OCAK / ŞUBAT TL İKİ AYDA BİR YAYINLANAN AKVARYUM KÜLTÜRÜ DERGİSİ

Transkript

1 Yıl:1 Sayı:4 OCAK / ŞUBAT 2011 Fiyatı: 4 TL İKİ AYDA BİR YAYINLANAN AKVARYUM KÜLTÜRÜ DERGİSİ Yeni başlayanlar için Akvaryum Tasarımı Yapmak Nano Resif Akvaryumum Anemonlar Fotosentetik Deri Mercanları Jack Wattley ile söyleşi Zebra Cichlid Kapak foto: Eren Yelkenci

2 İçindekiler 6 Deniz Akvaryumu Sahibi Olmak İstiyorum. Ama Nasıl? -II Yeni başlayanlar için Akvaryum Tasarımı Yapmak Nano Resif Akvaryumum Anemonlar Our Preciousss Fotosentetik Deri Mercanları Zebra Cichlid Jack Wattley ile söyleşi Koi Anatomisi Akvaryum Balıklarının Taşınması Bulmaca Sahibi: Güney Film Yapım Basım Ltd. adına Direnç Kıymaç Sorumlu Yazı işleri Müdürü: Alper Tülek Görsel Tasarım: Şeref Kartal Editör: Özge Özdemir Yayın Türü: Yaygın Süreli Yayın Reklam için başvuru: Alper Tülek Yazarlar: İsa Aydın, Gökçe Göktan, İl Bilge Aslıhan Okumuş, Selim Özadar, Talip Devrim Özgen, Gültekin Sabana, Davut Şems, Ali Ulvi Tekgüç, Hakan Toğuç, Ümit Uğur Tunç, Ergün Tunçkıran, Refet Ali Yalçın, Deniz Şişman, Umut Gülengümüş, Ahmet Kadir Şanlı Akvaryum Plus Dergisinde yayınlanan yazıların sorumluluğu yazarlarına, ilanların sorumluluğu ilan sahiplerine aittir. Yönetim Yeri ve Yazışma Adresi: Duatepe mh. Avukat cd. Şahmerdan sk. No: 2/36 Şişli - İstanbul Tel: Baskı: Matsa Basımevi Web: bilgi@ akvaryumplus.com

3 Merhaba sevgili Akvaryum Plus okuyucuları, Sizler için hazırladığımız yeni bir sayıyı yine dopdolu bir içerikle sizlerin beğenisine sunuyoruz. Ayrıca sayfa sayımızı da arttırmanın haklı gururunu sizlerle paylaşıyoruz. Umarız sayfa sayımız çok daha fazla olur ve ciltli bir dergiyi siz akvarist dostlarımıza sunabiliriz. Bu sayımızda bitkili tatlı su akvaryumlarına da yer vermeye başladık ve sonraki sayılarda da bunu devam ettirmeye çalışacağız. Hatta her ay yeni bir bitki türünü sizlere tanıtmak için çaba harcayacağız. Daha önceleri yurtdışındaki özenerek baktığımız bitkili tankların artık ülkemizde de görülüyor olması çok sevindirici. Artık donanım sıkıntısı çekmemiz sanırım bu tip tankların yapılabilir ve daha da önemlisi sürdürülebilir olması başrolünü oynuyor. Ülkemizde CO2 sistemleri, farklı özelliklerde kum ve her türlü gübreye ulaşmak gerçekten çok kolay bir hal aldı. Ve sonuç olarak da bu sayımızda olduğu gibi muhteşem tankları görebiliyoruz yılında her şey gönlünüzce olması dileğiyle A. Alper TÜLEK 4

4 Deniz Şişman Fotoğraf: Davut Şems eniz akvaryumu sahibi olmak istiyorum Ama nasıl? Geçen sayımızda başladığımız bir deniz akvaryumunun ana unsurlarını basitçe detaylandırmaya bu sayımızda devam edeceğiz. II Dekor: Akvaryum içindeki dekorun iki yönden önemi vardır. Birincisi izleyicisine olabildiğince gerçek bir sualtı görüntüsü sunmaktır. Ama akvaryumun genel sağlığı için daha önemlisi olan akvaryum sakinlerinin ihtiyaçlarını karşılamasıdır. Bu iki noktanında kendi açılarından farklı zorlukları vardır. Doğayı görsel olarak taklit edebilmek için belli bir doğa (sualtı) tecrübesine sahip olmak gerekmektedir. Özellikle tropikal bölgelerde dalmak her hobicinin hayali olmakla beraber herkes için malesef mümkün olamayabilir. Bu açığı televizyondaki zaman hırsızı programlar yerine belgeselleri veya belgesel DVD/CD leri seyrederek kapatmak mümkün olur. Bu sayede yapay veya doğal dekor parçalarını akvaryum içine yığmak yerine herbiri ayrı bir gerekliliği karşılayacak şekilde yerleştirebilirsiniz. Dekor yapılırken olabildiğince 3 boyutlu ve önden arkaya derinlik hissini yaratacak şekilde bir tarz oluşturmak yerinde olur. Dekorun bu yönü bizim için önem taşırken asıl detaylandırılması gereken konu akvaryum sakinlerinin ihtiyaçlarını kar- şılaması için dikkat edilmesi gereken hususlardır. Dekoru fiziksel olarak kurarken akıntıyı bozmayacak fazla ölü nokta oluşturmayacak şekilde bir yapı oluşturulması dikkate alınmalıdır. Mercan akvaryumlarında bazı omurgasızların ve balık türlerinin kayaları devirmesi ihtimaline karşı dekoru olabildiğince sabitlemek gerekirken balık akvaryumlarında balıkların devirmesine imkan vermeyecek şekilde sabitlemeden yerleştirmek faydalı olacaktır. Resif balıklarının çoğu bölgeci türlerdir. Yeni bireylere karşı bölgelerini ölümüne korurlar. Bu sebeple balık akvaryumlarına yeni türler eklerken veya balıklardaki monotonluğu bir nebzede olsa azaltmak için dekorun değişikliğe izin vermesi faydalı olacaktır. Yeni tür eklerken yapılan değişiklik sayesinde eski ve yeni bireyler aynı şartlarda akvaryum içinde bölgeleri paylaşırlar. Yeni tür eklenmese bile iki üç ayda bir yapılacak dekor değişikliği balıkları yeni bir ortama sokacaktır ve bir nebzede olsun yaşamlarına bir yenilik getirecektir. Ayrıca balıkların saklanması için dekor uygun girinti, mağara ve sığınaklar sunmalıdır. 6

5 Fotoğraf: Deniz Şişman Fotoğraf: Deniz Şişman Dekorda en önemli konu, akvaryumun biyolojik altyapısınıda oluşturmasıdır. En iyi ekipmanlar bile doğayı %100 taklit edemezler, bu sebeple su kalitesindeki en büyük yardımcımız zemindeki kumumuzla beraber dekorumuz olacaktır. Dekorda ne kadar çok doğal malzeme kullanılırsa o kadar iyi olacaktır. Bunun için yerli ve yabancı kaya dekorları kullanılabilir. Kayalar deniz veya kara (örneğin lav kayası) kaynaklı olabilir. Önemli olan su kimyasını oluşturan değerleri aşağı veya yukarı doğru etkilememesidir. Kullanılacak olan kaya eğer ıslak bir kaya ise üzerinde bitki ve hayvanlar barındırabileceği ve bakteri kültürlerine yataklık yaptığı için canlı kaya olarak isimlendirilir. Ama ölü/kuru bir kayada akvaryuma eklendikten sonra sağlıklı şekilde aşılanırsa bir süre sonra canlı kaya halini alır. Yerli veya yabancı kaynaklı olsun kullanılması gereken kayanın yapısı başarıda çok önemlidir. Kayamız sünger gibi gözenekli bir yapıya sahip olmalıdır. Gözeneklerden kastımız asla matkap ile delinmiş gibi bir delikli yüzey olmamalıdır. Su geçirgenliğini sağlayan kılcal bir yapı olmalıdır. Kayaların yüzeyinde oksijenli su ortamı olduğu için buralara ve hatta akvaryumdaki diğer tüm yüzeylere oksijenli ortamda yaşayan faydalı bakteri türleri yerleşir. Bu bakteriler oksijeni solurken akvaryumdaki tüm canlılar için zehirli olan amonyağı nitrite ve nitritide nitrata dönüştürürler. Nitrat canlılar için ilk aşamada ölümcül değilken akvaryumda birikmesi ile bazı canlılar olumsuz etkilenirken istenmeyen alg kültürleri içinde besin oluşturur. Bu sebeple akvaryum suyundan uzaklaştırılması gerekmektedir. İşte bu noktada kayalarımızdan beklediğimiz kılcal yapının önemi ortaya çıkar. Bu kılcal su kanallarında su düşük hızda ilerlerken içindeki oksijen bu bakteri kültürleri tarafından tüketilir. Bu aşamadan sonra devreye oksijensiz ortamda yaşayan ama oksijen ihtiyacı olan bakteri kültürleri devreye girer. Kayanın, iç bölümlerine yerleşen bu kültürler, suda bulamadıkları oksijeni nitrat (NO 3 ) molekülünden karşılarlar ve nitratı azot gazına (N 2 ) dönüştürürler. Kayamız bu önemli faliyeti gerçekleştirmenin yanında ayrıca balıklar ve eklembacaklılar gibi canlılara saklanacak yer, mercan gibi omurgasızlara yerleşecek yaşam alanı sağlarlar. Bu sebeple görsel yapıyı oluştururken bu ihtiyaçların karşılanmasına da dikkat etmek gerekmektedir. Ayrıca akvaryum içindeki teknolojik ekipmanları gizlemeye faydalı olurlar. Kaya şekil olarak her ihtiyacımızı karşılayamayabilir. Özellikle sütun, dal, ve arka plan gibi görsel obje ihtiyaçlarında kendi yapacağımız veya hazır olarak Fotoğraf: Deniz Şişman 7

