Deniz Ortamı Mevcut Durum Araştırması ve Numune Alımı İzmit Körfezi Köprüsü

Transkript

1 İzmit Körfezi Ek H-1: Ek H-2: Ek H-3: Ek H-4: Deniz Ortamı Mevcut Durum Araştırması ve Numune Alımı İzmit Körfezi Köprüsü Kapsam Belirleme Tablosu İzmit Körfezi Seyir Riski Değerlendirmesi Teknik Notu İzmit Körfezi nde Dip Tarama Bulutu Değerlendirmesi Teknik Notu

2 -1 Deniz Ortamı Mevcut Durum Araştırması ve Numune Alımı İzmit Körfezi Köprüsü

3 H1-1 GİRİŞ Bu ek, ERM tarafından İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Yönetimi Enstütüsü ne bağlı bir kuruluş olan İ.Ü. İktisat Fakültesi Mezun ve Mensuplari Vakfı Iktisadi İşletmesi ne yaptırılmış olan çalışmanın üç bölümünün nihai sonuçlarını sunmaktadır. Çalışma, Deniz Bilimleri ve Yönetimi Enstütüsü nden Prof. Halil I. Sur gözetiminde gerçekleştirilmiştir. Çalışmayı oluşturan bölümler şunlardır: İzmit Körfezi hakkında Masabaşı Araştırması. İzmit Körfezi nden Su ve Sediman Numunesi Alımı ve Analizi. İzmit Körfezi için Bentik (Deniz Dibi) İnfauna ve Epibentik Araştırma. İlgili raporlar aşağıdaki ilgili kısımlarda sunulmaktadır. H1-1

4 H1-2 İZMİT KÖRFEZİ HAKKINDA MASABAŞI ARAŞTIRMASI H1-2.1 COĞRAFİ ÖZELLİKLER İzmit Körfezi, Marmara Denizi nin doğu kısmında yer alan (Şekil H-2.1) 49 km uzunluğunda, uzatılmış yarı kapalı bir su kütlesidir. Genişliği 2 km den 10 km ye değişmektedir ve yaklaşık 310 km 2 yüzey alanı vardır. Dar geçişlerle birbirine bağlanan üç bölgeden oluştuğu düşünülebilir. İç (doğu) bölgesi, sistemin en ufak bölümünü meydana getirmektedir. Uzunluğu yaklaşık 15 km dir ve en fazla 35 metrelik derinliğiyle göreceli olarak sığ olan bölgedir. Merkez (orta) bölge, sistemin en büyük bölümüdür; uzunluğu yaklaşık 20 km dir ve dip topografyası kuzey-güney yönünde önemli ölçüde değişkenlik sergilemektedir. Güneyde derinlik yaklaşık 180 metreye ulaşırken, kuzey kısım ortalama yaklaşık 60 m derinlikle daha sığdır. 3 km genişliğinde ve 55 m eşik derinliğine sahip, Dil Burnu olarak adlandırılan, dar bir geçiş, merkez bölgeyi, derin doğu Marmara havzasıyla doğrudan bağlantılı olan dış (batı) bölgeden ayırmaktadır. Dış bölge, körfezin daha iç kesimlerinden göreceli olarak daha derindir; dip topoğrafya doğu Marmara havzasına doğru derinleşmekte ve giriş kısmında yaklaşık 200 m derinliğe ulaşmaktadır. Oşinografik karakterler açısından, dış bölge, doğu Marmara havzasının bir bölümü olarak düşünülebilir. Şekil H-2.1 İzmit Körfezi nin Batimetrisi H1-2.2 ATMOSFERİK FAKTÖRLER Yıl içinde İzmit Körfezi ni etkileyen bölgesel rüzgar koşullarına Karadeniz den gelen kuzey doğu rüzgarları hâkimdir. Özellikle kış aylarında Marmara Denizi nden ara sıra esen güneybatı rüzgârları da bölgenin karakteristik özelliğidir. İki yılı aşkın gözlem süresince derlenen veriler doğrultusunda hakim rüzgar yönünün kuzeydoğu olduğu gözlenmiştir (Şekil H-2.2). Aylık ortalama rüzgar değerleri zayıftır ve yaklaşık 3 m/s değerine ulaşmaktadır; öte yandan, her ay için incelenen günlük maksimum ortalama rüzgar hızı 5-7 m/s ye ulaşabilmektedir. Körfeze toplam tatlı su girdisi (yağışlar, buharlaşma ve akarsu girdileri dahil) Körfezin toplam su hacmi ile karşılaştırıldığında ihmal edilebilir (Sur, 1988). H1-2

5 Şekil H-2.2 Yıllık Rüzgar Yönü Dağılımı (%), Pendik/Tuzla (İzmit Körfezi yakınındaki istasyon). Not: 3/ /2010 arasında, günlük bazda yerel saatle sabah 7 akşam 7 arasında yapılan gözlemlere dayalı istatistikler ( H1-2.3 HİDROGRAFİK ÖZELLİKLER Bugüne değin, körfezin genel oşinografik özelliklerinin anlaşılması için muhtelif çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Kirlilik çalışmalarını tamamlayıcı olarak, körfezin doğu kısmında ve doğrudan atık sulardan etkilenen kıyı bölgelerinde yıllarının yaz sonu ve kış ortası dönemlerinde (DAMOC, 1971) ve Haziran Kasım 1973 arasında (Kor, 1974), sıcaklık, çözünmüş oksijen ve birkaç kimyasal parametre ölçülmüştür yılında gerçekleştirilen İzmit Kanalizasyon Projesi Master Planı Çalışmaları için yapılan hidrografik ölçümlerin (SEWECO ve BMB, 1976) yanısıra, dönemine ilişkin başlıca hidrografik özelliklerin mekansal ve zamansal karakteristiklerini açıklayan, oldukça kapsamlı ve uzun vadeli oşinografi ve kirlilik verileri Baştürk v.d. (1985) ve ODTÜ Deniz Bilimleri Enstütüsü (1986) tarafından sağlanmıştır. Körfezin sayısal modellemesi Sur (1988) tarafından yapılmıştır. Ağustos 1999 ve Ağustos 2000 arasındaki su kalitesi ölçümleri Güven v.d. (2000) tarafından sağlanmıştır dönemine ilişkin başlıca hidrografik özelliklerin mekansal ve zamansal karakteristiklerini açıklayan, geniş yayılımlı, mevsimsel oşinografi ve kirlilik verileri Sur v.d. (2006) tarafından verilmiştir. Bu gözlemlerden elde edilen bulgular, Marmara Denizi nin bir parçası olan İzmit Körfezi nin Karadeniz ve Ege Denizi arasında gerçekleşen su değişimlerinden etkilendiğini ortaya koymaktadır. Körfezin yapısı yıl boyunca kalıcı özellikte iki tabakalı bir katmanlaşma gerektirse de, katmanlaşmanın derecesi ve su kütlelerinin karakteristikleri, özellikle su kolununun üst seviyelerinde, yıllar arasında önemli ölçüde değişkenlikler göstermektedir. Su giriş miktarı, doğu Marmara havzasının tabakalaşması, yüzey ısınma/soğuma olayları ve ilaveten kuzeydoğu ve güneybatı rüzgarları hadisesi, körfez içindeki yoğunluk ve akıntı yapılarını etkileyen ana faktörlerdir. H1-3

