Emniyet Kritik Sistemlerde Model Tabanlı Doğrulama ve Gereksinim Gözden Geçirme
|
|
- Elmas Toraman
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Emniyet Kritik Sistemlerde Model Tabanlı Doğrulama ve Gereksinim Gözden Geçirme Alper KENDİ Yazılım Müdürlüğü, STM A.Ş., Ankara e-posta: Özetçe Bu makalenin amacı, güvenlik kritik yazılım geliştirme çevriminde karşılaşılan gereksinim kaynaklı hataların erken tespit edilmesine yardımcı bir yöntem anlatmaktır. Bu yöntem ile gereksinim tabanlı modelleme ve model üzerinden doğrulama yaklaşımı kullanılarak, yüksek verimli gereksinim gözden geçirilmesine ve beraberinde az hatalı, tutarlı ve test edilebilir gereksinim oluşturulmasına imkân verilmektedir. 1. Giriş 1980 li yıllardan başlayarak büyüyerek yayılan ve yaşamın her noktasında kendilerini gösteren yazılımlara, konusu insan yaşamı olan uygulamalarda ihtiyaç duyulmaya başlandı. İnsan yaşamının emanet edildiği bu tür yazılımların geliştirilmesine yazılımın üstlendiği sorumluluktan ötürü elverişlilik, güvenilirlik ve benzeri gibi ölçütler, uyulması zorunlu standartlar ile denetimler getirildi. Günümüzde halen mühendisler, insanoğlunun doğası gereği hata yapma alışkanlığı karşısında, insan üretimi fakat hata yapmayan yazılım geliştirilmesi zorunluluğu ile kıyasıya mücadele vermektedir. Bu mücadele güvenlik kritik yazılım geliştirme çevriminde, hata bulmaya ve önlemeye yönelik yeni yöntemlerin ortaya çıkartılması ve uygulanması ile insan-hata denkleminde mühendislerce kazanılması zaruri bir mücadele halini almıştır. Model güdümlü doğrulama, model güdümlü geliştirme yönteminin gereksinimlerin gözden geçirilmesine yönelik bir uyarlamasıdır. Binlerce satırlık gereksinim kümeleri içerisinde kaybolmadan, anlaşılır ve çalıştırılabilir modeller üzerinden gözden geçirmelerin gerçekleştirilerek, projenin ilerleyen aşamalarında ortaya çıkması muhtemel hataların henüz sisteme girmeden tespit edilmesine olanak sağlar. Bu bildiride öncellikle model güdümlü geliştirmenin genel bir tanımı verilerek, model güdümlü doğrulamanın DO-178B gibi standartlar kılavuzluğunda geliştirilen güvenlik kritik yazılımlarda hata bulma üzerine etkileri ve sağladığı faydalar yazarın deneyimlerine dayandırılarak anlatılacaktır. santrallere kadar farklı yapı ve davranışlardaki sistemlerin modellenebilmesi için elverişlidir. UML/SysML gösterimi grafiksel ve kolay anlaşılır dört temel tipten oluşmaktadır [3] Yapısal Gösterim Yapısal gösterim sistem elemanlarının niteliklerinin, sağlanan servislerin ifade edildiği, yazılım sisteminde sınıf, nesne gibi yapılara karşılık gelen ve bu gibi yapıların modellenmesi için araçlar içeren gösterim şeklidir. Yapısal gösterim yazılım geliştirme süreci bakımından daha çok yazılım tasarım aşamasında önemini gösteren ve daha sık kullanılan bir yapı olsa da gereksinimlerden oluşturduğumuz modellerin tasarım içermemesi, başka bir ifade ile tasarımı tarif etmesinin sakıncalarından ötürü gereksinim doğrulama bakımından önem arz etmemektedir. Şekil 1 dost düşman tanıma sisteminin basit bir yapısal gösterimidir. Şekil 1 Yapısal Gösterim Örneği 2. Model Güdümlü Yaklaşım Birleşik Modelleme Dili (UML) günümüzde karmaşık sistemlerin yapı ve ilişkilerinin başarılı bir şekilde ifade edilebildiği, sistemin uygulama sahası, geliştirme süreci, kullanılan teknoloji gibi unsurlardan bağımsız olarak modellenebildiği ve Object Management Group (OMG) isimli kuruluş tarafından standart haline getirilen bir dildir. SysML varyasyonu ile birlikte UML, yazılım sistemlerinden nükleer 2.2. Fonksiyonel Gösterim Fonksiyonel gösterim, sistem fonksiyonları ve kabiliyetleri üzerinde duran, UML/SysML gösteriminde use-case diyagramlarının sıklıkla kullanıldığı, sistemin tam olarak ne yaptığı sorusunun yanıtını verirken, nasıl sorusuna cevap vermekten kaçınılması gereken gösterim biçimidir. Sistem fonksiyonlarının modellenmesi oldukça kolay gibi görünse de sistem tasarımında üzerinde en çok durulması ve 258
2 ekip olarak fikir alışverişinde bulunularak ilerlenmesi gereken bir süreçtir. Aksi takdirde sistem bir sonraki aşamada hiç kullanılmayacak yüzlerce kullanım senaryosu (use-case) modeli içerisinde kaybolacaktır. Orta büyüklükte bir aviyonik projede önerilen, use-case modeli sayısının 6-10 arasında tutulmasıdır [2]. Anlaşılabilirlik açısından faydalar sunan fonksiyonel modelleme, doğrulama ekiplerinin sistem bütününü daha rahat anlamasına ve doğrulama adımlarının tatbikinin sağlıklı yapılmasına imkân vermektedir. Şekil 2 de gösterilen elektronik harp sistemi hedefi etkisiz hale getirmek için dost düşman tanıma sisteminden faydalanmaktadır Etkileşimsel Gösterim Etkileşimsel gösterimler, tanımlı bir senaryo üzerinden mesaj tabanlı davranışların ifade edilmesi için uygundur. Etkileşimsel gösterimi yapılmış bir sistemin parçaları arasındaki iletişimi ve senaryo akışı görülebilir. Şekil 4 te görüleceği üzere etkileşimsel gösterimde sıklıkla kullanılan sıralama (sequence) diyagramları, sundukları yaşam çizgisi ile zamana dayalı mesajların gösteriminde de başarılıdır. EHMS sistemi, pilota tehdit raporlandıktan sonra 2 saniye içerisinde komut almaya hazır duruma gelebilmelidir. Şekil 2 Fonksiyonel Gösterim Örneği 2.3. Davranışsal Gösterim Davranışsal gösterim UML/SysML dilinde çoğunlukla durum (state machine) ve aktivite (activity) diyagram tipleri ile gösterimi yapılan sistem durumlarının, bir durumdan başka bir duruma geçilmesi için gerekli şartların ve tetik mekanizmalarının ifade edildiği, model güdümlü doğrulama yaklaşımında önem arz eden bir gösterim şeklidir. Davranışsal gösterimi yapılan sistemlerde, gereksinim aşamasında sıklıkla karşılaşılan ve gözden geçiriciler için yakalanması zor olan kontrol akışı aykırılıkları, davranışsal gösterimi yapılan sistem modellerinde kolaylıkla görülebilmektedir. (bkz.şekil 3) Şekil 3 Davranışsal Gösterim Örneği Şekil 4 Etkileşimsel Gösterim Örneği 3. Model Tabanlı Doğrulama Gözden geçirme, yazılım endüstrisinde yazılım geliştirme yaşam döngüsü ürünlerindeki hataları ortaya çıkartmaya yönelik, maliyeti düşük doğrulama tekniklerinden biri halini almıştır. Gözden geçirmelerin birincil amacı olan hata yakalama, sistem ile ifade edilen yapıdaki olağan dışı tüm sapmaları kapsamaktadır. Konusunda uzman gözden geçiriciler ön tanımlı bir süreç çerçevesinde gereksinim, kaynak kod vb. çıktıların hatalarını bulmaya yönelik çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalarda kullanılan Active Design Review, Two-Person Review, N-Fold Review vb. gözden geçirme teknikleri gözden geçirmelerin kalitesini yükseltmeye yönelik adımlar, yöntemler içermektedir [5]. Günümüz şartlarında gözden geçirilecek ürünlerin büyüklüklerinin getirmiş olduğu karmaşıklığın çözümü için mevcut metotlar, gözden geçirilecek ürünlerin mantıksal bölümlere ayrılıp, yönetilmesi üzerine farklı yöntemler sunar. Tüm bu tekniklerin temelinde yatan ve gözden geçirmenin anlaşılabilirliğini artırmaya yönelik adımlar Model Güdümlü yaklaşım ile bir üst noktaya taşınmaktadır. Model üzerinden doğrulama yapmanın anlaşılabilirliği, pek çok gereksinimin tek bir model elemanı ile ifade edilebilmesinin ve mevcut modellerin çalıştırılabilmesinin gözden geçiriciye sağladığı kolaylık, yakalanan kritik olarak adlandırılabilecek hata sayısını artırmakta, bu durum projenin ilerleyen safhalarında ortaya çıkması olası hataların önüne geçilerek maliyetleri azaltmaktadır. 259
