MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASI ÜZVÜNÜN DƏRSLİK TƏLİMATI

Transkript

1

2 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASI ÜZVÜNÜN DƏRSLİK TƏLİMATI

3 MSK-nin 2016-ci il 27 iyul tarixli 52/2016 qərarı ilə təsdiq olunmuşdur Təqdim edilən dərslik təlimatı Gürcüstan Parlamentinin 2016-cı il 8 oktyabr tarixli seçkiləri üçün Məntəqə Seçki Komissiyası üzvünün tədrisi məqsədilə nəzərdə tutulub. Məntəqə Seçki Komissiyasının səlahiyyətləri və fəaliyyət qaydası ilə bağlı qanunvericiliyin qaydaları ilə tam tanış olmaq məqsədilə, Gürcastan Orqanik qanunu Gürcüstan Seçki Məcəlləsi və MSK-nin müvafiq hüquqi aktlarına baxın.

4 MÜNDƏRİCAT I HİSSƏ. MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI... 7 I FƏSİL. MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASININ KOMPLEKTLƏŞDİRİLMƏSİ QAYDASI... 8 Məntəqə seçki komissiyasının komplektləşdirilməsi qaydası... 8 Məntəqə seçki komissiyasının səlahiyyətləri... 8 II FƏSİL. MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASININ İŞ QAYDASI... 9 Məntəqə seçki komissiyasının rəhbər şəxslərinin səlahiyyətləri... 9 Məntəqə seçki komissiyasının işinin təşkili qaydası Məntəqə seçki komissiyasının iclasında sərəncamın qəbul olunması qaydası Məntəqə seçki komissiyasının seçkiqabağı təbliğata/kompaniyaya qoşulması və məhdudiyyətləri II HİSSƏ. MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ SEÇKİQABAĞI DÖVRDƏ FƏALİYYƏTİ I FƏSİL. SEÇİCİLƏRİN SİYAHILARI Seçicilərin vahid siyahısı və onun elan edilmə qaydası Seçicilərin vahid siyahısı göstəricilərinin yoxlanılması Seçicilərin xüsusi siyahısı Aparılası seçki qutusu siyahısının formalaşdırılması qaydası Seçici vərəqəsi II FƏSİL. SEÇKİ SƏNƏDLƏRİNİN QƏBULU, SƏSVERMƏ BİNASININ TƏŞKİLİ Dairə Seşki Komissiyasından seçki sənədlərinin və inventarın qəbulu Seçki sənədləri və inventarının qəbul-təhvil aktı Püşkatma binasının təşkili III. HİSSƏ. SƏSVERMƏ GÜNÜ MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASININ FƏALİYYƏTİ I FƏSİL. SEÇKİ MƏNTƏQƏSİNİN AÇILMASI, SƏSVERMƏYƏ QƏDƏR KEÇİRİLMƏLİ PROSEDURLAR Seçki məntəqəsinin açılması Səsvermə binasında olmaq hüququna malik şəxslər Müşahidəçinin, seçki subyektinin və Kütləvi İnformasiya Vasitələri nümayəndələrinin hüquqi vəziyyəti Seçki məntəqəsinin açılışından səsvermənin başlanmasınadək həyata keçirilməli proseduralar II FƏSİL. SƏSVERMƏ PROSESİ Səsvermənin keçirilməsi Seçki günü səsvermə binasında və onun yaxınlığındakı ərazinin asayişin qorunması Səsvermə prosesinin müvəqqəti dayandırılması... 38

5 Səsvermədə iştirak edən seçicilərin qeydə alınması Aparılası seçki qutusu vasitəsilə səsvermə III FƏSİL. SEÇKİ MƏNTƏQƏSİNİN BAĞLANILMASI, SƏSVERMƏNİN NƏTİCƏLƏRİNİN YEKUNLAŞDIRILMASI Seçki məntəqəsinin bağlanması Seçki məntəqəsinin səslərin hesablanması proseduru üçün təşkili Seçki qutusu açılanadək həyata keçirilməli proseduralar Seçicilərin siyahılarının, korlanmışvə istifadə edilməmiş seçki bülletenlərinin möhürlənməsi Aparılası seçki qutusunun açılması Əsas seçki qutusunun açılması Seçki bülletenlərinin çeşidlənməsi Seçki bülletenlərinin hesablanması Seçki bülletenlərinin möhürlənməsi Səsvermə nəticələrinin yekun protokollarının tərtib edilməsi Səsvermə nəticələrinin yekun protokolunun açıqlanması Qeydiyyat jurnalının, Qeydlər kitabının möhürlənməsi, səsvermə sənədlərinin Dairə Seçki Komissiyasına verilməsi IV. HİSSƏ. SƏSVERMƏ GÜNÜNÜN ƏRİZƏ/ŞİKAYƏTLƏRİ I FƏSİL. SƏSVERMƏ GÜNÜNÜN ƏRİZƏ/ ŞİKAYƏTLƏRİNİN QEYDƏ ALINMASI Səsvermə günü ərizə və şikayətlərdə nöqsanların aşkarlanması qaydası II FƏSİL. SƏSVERMƏ GÜNÜ ƏRİZƏ/ŞİKAYƏTLƏRƏ REAKSİYA Əlavə 1. Seçki administrasiyası qulluqçularının Etika məcəlləsi Əlavə 2. Seçki komissiyasına təqdim olunmuş ərizə/şikayətin rekvizitləri Əlavə 3. Arayış/ərizə/şikayətin qeydiyyatdan keçirilməsi haqqında Əlavə 4. Məntəqə seçki komisiyyanın sədrinin səlahiyyətləri Əlavə 5. Səsvermə günü Məntəqə seçki komissiyası katibinin səlahiyyətləri Əlavə 6. Seçicilər axınını nizamlayan komissiya üzvünün funksiyaları Əlavə 7. Seçiciləri qeydə alan komissiya üzvlərinin funksiyaları Əlavə 8. Aparılası seçki qutusunu daşıyan komissiya üzvlərinin funksiyaları Əlavə 9. Seçki qutusuna və xüsusi zərflərə nəzarət edən komissiya üzvnün funksiyaları Əlavə 10. Seçki məntəqəsində foto-video çəkiliş... 80