6 Orta bölgenin merkezinde konumlandırılmış bir istasyonda, Eylül 1999 Ağustos 2000 döneminde, sıcaklık ve tuzluluğun dikey yapısında gözlemlenen tipik değişiklikler Şekil H-2.3 de gösterilmektedir. Şekil H-2.3 Orta Bölgenin Merkezinde Konumlandırılmış bir İstasyonda, Eylül 1999 Ağustos 2000 döneminde Gözlemlenen Tipik Sıcaklık ve Tuzluluk Profillerindeki Değişimler. Sıcaklıktaki dikey yapı güçlü değişimler sergilemektedir. Kış mevsimi, yaklaşık 15 0 C lik sıcaklığıyla göreceli olarak daha ılık dip suların üzerindeki neredeyse tek tip ve C deki soğuk yüzey suları ile karakterize olmuştur. Mayıs ayından sonra ve yaz boyunca, üst tabakadaki su, deniz yüzeyinin güneşin ışınlarıyla ısınması sonucunda bir inversiyon tabakasına neden olacak şekilde, yavaş yavaş ılıklaşır ve sonra arayüzeyin üzerindeki üst tabakanın daha derin seviyeleri de etkilenir. Sonuç olarak, göreceli olarak daha soğuk ve daha derin tabakadaki suların üzerindeki daha ılık bir yüzey suyu tabakası ile yeni bir katmanlı sıcaklık yapısı oluşmaktadır. Yaz mevsiminin Ağustos ayında yaklaşık 22 0 C lik bir değerle en yüksek yüzey sıcaklığını getirdiği vurgulanabilir. Ekim ayı sıcaklıkta keskin bir düşüşün başladığı bir geçiş dönemine tekabül etmektedir. Yüzey sıcaklıkları Aralık ta yaklaşık 120C ye ve Şubat ta 7 0 C ye iner ki; bu da en düşük sıcaklık değerine karşılık gelmektedir. Tuzluluk varyasyonları açısından, tüm aylar boyunca istikrarlı bir katmanlaşma mevcuttur. Katmanlaşma derecesi zamansal değişimlere uğrasa da, üstteki ve daha aşağıdaki sular oldukça tektip, dikey bir yapıya sahiptir ve ayrıca, konumuyla eğimi zamanla değişen bir haloklinle birbirlerinden ayrılmışlardır. İlkbaharın sonları ve sonbaharda en düşük tuzluluk oranları (23psu) gözlemlenmektedir; bunun nedeni, İzmit Körfezi ne yaklaşık 20 m kalınlığında bir üst tabaka içerisinde akan Marmara Denizi sularıdır. Yüzey tuzluluklarında Mayıs, Eylül ve Ekim aylarında gözlemlenen düşüş, Karadeniz kaynaklı, yeni, az tuzlu yüzey sularının körfeze akmasıyla ilişkilidir. Bir arayüz bölge yaklaşık 30 m derinliğe kadar uzanmaktadır; bunun altındaki alt katman yaklaşık 38.5 psu derecesinde tuzluluk içermektedir. Aralık da su kolonunun üst H1-4

7 tabakasındaki tuzluluk bir miktar artmakta ve 24.5psu ya erişmektedir. Mayıs ayında, arayüz yaklaşık 10 metre daha aşağıya iner ve diğer durumlara kıyasla daha eğimli olur. Kış ve yaz aylarındaki yüzey tuzluluklarında gözlemlenen yaklaşık 1 psu luk artış yüzey Marmara sularından gelen az tuzlu suyun azalması ve haloklin boyunca daha dikey bir karışma prosesin gerçekleşmesi ile ilgilidir. Rüzgarın tetiklemesiyle arayüzün derinleşmesine ilişkin kanıtlar Şekil H-2.3 de yer alan Aralık profilinde verilmektedir. Bu vakada, ölçümlerden once körfez, kuzey-doğu (Poyraz) rüzgarlarının etkisi altındadır. Sonuç olarak, bu durum yaklaşık 24.5psu oranında tuzluluğa sahip, sınırları belli bir üst tabakanın oluşumuna neden olmuştur. Bunun aksine körfez, ölçümlerden önce Mayıs boyunca güney-batı (Lodos) rüzgarlarından etkilenmiştir; ki bu da daha derin bir arayüzde, su kolonunda dikey bir karışmanın oluşmasına neden olmuştur. Bunun ardından, komşu doğu Marmara havzasından körfeze gerçekleşen yüksek orandaki akıntı nedeniyle, yaklaşık 15 m kalınlığında ve yaklaşık 23 psu tuzluluk oranında, göreceli olarak az tuzlu bir üst katman oluşmuştur. Dip suları, Körfezin içerisine özelliklerinde çok fazla değişiklik oluşmaksızın akmakta ve yıllar boyunca en derin katmanlarda yaklaşık 38.5 psu oranında tuzluluk ve 15 C sıcaklık değerleri ile tanımlanmaktadırlar. Bu nedenle, yukarıda tanımlanan katmanlaşma ve su kütlesi katakteristikleri, yılın farklı dönemleri için farklı türlerde su yapısının varlığını işaret etmektedir. Mayıs, Eylül, Ekim ayları, körfeze giren üst tabakadaki Karadeniz kökenli suların, körfez içerisindeki su kütlelerinin hareketini yönettiği tipik koşulları karakterize etmektedir. Farklı yoğunluklara sahip su kütlelerinin mekansal varyasyonları, komşu Marmara havzasıyla gerçekleşen su değişimleri ve körfez içerisinde meydana gelen dikey karışma prosesinin boyutu, Şekil H-2.4a,b de gösterilen boyuna tuzluluk transekti aracılığıyla örneklenmektedir. Tipik erken yaz koşullarını işaret eden Şekil H-2.4a, Karadeniz kökenli yaklaşık 22psu oranında tuzluluk içeren suların doğu Marmara havzasına açıldığı noktadan körfeze akışını göstermektedir. Dil Burnu kesitini geçtikten sonra, yüzey tuzlulukları körfezin en iç kesiminde 23 psu ya ve sonunda 24 psu ya dek yükselir. Tuzluluklardaki artış özellikle Dil Burnu kesimindeki eşik yakınlarında ve körfezin sığ iç bölgesinde belirgindir; bu da eşik ve sığ su dinamiklerinin körfez suyunun karışma karakteristikleri açısından önemini vurgulamaktadır. Batı ve merkez bölgelerde sığ sular tipik 38.6psu tuzluluk değerlerine sahipken; doğu bölgesinin en derin seviyeleri ise yaklaşık 37psu şeklindeki tuzluluk miktarıyla karakterize olmaktadır. Marmara Denizinin 38 psu luk tuzluluk değerlerine sahip sularının sadece batı ve merkez bölgelerde gözlemlendiğini bir kez daha vurgulamak faydalı olacaktır. Öte yandan bu değerler doğu bölgesinde 37psu ya inmektedir. Bu azalmalar, aslında, dikey karışmanın bir sonucudur. Alt tabakadaki sulara üst tabakadaki suların katılımı şeklinde tanımalanabilecek olan karışma prosesi, şekil Şekil H-2.4a da, eş tuzluluk doğrularının en iç kesimde aşağı yönde eğim kazanmalarında açıkça görülmektedir. H1-5