3 Şekil 5 Sistem Açılış Durumları Gereksinimler ile örtüşen fakat tasarım tarif etmeyen model elemanlarının oluşturulması, oldukça dikkat ve tecrübe isteyen bir uğraş olsa bile sistem tasarımına girdi teşkil etmek maksadı ile oluşturulan bu modellerin, doğrulama amaçlı kullanımı gereksinim kaynaklı özellikle kontrol akışına (control flow) yönelik hataların bulunmasında etkin bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Test yoğun faaliyetler olan güvenlik kritik uygulama geliştirme süreçlerinde testler, geliştirme eforunun %35 gibi bir kısmını oluşturabilir [4]. Süreç dâhilindeki test faaliyetlerinde, DO-178B gibi kılavuzlarda karşımıza çıkan yapısal kapsam analizi (SCA) gibi metotlar kullanılarak hata yakalama oranları yükseltilebilmektedir. Sisteme girmiş hataların testler esnasında bulunacağı düşünülerek ilerlemek ise proje maliyetleri açısından dezavantajlıdır. Zira hatanın sisteme girmesi ile hatanın sistemde tespit edildiği safha ters orantılı olarak maliyetleri artırmaktadır. Sürecin başında (gereksinim aşaması) sisteme giren hatalar ve sürecin sonunda (kullanım aşaması) ortaya çıkarılan hatalar firmalara yüksek maliyetli zararlar veren hatalardır. Testler esnasında ortaya çıkan gereksinim kaynaklı bir hata, yazılım kaynak kodunun değişmesine, değişen yazılım kaynak kodu yazılım tasarımının değişmesine, tasarımın değişmesi, yazılım gereksinimlerinin değişmesine kadar gidebilecek bir döngüyü tetikleyerek, zaman ve para kayıplarına yol açabilmektedir. Hata yapması durumunda can kaybına yol açması muhtemel (DO-178B kılavuzundaki muadili ile seviye A) 10K satırlık güvenlik kritik bir yazılımda, kullanım aşamasında bulunan hatanın üreticiye maliyeti 500K-1M $ arasında değişmektedir. Bu noktada hataların tespit edilmesi kadar hataların geliştirme sürecinin hangi safhasında tespit edilebildiği de önem kazanmaktadır [1-4]. Metin tabanlı gereksinimlerin gözden geçirilmesi günümüz sistemleri düşünüldüğünde bir insanın bütünüyle hâkim olamayacağı karmaşıklıkta olabilmektedir. DO-178B ve benzeri standartların gözden geçirme kalitesini artırmaya yönelik bağımsız gözden geçirici zorunluluğu, gereksinimleri yazanlar ile gözden geçirenlerin farklı kişiler olmasını gerektirmektedir. Bu durum, gereksinimi yazan saha uzmanlarının diğer insanların da ilgili konuda uzman olduğunu varsayarak gereksinim oluşturmaları gerçeği ile birleştiğinde, gereksinimin gözden geçirici tarafından anlaşılıp, hata bulmaya yönelik kaliteli bir gözden geçirme faaliyetinin icra edilmesi zorlaşmaktadır. Yukarıdaki şekilde (bkz. Şekil 5) modeli verilen örnek, bir hava aracının seyrüsefer sisteminin cihaz içi testlerini gerçekleştirecek yazılımın, metin tabanlı gereksinimlerinden oluşturulmuştur. Cihaz içi testler aviyonik cihazların açılışında, kullanım esnasında otomatik olarak veya pilot/bakım elemanı tarafından başlatılmak suretiyle çalışan, aviyonik sistemdeki ön tanımlı durumları kontrol eden, kısaca aviyonik donanım ve yazılımın düzgün çalıştığını doğrulamaya yönelik testlerdir. Şekil 5 te gösterilen PBIT (power up built-in test) durumu sistemin donanım sınama testlerinin çalıştığı açılış cihaz içi test durumudur. Örneğimizdeki 29 adet ön tanımlı donanım sınama testi, sisteme güç verilmesinin ardından, PBIT durumunda otomatik olarak çalıştırılıp, ilgili testlerden çıkan sonuçlara göre sistemin açılış şekli tespit edilmektedir. Sistemin test sonuçlarına göre 3 farklı açılış durumu mevcuttur. Birinci durum tüm test sonuçlarının Geçti olduğu model üzerinde isallsuccess() metoduyla kontrol edilen ve sistemde ön tanımlı hiçbir hatanın bulunmadığı normal (Normal Mode) durumudur. İkinci durum ön tanımlı hatalardan bir kısmının olduğu, yine de sistemin açılışının kısıtlanmış kabiliyetler ile gerçekleştirilebileceği indirgenmiş durum (Degrade Mode) ve son olarak sistemde fonksiyonel olarak sağlıklı bir açılışa imkân vermeyecek düzeyde kritik hataların bulunduğu hata (Fail Mode) durumudur. Sisteme güç verilmesinin ardından 29 adet ön tanımlı donanım sınama testi sırasıyla çalıştırılacak, tüm test sonuçlarının geçmesi durumunda sistem normal (Normal Mode) durumuna, indirgenmiş işlevsellik ile açılış yapılması gerekiyorsa indirgenmiş (Degrade Mode) durumuna, eğer sistemde kritik hatalar bulunduysa sistem hata (Fail Mode) durumuna geçecektir (bkz. Şekil 5). Metin tabanlı gereksinimler incelendiğinde kontrol akışında bir problem görülmemektedir fakat kontrol akışımızda metin tabanlı gözden geçirilme ile tespit edilmesi zor 2 adet önemli hata bulunmaktadır. Sistem açılışında, tüm testlerin geçmesi durumunda sistem normal (Normal Mode) durumunda başlatılacaktır. şeklinde bir gereksinim maddesinde gözden geçirici için dikkat edilen noktalar çoğunlukla giriş koşulları olmaktadır. Çıkış koşulları ve çıkış koşullarına bağlı diğer durum giriş şartları yani resmin tamamı metin tabanlı bir gözden geçirmede kolaylıkla hakim olunabilen bir durum değildir. Tüm testler geçtiği takdirde sistem normal durumuna geçecek; eğer testler aracılığı ile bir hata tespit edilirse hatanın cinsine göre sistem indirgenmiş veya hatalı mod 260
