3.1. Temel Enflasyon Görünümü Gıda, Enerji ve Alkol-Tütün Fiyatları Yurt İçi Üretici Fiyatları

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "3.1. Temel Enflasyon Görünümü 22 3.2. Gıda, Enerji ve Alkol-Tütün Fiyatları 26 3.3. Yurt İçi Üretici Fiyatları 28 3.4."

Transkript

1 1-I

2 İçindekiler 1. GENEL DEĞERLENDİRME Para Politikası Uygulamaları ve Finansal Koşullar 1.. Makroekonomik Gelişmeler ve Temel Varsayımlar 1.3. Enflasyon ve Para Politikası Görünümü Riskler ve Para Politikası. ULUSLARARASI EKONOMİK GELİŞMELER Küresel Büyüme 11.. Emtia Fiyatları ve Küresel Enflasyon 1.3. Finansal Koşullar, Risk Göstergeleri ve Sermaye Akımları 1.. Küresel Para Politikası Gelişmeleri ENFLASYON GELİŞMELERİ Temel Enflasyon Görünümü 3.. Gıda, Enerji ve Alkol-Tütün Fiyatları 3.3. Yurt İçi Üretici Fiyatları 3.. Beklentiler 9. ARZ ve TALEP GELİŞMELERİ 1.1. Arz Gelişmeleri.. Talep Gelişmeleri.3. Emek Piyasası 1. FİNANSAL PİYASALAR ve FİNANSAL ARACILIK 1.1. Finansal Piyasalar.. Kredi Hacmi ve Parasal Göstergeler 7. KAMU MALİYESİ Bütçe Gelişmeleri.. Kamu Borç Stokundaki Gelişmeler 7. ORTA VADELİ ÖNGÖRÜLER 7.1. Mevcut Durum, Kısa Vadeli Görünüm ve Varsayımlar 7.. Orta Vadeli Görünüm 7 KUTULAR Kutu 3.1. Petrol Fiyatlarının Tüketici Fiyatları Üzerindeki Etkileria 31 Kutu 3.. Uluslararası Hububat Fiyatlarının Yurt İçi Fiyatlara Yansıması 3 Kutu Yılı Tüketici Enflasyonunda Baz Etkilerinin Rolü 39 Kutu.1. Türkiye de Şirketlerin Borç Dolarizasyonu ve Büyüme Performansı Kutu.. Uluslararası Enerji Fiyatlarının Makroekonomik Etkileri Kutu.1. Zorunlu Karşılıklara Faiz Ödenmesi 7 Kutu Yıl Sonu Enflasyon Tahminlerindeki Değişimlerin Kaynakları 9

3 Genel Değerlendirme 1 yılının dördüncü çeyreğinde, küresel para politikalarındaki ayrışmaların devam etmesi ve normalleşme sürecine dair belirsizliklerin sürmesi sonucunda finans piyasalarında oynaklık artışları gözlenmiştir. Bu çerçevede, gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımları dalgalı bir seyir izlemiş ve bu ülke kurlarında oynaklıklar artmıştır (Grafik 1.1). Yakın dönemde küresel iktisadi faaliyet görünümünün bozulmaya devam etmesinin ve daha çok arz yönlü faktörlerin etkisiyle petrol fiyatlarında sert düşüşler yaşanmış, bu gelişmeler sonucunda özellikle enerji ihracatçısı gelişmekte olan ülkelerde önemli dalgalanmalar olmuştur. Genel olarak, para politikası belirsizlikleri, iktisadi faaliyetteki yavaşlama ve petrol fiyatları kaynaklı olarak gelişmekte olan ülke risk primlerinin dalgalı bir seyir izlediği gözlenmektedir (Grafik 1.). Küresel piyasalarda yaşanan oynaklık artışının etkileri Türkiye ekonomisinde de gözlenmiş ve risk primi göstergeleri ile kurlarda dalgalanmalar yaşanmıştır. Petrol başta olmak üzere emtia fiyatlarında yaşanan düşüşün temelde enflasyon ve dış denge açısından ekonomiyi olumlu etkileyecek olması ve para politikasındaki sıkı duruş, bu dönemde küresel oynaklıkların Türkiye ye olumsuz yansımalarını sınırlandıran faktörler olmuştur. Grafik 1.1. Gelişmekte Olan Ülkelere Portföy Akımları ( Haftalık Hareketli Ortalama, Milyar ABD Doları) ve Döviz Kurları Oynaklık Endeksi (JPMVXYEM) (Yüzde) Hisse Senedi Fonları Borçlanma Senedi Fonları JPMVXYEM (sağ eksen) Grafik 1.. Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye CDS Gelişmeleri (Baz Puan) Türkiye Gelişmekte Olan Ülkeler* Seçilmiş Ülkeler Ortalaması** Kaynak: EPFR, Bloomberg. *Brezilya, Çek C., Endonezya, G. Afrika, Kolombiya, Macaristan, Meksika, Polonya, Romanya ve Şili. ** Brezilya, Endonezya ve G.Afrika. Kaynak: TCMB, Bloomberg 1 yılı ilk çeyreğinden sonra yıllık büyümede bir miktar ivme kaybı yaşanmıştır. Bu yavaşlamada, olumsuz hava koşulları nedeniyle gerileyen tarım hasılasının yanı sıra jeopolitik gelişmelerden dolayı ihracatta gözlenen yavaşlama etkili olmuştur. Son çeyreğe dair göstergeler dış talebin zayıf seyri nedeniyle yıllık büyümenin ılımlı seyretmeye devam ettiğini göstermektedir. 1 yılında iç talebin daha fazla katkı vermeye başlamasıyla birlikte büyüme oranında kademeli artışlar beklenmektedir. Para politikasındaki sıkı duruşun ve alınan makroihtiyati önlemlerin olumlu etkisi 1 yılı son çeyreğinde devam etmiş ve çekirdek enflasyon eğilimleri hedefle uyumlu seviyelere yaklaşmıştır. Ayrıca, gerileyen petrol fiyatları enflasyondaki düşüş sürecini desteklemiş ve enflasyon beklentilerinde yakın dönemde belirgin bir iyileşme yaşanmıştır. 1 yılında, birikimli kur etkilerinin azalmaya devam etmesinin, gıda enflasyonunun geçmiş yıllar ortalamasına dönmesinin ve gerileyen petrol fiyatlarının Enflasyon Raporu 1-I 1

4 katkıları ile enflasyonda kayda değer bir düşüş süreci yaşanacağı öngörülmektedir. Bu çerçevede, yıl ortalarında enflasyonun hedefle uyumlu seviyelere yaklaşacağı tahmin edilmektedir Para Politikası Uygulamaları ve Finansal Koşullar 1 yılı son çeyreğinde, (TCMB) sıkı politika duruşunu sürdürmüş ve küresel oynaklıkları da dikkate alarak dönem içinde sıkı para politikasını sıkı likidite politikasıyla desteklemiştir. Bu çerçevede, BIST gecelik repo faizleri Ekim ayından bu yana likidite politikasına bağlı olarak faiz koridorunun üst bandına yakın bir seyir izlemiştir (Grafik 1.1.1). 1 yılı başından bu yana olduğu gibi, yılın son çeyreğinde de TCMB fonlaması ağırlıklı olarak bir hafta vadeli repo ihaleleriyle sağlanmış ve TCMB ağırlıklı ortalama fonlama faizi bir hafta vadeli repo ihale faizine yakın seviyelerde seyretmiştir (Grafik 1.1.). Grafik TCMB Faizleri ve BIST Bankalararası Gecelik Repo Faizleri (Yüzde) 1 13 Gecelik Borç Alma -Verme Faiz Koridoru Ortalama Fonlama Faizi ( Günlük HO) BIST Gecelik Repo Faizleri ( günlük HO) 1 Hafta Vadeli Repo Faiz Oranı 1 13 Grafik TCMB Fonlaması* ( Haftalık Hareketli Ortalama, Milyar TL) Marjinal Fonlama Piyasa Yapıcılara Sağlanan Fonlama Haftalık Repo (Miktar İhalesiyle) Aylık Repo BIST ve BPP Ters Repo ile Çekilen Net APİ Kaynak: BIST, TCMB. *Marjinal Fonlama gecelik vadede faiz koridorunun üst bandından sağlanan fonlamadır. Kaynak: BIST, TCMB. Çekirdek enflasyon eğilimlerinin düşmeye devam etmesi, gerileyen petrol fiyatları ve beklentilerde gözlenen iyileşme ile enflasyon görünümünde oluşan olumlu gelişmeleri değerlendiren TCMB, Ocak ayında bir hafta vadeli repo ihale faizini ölçülü bir adımla yüzde, ten yüzde 7,7 e indirmiştir. Öte yandan, küresel piyasalarda artan oynaklık göz önüne alınarak gecelik faiz oranları sabit tutulmuş ve enflasyondaki düşüşün kalıcı olması için temkinli bir yaklaşım izlenmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu çerçevede, enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğer unsurların yakından izleneceği ve enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar getiri eğrisini yataya yakın tutmak suretiyle para politikasındaki sıkı duruşun sürdürüleceği ifade edilmiştir. Para politikasındaki sıkı duruşun etkisiyle, yıllık piyasa faizleri ve BIST Bankalararası Gecelik Repo Faizleri arasındaki fark negatif değerlerde seyretmeye devam etmiştir (Grafik 1.1.3). Bu gelişmelere bağlı olarak getiri eğrisi yataya yakın konumunu sürdürmüştür (Grafik 1.1.). Enflasyon Raporu 1-I

5 ,, 1,, 3,,, 7,, 9, 1, Grafik Piyasa Faizleri ve TCMB Fonlama Faizi (Yüzde) 1 Yıl - BİST Faiz Farkı Yıllık Piyasa Faizi BİST Bankalararası Gecelik Repo Faizleri ( Gün Ort.) TCMB Ortalama Fonlama Faizi 1 Grafik Getiri Eğrisi (Yüzde) 1, 3 Kasım-3 Ocak Ortalama -3 Ocak Ortalama 1, 1 1 9, 9, 1 1 9, 9,,, , 7, 7,,,, 7, 7,,, Vade (Yıl) Kaynak: BIST, TCMB, Bloomberg. Taralı alan her vade için 3 Kasım-3 Ocak dönemindeki en düşük ve en yüksek getirilerin arasında kalan alanı göstermektedir. Kaynak: Bloomberg. TCMB, 1 yılında uygulayacağı para ve kur politikasının ana çerçevesini 1 Aralık 1 tarihinde duyurmuş, ayrıca makro-finansal riskleri sınırlamaya ve basiretli borçlanmayı desteklemeye yönelik yeni makroihtiyati politikalar açıklamıştır. Bu kapsamda, dış borçlanma vadelerinin uzamasını teşvik amacıyla bankaların ve finansman şirketlerinin yabancı para cinsinden çekirdek dışı kısa vadeli yükümlülükleri için uygulanan zorunlu karşılık oranları artırılmıştır. İlave olarak, TCMB nin TL cinsinden zorunlu karşılıklara çekirdek yükümlülükleri teşvik edici yönde faiz ödenmesine ilişkin düzenleme 1 Ocak ayı itibarıyla yürürlüğe girmiştir. Ayrıca, rezerv opsiyonu dilim ve katsayılarında, zorunlu karşılık oranlarındaki uyarlamalar sonucunda ihtiyaç duyulan döviz likiditesini de önemli ölçüde karşılayacak şekilde teknik ayarlamalar yapılmıştır. Bu ayarlamalar ile Rezerv Opsiyon Mekanizması (ROM) nın otomatik dengeleyici özelliğinin güçlenmesi beklenmektedir. Açıklanan politika önlemlerinin nihai olarak basiretli borçlanmayı destekleyerek makro-finansal riskleri sınırlayacağı ve dengeli büyümeye katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir. Yılın son çeyreğinde finansal olmayan kesime kullandırılan kredilerin artış hızları, TCMB nin sıkı para politikası duruşu ve alınan makroihtiyati önlemler neticesinde makul bir seyir izlemeye devam etmiştir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından yürürlüğe konulan uygulamaların da katkısıyla tüketici kredileri geçmiş yıllara kıyasla daha yavaş büyürken, ticari krediler daha yüksek oranda bir artış sergilemektedir (Grafik 1.1. ve 1.1.). Mevcut finansal koşullar ve Kredi Eğilim Anketi sonuçlarına göre 1 yılının ilk çeyreğinde ticari ve tüketici kredilerinde talep ve arz koşullarına ilişkin önemli bir değişim beklememesi kredi büyümesinin mevcut eğilimlerini sürdüreceğine işaret etmektedir. Kredilerdeki bu görünümün bir yandan orta vadeli enflasyon baskılarını sınırlamaya devam edeceği diğer yandan da cari işlemler dengesindeki düzelmeyi destekleyeceği değerlendirilmektedir. Enflasyon Raporu 1-I 3

6 Yüzde Yüzde Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Grafik Tüketici Kredilerinin Büyüme Hızlarının Geçmiş Yıllarla Karşılaştırılması (13 Haftalık Yıllıklandırılmış Hareketli Ortalama, Yüzde) Ortalaması Grafik Ticari Kredilerin Büyüme Hızlarının Geçmiş Yıllarla Karşılaştırılması (13 Haftalık Yıllıklandırılmış Hareketli Ortalama, Kur Etkisinden Arındırılmış, Yüzde) Ortalaması Kaynak: TCMB. Kaynak: TCMB. 1.. Makroekonomik Gelişmeler ve Temel Varsayımlar Enflasyon 1 yılının dördüncü çeyreğinde yıllık tüketici enflasyonu bir önceki çeyrek sonuna kıyasla,7 puan azalarak yüzde,17 oranına gerilemiş ve Ekim Enflasyon Raporu öngörüsünün altında gerçekleşmiştir (Grafik 1..1 ve 1..). Bu dönemde yıllık enflasyon alt gruplar genelinde azalmış, en belirgin yavaşlama ise uluslararası petrol fiyatlarındaki keskin düşüşe bağlı olarak enerji grubunda kaydedilmiştir. Gıda grubu ise enflasyona en yüksek katkı yapan bileşen olmaya devam etmiştir. Temel mal grubunda yıllık enflasyon sınırlı bir oranda gerilerken, ana eğilimde yılın ikinci çeyreğinden itibaren kaydedilen iyileşme duraklamıştır. Buna karşılık, petrol fiyatlarındaki düşüşlerin akaryakıt ile bağlantısı güçlü hizmet grupları üzerindeki etkileri belirgin biçimde hissedilmiş ve hizmet enflasyonu ana eğiliminde kayda değer bir iyileşme görülmüştür. Grafik Ekim 1 Tüketici Enflasyon Tahmini ve Gerçekleşmeler (Yüzde) Grafik 1... İşlenmemiş Gıda ve Tütün Dışı Enflasyon İçin Ekim 1 Tahminleri ve Gerçekleşmeler (Yüzde) 11 Ekim 1 Tahminleri* Gerçekleşme Ekim 1 Tahminleri* Gerçekleşme * Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 7 tir. Kaynak: TÜİK, TCMB Para politikasındaki sıkı duruş ve alınan makroihtiyati önlemler çekirdek enflasyon eğilimini olumlu bir şekilde etkilemeye devam etmektedir (Grafik 1..3). 1 yıl sonu itibarıyla çekirdek enflasyon eğilimi kur değer kayıplarının ve olumsuz iklim koşullarının etkilerinin gözlenmeye başladığı 13 yılı ortalarından önceki düzeylere gerilemiş bulunmaktadır. Yakın dönemde enflasyon dinamiklerini etkileyen en önemli Enflasyon Raporu 1-I

7 gelişme petrol fiyatlarında yaşanan belirgin düşüş olmuştur (Grafik 1..). Bu düşüş doğrultusunda, enerji grubunun yıllık enflasyonu önemli oranda azalmış ve yıl sonunda sıfırın altına gerilemiştir. Düşen petrol fiyatları kaynaklı olumlu maliyet gelişmeleri aynı zamanda çekirdek enflasyon eğilimindeki iyileşmeye katkı yapmaktadır. Grafik Temel Enflasyon Göstergeleri H ve I (Mevsimsellikten Arındırılmış, Yıllıklandırılmış Üç Aylık Ortalama Yüzde Değişim) Grafik 1... Petrol Fiyatları (ABD Doları/Varil) ve Enerji Enflasyonu (Yıllık Yüzde Değişim) 17 1 H I Enerji Enflasyonu Petrol Fiyatları (sağ eksen) Kaynak: TÜİK, TCMB. Kaynak: Bloomberg, TÜİK. Özetle yılın son çeyreğinde enflasyon üzerinde petrol fiyatlarının düşüş yönlü etkisi açık bir biçimde gözlenmiştir. Enflasyon beklentilerinde uzunca bir sürenin ardından belirgin bir iyileşme yaşanmış ve petrol fiyatlarının genel enflasyon düzeyine olumlu etkisi başta hizmetler olmak üzere birçok alt gruba olumlu yansımıştır. Enflasyona düşüş yönünde katkı yapmakta olan uluslararası fiyat gelişmelerinin yanında döviz kurunun birikimli etkilerinin kademeli olarak ortadan kalkmasının, gıda enflasyonunun geçmiş yıllar ortalamasına dönmesinin ve para politikasında sürdürülen sıkı duruşun enflasyondaki düşüş eğilimini önümüzdeki dönemde de destekleyeceği değerlendirilmektedir. Bu çerçevede özellikle yılın ilk çeyreğinde tüketici enflasyonunda belirgin bir iyileşme olacağı ve enflasyonun yılın ortalarında hedefle uyumlu seviyelere gerileyeceği öngörülmektedir. Arz ve Talep 1 yılı üçüncü çeyreğine ilişkin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) verilerine göre iktisadi faaliyet Ekim Enflasyon Raporu nda ortaya koyulan görünüme kıyasla daha zayıf gerçekleşmiştir. GSYİH üçüncü çeyrekte yıllık bazda yüzde 1,7 oranında artarken, bir önceki çeyreğe göre büyüme ise yüzde, ile sınırlı kalmıştır (Grafik 1..). Milli gelir bileşenleri üretim yönünden incelendiğinde, olumsuz hava koşulları nedeni ile tarım katma değerinde yaşanan daralmanın milli gelirin düşük oranlı büyümesinde önemli bir faktör olduğu görülmektedir (Grafik 1..). Harcamalar yönünden bakıldığında, üçüncü çeyrekte nihai yurt içi talep ilk yarıdaki düşüşünü telafi ederek 13 yılı son çeyrek seviyesinin bir miktar üzerinde gerçekleşmiştir (Grafik 1..). Özel tüketim harcamalarında iki çeyrek aranın ardından gözlenen güçlü toparlanma ve uzun bir süredir zayıf seyreden özel kesim yatırımlarının makine teçhizat yatırımları kaynaklı artması dönemlik büyümeyi desteklemiştir. Öte yandan, ihracatın göreli olarak zayıf seyri bu dönemde büyümeyi sınırlayıcı rol oynamıştır. Enflasyon Raporu 1-I

8 Millions Grafik 1... GSYİH ve Nihai Yurt İçi Talep (Reel, Mevsimsellikten Arındırılmış, Milyar TL) 3 3 GSYİH Nihai Yurt İçi Talep 3 3 Grafik 1... GSYİH Yıllık Büyümesi ve Üretim Yönünden Katkılar (Yüzde Puan) 7 Net Vergi İnşaat Hizmetler Tarım Sanayi GSYİH Kaynak: TÜİK. Kaynak: TÜİK. 1 yılı Ekim-Kasım döneminde önceki çeyrek ortalamasının altında olan sanayi üretiminin, Aralık ayı PMI ve İYA anket göstergelerinin gerilemesi ile uyumlu olarak, yılın son çeyreğinde dönemlik bazda azalabileceği değerlendirilmektedir. Bununla birlikte, 1 yılının son çeyreğine dair veriler tüketim talebinin bir önceki çeyreğe göre artış gösterdiğine, makine-teçhizat yatırımlarında ılımlı bir seyre, inşaat yatırımlarında da toparlanmaya işaret etmektedir. Böylelikle, yılın son çeyreğinde iç talepteki toparlanmanın ılımlı şekilde devam edeceği tahmin edilmektedir. Dış talep ise Avrupa ekonomisinde gözlenen yavaşlama ve çevre ülkelerdeki jeopolitik gelişmeler nedenleriyle zayıf seyrini sürdürmektedir. Zayıf dış talep ihracat büyümesini sınırlandırıcı etki yapmakla birlikte, ihracat büyümesinin ithalat büyümesi üzerinde devam etmesi ekonomideki dengelenme sürecini desteklemektedir (Grafik 1..7). Ayrıca düşen petrol fiyatları ithalat bedellerini azaltarak cari dengeye olumlu katkı vermektedir (Grafik 1..). 1 yılında iç talebin ılımlı şekilde toparlanması, dış talebin ise zayıf seyrini koruması beklenmektedir. Hava ve yağış koşullarına bağlı olarak tarım katma değerinde beklenen düzeltme büyümeyi destekleyecek bir faktör olacaktır. Ancak, dış talep kaynaklı olmak üzere büyüme üzerinde aşağı yönlü riskler bulunmaktadır. Bu çerçevede, 1 yılında talep koşullarının hem enflasyondaki düşüş sürecini hem de, dış ticaret hadlerindeki iyileşme ve makroihtiyati tedbirlerin katkıları ile birlikte cari açıktaki iyileşmeyi destekleyeceği değerlendirilmektedir. Grafik İhracat ve İthalat (Nominal, yıllık yüzde değişim, -aylık hareketli ortalama) Grafik 1... Cari İşlemler Dengesi (CİD) (1-Aylık Birikimli, Milyar ABD Doları) İhracat (altın hariç) İthalat (altın hariç) 3 1 CİD CİD (altın hariç) CİD (enerji ve altın hariç) Kaynak: TÜİK, TCMB. Kaynak: TCMB. Enflasyon Raporu 1-I