8 Tipik kış karakteristikleri Şekil H-1.4b de gözükmektedir. Aralık ayı, özellikle diplerdeki tuzluluk seviyelerinin yüksek olduğu iç bölgede bahar sonundaki durumun aksine, tuzlu Marmara sularının körfez içerisine akışının su kütlelerinin hareketini yönettiği durumu yansıtmaktadır; Ayrıca, bu durum batı bölgede arayüzün 20 m seviyelerindeki ve içe doğru eğim yapmayan konumuyla da uyumludur. Şekil H-2.4a Mayıs 2000 de Körfezde Boyuna Tuzluluk Transekti Şekil H-2.4a,b de de güney-batı ve kuzey-doğu rüzgarlarının etkisi, sırasıyla, Mayıs 2000 ve Aralık 1999 ölçümleri için tasvir edilmektedir. Boyuna tuzluluk transekti çerçevesinde vurgulanabileceği gibi, kuzey-doğu rüzgarları yüzey sularında batı yönlü bir hareket oluşturur ve özellikle iç bölgede dikey bir karışımı tetikler. 38 psu luk dengeleyici Marmara suları körfeze derin seviyelerde sokulur ve izohalinlerin yukarı doğru eğiminden de açıkça görüleceği üzere körfezin içinde yükselir. Frontal oluşum, merkez bölgenin, yüzey tuzluluğunda yaklaşık 1 psu luk değişimin meydana geldiği tanımlı bir yapısıdır (Şekil H-1.4b). H1-6

9 Şekil H b Aralık 1999 da Körfezde Boyuna Tuzluluk Transekti Şekil H-2.4a da gösterilen Mayıs 2000 koşulları, aksine bir durumu sergilemektedir. Ölçümlerden önceki güney-batı rüzgarları nedeniyle, yüzey seviyelerinde körfeze kayda değer bir giriş gerçekleşmektedir. Yüzey tuzluluğu psu luk değerlere erişmektedir. Üst tabaka alt tabakadan yaklaşık 20 m derinlikte yer alan keskin bir ara yüzey ile ayrılmaktadır. Marmara Denizi nin körfezde psu luk tuzlulukla gözlemlenen alt tabaka suları, yaklaşık 30 m derinliğin altında merkez bölgeye katılmıştır. H1-2.4 DOLAŞIMA DAİR ÖZELLİKLER Sur (1988) ve Güven v.d. (2000) den edinilen bilgi, İzmit Körfezi nin su dolaşımına dair belli özelliklerinin yorumlanışına ilişkin fikir vermektedir. Hidrografik gözlemlere ve ayrıca akıntı ölçümlerine dayalı olarak, İzmit Körfezi yıl boyunca iki-katmanlı ilginç bir akıntı sistemi sergilemektedir. Su dolaşımı temel olarak, körfezde ve bitişik Marmara havzasındaki yüzey tabakanın kalınlığındaki değişimlerle belirlenmektedir. Bahar sonu ve yaz dönemlerinde, Karadeniz den gelen büyük miktarda girişlerin neticesinde, körfeze daha soğuk ve daha az tuzlu yüzey suyu akışı gerçekleşmektedir. Arayüz, yüzey sularının daha derin seviyedeki sularla karıştığı iç kısıma doğru, yukarı yönlü bir eğim sergiler. Daha sonra orta katmanlardan batı yönünde dengeleyici bir çıkış gerçekleşir ki bu katmanların altında kalan içeri girmiş tuzlu Marmara sularının bir kısmı körfez suyuna katılmaktadır. Dibe yakın olarak körfeze giren sular, orta tabakadaki sulardan doğu yönünde aşağı eğimli bir arayüzle ayrılır. Sonbaharın sonlarında ve kış aylarında, tuzlu su yüzeye yakın tabakaların altında Marmara Denizi nden körfeze akar ve arayüz doğu yönünde aşağıya doğru eğim yapar. İnce bir yüzey tabakasında ve ayrıca dip katmanlara yakın noktalarda dengeleyici bir çıkış gerçekleşmektedir. İzmit Körfezi nden çıkışın gerçekleştiği derin tabaka, daha iç kesimlere doğru yukarıya eğimi olan bir arayüzle ayrılmıştır. Bahardaki akıntı yeniden başlayana dek bu durum hakimdir. Bu mevsimsel dolaşım paternine ek olarak, serbest yüzeyin üzerindeki rüzgar baskısı ve bununla bağlantılı iç çalkantılar, körfezin mevsimsel ortalama dolaşımlarına belli ölçüde katkıda bulunan kısa vadeli H1-7

10 arayüz hareketlerine neden olabilir. Ayrıca Secchi diskinin derinliğinin batıdan doğuya doğru azaldığı da gözlemlenmektedir. Sur (1998) tarafından belirlenmiş İzmit Körfezi modeli iki boyutlu bir modeldir ve körfezin gözlemlenen yatay dolaşım özelliklerininin simulasyonu için yanal varyasyonlar içerir. Körfez de tahmin edilen dolaşım paternleri, yapılan gözlemlerde açığa vurulsa da, iki katmanlı dolaşım modelinin İzmit Körfezi nde gözlemlenen dolaşımı açıklamaya yönelik ilk girişim olduğunu vurgulamak gereklidir. Aslında, yapılan çalışmalar, ikiden fazla katman yapısının bulunduğu durumlarda iki katmanlı modellerin Körfez de dolaşımı açıklamak için yeterli olamayabileceğini göstermiştir. Bu tür durumlarda, İzmit Körfezi ne daha fazla katman içeren daha detaylı bir model ya da sürekli tabakalaşmanın olduğu çok katmanlı bir model uygulanmalıdır. H1-2.5 KÖRFEZDE POLİSİKLİK AROMATİK HİDROKARBONLARIN (PAH) DAĞILIMI Karakoç v.d. (2002), İzmit Körfezi sahili boyunca toplanan deniz suyu, sediman ve midyelerde ölçülen 16 adet polisiklik aromatik hidrokarbonun (PAH) konsantrasyonlarını ve toplam PAH konsantrasyonunu paylaşmıştır. Spektroflometre ile ölçülen toplam PAH konsantrasyonları, deniz suyunda μg/l aralığında, sedimanlar içerisinde kuru ağırlık olarak μg/g aralığında ve midyenin yenilebilir kısmının ıslak ağırlığında 5.67 ile μg/g aralığında tespit edilmiştir. YBSK, (Yüksek basınçlı sıı kromatografisi) deniz suyundaki PAH larda, fenantren (üç halkalı), krizen (dört halkalı) ve benz[a]antresenin (beş halkalı) baskın olduğunu göstermiş, midye numunelerinde ise 16 farklı PAH bileşeni gözlemlenmiştir. En fazla kirlilik, atık içeren başlıca nehirlerin Izmit Körfezi ne aktığı iç kanalda ve Dil Deresi nde meydana gelmektedir. H1-2.6 KÖRFEZİN BİYOKİMYASAL ÖZELLİKLERİ VE DENİZ HAYATI Biyokimyasal özelliklerdeki mevsimsel değişimler körfezin iki katmanlı akıntı sistemine dayalıdır. Ayrıca, bu derinlikler, baharda gözlemlenen düşük besin maddeleri konsantrasyonları ile ilişkili olan yüksek seviyede birincil üretimle sınırlandırılmıştır. Yüzey sularına atık boşaltımları daha alt tabakadaki biyolojik üretimi ve oksijen tüketimini önemli ölçüde etkilemektedir yılına dek, organik maddenin % 80 i endüstriyel atıksulardan giderilmiştir. Öte yandan, evsel atıksulardan kaynaklanan atık yükleri çevre nüfuslardaki artış nedeniyle ikiye katlanmıştır. Neyse ki, sonuç olarak, 2001 yılına dek körfezdeki toplam organik yük önemli ölçüde artmamıştır (Markoç v.d., 2001). Yüksek miktarda amonyum, nitrit + nitrat ve ortofosfat konsantrasyonları körfezin orta ve iç kısımlarının ötrofik durumunu yansıtmaktadır (Okus v.d.., 2001). Yüksek klorofil a değerlerinden de anlaşıldığı üzere, iç ve orta bölgelerdeki süreklilik arz eden birincil üretim, besin maddelerini hızla azaltmaktadır ve bu biyokütlenin batması ve ayrışması daha alçak katmanlarda çok düşük oksijen seviyelerine neden olmaktadır (Okus v.d., 2001). H1-8

