RİSK DEĞERLENDİRME BÜLTENİ

Transkript

1 2016 RİSK DEĞERLENDİRME BÜLTENİ Hasar servisi ve underwriterlar için mühendislik branşı risk ve hasar değerlendirmeleri YAPI İZOLASYON MALZEMELERİ - KOMPOZİT (SANDVİÇ) PANELLER Sayı: 2016/07 Ekol Sigorta Ekspertiz Hizmetleri Limited Şirketi Ocak 2016 Risk ve Mühendislik Grubu Bülteni

2 1.GİRİŞ Günümüzde hızla gelişen teknoloji inşaat sektöründe de etkisini göstermektedir. Her geçen gün daha modern, daha çabuk, daha ekonomik ve montajı daha kolay yapım teknikleri ve yapı malzemeleri geliştirilmektedir. Bu modern yapı malzemelerinden biri de son 40 yıl içinde dünya inşaat sektöründe ciddi oranda kullanımı yaygınlaşan sandviç (kompozit) panellerdir. Taşıma kapasitesi, panelin iç dolgu malzemesinin yoğunluğu ve kalınlığının yanı sıra metal yüzeylerin formuna da bağlı olup, kendi ağırlıklarının çok üzerinde yükleri rahatlıkla taşıyabilmeleri, ısı izolasyonunu iyi bir şekilde sağlayabilmeleri ve ekonomik olmaları sebebiyle yapıların çatı ve cephelerinde kaplama malzemesi olarak sıklıkla tercih edilmektedirler. Sanayi alanındaki gelişmeler, çok katlı ve çok amaçlı binalar ve üretim teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak her geçen gün yangın sayısında da belirgin bir artış yaşanmaktadır. Ülkemizdeki yangınların en büyükleri OSB lerde faaliyet gösteren endüstriyel yapılarda çıkmakta, bu yangınlar büyük maddi hasarlara, can ve mal kayıplarına neden olmaktadır. Meydana gelen kayıpların boyutuna sandviç panellerin etkisi de göz ardı edilemeyecek kadar fazladır. Türkiye de fazla sayıda firma poliüretan ve polistiren dolgu malzemeli sandviç panel kullanmaktadır. Sandviç panel seçiminde özellikle yangın yayılımını önleyici ve yangına dayanımlı yapı elemanlarının kullanılması yangın riskinin kontrol altında tutulabilmesi amacıyla hayati öneme sahiptir. Polimer esaslı köpük iç dolgulu panellerin yangın davranışlarının yanı sıra dış cidarın ısıya mağruz kaldığında deforme olması, polimer esaslı köpük iç dolgulu panellerin güneş ışınımı etkisinde sünmesi, bağlantı noktalarının iyi tasarlanmadığı durumlarda oluşan yalıtım problemleri gibi sorunlar da meydana gelmektedir. 1

3 2.SANDVİÇ PANEL NEDİR? Sandviç paneller aralarında yangın dayanımı düşük özellikte olan (poliüretan, polistren, polietilen, vb ) veya yangın dayanımı yüksek olan ( taş yünü ve cam yünü gibi mineral yünler) izolasyon malzemesi bulunan iki metal levhanın birleşiminden oluşur. Dış cidarlar, kullanılacak mekanlardaki gereksinmeleri karşılayabilecek doku, renk ile fiziksel ve mekanik özelliklere sahip malzemelerden üretilir. Orta bölüm ise, sandviç panellerin rijitliğini, kalınlığını ve diğer fiziksel gereksinmelerini karşılayacak malzemelerden üretilir. Sandviç panellerin dış cidarında kullanılan malzemeler; çelik, alüminyum, paslanmaz çelik, ahşap ve ahşap kökenli levhalar ve alçı plaklar olarak sınıflandırılabilir. Ancak uygulamada sıklıkla karşılaşılan malzemeler alüminyum ve çeliklerdir. Sandviç panel uygulamalarında en çok tercih edilen iç dolgu çekirdek malzemeleri ise; Poliüretan (PUR), poliizosiyanat (PIR), polistren (EPS\XPS), taş yünü ve cam yünü olarak sıralanabilir. 2