9 Petrol, İthalat ve Gıda Fiyatları 1 yılı son çeyreğinde petrol ve ithalat fiyatları görünümü Ekim Enflasyon Raporu nda öngörülen patikanın oldukça altında gerçekleşmiştir (Grafik 1..9). Bu nedenle, ortalama petrol ve ithalat fiyatları varsayımları önemli ölçüde aşağı yönlü güncellenmiştir (Tablo 7.1.1). Söz konusu gelişmelerin doğrudan ve dolaylı etkileri neticesinde, bir önceki Rapor a göre 1 yıl sonu enflasyon tahmininde aşağı yönlü, puan güncelleme yapılmıştır. Gıda fiyatlarında 1 yıl sonu enflasyon varsayımı ise yüzde 9 olarak korunmuştur. Grafik Petrol ve İthalat Fiyat Varsayımlarındaki Güncellemeler Petrol Fiyatları (ABD Doları/Varil) İthalat Fiyatları (ABD Doları, 1=1) 13 Ocak 1 Ekim Ocak 1 Ekim Gerçekleşme Gerçekleşme Kaynak: Bloomberg, TÜİK, TCMB. Taralı alanlar tahminleri göstermektedir. Maliye Politikası ve Vergi Ayarlamaları Orta vadeli tahminler üretilirken vergi ayarlamalarının ve yönetilen/yönlendirilen fiyatların enflasyon hedefleri ve otomatik fiyatlama mekanizmaları ile uyumlu olacağı bir görünüm esas alınmıştır. Maliye politikasının orta vadeli duruşu için 1-17 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program projeksiyonları temel alınmıştır. Bu çerçevede, dönem boyunca sıkı bir maliye politikası duruşu sergileneceği ve faiz dışı harcamaların milli gelire oranının kademeli olarak azalacağı varsayılmıştır Enflasyon ve Para Politikası Görünümü Orta vadeli tahminler oluşturulurken enflasyon görünümünde sağlanan iyileşmenin kalıcı olması için temkinli bir yaklaşım sergileneceği ve getiri eğrisini yataya yakın tutmak suretiyle para politikasındaki sıkı duruşun sürdürüleceği bir çerçeve esas alınmıştır. Ayrıca, alınan makroihtiyati tedbirlerin de katkısıyla yıllık kredi büyüme oranının geldiği makul seviyelerin 1 yılında devam edeceği değerlendirilmektedir. Bu çerçevede enflasyonun, yüzde 7 olasılıkla, 1 yılı sonunda yüzde,1 ile yüzde,9 aralığında (orta noktası yüzde,), 1 yılı sonunda ise yüzde 3, ile yüzde, aralığında (orta noktası yüzde ) gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Enflasyonun orta vadede yüzde düzeyinde istikrar kazanacağı öngörülmektedir (Grafik 1.3.1). Enflasyon Raporu 1-I 7

10 Yüzde Grafik Enflasyon ve Çıktı Açığı Tahminleri Tahmin Aralığı* Belirsizlik Aralığı Yıl Sonu Enflasyon Hedefleri Çıktı Açığı Kontrol Ufku * Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 7 tir. Sonuç olarak, Ekim Enflasyon Raporu nda yüzde,1 olan 1 yıl sonu enflasyon tahmini,, puan aşağı yönlü güncellenerek yüzde, e çekilmiştir. Bu güncelleme petrol fiyatlarından kaynaklanmıştır. 1 yılına göre enflasyonda beklenen belirgin düşüşte birikimli kur etkilerinin azalmaya devam edeceği ve gıda enflasyonunun geçmiş yıllar ortalamasına döneceği öngörüleri ile gerileyen petrol fiyatları belirleyici olmuştur. Enflasyonun 1 yılı içindeki seyrinde ise baz etkileri belirleyici olacaktır. Ağustos ayına kadar baz etkilerinin yıllık enflasyonu düşürücü yönde, yılın geri kalanında ise artırıcı yönde olacağı tahmin edilmektedir (Kutu 3.3). Bu çerçevede yıllık enflasyonun yılın üçüncü çeyreğine kadar düşüşünü sürdüreceği, son çeyrekte ise baz etkisiyle bir miktar yükselerek yüzde, seviyesine geleceği öngörülmektedir (Grafik 1.3.1). Açıklanacak her türlü yeni veri ve haberin para politikası duruşunun değiştirilmesine neden olabileceği vurgulanmalıdır. Dolayısıyla, enflasyon tahminleri oluşturulurken para politikası görünümüne ilişkin ifade edilen varsayımlar, Merkez Bankası tarafından verilmiş bir taahhüt olarak algılanmamalıdır. 1.. Riskler ve Para Politikası Sıkı para politikası duruşunun ve alınan makroihtiyati önlemlerin etkisiyle kredi büyüme hızları makul düzeylerde seyretmektedir. Kredilerin bileşimi de arzu edilen yönde ilerlemeye devam etmektedir. Tüketici kredilerinin yıllık büyüme oranı düşük seviyelerde seyrederken ticari krediler göreli olarak daha güçlü bir seyir izlemektedir. Kredilerdeki bu görünüm bir yandan orta vadeli enflasyon baskılarını sınırlarken diğer yandan cari dengedeki düzelmeyi desteklemektedir. TCMB, önümüzdeki dönemde büyüme kompozisyonun iç talep lehine değişebileceğini tahmin etmektedir. Türkiye nin en büyük ihracat pazarı olan Avrupa ülkelerinde büyümenin zayıf seyretmeye devam etmesi ve çevre ülkelerdeki jeopolitik gelişmeler sonucunda dış talepte yaşanan zayıflama ihracat büyümesini sınırlandırıcı etki yapmaktadır. İç talepte ise finansal koşullardaki iyileşme ve petrol fiyatlarındaki düşüşün yarattığı gelir etkisiyle bir miktar toparlanma olacağı öngörülmektedir. Özetle, dış talep zayıf seyrini korurken iç talep büyümeye ılımlı düzeyde katkı vermektedir. Büyüme Enflasyon Raporu 1-I

11 kompozisyonundaki bu değişim enerji dışı cari açığı bir miktar artırabilecek olsa da enerji ticareti dengesindeki iyileşmeye bağlı olarak cari açığın azalmaya devam edeceği öngörülmektedir. Önümüzdeki dönemde iktisadi faaliyete dair aşağı yönlü riskler önemini korumaktadır. Küresel finans piyasalarında oynaklığın devam etmesi ve güven endekslerindeki zayıf seyir özel kesim nihai talebinin büyümeye yaptığı katkıyı sınırlayabilecektir. Dış talepte ek zayıflama gözlenmesi ve küresel büyüme oranlarının önemli oranda gerilemesi durumunda emtia fiyatlarında yaşanacak düşüşler enflasyonu azaltıcı etki yapacak, fakat aynı zamanda yurt içi iktisadi faaliyet üzerinde belirgin olumsuz etkiler gözlenebilecektir. Bu durumda, TCMB politika araçlarını ekonomiyi destekleyici yönde kullanacaktır. 1 yılında enflasyon görünümünü olumlu yönde etkileyebilecek birçok faktör bulunmaktadır. İktisadi faaliyette öngörülen toparlanmanın kademeli bir şekilde gerçekleşmesi ve toplam talep gelişmelerinin enflasyondaki düşüş sürecini desteklemesi beklenmektedir. Para politikasındaki sıkı duruş ve alınan makroihtiyati önlemler enflasyonu, özellikle enerji ve gıda dışı (çekirdek) enflasyon göstergelerini olumlu yönde etkilemektedir. Birikimli döviz kuru gelişmelerinin yıllık enflasyon üzerindeki olumsuz yansımaları da kademeli olarak azalmaktadır. Ayrıca, başta petrol olmak üzere düşen emtia fiyatları enflasyondaki düşüş sürecini desteklemektedir. Nitekim, son dönemde orta vadeli enflasyon beklentilerinde kayda değer bir düşüş gözlenmektedir. Yakın dönemde küresel finans piyasaları dalgalı bir seyir izlemiştir. 1 yılında gelişmekte olan ülkelere olan sermaye akımlarındaki oynaklığın devam edebileceği değerlendirilmektedir. Küresel para politikalarının normalleşme sürecine dair süregelen belirsizlikler, küresel risk iştahının ve sermaye akımlarının verilere duyarlı kalmasına neden olmaktadır. TCMB nin mevcut politika çerçevesi, önümüzdeki dönemde ortaya çıkabilecek olası bir oynaklık karşısında gerekli tepkinin verilebilmesi konusunda yeterince esnekliğe sahiptir. Bu çerçevede, enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğer unsurlar yakından izlenmeye devam edilerek enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar getiri eğrisini yataya yakın tutmak suretiyle para politikasındaki sıkı duruş sürdürülecektir. TCMB, mevcut politika duruşu altında enflasyonun 1 yılı ortalarında hedefle uyumlu seviyelere geleceğini tahmin etmektedir. Bununla birlikte, enflasyondaki düşüşün kalıcı olması için temkinli bir yaklaşım gerekmektedir. Maliyet ve talep faktörlerinin enflasyondaki düşüşü desteklediği mevcut konjonktür, enflasyonu kalıcı olarak düşürmek için önemli bir fırsat vermektedir. Enflasyonun düşük seviyelerde kalıcı olması yatırımları ve potansiyel büyümeyi destekleyecek bir unsur olabilecektir. Bu çerçevede önümüzdeki dönemde enflasyonla mücadele kararlılıkla devam edecek ve para politikası kararları enflasyon görünümündeki iyileşmenin hızına bağlı olacaktır. Maliye politikasına ve vergi düzenlemelerine ilişkin gelişmeler enflasyon görünümüne etkileri bakımından yakından takip edilmektedir. Para politikası duruşu oluşturulurken, mali disiplinin korunacağı ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlarda öngörülmeyen bir artış gerçekleşmeyeceği varsayılmaktadır. Maliye politikasının söz konusu çerçeveden belirgin olarak sapması ve bu durumun orta vadeli enflasyon görünümünü olumsuz etkilemesi halinde para politikası duruşunun da güncellenmesi söz konusu olabilecektir. Enflasyon Raporu 1-I 9

12 TCMB, Orta Vadeli Program da enflasyonla mücadelenin öncelikli konu olarak yer almasının olumlu bir gelişme olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca, açıklanan yapısal reformların uygulamaya geçirilmesinin büyüme potansiyelini önemli ölçüde artırabileceğini düşünülmektedir. Mali disiplini kalıcı hale getirecek ve tasarruf açığını azaltacak her türlü tedbir makroekonomik istikrarı destekleyecek ve uzun vadeli kamu borçlanma faizlerinin düşük düzeylerde seyretmesini sağlayarak toplumsal refaha olumlu katkıda bulunacaktır. 1 Enflasyon Raporu 1-I

13 . Uluslararası Ekonomik Gelişmeler Yılın ilk yarısında küresel iktisadi faaliyetteki yavaşlama eğilimi, üçüncü çeyrekte gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülke gruplarında devam etmiştir. Gelişmiş ülkeler tarafında ABD ekonomisi diğer ülkelerden ayrışarak olumlu büyüme performansı sergilerken; Japonya ve Euro Bölgesi nde iktisadi faaliyet zayıf seyrine devam ederek küresel büyümedeki yavaşlamanın temel belirleyicilerinden olmuştur. Gelişmekte olan ülkeler tarafında ise Çin ve Hindistan daki zayıf görünüme ek olarak, Brezilya ve Rusya daki olumsuz büyüme performansı da küresel büyüme üzerinde aşağı yönlü etki oluşturan faktörler olmuştur. Yılın son çeyreğine ilişkin göstergeler küresel büyümedeki yavaşlama eğiliminin devam ettiğine işaret eder niteliktedir. Yılın son çeyreğinde emtia genel endeksinde, temelde enerji fiyatları kaynaklı olarak bir önceki çeyrek sonuna kıyasla yüzde 7 oranında düşüş meydana gelmiştir. Bu bağlamda, yılın ikinci yarısından itibaren, yüksek arz ve düşük talep koşullarına bağlı olarak süregelen petrol fiyatlarındaki düşüş eğilimi yılın son çeyreğinde hızlanarak devam etmiştir. Emtia fiyatlarındaki bu yüksek oranlı düşüş gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülke enflasyon oranlarına yansımış, her iki ülke grubunda da enflasyon oranları aşağı yönlü hareket etmiştir. Gelişmiş ülkeler para politikası yılın üçüncü çeyreğinde genel olarak gevşek seyretmeye devam ederken; Fed in uygulamakta olduğu para politikası da diğer gelişmiş ülkeler para politikasından belirgin olarak ayrışmaya devam etmiştir. Olumlu seyreden büyüme performansına paralel olarak, Fed in yakın zamanda faizlerini artırarak normal kabul edilen seviyelere çıkaracağı öngörülürken; Euro Bölgesi ve Japonya da ise ek genişletici politikalar tartışılmaktadır. Gelişmekte olan ülke merkez bankalarının son çeyrekte izledikleri para politikasında ise, yılın ikinci yarısından itibaren petrol fiyatlarında meydana gelen yüksek oranlı düşüş ve buna bağlı olarak finansal piyasalardaki dalgalanmaların etkili olduğunu söylemek mümkündür. Bu bağlamda, petrol fiyatlarındaki düşüşe en sert tepki, Rusya Merkez Bankasının, yerli parada meydana gelen değer kaybının önüne geçmek amacıyla, yılın son çeyreğinde politika faizlerini toplam 7 baz puan artırması olmuştur. Küresel ölçekte para politikasında gözlenen ayrışma ve Fed in politikasını yakın zamanda sıkılaştıracağına dair beklentiler, önümüzdeki dönem politika belirsizliğini artırmaktadır. Buna ilaveten, gerek küresel büyüme görünümündeki gerekse gelişmekte olan ülkelerde iktisadi faaliyetteki yavaşlama, yılın son çeyreğinde dalgalı bir seyir izlemeye devam etmiş olan sermaye akımları üzerindeki aşağı yönlü riskleri canlı tutmaktadır. Rusya ve Orta Doğu ya ilişkin endişelerin de etkisiyle, küresel risk iştahındaki dalgalanmaların ve portföy akımlarındaki oynaklığın önümüzdeki dönemde de devam edeceği düşünülmektedir..1. Küresel Büyüme Küresel ekonominin büyüme hızında 1 yılının ilk yarısında meydana gelen yavaşlama eğilimi yılın üçüncü çeyreğinde de devam etmiştir. Bu dönemde gerek gelişmiş ülkelerin gerekse gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızları yavaşlamıştır. Geçtiğimiz yılın ilk yarısıyla kıyaslandığında, özellikle gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızının belirgin bir şekilde düştüğü gözlenmiştir (Grafik.1.). 1 yılının üçüncü çeyreğinde, ABD ekonomisinde meydana gelen güçlü büyümeye karşın, Japonya daki resesyonun derinleşmesi küresel büyüme hızının yavaşlamasında önemli bir rol oynamıştır. Gelişmekte Enflasyon Raporu 1-I 11

14 Beklenen olan ülkeler tarafında ise, Çin ve Hindistan ın beklenenden daha yavaş büyümesi, Brezilya da yaşanan resesyonun devam etmesi ve Rusya ekonomisinde süregelen yavaşlama, küresel iktisadi faaliyetin zayıf seyretmesine yol açan faktörler olmuştur. Grafik.1.1. Küresel Büyüme Oranları* (Yüzde Değişim, Yıllık) ER-Ekim (İhracat Ağırlıklı) ER-Ocak (İhracat Ağırlıklı) ER-Ekim (GSYİH Ağırlıklı) ER-Ocak (GSYİH Ağırlıklı) Gerçekleşen * İhracat ağırlıklı endeks oluşturulurken ülkeler Türkiye ihracatı içindeki payları ile ağırlıklandırılmıştır. Kaynak: Bloomberg, TCMB Grafik.1.. Küresel Büyüme Oranları* (Yüzde Değişim, Yıllık) Gelişmekte Olan Ülkeler (GOÜ) Gelişmiş Ülkeler Çin ve Hindistan Hariç GOÜ * Toplulaştırma yapılırken ülkelerin küresel GSYİH içindeki payları kullanılmıştır. Kaynak: Bloomberg, TCMB yılının son çeyreğine dair küresel PMI verileri, önceki dönemlere kıyasla daha olumsuz bir büyüme performansına işaret etmektedir (Grafik.1.3). Bu dönemde, imalat sanayi PMI endeksleri Euro Bölgesi nde yatay seyretmeye devam ederken; ABD de ise belirgin bir şekilde gerilemiştir (Grafik.1.). Ancak, ABD de işsizlik oranındaki istikrarlı düşüş 1 yılının son çeyreğinde de devam etmiştir. Ayrıca bu dönemde tüketici güveni ile sanayi üretiminin yıllık artış hızının belirgin bir şekilde yükseldiği görülmektedir. Bu gelişmeler, PMI endeksindeki gerilemeye rağmen, ABD ekonomisinin yılın son çeyreğinde büyümeye devam ettiğine işaret etmektedir. Japonya da sanayi üretiminin yılık bazda Ekim ve Kasım aylarında gerilemiş olması ve bahsi geçen aylarda tüketici güveninde meydana gelen kötüleşme, Japonya ekonomisinde yaşanmakta olan resesyonun son çeyrekte de devam ettiğine işaret etmektedir. Gelişmekte olan ülkelere dair imalat sanayi PMI endekslerinin 1 yılının son çeyreğinde genel olarak yükseldiği gözlenmektedir. Bu durum söz konusu ülke grubu için, geçtiğimiz yılın son çeyreğinde önceki çeyreğe kıyasla daha güçlü bir iktisadi faaliyete işaret etmektedir. Ancak, bahsi geçen dönemde, genel eğilimin tersine Çin, Rusya ve Brezilya ekonomilerine ilişkin imalat sanayi PMI endeksleri gerilemiştir. Bahsi geçen üç ülkenin gerek gelişmekte olan ülke grubu gerekse dünya ekonomisi içerisindeki ağırlığı dikkate alındığında, gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızında yaşanan yavaşlamanın 1 yılının son çeyreğinde de devam edeceği düşünülmektedir. Çin ekonomisinde sanayi üretiminin yıllık büyüme hızının geçtiğimiz yılın Ekim ve Kasım aylarında belirgin bir şekilde yavaşlamış olması, söz konusu yargıyı desteklemektedir. Özetle, gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızlarındaki düşüşe bağlı olarak 1 yılının ilk dokuz aylık döneminde küresel büyüme hızında meydana gelen yavaşlama eğiliminin, yılın son üç ayında da devam edeceği tahmin edilmektedir. Bu dönemde özellikle Japonya, Çin, Brezilya ve Rusya ekonomilerinin küresel büyüme hızı üzerinde aşağı yönlü bir etki oluşturması beklenmektedir. 1 Enflasyon Raporu 1-I