11 İndikatör Bakteriler İzmit Körfezi, evsel deşarjlar açısından Marmara Denizi ndeki problemli bölgeler arasında yer almaktadır. Numune alım istasyonlarının kıyıdan uzak olmalarına karşın, körfezin iç kısımlarında yüksek bakteriyolojik kirlilik sergilenmiştir. Akım debisi de boşaltımların dağılımını etkilemektedir depremini takip eden çalışmada, kirliliğin iç körfezde en yüksek miktarda olduğu ve bazı durumlarda akıntıların yönüne bağlı olarak tüm körfezi etkilediği gösterilmiştir (Okuş v.d., 2001). Marmara Denizi nden döneminde edinilen bakteriyoloji sonuçları da bu paterni desteklemektedir ve İzmit Körfezi, Marmara Denizi nin en kirli bölgeleri arasında kabul edilmektedir. Fitoplankton İzmit Körfezi ndeki fitoplankton komünitesi yapısının nitel ve nicel özellikleri ile bunların dağılımını ve Körfez deki değişimleri etkileyen çevresel faktörler üzerine, Aktan v.d., (2005) tarafından yürütülen çalışmaya göre: 5 alg sınıfı Bacillariophyceae, Dinophyceae, Chrysophyceae, Haptophyceae ve Dicthyochophyceae den olmak üzere toplam 77 tür belirlenmiştir. Fitoplankton türü kompoziyonu ötrofik koşullar açısından tipik özellikler göstermiştir ve genellikle Dinophyceae nın varlığı ile karakterize edilmiştir. Genel olarak, tür sayısı ve yoğunluğu açısından en önemli gruplar Dinophyceae ve Bacillariophyceae olarak tespit edilmiştir. Körfez, tüm numune alım dönemleri sırasında yoğun bir dinoflagellat (başta Prorocentrum spp. olmak üzere) patlaması ile karakterize olurken, çöken fitoplankton biyokütlesine en fazla katkıyı diyatomlar (baskın diyatomlarda kaymalar gözlemlenmiştir) sağlamıştır. Fitoplankton yoğunluğu, biyohacim ve klorofil a değerleri açısından numune alım yerleri ve derinlikleri arasındaki farklar kaydedilmiştir. Klorofil a, hücre sayısı ve biyokütle arasındaki korelasyon anlamlıdır. Genel olarak, Körfez in dış bölgeye doğru, iç bölgeye kıyasla göreceli olarak daha yüksek oranda çeşitlilik sergileyen zayıf bir fitoplankton topluluğu taşıdığı gözlenmiştir. Bazı çevresel parametrelerin fitoplankton topluluğu devamlılığının ve daha sonra çeşitliliğinin belirlenmesinde, farklı fitoplankton gruplarının büyümesini destekleyerek ya da sınırlandırarak, önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Deniz ortamında birincil üretimin göstergesi olan Secchi disk derinliği nispeten azdır ve fitoplanktonun dikey dağılımını sınırlandırmıştır. Sonuçlar, Körfez de bazı dönemlerde birincil üretimin azot ve silikat tarafından sınırlanabileceğini işaret etmektedir. Marmara Denizi nde en yakın tarihte gerçekleştirilmiş olan çalışma, mevsimsel ve ekolojik koşulların fitoplankton dağılımını etkilediğini ve yerel farklılaşmalara neden olduğunu göstermektedir. Haziran 2005 ve Mart 2006 dönemlerinde, en yüksek hücre yoğunluğu, özellikle (İzmit Körfezi nde) besin maddesi seviyelerinin artmasına neden olan tatlı su girdilerinden ve insan faaliyetleri kaynaklı akışlardan etkilenmiş olan ötrofik bölgelerde tespit edilmiştir. Dinoflagellatlar baskın grup olarak gözlemlenmiştir ve Haziran ayında sayıca fazla oldukları görülmüştür; diyatomların ise Mart ta baskın oldukları tespit edilmiştir. Eylül ayında önemli bir fitoplankton artışı tespit edilmemiştir; ama Kasım 2005 de sayıca daha bol oldukları gözlemlenmiştir. H1-9

12 Zooplankton Genel olarak kopepodlar ve kladoserler İzmit Körfezi nde en fazla miktarda bulunan gruplarken, meroplankton katkısı iç bölgelerde artmış ve döneminde yer yer zooplanktona baskın olarak gözlemlenmiştir (Isinibilir v.d., 2008). Körfezde Acartia clausi, Pleopis polyphemoides ve Noctiluca scintillans gibi iyi bilinen, kirlilik göstergesi türlerin yüksek miktarlarda bulunması ve körfezin Marmara Denizi nin başka bölgelerinden farklılığı, ve Ağustos 2009 da bölgedeki kirliliğe dikkat çekmektedir. Bir başka iyi bilinen kirlilik göstergesi olan Noctiluca scintillans ın körfezde bol miktarda bulunması da bölgedeki bozulmuş plankton sistemini kuvvetlendirir. Aralık 2009 daki gözlemlerde musilaj fenomeni nedeniyle zooplanktonların oldukça azaldığı tespit edilmiştir. Denizanası Jelatinimsi makro-zooplankton miktarının iç bölgede yüksek olduğu tespit edilmiştir (Temmuz da metrekarede 35 adet). Marmara Denizi nde en yüksek miktarda jelatinimsi makro-zooplankton değerleri İzmit Körfezi nde belirlenmiştir. İhtiyoplankton Baskın grup, planktonla beslenen küçük pelajik balıklardır. Yaz ayları hamsi yumurtaları/larvaları ile karakterizedir; kış aylarında ise bol miktarda çaçabalığı yumurtası/larvası tespit edilmektedir (Yüksek v.d., 2001). Körfezin orta ve dış kısımlarında, yukarıdaki iki türe ek olarak sık sık sardalya yumurtaları/larvaları tespit edilmektedir. Genel olarak İzmir Körfezi ne yumurta bırakan toplam 21 tür aşağıda listelenmiştir: Blennius sp; Callionymus lyra; Coris julis; Dicentrarchus labrax; Diplodus sp; Engraulis encrasicolus; Gaidropsarus mediterraneus; Gobius sp; Liza sp; Merlangius merlangus; Mugil cehpalus; Platichthys flesus; Sardina pilchardus; Sarda sarda; Sprattus sprattus; Sardinella aurita; Scorpena porcus; Serranus hepatus; Solea vulgaris; Syprena syprena; ve Trachurus trachurus. H1-10