4 3. SANDVİÇ PANEL İÇ DOLGU MALZEMELERİ Yapı ve yalıtım malzemeleri arasında, ülkemizde üretilen veya ülkemize ithal edilen malzemelerin alt grubuna baktığımızda, bunların temelde iki tip olduğunu görülmektedir; 1- İnorganik menşeli - camyünü, taşyünü, 2- Organik menşeli - polistiren, poliüretan, ve polietilen köpük 3.1. Taş Yünü : Ülkemizde yerli olarak üretilebilmektedir. Hammaddesi balzalt kayasıdır. Yapılarda, araçlarda, tesisat ve sanayide ısı ve ses yalıtımı ile yangın durdurucu olarak kullanılır. Bağlayıcız olarak dayanım sıcaklığı üst sınırı 750 C (geçici süreler için 1000 C), organik bağlayıcı (bakalit) ile 650 C'tır. Yangın sınıfı A olup, F180-A'ya kadar yangın güvenliğinin arzulandığı konstrüksiyonlarda kullanılmaktadır. 3.2 Cam Yünü : Hammaddesi kum, soda, boraks gibi inorganik maddelerin karışımıdır. Yapılarda, araçlarda, tesisat ve sanayide ısı ve ses yalıtımı amacıyla kullanılır. Bağlayıcısız olarak dayanım sıcaklığı üst sınırı 550 C, organik bağlayıcı (bakalit) ile 250 C'tır. Yangın sınıfı A olup, yangın güvenliğinin istendiği kostrüksiyonlarda kullanılmaktadır. 3

5 3.3 Haddelenmiş polistiren köpük-xps : Diğer tüm organik maddeler gibi XPS de yanar, çıplak olarak yangın sınıfına girememektedir. Alev geciktirici olarak tek başına bir ürün olarak test edildiğinde Avrupa yangın sınıflandırma şemasının E sınıfındadır(ts EN ). Yangın dayanım sıcaklığı üst sınırı 75 C dir. Alev kaynağının sürekli temas etmesi halinde yanmaya devam eder. Alev kaynağı uzaklaştırılınca yanma durur. Yangında aşırı miktarda zehirli gaz ve boğucu duman ortaya çıkmaktadır. 3.4 Genleştirilmiş polistiren köpük-eps İthal hammadde ile ülkemizde üretilmektedir. Hammaddesi petrol türevidir. Yapılarda ısı yalıtımı amacıyla kullanılır. Dayanım sıcaklığı üst sınırı 75 C'tır. Polistiren hızlı yanar, kuvvetli gaz kokusu yayar, önemli miktarda kurum üretir ve E sınıfındadır(ts EN ). Sandviç panel uygulamalarında ilave yapıştırıcı kullanılarak metal yüzeylere yapıştırılırlar. Thermoplastik olarak nitelendirilen polistren köpükler düşük sıcaklıklarda erimektedirler. Çevre koşullarından çabuk bir şekilde etkilendikleri, yangın sırsında ise can güvenliğini tehlikeye attığı kanıtlanmıştır.. 4

6 EPS ve XPS Yalıtım levhalarının Alev Süresine Bağlı Yanma Yükselkiği 3.5 Poliüretan köpük, Poliisoziyanat (PUR / PIR); İthal hammadde ile ülkemizde üretilmektedir ve sandviç panel üretiminde en çok kullanılan plastik köpüklerdir. Hammaddesi petrol türevidir. Yapılarda ve özellikle sanayi alanında sandviç panelin iç dolgu maddesi olarak ve ısı yalıtım amacıyla kullanılmaktadır. Son yıllarda kimyasal özellikleri daha da geliştirilerek yangın performansları arttırılmış olsa da poliüretan köpük yanıcı bir malzemedir. Dayanım sıcaklığı C' dir ve yangın sınıfı (B2) veya (B3) olarak değerlendirilir. 5