4 durumlardan birisine geçecektir. 2 adet önemli eksiklikten biri sistemin indirgenmiş ve hata durumlarına geçmesinden sonra kendini göstermektedir. Gereksinimler içerisinde sistemin indirgenmiş ve hata durumlarından hangi koşulda veya koşullarda çıkacağı belirtilmemiştir. Hata veya indirgenmiş durumuna geçen sistemin yeniden başlatılması, bir süre sonra kendiliğinden kapanması veya sistemin ikinci bir tetiklenmeye kadar mevcut durumunu koruması şeklinde çıkış koşullarının gereksinimlere eklenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde yukarıda bahsi geçen gereksinim setine göre geliştirilmiş aviyonik yazılım Şekil-6 da görüldüğü üzere 1 hata veya indirgenmiş durumlarına girdiğinde, sistem gücü kapatılıp açılıncaya kadar bu durumda bekleyecektir. Şekil 7 Zaman Aşımı Hatası Şekil 6 Kontrol Akışı Hatası Gereksinimlerde geçtiği şekli ile sistem 29 adet donanım sınama testinin çalıştırılıp, testlerin sonuçlarına göre ön tanımlı durumlardan birine geçmektedir. Metin tabanlı gereksinimlerin gözden geçirilmesi esnasında fark edilmeyen diğer bir akış sıralı halde çalışan 29 adet testten bir tanesinden yanıt alınamaması koşulunda sistemin düşeceği kararsız durumdur. Aviyonik donanımlar, özellikle askeri uygulamalarda oldukça zorlu çevre koşullarında çalışmak zorundadır. Arızalanmış bir sensörden veri okumaya çalışan 29 adet ön tanımlı testten bir tanesi hiçbir zaman geçti/kaldı şeklinde bir neticeyle sırasını devretmeyebilir. Sistemde tanımlı bir sonraki testin çalıştırılması mümkün olmayabilir veya sistem donanım sınama testlerinin dahi çalıştırılamayacağı bir arızaya sahip olabilir. Bu durumda Şekil-7 de görüldüğü üzere 2 sistem, testlerin koşturulduğu PBIT durumunda çıkmaza girecektir. İlgili gereksinimler içerisine eklenecek bir madde ile 29 adet ön tanımlı testin tamamlanması için bir zaman aşımı tanımlanıp, bu süre içerisinde testlerin tamamlanamaması durumunda, sistemde ciddi bir hatanın olduğu kabul edilerek sistem hata (Fail Mode) durumuna geçirilmelidir. 1 Şekil-6 ve Şekil-7 oluşturulan modellerin yardımcı araçlar kullanılarak çalıştırılması ile elde edilmiş ekran görüntüleridir. Pembe çerçeveli alanlar o an aktif olan durumları(state), sarı çerçeve, aktif olan duruma geçilmeden bir önceki aktif durumu belirtmektedir. Şekildeki FailMode durumundan çıkış koşulu olan evrestart olayı(event) gereksinim setine ve modele hatanın tespitinin ardından eklenmiştir. 2 Şekil 7 te görülen tm(18000) zaman aşımı, hatanın gereksinimdeki eksikliğinin tespit edilmesinin ardından gereksinimlere ve modele eklenmiştir. 4. Sonuçlar DO-178B kılavuzluğunda ilerlenen projelerde sistem gereksinimlerinden oluşturulan yazılım yüksek seviye gereksinimleri (High Level Requirements) yazılım sisteminin tam olarak ne yapacağını tüm detayları ile ifade etmektedir. Bu detayda yazılan gereksinim setlerinin metin tabanlı olarak gözden geçirilmeleri, hataların gözden kaçırılmasına zemin hazırlamaktadır. Yukarıda bir bölümünden örnek verilen Cihaz İçi Test bileşeninin gereksinimleri içerisinde, bileşenin hata durumundan hangi olay/koşul ile çıkacağı ve zaman aşımı oluşması halinde bileşenin nasıl davranacağı gibi gereksinimler ifade edilmemiştir. Model tabanlı doğrulama, ön gözden geçirme çalışmalarımızda metin tabanlı gereksinimlerin resmi gözden geçirilmeleri sırasında gözden kaçması muhtemel bu iki eksikliğin ortaya çıkartılmasında görev almıştır. Yirmi dört adet metin tabanlı gereksinimin, model üzerinden yapılan ön gözden geçirmeleri sırasında ortaya çıkartılan iki adet eksiklik, Şekil 5 te görülen hata durumunun (Fail Mode) çıkış şartı olarak eklenmiş yeniden başlat (evrestart) tetiği ve açılış cihaz içi test (PBIT) durumuna eklenmiş tm(18000) zaman aşımı mekanizması ile çözümlenmiştir. Model tabanlı doğrulama yöntemi, günümüz teknolojisinde Şekil 6-7 de görülen çalıştırılabilir modeller sayesinde henüz tasarım ve kaynak kodun oluşturulmadığı proje safhalarında, akış kontrollerindeki aksayış ve eksikliklerin tespit edilmesine imkân vermektedir. Bu sayede projenin ilerleyen aşamalarında ortaya çıkabilecek ve firmaya iş ve zaman kaybına yol açabilecek hataların henüz gereksinim gözden geçirmeleri esnasında çözümlenmesine olanak sağlanmıştır. 5. Teşekkür Çalışmalarım sırasında desteklerini esirgemeyen ve değerli görüşleri ile deneyimlerin bir bildiri haline gelmesine yön veren Sayın Serkan Çak ve mesai arkadaşım M.Umut Pişken e teşekkür ederim. 6. Kaynakça [1] ``RTCA/DO-178B Software Considerations In Airborne Systems And Equipment Certification, RTCA, Inc [2] Bruce Powel Douglass, Real-Time UML Workshop for Embedded Systems, Elsevier, Oxford, 2007 [3] OMG Systems Modeling Language (OMG SysML), Document Number formal/ ,
5 [4] Hilderman, Vance, DO-178B Costs Versus Benefits, whitepapers.php, 2006 [5] Yuk Kuen Wog, Modern software review: Techniques and Technologies, IRM Press,
Eylül 2007 de v1.0 ı yayınlanan SysML sayesinde endüstri mühendislerinin de ihtiyacı karşılanmış oldu.
1 Yazılımcıların da endüstri mühendislerinin de en büyük ihtiyaçlarının başında ortak modelleme dili ihtiyacı gelir. UML nin (Unified Modeling Language) Kasım 1997 de OMG tarafından yayınlanmasıyla birlikte
DetaylıBüyük Ölçekli bir Gömülü Yazılımın Geliştirme ve Otomatik Test Deneyimi
Büyük Ölçekli bir Gömülü Yazılımın Geliştirme ve Otomatik Test Deneyimi Eda Gürler 1 Murat Yılmaz 2 1, 2 Radar Elektronik Harp ve İstihbarat Sistemleri (REHİS) Grubu, ASELSAN A.Ş. Ankara 1 tverdi@aselsan.com.tr,
DetaylıARDIŞIL DİYAGRAM YAPI DİYAGRAMI. Sistem Analizi ve Tasarımı Dersi
ARDIŞIL DİYAGRAM YAPI DİYAGRAMI Sistem Analizi ve Tasarımı Dersi İçindekiler Ardışıl Diyagram Nedir ve Neden Kullanılır... 3 Ardışıl Diyagram Elemanları... 3 MS Visio ile Ardışıl Diyagram Çizimi... 5 Violet
DetaylıBilişim Sistemleri. Modelleme, Analiz ve Tasarım. Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU
Bilişim Sistemleri Modelleme, Analiz ve Tasarım Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU Ders Akışı Hafta 10-11. Nesneye Yönelik Sistem Tasarımı Haftanın Amacı Bilişim sistemleri geliştirmede nesneye yönelik sistem tasarımı
Detaylı1.Yazılım Geliştirme Metotları 1
1.Yazılım Geliştirme Metotları 1 1.1 Klasik Çevrim(Waterfall) 1.2 V Modeli 1.3 Prototipleme/Örnekleme 1.4 Spiral Model 1.5 Evrimsel Geliştirme 1.6 Evrimsel Prototipleme 1.7 Artımlı Geliştirme 1.8 Araştırmaya
DetaylıÖğretim planındaki AKTS Ulusal Kredi
Ders Kodu Teorik Uygulama Lab. Yazılım Gereksinimleri Mühendisliği Ulusal Kredi Öğretim planındaki AKTS 481052000001303 3 0 0 3 5 Dersin Yürütülmesi Hakkında Bu ders gerçek dünya problemlerinin analiz
DetaylıModel Güdümlü Geliştirme ile Gömülü Kaynakların Yönetimi
Model Güdümlü Geliştirme ile Gömülü Kaynakların Yönetimi Can Öz EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ A.B.D. 1 İçerik Kaynak Yönetimi Problemi Kaynak Yönetimi Modellemesinin
Detaylı11.DERS Yazılım Testi
11.DERS Yazılım Testi 1 Yazılım Testi Bir programda hata bulma amacıyla icra edilen bir süreçtir. İyi bir test koşulu henüz ortaya çıkarılmamış bir hatayı tespit eden test koşuludur. Yazılım testinin önemi
DetaylıVarlık davranış modeli: Bu aşama her entity ye etki eden durumların tanımlandığı, modellendiği ve dokümante edildiği süreçtir.