13 Makrozoobentik canlılar Depremden sonra yapılmış olan çalışmalar sırasında, körfezin iç ve orta kısımlarında sadece Poliket türleri gözlemlenmiştir (Uysal v.d., 2001). Aynı çalışma Dil Burnu ndan sonra çeşitlilik ve biyokütlenin arttığını ifade etmektedir de yapılan çalışmalarda (Uysal v.d., 2001) belgelenen makrobentik türler aşağıda verilmiştir: Actinia equina (Linnaeus); Amphiura filiformis O.F. Müller; Ascidia mentula (Müller); Ascidiella aspersa (Müller); Autolytus aurantiacus (Claparede); Brissus unicolor (Klein); Calocaris macandreae (Bell); Chaetopterus variopedatus (Renier); Ciona intestinalis (Linnaeus); Cucumaria planci (Brandt); Cucumaria sp; Dasybranchus caducus (Grube); Depanophorus spectabilis (Quatr); Eriphia verrucosa (Forskal); Eunice aphroditois (Pallas); Eunice vittata (Delle Chiaje); Glycera rouxii (Aud et Milne Edward); Hediste diversicolor (O.F. Müller); Hinia reticulata (Linnaeus); Hydrobia ventrosa (Montegu); Lineus lacteus (Rathke); Liocarcinus depurator (Linnaeus); Lysmata seticaudata (Risso); Melinna palmata (Grube); Naticarius hebraeus (Martyn); Nephtys hombergii (Aut et Milne Edward); Nucula nucleus (Linnaeus); Peachia cylindirica (Reid); Polycirrus aurantiacus (Grube); Raphitoma purpurea(montagu); Sthenelais boa (Johnston); Striarca lactea (Linnaeus); Stylarioides eruca (Claperede); Tharyx multibranchis (Grube); Turitella communis (Risso); and Virgularia mirabilis (Müller). Makrobentik fauna üzerindeki kirlilik etkileriyle ilişkili en önemli veriler İzmit Körfezi nin orta ve iç kısımlarındaki istasyonlardan edinilmiştir da H1-11

14 yapılan çalışmalar, orta bölgenin merkez kısmında makrozoobentik yaşamın tamamen ortadan kaybolduğunu ve habitatın azoik bir ortama dönüştüğünü göstermiştir (Sur v.d., 2006) daki çalışmalar da orta bölgenin merkez kısmındaki azoik ortama dair daha önceki bulguları desteklemiştir (Sur v.d., 2009) da İzmit Körfezi boyunca yürütülen çalışmalar iç bölgelerde Nucula nitidosa (Winckworth, 1930), Corbula gibba (Olivi, 1792) nın dağılımını işaret etmiş; orta kısımlarda ise, ortama hakim anoksik koşullar nedeniyle ne epifauna ne de iç fauna yaşadığını göstermiştir. Öte yandan, su derinliği dış körfezde numune alımına engel teşkil etmiştir. Özet olarak, Marmara Denizi nde mekrozoobentik canlıların miktarı, biyokütlesi, tür sayısı ve çeşitliliği kış aylarında daha yüksek olarak kaydedilmiştir. Genellikle, Marmara Denizi faunasına organik kirlenmeye toleranslı türler hâkimdir. Kirliliğin etkileri körfezin iç kısımlarında en yüksek orandadır ve orta bölgelerde de gözlemlenebilmektedir. Bu alanlar, yoğun nüfus ve sanayi faaliyetlerinin tehdidi altındaki bölgelerdir. H1-2.7 KÖRFEZDEKİ DİP SEDİMANLARININ DAĞILIMI VE DOKUSU Ergin in verileri (1990), İzmit Körfezi nin zemininde bulunan başlıca sediman tipinin düşük kalkerli karasal çamur (%2 45 CaCO3) ile göreceli olarak yüksek oranda siltten oluştuğunu göstermektedir. Kum ve çakıl açısından zengin sedimanlar genellikle, biyojenik ve topoğrafyayla ilişkili hidrodinamik koşulların dipteki birikimlerin yapısını kontrol eden baskın faktörler olduğu, körfezin dar ve sığlık bölgelerinde oluşurlar. Karbonatlar neredeyse tamamen kalkerli organizmaların kalıntılarından meydana gelmektedir. Sedimanların organik karbon konsantrasyonları (% ) muhtemelen bu bölgedeki yüksek birincil üretim oranıyla ilişkilidir. Bu nedenle, organik karbon ve birincil üretim verilerine dayanarak hesaplanan İzmit Körfezi ndeki sedimantasyon hızlarının 70cm/1000 yıla kadar çıkabileceği tahmin edilmektedir. Daha sonra, Algan v.d. (1999) İzmit Körfezi dip sedimanlarının ağırlıklı olarak farklı oranlarda silt ve kil içeren ince taneli malzemeden oluştuğunu göstermiştir. Göreceli olarak kaba taneli sediman, merkez ve batı havzalarının kuzey sahili boyunca bol miktarda mevcuttur. Doğu havzası kil ve killi siltten oluşmaktadır. Kil oranı en fazla merkez havzada baskındır; öte yandan silt ve kum büyüklüğündeki malzeme de sedimana çeşitli oranlarda katkıda bulunmaktadır. Merkez havzanın kuzey sahili boyunca, sedimanlar, kötü boylanmış kum, siltli kum ve kumlu siltten oluşmaktadır. Doğu havzasına benzer şekilde batı havzası da iki türlü sedimandan oluşmaktadır; bunlar da kuzey sahili boyunca kilsiz ve güneyde killi silttir. Körfezde yüzey sedimanlarındaki bentik organizmaların renk ve içeriği batıdan doğuya doğru değişiklik göstermektedir. Batı havzasındaki dip sedimanları yeşilimsi gri (oksijenli) renktedir ve bazı yumuşakça kabuklarını içermektedir. Bunlar, batı havzasını merkez havzaya bağlayan boğaz boyunca izlenirken, yavaş yavaş koyu griye doğru renk değiştirirler. Doğu havzasında dip sedimanları, sediman yüzeyinin en üstünde kahverengimsi-siyah çamurdan oluşan bir yüzey katmanına sahiptir ve bu katman, altındaki oksijen içeren sedimanları bazı bitki ve bentik kabuklu H1-12