6 I HİSSƏ MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI

7 8 I FƏSİL. MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASININ KOMPLEKTLƏŞDİRİLMƏSİ QAYDASI MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI Məntəqə seçki komissiyası 13 üzvdən ibarət olur (seçki məcəlləsi maddə 24.1,2,4; maddə 29.9): 6 üzvü müsabiqə əsasında Dairə Seçki Komissiyası seçir; 7 üzvü partiyalar təyin edirlər. Məntəqə Seçki Komissiya üzvünü səsvermə günündən 15 gün tez (23 sentyabr) çağırmaq olmaz. Seçki komissiyasının üzvü onu təyin edən/seçən subyektin nümayəndəsi deyildir. O, öz işində müstəqildir və yalnız Gürcüstan Konstitusiyasına və Seçki Məcəlləsinə tabedir. (Seçki məcəlləsi maddə 8.21 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASI ÜZVLƏRİNİN SƏLAHİYYƏTLƏRİ (Məntəqə Seçki Komissiyasının reqlamenti maddə 5): Məntəqə Seçki Komissiyası üzvü müvafiq komissiya üzvü təyin olduğu/seçildiyi andan məcburdur Komissiyanın gündəlik fəaliyyətində iştirak etmək; Komissiya üzvünün ixtisasını artırmaq məqsədilə Gürcüstan Seçki administrasiyası/ təhsil mərkəzi tərəfindən təşkil edilmiş kurslarda və treninq/seminarlarda iştirak etmək; Sistematik komissiyanın iclasında və komissiya tərəfindən həyata keçiriləsi seçki tədbirlərində iştirak etmək; Üzürlü səbəblərə görə iclasda iştirak etmədikdə komissiya sədrinin müavininəç və ya komissiya katibinə bu haqqda bildirməli; Komissiya Sədri tərəfindən verilmiş öhdəlikləri vaxtında həyata keçirmək. Məntəqə Seçki Komissiyası üzvləri tərəfindən qeyd olunan öhdəlikləri yerinə yetirlmədikdə Ali Komissiya tərəfindən intizam xətası kimi müzakirə oluna bilər və onlara qarşı intizam məsuliyyəti daşımaq əsası qoyula bilər.

8 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 9 II FƏSİL. MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASININ İŞ QAYDASI MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASININ RƏHBƏR ŞƏXSLƏRİNİN SƏLAHİYYƏTLƏRİ Məntəqə seçki komissiyasının rəhbər şəxsləri aşağıdakılardır (Seçki məcəlləsi maddə 25.1): Komissiya sədri; Komissiya sədr müavini; Komissiya katibi; Məntəqə seçki komissiyasının sədri (Seçki məcəlləsi maddə 27.1): Komissiyanın iclasını çağırır və ona rəhbərlik edir; Komissiyaya daxil olmuş sənədləri və korrespondensiyaları qəbul edir və paylayır; Seçki sənədlərinin və inventarının saxlanılmasına və verilməsinə şəxsən məsuliyyət daşıyır; Sədrin müavininə, komissiyanın katibinə və komissiyanın başqa üzvlərinə tapşırıqlar verir; Səsvermə günü komissiya üzvləri arasında funksiyaların püşkatma yolu ilə bölünməsini təşkil edir; Seçki məntəqəsinin binasının və ətraf ərazidə asayişin qorunmasına məsuliyyət daşıyır; Səsvermə binasına müvafiq döş nişanı olmayan şəxsləri buraxmamağa borcludur; Səsvermənin nəticələri yekunlaşdırılan andan etibarən bütün səsvermə sənədlərini Dairə Seçki Komissiyasına təqdim edir. Bu qanunla verilən bütün səlahiyyəti həyata keçirəcək. Məntəqə seçki komissiyası sədrinin müavini (Seçki məcəlləsi maddə 27.2): Əgər komissiyanın sədri yoxdursa, yaxud öz vəzifəsini yerinə yetirə bilmirsə, komissiya sədrinin vəzifəsini yerinə yetirir; Komissiya sədrinin sərəncamı ilə, komissiya sədrinin ayrı-ayrı səlahiyyətlərini yerinə yetirir (sərəncamla verilən səlahiyyət çərçivəsi və müddəti dəqiq müəyyən olunmalıdır).

9 10 Məntəqə seçki komissiyasının katibi (Seçki məcəlləsi maddə 27.3): Komissiya iclasının gündəliyini və sərəncamların layihələrini hazırlayır; Kütləvi informasiya verilməsinə məsuliyyət daşıyır; Komissiya iclaslarının protokollarını, o cümlədən, səsvermə nəticələrinin yekun protokollarını tərtib edir. Bu qanunla verilən bütün səlahiyyəti həyata keçirəcək. Məntəqə seçki komissiyasının iclası açıqdır. Məntəqə seçki komissiyasının iclasında iştirak etmək hüququ vardır (Seçki məcəlləsi maddə 8.15): MSK-nın və Dairə Seçki Komissiyası üzvlərinin; MSK-nın və Dairə Seçki Komissiyası nümayəndələrinin; MSK aparatı əməkdaşlarının; Müvafiq seçki komissiyasına akreditə olunmuş media nümayəndələrinin; Seçki subyektlərinin hərəsinin bir nəfər nümayəndəsinin; Yerli müşahidəçi təşkilatların hərəsinin bir nəfər müşahidəçisinin; Beynəlxalq müşahidəçi təşkilatların hər birinin bir nəfər nümayəndəsinin (tərcüməçi ilə birlikdə). Asayişin pozulduğu və komissiyanın işinə maneçilik törədildiyi təqdirdə Məntəqə seçki komissiyasının asayişi pozan şəxsi iclas salonundan qovmaq hüququ vardır ki, bu da iclasın protokolunda qeyd edilir (Seçki məcəlləsi maddə 8.15). MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASININ İŞİNİN TƏŞKİLİ QAYDASI (Məntəqə seçki komissiyasının reqlamenti maddə 11) Məntəqə seçki komissiyasında Qeydiyyat jurnalı mövcuddur; burada aparılan qeydlərə görə komissiyanın katibi məsuliyyət daşıyır. Qeydiyyat jurnalı iki hissədən ibarət olur: I. Daxil olan sənədlər Komissiyanın katibi sənədlər və ərizələr daxil olan zaman onları qeydiyyat jurnalında qeydə almağa borcludur.

