5.1. OTOBAN GEÇİŞ SİSTEMİ

Transkript

1 5.1. OTOBAN GEÇİŞ SİSTEMİ Prof. Dr. Asaf Varol Bu çalışmada sürücünün kredi kartıyla geçiş ücretini ödeyerek otoban girmesi otomatik olarak gerçekleşmiştir. Bu projede otomasyon; Logo programlama dili ve Fischertechnik Robot Montaj Seti nin malzemeleri kullanılarak yapılmıştır. 1. Proje Çalışmasının Amacı; Bu proje çalışmasının amacı, Avrupa daki gibi kartlı otoban geçiş sisteminin nasıl gerçekleştiğini örnek bir çalışma ile sunmaktır. Araba, otoban girdiği zaman bir sviç tarafından algılanmakta ve kırmızı lamba yanmaktadır. Araç ücret ödediğinde bariyer açılmakta, bariyer tamamen açıldığı zaman yeşil lamba yanmakta ve araba yoluna devam etmektedir. Aracın otobandan çıkışı yine bir swiç tarafından algılanmakta, bariyer kapanmakta ve kırmızı ışık tekrar yanmaktadır. 2. Malzeme Seçimi Projede bilgisayar çıkış portları, Interface(arabirim) Fishertechnik Robot Montaj Seti malzemeleri kullanıldı. Ayrıca kartlı geçiş sistemi için Protoboard ile direnç ve BC I 40 transistörü kullanıldı. 3. Yerleşim Planı Otoban geçiş sistemi ile ilgili masa üstü düzeyde benzetim yapabilmek için aşağıdaki yerleşim planlanmış ve montajı gerçekleştirilmiştir. 1469

2 Yukarıda görülen şematik çizim içersinde yer alan simgelerin anlamları aşağıdaki gibi belirlenmiştir. HAREKET MOTOR ANAHTAR Arabanın ilerlemesi M1 E8 Arabanın durması M1 E1 Paranın ödenmesi E2 Bariyerin açılması M2 E3 Bariyerin kapanması M2 E5 Arabanın park etmesi E4 1470

3 yapılmıştır. 4. İşlem Basamakları Proje çalışması, Tablo 1 deki işlem basamakları esas alınarak Tablo

4 5. Tasarıma Ait Resimler Montajı gerçekleştirilen robota ait arabirim Resim 1 de ve sistemin genel görünümü ise Resim 2 de görülmektedir. Resim1. Bilgisayarla Robot Arasında Kullanılan Arabirimin Genel Görünüşü Resim 2.projenin bitmiş halinin üstten görünümü 6. Kartlı Geçiş Şekil 1. Kartlı Geçiş İçin Tasarlanan Elektronik Şema Kartlı geçiş sistemi için Opto-coup lerli elektronik bir devre düşünülmüştür. (Şekil 1) Opto-coup ler besleme uygulandığında çıkışından sürekli lojik 1 alınır. Uygulamada Interface (Arabirim),Optocoup lerdengelen lojik 1 i algılayamamaktadır.bu yüzden Opto-coup ler çıkışında elektronik bir devreye ihtiyaç duyulmuştur. Opto-coup ler çıkışı normalde (Kart takılı değilken) lojik 1 olacağından transistör iletimdedir. 1472

5 Çıkıştaki lamba yanmakta ve E2 çıkışı lojik 0 olmaktadır. (Burada transistör anahtar olarak kullanıldığından UCE arası gerilim 0 olacağından bu da lojik dilde yine 0 olarak algılanır.) Kart takıldığında Opto-coup lerin karşılıklı iletişimi kesileceğinden Opto-coup ler çıkışı 0 olacaktır. Bu da transistörü kesime götürür.çıkışta UCE arasında +5 Volt gözükeceğinden bilgisayar bunu lojik 1 olarak algılayacaktır. 1473