15 kalıntılarıyla birlikte örter. Körfezin doğu bölümüne doğru bentik malzemenin renginin değişmesi ve miktarının azalması, dip sularda oksijen konsantrasyonlarındaki düşmenin bir göstergesidir. Batı havzasından giren oksijen açısından zengin sular, merkez ve doğu havzalarında daha az oksijen içerir hale gelmektedir. Doğu havzasında büyük miktarda gerçekleşen insan kaynaklı faaliyetler oksijenin azalmasının bir başka sebebidir. H1-2.8 İZMİT İN FLORASI Türkiye nin Marmara Bölgesi nde üç farklı bitki örtüsü görülmektedir: Makiler, yalancı makiler ve soğuğa dayanıklı, geniş ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan karma ormanlık alanlar (Şekil H-2.5). Bu bölgede Akdeniz iklimi ve Akdeniz ikliminin alt türleri hâkimdir. Kocaeli ve Yalova daki hava gözlem istasyonları yıllık ortalama sıcaklığın 14,8 C (Kocaeli) ve 14 C (Yalova) olduğunu kaydetmektedir. Ortalama yıllık yağış miktarı 798,6 ve 738,3 mm arasında değişmektedir. Kaydedilen yağışların önemli bir kısmı sonbahar, kış ve ilkbaharda gerçekleşirken, yaz aylarında yağış hemen hemen hiç olmaz. Başlıca bitki örtüsü tipleri ile iklim tiplerinin bağlantısı Mayer ve Aksoy (1986) tarafından verilmiştir ve bu da kuzeybatı Türkiye nin ikliminin betimlenmesine temel oluşturmaktadır. İklim verileri aşağıdaki tabloda yer almaktadır (Tablo H-2.1): Tablo H-2.1 İzmit Körfezi için İklim Verileri Hava Ort. Yıllık Gözlem Sıcaklık. İstasyonu ( C ) Maks. Min. Güneşli Sıcaklık Sıcaklık ( C ) ( C Gün Sayısı ) Don Olan Gün Sayısı Ort. Yıllık Yağış (mm) Ort. Yıllık Nispi Nem(%) Kocaeli 14,8 41,6-8, ,6 70 Yalova 14 45, ,3 73 Marmara Denizi kıyısı boyunca insanın etkisi çok büyüktür. Çoğu kısımda bitki örtüsü ve özellikle ormanlar oldukça hırpalanmıştır. Ormanlar ve hatta yalancı maki formasyonu ve yabani otlar hemen her yerde, insan faaliyetlerinden, özellikle de endüstriyel faaliyetlerden büyük ölçüde hasar görmüştür. Makiler ve yalancı maki yapılar bu bölgedeki ikinci bitki örtüsü tipidir. Çalışma bölgesinin güney kısmı, kuzey kısmına göre daha ormanlıktır; burada geniş ve iğne yapraklılardan oluşan karma yapıda ormanlık alanlar bulunmaktadır. Kuzeyde maki ve yalancı maki yapılanmaları daha fazladır. Çalışma alanının florası Akdeniz bitki topluluğuna dahil bodur bitkilerle karakterizedir. Bodur bitkilerin yanısıra, yoğun olarak Türkiye çamı (Pinus brutia) da gözlemlenmektedir. Bazı yerlerde, kentleşme ve sanayileşme ana bitki örtüsünü ve bu bölgede geniş bir alanda yerleşik olan bodurağacımsı unsurları etkilemiş ve yok etmiştir. Avrupa Kayını veya Kayın ağacı (Fagus sylvatica) ve gürgen (Carpinus betulus) gibi daha nemcil türler bölgenin yüksek kesimlerinde görülmektedir (Güngördü, 1996, 2001). H1-13

16 Araştırma bölgesi kıyıları boyunca kentleşme ve sanayileşme nedeniyle bodurağacımsı unsurlar ikincil bitki örtüsünü oluştururlar. Bu bitki toplululuğunun üyeleri, Çilek ağacı (Arbutus unedo L), Süpürge Otu (Erica arborea L.), Akçakesme (Phillyrea latifolia L.), Defne (Laurus nobilis L.), Yabani Zeytin Delice ( Olea oleaster L.), Kermes Meşesi (Quercus coccifera L.) gibi bodur bitkilerin yanısıra, Kiren (Cornus mas L.), Fındık ( Corylus avellana L.), Sumak (Rhus cotinos L.), Mersin Ağacı (Myrytus communis L.), Tatlı Kiraz (Prunus avium L.), Yaban Elması (Malus sylvestris L.), Yaban Eriği (Pyrus divericata L.), Akçaağaç (Acer campestre L.), Karaağaç (Ulmus minor veglabra L.) gibi kışları yaprak döken bazı bitkilerdir. Kermes Meşesi (Quercus coccifera L.) ve Türkiye Meşesi ya da Saçlı Meşe (Quercus cerris L.) de bodur bitki örtüsünün unsurlarıdır. Bodur ve bodurağacımsı unsurlardan oluşan bu bitki örtüsü 500 metre yüksekliğe kadar görülmektedir. Bazen yukarıdaki bitki örtüsüne Kırmızı Çam ya da Türkiye Çamının ( Pinus brutia L.) karıştığı da görülür; ama 500 metreden sonra bu bitkilerin yerini Doğu Kayını ( Fagus orienalis L.) ve daima yeşil olan meşe türlerinden Mazımeşesi (Quercus infectoria Oliv.) gibi nem seven orman bitkileri alır. Bu bitki örtüsünün içerisinde gürgen (Carpinus orientalis L.) de yer almaktadır. Çalışmalar sırasında belgelenen bölgenin karakteristik florası aşağıda Tablo H- 2.2 de tablolaştırılmıştır: Tablo H-2.2 İzmir Körfezi çevresindeki Bitki Örtüsü Yalancı maki unsurları (Rakım: 0-500m) Maki unsurları (Rakım: 0-500m) Geniş yapraklı ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan, soğuğa dayanıklı, karma yapıda orman unsurları (Rakım: +500m) Cornus mas L Quercus coccifera L. Fagus orientalis Corylus avellana L Quercus cerris L. Quercus infectoria Oliv. Rhus cotinos L Pinus brutia L. Carpinus orientalis L Myrytus communis L. Arbutus unedo L Prunus avium L. Erica arborea L. Malus sylvestris L Phillyrea latifolia L. Pyrus divericata L. Laurus nobilis L. Acer campestre L Olea oleaster L. Ulmus minor L. Ulmus glabra L H1-14

17 Şekil H-2.5 Türkiye nin Marmara bölgesindeki Bitki Örtüsü Kocaeli Yalova Geniş ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan karma yapıda, soğuğa dayanıklı ormanlık alan Makiler ve yalancı makiler Bozulmuş alan H1-15

18 H1-2.9 ZOOCOĞRAFYA Turkiye dünyanın özel statüde belirlenmiş zoocoğrafi bölgelerinden Palearktik zoocoğrafi bölgededir (Avcı, 2000). Söz konusu bölgede farklı yaşam habitatları bulunmaktadır ve genellikle karasal iklim ile ılıman iklim görülmektedir. Araştırma hayvan habitatındaki çeşitliliği yansıtmaktadır. Bölge, göçmen kuşların göç yolu üzerindedir ve özellikle Manyas ve Apolyont gibi kuşların yuvası ve üreme sahası olan alanlara yakındır; dolayısıyla bu açılardan önemlidir. Manyas Gölü karabatakların, tepeli pelikanların, çeltik kargalarının ve pelikanların üreme bölgesidir (Avcı, 2000). Keklikler bu alanda yaşamaktadır ve kekliklerin korunması için bölgede avlanmak yasaktır. Alageyik, bölgedeki koruma altında olan bir başka hayvandır. Çevre ve Orman Bakanlığı bu hayvanın popülasyonunu artırıcı tedbirler almaktadır. Tablo H-2.3 İzmit Körfezi Yakınlarında Yaşayan Koruma Altındaki Hayvanlar Tür Populasyon Habitat Pelecanus crispus (Tepeli Pelikan) IUCN kırmızı liste Göç rotası Phalacrocorax carbo (Karabatak) IUCN kısmızı liste Göç rotası Ardea albar(büyük Ak Balıkçıl) IUCN kırmızı liste Göç rotası Plegadis falcinellus (Bayağı Aynak) Ulusal koruma Yaz habitatı Alectoris chucar (Kınalı Keklik) Ulusal koruma Cervus elaohus (Alageyik) Ulusal koruma H1-16