10 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 11 Sənədi və ya ərizəni qəbul etdikdən və qeydiyyat jurnalında müvafiq qeydiyyatdan keçirdikdən sonra komissiyanın katibi sənədin və yaxud ərizənin qəbul olunduğu tarix və dəqiq vaxt göstərilməklə, eləcə də jurnalda ona qeydiyyat nömrəsi verilməklə arayış verməyə borcludur. Komissiyanın katibi qeyd ediləni özünün imzası ilə təsdiq etməlidir (Məntəqə seçki komissiyasının reqlamenti maddə 11.5). II.Məntəqədən çıxan sənədlər Komissiya katibi qeydiyyat jurnalında sənədin verildiyini çıxan sənədlər hissəsində qeydə almağa borcludur. Qeydiyyat jurnalı hər gün saat 18 də bağlanır. Jurnalın hər iki hissəsində, sonuncu qeyddən sonra belə bir qeyd verilir jurnal bağlanmışdır, sonra tarix və dəqiq vaxt göstərilir. Göstərilən qeydi komissiyanın katibi öz imzası ilə təsdiq edir. Qeydiyyat jurnalının bağlanmasından sonra həmin tarixdə hər hansı bir sənədi qeyd etmək qadağandır. (Məntəqə seçki komissiyasının reqlamenti maddə 11.15). Səsvermə günü Qeydiyyat jurnalı bütün səsvermə prosesinin paralelində yazılırş Səsvermə günü bütün prosedurların bitdikdən və müvafiq seçki sənədlərinin qeydiyyatdan keçirdikdən sonra Qeydiyyat jurnalı komissiya katibinin və sədrinin imzalaarı ilə bağlanır və Məəntəqə Seçki Komissiyasının möhürü ilə təsdiqlənir. MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASININ İCLASINDA SƏRƏNCAMIN QƏBUL OLUNMASI QAYDASI Məntəqə seçki komissiyasının sərəncamlar layihəsini komissiya katibi hazırlayır (Məntəqə seçki komissiyasının reqlamenti maddə 9.4). Komissiya sədrinin sərəncamı iclasda iştirak edənlərin əksəriyyəti ən azı komissiyanın tam tərkibinin üçdə biri (ən azı 5 üzvü) tərəfdar çıxdıqları halda qəbul olunmuş hesab edilə bilər, lakin səslərin bərabər bölündüyü halda isə iclas sədrinin səsi həlledici hesab oluna bilər (Seçki məcəlləsi maddə 8.4-5).

11 12 Komissiyanın sərəncamına iclasın sədri və komissiyanın katibi imza atır. Komissiyanın sərəncamı ertəsi gün komissiya məntəqəsində asılır (Seçki məcəlləsi maddə 26.3; maddə -30.4; maddə 26.3; Məntəqə seçki komissiyasının reqlamenti maddə 6.4). MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASININ SEÇKİQABAĞI TƏBLİĞATI VƏ YA KAMPANİYAYA QOŞULMASI VƏ MƏHDUDİYYƏTLƏR Məntəqə seçki komissiyası namizədlərin siyahılarını və partiya siyahılarını səsvermə binasında nəzərəçarpan yerdən asır (Seçki məcəlləsi maddə 58.4.d; Məntəqə seçki komissiyasının reqlamenti maddə 8.2-q). Seçki komissiyası üzvünə seçki təbliğatında iştirak etmək qadağan olunur (Seçki məcəlləsi maddə 45.4.a).

12 II HİSSƏ SEÇKİQABAĞI DÖVRDƏ MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASININ FƏALİYYƏTİ

13 14 I FƏSİL. SEÇİCİLƏRİN SİYAHILARI SEÇİCİLƏRİN VAHİD SİYAHISI VƏ ONUN DƏRC OLUNMASI QAYDASI (Seçki məcəlləsi maddə 31) Seçicilərin vahid siyahısında seçicilər haqqında aşağıdakı məlumatlar daxil edilir: Ad, soyad; Doğum tarixi (gün,ay,il); Ünvan (Gürcüstan vətəndaşının şəxsiyyət vəsiqəsində və ya Dövlət servislərinin inkişaf agentliyinın bazasına görə); Gürcüstan vətəndaşının şəxsi nömrəsi; Faktiki yaşayış yeri (Gürcüstanın işğal olunmuş ərazilərindən məcburi köçən şəxs üçün, ünvanı göstərilmədən qeyd edilən şəxs üçün, yaşayış yeri üzrə qeydiyyatdan çıxarılan şəxs üçün, həmçinin Dövlət servislərinin inkişaf agentliyinın qərarı ilə qeydiyyatı ləğv edilmiş şəxs üçün, göstərilmiş müvəqqəti yaşayış ünvanı, digər ölkədə olan şəxs üçün göstəriləcəkdir Konsulluğun qeydiyyatına alınıb, əgər belə bir şəxs Gürcüstanın konsulluq qeydiyyatında deyilsə Xaricdədir ); Seçicilərin vahid siyahısında qeydiyyat tarixi; Foto şəkil (Dövlət servislərinin inkişaf agentliyinın məlumat elektron bazasında olan ən son fotoşəkil rəqəmsal formatda); Cinsi. Dəqiqləşdirilmiş siyahıların son versiyaları səsvermə gününə ən azı 2 gün qalmış (6 oqtyabr) Məntəqə seçki komissiyasına verilməlidir: Seçki komissiyası üçün nəzərdə tutulmuş versiya (masa siyahısı); Kütləvi informasiya üçün nəzərdə tutulmuş versiya (divar siyahısı). Divar siyahılarının ilkin versiyası götürülməli və həmin yerdən dəqiqləşdirilmiş versiya asılmalıdır. Masa siyahısının və onun surətinin kütləvi informasiya şəklində göstərilməsi yolverilməzdir. SEÇİCİLƏRİN VAHİD SİYAHI GÖSTƏRİCİLƏRİNİN YOXLANILMASI (Seçki məcəlləsi maddə b) Məntəqə seçki komissiyası: Seçicilərin vahid siyahısının doğruluğunu yoxlayır; Səhvlərin və yaxud dəqiqsizliyin aşkara çıxarıldığı təqdirdə, ertəsi gündən gec olmayaraq, lakin seçkilər gününədək

14 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 15 ən azı 16 gün qalmış (22 sentyabr), siyahıda dəyişikliklər olunması təklifi ilə Dairə Seçki Komissiyasına müraciət edir; Siyahılarla əlaqədar daxil olmuş ərizələri dərhal Dairə seçki komissiyasına təqdim edir. SEÇİCİLƏRİN XÜSUSİ SİYAHISI (Seçki məcəlləsi maddə 32) Seçicilərin xüsusi siyahısını Dairə seçki komissiyası seçki gününə ən geci 3 gün qalmış (5 oktyabr) təyin edir və müvafiq məntəqə seçki komissiyasına verir. Əgər seçici siyahıda qeydiyyatdan keçmək xahişi ilə seçicilərin siyahısının dəqiqliyini təmin edən komissiyaya seçki gününə ən azı 16 gün qalmış (22 sentyabr) Məntəqə seçki komissiyasına seçkilərdə iştirak etmək xahişi ilə müraciət edə bilməmişdirsə (xaricdən gəlmişdir, xəstəxanadan çıxmışdır, həbsxanadan azadlığa buraxılmışdır) müvafiq sənədlərin təqdim olunduğu təqdirdə (sərhədi keçmək barədə arayış (pasportda qeydiyyat), müalicə idarəsindən çıxması barədə arayış, yaxud həbsxanadan azadlığa buraxılmaq haqqında arayış təqdim olunduğu təqdirdə) Məntəqə seçki komissiyası onu xüsusi siyahıda qeydə alır və təqdim olunmuş sənədlərin foto surətlərini seçicilərin siyahısına əlavə edir (Seçki məcəlləsi maddə 31.12). APARILASI SEÇKİ QUTUSU SİYAHISININ TƏRTİB EDİLMƏSİ QAYDASI (Seçki məcəlləsi maddə 33-34) Aparılası seçki qutusu siyahısının tərtibinə görə Məntəqə seçki komissiyası məsuliyyət daşıyır. Aparılası seçki qutusunun siyahısı vahid və xüsui siyahıları əsasında tərtib olunur. Seçicini aparılası seçki qutusu siyahısına daxil edirlər, əgər: Sağlamlıq vəziyyəti ilə əlaqədar səsvermə binasına gedə bilməyirsə (bu cür seçicilərin sayı seçki məntəqəsində vahid siyahıda mövcud olan seçicilərin 3 faizindən artıq olmamalıdır. Qeyd olunan sayın doldurulmasından sonra Məntəqə seçki komissiyasının sədri hər bir yeni daxil olan ərizə barədə dərhal Dairə Seçki Komissiyasına məlumat verməyə və müvafiq göstərişlər gözləməyə borcludur); Seçki məntəqəsinin ərazisindədir, lakin çətin gediləsi yerdədir (belə halda Dairə Seçki Komissiyası ilə məsləhətləşmə aparmaq tövsiyə edilir);