15 Grafik.1.3. Markit Küresel PMI Endeksleri Grafik.1.. İmalat Sanayi PMI Endeksleri Hizmetler İmalat Sanayi Euro Bölgesi ABD Kaynak: Markit. Kaynak: Markit. Ocak ayında, 1 yıl sonuna ilişkin küresel büyüme tahmininin bir önceki Enflasyon Raporu dönemiyle aynı kaldığı görülmektedir. Söz konusu dönemde büyüme tahminleri, ABD için yukarı yönlü; Japonya ve İngiltere için ise aşağı yönlü güncellenmiştir. Özellikle Japonya büyümesinin belirgin bir şekilde aşağı yönlü olarak güncellendiği görülmektedir. Gelişmekte olan ülkelerin 1 yılı büyüme tahminleri ise, geçtiğimiz Enflasyon Raporu dönemi ile kıyaslandığında, Asya Pasifik bölgesi için değişmezken; Doğu Avrupa için sınırlı miktarda yukarı yönlü, Latin Amerika için ise belirgin bir şekilde aşağı yönlü güncellenmiştir (Tablo.1.1). Ocak ayı tahminleriyle güncellenen GSYİH ve ihracat ağırlıklı küresel üretim endeksleri, küresel ekonominin 1 yılının son çeyreğinde de büyümeye devam ettiğine işaret etmektedir. Ancak küresel büyüme hızı, Ekim Enflasyon Raporu dönemi ile kıyaslandığında GSYİH ağırlıklı endeks için öngörülenin altında kalırken, ihracat ağırlıklı endeks için öngörülen seviyesini korumuştur (Grafik.1.1). Bu nedenle, Türkiye nin dış talebindeki zayıf görünümün geçtiğimiz yılın son çeyreğinde de devam ettiğini söylemek mümkündür. Diğer taraftan, Ocak ayı Consensus Forecasts bültenlerinden elde edilen 1 yılı küresel büyüme tahmini, Ekim ayına kıyasla bir miktar aşağı yönlü güncellenmiştir. Söz konusu güncellemede, çoğunlukla, gelişmekte olan ülkelerin zayıf büyüme görünümleri belirleyici olmuştur (Tablo.1.1). Özellikle, Brezilya ve Rusya ekonomileri için çok belirgin olan aşağı yönlü güncellemeler, küresel büyüme hızındaki yavaşlamanın büyük ölçüde gelişmekte olan ülkeler kaynaklı olarak 1 yılında da devam edeceğine işaret etmektedir (Tablo.1.1 ve Grafik.1.1). Tablo ve 1 Yıl Sonuna İlişkin Büyüme Tahminleri (Yıllık Ortalama Yüzde Değişim) Ekim Ocak Dünya,7 3,,7 3, Gelişmiş Ülkeler ABD, 3,1, 3, Euro Bölgesi, 1,, 1,1 Almanya 1, 1, 1, 1, Fransa,,,,9 İtalya -,3, -,, İspanya 1,3 1,9 1,3, Yunanistan, 1,9, 1, Japonya 1,1 1,, 1, İngiltere 3,1,,7, Gelişmekte Olan Ülkeler Asya Pasifik*,,1,, Çin 7,3 7,1 7, 7, Hindistan,,3,,3 Latin Amerika 1,,,9 1,3 Brezilya,3 1,,1, Doğu Avrupa 1,, 1, -, Rusya,,, -,1 * Japonya hariç tahminleri göstermektedir. Kaynak: Consensus Forecasts. Enflasyon Raporu 1-I 13

16 Emtia Fiyatları ve Küresel Enflasyon 1 yılının son çeyreğinde emtia genel endeksi bir önceki çeyrek sonuna göre yüzde 7, oranında düşmüştür. Söz konusu yüksek oranlı düşüşün temel belirleyicisi, bir önceki çeyrek sonuna göre yüzde 3, oranında gerileyen enerji fiyatları olmuştur. Aynı dönemde endüstriyel metal ve değerli metal endeksleri, sırasıyla, yüzde ve yüzde 3 oranında gerilemiş; tarım endeksi ise yüzde 1,3 lük bir artış kaydetmiştir (Grafik..1). Tarım fiyatlarındaki söz konusu yükselişte Rusya nın buğday ihracatında sınırlamaya gidebileceği kaygısı, Brezilya soya fasulyesi üretiminin beklentilerin altında kalması gibi faktörler etkili olmuştur. Diğer emtia fiyatlarındaki gerilemede ise yüksek arz ve düşük talep koşullarının meydana getirdiği aşağı yönlü fiyat baskısı belirleyici olmuştur. Grafik..1. S&P Goldman Sachs Emtia Fiyatları Endeksleri * 1 Genel Endüstriyel Metal Tarım Enerji Değerli Metal 1 Grafik... Ham Petrol (Brent) Fiyatları* (ABD Doları/Varil) 1 Ekim 1* 3 Ocak 1* Gerçekleşen *Ocak 13 ortalaması 1 olarak alınmıştır. Kaynak: Bloomberg. * 1-3 Ocak ve 1 - Ekim tarihleri arasında vadeli sözleşmelerde oluşan fiyatların basit ortalamalarıdır. Kaynak: Bloomberg. Kasım ayı sonundaki OPEC toplantısında petrol üretiminde bir kısıtlamaya gidilmemesi kararıyla birlikte ham petrol fiyatlarının düşüş süreci hızlanmış ve Brent tipi ham petrol fiyatı, yıl sonu itibarıyla,, ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Vadeli sözleşmeler, önümüzdeki dönemde de petrol fiyatlarının geçtiğimiz yılın ilk yarısındaki seviyelerinin oldukça altında seyretmeye devam edeceğine işaret etmektedir. Bu bağlamda, Brent tipi ham petrol üzerine yazılı Aralık 1 tarihli kontrat Ocak tarihinde, ABD dolarından işlem görmüştür (Grafik..). ABD petrol üretiminde fiyatlara bağlı bir düzeltme olması veya OPEC ten gelebilecek bir üretim kısıntısı kararı gibi gelişmeler, önümüzdeki dönemde petrol fiyatlarını yukarı yönlü etkileyebilecek unsurlar olarak değerlendirilmektedir. Çin ekonomisindeki görece zayıf seyir ise endüstriyel metal fiyatlarındaki aşağı yönlü baskının devam edeceğine işaret etmektedir. Geçtiğimiz Enflasyon Raporu dönemine kıyasla gelişmiş ülkelerde tüketici ve çekirdek enflasyon oranları, büyük oranda enerji fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle, azalış kaydetmiştir. Gelişmekte olan ülkelerde ise, Rusya ve Latin Amerika kaynaklı olarak, tüketici ve çekirdek enflasyon oranları bir miktar yükselmiştir (Grafik..3 ve Grafik..). 1 Enflasyon Raporu 1-I

17 Grafik..3. Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler Tüketici Fiyat Enflasyonu (Yıllık, Yüzde) 1 GOÜ GÜ 1 Grafik... Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler Çekirdek Tüketici Fiyat Enflasyonu (Yıllık, Yüzde) GOÜ GÜ Kaynak: Bloomberg, TCMB. Kaynak: Bloomberg, Datastream, TCMB. 1 yıl sonuna ilişkin küresel enflasyon tahmini bir önceki Enflasyon Raporu dönemine kıyasla. puan aşağı yönlü güncellenmiştir. Enflasyon tahminlerinde, tüm ülke grupları için geçerli olmak üzere, oldukça belirgin güncellemeler yapılmıştır. Gelişmiş ülkelerde ve Asya-Pasifik grubunda yüksek miktarlı aşağı yönlü güncellemeler söz konusu olurken; Latin Amerika ve Doğu Avrupa bölgeleri için güncellemeler yukarı yönlü olmuştur (Tablo..1). Doğu Avrupa daki söz konusu güncellemenin büyük oranda Rusya kaynaklı olması, ülkenin yerel para biriminde meydana gelen değer kaybının enflasyon oranları üzerinde belirleyici olacağına işaret etmektedir. Tablo Yıl Sonuna İlişkin Enflasyon Tahminleri Consensus Bültenleri (Ortalama Yıllık Yüzde Değişim) Ekim Ocak Dünya 3,1, Gelişmiş Ülkeler ABD 1,,7 Euro Bölgesi 1,,1 Almanya 1,,7 Fransa 1,,3 İtalya,, İspanya,7 -,3 Yunanistan, -, İngiltere 1,9,9 Japonya 1, 1, Gelişmekte Olan Ülkeler Asya Pasifik* 3,3, Çin,7 1, Hindistan,,9 Latin Amerika 11,7 1,3 Brezilya**,3, Doğu Avrupa,3 7,1 Rusya, 1, * Japonya hariç tahminleri göstermektedir. ** Aralık/Aralık enflasyonu. Kaynak: Consensus Forecasts..3. Finansal Koşullar, Risk Göstergeleri ve Sermaye Akımları Yılın son çeyreğinde, küresel iktisadi faaliyetteki zayıf seyrin ve ayrışmanın devam etmesinin yanı sıra hızla gerileyen enerji fiyatları kaynaklı bazı ülkelerde oluşan finansal oynaklıkların etkisiyle küresel risk iştahı olumsuz seyretmiştir (Grafik.3.1). ABD politika faizine ilişkin vadeli işlem sözleşmelerine bakıldığında, ABD de politika faizinin artmaya başlayacağı tarihe ilişkin beklentilerde herhangi bir değişim olmadığı ancak politika faizine ilişkin uzun vadeli beklentilerin belirgin biçimde gerilediği görülmektedir (Grafik.3.). Buna paralel olarak, politika faizi beklentilerindeki söz konusu gerileme ABD Enflasyon Raporu 1-I 1

18 hazine bonosu getirilerine orta ve uzun vadelerde yansımış ve uzun vadeli ABD hazine bonosu getirileri yılın son çeyreğinde genel olarak düşüş eğilimi sergilemiştir (Grafik..3). Grafik.3.1. Küresel Risk İştahı Endeksleri Grafik.3.. ABD Politika Faizi Vadeli İşlem Oranları (Yüzde) Credit Suisse Risk İştahı Endeksi 1 Ocak 1 VIX (sağ eksen, ters çevrilmiş) 1, 1 ER IV ( Ekim), 1,, 1, 1, - 3 1, 1, - 3,, -,, - Sözleşme Vadesi Kaynak: Bloomberg, Credit Suisse. Kaynak: Bloomberg. Yılın son çeyreğinde risk iştahının gerilemesi ve büyüme performanslarında ülkeler bazında gözlenen ayrışma sonucunda gelişmekte olan ülke hisse senedi piyasaları değer kaybederken Asya ülkeleri bu eğilimden olumlu biçimde ayrışmıştır (Grafik.3.3). Öte yandan, aynı dönemde, ABD hisse senedi piyasalarındaki hızlı değerlenme eğiliminin katkısıyla gelişmiş ülke hisse senedi piyasaları sınırlı oranda değer kazanmıştır (Grafik.1.1). Diğer taraftan, Euro Bölgesi ve Japonya da söz konusu değerlenme eğilimi gözlenmemiştir. Grafik.3.3. Küresel Hisse Senedi Piyasaları Gelişmeleri (ABD Doları Bazında, 1 Ocak 1=1) Grafik.3.. Gelişmekte Olan Ülkeler Haftalık Fon Akımları (Milyar ABD Doları) MSCI - Gelişmekte Olan Ülkeler Hisse Senedi Fonları 1 MSCI - Gelişmiş Ülkeler 1 1 Borçlanma Senedi Fonları Kaynak: Bloomberg. Kaynak: EPFR. Gelişmekte olan ülkelere yönelen sermaye akımları yılın son çeyreğinde dalgalı bir seyir izlemiştir. Yılın ikinci çeyreğinden itibaren sermaye akımlarında süregelen toparlanma eğilimi son çeyrekte sekteye uğramış, Aralık ayında sermaye çıkışları bilhassa hız kazanmıştır (Grafik.3.). Oynaklığın önceki çeyreğe kıyasla belirgin biçimde arttığı son çeyrekte, portföy dağılımı bazında çıkışlar ağırlıklı olarak hisse senedi piyasalarından olmuştur. ABD de güçlenen büyüme sinyallerine istinaden Fed in genişletici para politikasından çıkış stratejisi çerçevesinde beklenenden daha güçlü biçimde sıkılaşmaya gitme olasılığı ve küresel ölçekte para politikalarında gözlenen ayrışmanın önümüzdeki döneme ilişkin politika belirsizliğini artırdığı 1 Enflasyon Raporu 1-I

19 İsrail İsveç Kore Avustralya Norveç Euro Bölgesi Çek Cum. Kanada Şili Brezilya Peru Tayland Polonya Kolombiya Endonezya Rusya Macaristan Türkiye Güney Afrika Romanya Meksika değerlendirilmektedir. Öte yandan, gerek küresel büyüme görünümündeki gerekse gelişmekte olan ülkelerde iktisadi faaliyetteki yavaşlama gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımları üzerindeki aşağı yönlü riskleri canlı tutmaktadır. Rusya ve Orta Doğu ya ilişkin endişelerin belirsizliğe katkıda bulunduğu bu çerçevede, küresel risk iştahındaki dalgalanmaların ve portföy akımlarındaki oynaklığın önümüzdeki dönemde de devam edeceği düşünülmektedir... Küresel Para Politikası Gelişmeleri Yılın son çeyreğinde petrol fiyatlarındaki keskin düşüş ve buna bağlı olarak finansal piyasalarda ortaya çıkan dalgalanmaların küresel para politikasının seyri üzerinde de belirgin etkileri olmuştur. Söz konusu düşüş Euro Bölgesi ve Japonya da deflasyon olasılığını artırmış ve merkez bankalarının olası bir deflasyon resesyon sarmalına yakalanma endişelerini de güçlendirmiştir. Bu çerçevede yılın ilk dokuz aylık döneminde borç verme faizini iki kez 1 ar baz puanlık indirerek sıfır sınırına yaklaştırmış olan Avrupa Merkez Bankası (ECB), yılın son çeyreğinde yeni bir tahvil alım programını uygulamaya koymuştur. Her ne kadar ECB nin politika faizleri açısından hareket alanı azalmış olsa da, söz konusu gelişmeler Euro ya dahil olmayan ancak Avrupa Birliği içinde yer alan İsveç ve Norveç merkez bankalarının politika faizlerini son çeyrekte er baz puan aşağı çekmelerine neden olmuştur. Petrol fiyatlarındaki yüksek oranlı düşüş nedeniyle Kanada Merkez Bankası da politika faizini son çeyrekte baz puan indirmiştir (Grafik..1). Diğer taraftan, İsviçre Merkez Bankası da Ocak ayında hem faiz indirimine gitmiş, hem de euro-frank kur hedefini uygulamadan kaldırmıştır. Gelişmekte olan ülkelerde ise petrol fiyatlarındaki gelişmelerden en çok etkilenen Rusya da yerli para hızla değer kaybetmiş ve merkez bankası politika faizini Aralık ayında 7 baz puan artırmak durumunda kalmıştır. Benzer şekilde, yerli paranın değer kaybetmeye devam etmesi sonucu Brezilya da da merkez bankası son çeyrekte 7 baz puan ve 1 Ocak ayında baz puan olmak üzere toplam 1 baz puan faiz artışı gerçekleştirirken; Endonezya Merkez Bankası ise enflasyonist kaygılar nedeniyle Kasım ayında politika faizini baz puan artırmıştır. Öte yandan, Avrupa daki gelişmeler paralelinde Romanya ve Polonya merkez bankalarının ise son çeyrekte politika faizlerini şer baz puan indirdikleri görülmüştür. Benzer şekilde, Şili ve Peru merkez bankaları da iktisadi faaliyeti desteklemeye yönelik olarak politika faizlerini baz puan düşürmüştür (Grafik..). Bunların dışında Çin Merkez Bankası Aralık ta baz puan, Hindistan Merkez Bankası ise Ocak ayında baz puan indirime gitmiştir. Grafik..1. Gelişmiş Ülkelerin Politika Faiz Oranlarındaki Değişimler: Ocak 1 Ocak 1*(Baz Puan) Oca'1 Kas'1 1 Ç1-Ç-Ç3 Ara'1 Eki' Grafik... Gelişmekte Olan Ülkelerin Politika Faiz Oranlarındaki Değişimler: Ocak 1 - Ocak 1*(Baz Puan) Oca'1 Ara'1 Kas'1 Eki'1 1 Ç1-Ç-Ç * 3 Ocak 1 itibarıyla. Kaynak: Bloomberg, TCMB hesaplamaları. * 3 Ocak 1 itibarıyla. Kaynak: Bloomberg, TCMB hesaplamaları. Enflasyon Raporu 1-I 17

20 yılı başlarında, küresel büyümede bir toparlanma bekleniyor olmasına karşın, bu durum yıl ortalarında değişmiş; ABD ekonomisi diğer büyük ekonomilerden ayrışarak olumlu bir görünüm sergilerken, Euro Bölgesi ve Japonya da ise yılın başlarındaki olumlu tablonun yerini ekonomik büyümede yavaşlamaya ve deflasyon endişelerine bıraktığı görülmüştür. Bu durum gelişmiş ülkeler para politikasında da giderek belirginleşen bir ayrışmaya neden olmuştur. 1 yılı son çeyreği itibarıyla Fed için faizin ne zaman artırılacağı ve ne hızla normal kabul edilen seviyelere döneceği tartışılırken, Euro Bölgesi ve Japonya da ise ek olarak hangi genişletici politikaların uygulanabileceği değerlendirilmektedir. Fed, 17 Aralık tarihli son toplantısının ardından yaptığı duyuruda, reel ekonomide ve özellikle işgücü piyasasında gözlemlenen olumlu gelişmelerin devam ettiğini vurgulamış, enflasyon bekleyişlerinde enerji fiyatları kaynaklı düşüş görülse de bu etkilerin geçici olacağı ve işgücü piyasasındaki iyileşmeye paralel olarak enflasyonun yüzde düzeyine doğru yavaş yavaş yükseleceği öngörüsünü paylaşmıştır. Buna karşın, politika normalleşmesi yani faiz artırımı konusunda sabırlı davranacağını belirtmiştir. Grafik..3. ABD ve 1 Yıl Vadeli Hazine Tahvili Getirisi (Yüzde) 3, 3,,,,,, 1, 1, 1, 1, 1,,,,,, yıl vadeli 1 yıl vadeli FOMC Toplantısı ( Ekim) FOMC Toplantısı (1 Aralık) 3, 3,,,,,, 1, 1, 1, 1, 1,,,,,, Kaynak: Bloomberg. Fed in politika normalleşmesi konusundaki iletişimine paralel olarak, farklı vadelerdeki hazine bonosu faizlerinin 1 yılı boyunca seyrinde de farklılaşma gözlenmiştir. Sözgelimi, yıl vadeli tahvil faizlerinin 1 yılı boyunca daha yatay seyrettiği görülürken, 1 yıl vadeli tahvil getirilerinin eğiliminin aşağı yönlü olduğu dikkat çekmektedir (Grafik..3). Fed in faiz artırımı beklentisinin kısa vadeli faizler üzerindeki etkisinin daha belirgin olması, uzun vadeli faizlerin ise düşme eğilimi göstermesi, politika normalleşmesinin özellikle gelişmekte olan ülkeler üzerindeki olumsuz etkilerinin, tahvil alımlarının azaltılma sinyallerinin ilk verildiği Mayıs 13 sonrasındaki sürece kıyasla daha sınırlı olabileceğine işaret etmektedir. ECB Ocak ayında yaptığı toplantıda oldukça kapsamlı bir tahvil alım programını uygulamaya koymuştur. Buna göre, ECB her ay milyar euro tutarında Euro Bölgesi devletleri ile Avrupa Kuruluşları tarafından ihraç edilen tahvilleri satın alacak ve uygulamayı Mart 1 - Eylül 1 arasında devam ettirecektir. Tahvil alımlarının etkili olabilmesi maksadıyla bir takım kısıtlar içeren programın, gerekli görülmesi durumunda, miktarı belirtilmemek üzere uzatılabileceği açıklanmıştır. Bu gelişmeler çerçevesinde euro dolar karşısında önemli oranda değer kaybetmiştir. 1 Enflasyon Raporu 1-I

21 Küresel para politikası duruşunda süregelen heterojen yapının önümüzdeki dönemde de devam etmesi olası görülmektedir. Fed in para politikasının normalleşme sürecine girmesi durumunda, özellikle cari açık veren ülke merkez bankalarının yerli para birimleri üzerinde meydana gelen değer kaybını önlemek amacıyla, para politikalarındaki sıkı duruşu korumaya devam etmeleri beklenmektedir. Bununla birlikte, ECB ve diğer Avrupa Bölgesi merkez bankalarının, zayıf seyreden iktisadi faaliyetlerini desteklemek üzere, para politikalarındaki gevşek duruşu bir süre daha devam ettirecekleri değerlendirilmektedir. Enflasyon Raporu 1-I 19