6 Fotoğraf: Deniz Şişman Akıntı: Su hareketi deniz akvaryumlarında önemli bir diğer konudur. Akvaryum içinde barındırılan türlerin ihtiyaçlarına göre bir akıntı oluşturmak en önemli noktadır. Özellikle mercanlar yer değiştirebilen canlılar değildir. Bu sebeple yem ve oksijenin onlara ulaşması gerekirken atıkların ve zaman zaman salgıladıkları sümüksü koruyucu tabakaların üzerlerinden uzaklaşması gerekmektedir. Ayrıca dekor olarak kullanılan kayaların yukarıda anlattığım biyolojik faaliyeti gerçekleştirebilmesi için oksijenin akvaryum içinde dekor arasında bol bulunması gene bu akıntı ile sağlanabilmektedir. Bir diğer faydası da yüzey su hareketi ile yağ filmi oluşumu azalır, su ile hava arasındaki gaz alışverişi sağlıklı şekilde gerçekleşir. Günümüzde bir çok akıntı çözümü mevcuttur. Akvaryum içindeki akıntıyı gece-gündüz değişkeninde ve canlıların ihtiyaçlarına göre elektronik olarak düzenleyen ekipmanlar var. Ama akvaryumlar ve canlılar için uygun akıntıyı sağlayan farklı fiyat aralıklarında bir çok alternatifte mevcuttur. Akıntı ekipmanlarını yerleştirirken en önemli nokta özellikle mercanların üzerine gelen akıntı türün ihtiyacı oranında olmasıdır. Özellikle yumuşak mercanlar ve büyük polipli sert mercanlar (LPS) üzerlerine aşırı akıntı aldıklarında kopmakta veya ezilmektedirler. Plaka şeklinde iskeletli LPS türü mercanların dokuları akıntının gücü ile kendi iskeletleri tarafından kesilirler. Tüm değerler doğru iken sadece yanlış bir akıntı konumlandırması sebebi ile mercanlar kaybedilebilir. alacağımız sunni (örneğin seramik) dekor üniteleri çok faydalı olacaktır. Yeni akvaryum kurulumlarında benim tercihim gözenek yapısından ve üzerinde barındırdığı canlıların türlerinden emin olduğum canlı kaya ile sunni dekor ürünlerini birleştirmektir. Canlı kayalar üzerlerinde istenmeyen omurgasız veya bitkileride barındırabilir. Bu sebeple temizliğinden emin olunmalıdır. Eğer istenen temizliğe sahip kaya bulunmazsa ölü kaya kullanıp onu sağlıklı bir akvaryumdan alınan biraz kum ve bir iki kaya parçası ile aşılamak, canlı yüklemek için yeterli zaman tanımak yeterli olmaktadır. Akıntı ekipmanlarının cama bağlanma noktalarında sabit bağlantı yerine mafsallı olmaları pompaların akıntı yönünün değiştirmek için çok faydalı olacaktır. Aycıca eski tip klasik vantuzlu bağlantı yerine mıknatıs montajlı veya cama sabit bağlantısı olan pompalar tercih edilirse daha iyi olur. Vantuzlar tuzlusuda kısa sürede sertleşerek tutma özelliğini kaybetmekte ve pompanın yerinden düşmesine sebep olmaktadırlar. Pompa bir mercan üzerine düştüğünde yılların emeği kırılan mercan ile ziyan olmakta, kuma düştüğünde ise kum içine girip pompayı bozabilmekte veya kumu zeminden kaldırarak akvaryumdaki mercanların üzerine kum gelmesine sebep olabilmektedir. Kuvvetli akıntı her zaman doğru değildir. Doğru akıntı canlının ihtiyacını karşılayan akıntıdır. Bol tuzlu günler. Mıknatıslı akıntı motoru Devam edecek... 8

7 Refet Ali Yalçın Fotoğraflar : Alper Tülek Birbirleriyle uyumsuz türler bir arada ve yoğun popülasyon Yeni başlayanlar İçin Akvaryum Tasarımı Yapmak Çevremizdeki pek çok akvaryumun kötü dekore edildiğini görüyoruz. Kötü bir akvaryum kurmak hem emek hem de nakit ister. Güzel akvaryum kurulumunu anlatmak hobinin ruhuna biraz terstir, sonuçta bu zevk işi ve tasarım yaparken kafadaki su altı dünyasını somutlaştırmaya çalışıyoruz. Farklı bakış açıları ile farklı güzellikteki akvaryumlar yapılabilir. Bu nedenle güzel bir akvaryum için şunlar yapılmalı demek kısıtlayıcı bir yaklaşım olacaktır ancak bazı düzenlemeler var ki, hobiyi paylaşan dostlarımla ortak olarak katlanamıyoruz. Görselliği oldukça azaltan bu düzenlemelere bu yazıda yer vereceğim. Güzel ve kötü tabi ki göreceli kavramlardır. Güzel akvaryumlarda gözlemlediğim; akvaryumu yeni gören birisinin başında daha uzun süre kalıp, inceleyip sorular sorması, doğal olmayan nesnelerin gözüne takılıp odağı bozmaması ve balıkların strese girmeden rahatça doğal davranışlarını göstermesidir. Az emek ve para harcayarak kurulan sade bir akvaryum oldukça hoş görünebilir. Kötü olmayacak bir akvaryuma örnek olarak cama cam bir akvaryuma; dere kumu, siyah arkafon, doğadan toplanan aynı tip bir kaç gri renkli kaya ile alınacak birkaç Malawi Cichlid i hoş bir şekilde bakı- labilir. Bir akvaryumu kötü yapmak için bunun ötesinde fazladan çaba ve para harcamak gerekir. Bu çabalardan bir kaçını ve daha fazlasını yazının devamında bulabilirsiniz. Akvaryum Seçimi ve Derinlik Görsellik için akvaryum çevresiyle uyumlu olmalıdır. Evdeki mobilyalara benzer bir mobilya kullanılmalı veya mevcut ortamda akvaryumun sırıtmadan duracağı bir yer seçilmelidir. Modern tarzda, koyu renkli bir dekorasyonun hakim olduğu evde beyaz renkli, çeyiz sandığı motifli bir akvaryum sehpası oldukça çirkin duracaktır. Diktörgenler prizması olan bir akvaryumun ölçü- 10