7 4.T.C YANGIN YÖNETMELİĞİNDE YAPI MALZEMELERİ 4.1 Yapı Malzemelerinin TSEN Ve DIN 4102 Yangın Tepki Sınıfları Ülkemizde, binaların yangından korunması hakkında standardın yangına tepki ile ilgili bölümü Alman DIN 4102 normlarından faydalanarak hazırlanmıştır. Avrupa yangın sınıflarının kabulü ile üye ülkeler, ulusal mevzuatlarını Avrupa yangın sınıflarına göre düzenlemek zorunda kalmışlardır. Bu nedenle, Avrupa Birliği teknik mevzuatının uyumlaştırılması çalışmaları bağlamında Poliüretan dolgulu sandviç paneller yangın konusunu da kapsayan TS EN standardı ülkemizde yürürlüğe girmiştir. TS EN ile DIN 4102 de yer alan yangın tepki sınıflarını direkt karşılaştırmak, farklı standartlar olması nedeniyle çok kesin sonuçlar vermeyebilir ancak ülkemizdeki birçok yapının 2009 yılı öncesinde yapılmış olmasını göz önüne alarak malzemelerin yanıcılık özelliği esas alınarak hazırlanan aşağıdaki karşılaştırma tablosu veri olarak kullanılabilmektedir. Yanmaz Yapı Tipi Belirleme Yangına Karşı Dayanıklı Duman Yok Ek talepler Yanma Damlama/ Düşme Yok Avrupa sınıfı TS EN Eski DIN 4102 ye Göre Yapı Malzemesi Sınıfı A1 A1 A2-s1,d0 A2 B-s1,d0 C-s1,d0 A2-s2,d0 A2-s3,d0 B, C-s2,d0 B, C-s3,d0 A2-s1,d1 A2-s1,d2 B, C-s1,d1 B, C-s1,d2 B1 B1 B1 A2-s3,d2 B-s3,d2 A2-s3,d2 B1 D-s1,d0 D-s2,d0 D- s3,d0 E B2 Normal Alevlenebilirlik D-s1,d2 D-s2,d2 D- s3,d2 B2 E-d2 B2 Alevlenebilir F B3 6

8 TS EN ve DIN 4102 standardında, yapı malzemelerinin yanıcılık sınıflandırılmasında A Grubu (A1,A2) B(B1, B2, B3),C,D,E,F kodları kullanılmaktadır. Bu noktada ilgili yapı bileşeni veya elemanının yagına dayanıklılık sınıfı diğer bir deyişle, yük taşıma, bütünlük ve yalıtkanlık özelliklerini ne kadar süreyle muhafaza ederek yangına dayanacağı dikkate alınır DIN 4102 ve TS EN e göre yapı malzemelerinin yangın sınıfı tanımları; A1: Yanmaz Malzemeler A2: Yanmaz Malzemeler B1: Zor Alev Alan Malzemeler B2: Normal Alev Alan Malzemeler B3: Kolay Alev Alan Malzemeler C: Yangına Sınırlı Boyutlarda Katkıda Bulunan Malzemeler D: Yangına Kabul Edilebilir Boyutlarda Katkıda Bulunan Malzemeler E: Yangına Karşı Tepki Performansı Kabul Edilebilir Olan Malzemeler F: Yangına Karşı Tepki Performansı Belirlenemeyen Malzemeler 7