22 Enflasyon Raporu 1-I

23 3. Enflasyon Gelişmeleri 1 yılı sonunda tüketici enflasyonu önceki yıla kıyasla yaklaşık, puan yükselerek yüzde,17 oranı ile enflasyon hedefi etrafındaki belirsizlik aralığının üzerinde gerçekleşmiştir. Enflasyondaki yükselişte özellikle Türk lirasındaki değer kaybının etkisiyle temel mal grubu fiyatlarında kaydedilen hızlı artış önemli bir paya sahip olmuştur. Enflasyonun belirsizlik aralığının üzerinde gerçekleşmesinde döviz kuru geçişkenliğinin yanında, kuraklık ve olumsuz hava koşullarına bağlı olarak gıda fiyatlarında kaydedilen keskin artış da etkili olmuştur. Gıda fiyatları aynı zamanda yemek hizmetleri kanalıyla hizmet enflasyonunu da olumsuz yönde etkilemiştir. Enflasyon beklentilerinde 13 yılının ikinci yarısından itibaren gözlenen bozulma eğiliminin tüketici enflasyonunun ulaştığı yüksek seviyeye bağlı olarak yıl içinde sürmesi hizmet enflasyonundaki yükselişte etkili olan bir diğer unsurdur. Çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık artış oranları yıl genelinde yüksek seyretse de, mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle göstergelerin ana eğilimi yılın ikinci yarısında aşağı yönlü bir seyir izlemiştir. 1 yılının son çeyreğinde yıllık tüketici enflasyonu bir önceki çeyreğe kıyasla,7 puan azalarak yüzde,17 olmuştur. Bu dönemde enflasyon, alt grupların genelinde gerilerken en belirgin yavaşlama uluslararası petrol fiyatlarındaki keskin düşüşe paralel olarak enerji enflasyonunda kaydedilmiştir (Grafik 3.1). Yılın son çeyreğinde, elektrik ve doğalgaz fiyatlarında geçmiş dönemden gelen birikimli maliyet artışlarının etkileriyle yapılan ayarlama sonucunda yükseliş gözlense de, petrol fiyatlarındaki seyir özellikle yurt içi akaryakıt ve tüpgaz fiyatları kanalıyla enerji fiyatlarının gerilemesinde önemli rol oynamıştır. Akaryakıt fiyatlarındaki düşüş aynı zamanda ilgili hizmet fiyatlarında da yavaşlamaya neden olmuştur. Buna ilave olarak, son çeyrekte işlenmiş gıda enflasyonunda devam eden yüksek seyre karşın işlenmemiş gıda fiyatlarındaki kısmi düzeltme eğilimiyle gıda enflasyonu da bir miktar gerilemiştir. Grafik 3.1. Gruplar İtibarıyla TÜFE (Dördüncü Çeyrek Yüzde Değişim) Ortalaması 1 Gıda Enerji Tütün ve Altın* Temel Mallar** Hizmet TÜFE * Tütün ve Altın: Alkollü içecekler ve tütün ürünleri ile altın. ** Temel Mallar: Gıda, enerji, alkollü içecekler ve tütün ile altın dışında kalan mallar. Kaynak: TÜİK, TCMB. Grafik 3.. Yıllık Tüketici Enflasyonuna Katkı (Yüzde Puan) Özetle yılın son çeyreği, petrol fiyatlarındaki belirgin düşüşün enerji fiyatları kanalıyla doğrudan etkilerinin gözlendiği ve gıda enflasyonunun işlenmemiş gıda fiyatlarındaki kısmi düzeltme eğilimi ile yavaşlamaya başladığı bir dönem olmuştur. Bu doğrultuda, enerji ve gıda gruplarının yıllık enflasyona yaptığı katkı sırasıyla, ve, puan azalmıştır (Grafik 3.). Bu dönemde, ana eğilim bileşenlerinden temel mal ve hizmet gruplarında enflasyon sınırlı da olsa gerilemiştir Temel Mallar** Hizmetler Tütün ve Altın* Enerji Gıda I III I III I III I III I III I III I III Enflasyon Raporu 1-I 1

24 yıl sonu itibarıyla alt gruplar arasında enflasyona en yüksek katkı 3,11 puan ile gıda fiyatlarından gelmiştir. Olumsuz iklim koşulları ve döviz kuru baskılarının etkisiyle gıda fiyatlarının ulaştığı yüksek seviye, önümüzdeki dönemde enflasyonun yavaşlaması için bir alan olduğunu göstermektedir. Bunun yanında, özellikle yılın ilk çeyreğinde döviz kurunun birikimli etkilerinin kademeli olarak ortadan kalkması ve baz etkisi ile temel mal enflasyonunun önemli ölçüde gerileyeceği öngörülmektedir. Ayrıca, başta uluslararası petrol fiyatları olmak üzere ithalat fiyatlarındaki aşağı yönlü gidişatın yanı sıra iktisadi faaliyette öngörülen ılımlı seyrin de enflasyona düşüş yönünde katkı yapacağı öngörülmektedir. Sonuç olarak önümüzdeki dönemde tüketici enflasyonunun ilk çeyrekte belirgin olmak üzere aşağı yönlü bir seyir izlemesi beklenmektedir. 1 Öte yandan, Türk lirasında gözlenen oynaklığın bu görünüm üzerindeki başlıca yukarı yönlü risk unsuru olduğu belirtilmelidir Temel Enflasyon Görünümü Yıl genelinde döviz kuru etkileriyle yüksek seyreden temel mal grubu yıllık enflasyonu, son çeyrekte yarım puan azalışla yıl sonu itibarıyla yüzde,9 a gerilemiştir (Tablo 3.1.1, Grafik 3.1.1). Yılın son çeyreği, temel mal grubu enflasyonu üzerinde döviz kuru etkilerinin hafiflemeye devam ettiği bir dönem olmuştur. Mayıs ayından bu yana yavaşlamakta olan dayanıklı tüketim malları enflasyonu, Türk lirasının döviz kuru sepetine karşı sergilediği nispeten istikrarlı seyir ve zayıf seyreden yurt içi tüketim talebine bağlı olarak azalışını sürdürmüş ve yıl sonunda yüzde,7 e gerilemiştir (Grafik 3.1.). Döviz kuru geçişkenliğinin daha gecikmeli olarak gözlendiği dayanıklı ve giyim dışı temel mallar grubunda ise yıllık enflasyon yılın üçüncü çeyreğinde zirve yaptıktan sonra son çeyrekte yavaşlama eğilimine girmiştir. Giyim grubunda yıllık enflasyon dalgalı bir görünüm sergilese de, yılın son iki çeyreğinde nispeten yatay seyretmiş ve yılı yüzde, ile tamamlamıştır (Grafik 3.1.). 1 yılı boyunca enflasyonu yukarı çeken temel mal grubunun katkısı son çeyrekte sınırlı bir oranda azalmıştır. Ancak, mevcut yurt içi talep koşulları ile bir önceki yılın ilk çeyreğindeki yüksek baz göz önünde bulundurulduğunda, temel mal enflasyonunun ilk çeyrekte belirgin bir yavaşlama kaydedeceği öngörülmektedir. Grafik Temel Mal ve Hizmet Grubu Fiyatları (Yıllık Yüzde Değişim) Temel Mallar Hizmet Kaynak: TÜİK, TCMB. 1 1 yılı boyunca enflasyona ilişkin baz etkileri ile ilgili bir analiz Kutu 3.3 te sunulmaktadır. Enflasyon Raporu 1-I

25 Temel mal enflasyonu ana eğiliminde yılın ikinci çeyreğinden itibaren kaydedilen iyileşmenin son çeyrekte durakladığı görülmektedir (Grafik 3.1.3). Ancak, mevsimsellikten arındırılmış verilerle takip edilen ana eğilimde zaman zaman dalgalı bir seyir izlenebildiği not edilmelidir. Mevcut durumda yüzde seviyesindeki ana eğilimin önümüzdeki dönemde yavaşlamaya devam edeceği öngörülmekte, ancak son dönemde döviz kurlarında gözlenen oynaklığın temel mal enflasyonu üzerinde risk oluşturduğu değerlendirilmektedir. Grafik Temel Mal Fiyatları (Yıllık Yüzde Değişim) 1 Giyim ve Dayanıklı Dışı Temel Mallar Dayanıklı Mal (altın hariç) Giyim 1 Grafik Temel Mal Fiyatları (Mevsimsellikten Arındırılmış, Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama Yüzde Değişim) Kaynak: TÜİK, TCMB. Kaynak: TÜİK, TCMB. Tablo Mal ve Hizmet Grubu Fiyatları (Üç Aylık ve Yıllık Yüzde Değişim) 13 1 IV Yıllık I II III IV Yıllık TÜFE, 7, 3,7,,9 1,3,17 1. Mallar,7 7,1,, -,3 1,99 7,99 Enerji,,1,1-1,1,11 -,7-1, Gıda ve Alkolsüz İçecekler,1 9,7 7,,1 1,,9 1,73 İşlenmemiş Gıda, 1, 1,79 -,1, 3,3 1, İşlenmiş Gıda, 7,11,7,,,3 13,1 Temel Mallar 3,,,,1 -,39,9,9 Giyim ve Ayakkabı 1,3, -1,3,3-1, 1,3, Dayanıklı Mallar (Altın Fiyatları Hariç) 1,1 7, 9, -,39 -, -,9,7 Mobilya,9 9, 3,1, -1,11 1, 7,73 Elektrikli ve Elektriksiz Aletler,91-1, 3, -,1,9 -,31 1, Otomobil,7 1,7 1, -1, -,1-1,19 13,7 Diğer Dayanıklı Mallar,9 7,,7,7, 1,7 7, Giyim ve Dayanıklı Dışı Temel Mallar,13, 3,1, 1, 1,3 9,7 Alkollü İçecekler Tütün Ürünleri ve Altın -,39,7, -,9,, 7,73. Hizmetler 1,1 7,9,37,1 3,,1,9 Kira 1,1, 1,3 1,, 1,7 7,3 Lokanta ve Oteller, 9,,,1 3,9, 13,9 Ulaştırma,1 7, 1,,, -,3 7,7 Haberleşme,9 3,9 -,1,,,1, Diğer Hizmetler*, 1,3 3,1,,7,1, * Kira, lokanta ve oteller, ulaştırma ile haberleşme hizmetleri dışında kalan hizmetler. Kaynak: TÜİK, TCMB. Hizmet grubunda yıllık enflasyon 1 yılı genelinde yüksek bir seyir izlemiş ve Aralık ayı itibarıyla yüzde,9 olmuştur. Böylelikle grubun tüketici enflasyonuna katkısı, puan olarak gerçekleşmiştir. Ekim ayında yüzde 9 seviyesini aşarak son beş yılın zirvesine çıkan grup enflasyonunun yüksek seyrinde lokanta ve oteller grubu belirleyici olurken diğer hizmetler grubu da bu seyirde önemli rol oynamıştır. Buna karşılık haberleşme hizmetlerindeki ılımlı seyir grup enflasyonunu yıl genelinde sınırlamıştır (Grafik 3.1.). Kasım ayından itibaren petrol fiyatlarındaki sert düşüşlerin akaryakıt ile bağlantısı güçlü Enflasyon Raporu 1-I 3

26 Hizmet Kira Lokanta Otel Ulaştırma Haberleşme Diğer H.* gruplar üzerindeki etkileri belirgin biçimde hissedilmeye başlanmıştır. Nitekim dördüncü çeyrekte fiyatlar ulaştırma hizmetlerinde önceki çeyreğe göre gerilemiştir. Ayrıca bu dönemde lokanta otel, haberleşme ve diğer hizmetler gruplarında ise fiyatlar tarihsel ortalamaların altında bir oranda artmıştır. Böylelikle hizmet yıllık enflasyonu üçüncü çeyreğe kıyasla, puan azalmıştır (Grafik ve Grafik 3.1.). Grafik Alt Gruplar İtibarıyla Hizmet Fiyatları (Yıllık Yüzde Değişim) Diğer Hizmetler* Ulaştırma Lokanta ve Otel Haberleşme Kira Grafik Alt Gruplar İtibarıyla Hizmet Fiyatları (Dördüncü Çeyrek Yüzde Değişim) 3,,, 1, 1,,, -, -1, 7-13 Ortalama 1 3,,, 1, 1,,, -, -1, - - *Diğer hizmetler kira, lokanta ve oteller, ulaştırma ile haberleşme hizmetleri dışında kalan hizmetlerdir. Kaynak: TÜİK, TCMB. Grup yıllık enflasyonundaki düşüş henüz sınırlı olmakla birlikte mevsimsellikten arındırılmış veriler hizmet enflasyonu ana eğiliminde kayda değer bir iyileşmeye işaret etmektedir. Enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi ve fiyat yayılım endeksi yılın son iki ayında belirgin olarak gerilemiştir (Grafik 3.1. ve Grafik 3.1.7). Grafik Hizmet Fiyatları (Mevsimsellikten Arındırılmış, Yıllıklandırılmış Üç Aylık Ortalama Yüzde Değişim) Grafik Hizmet Fiyatları Yayılım Endeksi* (Mevsimsellikten Arındırılmış Üç Aylık Ortalama),7,,,,3,,7,,,,3, Kaynak: TÜİK, TCMB. * Yayılım Endeksi: Ay içinde fiyatı artan maddelerin sayısı ile fiyatı azalan maddelerin sayısı arasındaki farkın toplam madde sayısına oranı olarak hesaplanmaktadır. Kaynak: TÜİK, TCMB. Son dönemdeki bu yavaşlamaya rağmen hizmet enflasyonunun yüksek seyrinde maliyet yönlü baskıların etkisini azalarak da olsa sürdürdüğü görülmektedir. Gıda fiyatlarının doğrudan etkilediği gruplardan yemek hizmetlerinde fiyat artışları dördüncü çeyrekte bir miktar yavaşlasa da grup yıllık enflasyonu yüzde 1 ile yüksek düzeyini korumuştur (Grafik 3.1.). Yurt içi talep koşullarının yanı sıra döviz kurları ile de yakından ilişkili olan diğer hizmetler grubunda ise enflasyon Kasım-Aralık döneminde düşüş kaydetmiştir (Grafik 3.1.9). Bu gelişmede, iktisadi faaliyette süregelen yavaşlama ve Türk lirasındaki değer kayıplarının etkisinin zayıflamasına ek olarak akaryakıt fiyatları ve dolayısıyla ulaştırma maliyetlerinden etkilenen gruplardaki olumlu seyir etkili olmuştur. Enflasyon Raporu 1-I

27 Grafik Yemek Hizmetleri ve Gıda Fiyatları* (Yıllık Yüzde Değişim) Grafik Diğer Hizmetler ve Döviz Kuru Sepeti (,*Euro+,*ABD Doları) (Yıllık Yüzde Değişim) Taze Meyve-Sebze Dışı Gıda Yemek Hizmetleri (sağ eksen) Diğer Hizmetler Kur Sepeti (sağ eksen) * Taze meyve-sebze dışı gıda. Kaynak: TÜİK, TCMB. Kaynak: TÜİK, TCMB. Enflasyona düşüş yönünde katkı yapmakta olan uluslararası fiyat gelişmelerinin yanında para politikasında sürdürülen sıkı duruşun da hizmet enflasyonunda öngörülen kademeli iyileşmeyi desteklediği görülmektedir. Enflasyon beklentilerinde 13 yılının ortalarından itibaren gözlenen bozulma eğiliminin son dönemde tersine dönmesi ve genel enflasyondaki düşüş, endeksleme davranışının güçlü olduğu hizmet gruplarına olumlu yansıyacaktır. Öte yandan, hizmet sektöründe önemli bir maliyet bileşeni olan asgari ücretlerdeki net artış oranının 1 yılı için ortalama yüzde 1, olarak belirlenmesi grup enflasyonundaki düşüşü sınırlayabilecek bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. Temel mal ve hizmet gruplarındaki görünüm paralelinde temel enflasyon göstergelerinden H ve I nın yıllık enflasyonları son çeyrekte sınırlı bir düşüş kaydederek yıl sonu itibarıyla sırasıyla yüzde 9, ve,73 olmuştur (Grafik 3.1.1). Yılın başında alınan makroihtiyati tedbirlerin ve para politikasındaki sıkı duruşun olumlu etkileriyle temel enflasyon göstergelerinin ana eğilimindeki yavaşlama ise çok daha belirgin bir şekilde gözlenmiştir (Grafik ). Ana eğilimdeki iyileşmenin temel unsuru, önceki çeyreklerin aksine, hizmet grubu olurken temel malların bu olumlu görünüme katkısı sınırlı olmuştur. Son çeyrekte TÜFE ve H yayılım endekslerine göre fiyat artırma eğilimi bir önceki çeyreğe kıyasla zayıflamış, TCMB bünyesinde takip edilen alternatif çekirdek enflasyon göstergeleri de bu dönemde görece düşük bir enflasyon eğilimine işaret etmiştir (Grafik ve Grafik ). Özetle, 1 yılının son çeyreğinde enflasyon eğilimindeki yavaşlamanın belirginleştiği ve ana eğilim göstergelerinin enflasyon hedefi ile uyumlu düzeylere yaklaştığı gözlenmiştir. Grafik Temel Enflasyon Göstergeleri H ve I (Yıllık Yüzde Değişim) 1 H I 1 Grafik Temel Enflasyon Göstergeleri H ve I (Mevsimsellikten Arındırılmış, Yıllıklandırılmış Üç Aylık Ortalama Yüzde Değişim) H I Kaynak: TÜİK. Kaynak: TÜİK, TCMB. Enflasyon Raporu 1-I

28 Grafik TÜFE ve H Yayılım Endeksleri (Mevsimsellikten Arındırılmış Üç Aylık Ortalama), TÜFE H, Grafik Temel Enflasyon Göstergeleri SATRIM ve FCORE* (Yıllıklandırılmış Üç Aylık Ortalama) FCORE SATRIM,, 1 1,,3,,3 1 1,,,1,1,, - - Kaynak: TÜİK, TCMB. *SATRIM: Mevsimsellikten arındırılmış veriler ile hesaplanan budanmış ortalama enflasyon. FCORE: Faktör modele dayalı gösterge. (Bakınız Enflasyon Raporu 11-I, Kutu 3.). Kaynak: TCMB. 3.. Gıda, Enerji ve Alkol-Tütün Fiyatları Yıl boyunca olumsuz hava koşulları ve Türk lirasındaki değer kaybı nedeniyle yüksek seyreden gıda grubu yıllık enflasyonu, yılın son çeyreğinde yüzde 1,73 e gerileyerek Ekim Enflasyon Raporu varsayımına yakın bir oranda gerçekleşmiştir (Grafik 3..1). Gıda enflasyonundaki düşüşte işlenmemiş gıda fiyatlarındaki kısmi düzeltme belirleyici olmuştur. İşlenmemiş gıda yıllık enflasyonu yılın üçüncü çeyreğine kıyasla 3,1 puan gerileyerek yüzde 1, olmuştur (Grafik 3..). Taze meyve-sebze grubunda yıllık enflasyon dalgalı bir seyir izlemiş ve taze meyve fiyatları kaynaklı baz etkisi ile, yılı üçüncü çeyreğe kıyasla daha yüksek bir seviyede tamamlamıştır (Grafik 3..3). Yıllık enflasyondaki yükselişe karşın, son dönemde mevsimsellikten arındırılmış veriler taze meyve sebze fiyatlarında bir düzeltmeye işaret etmiştir. Yılın son çeyreğinde diğer işlenmemiş gıda grubunda ise yıllık enflasyon puanlık azalışla yüzde 13, e gerilemiştir (Grafik 3..3). İşlenmiş gıda fiyatlarında, olumsuz arz koşullarının etkisiyle yıl genelinde gözlenen artış eğilimi son çeyrekte de sürmüştür (Tablo 3.1.1). Bu grupta, yıl genelinde ekmek-tahıllar grubunda yıllık enflasyonun diğer işlenmiş gıdalara kıyasla daha yüksek olduğu görülmüştür (Grafik 3..). Böylece, işlenmiş gıda grubunda yüzde 13,1 ile son altı yılın en yüksek yıl sonu enflasyonu kaydedilmiştir. Grafik Gıda ve Enerji Fiyatları (Yıllık Yüzde Değişim) Gıda Enerji Grafik 3... Gıda Fiyatları (Yıllık Yüzde Değişim) İşlenmiş Gıda İşlenmemiş Gıda Kaynak: TÜİK, TCMB. Kaynak: TÜİK, TCMB. 1 yılında temelde yurt içi arz koşullarından dolayı ulusalararası ve yurt içi gıda fiyatları birbirinden ayrışmıştır. Bu konuyla ilgili bir analiz Kutu 3. de sunulmaktadır. Enflasyon Raporu 1-I