8 leri boyu, genişliği ve yüksekliği ile belirtilir. Bunlardan tasarıma en fazla görsellik katan derinlik olarak nitelediğimiz genişliktir. Genişliğin düşük tutulduğu akvaryumlar hem derinlik vermekten uzak hem de içindeki canlıların rahat yüzemeceği bir ortam oluşturur. Örneğin 100 cm (boy) x 30 cm (genişlik) x 50 cm (yükseklik) bir akvaryum yerine, 100x50x50 cm veya 100x40x40 cm bir akvaryum çok daha güzel görünecektir. Yabancı Cisimler Yabancı cisimlerle akvaryumlar oldukça kötü görünmektedir. Örnek olarak hava kabarcığı ile açılıp kapanan hazine sandığı, bir plastik şato veya denizaltı uygun olacaktır. Bu sayede doğaya müdahale edip bıraktığı yapay cisimlerle doğayı bozan insanoğlu, bu yapaylığı doğal bir unsur gibi akvaryumuna katıp, akvaryumun da doğallığını bozabilir. Bu konuda gözlemlediğim en büyük hatalardan birisi de tatlı su akvaryumlarına ölü mercan koyulması. Mercanlar tuzlu su ortamlarına has canlılardır, tatlı suda olması zaten mümkün değildir doğal olarak bu tatlı su tanklarında bir yapaylık oluşturur. Bu mercanların sivri yüzeylerinin, kaçarken onlara çarpan balıkları ağır yaralaması da sıkça karşılaşılan bir durumdur. Kötü Arkafonlar Kötü tasarımın temel direklerinden birisi de akvaryumun arkasına yapıştırılan arkafonlardır. Örneğin tropikal balıkların olduğu güzel bir bitkili tank veya Malawi Cichlidleri yle dolu bir kayalık alan akvaryumu kuruldu. Bu akvaryumun arkasına o tankın tabiatına aykırı olan mercanlı bir arkafon veya yapay bitkiler ile yapılmış kötü bir akvaryumun fotoğrafı ile yapılan bir arkafon seçilirse akvaryumdaki doğallık ve sadelik bozulmuş olur. Kullanılan arkafonun kaliteli bir fotoğraf, tek renkli olacaksa da doğaya uygun (mavi, lacivert, siyah vb.) bir tonda olmasına özen gösterilmelidir. Kayaların Dizilimi Akvaryum dekorunda kayalar sık kullanılan nesnelerdir. Kayaların kullanımında yapılan en büyük hata onları sıra dağlar gibi yan yana dizmektir. Derinlik başlığında belirttiğim gibi derinlik akvaryuma en çok görselliği ve gizemi katan boyuttur. Sıra dağlar şeklinde dizilen kayalar bu derinliği gizler ve akvaryumun kötü görünmesine neden olur. Bunun yerine kümeler halinde arkadan öne doğru veya bir birinden bağımsız arkalı önlü, irili ufaklı olarak dizilebilir. Yanlış Kaya Rengi ve Biçimi Kaya seçimlerinde renk ve biçim olarak akvaryumun geneline uyumlu seçimler yapılmalıdır. Doğadaki kumlar uzun yıllar boyunca çevredeki kayaların ufalanmasıyla oluşur, bu nedenle kayaların çevredeki kumlarla biçim ve renk olarak benzerlik göstermesi beklenir. Yanyana kullanılan farklı kaya türleri genellikle kötü bir görüntü oluşturur. Örneğin bir lav kayası ile falez kayasının yan yana durması görsel bir çirkinlik yaratır. Seçilen kayanın akvaryum tasarımına renk ve biçim olarak uygun olmasına özen gösterilmelidir. Kötü Zemin Malzemesi Akvaryumda kum olarak kullanılan malzemenin seçimi çok önemlidir. Balıkların bir çoğu bu kumu ağzına alıp atar veya kazar, bu nedenle kumun çok iri taneli olmaması gerekir. Şu sıralar piyasada bulunan pek çok kum güzel ve doğal ancak hâlâ boyanmış kumlara rastlayabiliyoruz. Tamamı fosforlu olan pembe sarı yeşil renklere boyanmış kumlar akvaryumda çok yapay bir görüntü oluşturur. Yanlış Balık Sayısı Akvaryuma boyutunun kaldırabildiğinden fazla sayıda balık koymak görüntü kirliliğine yol açmaktadır. Bu tarz bir kurulumun pek çok kötü yanı mevcuttur ancak konu tasarım olduğu için sadece görsel yanından bahsedeceğim. Bu tarz yüksek nüfuslu akvaryumlarda balıklar doğal davranışlarını gösteremezler, amaçsızca dolanıp canlı alabalık akvaryumlarına benzer bir görüntü oluştururlar. Doğada şnorkelle gözlem yaparken her Malzemeler gizlenmeye çalışılmamış ve yapay dekorlara sahip bir tank Kartpostal boyutlarında derinliği olmayan bu tip plastik kutularda bir canlı yaşatmaya çalışmak imkansızdır. 11

9 nın çıktığı bölümler olsa da, oluk oluk hava çıkan yerler bulunmamaktadır. Havalandırma için akvaryumun bir köşesinde küçük bir havataşı kullanmak, hatta filtrenin uygun ayarlanmasıyla yapılacak havalandırma yetecektir. Yapay bitkili tank tarafta balık görmüyoruz, belli kısımlarda sürü halinde gezen, belli kısımlarda ise kaya diplerinde dolanan birkaç balık görüyoruz, doğallık budur. Sanki kurmalı bir oyuncakmış gibi amaçsızca sağa sola dolanan birsürü balıktansa, doğal davranışlarını gözlemleyebileceğiniz birkaç balık çok daha görsel ve tatminkar olacaktır. Yanlış Balık Seçimi Çok büyüyen balıkların küçük akvaryumlara alınması sıkça yapılan bir hatadır. Örnek olarak Astronot Cichlid sıkça genişliği 30 cm civarı olan litrelik akvaryumlara konulmaktadır. 10 cm civarı alınan bu balık zaten 30cm i sene gibi bir sürede geçer. Ardında oluşan görüntü hem izleyene hem balığa ızdırap verir. Akvaryuma balık alınırken gelebileceği son boy göz önünde bulundurulmalıdır. Küçük balıklar görsel olarak akvaryumun daha büyük ve derin olduğu hissi verir bu nedenle görsel bütünlük açısından daha iyidir. Kötü Işıklandırma Akvaryum ışıklandırılırken görselliğe ve içindeki canlıların gereksinimine dikkat edilmelidir. Görüp en çok rahatsız olduğum görüntü mor pembe yeşil gibi akvaryum için üretilmemiş adeta pavyonlarda kullanılan ışıklandırmaların akvaryumlarda kullanılmasıdır. Bu durum akvaryuma bakanların doğanın gerçek renklerini görmesini engellerken, içinde bulunan canlıları da rahatsız edecektir. Yapılan tüm görselliği öne çıkaracak şey ışıklandırmadır. Işıklandırmaya oldukça önem verilmelidir. Hava Taşları Arkaya boylu boyunca konulmuş, arka planı hava kabarcıklarıyla dolduran bir hava taşı, eve gelen komşuların ilgisini çekse de doğal bir görüntü vermemektedir. Doğada ince hava kabarcıkları- Techizatların Gizlenmesi Kimi akvaryumlarda iç filtrenin bir dekor malzemesi gibi akvaryumun kenarında gururla sergilendiğini gözlemliyorum. Filtre, filtre boruları, ısıtıcı gibi techizatlar olabildiğince bitkiler, kütükler ve kayalar ile gizlenmelidir, aksi taktirde özellikle küçük akvaryumlarda göze hiç hoş gelmeyen görüntüler ortaya çıkıyıor. Yapay Bitkiler Akvaryumda canlısına bakmak varken yapay bir nesnenin kullanılması hobinin mantığına aykırıdır. Plastik balık ile plastik bitki arasında fazla bir fark yoktur. Akvaryum bakarken doğayı taklit etmek ve hoş bir görüntü yakalamak istiyoruz, bu görselliği şartları oluşturup uygun canlılarla sağlamamız gerekir. Bitkilerin Dikilmesi Bitkiler yerleştirilirken aynı türlerin gruplar haline dikilmesine dikkat edilmelidir. Pek çok bitki başarılı görselliği bu şekilde sağlayabilmektedir. Uzun bitkiler arkaya, kısaların öne dikilmesi derinliğin kaybedilmesinin önüne geçer hatta akvaryuma derinlik katar. Bitkilerin en görsel kısımları yapraklarıdır, en hoş olmayn kısımları ise saplarıdır. Gövdeli uzun bitkilerin önüne orta plan ve ön plan bitkileri dikilerek sapların görünmesinin önüne geçilebilir. Yazının başlığında da belirttiğim gibi bu yazı yeni başlayanlara yönelik bir yazıdır. Bu konuda bahsedilen hiçbir şey doğa kanunu değildir, hatta hepsi göreceli şeylerdir ve belirtilenin aksi yapılırsa kesinlikle kötü olur diye bir şey söylenemez. Yeni başlayan hobiciler için, internette bu konuda arama yapmadıkları sürece, görebilecekleri fazla sayıda örnek tank yoktur. Akvaryumculardaki tanklar genellikle dekorasyon değil satış amaçlı kurulan tanklardır, bu nedenle bu yazıyı okuyan yeni hobiciler, sıkça yapılan bu hataları görerek, akvaryumlarının dekorasyonlarını güzelleştirip zenginleştirebilir, daha sonra kendilerini geliştirdikçe kuralların dışına çıkarak akvaryuma daha çok kendi imzalarını atabilirler. Bir dahaki sayıda görüşmek üzere, iyi hobiler, güzel akvaryumlar. 12