Yapısal Sistem Analiz ve Tasarım Metodu SSADM waterfall model baz alınarak uygulanan bir metottur. İngiltere de kamusal projelerde 1980 lerin başında kullanılan sistem analizi ve tasarımı konularındaki
DetaylıYAZILIM MÜHENDİSLİĞİNİN TEMELLERİ 9.Hafta. Bakım
YAZILIM MÜHENDİSLİĞİNİN TEMELLERİ 9.Hafta Bakım Bölüm Hedefi Geliştirilen yazılımın uygulamaya alınabilmesi için gerekli yöntemler ve yazılımın çalışması sırasında yapılması gereken bakım işlemleri bu
DetaylıBilişim Sistemleri. Modelleme, Analiz ve Tasarım. Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU
Bilişim Sistemleri Modelleme, Analiz ve Tasarım Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU Ders Akışı Hafta 10-11. Nesneye Yönelik Sistem Analizi Haftanın Amacı Bilişim sistemleri geliştirmede nesneye yönelik sistem analizi
DetaylıYaşanmış Tecrübe Paylaşımı Önce Test Et Sonra Kodla XP Pratiği
TBD 21. Ulusal Bilişim Kurultayı Sunumu Yaşanmış Tecrübe Paylaşımı Önce Test Et Sonra Kodla XP Pratiği Hasan ÖZKESER Bimar Bilgi İşlem Hizmetleri Aş. 5 Ekim 2004 ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi, Ankara 2004
DetaylıYazılım Mühendisliği Bölüm - 3 Planlama
1 Yazılım Mühendisliği Bölüm - 3 Planlama 2 3 4 Planlama 5 Yazılım geliştirme sürecinin ilk aşaması Başarılı bir proje geliştirebilmek için projenin tüm resminin çıkarılması işlemi Proje planlama aşamasında
DetaylıISSAI UYGULAMA GİRİŞİMİ 3i Programı
ISSAI UYGULAMA GİRİŞİMİ 3i Programı 3i Programme Taahhütname ARKA PLAN BİLGİSİ Temel denetim alanları olan mali denetim, uygunluk denetimi ve performans denetimini kapsayan kapsamlı bir standart seti (Uluslararası
DetaylıBİLİŞİM SİSTEMLERİ GÜVENLİĞİNDE YENİ EĞİLİMLER
BİLİŞİM SİSTEMLERİ GÜVENLİĞİNDE YENİ EĞİLİMLER Dr. Hayrettin Bahşi bahsi@uekae.tubitak.gov.tr 11 Mart 2010 Gündem Bulut Hesaplama Sistemleri ve Bilgi Güvenliği Güvenli Yazılım Geliştirme Hayat Döngüsü
DetaylıYAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Şubat 2012 Yrd.Doç.Dr. Yunus Emre SELÇUK GENEL BİLGİLER
YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Şubat 2012 Yrd.Doç.Dr. Yunus Emre SELÇUK GENEL BİLGİLER BAŞARIM DEĞERLENDİRME Sınav tarihleri: Daha sonra duyurulacak 1. Ara sınav yazılı, 2. Ara sınav: test, Final sınavı: yazılı
DetaylıTÜMLEŞİK MODELLEME DİLİ. UML (Unified Modeling Language)
TÜMLEŞİK MODELLEME DİLİ UML (Unified Modeling Language) UML NEDİR? Yazılım ve donanımların bir arada düşünülmesi gereken, Zor ve karmaşık programların, Özellikle birden fazla yazılımcı tarafından kodlanacağı
DetaylıNESNEYE YÖNELİK TASARIM SÜRECİ
NESNEYE YÖNELİK TASARIM SÜRECİ GİRİŞ Nasıl? sorusuna yanıt aranır. Nesne modeli: Analizden tasarıma. Doğrudan problem alanı ile ilgili nesnelerden oluşan model, yardımcı nesnelerle zenginleştirilir. Ana
DetaylıNESNEYE YÖNELİK PROGRAMLAMA Unified Modelling Language (UML) Bütünleşik Modelleme Dili
Özlem AYDIN NESNEYE YÖNELİK PROGRAMLAMA Unified Modelling Language (UML) Bütünleşik Modelleme Dili Trakya Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü MODEL NEDİR? Model, gerçek dünyadaki bir olayın veya
DetaylıYazılım Mimari Tasarımından Yazılım Geliştirme Çatısının Üretilmesinde Model Güdümlü Bir Yaklaşım
Yazılım Mimari Tasarımından Yazılım Geliştirme Çatısının Üretilmesinde Model Güdümlü Bir Yaklaşım İbrahim Onuralp Yiğit 1, Nafiye Kübra Turhan 2, Ahmet Erdinç Yılmaz 3, Bülent Durak 4 1,2,3,4 ASELSAN A.Ş.
DetaylıBil101 Bilgisayar Yazılımı I. M. Erdem ÇORAPÇIOĞLU Bilgisayar Yüksek Mühendisi
Bil101 Bilgisayar Yazılımı I Bilgisayar Yüksek Mühendisi Sözde kod, algoritmalar ve programlar oluşturulurken kullanılan, günlük konuşma diline benzer ve belli bir programlama dilinin detaylarından uzak
DetaylıKalite Kontrol Yenilikler
Kalite Kontrol Yenilikler Amaç ve Fayda Kalite Kontrol modülünde ISO 2859 standardının desteklenmesine, kullanımın daha fonksiyonel ve rahat olabilmesine yönelik bazı iyileştirme çalışmaları yapılmıştır.
DetaylıSTP1 +2 FONKSİYON. Step Motor Eğitim Seti. Tamamen mekatronik özel tasarım. Pratik Becerileri kazanmak ve Proje Odaklı Uzmanlık İçin
STP1 Step Motor Eğitim Seti Tamamen mekatronik özel tasarım %100 kendi imalatımız Pratik Becerileri kazanmak ve Proje Odaklı Uzmanlık İçin +2 FONKSİYON Konum göstrge cetveli 24V PLC kontrollü lazer pointer
DetaylıBu rapor, belirtilen bölümlerden sadece 6 veya 7 tanesine sahiptir.