19 H1-3 İZMİT KÖRFEZİ NDEN SU VE SEDİMAN NUMUNESİ ALIMI VE ANALİZİ H1-3.1 GİRİŞ Bu rapor, genelde tablolar halinde verilen, İzmit Körfezi nde Su ve Sediman Numunesi Alımı ve Analizi Programı verilerini içermektedir. Çalışma programına göre ve protokolda belirtildiği gibi, numune alımları 20 Aralık 2010 da gerçekleştirilmiştir. Parametrelerin analizi numune alımının ardından mümkün olan en kısa sürede tamamlanmıştır. Çalışma programına göre, numune alımı, koruma yöntemleri, ölçümler ve analiz yöntemleri Uluslararası Standartlar temel alınarak seçilmiştir. H1-3.2 İZLEME PROGRAMI İzleme istasyonlarının yerleri araştırma gemisinin kayıt defterinde verilmektedir (Tablo H-3.1) ve Şekil H-3.1 de gösterilmektedirler. İzleme parametreleri de Tablo H-3.2 de sunulmaktadır. Numune alım derinlikleri protokole dayalı olarak belirlenmiştir. Araştırma gemisi ve numune alım istasyonları Diferansiyel Küresel Konumlandırma Sistemi (DGPS: Differential Global Positioning System) ile kararlaştırılmıştır. İzleme parametreleri Tablo H-3.2 de verilmektedir. Şekil H-3.1 Numune Alım İstasyonları H1-17

20 Tablo H-3.1 Araştırma Gemisi Kayıt Defteri TARİH ZAMAN KONUM DERİNLİK RÜZGÂR HAVA İSTASYON DENİZ GÖKYÜZÜ K D (m) YÖN U BASINÇ SIC. NEM 20-Ara : T-1(Trol-Başlangıç) 44 DGD 3 1 Parçalı Bulutlu / Puslu C 68% 20-Ara : T-1(Trol-Bitiş) 33 DGD 3 1 Parçalı Bulutlu / Puslu C 68% 20-Ara : T-2(Trol-Başlangıç) 61 DGD 2 2 Bulutlu / Puslu C 68% 20-Ara : T-2(Trol-Bitiş) 51 DGD 2 1 Bulutlu / Puslu C 69% 20-Ara : T-3(Trol-Başlangıç) 51 DKD 2 1 Parçalı Bulutlu / Puslu C 69% 20-Ara : T-3(Trol-Bitiş) 41 DKD 2 1 Parçalı Bulutlu / Puslu C 69% 20-Ara :20-11: E-3 (Çeneli kepçe) 16 DKD 2 1 Parçalı Bulutlu / Puslu C 70% 20-Ara :33-11: E-2 (Profil+Çeneli kepçe) 20 DKD 2 1 Parçalı Bulutlu / Puslu C 67% 20-Ara :03-12: E-1 (Çeneli kepçe) 7 DKD 2 1 Parçalı Bulutlu / Puslu C 66% 20-Ara :03-13: R-3 (Profil+Çeneli kepçe) 36 DKD 1 1 Parçalı Bulutlu / Puslu C 69% 20-Ara :34-13: D-3 (Çeneli kepçe) 39 DKD 1 1 Parçalı Bulutlu / Puslu C 69% 20-Ara :48-14: D-2 (Profil+Çeneli kepçe) 33 DKD 1 1 Parçalı Bulutlu / Puslu C 69% 20-Ara :08-14: D-1 (Çeneli kepçe ) 44 Sakin - Parçalı Bulutlu / Puslu C 68% 20-Ara :30-14: C-3 (Çeneli kepçe) 50 Sakin - Parçalı Bulutlu / Puslu C 68% 20-Ara :48-15: C-2 (Profil+Çeneli kepçe) 48 Sakin - Parçalı Bulutlu / Puslu C 68% 20-Ara :07-15: C-1 (Çeneli kepçe) 41 Sakin - Parçalı Bulutlu / Puslu C 69% 20-Ara :40-15: R-2 (Profil+Çeneli kepçe) 51 Sakin - Parçalı Bulutlu / Puslu C 69% 20-Ara :08-16: B-3 (Çeneli kepçe) 41 Sakin - Parçalı Bulutlu / Puslu C 66% 20-Ara :19-16: B-2 (Profil+Çeneli kepçe) 37 Sakin - Parçalı Bulutlu C 67% 20-Ara :36-16: B-1 (Çeneli kepçe) 30 Sakin - Parçalı Bulutlu C 68% 20-Ara :51-16: A-3 (Çeneli kepçe) 38 Sakin - Parçalı Bulutlu C 69% 20-Ara :06-17: A-2 (Profil+Çeneli kepçe) 30 Sakin - Parçalı Bulutlu C 69% 20-Ara :23-17: A-1 (Çeneli kepçe) 22 Sakin - Parçalı Bulutlu C 70% 20-Ara :43-17: R-1 (Profil+Çeneli kepçe) 31 Sakin - Parçalı Bulutlu C 70% ENVIRONMENTAL RESOURCES MANAGEMENT P , H1-18

21 Tablo H-3.2 İzleme parametreleri. İstasyon Kodu (derinliği) PARAMETRELER Sediman PSA TOC Al, As, Ba, Cd, Cr, Cu, Pb, Zn, Hg A1(22m) Deniz Suyu TPH PAH T S TU ph DO SD A2(30m) A3(38m) B1(30m) B2(37m) B3(41m) C1(41m) C2(48m) C3(50m) D1(44m) D2(33m) D3(39m) E1(7m) E2(20m) E3(16m) R1(31m) R2(51m) R3(36m) Kısaltmalar: T=Sıcaklık; S=Tuzluluk; TU=Bulanıklık; DO=Çözünmüş Oksijen; SD=Secchi derinliği Su kütlesinin fiziksel karakteristikleri SBE-9/11 Sea-Bird'ün, en yüksek uluslararası standartlar hassasiyetindeki oşinografik araştırma ekipmanıyla ölçülmüştür. Suya üç daldırma gerçekleştirilmiştir; ancak her numune alımında kaydedilen veriler arasında önemli bir fark gözlemlenmediği için (gemide bulunan ERM temsilcisinin tanıklığında) ilk kalıptan alınan sonuçlar raporda kullanılmıştır. Sea-Bird'ün sistemi üzerine yerleştirilen secchi diski, secchi derinliğinin değerlendirilmesi için kullanılmıştır. Deniz suyu numuneleri Sea Bird ün inceleme ekipmanına entegre olmuş GO Rosette üzerindeki Niskin şişeleri ile toplanmıştır. Çözünmüş oksijen (DO) analizi için alınan su numuneleri Niskin şişesinin ağzıyla doğrudan uyumlu olan tygon tübü aracılığıyla 50ml lik Winkler şişelerine aktarılmıştır. Çözünmüş oksijen hızla eklenen MnCl2 ve KOH/KI ile sabitlenmiştir. Bu prosedür, numunelerin havalanmasını engellemek için temkinli bir şekilde gerçekleştirmiştir. Sabitlenmiş numuneler analiz edilene dek karanlıkta tutulmuştur N Sodyumtiyosülfat çözeltisi ve indikatör olarak nişasta kullanılarak numunelerin titrasyonu yapılmıştır. Yüzey sedimanlarından araştırma gemisinin güvertesinde bulunan van Veen tipindeki H1-19