10 Ufuk Uçar Çizgili Zebra çifti (Soldaki erkek, sağdaki dişi) 14

11 Sizlere öncelikle teknik konular içeren makale tarzında değil de kolay anlaşılır anlatım tarzında akvaryumumu ve bu hobiye başlangıcımı, özet halinde aktarmak istiyorum. Akvaryum hobisine tatlı su akvaryumları ile uzun yıllar evvel başladım.zaman içerisinde çeşitli büyüklüklerde tatlı su bitkili, canlı doğuran bitkili, bitkili diskus, biyotop akvaryumlar, malawi ciklidleri ve paludaryum tanklarım oldu. Tuzlu suya ise yılında başladım. Daha doğrusu eşim ve çocuğumun isteğiyle, beğenisi ile başladım desem daha doğru olur ama onlar ilgilerini birkaç ayda kaybettiler.iş başa düştü, o gün bu gündür aynı nano resif tankı ile hobiyi sürdürüyorum. Nano tanklara tatlı sudan kalma bir ilgim var. Daha pratikler, ekonomikler, az yer kaplıyorlar, taşınmaları daha kolay ve bana göre daha şirinler. Ama su değerlerini stabil tutmak büyük hacimli resif tanklara göre daha zor diyebilirim.biraz daha fazla tecrübe ve bilgi istiyorlar, yapılan hataları daha az tolere ediyorlar. Tuzlu suda nano resif tankımı, Ağustos 2007 yılında kurdum. Yani 4. yılın içerisinde.tankın ebatları 70x40x40(h) cm.yaklaşık 100 litre civarı hacmi var.ayrıca 50x30x30(h) cm lik bir de sump sistemi var ve o da 25 litre civarı su alıyor. Ekipmanlar gelince; Öncelikle ışıklandırma sistemim DIY (kendin yap) yapım. 6X24 wattlık T5 ışıklandırma kullanıyorum. Reflektör ve Tridonic balastlar ile Ati, F.M.Aquascience T5 floresanlar mevcut. Floresanlar dijital bir zamanlayıcıya bağlı olarak günün belirli saatlerinde otomatik olarak yanıp sönüyorlar. Floresanları 9 ayda bir yenileri ile değiştiriyorum. Dalga/akıntı motoru ise 2xHydor Koralia 1, bir tanesi arka camın arkasında ve diğeri altında görev yapıyor. Sumptan akvaryuma su basan kafa motoru, sumptaki su ısıtıcı ve akvaryumun yanındaki su soğutucusu ise Atman marka. Protein skimmer (protein toplayıcı) ise Aqua Macro marka. Fosfat, silikat reaktörü ise DIY (kendin yap) yapımım. RO cihazım ise Spring Water marka, filmtech membanlı ve silikat filitreli. Ekipmanlardan yana bugüne kadar bir sorun yaşamadım. Ayrıca 15

12 Blue Glove Polyp Sun Coral Anemon Tridacna Maxima Montipora Plate Coral Orange Fungia Plate Red Brain Coral Star Polyp Yellow Polyp tuzluluk için Germany Müller marka ATC li Refraktometre ve akvaryuma konan RO suyun kalitesini, saflığını ölçen HMTDS3 TDS metre var. Nano Resif Tankımda ufak tefek sorunlar hariç sorun yaşamadım. Aiptasia, bryopsis, saç-sakal alg, film alg, cyano bacteria, çeşitli yosun, zararlı canlılar vs. sorunlar yaşamadım. Tabii bunda akvaryumumun limitlerini bilmem ve fazla canlı yükü eklememem, canlı kaya veya mercan alırken bu istenmeyen canlıları kontrol etmem eğer varsa güzel ya da bedava olsa dahi almamam, akvaryumumun haftalık bakımlarını ihmal etmemem, stabil su değerlerine sahip olmam, maymun iştahlı olmamam, sabrım ve uzun vadeli bu hobiyi devam ettirme isteğim etkili oldu diyebilirim. Tankımda canlı gelişimi normal seviyede, canlı kaybım ise minumum seviyede. Nano resifimdeki canlılara gelince; balık olarak, toplamda 6 tane 2-3 er santimetrelik balık var. Omurgasız olarak, birkaç tane omurgasız ve mercan olarak ta 4 er tanede Soft (yumuşak mer- canlar), LPS (uzun polipli mercanlar) ve SPS (kısa polipli mercanlar sert mercanlar) mercan var. Balıklar; 1 er adet olmak üzere 1,5 yıldan fazla bir sütede tankımda olan Blue Mandarin (Synchiropus splendidus), 3 yıldır tankımda olan Ocellaris namı değer palyaço. Yine 1,5 tankımda olan Sixline Wrasse (Pseudocheilinus hexataenia), 2,5 yıldır tankımda olan Blue Green Chromis (Chromis viridis), yine 2 yıldır tankımda olan Pjama Cardinal (Pterapogon kauderni) ve Royal Gramma (Gramma loreto) var. Omurgasızlar; 2 tane counch, 1 tane Turbo Snail, 1 tane Tridacna (Blue Clam) ve 1 tane de Peppermit Shrimps karidesi var. Mercanlar; Blue, red ve green zoantidler, green ve orange Yuma Mushroom, Softlardan; Yellow Polip, Green Star Polip, Leather Coral (deri mercanı) Blue Clove Polyp. LPS lerden Red Brain coral, orange Fungia Plate, Hammer Coral. SPS lerden ise, Montipora Plate (green,purple, orange), Montipora Digita green, green Pavona Cactus. 16

13 Purple Firefish Firefish Four Stripe Damsel Leather Coral Royal Gramma Counch Ocellaris Turbo Snail Zaman zaman balık, mercan ya da omurgasızlarda, canlı çeşitliliği sağlamak yeni türlere yer açmak için bazılarını tanktan çıkarıyor, yeni türler ilave ediyorum ama 3 yıllık canlılar da mevcut tankımda. Resif tanklarında doğada olduğu gibi çeşitliliğin olması gerektiğini biliyor, tek tip (sadece SPS tankları gibi) tanklara sıcak bakmıyorum. En güzelinin Mushroomlar, Zoanthidler, Softlar, LPSler ve SPS lerin bir arada ama birbirleriyle etkileşime girmeden ara ve kademe bırakılarak yerleştirilen ve uyum içerisinde yaşayabilen tankların gerçek resifleri yansıttığına inanıyorum. Balık yemlerinde Sera, Tetra ve New Life Spectrum un yemlerini, mercanlarda ise Brightwell in bitkisel ve hayvansal planktonlarını kullanıyorum. Katkılara gelince, dışarıdan eklemek yolu ile haftada iki defa düzenli olarak Seachem ve Brightwell in toz kalsiyum, magnezyum, stronsiyum, eser element, iodine, Kh için sodyum bikarbonatını kullanıyorum. Tuz olarak ta tercihim Red Sea Coral Pro. Test kitlerim ise, Salifert ve Elos marka. Ayda iki defa düzenli ölçüyoum. Sıra su değerlerine geldi, Su değerleri Sıcaklık ºC Tuzluluk 34 ppt Ph 8,2 Kh 8-9 Ca 450 mg/lt Mg 1325 mg/lt Fosfat mg/lt Nitrat 2-3 mg/lt Mühim olanın akvaryumları bir hobi, zevk aracı olarak görmek, sorun yaşamamak için ilgili kitap ve dergi okumanın, yurt dışı ve içi forumları takip edip süzgeçten geçirmenin, sabır etmenin önemli olduğuna inanıyor, herkese güzel ve uzun ömürlü akvaryumlar diliyorum. 18