9 İlave Sınıflandırmalar Duman Oluşumu İçin; S1: Duman Oluşumu Çok Sınırlı S2: Duman Oluşumu Sınırlı S3: Duman Oluşumu S1 Ve S2 Sınıflarının Gerekliklerini Karşılamayan İlave Sınıflandırmalar Yanma Damlacıları İçin; d0: Alev Damlacıkları Veya Parçacıkları Meydana Gelmeyen d1: Alev Damlacıkları Veya Parçacıkları Çabuk Sönen d2: Alev Damlacıkları Veya Parçacıklarının Teşkili d0 Ve d1 Sınıflarının Gerekliliklerini Karşılamayan Yapı elemanlarının; yangına maruz kalmaları durumunda, tasarım aşamasında belirlenen işlevlerini, gerek yangına müdahale gerekse de yangından kaçış için gerekli olan süreler boyunca sürdürebilmeleri gerekir. Bir yapı bileşeninin veya elemanının; yük taşıma, bütünlük veya yalıtkanlık özelliklerini belirlenen bir süre koruması yangına dayanıklılık olarak tanımlanır. Yapı elemanlarının yangına dayanıklılık süreleri; uygun sıcaklık ve basıç koşulları altında yapılan deneyler ile belirlenir. Yapı elemanları; özelliklerini korudukları süreye göre yangın dayanıklılık sınıfları ile ifade edilirler. Ülkemizde yapı elemanları veya bileşenleri TS EN standardına göre test edilerek elde edilen sonuçlara göre aşağıdaki yangın dayanıklılık sınıfları ile ifade edilmektedir. Test tipi Yangın dayanımı sınıfı EN DIN 4102 Yangın dayanımı dakika cinsinden Ateşi Geciktiren REI 30 F Oldukça Geciktirici REI 60 F Yangına Karşı Dayanıklı REI 90 F Yangına Karşı Dayanıklı REI 120 F Yangına Karşı Yüksek Derecede Dayanıklı REI 180 F Tablodaki verilere istinaden yapı malzemelerinin yangına karşı dayanıklılık süreleri en az 30 en fazla 180 dakikadır. 8

10 5. TÜRKİYEDE ÜRETİLEN İÇ DOLGU MALZEMELERİNE GÖRE SANDVİÇ PANEL ANALİZİ VE YANGIN RİSKİNE ETKİSİ Sandviç Paneller İç Dolguda Kullanılan Malzeme Dağılımı Poliüretan Köpük (PUR) Taş Yünü Cam Yünü Polistren (EPS/XPS) Türkiye de ki sandviç panel üretiminde incelenen üretici firmaların genellikle dolgu malzemesi olarak, poliüretan, polistren, cam yünü ve taş yünü kullanıldığı görülmektedir. Üretici firmalar iç dolgu malzemesi olarak en çok poliüretanı tercih etmektedir. Dolayısıyla piyasada sıklıkla kullanılan yapı malzemelerini de petrol türevleri oluşturmaktadır. Petrol türevi izolasyon malzemesine sahip sandviç panel kullanımı da yangın riskinin belirgin bir oranda artmasına neden olmaktadır. Yangın riski; Sandviç panellerin ateşleme kaynağı ile buluşması sonrası kolayca içten içe yanmaya başlaması ve alevleri cephe ve/veya çatı panelleri boyunca hızlıca dağıtması, yangının yayılım hızını belirgin oranda arttırması, İçten içe yanması sebebiyle algılama sistemleri tarafından geç algılamaların gerçekleşmesi, Damlamalarla diğer bölümlerde yeni yangın merkezleri meydana getirerek tüm binada yangının yayılmasını sağlaması ve tüm sistemin çökmesine neden olup, yangına müdahale olanağını yok etmesi, 9