BLGM Lisans Programları için Bitirme Projesi Değerlendirme Dökümanı I. Rapor Düzen ve biçim Yazım ve dilin kullanımı Bu rapor, (a) içerik, (b) giriş, (c) problem tanımı, gereksinim analizi, (d) çözümün
DetaylıTÜRK AKREDİTASYON KURUMU
R10.09 AKREDİTASYON DENETİMLERİ İÇİN DENETİM SÜRELERİNİN (ADAMGÜN) HESAPLANMASI REHBERİ Rev.01 01-2008 Genel Bu Rehber, uygunluk değerlendirme kuruluşlarının akreditasyon denetimleri için görevlendirilen
DetaylıBilgi Güvenliği Risk Değerlendirme Yaklaşımları www.sisbel.biz
ISO/IEC 20000-1 BİLGİ TEKNOLOJİSİ - HİZMET YÖNETİMİ BAŞ DENETÇİ EĞİTİMİ Bilgi Güvenliği Risk Değerlendirme Yaklaşımları E1-yüksek seviye bilgi güvenliği risk değerlendirmesi Yüksek seviye değerlendirme,
DetaylıCICS / CICP Sertifika Programları. Eğitim Kataloğu. Hazırlayan: İç Kontrol Enstitüsü
CICS / CICP Sertifika Programları Eğitim Kataloğu Hazırlayan: İç Kontrol Enstitüsü İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... 1 İÇ KONTROL ENSTİTÜSÜ NÜN CICS / CICP SERTİFİKA PROGRAMLARI EĞİTİMİ İÇERİĞİ... 3 BÖLÜM 1:
DetaylıT.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR BİLİMLERİ BÖLÜMÜ. BİL4007 Bitirme Projesi Uygulama Planı
T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FEN FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR BİLİMLERİ BÖLÜMÜ BİL4007 Bitirme Projesi Uygulama Planı 1. GİRİŞ Bu doküman, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Fakültesi Bilgisayar Bilimleri Bölümü ndeki
DetaylıİSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI KADİR KESKİN ERİM KURT YAZILIM GEREKSİMLERİ DOKÜMANI ONLİNE SİNEMA BİLET SİSTEMİ B1310.
İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI KADİR KESKİN ERİM KURT YAZILIM GEREKSİMLERİ DOKÜMANI ONLİNE SİNEMA BİLET SİSTEMİ B1310.032022 SEC 2 İÇİNDEKİLER İÇINDEKILER... 2 1.Giriş... 4 1.1Amaç...
DetaylıCICS / CICP Sertifika Programları İçin. Kurs Kataloğu
CICS / CICP Sertifika Programları İçin Kurs Kataloğu Hazırlayan: İç Kontrol Enstitüsü İÇİNDEKİLER İÇ KONTROL ENSTİTÜSÜ NÜN CICS / CICP SERTİFİKA PROGRAMLARI BECERİ ALANLARI VE MESLEKİ İÇ KONTROL KURSLARI
DetaylıYZM 2108 Yazılım Mimarisi ve Tasarımı
YZM 2108 Yazılım Mimarisi ve Tasarımı Yrd. Doç. Dr. Deniz KILINÇ Celal Bayar Üniversitesi Hasan Ferdi Turgutlu Teknoloji Fakültesi Yazılım Mühendisliği 1 BÖLÜM - 1 Yazılım Tasarımına Giriş Bu bölümde;
DetaylıGeleneksel Yazılım Mühendisliğinden Alana Özel Yazılım Mühendisliğine Doğru
Geleneksel Yazılım Mühendisliğinden Alana Özel Yazılım Mühendisliğine Doğru DR. ÇAĞATAY ÇATAL TÜBİTAK-UEKAE Bilişim Teknolojileri Enstitüsü cagatay.catal@bte.mam.gov.tr www.cagataycatal.com İçerik 1. Giriş
DetaylıTEMEL BİLGİSAYAR BİLİMLERİ. Programcılık, problem çözme ve algoritma oluşturma
TEMEL BİLGİSAYAR BİLİMLERİ Programcılık, problem çözme ve algoritma oluşturma Programcılık, program çözme ve algoritma Program: Bilgisayara bir işlemi yaptırmak için yazılan komutlar dizisinin bütünü veya
DetaylıBİT PROJELERİNDE KARŞILAŞILABİLEN OLASI RİSKLER
BİT PROJELERİNDE KARŞILAŞILABİLEN OLASI RİSKLER Temmuz 2017 1 GİRİŞ 1.1 REHBERİN AMACI ve KAPSAMI Kamu BİT Projeleri Rehberi nin eki olarak hazırlanan bu alt rehber, BİT yatırım projesi teklifi yapan kamu
DetaylıNESNEYE YÖNELİK ÇÖZÜMLEME SÜRECİ
NESNEYE YÖNELİK ÇÖZÜMLEMENİN TEMELLERİ Çözümleme: Bir şeyi anlayabilmek için parçalarına ayırmak. Sistemi anlamaya yönelik çalışmalardan ve üst düzey planlama eylemlerinden oluşur. Uygulama/problem alanının
DetaylıChapter 8 Yazılım Testi. Lecture 1. Chapter 8 Software testing
Chapter 8 Yazılım Testi Lecture 1 1 Konular Geliştirme testi Test tabanlı geliştirme Sürüm testi Kullanıcı testi 2 Programı test etmek Test etmek, bir programın yapması gereken şeyi yaptığını doğrulamak
DetaylıBMH-405 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ
BMH-405 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Dr. Musa ATAŞ Siirt Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği musa.ataş@siirt.edu.tr Ref list: Dr. Yunus Emre SELÇUK, Dr. Sadık EŞMELİOĞLU, Dr. Erhan SARIDOĞAN Yazılımı Etkileyen
DetaylıNEDEN DOĞULİNE. Detaylı Analiz. Doğru Planlama. Hedef Kitleye Uygunluk. Doğru İçerik Stratejisi. 7/24 Destek. Deneyimli Ekip
NEDEN DOĞULİNE Detaylı Analiz Yapılan tüm çalışmaların temeli ve ilk adımı, detaylı analizdir. Analiz adımında, ürünün teknik, anahtar kelime, UI & UX, backlink, hedef kitle ve rakip analizi yapılır. Analiz
DetaylıKullanım Durumu Diyagramları (Use-case Diyagramları)
Kullanım Durumu Diyagramları (Use-case Diyagramları) Analiz aşaması projeler için hayati önem taşır. İyi bir analizden geçmemiş projelerin başarı şansı azdır. Analiz ile birlikte kendimize Ne? sorusunu
DetaylıSistem Geliştirme Yaşam Döngüsü (The Systems Development Life Cycle) (SDLC)
Sistem Geliştirme Yaşam Döngüsü (The Systems Development Life Cycle) (SDLC) Sistem analistlerinin ve kullanıcı faaliyetlerinin spesifik döngüsünün kullanılmasıyla En iyi geliştirilmiş sistemin oluşmasını
DetaylıSİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI
SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI BİLGİ SİSTEMİ GELİŞTİRME SÜRECİ Sistem Geliştirme Süreci ve Modelleri Sistem Geliştirme Yaşam Döngüsü Bilgi sistemlerinin geliştirilmesi için izlenen sürece Sistem Geliştirme
DetaylıSBE16 / Akıllı Metropoller Ekim 2016 / İSTANBUL
SBE16 / Akıllı Metropoller 13-15 Ekim 2016 / İSTANBUL TAKDİM PLANI Teknolojik Gelişim ve 3 Boyuta Geçiş : 2B gösterim tekniği haritacılığın doğuşundan beri kullanılmaktadır. Bu temsil şekli yerleşmiş alışkanlıklar
DetaylıArş.Gör.Muhammet Çağrı Gencer Bilgisayar Mühendisliği KTO Karatay Üniversitesi 2015
Arş.Gör.Muhammet Çağrı Gencer Bilgisayar Mühendisliği KTO Karatay Üniversitesi 2015 KONU BAŞLIKLARI 1. Yazılım Mimarisi nedir? 2. Yazılımda Karmaşıklık 3. Üç Katmanlı Mimari nedir? 4. Üç Katmanlı Mimari
DetaylıYazılım Mühendisliği 1
Yazılım Mühendisliği 1 HEDEFLER Yazılım, program ve algoritma kavramları anlar. Yazılım ve donanım maliyetlerinin zamansal değişimlerini ve nedenleri hakkında yorum yapar. Yazılım mühendisliği ile Bilgisayar
DetaylıBLG4146 - Sistem Analizi ve Tasarımı. Öğr. Grv. Aybike ŞİMŞEK
BLG4146 - Sistem Analizi ve Tasarımı Öğr. Grv. Aybike ŞİMŞEK Tasarım Evresi Analiz evresinde sorulan NE sorusuyla elde edilen bilgilerin NASIL yapılacağı, NASIL gerçekleştirileceğinin ortaya konulduğu
Detaylı9.DERS Yazılım Geliştirme Modelleri
9.DERS Yazılım Geliştirme Modelleri 1 Yazılım Geliştirme Yaşam Döngüsü ve Modeller Herhangi bir yazılımın, üretim aşaması ve kullanım aşaması birlikte olmak üzere geçirdiği tüm aşamalar olarak tanımlanabilir.