14 Selim Özadar Fotoğraf: Davut Şems H. Magnifica Actiniaria Anemonlar Anemonları genellikle palyaço balıklarının yuva olarak kullandıkları canlılar olarak tanırız fakat bu anemonların yalnızca bir kısmıdır. Mercanların ve denizanalarının çok yakın akrabaları olan anemonların yüzeylere tutunmaya yarayan bir gövdeleri, beslenme ve boşaltım için kullandıkları bir ağızları ve bu ağzın etrafında dizili olan yakıcı tentaküllere sahiptirler. Anemonları genellikle palyaço balıklarının yuva olarak kullandıkları canlılar olarak tanırız fakat bu anemonların yalnızca bir kısmıdır. Bazı türler fotosentetik yani besininin bir kısmını ışık yoluyla elde ederken bazı türler ışığa ihtiyaç duymazlar. Ortak yönleri ise hepsinin de dışarıdan beslenmeye ihtiyaç duymasıdır. 10 farklı anemon türü doğada palyaço balıkları tarafından yuva olarak kullanılır. Bu anemonlara yuva anemonları denir. Daha birçok tropikal anemon türü vardır fakat yalnızca yuva anemonları akvaryumcularda görülebilir. Bunun nedeni bu türlerin daha renkli olmaları, daha büyük ol- maları ve kıyılara daha yakın yaşamalarıdır. Yuva anemonları şunlardır; Cryptodendrum adhaesivum, Entacmaea quadricolor, Heteractis aurora, H. crispa, H. magnifica, H. malu, Stichodactyla gigantea, S. haddoni, S. mertensii, Macrodactyla doreensis,. Bunun yanında Aiptasia türü anemonlar da canlı kayalarla istemeden de olsa sık sık akvaryumlarımıza gelirler. Yuva anemonların hepsi fotosentetiktir yani vücudunun içerisine yerleşmiş olan mikro algler fotosentez yaparak anemona karbonhidrat sağlarlar. Bu mikro alglere Zooxanthellae denir. Zooxanthellaelerin fotosentez yapmak için yüksek ışığa ihtiyaçları vardır. Güçsüz ışık altında anemon yavaş yavaş Zooxanthellaeleri kaybeder ve bu algler olmadan anemon yeteri kadar karbonhidrat alamayacağı için bir süre sonra ölür. Bir anemonun Zooxanthellaelerini kaybedip kaybetmedi- 20

15 Fotoğraf: Edward Roberts Cinnamon Clownfish ğini anlamanın yolu rengine bakmaktır. Sağlıklı hiçbir yuva anemon beyaz renkte olmaz. Eğer akvaryumcuda ya da evinizde baktığınız anemonun rengi beyazsa o zaman alglerini kaybettiği ve ölmek üzere olduğu anlamına gelir. Açık renkli olması da beyazlaşmaya başladığının bir göstergesidir. Sıcaklık değişikliği de beyazlaşmaya neden olur. Bu durum küresel ısınma nedeniyle son on yıldır resifleri tehdit eden en büyük tehlikelerden biridir. Akvaryumda yetersiz ışık yüzünden beyazlaşan anemonlar tekrar sağlıklı hale getirilebilir. Bunun için öncelikle anemonu yeteri kadar ışık olan bir akvaryuma koymalısınız. Ani ışık değişikliği anemon için zararlı olabilir bu nedenle ışığın yavaş yavaş, birkaç haftalık bir süre içerisinde artırılması gerekir. Anemonun aç kalmaması için de her gün küçük bir parça deniz ürünü ile beslenmesi gerekir. Bu koşullar altında anemonun bir süre sonra eski rengine kavuştuğunu göreceksiniz. Fotoğraf: Jim Mac McGuire Beyaz anemonların yanında parlak sarı renkteki anemonlardan da uzak durmak iyi olur. Özellikle Heteractis türleri ithal edilmeden önce canlı renkler kazanması için yapay renklendiricilerle boyanabilir. Anemonların vücutlarındaki boya fotosentezi engellediği için anemon bir süre sonra ölür. Birçok renge boyanabilseler de en sık görülen renk canlı hardal sarısıdır. Sagartia troglodytes gerçekten hardal sarısı olan nadir anemon türlerinden biridir fakat Akdeniz in batısında yaşadığı için akvaryumcularda görülmez. Anemonlar hem eşeyli hem de eşeysiz üreyebilir. Eşeyli üremede dişi ve erkek birey yumurta ve spermlerini suya salar. Suda birleşen yumurta ve spermler bir süre sonra bir yüzeye yerleşip büyümeye başlar. Eşeysiz üremede ise anemon türüne bağlı olarak ya ağız kısmından ikiye (bazen üçe) bölünür ya da ayak kısmından kayanın üzerinde küçük parçalar bırakır ve bu parçalar büyüyüp yeni bir birey oluşturur. Bazı akvaristler yuva anemonlarını ağız kısmından ikiye kesip başarı- Clarkii and Haddoni 21

16 Fotoğraf: Davut Şems Fotoğraf: Davut Şems Tanklarımızda görmek istemediğimiz Aiptasia Anemonları lı olmuştur fakat bu oldukça riskli bir yöntemdir. Uzun süre sağlıklı bir şekilde bakılan anemonlar genellikle bir süre sonra akvaryumda bölünerek ürerler. Bu durum en sık balon uçlu anemonlarda (Entacmaea quadricolor) görülür. Her gün düzenli beslemek anemonun bölünme ihtimalini artırır. Ayrıca su değerlerindeki ani değişiklikler de anemonun bölünmesini tetikler. Anemon bakacakların bilmesi gereken en önemli şey bu canlıların çoğunun bakımının oldukça zor olduğudur. Özellikle yuva anemonlarının uzun süre bakımı çoğu mercan ve anemon türünden zordur. Sağlıklarını koruyabilmek için çok yüksek ışık ve güçlü bir akıntıya ihtiyaçları vardır. Ayrıca su değerlerinin sabit olması gerekir. Görkemli anemon (Heteractis magnifica) ve dev halı anemonu (Stichodactyla gigantea) bakımı en zor anemonlardır. Balon uçlu anemon ve Haddon un anemonu (S. haddoni) ise diğer türlere göre daha dayanıklıdır ve daha az ışık ihtiyaçları vardır. Son olarak anemonlar hareket edebilen canlılardır ve kendilerine en uygun yeri bulana kadar akvaryumda dolaşacaklardır. Ane- monların dolaşması hem kendileri hem de akvaryumdaki diğer canlılar için tehlikelidir. Hareket ederken etraftaki mercan, istiridye gibi hareket edemeyen canlılara dokunup zarar verebilir. Ayrıca motorlara takılabilir ya da taşma deliğinden geçebilir ve bu da ölümüne neden olabilir. Anemonların akvaryumda dolaşmaması için onların yaşadıkları yerleri bilmeniz gerekir. Örneğin gövdesini kuma gömmeyi tercih eden bir anemonu kumsuz ya da çok az kum olan bir akvaryuma koyduğunuzda daha uygun bir yer bulmak için sürekli hareket edecektir. Aynı şey yüksek akıntıdan ya da yüksek ışıktan hoşlanan bir anemonu bunların olmadığı bir akvaryuma koyduğunuzda da gerçekleşir. Bunu engellemek için alacağınız anemonun nasıl bir yer ve nasıl koşullar istediğini bilmeniz gerekir. Anemon kendine uygun bir yer bulduğunda, bu yeri nadiren terk eder. Actiniidae Balon Uçlu Anemon / Entacmaea quadricolor Akvaryumcularda en sık karşılaşan anemon türü olan balon uçlu anemon aynı zamanda en dayanıklı yuva anemonlarından biridir. Birçok farklı renkte görülebilirler ve 40cm e kadar büyüyebilir. İsmine rağmen bu anemonun tentakülleri her zaman balon gibi şişik değildir. Özellikle anemonun içerisinde yaşayan bir balık yoksa anemonun tentakülleri daha düz ve uzun olur. Yine de anemonların tam olarak neye göre tentaküllerinin şekillerini değiştirdikleri bilinmemektedir. Balon uçlu anemonlar, melek, kelebek balığı gibi avcı balıklardan korunmak için gövdelerini kayaların çatlaklarına saklarlar ve yalnızca tentakülleri görünür. Akvaryumda anemonun gövdesini sokabileceği büyüklükte yerler olmalıdır. Balon uçlu anemonlar güçlü ışık ve akıntıya ihtiyaç duyarlar. Normal çıkışlı floresanlar bu canlılar için yeterli ışığı uzun süre sağlayamaz. Yüksek çıkışlı ampullerin kullanılması gerekir. Akvaryumdaki akıntının ise anemonun üzerine direkt olarak gelmemesi gerekir. Bunun için büyük akıntı motorları kullanılmalıdır. Anemonların vücudundaki mikro algler fotosentez yaparak anemona karbonhidrat sağlarlar fakat protein ve yağ gibi gerekli bileşik ve vitaminleri dışarıdan almak zorundadırlar. Bunun için anemonların haftada birkaç kez deniz ürünleriyle beslenmesi gerekir. 22