15 16 Seçici səsverməyə ən azı 2 gün qalmış (5 oktyabr) aparılası seçki qutusu vasitəsilə səs vermək tələbi ilə, yazılı və ya telefon vasitəsilə Məntəqə seçki komissiyasına müraciət edir. Komissiyanın katibi seçicinin yazılı ərizəsini və ya telefon vasitəsilə şifahi müraciətini, telefon məlumatının daxil olmasının dəqiq vaxtını və ya telefon nömrəsini, seçicinin adını, soyadını, şəxsi nömrəsini və aparılası seçki qutusunun çatdırılacağı ünvanı göstərməklə Qeydiyyat jurnalında qeyd edir. Əgər həmin ünvan seçicinin qeydiyyatda olduğu Seçki məntəqəsinin ərazinə daxil deyilsə, ona məlumat verilir ki, aparılası seçki qutusu siyahısına daxil edilməyəcəkdir. Müalicə olunmaq üçün xəstəxanada və ya başqa stasionar müalicə idarəsində yatır və orada seçki məntəqəsi açılmır (Məntəqə seçki komissiyası səsvermə günü stasionar/ müalicə idarəsində olan seçici barəsində informasiyanı Dairə Seçki Komissiyasına səsvermə gününə ən azı 2 gün qalmış verməlidir); İnzibati həpsxanadadır Həbsxanadadır. Hərbi xidmətçidir, dövlət sərhədində yerləşmiş hərbi hissədə qulluq edir, hansı ki, seçki məntəqəsində uzaqda yerləşmişdir; Cəza və Probasiya Nazirliyinin tibbi departamentinin, penitensiyar departamentdə və ya penitensiyar müəsisədə xidmət edir və iş vəziyyətinə görə iş yerini tərk edə bilməyir; Gürcstan Müdafiə Nazirliyinin, Gürcüstan Daxili İşlər Nazirliyinin, Gürcüstanın Cəza və Probasiya Nazirliyinin, Gürcüstan Kəşfiyyat Xidmətinin və ya xüsusi rütbə malik olan şəxs və səsvermə dövründə xüsusi iş vəziyyətinə və ya sağlamlıq vəziyyətinə görə iş yerini tərk edə bilmirş Aparılası seçki qutusunun siyahısında (masa siyahısında) seçicinin eynən o göstəriciləri daxil edilir, hansı ki, seçicilərin vahid siyahısında mövcuddur, fotoşəkildən başqa və onun sıra nömrəsi vahid və ya xüsusi siyahıda əlavə qeyd edilir. (Seçki məcəlləsi maddə 33.5). Aparılası seçki qutusunun siyahısı ictimai informasiya üçün təyin edilən versiya (Seçicinin şəxsi nömrəsindən başqa həmin məlumatların qeyd ediləcəyi divar siyahısı və masa siyahısı) elə tərtib edilən andan səsvermə binasında nəzərə çarpan yerdən asılmalıdır. Aparılası seçki qutusunun siyahısına seçicinin daxil edildiyi təqdirdə, vahid və xüsusi siyahıların qarşısındakı qrafada Faktiki vəziyyət də Aparılası qutu qeydi edilməlidir.

16 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 17 Aparılası seçki qutusunun siyahısı (divar və masa) Məntəqə seçki komissiyası sədrinin və komissiyanın katibinin imzası ilə yoxlanılır. Aparılası seçki qutusunun siyahısına daxil ediləcək seçici barəsində informasiya dərhal seçki məntəqəsində nəzərəçarpan yerdən asılmalıdır. Məntəqə seçki komissiyasının üzvlərinin, seçki subyektləri nümayəndələrinin və müşahidəçilərin aparılası seçki qutusu vasitəsilə səsvermək tələbinin əsaslı olmasını və səsvermə gününədək istənilən vaxt Məntəqə seçki komissiyasının qarşısında bu şəxslərin aparılası seçki qutusu siyahısına daxil edilməsinin məqsədəuyğunluğu məsələsini qoymaq hüququ vardır. Qeyd edilən məsələ ilə əlaqədar qərarı Məntəqə seçki komissiyası qəbul edir. (Seçki məcəlləsi maddə 33.3) SEÇİCİ VƏSİQƏSİ (Seçki məcəlləsi maddə 35) Məntəqə seçki komissiyası seçki məntəqəsinin ərazisində qeydə alınmış və seçicilərin vahid siyahısına daxil edilmiş bütün seçicilərə seçki gününə ən geci 2 gün qalmış (6 oktyabr) seçici vəsiqəsini vermək səlahiyyətinə malikdir. Seçicilərə paylanılmamış vəsiqələri məntəqə seçki komissiyasının üzvləri komissiyanın katibinə qaytarmalıdırlar. Seçici vəsiqəsinin qəbul olunmaması səsvermədə iştirak etmək hüququnun məhdudlaşdırılması üçün əsas deyildir.