DetaylıESİS Projesi. Kaynaklar Bakanlığı
ESİS Projesi Hem ulusal, hem de uluslararası platformda enerji, bir ülkenin politika üretmesi ve uygulaması gereken en önemli stratejik alanlardan birisidir. Ülkemiz de sahip olduğu kritik jeopolitik konumu
DetaylıVeri Madenciliği Yöntemleriyle İGDAŞ Çağrı Merkezi Veri Analizi VE Kalite Fonksiyon Yayılımı Yöntemiyle Süreç İyileştirme Çalışması
Veri Madenciliği Yöntemleriyle İGDAŞ Çağrı Merkezi Veri Analizi VE Kalite Fonksiyon Yayılımı Yöntemiyle Süreç İyileştirme Çalışması Nilay Kurşunoğlu, PwC Yönetim Danışmanlığı Biz Kimiz? Orhan Cem Sorumlu
DetaylıBir yazılım geliştirme metodolojisi aşağıdaki adımlardan meydana gelir; Yazılım geliştirme sürecine destek verecek araçlar, modeller ve yöntemler.
Yazılım Mühendisliği kapsamındaki Yazılım Geliştirme Metodolojileri, bir bilgi sistemini geliştirme sürecinin yapımını, planlamasını ve kontrolünü sağlayan bir framework tür. Her farklı framework güçlü
DetaylıVeritabanı Yönetim Sistemleri (Veritabanı Tasarımı) Varlık İlişki Modeli
Veritabanı Yönetim Sistemleri (Veritabanı Tasarımı) Varlık İlişki Modeli Konular Veritabanı Tasarım Aşamaları Kavramsal Tasarım Temel Kavramlar Varlıklar Arası İlişkiler Var Olma Bağımlılığı (Existence
DetaylıBilişim Sistemleri. Modelleme, Analiz ve Tasarım. Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU
Bilişim Sistemleri Modelleme, Analiz ve Tasarım Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU Ders Akışı Hafta 5. İhtiyaç Analizi ve Modelleme II Haftanın Amacı Bilişim sistemleri ihtiyaç analizinin modeli oluşturulmasında,
DetaylıMAYIS 2010 ÖZGÜR DOĞAN İŞ GELİŞTİRME YÖNETİCİSİ KAMU SEKTÖRÜ
MAYIS 2010 ÖZGÜR DOĞAN İŞ GELİŞTİRME YÖNETİCİSİ KAMU SEKTÖRÜ TANIMLAR KURUMSAL HAFIZA: Bilgiyi gelecekte kullanmak amacıyla insanlarda ve/veya teknolojilerde gerektiğinde geri çağrılabilir şekilde depolamak
DetaylıBENZERSİZ SORUNLARA BENZERSİZ ÇÖZÜMLER
BENZERSİZ SORUNLARA BENZERSİZ ÇÖZÜMLER HAKKIMIZDA Promod Ar-Ge Yazılım, dinamik sistem simülasyonu, prototiplemesi, kontrol tasarımı ve gerçeklenmesi alanlarında hizmet veren bir Ar-Ge ve Yazılım kuruluşudur.
DetaylıSiSTEM ANALiZi ve TASARIMI
SiSTEM ANALiZi ve TASARIMI BIL3403 Öğ. Gör. ASLI BiROL abirol@kavram.edu.tr 01.10.2012 Dersin Amacı Bu ders ile öğrenci; edindiği mesleki bilgi birikimini kullanarak sektörde uygulanabilir bir projeyi
DetaylıDEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI BİLGİ TOPLUMU DAİRESİ BAŞKANLIĞI. e-yazışma Projesi. Paket Yapısı
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI BİLGİ TOPLUMU DAİRESİ BAŞKANLIĞI e-yazışma Projesi Paket Yapısı 11/04/2011 İçindekiler 1. Giriş... 2 2. Paket Yapısı... 2 2.1. Paket Bileşenleri... 2 2.2. Senaryo... 6 1 1. Giriş
DetaylıYaz.Müh.Ders Notları #4 1
YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Şubat 2012 Yrd.Doç.Dr. Yunus Emre SELÇUK 1 NESNEYE YÖNELİK ÇÖZÜMLEMENİN TEMELLERİ Çözümleme (Analiz): Bir şeyi anlayabilmek için parçalarına ayırmak. Sistemi anlamaya yönelik çalışmalardan
DetaylıBİLİŞİM SİSTEMLERİNİN PRENSİPLERİ
BİLİŞİM SİSTEMLERİNİN PRENSİPLERİ Derleyen: Prof. Dr. Güngör BAL Bölüm 09 Bilişim ve Karar Destek Sistemleri Prensipler ve Öğrenme Hedefleri İyi karar-verme ve problem çözme yetenekleri etkin bilişim ve
DetaylıSynergi Gas. Gelişmiş Hidrolik Modelleme. Doğalgaz dağıtım şebekeleri için optimizasyon ve simülasyon yazılımı ARCUMSOFT
Synergi Gas Gelişmiş Hidrolik Modelleme Doğalgaz dağıtım şebekeleri için optimizasyon ve simülasyon yazılımı ARCUMSOFT 1 Giriş Doğalgaz dağıtım ve iletim şebekelerinde günlük ve uzun dönemli işletme ihtiyaçlarının
DetaylıBilgisayarda Programlama. Temel Kavramlar
Bilgisayarda Programlama Temel Kavramlar KAVRAMLAR Programlama, yaşadığımız gerçek dünyadaki problemlere ilişkin çözümlerin bilgisayarın anlayabileceği bir biçime dönüştürülmesi / ifade edilmesidir. Bunu
DetaylıT.C KARABÜK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ
T.C KARABÜK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ PROJE ÖDEVİ SİNEMA BİLET SİSTEMİ PROJE SAHİBİ 2015M10206009 Erdi Şenol İSTANBUL, 2016 Proje Alan Tanımı Günümüzde
DetaylıBilgi ve İletişim Teknolojileri (JFM 102) Ders 10. LINUX OS (Programlama) BİLGİ & İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ GENEL BAKIŞ
Ders 10 LINUX OS (Programlama) BİLGİ & İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ GENEL BAKIŞ LINUX de Programlama LINUX işletim sistemi zengin bir programlama ortamı sağlar. Kullanıcılara sistemi geliştirme olanağı sağlar.