29 Grafik İşlenmemiş Gıda Fiyatları (Yıllık Yüzde Değişim) Taze Meyve-Sebze Diğer İşlenmemiş Gıda Grafik 3... İşlenmiş Gıda Fiyatları (Yıllık Yüzde Değişim) 3 Ekmek ve Tahıllar Ekmek ve Tahıllar Dışı İşlenmiş Gıda Kaynak: TÜİK, TCMB. Kaynak: TÜİK, TCMB. Enerji fiyatları yılın son çeyreğinde yüzde,7 oranında gerilemiştir. Uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüş eğilimi bu dönemde güçlenerek devam etmiş ve Brent tipi ham petrolün varil fiyatı dördüncü çeyrek başındaki 93 ABD doları seviyesinden çeyrek sonunda ABD doları seviyesine gerilemiştir. Bu keskin düşüşün enerji fiyatları üzerindeki ilk etkileri, son çeyrekte sırasıyla yüzde 11, ve yüzde,1 oranında gerileyen akaryakıt ve tüpgaz fiyatlarında izlenmiştir (Grafik 3..). Böylelikle, Ağustos-Aralık döneminde akaryakıt ve tüpgaz fiyatlarında kaydedilen düşüşlerin tüketici enflasyonuna doğrudan etkisi yaklaşık -,7 puan olmuştur. Konut grubundaki enerji kalemleri ise bu görünümden önemli ölçüde ayrışmıştır (Grafik 3..). Elektrik ve doğalgaz fiyatları, büyük ölçüde Türk lirasındaki geçmiş değer kaybının birikimli etkisinin oluşturduğu maliyet baskıları nedeniyle yapılan ayarlama sonucunda, sırasıyla yaklaşık yüzde 9 ve oranlarında yükselmiştir. Bu gelişmenin tüketici enflasyonuna doğrudan katkısı ise yaklaşık, puan olmuştur. Benzer şekilde, belediye şebeke suyu fiyatları ilk üç çeyreğin ardından son çeyrekte de belirgin bir oranda artmıştır. Sonuç olarak enerji grubu yıllık enflasyonu yılın son üç aylık döneminde,9 puan azalarak yüzde -1, ile endeks tarihinin en düşük seviyesine gerilemiştir (Grafik 3..1). Petrol fiyat düşüşlerinin tüketici enflasyonu üzerindeki toplam dolaylı etkilerinin yönetilen doğalgaz ve elektrik fiyatlarının seyrine bağlı olacağı belirtilmelidir. 3 Grafik 3... Petrol ve Seçilmiş Yurt İçi Enerji Fiyatları* (Endeks, Aralık 1=1) Petrol Fiyatı (Brent varil fiyatı, TL) Akaryakıt Likit Hidrokarbonlar (Tüpgaz) Grafik 3... Yurt İçi Enerji Fiyatları (Yıllık Yüzde Değişim) Akaryakıt Likit Hidrokarbonlar (Tüpgaz) Doğalgaz Elektrik *Petrol fiyatları TL cinsinden hesaplanmıştır. Kaynak: TÜİK, TCMB, Bloomberg. Kaynak: TÜİK. 3 Petrol fiyatlarındaki düşüşün tüketici enflasyonu üzerindeki etkilerine dair daha kapsamlı bilgi Kutu 3.1 de sunulmaktadır. Enflasyon Raporu 1-I 7

30 Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları dördüncü çeyrekte yatay seyretmiştir. Ancak, 1 yılı Ocak ayından geçerli olmak üzere Bakanlar Kurulu Kararı ile tütün ürünleri ile alkollü içeceklerde özel tüketim vergisi tutarlarında gözlenen artışların Ocak ayı tüketici enflasyonuna etkisinin, puana ulaşabileceği öngörülmektedir Yurt İçi Üretici Fiyatları Yurt içi üretici fiyatları (Yİ-ÜFE) yılın son çeyreğinde imalat fiyatlarındaki azalışın etkisiyle yüzde, oranında gerilemiştir (Tablo 3.3.1). Böylelikle, yıllık Yİ-ÜFE enflasyonu yılın üçüncü çeyreğine kıyasla 3, puan gerileyerek yüzde,3 olarak gerçekleşmiştir (Grafik 3.3.1). Tablo Yİ-ÜFE ve Alt Kalemler (Üç Aylık ve Yıllık Yüzde Değişim) 13 1 IV Yıllık I II III IV Yıllık Yİ-ÜFE,3,97, -,3, -,,3 Madencilik 1,9 1,,91-1,77,9 -, 1, İmalat 1,,,9,11,1-1,1 7,3 Petrol Ürünleri Hariç İmalat 1,7,,,,3 -,,9 Petrol ve Ana Metal Ürünleri Hariç İmalat 1,3 7,,7,,37,1 9, Elektrik, Gaz Üretimi ve Dağıtımı,11-11,1-1,17 -, 1,1 1,3-3, Su Temini, 1,77 3,,9,9, 11,9 Ana Sanayi Gruplarına göre Yİ-ÜFE Ara Malı 1,,,99 -,7 1, -,3,3 Sermaye Malı 1,9 11,,7-1, 1,1 -,,97 Dayanıklı Tüketim Malları -,1,1,7-1,1 -,, 7, Dayanıksız Tüketim Malları,3,,79,1,79,9 13, Kaynak: TÜİK, TCMB. Yılın son çeyreğinde imalat sanayi fiyatları yüzde 1,1 oranında azalmış, grup yıllık enflasyonu yüzde 7,3 seviyesine gerilemiştir (Tablo 3.3.1, Grafik 3.3.). Bu dönemde, uluslararası petrol fiyatlarındaki aşağı yönlü seyir imalat fiyatlarında genele yayılan azalışlarda belirleyici olmuştur. Petrol fiyatları başta olmak üzere uluslararası emtia fiyatlarındaki düşüşlerin etkisiyle son çeyrekte hem ABD doları cinsinden hem Türk lirası cinsinden ithalat fiyatları gerilemiştir (Grafik 3.3.3). Grafik Yurt İçi Üretici ve Tüketici Fiyatları (Yıllık Yüzde Değişim) Grafik İmalat Fiyatları (Yıllık Yüzde Değişim) 1 1 Yİ-ÜFE TÜFE Petrol ve Ana Metal Hariç İmalat İmalat (sağ eksen) Kaynak: TÜİK. Kaynak: TÜİK, TCMB. Üretici fiyatlarının ana eğilimi hakkında bilgi içeren petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde fiyatlar çeyreklik bazda yatay seyrederken yıllık enflasyon önceki çeyreğe kıyasla gerilemiştir (Grafik 3.3. ve Grafik 3.3.). Yılın son çeyreğinde uluslararası emtia fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle ara ve sermaye malı fiyatları gerilerken dayanaklı ve dayanıksız tüketim malları fiyatlarında ılımlı artışlar gözlenmiştir (Tablo 3.3.1). Sonuç olarak, dördüncü çeyrek itibarıyla başta uluslararası petrol fiyatları Enflasyon Raporu 1-I

31 olmak üzere ithalat fiyatlarındaki görünüm paralelinde tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı maliyet yönlü baskılar önceki çeyreğe kıyasla hafiflemiştir. Grafik ABD Doları ve Türk Lirası Cinsinden İthalat Fiyatları* (Endeks, 1=1) *Aralık ayı verisi tahmindir. Kaynak: TÜİK, TCMB. İthalat Fiyatları (ABD Doları) İthalat Fiyatları (TL) Grafik Ana Metal ve Petrol Hariç İmalat Sanayi Fiyatları (Çeyreklik Yüzde Değişim) I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV Kaynak: TÜİK, TCMB Beklentiler 1 yılı genelinde artış eğilimi gösteren orta vadeli enflasyon beklentileri, yılın son çeyreğinde uluslararası petrol fiyatlarındaki seyre bağlı olarak gerileyen enerji fiyatlarının etkisiyle azalış göstermiştir. Orta vadeli beklentilerde gözlenen bu iyileşme Ocak ayında artarak devam etmiştir (Grafik 3..1). Enflasyon beklentileri vadeler bazında incelendiğinde, yakın dönem enflasyon beklentilerinin bir önceki çeyreğe kıyasla yüksek bir oranda gerilediği, vade uzadıkça beklentilerdeki azalışın daha sınırlı olduğu görülmektedir (Grafik 3..). Mevcut durumda, enflasyon beklentileri 1 ve 1 yıl sonları için yüzde olarak belirlenen hedefin üzerinde seyretmektedir. Grafik ve Ay Sonrasındaki TÜFE Beklentileri* (Yıllık Yüzde Değişim) Ay 1 Ay Grafik 3... Enflasyon Beklentileri Eğrisi* (Yıllık Yüzde Değişim) Ekim 1 Enflasyon Hedefi Belirsizlik Aralığı Ocak *TCMB Beklenti Anketi verileri olup, 13 yılı öncesi için ikinci anket dönemi beklentileridir. Kaynak: TCMB. *TCMB Beklenti Anketi nde çeşitli vadelerde oluşan enflasyon beklentileri kullanılarak doğrusal interpolasyon yöntemiyle oluşturulmuştur. 13 yılı öncesi için ikinci anket dönemi beklentileridir. Kaynak: TCMB. Hem gelecek 1 hem de ay sonrası için enflasyon beklentilerinin olasılık dağılımları Ekim ayına göre kıyaslandığında, beklentilerdeki olumlu seyir dikkat çekmektedir (Grafik 3..3 ve Grafik 3..). Özellikle, 1 ay sonrası için enflasyonu yüzde,-,9 aralığında bekleyenlerin payı bu dönemde önemli bir oranda artarken; 7, ve üzerinde bekleyenlerin payında belirgin bir azalış gözlenmiştir. Enflasyon Raporu 1-I 9

32 Grafik Gelecek 1 Aylık Enflasyon Beklentilerinin Olasılık Dağılımı* (Yüzde) Grafik 3... Gelecek Aylık Enflasyon Beklentilerinin Olasılık Dağılımı* (Yüzde) Ekim 1 Ocak < 3, 3,-,9,-,9,-,9,-7,9 7, * Yatay eksen enflasyon beklenti aralıklarını, dikey eksen ise belirtilen aralığa karşılık gelen olasılık dağılımı tahminini ifade etmektedir. TCMB Beklenti Anketi verileri olup, 13 yılı öncesi için ikinci anket dönemi beklentileridir. Detaylı bilgi için Bkz.: TCMB Genel Ağ sayfasından "Veriler/Anketler/Beklenti Anketi/Yöntemsel Açıklama. Kaynak: TCMB. 3 1 Ekim 1 Ocak 1 1 < 3, 3,-,9,-,9,-,9,-7,9 7, Enflasyon Raporu 1-I

33 Kutu 3.1 Petrol Fiyatlarının Tüketici Fiyatları Üzerindeki Etkileri Uluslararası petrol fiyatları 1 yılının ikinci yarısında sert bir düşüş eğilimine girmiştir (Grafik 1). Bu kutuda, petrol fiyatlarındaki değişimlerin tüketici fiyatlarını hangi ölçüde etkilediği sorusu incelemektedir. Grafik 1. Petrol Fiyatlarının Gelişimi* Brent Ham Petrol Fiyatı (ABD Doları/Varil) Brent Ham Petrol Fiyatı (TL/Varil) (sağ eksen) 1 3 Grafik. Yurt içi Enerji Fiyatlarına Yansımalar (Ocak 1=1) 11 Brent Ham Petrol Fiyatı (TL/Varil) Akaryakıt fiyatı (TÜFE) Tüpgaz Fiyatı (TÜFE) *Son veri Ocak 1 itibarıyla günlük ortalama veridir. Kaynak: Bloomberg, TCMB. Kaynak: Bloomberg, TCMB, TÜİK. Petrol fiyatlarındaki düşüşlerin enerji ve dolayısıyla tüketici enflasyonu üzerindeki ilk etkileri akaryakıt ve tüpgaz fiyatları üzerinden gözlenmektedir (Grafik ). İlk elden ilişkili olan akaryakıt fiyatları üzerindeki petrol fiyat geçişkenliği, nihai fiyatlar üzerindeki paylar ve vergi yükü nedeniyle birebir olmamaktadır. Bunun nedeni aşağıda sunulan Türkiye de akaryakıt ürünlerinde fiyat oluşumuna dair formül incelendiğinde daha net anlaşılmaktadır (EPDK, 1). Akaryakıt Nihai Satış Fiyatı = (Rafineri Çıkış Fiyatı + Toptancı Payı + EPDK Gelir Payı + Dağıtıcı ve Bayi Payı + Maktu ÖTV ) * (1+KDV) Katma değer vergisi (KDV); rafineri çıkış fiyatı, gelir payı, toptancı, dağıtıcı ve bayi payı ile maktu özel tüketim vergisi (ÖTV) toplamı üzerinden alınmakta olup, tüm akaryakıt ürünleri için bu oran yüzde 1 dir. Litre başına TL olarak alınan maktu ÖTV tutarı ise akaryakıt türüne göre değişkenlik göstermektedir. Örneğin, mevcut durumda maktu ÖTV kurşunsuz 9 oktan benzin için,17 TL/lt iken motorin için 1,9 TL/lt seviyesindedir (Tablo 1). Akaryakıt ürünleri üzerindeki vergi yükünün nihai tüketici fiyatları içinde önemli bir paya sahip olması petrol fiyatlarındaki değişimlerin akaryakıt fiyatlarına yansımasını sınırlayan temel unsur olmuştur (dolaylı vergilerin toplam pompa fiyatı içerisindeki payı 1 Kasım ayı itibarıyla motorinde yüzde, kurşunsuz 9 oktan benzinde yüzde seviyesindedir). Tablo 1 de sunulan değerler ve yukarıdaki formülden hareketle, kurşunsuz benzinde rafineri çıkış fiyatı yüzde 1 düştüğünde, marjlar ve vergi oranları sabitken, nihai satış fiyatı yüzde 3, oranında düşüş kaydetmektedir. Dolayısıyla, petrol fiyatlarındaki düşüşlerin rafineri çıkış fiyatına birebir yansıdığı bir varsayım altında, uluslararası petrol fiyat düşüş oranının yaklaşık 1/3 ü yurt içi benzinin nihai satış fiyatına yansımaktadır. Bu kutuda yer alan bulgular Akçelik ve Öğünç (1) çalışmasına dayanmaktadır. Konuya dair bir diğer analiz için bakınız Kutu 3.. Petrol fiyatları üzerine ampirik bulgular Enflasyon Raporu -IV. Enflasyon Raporu 1-I 31

34 Tablo 1. Akaryakıt Ürünleri Fiyat Oluşumu (1) Rafineri Çıkış Fiyatı Toptancı Marjı EPDK Gelir Payı Dağıtıcı ve Bayi Marjı Toplamı Maktu ÖTV (TL/LT) () KDV Nihai Satış Fiyatı Toplam Vergi (bilgi için) Kurşunsuz 9 Oktan Fiyatı (TL/litre) 1,7,,31,,17,71,,9 Paylar (yüzde) 7,3 1,7, 9,,7 1,3 1,, Motorin Fiyatı TL/litre) 1,,,31, 1,9,3,13, Paylar (yüzde) 33,9 1,,1 1,9 3, 1,3 1, 3,9 (1) EPDK (1), İstanbul (Avrupa Yakası) fiyatlarıdır. () Gelir İdaresi Başkanlığı, Özel tüketim vergisi tutarları ve oranları, (I) sayılı liste, (A) cetveli. İzleyen bölümde petrol fiyatlarındaki gelişmelerin akaryakıt, ithalat ve tüketici fiyatlarına hangi ölçüde yansıdığı vektör özgecikmeli (VAR) modeller üzerinden analiz edilmeye çalışılmaktadır. (i) Yurt İçi Akaryakıt Fiyatlarına Geçişkenlik Petrol fiyatlarındaki değişimlerin yurt içi akaryakıt fiyatlarında yüzde kaçlık bir değişime neden olacağını (geçişkenlik etkisi) tahmin etmek üzere Ocak-1 Eylül dönemini kapsayan aylık bazda bir VAR modeli oluşturulmuştur. Bu model; Cholesky sıralamasıyla risk primi (EMBI+ Türkiye), döviz kuru sepeti (,*ABD Doları+,*Euro), Brent tipi ham petrolün varil fiyatı (ABD doları bazında), çıktı açığı ve akaryakıt fiyat endeksi 7 değişkenlerinden oluşmaktadır. Akaryakıt ürünleri üzerindeki maktu ÖTV tutarları zaman içerisinde değişebilmektedir. Buradan hareketle, petrol fiyatının akaryakıt fiyatlarına geçişini tanımlamak için tüketici fiyat endeksindeki ağırlıkları yardımıyla akaryakıt ürünleri için bir maktu ÖTV tutarı serisi hesaplanmıştır. Bu akaryakıt maktu ÖTV tutarı değişkeni modele dışsal bir değişken olarak eklenmiştir. Bu modelden elde edilen etki tepki analizi sonuçları yüzde 1 luk Brent tipi petrol fiyat değişimine göre standart hale getirilmiştir. Buna göre, uluslararası Brent tipi petrol fiyatındaki yüzde 1 luk bir değişim, akaryakıt fiyatlarında ilk ay sonunda yüzde,, 1 ay sonunda yüzde 3, ayın sonunda ise yüzde 3,3 oranında değişime neden olmaktadır. Beklendiği üzere geçişkenliğin büyük bölümü ilk ayda tamamlanmaktadır. (ii) Tüketici Fiyatlarına Geçişkenlik Petrol fiyatlarındaki değişimlerin tüketici enflasyonu üzerindeki doğrudan birincil etkileri akaryakıt, tüpgaz gibi tüketici enerji fiyatları üzerinden olup, bu etkiler hızlı bir biçimde gerçekleşmektedir. Diğer taraftan petrol fiyatlarının doğalgaz, elektrik gibi diğer enerji fiyatlarına yansıması gecikmeli olarak ortaya çıkmaktadır. Türkiye ye ilişkin risk primi göstergesi döviz kuru şoklarını tanımlayabilmek amacıyla modele eklenmiştir. Çıktı açığı değişkeni üç aylık GSYH üzerinden HP filtresi ile hesaplanmış, daha sonra çeyreklik çıktı açığı serisi Fernandez (191) yöntemi kullanılarak aylık hale getirilmiştir. Aylık frekansa getirirken referans seri olarak mevsimsel etkilerden arındırılmış aylık sanayi üretimi verisi kullanılmıştır. GSYH ye ait son verinin 1 yılı üçüncü çeyrek olması nedeniyle, modellerin tahmininde ilgili yılın Eylül ayına kadar olan veriler kullanılmıştır. 7 Tüketici fiyat endeksinde yer alan akaryakıt fiyat endeksi olup; benzin, motorin ve LPG fiyatlarından oluşmaktadır. Modellerde çıktı açığı seviye olarak alınırken, diğer değişkenlerin aylık ortalama değerlerinin yüzde değişimi kullanılmıştır. Bu model için gecikme uzunluğu seçme ölçütleri ve içsel bağıntı sorunu göz önüne alınarak gecikme sayısı olarak belirlenmiştir. 3 Enflasyon Raporu 1-I