11 Petrol türevlerinden imal edildiklerinden yangın esnasında yoğun siyah dumanla birlikte toksik gazlar açığa çıkarması ve yangına müdahaleyi güçleştirmesi, Yangın anında panel yüzeyleri bükülerek yapısal çökmelerin meydana gelmesi gibi nedenlerle artmaktadır. Yapılan incelemelerde petrol türevi panellerin tutuşmasına neden olan başlıca etkenler ise; Elektrik tesisatları, Sıcak çalışma izin prosedürlerinin uygulanmaması(kaynak işlerinin mutlaka gerekli güvenlik önlemleri alındıktan sonra panellere uzak konumda ve ehil kişilerce yapılması) Depolama koşuları (Panellere yakın konumlu kolay yanabilir emteaların istiflenmesi) olarak sıralanmaktadır. Endüstriyel yapılarda karşılaşılan ve yangın güvenliğini ortadan kaldıran önemli bir konu da; rüzgarın metal çatı elemanını devamlı yalayarak yüksek bir statik enerji birikmesine neden olmasıdır. İki metal çatı arasındaki plastik esaslı ısı yalıtım malzemesi gibi yalıtkan ürünün bulunması, çatı elemanını kondansatör haline getirir. Beher 1cm. kalınlıkta 1000 voltluk bir ark meydana gelmesine ve yangının başlamasına neden olabilmektedir. Bu enerji sadece özel bir üst katman topraklaması yapılması halinde boşalır. Yukarıdaki grafikte de görüleceği üzere özellikle OSB lerde kurulan sanayi tesislerinde petrol türevi izolasyon malzemesine sahip sandviç panellerin çatı ve/veya cephe kaplaması olarak kullanımı oldukça yaygındır. Bu nedenle meydana gelen yangınlar hızla yayılmakta ve yangınların kontrol altına alınması yoğun duman ve toksik gazlar nedeniyle oldukça uzun zaman almaktadır. Dolayısıyla, genellikle tesisler tamamen yanarak yok olmaktadır. Yanan tesislerin sigortaları olsa bile maddi hasarı karşılansa da meydana gelen dolaylı kayıplar nedeniyle % 40 oranında tekrar kurulamadığı ve piyasadan silindikleri bilinmektedir. Söz konusu kayıplar sigorta şirketlerine ciddi bir tazminat yükümlülüğü getirdiği gibi ülke ekonomisine verdiği zarar da ciddi boyuttadır. 10

12 Sandviç panel yangınlarına 2012 yılında tarafımızca hasar yönetimi yapılan yangın hadisesi iyi bir örnek teşkil etmektedir. Hadise, yapımı henüz tamamlanmış olan entegre et-süt üretim tesisinde meydana gelmiş olup tesisin tam zayi olmasına ve yaklaşık ,00 TL hasar oluşmasına neden olmuştur. Son montaj çalışmalarında yapılan kontrolsüz kaynak işlemi sırasında sandviç panel içerisinde bulunan petrol türevi izolasyon malzemesine kıvılcım sirayeti gerçekleşmiştir. Panel içerisinde büyüyen yangın fark edilmiş, ancak alevlerin hızla yayılması sebebiyle müdahale yetersiz kalmıştır. Aşağıdaki görseller yangının yayılma hızının boyutlarını göz önüne sermektedir. Saat 13:47:52 de başlayan yangının saat 13:48.43 de, yani yaklaşık 1 dakika içerisindeki ilerleyişi açıkça görülmektedir. Açıklandığı üzere paneller yangının hızla yayılmasına neden olmuş ve 1 dakika sonra meydana gelen yoğun duman ve toksik gazlardan mütevellit müdahale imkanı ciddi oranda azalmıştır. Ateşleme gerçekleştikten sadece 5 dakika sonra tesis tamamen yok olmuştur. Günümüzde her ne kadar sandviç panellerin yangın dayanımlarının artmış olduğundan ve B sınıfı olarak adlandırılan PUR ve PIR dolgulu sandviç panellerin kolayca yanmadığından bahsedilse de durum pratikte tamamen farklı olup meydana gelen hadiseler riskin boyutunu açıkça göstermektedir. Bu nedenle kompozit panel kullanımının sınırlandırılması, kullanılacak ise organik bileşene sahip olan cam yünü ve taş yününün kullanılması önerilmektedir. Her ne kadar taş yününün en yüksek yangın dayanımına sahip olduğu ve yangınların yayılımına etkisinin oldukça az olduğu belirtilse de dünyada yapılan güncel araştırmalar kısa zamanda doğru bilinenleri değiştirecek gibidir. 11