DetaylıBilgiyi Keşfedin! Özelleştirme, Eklenti ve Veri Entegrasyonu Kurumsal Seviyede Yönetim ve Performans
Bilgiyi Keşfedin! LOGO MIND INSIGHT (powered by Qlik) İŞ ANALİTİĞİ ÜRÜNÜ, HERKESİN SEZGİLERİ İLE ARAŞTIRMA VE KEŞİF YAPMASINI SAĞLAYAN ÇOK ÇEŞİTLİ ESNEK VE İNTERAKTİF GÖRSELLER OLUŞTURABİLECEĞİ YENİ NESİL
DetaylıAlgoritma ve Akış Şemaları
Algoritma ve Akış Şemaları Algoritma Tanımı, Algoritma Özellikleri, Algoritma Tasarımı, Akış Şemaları, Dallanma Simgeleri Döngü Simgeleri, Akış Şeması Tasarımı, Akış Şeması Özellikleri, N-S Şeması, W-O
DetaylıBLG 1306 Temel Bilgisayar Programlama
BLG 1306 Temel Bilgisayar Programlama Öğr. Grv. M. Mustafa BAHŞI WEB : mustafabahsi.cbu.edu.tr E-MAIL : mustafa.bahsi@cbu.edu.tr Bilgisayar ile Problem Çözüm Aşamaları Programlama Problem 1- Problemin
DetaylıÇimento Operatörleri ve Bakım Personeli için Simulatör sistemi: ECS/CEMulator
Çimento Operatörleri ve Bakım Personeli için Simulatör sistemi: ECS/CEMulator ECS/CEMulator, Çimento operatörlerini ve proses mühendislerini, simülatör ortamında eğitmeyi amaçlayan bir sistemdir. Çimento
DetaylıNESNE YÖNELİMLİ PROGRAMLAMA HAFTA # 6. Yrd.Doç.Dr.Hacer Karacan
NESNE YÖNELİMLİ PROGRAMLAMA HAFTA # 6 Yrd.Doç.Dr.Hacer Karacan İçerik UML Yapı Diyagramları Eylem Diyagramları Etkileşim Diyagramları UML Diyagramlar UML görsel olarak modelleme için birçok diyagrama sahiptir.
DetaylıBil101 Bilgisayar Yazılımı I. M. Erdem ÇORAPÇIOĞLU Bilgisayar Yüksek Mühendisi
Bil101 Bilgisayar Yazılımı I Bilgisayar Yüksek Mühendisi Yazılım, değişik ve çeşitli görevler yapma amaçlı tasarlanmış elektronik araçların birbirleriyle haberleşebilmesini ve uyumunu sağlayarak görevlerini
DetaylıSistem Analizi ve Tasarımı DERS2
Sistem Analizi ve Tasarımı DERS2 Bilgi Sistemi Bir amacı yerine getirmek için birbirleri ile eş güdümlü olarak çalışan elemanlar ve alt elemanlardan oluşan ve bu amaç için (bilgi) toplayan, işleyen, saklayan
DetaylıBMH-405 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ
BMH-405 YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Dr. Musa ATAŞ Siirt Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği musa.ataş@siirt.edu.tr Ref list: Dr. Yunus Emre SELÇUK, Dr. Sadık EŞMELİOĞLU, Dr. Erhan SARIDOĞAN Yazılım Tanımı Herhangi
DetaylıProgram Nedir? Program, bir problemin çözümü için herhangi bir programlama dilinin kuralları ile oluşturulmuş komut kümesidir.
PROGRAMLAMAYA GİRİŞ Program Nedir? Program, bir problemin çözümü için herhangi bir programlama dilinin kuralları ile oluşturulmuş komut kümesidir. C de yazılan bir programın çalışması için çoğunlukla aşağıdaki
DetaylıUNICASE.... kapsamlı bir CASE* aracı. * http://en.wikipedia.org/wiki/computer-aided_software_engineering
UNICASE... kapsamlı bir CASE* aracı * http://en.wikipedia.org/wiki/computer-aided_software_engineering Neden UNICASE? Yazılım geliştirme projelerinde yazılım mühendisliği modelleri merkezi bir yerde ve
Detaylı25.10.2011. Arayüz Nedir? Arayüz Çeşitleri Arayüz Tasarım Yöntemleri Arayüz Tasarım Hataları. Ömer Faruk MIZIKACI 2008639402
Arayüz Tasarımı ve Programlama Neleri Konuşacağız Arayüz Nedir? Arayüz Çeşitleri Arayüz Tasarım Yöntemleri Arayüz Tasarım Hataları Ömer Faruk MIZIKACI 2008639402 Arayüz Nedir? Bilgisayar ve uygulamalarının
Detaylı1.1 Metodolojiyi Gerçeklemek Üzere Geliştirilen Altyapı
1.1 Metodolojiyi Gerçeklemek Üzere Geliştirilen Altyapı Metodolojisi üzerinde durduğumuz çalışman Eğitim altyapısını gerçekleştirmek: Proje iki ana parçadan oluşacaktır. Merkezi Altyapı Kullanıcı Arabirimi
DetaylıBilgi Sistemleri Tasarımı (SE 503) Ders Detayları
Bilgi Sistemleri Tasarımı (SE 503) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Bilgi Sistemleri Tasarımı SE 503 Her İkisi 3 0 0 3 7.5 Ön Koşul Ders(ler)i
Detaylı4. Bölüm Programlamaya Giriş
4. Bölüm Programlamaya Giriş Algoritma ve Programlamaya Giriş Dr. Serkan DİŞLİTAŞ 4.1. C# ile Program Geliştirme Net Framework, Microsoft firması tarafından açık internet protokolleri ve standartları
DetaylıYazılım profesyonelleri için önemli olan yetkinlikler anketi Survey
Sayfa 1 / 9 Yazılım profesyonelleri için önemli olan yetkinlikler anketi Bu anketin amacı yazılım profesyonelleri için önemli olan yetkinlikleri tanımlamak ve anlamaktır. Araştırmacılar, bu anketten elde
DetaylıSU KAÇAKLARININ COĞRAFĐ BĐLGĐ SĐSTEMĐ TABANLI TESPĐTĐ: ANTALYA SU VE ATIKSU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ UYGULAMALARI
TMMOB COĞRAFĐ BĐLGĐ SĐSTEMLERĐ KONGRESĐ 2009 02-06 Kasım 2009, Đzmir SU KAÇAKLARININ COĞRAFĐ BĐLGĐ SĐSTEMĐ TABANLI TESPĐTĐ: ANTALYA SU VE ATIKSU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ UYGULAMALARI T. Özden, E. Demirbaş, Đ. Demirel
DetaylıMerSis. Bilgi Teknolojileri Bağımsız Denetim Hizmetleri
MerSis Bağımsız Denetim Hizmetleri risklerinizin farkında mısınız? bağımsız denetim hizmetlerimiz, kuruluşların Bilgi Teknolojileri ile ilgili risk düzeylerini yansıtan raporların sunulması amacıyla geliştirilmiştir.