22 çeneli kepçeyle numune alınmıştır. Sediman altnumuneleri daha ileri analizler yapılana kadar derin dondurucuda tutulmuştur. Sediman numunesi güverteye alınır alınmaz numunelerin fotoğrafları çekilmiştir (Şekil H-3.2). Sedimanın rengi, kokusu ve yapışkanlığı güvertede numune alımı üzerine not edilmiştir (Tablo H-3.3). PSA analizleri Lazer Kırınım Yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Kimyasal analizler, sindirim prosesi için CEM MARS-5 Microdalga Hızlandırılmış Reaksiyon Sistemiyle, civa haricindeki metallerin belirlenmesi için VARIAN 720-ES ICP-OES Endüktif Kuplajlı Plazma Optik Emisyon Spektrometresiyle, civanın belirlenmesi için SHIMADZU AAS-6300 Atomik Absorbsiyon Spektrometresiyle, Toplam Organik Karbonun (TOK) belirlenmesi için HACH LANGE IL-550 TOK analizörüyle, Toplam Petrol Hidrokarbonları (TPH) ve Poliaromatik Hidrokarbonların (PAH) belirlenmesi için de SHIMADZU GCMS-QP 2010 Plus Gaz Kromatografı/Kütle Spektrometresiyle gerçekleştirilmiştir. Çeşitli izleme parametreleri için analitik çıktılar Tablo H-3.3. ila H-3.22 ve Şekil H-3.2 ila H-3.6 da gösterilmektedir. Şekil H-3.2 Güverteye Alınan Sedimanların Fotoğrafları H1-20

23 H1-21

24 Tablo H-3.3 Sedimanın güverteye alınma sonrasında rengi, kokusu, yapışkanlığı İstasyon Kudu & (derinliği) Renk Koku Yapışkanlık A1(22m) Koyu gri-kahverengi yok yok A2(30m) Koyu gri-kahverengi yok yok A3(38m) Koyu gri-kahverengi yok yok B1(30m) Koyu gri-kahverengi yok yok B2(37m) B3(41m) Koyu gri-kahverengi Koyu gri-kahverengi yok yok yok yok C1(41m) Kahverengi yok yok C2(48m) Zengin doymuş kahverengi C3(50m) Zengin doymuş yok yok yok yok H1-22

25 İstasyon Kudu & (derinliği) Renk Koku Yapışkanlık kahverengi D1(44m) Gri-kahverengi yok yok D2(33m) koyu gri-kahverengi yok yok D3(39m) koyu gri-kahverengi yok yok E1(7m) koyu gri-kahverengi yok yok E2(20m) koyu gri-kahverengi yok yok E3(16m) koyu gri-kahverengi yok yok R1(31m) koyu gri-kahverengi yok yok R2(51m) gri-kahverengi yok yok R3(36m) koyu gri-kahverengi yok yok Tablo H-3.4 Denizsuyu Profillemesi ve Secchi Derinliği İstasyon Kodu Yıl Ay Gün Derinlik ( m ) T ( C ) Tuzluluk ( ) Sigma theta A H1-23

26 Şekil H-3.3 İstasyon A-2 de Sıcaklık, Tuzluluk ve Sigma-theta Profilleri. Tablo H-3.5 İstasyon A-2 de Bulanıklık, Çözünmüş Oksijen, Ph ve Secchi değerleri. İstasyon Kodu Yıl Ay Gün Derinlik ( m ) Bulanıklık ( NTU ) DO Çözünmüş Oksijen ( mg/l ) A Ph Secchi ( m ) Gün batımı zamanı Şekil H-3.4 İstasyon A-2 de Bulanıklık, Çözünmüş Oksijen ve Ph profilleri. H1-24

27 Tablo H-3.6 İstasyon B-2 de Sıcaklık, Tuzluluk ve Sigma-theta değerleri. İstasyon Kodu Yıl Ay Gün Derinlik ( m ) T ( C ) Tuzluluk ( ) Sigma theta B Tablo H-3.7 İstasyon B-2 de Bulanıklık, Çözünmüş Oksijen, Ph ve Secchi değerleri. İstasyon Kodu Yıl Ay Gün Derinlik ( m ) Bulanıklık ( NTU ) DO Çözünmüş Oksijen ( mg/l ) B Ph Secchi ( m ) H1-25

28 Tablo H-3.8 İstasyon C-2 de Sıcaklık, Tuzluluk ve Sigma-theta Değerleri. İstasyon Kodu Yıl Ay Gün Derinlik ( m ) T ( C ) Tuzluluk ( ) Sigma theta C H1-26

29 Tablo H-3.9 İstasyon C-2 de Bulanıklık, Çözünmüş Oksijen, Ph ve Secchi değerleri. İstasyon Kodu Yıl Ay Gün Derinlik ( m ) Bulanıklık ( NTU ) DO Çözünmüş Oksijen ( mg/l ) C Ph Secchi ( m ) Tablo H-3.10 İstasyon D-2 de Sıcaklık, Tuzluluk ve Sigma-theta değerleri İstasyon Kodu Yıl Ay Gün Derinlik ( m ) T ( C ) Tuzluluk ( ) Sigma theta D H1-27

30 Tablo H-3.11 İstasyon D-2 de Bulanıklık, Çözünmüş Oksijen, Ph ve Secchi değerleri. İstasyon Kodu Yıl Ay Gün Derinlik ( m ) Bulanıklık ( NTU ) DO Çözünmüş Oksijen ( mg/l ) D Ph Secchi ( m ) Tablo H İstasyon E-2 de Sıcaklık, Tuzluluk ve Sigma-theta değerleri İstasyon Kodu Yıl Ay Gün Derinlik ( m ) T ( C ) Tuzluluk ( ) Sigma theta E Tablo H-3.13 İstasyon E-2 de Bulanıklık, Çözünmüş Oksijen, Ph ve Secchi değerleri İstasyon Kodu Yıl Ay Gün Derinlik ( m ) Bulanıklık ( NTU ) DO Çözünmüş Oksijen ( mg/l ) E Ph Secchi ( m ) H1-28

31 Tablo H-3.14 İstasyon R-1 de Sıcaklık, Tuzluluk ve Sigma-theta değerleri İstasyon Kodu Yıl Ay Gün Derinlik ( m ) T ( C ) Tuzluluk ( ) Sigma theta R Tablo H-3.15 İstasyon R-1 de Bulanıklık, Çözünmüş Oksijen, Ph ve Secchi değerleri İstasyon KOdu Yıl Ay Gün R Derinlik ( m ) Bulanıklık ( NTU ) DO Çözünmüş Oksijen ( mg/l ) Ph Secchi ( m ) Gün batımı zamanı H1-29

32 Tablo H-3.16 İstasyon R-2 de Sıcaklık, Tuzluluk ve Sigma-theta değerleri İstasyon Kodu YIl Ay Gün Derinlik( m ) T ( C ) Tuzluluk ( ) Sigma theta R H1-30