17 Fotoğraf: Davut Şems Balon uçlu anemon tentakülleri şişikken diğer anemon türlerinden kolaylıkla ayırt edilebilir. Fakat tentakülleri ince ve uzunken Heteractis türleri ve uzun tentaküllü anemonla (Macrodactyla doreensis) karıştırılabilir. Bu türü diğer türlerden ayırmanın en iyi yolu gövdeye bakmaktır. Balon uçlu anemonun gövdesinde hiç siğil bulunmaz. Balon uçlu anemon bir yuva anemonudur ve birçok farklı türe yuva olurlar. Amphiprion ephippium, A. frenatus, A. mccullochi, A. melanopus, A. rubrocinctus, A. akindynos, A. allardi, A. bicinctus, A. chrysopterus, A. clarkii, A. tricinctus, A. latezonatus ve Premnas biaculeatus bu türü yuva olarak kullanan palyaço balıklarıdır. Bunun yanında yavru domino papazbalıkları (Dascyllus trimaculatus) da balon uçlu anemonun tentakülleri arasında görülebilir. Karideslerden ise Periclimenes brevicarpalis çiftler halinde bu türün üzerinde görülebilir. Uzun Tentaküllü Anemon / Macrodactyla doreensis Kum anemonu olarak da bilinen bu anemon uzun gövdesinin tamamını kuma gömer bu nedenle çok derin bir kum yatağına ihtiyaç duyar. Aksi halde sürekli akvaryumda dolaşacaktır. Bu anemonun gövdesi çoğu zaman turuncudur ve bu sayede diğer türlerden kolaylıkla ayırt edilebilir. Mor, yeşil ve bej gibi birçok farklı renkte görülebilir. Gövdesindeki siğiller büyük ve beyazdır ve bu şekilde diğer türlerden ayırt edilebilir. Palyaço balıklarından bu anemonu yuva olarak yalnızca A. perideraion, A. chrysogaster, A. clarkii ve A. polymnus kullanır. Bunun yanında domino papazbalığı (Dascyllus trimaculatus) ve anemon karidesi, Periclimenes holthuisi, de bu anemonun içinde görülebilir. Stichodactylidae Görkemli Anemon / Heteractis magnifica Görkemli anemon büyük gövdesi ve uzun tentakülleriyle dikkat çeker. Balon uçlu anemonun (Entacmaea quadricolor) aksine gövdesini saklamaz ve düz kayaların üzerine yerleşmeyi tercih eder. Birçok farklı renkte bulunabilir ve gövde rengiyle tentaküllerinin renkleri her zaman birbirinden farklıdır. Bu anemonun bakımı oldukça zordur. Öncelikle sağlıklı bir birey satın almak gerekir. Ağız kısmı dışarıya çıkmamış, rengi canlı, kolları pörsümemiş ve gövdesi toplu olan bireyler tercih edilmeli. Koyacağınız akvaryum en az 6 aylık, oturmuş bir akvaryum olmalı ve su değerleri iyi olmalı. Ayrıca bu anemonlar neredeyse diğer tüm anemonlardan daha yüksek ışık ve akıntıya ihtiyaç duyarlar. Güçlü metal halide lambaların olduğu akvaryumlarda bile bu anemonlar daha çok ışığa ulaşmak için cama tırmanırlar. Bu nedenle 250 ya da 400W lık metal halidelerle aydınlatılan bir akvaryumunuz yoksa bu canlıyı akvaryumcuda bırakmak en iyisi olacaktır. Sağlıklı, görkemli bir anemon duruşuyla kolaylıkla diğer türlerden ayırt edilebilir. Diğer anemonlar gövdelerini kaya çatlaklarına ya da kumun içine saklarken görkemli anemon tüm vücudunu açıkta sergiler. Ayrıca uçları çok hafif şişkin uzun tentakülleri diğer anemonlarınkine benzemez. Ağzı ise tentaküllerin arasında kalır ve gözükmez. Gövdesinin üst kısmında gövde rengine çok yakın renkte siğiller bulunur. Bu siğiller kabarık değildir ve görmesi zordur. Stres altındaki bir görkemli anemon ise bu kadar karakteristik özellik göstermez. Saklanabilir, tentakülleri sönebilir ve ağzı dışarı çıkabilir. Böyle bir durumda diğer anemonlarla karıştırılabilir Görkemli anemon büyük boyu nedeniyle resif ak- 24

18 Fotoğraf: Davut Şems Heteractis crispa Bu anemon akvaryumcularda mor uçlu, beyaz ve kısalmış tentakülleriyle bir kayaya yapışmış halde bulabilirsiniz. Fakat sağlıklı bireyler canlı renkte, çok uzun tentaküllere sahiptir ve kayaların altındansa kumda durmayı tercih eder. Beyazlamış bir sebae anemonu eski sağlığına kavuşturmak kolay değildir bu nedenle en iyisi bu tür sağlıksız bireylerden uzak durmaktır. Sebae anemon diğer anemon türleri gibi birçok farklı renkte görülebilir. Yeşil, bej ve mor bunlardan birkaçıdır. Çok uzun tentaküllere sahiptir ve tentakülleri 10cm i geçebilir fakat sağlıksız bireylerde tentaküller 1-2cm e kadar kısabilir. Akvaryum camına çıkmış Fotoğraf: Davut Şems Haddon un halı anemonunu en fazla 1 2 cm boyunda olabilen tentakülleriyle ülkemizde buvaryumları için çok uygun değildir. 1 metreye kadar büyüyebilir ve tentakülleri çok yakıcıdır. Bu canlıya kendine göre dizayn edilmiş bir akvaryumda birlikte yaşadığı canlıların bazıları birlikte bakmak daha iyi olacaktır. Amphiprion ocellaris, A. percula, A. melanopus, A. akallopisos, A. leucokranos, A. nigripes, A. akindynos, A. bicinctus, A. chagosensis, A. chrysogaster, A. chrysopterus ve A. clarkii türü palyaço balıklarının dışında domino papazbalığı (Dascyllus trimaculatus) ve bazı tür anemon karidesleriyle (Periclimenes ornatus, P. sarasvati) birlikte de görülür. Sebae Anemon A. percula, A. ephippium, A. melanopus, A. leucokranos, A. perideraion, A. sandaracinos, A. akindynos, A. bicinctus, A. chrysopterus, A. clarkii, A. omanensis, A. tricinctus, A. latezonatus ve A. polymnus bu anemonla simbiyotik ilişki kurmuş balıklardır. Haddon un Halı Anemonu Stichodactyla haddoni Halı anemonu en dayanıklı anemon türlerinden biridir. Normal floresanların altında dahi uzun süre yaşayabilir fakat en ideali güçlü bir aydınlatma altında bakılmasıdır. Bu kısa tentaküllü anemon gövdesinin bir kısmını kuma gömmeyi tercih eder. Halı anemonları çok hareket etmedikleri ve kumu tercih ettikleri için akvaryumdaki mercanlar için çok büyük bir tehlike teşkil etmezler. Bunun yanında birçok balık bu anemonun olduğu bir akvaryumda tehlikededir. Oldukça güçlü bir zehre sahip olan halı anemonları büyük cerrah balıklarını dahi yiyebilirler. Bunu engellemek için öncellikle anemonun içerisinde bir çift palyaço balığı olmalı. Palyaço balıkları anemonu korudukları için diğer balıkların anemona çok yaklaşmasını engelleyeceklerdir. Yine de bu balıkların yem olmasını tamamen engelleyemez. Geceleri ışıklar kapandıktan sonra akvaryumu tamamen karanlık bırakmak yerine etrafta çok az ışık verecek bir lamba olması balıkların geceleri daha dikkatli olmalarında yardımcı olur. Yine de mandarin (Synchiropus türleri), denizatı (Hippocampus türleri), deniziğnesi (Syngnathinae alt-familyası), palyaço gobisi (Gobiodon türleri) gibi yavaş yüzen balıkların bu anemonlarla aynı akvaryuma konmaması iyi olur. 26