DetaylıVERİ TABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ
VERİ TABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ Veri Tabanı Nedir? Sistematik erişim imkânı olan, yönetilebilir, güncellenebilir, taşınabilir, birbirleri arasında tanımlı ilişkiler bulunabilen bilgiler kümesidir. Bir kuruluşa
DetaylıİŞLETİM SİSTEMİ KATMANLARI (Çekirdek, kabuk ve diğer temel kavramlar) Bir işletim sisteminin yazılım tasarımında ele alınması gereken iki önemli konu
İŞLETİM SİSTEMİ KATMANLARI (Çekirdek, kabuk ve diğer temel kavramlar) Bir işletim sisteminin yazılım tasarımında ele alınması gereken iki önemli konu bulunmaktadır; 1. Performans: İşletim sistemi, makine
DetaylıBTK nın IPv6 ya İlişkin Çalışmaları
BTK nın IPv6 ya İlişkin Çalışmaları Sezen YEŞİL Bilişim Uzmanı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) IPv6 Konferansı Ankara, Türkiye 12 Ocak 2011 1 Gündem BTK nın Görevleri BTK nın Çalışmaları Başbakanlık
DetaylıİŞ SÜREKLİLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ İÇİN KRİTİK BAŞARI FAKTÖRLERİ
İŞ SÜREKLİLİĞİ YÖNETİM SİSTEMİ İÇİN KRİTİK BAŞARI FAKTÖRLERİ Ali Dinçkan, BTYÖN Danışmanlık İş sürekliliği, kurumun kritik süreçlerinin belirlenmesi, bu süreçlerin sürekliliği için gerekli çalışmaların
DetaylıEKLER. EK 12UY0106-4/A5-2: Yeterlilik Biriminin Ölçme ve Değerlendirmesinde Kullanılacak Kontrol Listesi
EKLER EK 12UY0106-4/A5-1: nin Kazandırılması için Tavsiye Edilen Eğitime İlişkin Bilgiler Bu birimin kazandırılması için aşağıda tanımlanan içeriğe sahip bir eğitim programının tamamlanması tavsiye edilir.
DetaylıArcGIS ile Elektrik Dağıtımı Uygulamaları Eğitimi
ArcGIS ile Elektrik Dağıtımı Uygulamaları Eğitimi http://facebook.com/esriturkey https://twitter.com/esriturkiye egitim@esriturkey.com.tr Kursun Süresi: 5 Gün 30 Saat ArcGIS ile Elektrik Dağıtımı Uygulamaları
DetaylıBİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM AUTOCAD DERSİ. 1. HAFTA 27.09.2012 Öğr. Gör. Serkan ÖREN
BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM AUTOCAD DERSİ 1. HAFTA 1 AutoCAD, tüm dünyada başta mühendisler ve mimarlar tarafından kullanılan, dünyaca tanınan yazılım firması Autodesktarafından hazırlanan, bilgisayar
DetaylıFTR 331 Ergonomi. Bilgiye Dayalı İş Yeri Düzenleme. emin ulaş erdem
FTR 331 Ergonomi Bilgiye Dayalı İş Yeri Düzenleme emin ulaş erdem GİRİŞ Bilişsel ergonomi, geçtiğimiz asırda yaşanan bilgisayar devrimiyle hayat bulan Ergonomi disiplini içerisinde gelişen yeni bir teknolojidir.
DetaylıBEDEN EĞİTİMİ I: Haftalık ders 1 saattir (T-0 ) (U-l) (K-0).
I.SINIF-1.YARIYIL TÜRK DİLİ I : Haftalık ders 2 saattir (T-2 ) (U-0) (K-2). Ders İçeriği; % 10 Dil, Diller ve Türk Dili, % 15 Dil Bilgisi, Sözcük ve Cümle % 25 Kelime Türleri % 25 Anlatım Öğeleri ve Anlatım
DetaylıSENTEZ TABANLI YAZILIM MİMARİSİ TASARIM YAKLAŞIMININ ESSENCE ÇERÇEVESİYLE MODELLENMESİ
SENTEZ TABANLI YAZILIM MİMARİSİ TASARIM YAKLAŞIMININ ESSENCE ÇERÇEVESİYLE MODELLENMESİ G Ö R K E M G I R AY, T U R K E Y B E D I R T E K I N E R D O G A N, W A G E N I N G E N U N I V E R S I T Y, N E
DetaylıTetkik Gün Sayısı Tespiti www.sisbel.biz
ISO/IEC 20000-1 BİLGİ TEKNOLOJİSİ - HİZMET YÖNETİMİ BAŞ DENETÇİ EĞİTİMİ Tetkik Gün Sayısı Tespiti 1.Tetkik Gün Sayısı İle İlgili Tanımlar Tetkik Süresi: Bir tetkikte harcanan toplam zaman. Her tür tetkikte,
DetaylıNesneye Dayalı Analiz ve Tasarım (SE 321) Ders Detayları
Nesneye Dayalı Analiz ve Tasarım (SE 321) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Nesneye Dayalı Analiz ve Tasarım SE 321 Bahar 3 0 0 3 4.0 Ön Koşul
DetaylıHP CloudSystem Matrix Yükseltme Uygulama Hizmetleri
HP CloudSystem Matrix Yükseltme Uygulama Hizmetleri HP Hizmetleri Teknik veriler HP CloudSystem Matrix ortamınızı yükseltirken, ortamınızdaki her bileşenin uygun ve ilgili ürün yazılımı sürümüne yükseltildiğinden
DetaylıVeritabanı Yönetim Sistemleri (Veritabanı Kavramı) Veri Modelleri
Veritabanı Yönetim Sistemleri (Veritabanı Kavramı) Veri Modelleri Konular Veritabanı Tasarım Aşamaları Veri Modeli Nedir? Veri Modeli Temel Bileşenleri İş Kuralları (Business Rules) İş Kurallarını Veri
DetaylıAlgoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 2 Veri Modelleri. Mustafa Kemal Üniversitesi
Algoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 2 Veri Modelleri Veri modelleri, veriler arasında ilişkisel ve sırasal düzeni gösteren kavramsal tanımlardır. Her program en azından bir veri modeline dayanır. Uygun
DetaylıVeritabanı Yönetim Sistemleri (Veritabanı Tasarımı) Varlık Bağıntı Modeli
Celal Çeken Veysel Harun Şahin Veritabanı Yönetim Sistemleri (Veritabanı Tasarımı) Varlık Bağıntı Modeli Konular Veritabanı Tasarım Aşamaları Kavramsal Tasarım Temel Kavramlar Varlıklar Arası Bağıntılar
DetaylıYaz.Müh.Ders Notları #6 1
YAZILIM MÜHENDİSLİĞİ Prof.Dr. Oya Kalıpsız GİRİŞ 1 YAZILIM YETERLİLİK OLGUNLUK MODELİ Olgunluk Seviyeleri: Düzey 1. Başlangıç düzeyi: Yazılım gelişimi ile ilişkili süreçlerin tanımlanması için hiçbir sistematik
DetaylıDEMİRYOLU SİNYALİZASYONUNDA YERLİ ADIMLAR
DEMİRYOLU SİNYALİZASYONUNDA YERLİ ADIMLAR Murat GÜNCAN TÜBİTAK BİLGEM Bilişim Teknolojileri Enstitüsü Raylı Ulaşım Sistemleri Bölüm Sorumlusu 14.06.2013, Eskişehir TCDD 2023 Hedefi * Hedef 2023 Broşürü
DetaylıHAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ
T R E N D A N A L İ Z İ Ş U B AT 2 0 1 8 HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ HAVA ARAÇ SERTİFİKASYONUNDA YAZILIM FAKTÖRLERİ TREND ANALİZİ ŞUBAT 2018 1 İşbu eserde/internet sitesinde yer alan
DetaylıYAZILIM MODELLEME VE TASARIM
YAZILIM MODELLEME VE TASARIM «Kullanım Senaryoları» Özer Çelik Matematik-Bilgisayar Bölümü Kullanım Senaryoları (Use-Case Model) İsteklerin anlaşılmasını ve ifade edilmesini sağlayan bir yöntemdir. Özellikle
DetaylıNX Motion Simulation:
NX Motion Simulation: Mekanizma Hareket Analizi UNIGRAPHICS NX yazılımının modüllerinden biri olan NX Motion Simulation, NX Dijital Ürün Tasarımı ailesinin mühendislik bileşenlerinden birisidir. Motion
DetaylıStaj II (EE 499) Ders Detayları
Staj II (EE 499) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Staj II EE 499 Bahar 0 0 0 0 4 Ön Koşul Ders(ler)i Dersin Dili Dersin Türü Dersin Seviyesi
Detaylı