6 7. Programın Yazılımı ve Açıklaması Programı hazırlama aşamasında programın tek-bütün olarak yazılımı yerime kısım kısım alt programlar halinde yazılması uygun görülmüştür. Böylece hata bulma ve program takip etme kolaylığı sağlanmıştır. Program dokuz kısımda oluşmuştur. Bu kısımların adları aşağıdadır. 1. TO ILK 2. TO IKI 3. TO START 4. TO KAPA 5. TO ARABA 6. TO GEC 7. TO BITIS 8. TO SON 9. TO DUR Asıl program başlangıcı TO ARABA kısmında olup, bu alt program çalıştırıldığında M1 motoru saat yönünün tersinde ilerlemeye başlar. Bu olay E1 anahtarı 1 oluncaya kadar devam eder. E1 1 olduğu anda M1 durur ve KAPI alt programına dallanır. KAPI alt programımızda E 2 anahtarı 0 olduğunda kapı açılır-m 2 motoru çalışır ve GEC alt programına dallanır. GEC alt programı ise kapı tam açılıncaya,yani E3 1 oluncaya kadar M2 motoru ters yönde çalışmaya devan eder. E3 1 olduğunda M2 motoru durur. M1 motoru saatin ters yönünde çalışmaya devam eder. Buradan BITIS alt programına dallanır. BITIS alt programında ise E 4 anahtarı 1 oluncaya kadar M 1 motoru çalışır. E 4 anahtarı 1 olduğunda M 1 motoru durur. M 2 motoru saat yönünde çalışmaya devam eder. Burada TO SON alt programına dallanır. TO SON alt programında ise E 5 anahtarı 1 oluncaya kadar (M 2 motoru saat yönünde dönecektir) devam eder. E5 anahtarı 1 iken M2 motoru durur. Buradan DUR alt programına gider ve E4 anahtarı 1474

7 1 olur ve program burada durur.elektrik kesilmesi veya herhangi bir arıza halinde TO ILK alt programı ve TO IKI alt programı TO START alt programı motorları, anahtarlar yardımı ile kontrol ederek başlangıç pozisyonuna götürür. TO ILK MCCW M2 IKI TO IKI IF EQUALP STATUS E3 0 [IKI] MSTOP M2 MCW M1 START TO START IF EQUALP STATUS E8 0 [START] MSTOP M1 MCW M2 KAPA TO KAPA IF EQUALP STATUS E5 0 [KAPA] MSTOP M2 ARABA 1475

8 TO ARAB MCC M1 IF EQUALP STATUS E1 0 [ARABA] MSTOP M1 KAPI TO KAPI IF EQUALP STATUS E2 1 [KAPI] MSTOP M3 GEC TO GEC IF EQUALP STATUS E3 0 [GEC] MSTOP M1 MCW M2 SON TO BITIS IF EQUALP STATUS E4 0 [BITIS] MSTOP M1 MCW M2 SON 1476

9 TO SON IF EQUALP STATUS E5 0 [SON] MSTOP M2 DUR TO DUR IF EQUALP STATUS E4 1 [DUR] 8. Sonuç Gelişmiş ülkelerde otobanlara giriş kısımlarında ülkemizdekine benzer turnikeler bulunmaktadır aralarındaki fark ülkemizde turnikelerde par toplama işlemleri için her kulübede bir kişini istihdam edilmesidir İstanbul da Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet köprülerinde turnikelerde 24 saat süresince devriye usulü ile nöbet tutulmaktadır. Zaman zaman bu turnikelerde yolsuzlukların yapıldığı da basınımız tarafından ortaya çıkarılmaktadır. Türkiye otoban yol yapımlarını sürdüren bir ülke olarak, otobanlara girişlerde ABD dekilere benzer sistemler kurması, hem maddi açıdan tasarruf sağlayacak hem de zaman zaman turnikelerde meydana gelen yolsuzluklar önlenebilecektir. Burada kredi kartlı bir geçişe ait tasarım konusu işlenmiş ve montajı gerçekleştirilerek laboratuar düzeyinde otoban geçiş sistemlerinin nasıl olabileceği ele alınmıştır. 1477

10 Kaynaklar: [1] Otoban Geçiş Sistemi, Fırat Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Elektronik-Bilgisayar Eğitimi Bölümü, Proje No: IV/2+2,