35 Dolaylı etkiler ise petrol fiyatlarındaki değişimlerin üretim maliyetleri üzerinden tüketici fiyatlarında oluşturduğu etkiler olarak tanımlanmakta olup, bu etkilerin ortaya çıkması da zaman almaktadır. Akaryakıt fiyatlarındaki düşüşlerin şehir içi ulaşım, kargo, havacılık gibi ulaştırma hizmetlerine yansıması bu duruma örnek olarak verilebilir. Ayrıca, ithalat fiyatları üzerinden de bir kanal çalışabilmektedir (ECB, 1). İthalat ürünleri yurt içi üretime girdi teşkil etmekte ve nihai tüketim mallarını doğrudan etkilemektedir. Bu çerçevede, petrol fiyat değişimlerinin ticaret ortaklarının çıktı fiyatlarını etkilemesi kanalıyla da dolaylı olarak yurt içi enflasyonu etkileyebilmesi söz konusudur. Bu çerçevede, petrol fiyatlarının hem doğrudan hem dolaylı olarak tüketici fiyatlarında ne kadarlık bir değişime neden olacağını tahmin etmek üzere yukarıda sunulan VAR modeli genişletilmiştir. Bu model Cholesky sıralamasıyla; risk primi (EMBI+ Türkiye), döviz kuru sepeti (,*ABD Doları+,*Euro), Brent tipi ham petrolün varil fiyatı (ABD doları bazında), ithalat fiyatları (ABD doları bazında), çıktı açığı, yurt içi üretici fiyat endeksi ve tüketici fiyat endeksi 9 değişkenlerinden oluşmaktadır. Ayrıca benzer şekilde akaryakıt ürünleri maktu ÖTV tutarı değişkeni modele dışsal bir değişken olarak eklenmiştir. 1 Modelden elde edilen etki tepki analizi sonuçlarına göre, uluslararası Brent tipi petrol fiyatındaki yüzde 1 luk bir değişim sırasıyla ilk 1 ve ay sonunda ithalat fiyatlarında yüzde 3, ve 3,; tüketici fiyatlarında ise yüzde,1 ve,9 oranlarında değişime neden olmaktadır (Grafik 3 ve ). 11 Petrol fiyatlarının ithalat fiyatlarına geçişkenliği büyük ölçüde ilk 3 çeyrekte gerçekleşmektedir. Bulgular tüketici fiyatlarına olan geçiş etkisinin yaklaşık yarısının ilk dört ay içerisinde gerçekleştiğine işaret etmektedir. Geçişkenliğin önemli kısmı (yüzde i) bir yılda olmakta, etkinin tamamlanması ise bir buçuk yılı bulmaktadır. Grafik 3. Yüzde 1 luk Petrol Fiyat Değişiminin ABD Doları cinsinden İthalat Fiyatlarına Etkisi (Yüzde) Grafik. Yüzde 1 luk Petrol Fiyat Değişiminin Tüketici Fiyatlarına Etkisi (Yüzde,,7 3,, 3,,, 1, 1,,,,,3,,1, Aylar, Aylar Temmuz-Aralık döneminde Brent tipi ham petrol fiyatı ABD doları bazında yaklaşık yüzde oranında gerilerken bu düşüşün anılan dönemde tüketici enflasyonuna akaryakıt ve tüpgaz fiyatları kaynaklı doğrudan etkisi (Türk lirasındaki değer kaybı olası etkiyi bir miktar sınırlasa da) -,7 puan civarında olmuştur. Ulaştırma hizmetleri fiyatlarında son iki ayda kaydedilen düşüşler de dikkate alındığında bu etki -,1 puana yükselmektedir. Yukarıda tüketici fiyatları için sunulan VAR modelinin, 1 yılsonu için dinamik geçişkenlik öngörüsü ise -,9 puan civarındadır. Petrol fiyatlarındaki düşüşlerin akaryakıt ile ilişkili diğer hizmet kalemleri üzerindeki düşüş yönlü etkileri ile birlikte değerlendirildiğinde, modelin kısa vadeli öngörülerinin gerçekleşmelerle uyumlu olduğu söylenebilir. 9 Tüketici fiyat endeksi tanımı olarak mevsimsel etkilerden arındırılmış işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün dışı tüketici fiyat endeksi (İGTD- TÜFE) kullanılmıştır. Yapılan analizlerde petrol fiyatlarının işlenmemiş gıda, alkollü içecekler ve tütün gruplarına istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi bulunamamıştır. Bu nedenle, tüketici fiyat endeksine dair geçişkenlik tahminleri, ilgili dönemde İGTD-TÜFE ye olan tepki değerleri, İGTD-TÜFE fiyat endeksinin tüketici sepetindeki ortalama ağırlığıyla çarpılarak hesaplanmıştır. 1 Gecikme uzunluğu seçme ölçütleri ve içsel bağıntı sorunu göz önüne alınarak gecikme sayısı 3 olarak belirlenmiştir. 11 Örneklem başlangıcı olarak sonrası dönem alındığında, model tahminleri tüketici fiyatları için daha yüksek bir geçiş etkisine işaret etmektedir. Enflasyon Raporu 1-I 33

36 Petrol fiyatlarındaki düşüşlerin 1 yılına dair etkileri değerlendirilirken göz önünde bulundurulması gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Yukarıda sunulan model tahminleri petrol fiyatlarındaki iniş ve çıkışların tesirini benzer şekilde değerlendirmekte olup ortalama etkileri yansıtmaktadır. Petrol fiyat düşüşlerinin kısa süre içerisinde ve sert bir biçimde gerçekleştiği durumlarda, tüketici enflasyonu üzerindeki etki model öngörülerine kıyasla daha yüksek olabilir. Ancak, fiyat düşüşlerinin tüketici enflasyonu üzerindeki dolaylı etkilerinde önemli bir paya sahip olan doğalgaz ve dolayısıyla elektrik fiyatlarının nasıl bir seyir izleyeceği belirsizliğini korumaktadır. Doğalgaz ve elektrik fiyatlarına yansımanın olmayacağı ya da sınırlı kalabileceği bir varsayım altında, petrol fiyat düşüşlerinin 1 yılına dair etkileri VAR modelinin ima ettiği öngörülere kıyasla düşük olacağı not edilmelidir. Kaynakça Akçelik, F. ve Öğünç, F. (1), Pass-Through of Crude Oil Prices at Different Stages in Turkey, TCMB devam eden çalışma. ECB Monthly Bulletin (December, 1), Indirect Effects of Oil Price Developments on Euro Area Inflation, Box III. Fernández, R. B. (191), A Methodological Note on the Estimation of Time Series, The Review of Economics and Statistics, Vol. 3, pp. 71-7, No: 3. EPDK (1), Petrol Piyasası Fiyatlandırma Raporu, Kasım 1. 3 Enflasyon Raporu 1-I

37 Kutu 3. Uluslararası Hububat Fiyatlarının Yurt İçi Fiyatlara Yansıması 1 yılı temelde gıda fiyatları kaynaklı enflasyonun yüksek seyrettiği bir yıl olmuştur. Aynı dönemde, uluslararası gıda fiyatlarının ılımlı seyrettiği gözlenmiştir (Grafik 1). Bu bağlamda, yurtiçi fiyatların uluslararası fiyatlardan etkilenip etkilenmeyeceği ve olası dış ticaret tedbirlerine dair sorular gündeme gelmiştir. Bu çalışmada, gıda fiyatlarının artışına önemli katkı veren hububat ile ilişkili tüketici fiyatlarının uluslararası fiyatlardan ne kadar etkilendiği ele alınmıştır (Grafik ). 1 Grafik 1. Uluslararası ve Yurt içi Gıda Fiyatları* (Yıllık Yüzde Değişim) Grafik. Uluslararası ve Yurt içi Buğday Fiyatları* (Mart 11=1) FAO Gıda Fiyat Endeksi (TL) IGC Buğday Fiyatları (TL) Yurt içi Gıda Fiyatları** (sağ eksen) 1 Buğday Üretici Fiyatları 1 13 Ekmek Tahıllar (TÜFE) *FAO gıda fiyat endeksi TL cinsinden kullanılmıştır. **TÜFE altında yer alan taze meyve sebze dışı gıda. Kaynak: TÜİK, TCMB, FAO. *IGC buğday fiyat endeksi aylık ortalama olup,tl cinsinden kullanılmıştır. Kaynak: TÜİK, TCMB, IGC (Uluslararası Hububat Konseyi). Çalışmada Ocak 3-Eylül 1 tarihleri arasında aylık olarak hububat fiyatlarından etkilenen tüketici fiyatları, buğday üretici fiyatı ve uluslararası hububat fiyatları ile Türkiye geneli yağış endeksi ve mazot tüketici fiyatı kullanılmıştır. COICOP -basamaklı Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) alt grupları ağırlıkları kullanılarak buğday fiyatlarından etkilenen tüketici fiyat endeksi, hububat fiyatlarından doğrudan etkilenen tüketici fiyat endeksi (Hububat-1) ve hububat fiyatlarından doğrudan veya dolaylı etkilenen tüketici fiyat endeksi (Hububat-) oluşturulmuştur. Bu endekslerin hangi maddelerden oluştuğu Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1: Oluşturulan Tüketici Fiyat Endeksleri Oluşturulan Fiyat Endeksi Buğday fiyatlarından etkilenen tüketici fiyat endeksi Doğrudan hububat fiyatlarından etkilenen tüketici fiyat endeksi (Hububat-1) Doğrudan veya dolaylı olarak hububat fiyatlarından etkilenen tüketici fiyat endeksi (Hububat-) Kapsamı Normal ekmek, belediye ekmeği, bebek ve sade bisküvi, çubuk kraker, gofret, pasta, kek, baklava, yufka ve şehriye Buğday fiyatlarından etkilenen tüketici fiyat endeksi, teneke ve şişe bira, baldo ve ithal pirinç, mısır gevreği ve tavuk etleri, kırmızı ve yeşil mercimek Hububat-1 ile pirinç pilavı, tavuk şiş, döner, poğaça, simit, bira vb. yiyecek ve içecek hizmetleri Tüketici Sepetindeki Güncel Ağırlığı (1) Yüzde,, 1,31 1 Bu kutuda yer alan bulgular Akçelik ve Tuğer (1) çalışmasına dayanmaktadır. Enflasyon Raporu 1-I 3

38 Uluslararası fiyatlarla ulusal fiyatlar arasında uzun dönemli ilişki olup olmadığı satın alma gücü paritesi teorik çerçevesinde değerlendirilmiştir. Mutlak satın alma gücü paritesinin dayandığı tek fiyat kanunu (law of one price) teorisine göre doğal veya devlet kaynaklı dış ticaret bariyerleri olmadığı sürece, herhangi bir ürün her yerde aynı fiyat üzerinden satılması beklenir (Obstfeld ve Rogoff, 199). Buna göre logaritmik uluslararası TL emtia fiyatları TL cinsinden değeri y t (logaritmik nominal ABD Doları/TL kuru ile logaritmik uluslararası fiyatın toplamı) ile logaritmik tüketici fiyatları x t arasında aşağıdaki gibi istatistiki bir ilişki olması beklenir. y TL t = α + α 1 x t + ε t (1) Mutlak satın alma gücü paritesine göre, (1) numaralı denklemde, yer alan y TL t serisi ile x t serisi aynı sayıda birim köke sahip olması durumunda iki seri arasında eş bütünleşim (cointegration) olması beklenir. Ayrıca, eş bütünleşim katsayısının, α 1, 1 e yakınsaması beklenir. Söz konusu teorinin, istatistiki olarak üç ana ürün grubunda (buğday, hububat1 ve hububat) desteklenip desteklenmediği öncelikle birim kök sınamaları ile test edilmiştir. Serilerin kendisinde ve birinci değişimleri ile oluşan yeni serilerdeki birim kök sınamaları sonucunda serilerin I(1) olduğu sonucu ortaya çıkması durumunda serilerin uzun vadede ilişkili olup olmadıkları araştırılmıştır. Eş bütünleşim testleri, hem tek denklemli Engle ve Granger(197) hem de iki değişkenli VAR modeli çerçevesinde Johansen (19) yöntemleriyle yapılmıştır. Buğday, hububat1, hububat ve uluslararası hububat fiyatlarının TL cinsinden ifade edildiği seriler için, serinin birinci değişiminde birim kök vardır boş hipotezinin hepsi için reddedildiği görülmektedir. İkinci olarak serilerin seviyelerinde birim kök olup olmadığının sınandığı hipotez sonuçlarına göre, uluslararası emtia fiyatlarının TL cinsinden ifade edildiği serilerde ve ulusal fiyatları endeksi serilerinde birim kök vardır boş hipotezi yüzde 1 düzeyinde reddedilmemiştir. Buğday, Hububat-1 ve Hububat- serilerinin TL cinsinden uluslarası fiyatları ve ulusal üretici veya tüketici fiyat endekslerinin bir tane birim köke sahip olduğu bulgulandıktan sonra seriler arası Engle-Granger eş bütünleşim olup olmadığı hipotez sonuçları Tablo de verilmiştir. Bunun için her bir değişken grubu için bağımlı değişken belirlenip tahmin hatalarında birim kök olup olmadığı Engle-Granger yöntemiyle sınanmıştır. 13 Buna göre, tahmin edilen her modelin hata terimlerinde birim kök vardır boş hipotezi yüzde 1 düzeyinde reddedilmemiştir. Dolayısıyla, uluslararası fiyatlarla yurt içi fiyatlar arasında uzun vadeli bir ilişki olmadığı bulunmuştur. Tablo. Engle-Granger Eş Bütünleşim Testi Sonuçları Denklem Bağımlı Değişken 1 Log(U. Buğday-TL) Log(Buğday-ÜFE) Log(Buğday-ÜFE) Log(U. Buğday-TL) Log(Hububat1-TÜFE) Log(U. Hububat-TL) Log(U. Hububat-TL) Log(Hububat1-TÜFE) 3 Log(Hububat-TÜFE) Log(U. Hububat-TL) Log(U. Hububat-TL) Log(Hububat-TÜFE) Kriter Gecikme Değeri P-değeri (EG tau istatistiği) AIC,19,1 AIC,3, AIC 1,719,133 AIC,3,9 AIC 1,173, AIC 1,3,113 P-değeri (EG z-istatistiği) 13 Birim kök sınamalarında kullanılan gecikme değerleri Akaike Enformasyon Kriterine (AIC) göre belirlenmiştir. Hipotez sonucu belli olduktan sonra bağımlı değişken değiştirilip süreç tekrarlanmıştır. 3 Enflasyon Raporu 1-I

39 Ayrıca Johansen (19) yöntemiyle tahmin edilen VAR() modellerinde eş bütünleşim (cointegration) testi uygulanmış, tahmin edilen her model eş bütün vektör bulunamamıştır. Böylelikle hem Engle ve Granger hem de Johansen yöntemlerine göre ilgili fiyat endeksleri arasında uzun vadeli eş bütünleşim ilişkisi olmadığı bulunmuştur. Uluslararası buğday fiyatlarındaki değişimlerin yurt içi tüketici fiyatlarına yansıma derecesini tahmin etmek üzere aylık bazda bir VAR modeli oluşturulmuştur. Bu model; Cholesky sıralamasıyla uluslararası buğday fiyatları, buğday üretici fiyatı ve buğdaydan etkilenen tüketici fiyat endeksi değişkenlerinden oluşmaktadır. 1 Yurt içi gıda fiyatları ulaşım maliyetleri ve iklim koşullarından etkilenmektedir. Bu nedenle, ulaşım maliyetlerini kontrol etmek için motorin tüketici fiyatının ve iklim koşullarını kontrol etmek için Türkiye geneli yağış endeksinin gecikmeli değerleri modele dışsal bir değişken olarak eklenmiştir. 1 Bu VAR modeli, Ocak 3- Aralık 9, Ocak 1-Eylül 1 ve Ocak 3-Eylül 1 dönemleri için çalıştırılmıştır. 1 Bu modellerden elde edilen etki tepki analizi sonuçları yüzde 1 luk uluslararası buğday fiyat değişimine göre standart hale getirilmiştir. Buna göre, uluslararası buğday fiyatındaki yüzde 1 luk bir değişim, tüketici fiyatlarında ilk yılın sonunda Ocak 3-Eylül 1 dönemi için yüzde, değişime neden olurken bu oran Ocak 3-Aralık 9 dönemi için yüzde,91, Ocak 1-Eylül 1 dönemi için yüzde,7 dir. 17 Geçişkenliğin büyük bölümü ilk 1, yılda tamamlanmaktadır (Grafik 3). Yukarıda yer alan VAR model etki tepki analizleri uluslararası hububat fiyatları ile doğrudan etkilediği tüketici fiyatları ile doğrudan veya dolaylı olarak etkilediği tüketici fiyatları için tekrarlanmıştır. Buna göre, uluslararası hububat fiyatlarındaki yüzde 1 luk bir değişim, tüketici fiyatlarında doğrudan veya dolaylı olarak ilk yılın sonunda Ocak 3-Eylül 1 dönemi için yüzde, değişime neden olurken bu oran Ocak 3-Aralık 9 dönemi için yüzde,11 e yükselirken Ocak 1-Eylül 1 dönemi için yüzde, ye gerilemektedir (Grafik ). Grafik 3. Yüzde 1 luk Uluslararası Buğday Fiyatı Değişiminin Tüketici Fiyatlarına Etkisi (Yüzde),1,,,,, -, Ocak 3-Eylül 1 Ocak 3-Aralık 9 Ocak 1-Eylül 1 Grafik. Yüzde 1 luk Uluslararası Hububat Fiyatları Değişiminin Tüketici Fiyatlarına Doğrudan Etkisi (Yüzde),1,9,,7,,,,3,,1, Ocak 3-Eylül 1 Ocak 3-Aralık 9 Ocak 1-Eylül 1 1 Uluslararası buğday fiyatları TL cinsinden olup, mevsimsellikten arındırılmıştır. 1 Türkiye geneli aylık yağış endeksi Meteoroloji Genel Müdürlüğü nden edinilmiş, mevsimsellikten arındırılarak kullanılmıştır. 1 Gecikme uzunluğu seçme ölçütleri ve içsel bağıntı sorunu göz önüne alınarak gecikme sayısı olarak belirlenmiştir. 17 Tüketici fiyatlarına etki hesaplanırken tepki değerleri ilgili endeksin tüketici sepetindeki güncel ağırlığıyla çarpılarak hesaplanmıştır. Enflasyon Raporu 1-I 37

40 Grafik. Yüzde 1 luk Uluslararası Hububat Fiyatları Değişiminin Tüketici Fiyatlarına Toplam Etkisi (Yüzde),1 Ocak 3-Eylül 1 Ocak 3-Aralık 9 Ocak 1-Eylül 1,1,1,,,,, Sonuç olarak, uzun vadede uluslararası hububat fiyatlarıyla ilgili yurt içi tüketici fiyatları eş bütünleşik olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca, VAR model sonuçları son dönemde kısa vadeli ilişkinin de önemli oranda zayıfladığına işaret etmiştir. Buradan hareketle, son dönemdeki hububat fiyatları kaynaklı fiyat artışlarının temelde yurtiçi arz ve talep koşullarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Kaynakça Akçelik F. ve Tuğer B. (1), Uluslararası Hububat Fiyatlarının Yurt İçi Fiyatlara Yansıması, TCMB devam eden çalışma Engle, R. ve Granger, C. (197), Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing, Econometrica,,, sayfa 1-7 Johansen, S. (19), Statistical Analysis of Cointegration Vectors, Journal Of Economic Dynamics And Control, 1, /3, 31- Obstfeld, M. ve Rogoff, K. (199) Foundations of International Macroeconomics, The MIT Press. 3 Enflasyon Raporu 1-I

41 Kutu Yılı Tüketici Enflasyonunda Baz Etkilerinin Rolü 1 yılı genelinde yıllık enflasyon gıda, hizmet ve temel mal fiyatlarına bağlı olarak belirsizlik aralığı üst bandının üzerinde seyretmiştir. Hizmet grubu yıllık enflasyonu maliyet yönlü baskılar ve enflasyon beklentileri kanalıyla yılın ilk üç çeyreğinde yükselirken petrol fiyatlarındaki düşüşün de etkisiyle yılın son iki ayında gerilemiştir. 1 yılının ilk çeyreğinde, para politikalarına dair küresel belirsizliklerin sürmesine ve yurt içi belirsizliklere bağlı olarak Türk lirasında gözlenen değer kaybı yılın ilk yarısında temel mal enflasyonunun yükselmesine sebep olmuştur. Yılın ikinci çeyreğinde Fed in düşük faiz politikasını orta vadede sürdüreceğini açıklaması ve uzun vadeli faiz beklentilerini düşürmesine ek olarak ECB nin politika faiz oranlarını indirmesi ve yeni bir nicel genişleme programını duyurması küresel likidite koşullarını iyileştirici yönde etki yapmış, aynı dönemde yurt içi belirsizliklerin de azalmasıyla finansal koşullarda iyileşme gözlenmiştir. Bu gelişmelerin yanında, yılın başında alınan makroihtiyati tedbirlerin ve para politikasındaki sıkı duruşun etkisiyle, kur değişimlerinin temel mal üzerindeki olumsuz etkileri azalmaya başlamış, ılımlı seyreden yurt içi talebin de katkısıyla yılın ikinci yarısında temel mal grubu yıllık enflasyonu gerilemiştir. Bu çerçevede, yıl genelinde yüksek seyreden çekirdek enflasyon göstergeleri, yılın ikinci yarısında aşağı yönlü bir seyir izlemiştir. Bu kutunun amacı, TÜFE alt gruplarında 1 yılında görülen değişimlerin baz etkileri kanalıyla 1 yılı yıllık tüketici enflasyonunun seyrine yansımalarını göstermektedir. Baz etkisi, bir endekste belli bir ayda görülen aylık değişimin o aya ait normal aylık değişimden sapması halinde, 1 ay sonraki yıllık enflasyon üzerinde ortaya çıkmaktadır. 1 Dolayısıyla, yıllık enflasyondaki değişimin değerlendirilmesinde aylık cari fiyat gelişmelerine ek olarak baz etkisinin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Grafik 1 TÜFE alt kalemlerindeki baz etkilerinin 1 yılı yıllık tüketici enflasyonundaki değişimlere beklenen katkılarını göstermektedir. 19 Buna göre, yıl genelinde en büyük katkı temel mal, enerji ve işlenmemiş gıda kaynaklı olarak gıda grubundaki baz etkilerinden gelecektir. Özellikle, temel mal grubundan gelen baz etkileri yıllın ilk yarısında belirgin olacaktır. 1 yılı Ocak ayında alkol-tütün, gıda ve temel mal grupları kaynaklı baz etkileri yıllık enflasyonu düşürücü yönde katkı yapacaktır. Ağustos ayına kadar baz etkilerinin çoğunlukla yıllık enflasyonu önceki aya kıyasla azaltıcı yönde olması beklenirken, yılın son beş ayında söz konusu etkilerin tersine döneceği tahmin edilmektedir. Kümülatif olarak bakıldığında, baz etkileri 1 yıl sonu tüketici enflasyonunun 1 yıl sonuna kıyasla, puan ile sınırlı bir miktarda azalmasına katkıda bulunacaktır (Grafik ). Yıl genelinde baz etkilerinin kümülatif katkıları gıda, temel mal ve hizmet gruplarında negatif, enerji grubunda ise pozitif olacaktır. Özellikle, Ağustos ayından itibaren kümülatif baz etkilerinin 1 Normal aylık değişim ilgili dönemdeki fiyat hareketlerinin genel eğilimini yansıtmaktadır. Ancak söz konusu tipik değişimin hesaplanmasında standart bir uygulama bulunmamaktadır. Bu analizde, normal değişim olarak alt kalemlerin -13 dönemindeki ilgili ay ortalama aylık enflasyonu kullanılmıştır. 19 Bu kutuda baz etkilerinin hesaplanmasında TÜFE alt kalemlerinin 1 yılı ağırlıkları ile Enflasyon Raporu 1-I, Kutu 7. deki yöntem kullanılmıştır. Baz etkilerinin yıllık enflasyondaki değişimlere katkısının büyüklüğü normal aylık değişimin hesaplanma yöntemine göre farklılık gösterebilmektedir. Toplam kümülatif katkının seyrinin ve yönünün kullanılan yöntemden bağımsız olması sebebiyle büyüklüğe kıyasla yıllık enflasyonunun değişimi hakkında daha bilgilendirici olduğu düşünülmektedir. Enflasyon Raporu 1-I 39