17 18 II FƏSİL. SEÇKİ SƏNƏDLƏRİNİN QƏBULU, SƏSVERMƏ BİNASININ TƏŞKİLİ DAİRƏ SEÇKİ KOMİSSİYASININ SEÇKİ SƏNƏDLƏRİNİN VƏ İNVENTARLARIN QƏBULU Məntəqə seçki komissiyası səsverməyə hazırlıq və onun keçirilməsi məqsədilə Dairə seçki komissiyasından alır: Seçki sənədlərini: Seçicilərin vahid siyahısının son versiyasını (divar və masa); Seçicilərin xüsusi siyahısı (divar və masa); Aparılası seçki qutusu siyahısının (divar və masa) blanklarını; Seçici vəsiqəsi; Seçki bülletenlərinin bloknotları; Xüsusi zərfləri; Səsvermə gününün qeydlər kitabını ; Nəzarət vərəqlərini; Səsvermə nəticələrinin yekun protokolunu və düzəliş protokolu formalarını; Səsvermə nəticələrin nümayiş protokollarını. Seçki inventarını: Əsas və aparılası şəffaf seçki qutularını; Seçki qutularının möhürlərini; Səsvermə kabinalarını; Markirovka mayesini və markirovkanı yoxlayan xüsusi avadanlığı (ultrabənövşəyi fənər); Məntəqə seçki komissiyasının xüsusi möhürünü; Qeydiyyatçıların möhürlərini; Surətçıxarma maşınını; Mürəkkəb yastıqcaları. Digər seçki materiallarını: Partiyaların siyahıları; Namizədlərin siyahıları;

18 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 19 Seçki bülletenlərinin doldurulması üzrə təlimatı; Bülletenin hansı halda batil hesab edilməsi barədə qanundan çıxarışı; Seçki sənədlərinin qablaşdırıldığı zərfləri. Dairə Seçki Komissiyası seçki bülletenlərini və xüsusi zərfləri səsverməyə başlamazdan ən geci 12 saat əvvəl Məntəqə seçki komissiyalarına təqdim edir (Seçki məcəlləsi maddə 63.9). SEÇKİ SƏNƏDLƏRİ VƏ İNVENTARININ QƏBUL-TƏHVİL PROTOKOLU Komissiyanın sədri və yaxud sədrin sərəncamı əsasında sədrin müavini Dairə seçki komissiyasından seçki sənədlərinin qəbulunda məsuliyyət daşıyan şəxsdir. Seçki sənədlərinin saxlanılmasına və təyinatına görə paylanmasına görə məsuliyyəti isə Məntəqə seçki komissiyasının sədri və komissiyanın katibi məsuliyyət daşıyırlar (Seçki məcəlləsi 27.1.d; maddə 63.6). Qəbul-təhvil protokolunu seçki sənədlərini verən və qəbul edən şəxslər imzalayırlar (Seçki məcəlləsi maddə 63.10). Qəbul-təhvil aktını Məntəqə seçki komissiyasının katibi Qeydiyyat jurnalının daxil olan sənədlər hissəsində qeydə alır.

19 20 SƏSVERMƏ BİNASININ TƏŞKİLİ Səsvermə prosedurlarını keçirmək üçün Məntəqə seçki komissiyasının üzvləri qanunla müəyyən olunmuş qaydalara əməl etməklə, seçkilərə ən azl bir gün qalmış səsvermə binasını təşkil edirlər. Məntəqə seçki komissiyası təşkil etməlidir (Seçki məcəlləsi maddə 58.4.a-q): Seçicilərin qeydiyyat masalarını; Gizli səsvermə kabinələrini: hər 500 nəfər seçiciyə bir kabinə, orada bir qələm olmalıdır. Xüsusi zərflər masası (seçki qutusuna yaxın yerləşdirilməlidir); Quraşdırılmış və möhürlənməmiş seçki qutuları. Səsvermə binasında şəffaf seçki qutusu nəzərəçarpan yerdə elə qoyulmalıdır ki, seçici heç bir maneə olmadan ona yaxınlaşsın və zərfi qutuya atdıqdan sonra seçki məntəqəsini dərhal tərk etsin. Seçki məntəqəsində nəzərəçarpan yerdən asılmalıdır (Seçki məcəlləsi maddə 58.4.d; 58.5): Seçicilərin vahid siyahısının ictimai informasiyası üçün təyin olunan versiya (divar siyahısı); Seçicilərin xüsusi siyahısının ictimai informasiyası üçün təyin olunan versiya (divar siyahısı); Aparılası seçki qutusunun ictimai informasiyası üçün təyin olunan versiya (divar siyahısı); Partiyaların siyahıları; Namizədlərin siyahıları; MSK tərəfindən müəyyən olunmuş seçki bülletenlərinin doldurulması qaydası; Bülletenin hansı halda batil hesab olunması barədə qanundan çıxarış; Səsvermə nəticələrinin nümayiş protokolları. Əgər seçki bülletenində daxil olan seçki subyektiç hansı kiç seçkilərdə iştirak etmir, bu haqqda səsvermə binasında nə gizli səsvermə kabinəsində əreizə nəzərə çarpan yerdə dərc edilməlidir.

20 III HİSSƏ SƏSVERMƏ GÜNÜ MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSİYASININ FƏALİYYƏTİ

21 22 I FƏSİL. SEŞKİ MƏNTƏQƏSİNİN AÇILMASI VƏ SƏSVERMƏYƏ QƏDƏR KEÇİRİLMƏLİ OLAN PROSEDURLAR SEÇKİ MƏNTƏQƏSİNİN AÇILMASI Seçki məntəqəsi səsvermə günü saat 7-də açılır. Əgər həmin vaxtadək komissiya üzvlərinin sayı yeddidən az olarsa, bu haqda informasiya dərhal Dairə Seçki Komissiyasına ötürülməli, bu komissiya isə dərhal müvafiq qərar qəbul etməlidir. Məntəqə seçki komissiyasının üzvləri səsvermə günü ərzində onlar üçün ayrılmış xüsusi formalar gəzdirməyə borcludurlar. Qeyd edilən tələbin yerinə yetirilməməsi yuxarı seçki komissiyası tərəfindən intizamı pozmaq kimi qiymətləndirilməli və bu inzibati məsuliyyətin həvalə olunmasının əsası kimi müzakirə olunmalıdır. SƏSVERMƏ BİNASINDA OLMAQ HÜQUQUNA MALİK ŞƏXSLƏR Səsvermə binasında olmaq hüququna malikdirlər (Seçki məcəlləsi maddə 8.16; maddə 39.3,6; maddə 42.5; maddə 44.5); Məntəqə seçki komissiyasının üzvləri; Yuxarı seçki komissiya üzvləri və nümayəndələri; Seçki subyektlərinin nümayəndələri (eyni seçki subyektinin yalnız 1 nümayəndəsi); Qeydiyyatdan keçmiş yerli müşahidəçi orqanını müşahidəçiləri (eyni yerli müşahidə təçkilatının yalnız 1 müşahidəçisi); Qeydiyyatdan keçmiş beynəlxalq təşkilatın müşahidəçiləri (eyni beynəlxalq təşkilatın ən çox 2 nümayəndəsi (əlavə olaraq bir tərcüməçi iştirak edə bilər)); Medianın akreditə olunmuş nümayəndələri (Mətbuatın və Kütləvi informasiya eyni vasitəsinin ən çoxu 3 nümayəndəsi). Səsvermə binasında olmaq hüququna malik hər bir şəxs mütləq özünün kimliyi və statusunu təsdiq edən nişanı taxmalıdır (Seçki məcəlləsi maddə 8.17).

