur üretilen lif ve elyafın belirleyici olmasıdır. Kumaşta kullanılan örgü, ipliğin sıklık değeri, cinsi ve bükümü yumuşaklığını dökümünü etkilemektedir. Özellikle kadın elbiselerinde drape kumaş dökümü, giyisi türüne göre tercih edilen özelliklerden biridir. Esneklik Kumaşlar kullanımda uğradıkları gerilim ve zorlamanın etkisiyle esnerler. Kumaşlar enine veya boyuna hangi yönde bir kuvvetle karşılaşırlarsa o yönde belirli ölçüde uzarlar. Boyutları değişir, maruz kaldıkları kuvvetin etkisi geçince eski boyutlarına dönmeleri beklenir. Boyutlarda olan bu uzayıp kısalma esneklik olarak tanımlanmaktadır. Kumaşta esneklik ne ölçüde fazla ise o kumaşın karşılaştığı kuvvetlerin etkisiyle yırtılması da o ölçüde zorlaşır. Kumaşlarda esneklik önemli aranan niteliklerden biridir. Giysilik kumaşlarda ütü tutma özelliği olarak istenilen; giysinin kolayca ütülenmesi ve ütüleme ile kazandırılan formun çabuk ve kolay bozulmamasıdır. İş seyahatlerinde bavuldan çıkarılan ceket, pantolon, gömlek gibi kullandığımız ürünlerin kumaşları kırışarak ütü işlemine gereksinim duyulur. Bu sorunu ortadan kaldırmak için daha az kırışan kumaşlar üretimektedir. Resim 7.15 Yağmurdan Korunmak İçin Su Geçirmez Özelliği Olan Kumaş Koruma İşlevi Giysilik kumaşlar hangi amaçla kullanılırsa kullanılsınlar, genel anlamda bir örtme işlevi görürler. Giysilere öncelikle çıplaklığı örtmek için gereksinim duyulmaktadır. Özellikle giysilik üretiminde kullanılmakta olan kumaşlar, mevsimsel ısı farklarına karşı; vücut ısısını dengede tutmalı ve fiziksel hava şartlarına göre; kar, yağmur, rüzgâr ve güneşli değişken ortamlarda temel koruma fonksiyonunu karşılamalıdır. Değişken iklim koşullarına karşı vücut ısısının düzenli korunması temel işlevdir. Kumaşların bu özellikleri, elyafın cinsi, ipliğin türü, örgü çeşitleri ve apre işlemleri ile ilgilidir. Doğal ve yapay elyaflar ile üretilen kumaşlara uygulanan su geçirmezlik, su tutmama gibi kumaş özellikleri, apre rutin işlemleri ve teknolojik uygulamalar ile koruyuculuk kazandırılmaktadır. Gün ışığına uzun süre maruz kalınan durumlarda beyaz ve açık renkli giysiler gün ışığına karşı koruma işlevi görmektedir. Giyimde birçok koruyucu özel işlevleri olan kumaşlar kullanılmaktadır. arklı meslek türlerinde, çok yüksek ısı değerlerinde çalışanlar, düşük ısı değerlerinde çalışanlar, x-ray ışınlarına karşı koruma, radyasyon oranı yüksek ortamda çalışanları radyoaktif ışınlardan koruma, kimyasal aktif gazlara karşı koruma işlevleriyle özel meslek giysileri kullanılmaktadır.