13 Tarafımızca hasar yönetimi gerçekleştirilen diğer bir örnek panel yangını hadisesi ise 2014 yılında meydana gelen ve m2 lik halı fabrikasının tam zayi olmasıyla sonuçlanan yangın hadisesidir. Bunun gibi sayısız örneğe yer vermek olasıdır. Özetle sandviç panellerin yangınların yayılımındaki etkisi oldukça fazladır. Yukarıdan bakıldığında tesis çatısının tamamen sandviç panel kaplı olduğu görülmektedir. Tek mahalden oluşan sandviç panel kaplı tesis % 100 PML oranına sahiptir. 12

14 6. PML(POSSİBLE MAXİMUM LOSS) & SANDVİÇ PANEL İLİŞKİSİ yapılmaktadır; Basitçe PML (Possible Maximum Loss-Olası En Yüksek Hasar) hesaplamaları şu şekilde PML =Olası En Yüksek Hasar Bedeli bulunur. Toplam Sigorta Bedeli Bir tesisteki farklı yangın alanları arasından en yüksek sigorta bedeline sahip olanın bedeli PML hesabında hiçbir yangın önleminin çalışmadığı ve tüm kötü olayların üst üste geldiği varsayılır. Yanacak bir şey kalmayana kadar yangın devam edecektir. Yangının yayılması ancak uygun standartlardaki bir yangın duvarı veya aralarında yeterli mesafe bulunan komşu binalara sıçramaması sayesinde önlenebilir. Yangın duvarı ile bölümlendirilmemiş tek bir binadan oluşan tesisin PML değeri %100 dür. Otomatik yangın kapısı bulunmayan koridorlar/geçişler ile birbirine bağlı, birden çok binadan oluşan tesisin de PML değeri %100 dür. düşer. Birden çok sayıda binadan oluşan tesislerde, farklı yangın alan sayısı arttıkça PML değeri Farklı yangın alanları oluşumunu Mekansal (Binaların birbirine mesafesi) ve Yapısal (Aynı binada bulunan yangın duvarı) olarak ayırmak mümkündür. Mekansal olarak farklı yangın alanları ayrımında olması gereken minumum mesafeler; İçinde yanıcı madde kullanılmayan ya da depolanmayan binalar arasındaki mesafe:10 metre İçinde yanıcı madde kullanılan veya depolanan binalar arasındaki mesafe :15 metre Açık alanda depolanan yanıcı maddelerin binalara mesafesi :20 metre 13

15 Binalar arasında yüksek olan binanın boyuna eşit veya daha uzak bir mesafe var ise bu durumda da farklı yangın alanı olarak dikkate alınmalıdır. PML HESABI İÇİN ÇİZİMDEKİ TESİSE AİT ÖRNEK BEDEL TABLOSU 1.BÖLÜM ÜRETİM 2.BÖLÜM MONTAJ ATÖLYESİ 3.BÖLÜM DEPO 4. BÖLÜM GÜVENLİK TOPLAM BİNA ,00 TL ,00 TL ,00 TL ,00 TL ,00 TL MAKİNE-TESİSAT ,00 TL ,00 TL ,00 TL DEMİRBAŞ ,00 TL ,00 TL ,00 TL ,00 TL ,00 TL EMTEA ,00 TL ,00 TL ,00 TL ,00 TL TOPLAM ,00 TL ,00 TL ,00 TL ,00 TL ,00 TL A= ,-TL 14