22 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 23 MÜŞAHİDƏÇİNİN, SEÇKİ SUBYEKTİNİN VƏ KÜTLƏVİ İNFORMASİYA VASİTƏLƏRİ NÜMAYƏNDƏLƏRİNİN HÜQUQİ VƏZİYYƏTİ (Seçki əcəlləsi maddə 41) Müşahidəçilərin və seçki subyekti nümayəndələrinin hüquqları vardır: Səsvermə günü istənilən vaxt səsvermə binasında olmaq, məhdudiyyət olmadan seçki məntəqəsinin ərazisində hərəkət etmək və sərbəst şəkildə, heç bir maneə olmadan səsvermə prosesinin bütün mərhələlərini istənilən yerdən müşahidə etmək; Səsvermə günü istənilən vaxt təmsil etdiyi təşkilatın qeydiyyatdan keçmiş başqa nümayəndəsini əvəz etmək. Müşahidəçilərin, seçki subyekti və Kütləvi İnformasiya Vasitələri nümayəndələrinin hüququ yoxdur: Seçki komissiyasının funksiyalarına və fəaliyyətinə müdaxilə etmək; Seçicinin öz iradəsini sərbəst ifadə etməsinə təsir göstərmək; Seçicidə hər hansı bir seçki subyektinin xeyrinə və yaxud əksinə təbliğat aparmaq; Hər hansı bir seçki subyektinin rəmz və nişanını gəzdirmək. SEÇKİ MƏNTƏQƏSİNİN AÇILIŞINDAN SƏSVERMƏNİN BAŞLANMASINADƏK HƏYATA KEÇİRİLMƏLİ OLAN PROSEDURLAR Seçki məntəqəsinin açılmasından səsvermənin başlanmasınadək prosedurlar aşağıdakı ardıcıllıqla həyata keçirilir (Seçki məcəlləsi maddə 61-62): I Seçki məntəqəsi açılan kimi səsvermə gününün Qeydlər kitabı da açılır (Seçki məcəlləsi maddə 61.2.a). Komissiyanın sədri, seçki məntəqəsi açılan kimi, səsvermə gününün Qeydlər kitabını Məntəqə seçki komissiyasının katibinə verir. Komissiyanın katibi, komissiyanın sədri ilə birlikdə, səsvermə gününün bütün seçki prosedurunu və onların həyata keçirilməsi vaxtını göstərməyə borcludur (Seçki məcəlləsi maddə 62.3). Komissiya katibi Qeydlər kitabının birinci və ikinci səhifələrinə, ancaq lazım olduqda 10-cu və sıradakı səhifələrə də səsvermə binasında olan komissiyanın bütün üzvlərinin ad və soyadlarını əlavə edir (onları təmsil etdikləri subyekti göstərməklə) və səsvermə binasında olmaq hüququna malik bütün şəxslərin göstəricilərini (adı, soyadı, təmsil etdikləri təşkilat və ya seçki subyekti) və onları imzalamaqla yoxlatdırır.

23 24 II Komissiyanın sədri Məntəqə seçki komissiyasının xüsusi möhürünün yerləşdirildiyi möhürlənmiş zərfin bütövlüyünü yoxlayır, möhürlü zərfi açır və möhürün ilk surətini çıxarır ki, bunun nümunasi də səsvermə gününün Qeydlər kitabın öz əksini tapır, (Seçki məcəlləsi maddə 61.2.b). III Komissiyanın sədri funksiyaların bölüşdürülməsi üzrə püşk atır. Məntəqə seçki komissiyasının üzvləri arasında bölüşdürülməli olan funksiyalar: Seçici axınının tənzimlənməsi üzrə komissiya üzvü; Seçicilərin qeydiyyat üzrə komissiya üzvü (hər 300 seçiciyə ən azı bir qeydiyyatçı);

24 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 25 Seçki qutusuna və xüsusi zərflərə nəzarət üzrə komissiya üzvü; Aparılası seçki qutusunu daşıyan 2 komissiya üzvü (lazım gəldiyi təqdirdə). Komissiya sədri/müavini/ komissiyanın katibi püşkatmada iştirak etmirlər. Əgər püşkatma keçirilən zaman iştirak edən komissiya üzvlərinin sayı bölüşdürülməli funksiyalardan: 1 nəfər az olarsa, seçiciləri qeydə alan komissiya üzvlərinin sayı azaldılır; 2 nəfər az olarsa, komissiya sədrinin müavini səsvermə otağında seçicilər axınını tənzimləyən komissiya üzvünün funksiyasını yerinə yetirir; 3 nəfər az olarsa, komissiyanın sədri seçki qutusuna və xüsusi zərflərə nəzarət edən komissiya üzvünün funksiyasını yerinə yetirir. İlk növbədə, komissiyanın sədri partiyalar tərəfindən təyin olunmuş komissiya üzvlərindən aparılası seçki qutusunu daşıyan 2 üzvü seçmək üçün püşk atır (lazım gəldiyi təqdirdə).

25 26 Püşkatma yolu ilə seçilmiş şəxslər bir seçki subyekti tərəfindən təyin edilmiş komissiyanın üzvlərindən ola bilməzlər Məntəqə seçki komissiyasının sədri: Partiyalar tərəfindən təyin olunmuş komissiya üzvlərinin sayına görə eyni formada və eyni növdə olan vərəqlər hazırlayır; 2 vərəqdə eyni yazı qələmi ilə funksiyanın adını Aparılası seçki qutusunu daşıyan yazır; Püşkatma vərəqlərərini komissiyanın xüsusi möhürü ilə təsdiq edir; Vərəqləri elə qatlayır ki, mətni oxumaq mümkün olmasın və masanın üzərinə yerləşdirir; Püşkatmada iştirak edən komissiya üzvləri növbə ilə püşkatma vərəqlərini götürürlər. Əgər püşkatma ilə qalib olan şəxslər ayrı-ayrı subyektlər tərəfindəm təyin olunan Komissiya üzvləridirsə, onda püşkatma başa çatmış hesab olunur. Əgər püşkatma zamanı hər iki vərəq bloka daxil olan siyasi partiya tərəfindən təyin olunan komissiya üzvlərinə düşərsə, Komissiya sədri ilə razılaşaraq funksiyanı onlardan biri yerinə yetirəcək, lakin ikinci üzvü təyin etmək üçün püşkatma digər subyektlər tərəfində təyin olunan Komissiya üzvləri arasında təkrar keçiriləcək. Komissiyanın katibi püşkatma nəticələrini Qeydlər kitabının 3-cü səhifəsinə daxil edir. (Komissiya üzvləri funksiyanın şamil olunduğunu imzaları ilə təsdiqləyirlər). Aparılası seçki qutusunu daşıyan komissiya üzvlərinin seçilməsindən sonra, komissiya sədri başqa funksiyaların bölüşdürülməsi üçün püşkatma keçirir. Məntəqə seçki komissiyasının sədri: Komissiya üzvlərinin sayına müvafiq olaraq eyni formalı və eyni növ vərəqlər hazırlayır; Vərəqdə eyni yazı vasitəsilə funksiyaların adlarını Axının tənzimləyicisi, Qeydiyyatçı, Seçki qutusunun və xüsusi zərflərin nəzarətçisi yazır;