42 genel enflasyona negatif katkısındaki azalmada enerji grubu önemli rol oynayacaktır. Söz konusu etkilerin enerji grubunu dışlayan çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonunun değişimine katkısı ise daha belirgin olacaktır. Nitekim, kümülatif baz etkilerinin 1 yılı Aralık ayı itibarıyla bir önceki yıl sonuna kıyasla ÖKTG-H göstergesinin yıllık enflasyon oranını 3, ÖKTG-I göstergesinin yıllık enflasyon oranını ise, puan azaltıcı yönde katkıda bulunması beklenmektedir (Grafik ). Grafik 1. 1 Yılında Yıllık TÜFE Enflasyonundaki Aylık Değişimlere Alt Kalemlerdeki Baz Etkilerinin Beklenen Katkıları (Yüzde Puan) Altın Hizmet Enerji Gıda Alkol-Tütün Temel Mallar 1,,, -, -1, -1, Grafik. Baz Etkilerinin Tüketici ve Temel Enflasyon Göstergeleri Yıllık Enflasyonlarındaki Değişimlere Kümülatif Katkısı (Yüzde Puan), -, -1, -1, -, -, -3, -3, -, TÜFE H I Kaynak: TÜİK, TCMB. Kaynak: TÜİK, TCMB. Sonuç olarak, 1 yılında TÜFE alt kalemlerindeki baz etkileri yıllık enflasyonun seyrinde önemli olacaktır. Ancak, yıllık enflasyonu belirleyen diğer bir etkenin cari fiyat gelişmeleri olduğu, dolayısıyla baz etkilerinin 1 yılı enflasyon gerçekleşmelerinin tek belirleyicisi olmayacağı unutulmamalıdır. Özellikle, önümüzdeki dönemde döviz kuru ve petrol fiyatları gelişmeleri, hava koşulları ve toplam talep unsurlarının cari fiyatlar kanalıyla enflasyon üzerinde etkili olabileceği düşünülmektedir. Bununla birlikte, baz etkilerinin yıllık tüketici enflasyonundaki değişimlere katkısının anlaşılması enflasyon eğiliminin doğru saptanması açısından önem taşımaktadır. Kaynakça Enflasyon Raporu 1-I, Kutu 7., 1 Yılı Tüketici Enflasyonu Üzerinde Baz Etkilerinin Rolü. Enflasyon Raporu 1-I

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2015-16. 3 Mart 2015. Toplantı Tarihi: 24 Şubat 2015

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2015-16. 3 Mart 2015. Toplantı Tarihi: 24 Şubat 2015 Sayı: 2015-16 BASIN DUYURUSU 3 Mart 2015 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 24 Şubat 2015 Enflasyon Gelişmeleri 1. Ocak ayında tüketici fiyatları yüzde 1,10 oranında artmış ve yıllık

Detaylı

2015 Nisan Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı. Erdem BAŞÇI Başkan. 30 Nisan 2015 İstanbul

2015 Nisan Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı. Erdem BAŞÇI Başkan. 30 Nisan 2015 İstanbul 21 Nisan Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı Erdem BAŞÇI Başkan Nisan 21 İstanbul 21 Nisan Enflasyon Raporu: Ana Bölümler Genel Değerlendirme Uluslararası Ekonomik Gelişmeler Enflasyon Gelişmeleri

Detaylı

2016 Ocak Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı. Erdem BAŞÇI Başkan. 26 Ocak 2016 Ankara

2016 Ocak Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı. Erdem BAŞÇI Başkan. 26 Ocak 2016 Ankara 21 Ocak Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı Erdem BAŞÇI Başkan 2 Ocak 21 Ankara 21 Ocak Enflasyon Raporu: Ana Bölümler Genel Değerlendirme Uluslararası Ekonomik Gelişmeler Enflasyon Gelişmeleri Arz

Detaylı

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 23 Aralık 2015 Ankara

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 23 Aralık 2015 Ankara İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI 23 Aralık 2015 Ankara Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Sıkı para politikası duruşunun ve alınan makroihtiyati önlemlerin etkisiyle yıllık kredi büyüme

Detaylı

BASIN DUYURUSU 31 Aralık 2014

BASIN DUYURUSU 31 Aralık 2014 Sayı: 2014-78 BASIN DUYURUSU 31 Aralık 2014 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 24 Aralık 2014 Enflasyon Gelişmeleri 1. Kasım ayında tüketici fiyatları yüzde 0,18 oranında artmış, yıllık

Detaylı

BASIN DUYURUSU 30 Nisan 2015

BASIN DUYURUSU 30 Nisan 2015 Sayı: 2015-34 BASIN DUYURUSU 30 Nisan 2015 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 22 Nisan 2015 Enflasyon Gelişmeleri 1. Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 1,19 oranında artmış ve yıllık

Detaylı

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 24 Şubat 2016 Ankara

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 24 Şubat 2016 Ankara İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI 24 Şubat 2016 Ankara Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Dış ticaret hadlerindeki olumlu gelişmeler ve tüketici kredilerinin ılımlı seyri cari dengedeki iyileşmeyi

Detaylı

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2015-71. 1 Aralık 2015. Toplantı Tarihi: 24 Kasım 2015

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2015-71. 1 Aralık 2015. Toplantı Tarihi: 24 Kasım 2015 Sayı: 2015-71 BASIN DUYURUSU 1 Aralık 2015 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 24 Kasım 2015 Enflasyon Gelişmeleri 1. Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 1,55 oranında yükselmiş ve

Detaylı

7. Orta Vadeli Öngörüler

7. Orta Vadeli Öngörüler 7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para politikası görünümü önümüzdeki üç

Detaylı

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 25 Mayıs 2016 Ankara

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 25 Mayıs 2016 Ankara İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI 25 Mayıs 2016 Ankara Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Dış ticaret hadlerindeki olumlu gelişmeler ve tüketici kredilerinin ılımlı seyri cari dengedeki iyileşmeyi

Detaylı

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2015-65. 28 Ekim 2015. Toplantı Tarihi: 21 Ekim 2015

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2015-65. 28 Ekim 2015. Toplantı Tarihi: 21 Ekim 2015 Sayı: 2015-65 BASIN DUYURUSU 28 Ekim 2015 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 21 Ekim 2015 Enflasyon Gelişmeleri 1. Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,89 oranında artmış ve yıllık

Detaylı

7. Orta Vadeli Öngörüler

7. Orta Vadeli Öngörüler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para

Detaylı

BAKANLAR KURULU SUNUMU

BAKANLAR KURULU SUNUMU BAKANLAR KURULU SUNUMU Murat Çetinkaya Başkan 12 Aralık 2016 Ankara Sunum Planı Küresel Gelişmeler İktisadi Faaliyet Dış Denge Parasal ve Finansal Koşullar Enflasyon 2 Genel Değerlendirme Yılın üçüncü

Detaylı

PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Toplantı Tarihi: 17 Temmuz 2014

PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Toplantı Tarihi: 17 Temmuz 2014 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Enflasyon Gelişmeleri Toplantı Tarihi: 17 Temmuz 2014 1. Haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 0,31 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 9,16 ya gerilemiştir.

Detaylı

7. Orta Vadeli Öngörüler

7. Orta Vadeli Öngörüler 7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para politikası görünümü önümüzdeki üç

Detaylı

7. Orta Vadeli Öngörüler

7. Orta Vadeli Öngörüler 7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para politikası görünümü önümüzdeki üç

Detaylı

2016 Temmuz Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı. Murat ÇETİNKAYA Başkan. 26 Temmuz 2016 Ankara

2016 Temmuz Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı. Murat ÇETİNKAYA Başkan. 26 Temmuz 2016 Ankara 21 Temmuz Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı Murat ÇETİNKAYA Başkan 2 Temmuz 21 Ankara 21 Temmuz Enflasyon Raporu: Ana Bölümler Genel Değerlendirme Uluslararası Ekonomik Gelişmeler Enflasyon Gelişmeleri

Detaylı

2. Uluslararası Ekonomik Gelişmeler

2. Uluslararası Ekonomik Gelişmeler . Uluslararası Ekonomik Gelişmeler 1 yılının ikinci çeyreğinde küresel iktisadi faaliyet zayıf seyrini devam ettirmiş; söz konusu zayıf seyirde gelişmekte olan ülkelerin olumsuz büyüme performansı belirleyici

Detaylı

İDARE MERKEZİ ANKARA, 27 Ocak 2015

İDARE MERKEZİ ANKARA, 27 Ocak 2015 İDARE MERKEZİ ANKARA, 27 Ocak 2015 Cevaplarda şu işaretlerin tekrarını dileriz: B.02.2.TCM.0.00.00.00- Sayın Ali BABACAN BAŞBAKAN YARDIMCISI ANKARA Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (Merkez Bankası) Kanunu

Detaylı

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2015-76. 29 Aralık 2015. Toplantı Tarihi: 22 Aralık 2015

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2015-76. 29 Aralık 2015. Toplantı Tarihi: 22 Aralık 2015 Sayı: 2015-76 BASIN DUYURUSU 29 Aralık 2015 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 22 Aralık 2015 Enflasyon Gelişmeleri 1. Kasım ayında tüketici fiyatları yüzde 0,67 oranında artmış ve

Detaylı

7. Orta Vadeli Öngörüler

7. Orta Vadeli Öngörüler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para

Detaylı

Sayı: 2014 5 28 Ocak 2014 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Toplantı Tarihi: 21 Ocak 2014

Sayı: 2014 5 28 Ocak 2014 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Toplantı Tarihi: 21 Ocak 2014 Sayı: 2014 5 28 Ocak 2014 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 21 Ocak 2014 Enflasyon Gelişmeleri 1. Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 0,46 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde

Detaylı

2. Uluslararası Ekonomik Gelişmeler

2. Uluslararası Ekonomik Gelişmeler . Uluslararası Ekonomik Gelişmeler 1 yılının ilk çeyreğinde küresel iktisadi faaliyet zayıf seyrini sürdürmüş ve yıl sonuna ilişkin küresel büyüme tahminleri bir önceki Enflasyon Raporu dönemine göre aşağı

Detaylı

2. Uluslararası Ekonomik Gelişmeler

2. Uluslararası Ekonomik Gelişmeler . Uluslararası Ekonomik Gelişmeler 1 yılının ilk çeyreğinden itibaren yavaşlama eğilimine giren küresel iktisadi faaliyet, yılın geri kalanında da bu eğilimini devam ettirmiştir. Yılın geneline hakim olan

Detaylı

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2016-25. 31 Mayıs 2016. Toplantı Tarihi: 24 Mayıs 2016

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2016-25. 31 Mayıs 2016. Toplantı Tarihi: 24 Mayıs 2016 Sayı: 2016-25 BASIN DUYURUSU 31 Mayıs 2016 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 24 Mayıs 2016 Enflasyon Gelişmeleri 1. Nisan ayında tüketici fiyatları yüzde 0,78 oranında artmış ve yıllık

Detaylı

TÜRKİYE BANKALAR BİRLİĞİ SUNUMU

TÜRKİYE BANKALAR BİRLİĞİ SUNUMU TÜRKİYE BANKALAR BİRLİĞİ SUNUMU Murat Çetinkaya Başkan 17 Temmuz 2017 Ankara Sunum Planı Küresel Koşullar İktisadi Faaliyet Dış Denge Enflasyon Para Politikası ve Finansal Koşullar 2 Küresel Koşullar 3

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ NDE GÜNCEL EĞİLİMLER VE GENEL GÖRÜNÜM

TÜRKİYE EKONOMİSİ NDE GÜNCEL EĞİLİMLER VE GENEL GÖRÜNÜM TÜRKİYE EKONOMİSİ NDE GÜNCEL EĞİLİMLER VE GENEL GÖRÜNÜM 8 Eylül 216 Sunum Akışı I. İktisadi Faaliyet II. Dış Denge III. Enflasyon IV. Parasal ve Finansal Koşullar V. Genel Görünüm 2 İKTİSADİ FAALİYET 3

Detaylı

2015 Yılında Para ve Kur Politikası. Erdem BAŞÇI Başkan. 10 Aralık 2014 Ankara

2015 Yılında Para ve Kur Politikası. Erdem BAŞÇI Başkan. 10 Aralık 2014 Ankara 2015 Yılında Para ve Kur Politikası Erdem BAŞÇI Başkan 10 Aralık 2014 Ankara Temel Amaç: Fiyat İstikrarı 2017 yılı enflasyon hedefi Hükümet ile varılan mutabakatla uyumlu olarak yüzde 5 seviyesinde belirlenmiştir.

Detaylı

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU SUNUMU

PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU SUNUMU PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU SUNUMU Murat Çetinkaya Başkan 10 Nisan 2018 Ankara Sunum Planı Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Fiyat İstikrarı Stratejisi Genel Değerlendirme 2 I. Makroekonomik Görünüm

Detaylı

II. Ulusal Ekonomik Görünüm 2

II. Ulusal Ekonomik Görünüm 2 II. Ulusal Ekonomik Görünüm 2 3 yılının ikinci çeyreğinde iktisadi faaliyet yılın ilk çeyreğine kıyasla daha olumlu bir görünüm sergilemiştir. İç tüketimdeki canlanma ve altın ticaretindeki baz etkisi

Detaylı

PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ

PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Sayı: 2014-75 BASIN DUYURUSU 31Ekim 2014 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 23 Ekim 2014 Enflasyon Gelişmeleri 1. Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,14 oranında artmış ve yıllık

Detaylı

BASIN DUYURUSU 2 Ekim 2014

BASIN DUYURUSU 2 Ekim 2014 Sayı: 2014-68 BASIN DUYURUSU 2 Ekim 2014 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 25 Eylül 2014 Enflasyon Gelişmeleri 1. Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 0,09 oranında artmış ve yıllık

Detaylı

BASIN DUYURUSU 1 Ekim 2015

BASIN DUYURUSU 1 Ekim 2015 Sayı: 2015-61 BASIN DUYURUSU 1 Ekim 2015 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 22 Eylül 2015 Enflasyon Gelişmeleri 1. Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 0,40 oranında artmış ve yıllık

Detaylı

1. Genel Değerlendirme

1. Genel Değerlendirme 113 413 713 13 114 414 714 14 11 41 71 1 11 41 71 1 11 31 1 71 91 111 11 31 1 71 91 1. Genel Değerlendirme 1 yılının üçüncü çeyreğinde, gelişmiş ülkelerin para politikalarına dair gelişmeler küresel piyasalarda

Detaylı

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: Eylül Toplantı Tarihi: 14 Eylül 2017

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: Eylül Toplantı Tarihi: 14 Eylül 2017 Sayı: 2017-38 BASIN DUYURUSU 21 Eylül 2017 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 14 Eylül 2017 Enflasyon Gelişmeleri 1. Ağustos ayında tüketici fiyatları yüzde 0,52 oranında artmış ve

Detaylı

1. Genel Değerlendirme

1. Genel Değerlendirme 7 113 13 713 13 11 1 71 1 113 13 313 13 13 13 713 13 913 13 1113 11 1 31 1 1 1 71 1 91 1 1. Genel Değerlendirme 1 yılının üçüncü çeyreğinde, gelişmiş ülkelerin para politikalarına dair belirsizliklerin

Detaylı

7. Orta Vadeli Öngörüler

7. Orta Vadeli Öngörüler 7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para politikası görünümü önümüzdeki üç

Detaylı

24 Haziran 2016 Ankara

24 Haziran 2016 Ankara 24 Haziran 216 Ankara Sunum Planı I. İktisadi Görünüm II. Yapısal Konular III. Genel Değerlendirme 2 İKTİSADİ GÖRÜNÜM 3 3.15 6.15 9.15 12.15 3.16 İktisadi Faaliyet Büyümeye Katkılar (Harcama Yönünden,

Detaylı

7. Orta Vadeli Öngörüler

7. Orta Vadeli Öngörüler Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para

Detaylı

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 23 Eylül 2015 Ankara

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 23 Eylül 2015 Ankara İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI 23 Eylül 2015 Ankara Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Yılın ilk yarısında iç talep büyümeye ılımlı katkı verirken dış talep zayıf seyretmiştir. Yılın ikinci

Detaylı

AB Krizi ve TCMB Para Politikası

AB Krizi ve TCMB Para Politikası AB Krizi ve TCMB Para Politikası Erdem Başçı Başkan 28 Haziran 2012 Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara Sunum Planı I. Küresel Ekonomik Gelişmeler II. Yeni Politika Çerçevesi III. Dengelenme IV. Büyüme

Detaylı

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: Ocak Toplantı Tarihi: 24 Ocak 2017

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: Ocak Toplantı Tarihi: 24 Ocak 2017 Sayı: 2017-07 BASIN DUYURUSU 31 Ocak 2017 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 24 Ocak 2017 Enflasyon Gelişmeleri 1. Aralık ayında tüketici fiyatları yüzde 1,64 oranında artmış ve yıllık

Detaylı

Temel Ekonomik Gelişmeler

Temel Ekonomik Gelişmeler Temel Ekonomik Gelişmeler 6 Temmuz 21 Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Günlük veriler her Perşembe günü (resmi tatil olması durumunda bir önceki iş günü); diğer veriler ise verinin açıklandığı

Detaylı

Sayı: 2010 27 31 Mayıs 2010. PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 18 Mayıs 2010

Sayı: 2010 27 31 Mayıs 2010. PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 18 Mayıs 2010 Sayı: 2010 27 31 Mayıs 2010 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 18 Mayıs 2010 Enflasyon Gelişmeleri 1. Nisan ayında tüketici fiyat endeksi yüzde 0,60 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon

Detaylı

3.1. Temel Enflasyon Görünümü 22 3.2. Gıda, Enerji ve Alkol-Tütün Fiyatları 27 3.3. Yurt İçi Üretici Fiyatları 29 3.4.

3.1. Temel Enflasyon Görünümü 22 3.2. Gıda, Enerji ve Alkol-Tütün Fiyatları 27 3.3. Yurt İçi Üretici Fiyatları 29 3.4. İçindekiler 1. GENEL DEĞERLENDİRME 1 1.1. Para Politikası Uygulamaları ve Finansal Koşullar 1.. Makroekonomik Gelişmeler ve Temel Varsayımlar 1.3. Enflasyon ve Para Politikası Görünümü 1.. Riskler ve Para

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 28 Aralık 2015, Sayı: 41. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 28 Aralık 2015, Sayı: 41. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 41 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1 DenizBank

Detaylı

Enflasyon Gelişmeleri ve Para Politikası

Enflasyon Gelişmeleri ve Para Politikası 2007-I 2008-I Enflasyon Gelişmeleri ve Para Politikası Gülbin Şahinbeyoğlu Şubat 2008 Sunuş Planı 2007 Yılının Değerlendirmesi Para Politikası Tepkisi ve Sonuçları Enflasyon ve Para Politikasının Görünümü

Detaylı

1. Genel Değerlendirme

1. Genel Değerlendirme 1 1 113 13 13 13 11 1 1 1 11 1 1 1 1 113 13 13 13 11 1 1 1 11 1 1 1. Genel Değerlendirme 1 yılının ikinci çeyreğinde küresel finans piyasalarındaki oynaklık devam etmiştir. Küresel para politikalarındaki

Detaylı

İDARE MERKEZİ ANKARA, 28 Ocak 2014

İDARE MERKEZİ ANKARA, 28 Ocak 2014 İDARE MERKEZİ ANKARA, 28 Ocak 2014 Cevaplarda şu işaretlerin tekrarını dileriz: B.02.2.TCM.0.00.00.00- Sayın Ali BABACAN BAŞBAKAN YARDIMCISI ANKARA Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (Merkez Bankası) Kanunu