19 labileceğiniz diğer türlerle karıştırmak oldukça zordur. Yalnızca ülkemizde nadiren görülen dev halı anemonu (Stichodactyla gigantea) ve Mertens in halı anemonu (S. mertensii) ile karıştırılabilir. Dev halı anemonunun tentakülleri biraz daha uzundur ve Haddon un halı anemonunun yuvarlak uçlu tentaküllerinin aksine dev halı anemonununkiler füzeye benzer, daha sivri uçludur. Hem Haddon un halı anemonu hem de dev halı anemonu kumda yaşamayı tercih ederken Mertens in halı anemonu kayaları tercih eder. Ayrıca Mertens in halı anemonu diğer halı anemonlarından çok daha büyüktür. Fotoğraf: Davut Şems Haddon un halı anemonu A. akindynos, A. chrysogaster, A. chrysopterus, A. clarkii, A. polymnus ve A. sebae türü palyaço balıklarına yuvalık yapar. Domino papazbalığı (Dascyllus trimaculatus) ve Zebra Kardinal (Pterapogon kauderni) gibi balıklar da bu anemonun çevresinde sıklıkla görülür. Eklembacaklılardan ise beyaz porselen yengeçleri (Neopethrolisthes maculatus) ve bazı tür anemon karidesleriyle (Periclimenes holthuisi, P. ornatus) birlikte görülür. 33

20 Mustafa Erdoğar Our Preciousss... Yüzüklerin Efendisi nden bir Hobbit evi konsepti 28

21 Tank boyutları (cm) : 40x23x25(h) --- Yüksekliğin kum hariç yalnızca 15 cm lik kısmı kullanıldı. Net hacim (litre) : 12 Kurulum tarihi : Mayıs 2010 Bitkiler : Eleocharis parvula Fissidens fontanus Vesicularia sp. Balık ve omurgasızlar : Neocaridina denticulata (Kiraz karides) Caridina japonica (Amano karidesi) Dekorasyon malzemeleri : Silis kum, lav kayaları, taşlar, küçük tahta parçaları ve kök. Işıklandırma : 2x15W T8 tipi florasan lamba (1x Sylvania Aquastar, 1xSylvania Grolux) CO2 : Tüplü sistem. Sürekli açık. Konsantrasyon gündüz-gece ppm Malzemeler : Atman AT kafa motoru Gübreleme : Hergün DIY NPK + Brightwell FlorinMulti Su değişimi : Üç günde bir %50 Kullanılan yemler : Kullanılmıyor. Su değerleri : GH: 4 KH: 4 ph: 6,5-6,6 Nitrat: 5-10 ppm 29

22 Temanın Seçimi ve Hazırlık Aslında bu tankta tema seçimi diye birşey olmadı. Su altında bir hobbit evi hatta köyü kurmak Batuhan Abi nin uzun süreden beri düşündüğü birşeydi. İlk işimiz yine hem filmden hemde internetteki kaynaklardan hobbit evleri ve köyünün ayrıntılarını incelemek oldu. Bu konuda birçok fotoğraf ve video topladık. Bizim için en büyük sıkıntı tankın oldukça küçük olması idi. Bu boyutlarda nasıl bir dizaynla bu işin altından kalkarız onu çözmeye çalıştık. Bu anlamda şöyle bir çizim (daha doğrusu karalama) hazırladık: Çizimimizde derinlik algısı, altın oran, görsel denge gibi tasarım kuralları ve görsel konulara yer vermeye çalıştık. Ancak bu çizim bile bu denli küçük bir tankta bizi zorlayacağı için kurulum sırasında tepelerin konumları değiştirildi ve ev daha büyük tutuldu. Mayıs 2010: Kurulumdan yaklaşık bir hafta sonraki görüntü. Arka küçük tepeciğe Hemianthus callitrichoides cuba tutturuldu. Lav kayalarında doğru bir birleşim ile bir tepecik oluşturup daha sonra her kayanın tepeciğe göre görünen yüzleri mossla kaplandı (misina ile sarılarak). Bir doğa yürüyüşünde bulduğumuz ağaç şeklindeki köke Fissidens ler yine misina ile sarıldı. Ön tarafa Elaocharis parvula dikildi. Haziran 2010: Tabanın gelişimi için yeterli zaman geçince ve yeterli CO 2 sağlamak adına şelale filtre iptal edilip en küçüğünden bir kafa motoru ile devam edildi. Tanka Amano karidesleri eklendi. Bu süreçte iki florasandan biri arka fon ışığı gibi kullanılarak ışıklı fon denemeleri yapıldı.tüm bitki ve mossların gelişimi güzel. 30

23 Temmuz 2010: Tekrar ışıklandırma çift florasana çıkarıldı ve ayrı bir arka fon ışığı ayarlandı. Yaz sıcakları nedeniyle cubaların durumu kötüleşince komple söküldüler ve arka tepecikte öndeki gibi moss ile kaplandı. Sağ tarafa bir miktar parvula aktarıldı. Büyük tepedeki mosslar budanarak ilk şekil verildi. Moss ve bitkilerin gelişimi iyi. Tankta bir miktar bba (siyah sakal yosunu) sorunu oldu. CO2 arttırılıp excel kullanılarak büyük ölçüde atlatıldı. Ağustos 2010: Hobbit evi ve aksesuarları yapılıp tanka uygulandı. Kapı, pencere ve baca için küçük tahta parçaları küçük bir testere ve havya ile şekillendirilip gerekli kısımları siyahlaştırıldı. Tahta kürdanlardan çitler yapıldı. Küçük taşlarla merdivenler yapıldı. Eylül 2010: Fissidens ler gelişti, ağaç güzelleşti. Ağacın güzelliğini daha iyi yansıtabilmesi için arka küçük tepecik kaldırıldı. Mossların gelişmesi, tahtaların su altında zamanla koyulaşması ve taşların hafif yosun tutması ile düzenleme daha doğal bir görünüme kavuştu. 31

24 Davut Şems Fotoğraflar: Davut Şems Cladiella sp Fotosentetik Deri Mercanları Merhaba sevgili akvarist dostlarım. Bu sayıda tüm resif akvaryumu ile uğraşan akvaristlerin yakından tanıdığı ve beslediği foto sentetik deri mercanlarını inceleyeceğiz. Familya: Alcyoniidae Birçok türlere sahip bu familya da ülkemize ithal edilen foto sentetik Leather lar genelde Sarcophyton Sinularia Lobophytum Cladiella türleridir. Bu türleri görselleriyle beraber inceleyeceğiz. Leather corallar doğada tropik deniz ve okyanuslarda bol miktarda bulunurlar ve yaşadığı bölgede çok hızlı çoğalarak bir tarla görüntüsü oluştururlar. Türlerine göre değişik varyasyonlara sahiptirler. Bazıları ağaca, bazıları mantara, bazıları da brokoliye benzerler. Renkleri genelde kahve- rengi ve tonlarıdır. Bazen hafif sarıya ve bazen de yeşile çalarlar. Fotosentetik olmayan Leather lar çok daha parlak ve değişik renklere sahiptirler ama bizim konumuz foto sentetik olanlardır o yüzden çok renkli olanlardan bahsetmeyeceğiz. Neden deri mercanı diyorlar? Bu mercanlar periyodik olarak polyplerini kapatıp çok ince bir tabaka deri atıyorlar ve bu şekilde kendilerini temizliyorlar. Bu ismi de bu sebeple almışlardır. Yılan gibi deri atmak olmasa da ona benzer bir olay gerçekleşiyor ve canlı kendisini algler ve zararlı bakterilerden temizliyor. Bu olay sadece bu tip Leather lar da olur ve başka mercanlarda görülmez. Deri atarken polip açmazlar ve hastaymış gibi görünürler. Bu olay periyodik ve fizyolojiktir. 32

