GÖRSEL ALGI VE GÖRSEL YANILSAMALAR. İnci Ayhan, PhD. Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "GÖRSEL ALGI VE GÖRSEL YANILSAMALAR. İnci Ayhan, PhD. Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü"

Si̇mge Deliktaş
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 GÖRSEL ALGI VE GÖRSEL YANILSAMALAR İnci Ayhan, PhD Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü İkinci Bahar Programı, Aralık 2014

2 Görsel bilgi görsel sistemde nasıl bir yol izler? Retina Optik sinir Talamus Oksipital Lop Art Lop (Oksipital Lop)

3 Biliyor muydunuz? Korteksin harcadığı enerjinin yaklaşık yarısı görsel bilginin işlemlenmesi için kullanılmaktadır.

4 Neden bu denli enerjiye ihtiyaç var? renk hareket derinlik form

5 Dış dünyanın görsel sistemdeki temsili nasıldır? Cep telefonu metaforu: selam selam Sinyal (aynen) alındı Uyaranın kopyası Aktarım Sinyal gönderildi Uyaran Telefon sinyalleri altarılırken, karşı tarafa ulaşan sinyalin gönderilen sinyalle tamamen aynı olması hedeflenir.

6 Dış dünyanın görsel sistemdeki temsili nasıldır? Algı Uyaran Retinadan beyne gönderilen sinyal iletim sırasında işlemlenir ve beyindeki iç temsil farklılık kazanır Uyaranın iç temsili, fizik dünyadaki sinyalden daha farklıdır. O uyaranın tamamen benzer kopyası değildir.

7 Oluşturulan bu iç temsil hatalı olabilir mi? Sinir sisteminden kaynaklı içsel hata payları: Örn: Aksiyon potansiyellerindeki öngörülemezlik Aksiyon potansiyeli nedir?

8 Oluşturulan bu iç temsil hatalı olabilir mi? Aksiyon potansiyellerinin görsel bilgiyi nasıl kodladıklarına bir örnek

9 Oluşturulan bu iç temsil hatalı olabilir mi? Sinir sisteminden kaynaklı içsel hata payları: Örn: Aksiyon potansiyellerindeki öngörülemezlik Dış dünyadan gelen sinyalin zayıflığına bağlı hata payları: Örn: Işık miktarı

10 Bilginin büyük bir kısmı henüz retinada kodlanırken kaybedilir A.) Üç boyutlu dünyadan gelen bilgi, retina üzerinde 2 boyutlu bir imge olarak kodlanır. Yani derinlik bilgisi, görsel işlemlemenin daha henüz ilk aşamasında kaybedilir.

11 Bilginin büyük bir kısmı henüz retinada kodlanırken kaybedilir Ancak yine de algıladığımız görüntü üç boyutludur. Çünkü görsel sistem, bir takım ipuçları kullanarak 2 boyutlu retinal imgeden tekrar 3 boyulu bir görüntü yaratır: 1. Piktoral İpuçları Öndeki obje arkadakini kapatır Yakında duran obje daha büyük görünür Paralel çizgiler gözlemciden uzaklaştıkça birbirlerine yaklaşırlar (perspektif) Birbiriyle eş, belli aralıklarla dizilmiş öğeler gözden uzaklaştıkça daha sıkışık dizilmiş gibi görünürler.

12 Bilginin büyük bir kısmı henüz retinada kodlanırken kaybedilir 1. Piktoral İpuçları

13 Bilginin büyük bir kısmı henüz retinada kodlanırken kaybedilir Derinlik algısında kullanılan ipuçları (devam): 2. Hareket Paralaksı

14 Bilginin büyük bir kısmı henüz retinada kodlanırken kaybedilir Derinlik algısında kullanılan ipuçları (devam): 3. İki göze düşen görüntüdeki farklılık Sol göze düşen görüntü Sağ göze düşen görüntü Basit bir deney:

15 Bilginin büyük bir kısmı henüz retinada kodlanırken kaybedilir B.) Görsel imgenin çözünürlüğü, baktığımız nokta ve onun çevresinde yüksekken, periferde görece epeyce düşüktür Gerçek imge Resim için referans: Sağ göz, ortadaki sarı noktaya sabitliyken oluşan olası retinal imgenin simülasyonu

16 Bilginin büyük bir kısmı henüz retinada kodlanırken kaybedilir Ancak yine de algıladığımız görüntünün çözünürlüğü (berraklığı) tüm görsel alanda oldukça yüksektir. Çünkü sürekli olarak gözlerimizi ve başımızı hareket ettirerek farklı noktalara bakarız ve görsel alanı sürekli tararız: Dolayısıyla da göz hareketleri, retinal imgenin çözünürlüğü sorununa bir çözüm oluşturmuştur.