16 Örnek tesisimizde bina yükseklikleri aynıdır. Ancak Montaj Binası ile Depo Binası arasında gereken minumum güvenli mesafenin sağlanmadığı gözlemlenmektedir. Bu durumda farklı yangın alanlarının mekansal ayrımında montaj ve depo binasının olası bir yangında birbirini etkileyeceği düşünülerek iki bina ve içindeki varlıklar toplamı bir yangın alanı olarak ele alınmalıdır. Yukarıdaki tesiste mevcut durumda Üretim Binası 1 yangın alanı montaj binası ve depo binası toplamıda farklı bir yangın alanı olarak değerlendirilmelidir. Bu şekilde farklı yangın alanları mekansal olarak belirlendiğinde 2 alandan olası en yüksek hasar bedline sahip olan alan Montaj ve Depo alanınındaki kıymetlerin birleşiminden oluşan 2.alandır.Bu alanın toplam bedeli tabloda A ile gösterilmiştir. Örneğimize göre PML hesabı aşağıdaki gibidir. PML = ,00 TL = 0,62 = % 62 olmalıdır ,00 TL Açılımı olası en yüksek hasar olan PML hesaplamaları risk analistleri tarafından inceleme konusu olmaktadır. PML hesaplama mantığının temelini tek mahalden oluşan yapıların en kötü senaryo ile tam zayi olması oluşturmaktadır. Ancak teorik bir yaklaşım olan PML incelemeleri bina yapı özellikleri düşünüldüğünde gerçekçi hesaplamalara dönüşmektedir. Çünkü beklenen gerçekçi hasar senaryolarına göre( binalar içerisinde bulunan yangın yüküne göre farklılık göstermekle birlikte) bina içerisinde yangın yükünün düşük olduğu bir işletme için olası bir yangının tam zaiyat ile sonuçlanması senaryosu gerçekçi olmamasına rağmen sandviç panel kullanımı ile husus direkt mümkün olmaktadır. Bu sayede PML, beklenen / gerçekçi en kötü hasar senaryosuna dönüşmektedir. 15

17 Risk mühendisliğinde göz ardı edilmemesi gereken en önemli husus; Sandviç Panellerin yangını taşıma ve dağıtma özelliğinin çok yüksek olmasıdır. PML ve EML hesaplarında mutlaka bu konu özel olarak ayrıca incelenmelidir. Yangın Duvarının varlığı dahil bir başka çözüm önerisi konu sandviç panel odluğunda önemini yitirecektir. Bir başka husus olarak; lokasyon içindeki yapılar arası bağlantı ekipmanlarında kesinlikle panel kullanımın engellenmesidir. A sınıfı özelliğindeki panellerin dahi uzun süreli yangınlarda taşıyıcı görevini üstlendiği gözlenmiştir. PML ve EML hesaplarında tesis içinde ve yerleşke alanındaki yangın yükünü oluşturan kıymetlerden daha çok panellerin yangın yükü oluşturduğuna tanık olunmuştur. Ayrıca; çok sayıda benzer yangın türevine tanık olunsa da ülke sınırlarımız içinde hiç bir İtfaiye kuruluşunun bu konuya özel bir çalışması yoktur. Panel yangınlarına müdahale ve mücadele yöntemlerinden habersiz oldukları görülmüştür. Sigorta poliçesine konu edilene kadar her panel estetik, pratik ve tercih edilir malzemedir. Bir sigorta sözleşmesi konu edildiğinde sigortalı adayının öğreneceği ilk konu tesisi en kısa sürede yakarak yok etmenin en iyi yolu SANDVİÇ PANEL kullanımıdır. Hasar örneklerini izleyen her girişimci önlem almayı istemektedir. Bazı girişimcilerin veya aracıların önerdiği çözüm önerisi ise maalesef sandviç panel değişim değil SİGORTA POLİÇESİ yaptırmaları yönündedir. 16