Detaylı

PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 22 Ekim 2008

PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 22 Ekim 2008 Sayı: 2008-55 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 22 Ekim 2008 31 Ekim 2008 Enflasyon Gelişmeleri 1. Eylül ayında tüketici fiyat endeksi yüzde 0,45 oranında artmış ve yıllık enflasyon

Detaylı

3.1. Temel Enflasyon Görünümü 22 3.2. Gıda, Enerji ve Alkol-Tütün Fiyatları 26 3.3. Yurt İçi Üretici Fiyatları 28 3.4.

3.1. Temel Enflasyon Görünümü 22 3.2. Gıda, Enerji ve Alkol-Tütün Fiyatları 26 3.3. Yurt İçi Üretici Fiyatları 28 3.4. 1-III İçindekiler 1. GENEL DEĞERLENDİRME 1 1.1. Para Politikası Uygulamaları ve Finansal Koşullar 1.. Makroekonomik Gelişmeler ve Temel Varsayımlar 1.3. Enflasyon ve Para Politikası Görünümü 1 1.. Riskler

Detaylı

7. Orta Vadeli Öngörüler

7. Orta Vadeli Öngörüler 7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para politikası görünümü önümüzdeki üç

Detaylı

İDARE MERKEZİ ANKARA, 26 Ocak Sayın Mehmet ŞİMŞEK BAŞBAKAN YARDIMCISI ANKARA

İDARE MERKEZİ ANKARA, 26 Ocak Sayın Mehmet ŞİMŞEK BAŞBAKAN YARDIMCISI ANKARA İDARE MERKEZİ ANKARA, 26 Ocak 2016 Cevaplarda şu işaretlerin tekrarını dileriz: B.02.2.TCM.0.00.00.00- Sayın Mehmet ŞİMŞEK BAŞBAKAN YARDIMCISI ANKARA Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (Merkez Bankası)

Detaylı

Temel Ekonomik Gelişmeler

Temel Ekonomik Gelişmeler Temel Ekonomik Gelişmeler 18 Aralık 21 Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Günlük veriler her Perşembe günü (resmi tatil olması durumunda bir önceki iş günü); diğer veriler ise verinin açıklandığı

Detaylı

EKONOMİK GÖRÜNÜM Bursa Ticaret ve Sanayi Odası

EKONOMİK GÖRÜNÜM Bursa Ticaret ve Sanayi Odası EKONOMİK GÖRÜNÜM Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Erdem Başçı Başkan 6 Ocak 212 Bursa Sunum Planı I. Küresel Gelişmeler II. Para Politikası III. Türkiye Ekonomisinde Son Gelişmeler 2 Sunum Planı I. Küresel

Detaylı

Temel Ekonomik Gelişmeler

Temel Ekonomik Gelişmeler Temel Ekonomik Gelişmeler 29 Eylül 217 Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Günlük veriler her Perşembe günü (resmi tatil olması durumunda bir önceki iş günü); diğer veriler ise verinin açıklandığı

Detaylı

3.1. Temel Enflasyon Görünümü 22 3.2. Gıda, Enerji ve Alkol-Tütün Fiyatları 26 3.3. Yurt İçi Üretici Fiyatları 28 3.4.

3.1. Temel Enflasyon Görünümü 22 3.2. Gıda, Enerji ve Alkol-Tütün Fiyatları 26 3.3. Yurt İçi Üretici Fiyatları 28 3.4. 1-IV İçindekiler 1. GENEL DEĞERLENDİRME 1 1.1. Para Politikası Uygulamaları ve Finansal Koşullar 1.. Makroekonomik Gelişmeler ve Temel Varsayımlar 1.. Enflasyon ve Para Politikası Görünümü 1.. Riskler

Detaylı

PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ

PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Sayı: 2009 43 28 Ağustos 2009 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 18 Ağustos 2009 Enflasyon Gelişmeleri 1. Temmuz ayında tüketici fiyat endeksi yüzde 0,25 oranında artmış ve yıllık enflasyon

Detaylı

Sayı: Haziran PARA POLĐTĐKASI KURULU TOPLANTI ÖZETĐ Toplantı Tarihi: 17 Haziran 2010

Sayı: Haziran PARA POLĐTĐKASI KURULU TOPLANTI ÖZETĐ Toplantı Tarihi: 17 Haziran 2010 Sayı: 2010-33 29 Haziran 2010 PARA POLĐTĐKASI KURULU TOPLANTI ÖZETĐ Toplantı Tarihi: 17 Haziran 2010 Enflasyon Gelişmeleri 1. Mayıs ayında fiyatlar yüzde 0,36 oranında gerilemiş ve yıllık enflasyon 1,09

Detaylı

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: Ekim Toplantı Tarihi: 20 Ekim 2016

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: Ekim Toplantı Tarihi: 20 Ekim 2016 Sayı: 2016-52 BASIN DUYURUSU 27 Ekim 2016 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 20 Ekim 2016 Enflasyon Gelişmeleri 1. Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,18 oranında artmış; yıllık

Detaylı

Sayı: 2011 42 28 Temmuz 2011. PARA POLĐTĐKASI KURULU TOPLANTI ÖZETĐ Toplantı Tarihi: 21 Temmuz 2011

Sayı: 2011 42 28 Temmuz 2011. PARA POLĐTĐKASI KURULU TOPLANTI ÖZETĐ Toplantı Tarihi: 21 Temmuz 2011 Sayı: 2011 42 28 Temmuz 2011 PARA POLĐTĐKASI KURULU TOPLANTI ÖZETĐ Toplantı Tarihi: 21 Temmuz 2011 Enflasyon Gelişmeleri 1. Haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 1,43 oranında azalmış ve yıllık enflasyon

Detaylı

Bakanlar Kurulu Sunumu

Bakanlar Kurulu Sunumu Bakanlar Kurulu Sunumu Erdem Başçı Başkan 24 Kasım 2014 Genel Değerlendirme Küresel talep zayıflarken iç talep büyümeye daha fazla katkı vermeye başlamıştır. Tüketici kredilerinin ılımlı seyri ve dış ticaret

Detaylı

7.36% 2.9% 17.9% 9.7% % Temmuz 18 Nisan 18 Temmuz 18 Ağustos 18

7.36% 2.9% 17.9% 9.7% % Temmuz 18 Nisan 18 Temmuz 18 Ağustos 18 ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 6.56 Altın (USD) 1,202 Ağustos 18 EUR/TRY 7.65 Petrol (Brent) 77.4 BİST - 100 92,723 Gösterge Faiz 24.5 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 7.36% 2.9% 17.9% 9.7%

Detaylı

HAFTALIK RAPOR 17 Eylül 2018

HAFTALIK RAPOR 17 Eylül 2018 29Q4 21Q1 21Q2 21Q3 21Q4 211Q1 211Q2 211Q3 211Q4 212Q1 212Q2 212Q3 212Q4 213Q1 213Q2 213Q3 213Q4 214Q1 214Q2 214Q3 214Q4 21Q1 21Q2 21Q3 21Q4 216Q1 216Q2 216Q3 216Q4 217Q1 217Q2 217Q3 217Q4 218Q1 218Q2

Detaylı

FİYAT İSTİKRARI VE GIDA GÜVENLİĞİ

FİYAT İSTİKRARI VE GIDA GÜVENLİĞİ FİYAT İSTİKRARI VE GIDA GÜVENLİĞİ T.C. Ekonomi Bakanlığı Ayın Konuğu Erdem Başçı Başkan 01 Eylül 2014 Ankara Sunum Planı İktisadi Faaliyet Dış Denge Enflasyon ve Gıda Güvenliği Parasal ve Finansal Koşullar

Detaylı

ORTA VADELİ PROGRAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME ( )

ORTA VADELİ PROGRAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME ( ) ORTA VADELİ PROGRAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME (2014-2016) I- Dünya Ekonomisine İlişkin Öngörüler Orta Vadeli Program ın (OVP) global makroekonomik çerçevesi oluşturulurken, 2014-2016 döneminde; küresel büyümenin

Detaylı

CİGNA FİNANS EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. PARA PİYASASI LİKİT KAMU EMEKLİLİK YATIRIM FONU 01.01.2015 30.06.2015 DÖNEMİ ALTI AYLIK RAPORU

CİGNA FİNANS EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. PARA PİYASASI LİKİT KAMU EMEKLİLİK YATIRIM FONU 01.01.2015 30.06.2015 DÖNEMİ ALTI AYLIK RAPORU CİGNA FİNANS EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. PARA PİYASASI LİKİT KAMU EMEKLİLİK YATIRIM FONU 01.01.2015 30.06.2015 DÖNEMİ ALTI AYLIK RAPORU Bu rapor Cigna Finans Emeklilik ve Hayat A.Ş. Para Piyasası Likit Kamu

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 5 Aralık 2016, Sayı: 47. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 5 Aralık 2016, Sayı: 47. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 47 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Temel Ekonomik Gelişmeler

Temel Ekonomik Gelişmeler Temel Ekonomik Gelişmeler 3 Ocak 217 Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Günlük veriler her Perşembe günü (resmi tatil olması durumunda bir önceki iş günü); diğer veriler ise verinin açıklandığı

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 29 Ağustos 2016, Sayı: 34. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 29 Ağustos 2016, Sayı: 34. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 34 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya 1 DenizBank Ekonomi Bülteni

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 22 Mayıs 2017, Sayı: 21. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 22 Mayıs 2017, Sayı: 21. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 21 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 27 Temmuz 2015, Sayı: 20. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 27 Temmuz 2015, Sayı: 20. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 20 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1 DenizBank

Detaylı

3.1. Enflasyon 21 3.2. Beklentiler 28. 4.1. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla Gelişmeleri ve İç Talep 33 4.2. Dış Talep 36 4.3.

3.1. Enflasyon 21 3.2. Beklentiler 28. 4.1. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla Gelişmeleri ve İç Talep 33 4.2. Dış Talep 36 4.3. 1-I İçindekiler 1. GENEL DEĞERLENDİRME 1 1.1. Para Politikası Uygulamaları ve Finansal Koşullar 1 1.. Makroekonomik Gelişmeler ve Temel Varsayımlar 1.3. Enflasyon ve Para Politikası Görünümü 7 1.. Riskler

Detaylı

5.21% -11.0% 25.2% 10.8% % Eylül 18 Ağustos 18 Eylül 18 Ekim 18 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. Piyasalar

5.21% -11.0% 25.2% 10.8% % Eylül 18 Ağustos 18 Eylül 18 Ekim 18 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. Piyasalar ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 5.50 Altın (USD) 1,225 Ekim 18 EUR/TRY 6.24 Petrol (Brent) 76.2 BİST - 100 90,201 Gösterge Faiz 24.4 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 5.21% -11.0% 25.2% 10.8%

Detaylı

Türkiye Bankalar Birliği Sunumu

Türkiye Bankalar Birliği Sunumu Türkiye Bankalar Birliği Sunumu Erdem Başçı Başkan 06 Nisan 2015 Ankara Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Uygulanan temkinli para ve maliye politikaları ile alınan makroihtiyati önlemler enflasyonu,

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 29 Haziran 2015, Sayı: 17. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 29 Haziran 2015, Sayı: 17. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 17 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1 DenizBank

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 2 Ocak 2017, Sayı: 1. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 2 Ocak 2017, Sayı: 1. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 1 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

7.36% 7.0% 15.8% 9.6% % Haziran 18 Mayıs 18 Haziran 18 Temmuz 18

7.36% 7.0% 15.8% 9.6% % Haziran 18 Mayıs 18 Haziran 18 Temmuz 18 ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 4.90 Altın (USD) 1,221 Temmuz 18 EUR/TRY 5.75 Petrol (Brent) 74.3 BİST - 100 96,952 Gösterge Faiz 20.6 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 7.36% 7.0% 15.8% 9.6%

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 8 Ağustos 2016, Sayı: 31. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 8 Ağustos 2016, Sayı: 31. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 31 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya 1 DenizBank Ekonomi Bülteni

Detaylı

MAKROEKONOMİ BÜLTENİ OCAK 2018

MAKROEKONOMİ BÜLTENİ OCAK 2018 Busiad Hazırlayan:Doç.Dr.Metin 05.02.2018 1 ENFLASYON Aralık 2017 itibariyle tüketici fiyatlarının, %0,69 olarak gerçekleştiği ve %12,98 olan yıllık enflasyonun %11,92 düzeyine düştüğü görülmüş-tü. Ocak

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 10 Ekim 2016, Sayı: 39. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 10 Ekim 2016, Sayı: 39. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 39 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Sayı: 2008 14 31 Mart 2008. PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 19 Mart 2008

Sayı: 2008 14 31 Mart 2008. PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 19 Mart 2008 Sayı: 2008 14 31 Mart 2008 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 19 Mart 2008 Enflasyon Gelişmeleri 1. Şubat ayında tüketici fiyatları yüzde 1,29 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI Ankara Sanayi Odası Sunumu Durmuş YILMAZ Başkan 25 Mart 211 1 Sunum Planı I. Küresel Görünüm II. Türkiye Ekonomisindeki Son Gelişmeler III. Enflasyon Gelişmeleri IV. Para

Detaylı

7.26% 9.9% 10.8% 10.8% % Mart 18 Şubat 18 Mart 18 Nisan 18 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. Piyasalar

7.26% 9.9% 10.8% 10.8% % Mart 18 Şubat 18 Mart 18 Nisan 18 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. Piyasalar ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 4.04 Altın (USD) 1,313 Nisan 18 EUR/TRY 4.90 Petrol (Brent) 75.9 BİST - 100 104,283 Gösterge Faiz 14.4 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 7.26% 9.9% 10.8% 10.8%

Detaylı

%7.26 Aralık

%7.26 Aralık ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar (Mart 2018) USD/TRY 3.95 Altın (USD) 1,324 EUR/TRY 4.87 Petrol (Brent) 69.0 BİST - 100 114,930 Gösterge Faiz 14.07 Büyüme %7.26 Aralık 2017 Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik

Detaylı

3.1. Temel Enflasyon Görünümü Gıda, Enerji ve Alkol-Tütün Fiyatları Yurt İçi Üretici Fiyatları

3.1. Temel Enflasyon Görünümü Gıda, Enerji ve Alkol-Tütün Fiyatları Yurt İçi Üretici Fiyatları 1-III İçindekiler 1. GENEL DEĞERLENDİRME 1 1.1. Para Politikası Uygulamaları ve Finansal Koşullar 1.. Makroekonomik Gelişmeler ve Temel Varsayımlar 1.3. Enflasyon ve Para Politikası Görünümü 1.. Riskler

Detaylı

PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 14 Mayıs 2007

PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 14 Mayıs 2007 Sayı: 2007-21 24 Mayıs 2007 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 14 Mayıs 2007 Enflasyon Gelişmeleri 1. Tüketici fiyatları Nisan ayında yüzde 1,21 oranında artmış ve yıllık enflasyon

Detaylı

7,36% 5,1% 15,4% 10,1% 87,1 57,1 2,7 17,75% Mayıs 18 Nisan 18 Mayıs 18 Haziran 18

7,36% 5,1% 15,4% 10,1% 87,1 57,1 2,7 17,75% Mayıs 18 Nisan 18 Mayıs 18 Haziran 18 ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 4,56 Altın (USD) 1.250 Haziran 18 EUR/TRY 5,31 Petrol (Brent) 79,4 BİST - 100 96.520 Gösterge Faiz 19,2 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 7,36% 5,1% 15,4% 10,1%

Detaylı

CİGNA FİNANS EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. STANDART EMEKLİLİK YATIRIM FONU 01.01.2015 30.06.2015 DÖNEMİ ALTI AYLIK RAPORU

CİGNA FİNANS EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. STANDART EMEKLİLİK YATIRIM FONU 01.01.2015 30.06.2015 DÖNEMİ ALTI AYLIK RAPORU CİGNA FİNANS EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. STANDART EMEKLİLİK YATIRIM FONU 01.01.2015 30.06.2015 DÖNEMİ ALTI AYLIK RAPORU Bu rapor Cigna Finans Emeklilik ve Hayat A.Ş. Standart Emeklilik Yatırım Fonu nun 01.01.2015-30.06.2015

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 03 Ağustos 2015, Sayı: 21. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 03 Ağustos 2015, Sayı: 21. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 21 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1 DenizBank

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 25 Nisan 2016, Sayı: 17. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 25 Nisan 2016, Sayı: 17. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 17 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1 DenizBank

Detaylı

Ekonomik Gelişmeler Erdem Başçı Başkan 11 Mart 2015 Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Ankara

Ekonomik Gelişmeler Erdem Başçı Başkan 11 Mart 2015 Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Ankara Ekonomik Gelişmeler Erdem Başçı Başkan 11 Mart 215 Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Ankara Sunum Planı 1) Kur Gelişmeleri 2) Dış Ticaret Gelişmeleri 3) Enflasyon ve Faiz 4) Yatırımın Belirleyicileri

Detaylı

PARA POLİTİKALARI. Erdem Başçı Başkan. 24 Eylül 2013 Denizli Sanayi Odası ve Denizli Ticaret Odası

PARA POLİTİKALARI. Erdem Başçı Başkan. 24 Eylül 2013 Denizli Sanayi Odası ve Denizli Ticaret Odası PARA POLİTİKALARI Erdem Başçı Başkan 24 Eylül 213 Denizli Sanayi Odası ve Denizli Ticaret Odası Genel Değerlendirme Enflasyonun önümüzdeki dönemde düşmeye devam etmesi beklenmektedir. Yurt içi nihai talep

Detaylı

PARA POLİTİKASI ve ENFLASYON GÖRÜNÜMÜ. Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü

PARA POLİTİKASI ve ENFLASYON GÖRÜNÜMÜ. Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü PARA POLİTİKASI ve ENFLASYON GÖRÜNÜMÜ Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Türkiye Bankalar Birliği 18 Kasım 211 Politika Bileşimi TCMB Faiz Oranları (Yüzde) TL Zorunlu Karşılık Oranları (Yüzde)

Detaylı

2015 NİSAN ENFLASYON RAPORU BİLGİLENDİRME TOPLANTISI

2015 NİSAN ENFLASYON RAPORU BİLGİLENDİRME TOPLANTISI 1 NİSAN ENFLASYON RAPORU BİLGİLENDİRME TOPLANTISI Erdem BAŞÇI Nisan 1, İstanbul Değerli Konuklar, 1 Nisan Enflasyon Raporu nun ana mesajlarını sizlerle paylaşacağımız bilgilendirme toplantısına hoş geldiniz.

Detaylı

Artış. Ocak-Haziran Oranı (Yüzde) Ocak-Haziran 2014

Artış. Ocak-Haziran Oranı (Yüzde) Ocak-Haziran 2014 6. Kamu Maliyesi 214 yılının ilk yarısı itibarıyla bütçe performansı, özellikle faiz dışı harcamalarda gözlenen yüksek artışın ve yılın ikinci çeyreğinde belirginleşen iç talebe dayalı vergilerdeki yavaşlamanın

Detaylı

-2.98% -10.0% 19.7% 13.5% % Ocak 19 Ocak 19 Şubat 19 Şubat 19 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER.

-2.98% -10.0% 19.7% 13.5% % Ocak 19 Ocak 19 Şubat 19 Şubat 19 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 5,32 Altın (USD) 1.319 Şubat 19 EUR/TRY 6,06 Petrol (Brent) 66,0 BİST - 100 104.530 Gösterge Faiz 18,8 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik -2.98% -10.0% 19.7% 13.5%

Detaylı

1. Uluslararası Gelişmeler. 1.1 Küresel Büyüme

1. Uluslararası Gelişmeler. 1.1 Küresel Büyüme 1. Uluslararası Gelişmeler 1.1 Küresel Büyüme 9 ekonomik kriz sonrası, ekonomik büyümede görülen yavaşlama 1 yılında da devam etmiştir (Grafik-1.1) 1. Gelişmiş ülkelerin ortalama ekonomik büyümesi 1 yılı

Detaylı

Plan ve Bütçe Komisyonu Sunumu

Plan ve Bütçe Komisyonu Sunumu Plan ve Bütçe Komisyonu Sunumu Erdem Başçı Başkan 17 Aralık 2014 Genel Değerlendirme İhracatın büyümeye katkısı devam etmektedir. Dış ticaret hadlerindeki olumlu gelişmeler ve tüketici kredilerinin ılımlı

Detaylı

Makro Tahmin Güncelleme. Eylül 2017

Makro Tahmin Güncelleme. Eylül 2017 Makro Tahmin Güncelleme Eylül 2017 2017 yılına ait baz senaryomuzu güncelledik 1 Küresel Görünüm FED ABD 10 yıllık faizi 2.25% 2017 Baz Senaryo Kademeli ve ölçülü faiz artışı FED Politika Faizi %1.00-1.25%

Detaylı