26 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 27 Püşkatma vərəqlərərini komissiyanın xüsusi möhürü ilə təsdiq edir; Vərəqləri elə qatlayır ki, mətni oxumaq mümkün olmasın və masanın üzərinə yerləşdirir; Püşkatmada iştirak edən komissiya üzvləri növbə ilə püşkatma vərəqlərini götürürlər. Komissiyanın katibi püşkatma nəticələrini Qeydlər kitabının 3-cü səhifəsinə daxil edir. (Komissiya üzvləri imzaları ilə funksiyanın şamil edilməsini təsdiq edirlər). Komissiya üzvünə püşkatma yolu ilə həvalə olunmuş funksiyanın müvəqqəti olaraq komissiyanın başqa üzvünə verilməsi yalnız komissiya sədrinin icazəsi ilə ola bilər ki, bunu da komissiyanın katibi səsvermə gününün Qeydlər kitabının 5-ci səhifəsində qeyd edir (Seçki məcəlləsi maddə 61.2.z). Əgər komissiyanın hər hansı bir üzvü komissiyaya püşkatma proseduru başa çatdıqdan sonra gələrsə, ona funksiyanın verilməsi məsələsini Məntəqə seçki komissiyasının sədri, ona əmək haqqı verilməsi məsələsini isə Dairə Seçki Komissiyası həll edir (Seçki məcəlləsi maddə 61.4). IV Məntəqə seçki komissiyasının sədri seçki məntəqəsində olan seçki subyektlərinin nümayəndələrindən püşkatma yolu ilə ən azı 2 nümayəndə seçir ki, bunlar da şikayətlərin qeydə alınması prosesinə nəzarət edəcəklər (Seçki məcəlləsi maddə 61.5). Komissiya katibinin təmsil etdiyi partiya, eləcə də bu cür partiyanın olduğu seçki bloku tərəfindən təyin olunmuş nümayəndələr püşkatmada iştirak etmirlər (Seçki məcəlləsi maddə 61.5). V Komissiyanın sədri siyahılara əsasən seçicilərin, daxil olmuş seçki bülletenlərinin və xüsusi zərflərin sayını elan edir (Seçki məcəlləsi maddə 61.6.a-b). VI Komissiyanın sədri əsas və aparılası seçki qutularını yoxlayır və fərdi nömrəyə malik möhürlə möhürləyir (Seçki məcəlləsi maddə 61.6.q). VII Komissiyanın sədri materialları komissiya üzvünə verir.

27 28 Məntəqə seçki komissiyasının sədri seçicilərin qeydiyyatçıları komissiya üzvlərinə verir: Əlifba əsasında sıralanmış seçicilərin vahid siyahısını, həmçinin seçicilərin xüsusi siyahısını Qeydiyyatçılardan birinə verir (əgər o mövcuddursa); Proporsional və majoritar seçki bülletenlərinin hər birinə aid bloknotları; Qeydiyyatçıların möhürlərini (möhürlərin nömrələri püşkatma günü Qeydlər kitabının 3-cü səhifəsində göstəriləcəkdir) Markirovka mayesini. Sədr masada düzülmüş siyahılara uyğun olaraq hər bir qeydiyyat masasına seçicilərin soyadlarının əlifba sırası ilə ardıcıllığını yapışdırmalıdır. Əgər Qeydiyyatçının möhürü lazimi saydan az olarsa, və ya möhür zədələnibsəç Komissiya sədrinin qərarı ilə Qeydiyyatçıların sayı azalır.

28 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 29 Komissiyanın sədri seçicilərin axınını tənzimləyən komissiya üzvünə markirofkanı yoxlayan ultrabənövşəyi fənəri verir. Komissiyanın sədri seçki qutusuna və xüsusi zərflərə nəzarət edən komissiya üzvünə əsas seçki qutusunu və xüsusi zərfləri təqdim edir VIII Yoxlama vərəqi doldurulur (Seçki məcəlləsi maddə 61.10). Püşkatma başlayanadək komissiyanın sədri və katibi yoxlama vərəqlərini doldururlar (birinci seçici barəsində göstəricilərdən başqa). Məntəqə seçki komissiyasının bütün iştirak edən üzvləri yoxlama vərəqində imza atırlar. Komissiya üzvlərinə materiallar təqdim edildikdən dərhal sonra, səsvermə başlananadək yoxlama vərəqi doldurulmalıdır (birinci seçicini gözləməyin).

29 30 Birinci seçici gələn kimi seçici qeydiyyatdan keçir və bülleten götürür, bundan sonra isə komissiyanın katibi yoxlama vərəqinə birinci seçicinin göstəricilərini daxil edir və seçiciyə imzalatdırır. Yoxlama vərəqində həmçinin onların seçki qutusuna atılmasının dəqiq vaxtı da qeyd edilir. Komissiyanın sədri yoxlama vərəqinin bir nüsxəsini əsas seçki qutusuna, digər nüsxəsini isə aparılası seçki qutusuna atır, üçüncü nüsxəsini isə seçki qutularında mövcud olan yoxlama vərəqləri ilə sonrakı müqayisə məqsədilə saxlayır. Yoxlama vərəqinin göstəriciləri səsvermə günü Qeydlər kitabının 4-cü səhifəsinə daxil edilir Əgər seçici tərəfindən təqdim olarn şəxsiyyət vəsiqəsini təsdiq edən sənəd qeydiyyat ünvanında göstərilməyibsə, Komissiya katibi qeyd olunan məlumatı müvafiq siyahıdan nəzarət vərəqəsinə köçürməlidir. Birinci seçici qeydiyyatdan keçdikdən sonra komissiya sədri Dairə seçki komissiyasına qutunun möhürlənməsi, yoxlama vərəqinin (vərəqlərinin) qutuya (qutulara) atılması, komissiyanın xüsusi möhürünün və qeydiyyat möhürlərinin birinci surətinin çıxarılması və surətin nümunəsinin səsvermə günü Qeydlər kitabında əks olunması barədə məlumat verir.