18 7. SONUÇ Son 40 yıl içerisinde inşaat sektöründe meydana gelen teknolojik gelişmelere paralel olarak sandviç panel kullanımı da ciddi oranda yaygınlaşmıştır. Hızlı imalat ve pratik kullanımı cazibe yaratmaktadır. Özellikle zaman açısındam kısa sürede montaj yapılıyor olamsı inşaat imalat sürelerini kıslattığından tercih sebebine dönüştürmüştür. Sandviç panellerde kullanılan dolgu malzemeleri montaj kolaylığı, hafif olmaları, ekonomik olmaları gibi nedenlerle petrol türevlerinden imal edilmekte ve kullanılmaktadır. Petrol türevi izolasyon malzemelerinin yanıcılık özellikleri ve yangın riskine olan katkısı tartışma konusu değildir. Son yıllarda meydana gelen yangın hadiseleri incelendiğinde petrol türevi dolgu malzemesi kullanılan sandviç panellerin yangının yayılımına etkisi sebebiyle tam zayi hasar frekansının arttığı tespit edilmiştir. Özellikle yangın riskinin yüksek olduğu tesislerde PUR / PIR izolasyonlu sandviç panel kullanımının sınırlandırılması yangın riskinin azaltılmasında önem arz etmektedir. Bu nedenle petrol türevi izolasyon malzemesi kullanımının sınırlandırılması ve sandviç panel dolgularında organik bileşene sahip cam yünü veya taş yününün kullanılması önerilmektedir. Ülkemizde son dönemde çok fazla inşaat firmasının sektöre girmesiyle bilinçsiz bir sektör yapılanmasına tanık olduğumuzu ifade etmeliyiz. Alt yapısı, geçmişi ve iş kültürü olmayan veya olgunlaşmayan firmaların ekonomik cazibe yaratarak inşaat sektörünü kötü nam şöhret sahibi yaptığına tanık olmaktayız. Yatırımcıların çok zor şartlarda gerçekleştirdiği girişimlerinde inşaat firmalarının risk yaratması dışında yerel yönetimlerin ( İtfaiye ve Belediye ) Yangın Yönetmeliği formal uygulamaları sonucu Yatırımcı ve Girişimciye en büyük zararı verdikleri tartışmasızdır. 17

19 Son 10 yıl içinde Cumhuriyet tarihimizin en büyük yangınlarına tanık olduk. Yangından sonra Hasar Tespiti ve Ekspertizini yaptığımız tüm tesislerin ortak sorunu Maliyet Yönetimi ve Yasaların Formel olarak dikkate alınması olarak karşımıza çıkmıştır. Düşük maliyetle kısa sürede tesis inşa ederken Yangın Yönetmeliklerini formalite olarak görüp usulen yerine getirdikten sonra yapılan her tesis er veya geç mutlaka büyük zararlar ile karşılaşmaktadır yılından itibaren dünya pazarlarında ve ülkemizde ortaya çıkan farkındalık Sigorta Sektöründe Risk Analizinin önemini ortaya koymuştur yılına kadar Sigorta Sektörünün de risk analizlerini formal yaptığını dikkate alır isek Kanıksama Hastalığının EN BÜYÜK RİSKİ YARATTIĞINI ifade edebiliriz. Sonuç olarak; doğru ve gerçek bir risk mühendisliği her zaman tüm tarafların en büyük ihtiyacıdır. Geçmiş dönem hasar ve uygulamaları açısından tüm iş alanlarında en etkin kişiler Risk Mühendisleridir. Ciddi kayıplar ile karşılaşmamak için her girişimde hizmet alınmasını önermekteyiz. Sandviç Panel kullanımı ve/veya her türlü imalat malzemesi tercihi için düşündüğünüzden fazla risk ve olasılık vardır. En iyi çözüm RİSK MÜHENDİSLİĞİ nden faydalanmaktır. EKOL EKSPERTİZ RİSK GRUBU Mustafa Nazlıer Efe Eroğlu Özgür Güler Eksper Mühendislik / Yangın / Kredi Finans Risk ve Hasar Yönetmeni Uzman / Makine Mühendisi Risk ve Hasar Yönetmeni Uzman / Risk Mühendisi ***Bu bülten, konuyla ilgili çeşitli kaynaklardan derlenen bilgiler ile hasar ve risk alanındaki tecrübelerimiz çerçevesinde hazırlanmış olup, kendi görüşlerimizi 18