Görsel sistem belirsizlikleri çözmek adına sürekli olarak çıkarımlarda bulunur Bu çıkarımları yaparken de geçmişte öğrendiklerini ve fizik dünyaya dair o ana kadar

17 Görsel sistem belirsizlikleri çözmek adına sürekli olarak çıkarımlarda bulunur Bu çıkarımları yaparken de geçmişte öğrendiklerini ve fizik dünyaya dair o ana kadar deneyimlediklerini kullanır ki buna yukarıdan aşağıya işlemleme (top-down processing) adı verilir. Yukarıdan aşağıya işlemlemeye örnek: (Bugelski & Alampay, 1961): fare morf imge adam morf imge

Görsel sistem belirsizlikleri çözmek adına sürekli olarak çıkarımlarda bulunur Rubin in vazosu Birden çok şekilde anlamlandırılabilecek

18 Görsel sistem belirsizlikleri çözmek adına sürekli olarak çıkarımlarda bulunur Rubin in vazosu Birden çok şekilde anlamlandırılabilecek belirsiz imgeler Kanizsa Üçgeni Hayalet konturlar Yanlış yere konmuş varsayımlar Postman yanılsaması Önceki bilgilerden etkilenen algısal çıkarımlar

19 Görsel sistem belirsizlikleri çözmek adına sürekli olarak çıkarımlarda bulunur Ames Odası Yanılsaması Algıladıklarımız, gerçeklikten farklı olabilir. Referans:

20 Görsel sistem belirsizlikleri çözmek adına sürekli olarak çıkarımlarda bulunur İçi Boş Maske Yanılsaması Gerçekliği biliyor olmamız, yanılsamaya düşmeyeceğimiz anlamına gelmez. Referans:

21 Kimi yanılsamalar fizyolojik yapı ve işleyişin direk bir dışavurumu da olabilir Bu yanılsamalar, üst düzey bilişsel işleyişlerden bağımsız olarak sinir hücrelerinin yapı ve işlevlerinin dolaysız bir dışavurumu gibidir. Aşağıdan yukarıya işlemleme (bottom-up processing) için örnek teşkil ederler: Hermann Grid Yanılsaması

22 Kimi yanılsamalar fizyolojik yapı ve işleyişin direk bir dışavurumu da olabilir Görmeyle ilişkili bir sinir hücresi için reseptif alan nedir? Referans:

23 Kimi yanılsamalar fizyolojik yapı ve işleyişin direk bir dışavurumu da olabilir Retinal gangliyon hücreleri: çevre ışık merkez uyarılma Işık merkezde çevre merkez ışık baskılanma Aksiyon potansiyeli Işık merkezde

24 Kimi yanılsamalar fizyolojik yapı ve işleyişin direk bir dışavurumu da olabilir Retinal ganglion hücrelerinde lateral baskılama (lateral inhibition)

25 Alt ve üst düzey sistemler sürekli olarak birbirleriyle etkileşim içindedir Wertheimer Koffka Yüzük Yanılsaması tamamlama üst düzey bilişsel mekanizmalar eşzamanlı zıtlık retinal mekanizmalar

26 Alt ve üst düzey sistemler sürekli olarak birbirleriyle etkileşim içindedir Referans:

27 Renk art-imgesi

28 Renk art-imgesi

29 Alt ve üst düzey sistemler sürekli olarak birbirleriyle etkileşim içindedir Tripozoid Pencere Yanılsaması Referans:

Bilinç? Figüre dair referans: Rees ve grubu, 2002 http://www.nature.

30 Bilinç? Figüre dair referans: Rees ve grubu, Çalışmayı yapanlar: Leopold ve Logothetis, 1996, Nature

31 Çok teşekkürler Sorularınız? İletişim:

Benzer belgeler

ZAMAN ALGISI. İnci Ayhan, PhD. Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü

ZAMAN ALGISI. İnci Ayhan, PhD. Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü ZAMAN ALGISI İnci Ayhan, PhD Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü İkinci Bahar Programı, Aralık 2014 Biyolojik sistemler, zamanı farklı ölçeklerde işlemler Mikrosaniye ölçeğinde işlemleme >> saniyenin