25 Labophytum Compactum Su şartları: Isı: İdeal ısı ºC olmalıdır ama birkaç derece aşağı ve yukarısını da tolere edebilirler. Ph: 8,1 8,4 arası olmalıdır. Deniz akvaryumunda ph çok önemlidir ph düşüşleri ve oynamaları ciddi zararlara yol açabilir. Kh: 8 12 arası olmalıdır. Deniz akvaryumunda Ca reaktörü kullanılmayan akvaryumda kh devamlı düşmesi Leather lar için de zararlıdır. Bu durum kapanmalarına, küsmelerine yol açar. Düzenli olarak kh ölçülmeli ve devamlı katkı kullanmalıdır. Tuzluluk: arası olmalıdır. Balıklar tuzluluk oranının oynamasında biraz toleranslıdırlar ama mercanlar için tehlikeli olabilir bu nedenle bu orana dikkat etmeliyiz. Işık ihtiyacı: Leather lar yüksek ışığı severler, poliplerini tam ve güzel açarlar düşük ışıkta ise küser, açmazlar. Doğada sığ sularda yaşarlar ve yüksek güneş ışığıyla fotosentez yaparlar. Çok hızlı büyür ve çoğalırlar. Akvaryumda eğer ışığımız orta şiddette ise ışık kaynağına yakın yerlere yerleştirmeliyiz. Aksi halde yeterli gelişme ve büyüme göstermezler. Leather lar tüm foto sentetik deniz canlıları gibi tek hücreli algler barındırırlar, onlar sayesinde enerji ve besin elde ederler ışık az olunca bu mikro algler ölür veya canlıyı terk eder. Bu durumda canlı zayıflar ve kendisi de ölür. Işık bu canlılarda hayati önem taşımaktadır. Akıntı miktarı: Daha önce bahsettiğim gibi Leather lar sığ sularda gel-git akıntılarının ve dalgaların olduğu yerde bulunurlar. Dolayısıyla gerek oksijen ve besinlerin onlara gelmesi gerek derilerini atmaya yardımcı olması için akvaryumda orta-yüksek akıntıya ihtiyaç duyarlar. Şiddetli akıntıyı direk almadığı sürece akıntıdan rahatsız olmazlar, tam tersi bazı türlerde poliplerini uzata bilecekleri kadar uzatırlar ve çok hoş görüntü sağlarlar. Sarcophyton Glaucum Sarcophyton Glaucum 33

26 Capnella SP Devils Hand Leather Coral Sinularia (Tree Coral) Bakım ve gerekli elementler: Kolay canlılardır ve yeni başlayan hobicilere uygun mercanlardır. Uygun ışık, akıntı, düzenli su değişimi ve element ilavesinde çok çabuk adapte olurlar. Büyümeye ve türüne göre çoğalmaya başlarlar. Leather lar yarı saldırgan mercanlardır o yüzden diğer mercanlara yapışık yerleştirmemeliyiz. Mesafeyi sağladıktan sonra sorun yaşamayız. Bazı LPS (Uzun Polipli Sert) mercanlar geceleri avcı kollarını uzatıp etraftaki mercanlara zarar verirler. Zehirli kollar dokunduğu yeri yakar ve Leather lara dokunduklarında da o bölge çürümüş gibi olur ve onarım yapılana kadar uzun süre polip açmazlar. Mercan almadan o mercan hakkında bilgi sahibi olmalıyız ve diğer mercanlardan uygun mesafeyi korumalıyız. Leather lara gerekli elementler Stronsiyum, İyodin ve trace (iz) elementlerdir. Bu elementleri mercan miktarı ve su hacmine göre periyodik olarak vermeliyiz. Tabi düzenli su değişimi de önceliğimiz olmalıdır. Üretim ve doğal çoğalma: Doğada deri mercanları çok abartılı bir şekilde çoğalırlar ve uzaktan tarla gibi bir görüntü sağlarlar. Bazı hobici arkadaşların bir mantığı var o da Leather lar, Acropora lar (Sps (Kısa Polipli Sert) türü) ile aynı yerde barındırmamalıyız ama doğada aynı yerde yaşayan yüzlerce görüntü gördüm. Hatta ünlü olmuş birçok akvaryumda devasa Leather lar ile beraber aynı akvaryumda çok sayıda Sps (Kısa Polipli Sert) mercanlar gördüm. Leather lar ortamı sevdikten sonra büyümeye ve çoğalmaya başlarlar. Üretilmeleri çok kolaydır, yakınlarına ana koloniye değecek şekilde bir canlı kaya yerleştirmemiz yeterli olur. Canlı hemen o taşa yapışacak ve bizim yapacağımız tek şey de mercanı yapıştığı kayanın yakın yerinden kesip ayırmaktır. Bazı Leather lar çoğalmak için kendi dallarını kopartıp akıntıya bırakırlar kopan parça bir kayaya yapışıp büyümeye başlar. Bazı türlerde ise ayaklarının yakın yerlerde yavru yaparlar ve yavrular hızlı bir şekilde büyüyüp koloni oluştururlar. Bu üç çoğalma şekline bizzat akvaryumumda şahit oldum. Çoğaltmanın başka bir şekli mercanı keskin bir jilet veya bıçakla kesip başka bir kayaya tutturulmasıyla olur. Her zaman değdim gibi SPS ler hariç diğer mercanları kendi doğasına bırakmak ve kendilerinin çoğalmasını beklemekten yanayım. 34

27 Labophytum compactum: Parmaksı kolları vardır ve akvaryumcular arasında Finger Leather Coral diye geçer. Diğer deri mercanlarının aksine polipleri gövde renginde değildir, beyaz ve küçük çiçekler gibi poliplere sahiptirler ve çok hoş bir görüntü verirler. Bu deri mercanlar boydan değil de yanlardan büyürler ve önüne gelen kayalara yapışırlar. Pek hızlı büyümezler, çoğaltmak için yapıştığı yerden kesip kayasıyla ayırabiliriz. Çoğaltmak isteyen hobiciler bu mercanın yanına küçük kayalar koymaları yeterlidir kendisi yapışacaktır. Sarcophyton Glaucum Cladiella sp. (Blushing Finger Leather Coral): Gövdeleri diğer deri mercanların aksine pek sert değildir ve deri atarak kapandığında normal görüntüsünün beşte biri küçülür ve beyaz rengine bürünür. Polipleri çok sık ve güzeldir. Yan dallar vererek büyür o dalları keserek çoğaltabiliriz. Bu mercan çok yumuşak olduğunda akıntı ile oynar ve hoş bir görsellik yaratır. Devil s Hand Leather Coral: Lobophytum a çok benzer ama polipleri beyaz değil gövde rengindedir cm civarı parmaksı dalları vardır. Dokunduğu tüm kaya ve taşlara yapışır bu şekilde keserek çoğalta biliriz. Ülkemize ithal edilen ve popüler olan Leather örnekleri: Cladiella SP Sarcophyton glaucum (Toadstool Mushroom Leather Coral): En sevilen deri mercanlarından biridir. Çok sağlam ayağı ve çok güzel gövdesi vardır. Mantara benzediği için bu ismi almıştır. Ortamı beğendiği zaman poliplerini uzatır ve anemon görüntüsü verir. İyi bakıldığında etrafında küçük yavrular yapar ve çoğalmaya başlar. Denizlerde devasa boyutlara ulaşabilirler ve büyük koloniler oluştururlar. Capnella sp: Görüntüleri bir ağacı andırır ve dalları narindir. Rengi krem renginde ama çok hafiften pembeye çalar. Çok ilginç bir çoğalma şekli vardır. Mercanın kendi dalları kopup akıntı ile başka kayalara sürüklenir ve yapışırlar bu şekilde koloni oluştururlar. Sinularia (Tree Coral Assorted): Dalları ince ve uzun bir ağaca benzer. Uzun dallarında çok sayıda küçük dalları vardır. Krem rengi de olan bu mercan çok hızlı büyür ve dallarını her yöne uzatır. Görüntüsü diğer deri mercanlarına göre fazla güzel değildir ama yinede tercih meselesi. Deri mercanları bakımı kolay ve keyifli mercanlardır, yeni başlayanlara tavsiye edilir. Sevgili okurlara keyifli ve sağlıklı akvaryum ve canlılar dilerim. Canlılarınıza iyi bakın. 36