30 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 31 II FƏSIL. SƏSVERMƏ PROSESİ SƏSVERMƏNİN KEÇİRİLMƏSİ (Seçki məcəlləsi maddə 60; maddə 64; maddə 65) Səsvermə səsvermə günü (8 oktyabr) saat 08:00-dan saat 20:00-dək keçirilir. Səsvermə proseduru aşağıdakı qayda və ardıcıllığa əməl edilməklə keçirilir: I Səsvernə otağına daxil olan kimi seçici, axını tənzimləyən şəxsin yanına gedir və markirovka yoxlanılması prosedurundan keçir. Seçici axınını tənzimləyicisi: Seçki məntəqəsinə daxil olan seçicilərin axınını tənzimləyir; Seçicidən Gürcüstan vətəndaşının şəxsiyyət vəsiqəsini və yaxud Gürcüstan vətəndaşlığı pasportunu təqdim etməsini tələb edir; Ultrabənövşəyi fənərlə, seçicinin markirovkadan keçib-keçmədiyini yoxlayır; Seçicilər üçün ayrılmış qeydiyyat masasının yanında nə qədər seçicinin durduğunu yoxlayır. Əgər qeydiyyat masasının yanında iki nəfərdən çox seçici durursa, səsvermə otağına növbəti seçicinin daxil olmasını müvvəqqəti yubandırır; Seçiciyə göstəriş verir ki, onun soyadının seçicilər siyahısında birinci hərfinin göstərildiyi qeydiyyat masasına yaxınlaşsın. Əgər qurğu aşkar etsə ki, seçici artıq markirovka olunub, ona səsvermədə iştirak etmək qadağan olunur, onun kimliyi isə Qeydlər kitabına daxil edilir.

31 32 II Seçici qeydiyyatdan keçmək üçün qeydiyyatçının yanına gedir. Seçicilərin qeydiyyatçısı: Seçicidən Gürcüstan vətəndaşının şəxsiyyət vəsiqəsini və yaxud Gürcüstan vətəndaşlığı pasportunu, (Gürcüstanın işğal edilmiş ərazisindən məcburi yerini dəyişmiş şəxs halında Gürcüstan vətəndaşının şəxsiyyət vəsiqəsi ilə birlikdə qaçqınlıq şəhadə tnaməsini) təqdim etməsini xahiş edir. Əgər vahid siyahıda seçici haqqında məlumat tapılmadısa: Məntəqədə elektron siyahıların mövcud olduğu təqdirdə, göstəricilərin yoxlanılmasında məsuliyyət daşıyan şəxs seçicini elektron siyahıda axtarmaq və onun qeydiyyatda olduğu məntəqə haqqında məlumat verməyə borcludur; Məntəqədə elektron siyahıların mövcud olmadığı təqdirdə, göstəricilərin yoxlanılmasına məsuliyyət daşıyan şəxs seçici haqqında məlumat almaq üçün Dairə Seçki Komissiyası və yaxud da MSK-nın qaynar xətti ilə əlaqə saxlamalıdır. Təqdim edilən sənəddə/sənədlərdə qeyd edilən seçicinin qeydiyyat məlumatlarını və seçicilərin siyahısında olan məlumatlara uyğun olaraq yoxlayır. Seçici seçkilərdə iştirak edir, əgər seçicilərin müvafiq siyahısında Gürcüstan vətəndaşının şəxsi nömrəsi, cinsiyyəti və fotoşəkillə birlikdə, tamamilə aşağıda göstərilən məlumatlardan 3-nə uyğun olarsa: Adı; Soyadı; Doğum tarixi (gün, ay, il); Ünvanı (Gürcüstan vətəndaşının şəxsiyyət vəsiqəsi və ya agentliyin məlumat bazasına görə);

32 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 33 Təqdim edilən sənəddə/sənədlərdə və seçicilərin siyahısında olan fotoşəkillərin və seçicinin üzünün bir-birinə uyğunluğunu yoxlayır. Əgər seçicilər haqqında məlumatlar yoxlandıqda məlum olsa ki, təqdim edilən sənədlərdə qeyd edilən seçicinin qeydiyyat məlumatları (fotoşəkildən başqa) seçicilərin siyahısında olan məlumatlarla uyğundur, ancaq seçicilər qeydiyyatçısı hesab etsə ki, bu seçicinin təqdim etdiyi sənədin surəti seçicilərin siyahısında olan fotoşəkillə uyğunlaşdırmır, bu halda o məntəqə seçki komissiyasına müraciət edir, komissiya isə aşağıda göstərilən prosesləri həyata keçirdikdən sonra səsvermədə iştirak etmək üçün ona icazə verir. Əgər məntəqə seçki komissiyasının sədri qeyd edləni təsdiq edirsə, məntəqə seçki komissiyasının katibi səsvermə günü Qeydiyyat kitabında nəzərdə tutulan səhifədə uyğunsuzluğunu, seçicinin adını, soyadını və seçicilər siyahısında onun nömrəsini qeyd edir. Bu qeyd Məntəqə seçki komissiyasının sədri və katibi tərəfindən imza ilə təsdiqlənəcək. Əgər Mərkəzi Seçki Komissiyasının sədri bunu təsdiq etməzsə, seçicinin qeydiyyatçısının səsvermə günü Qeydiyyat kitabında nəzərdə tutulan səhifədə öz şəxsi fikrini qeyd etmək hüququ vardır. Yuxarıda qeyd edilən hallarda Məntəqə seçki komissiya katibi təqdim edilən sənədin fotosurətini qeydiyyat kitabına əlavə edəcəkdir. (Seçki məcəlləsi maddə 65.2.b; maddə ) Seçicilərin siyahısında seçicinin olması təsdiq edildiyi təqdirdə, onun markirovkasını həyata keçirir (məhbusluq/azadlıqdan məhrum etmə idarələrində, xəsətəxanalarda və başqa müalicə idarələrində olan şəxslərə markirovka edilmir);

33 34 Markirovka prosedurundan imtina olunduğu təqdirdə seçicinin səsvermədə iştirak etmək hüququ yoxdur və ona seçki bülleten(lər)i verilmir Seçicilərin vahid siyahısının müvafiq qrafasında imza atır, sonra isə seçici seçki bülleteninin alındığını öz imzası ilə təsdiq edir; Əgər səsvermə prosesində bəlli olsa ki, seçici seçki siyahısında digər seçicinin soyadının qrafasında imza atıb, bu zaman seçici soyadının ardınca imza atmalı. Qeyd olunan haqqında isə Qeydiyyatçı izahat yazmalıdır (seçicinin ad və soyadını qeyd etməklə). Seçki bülleteninin verilməsi zamanı onun arxa səhifəsində müvafiq qrafada imza atır və bülleteni xüsusi möhürlə təsdiqləyir.

34 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 35 Qeydiyyatçı funksiyasının başqasına verildiyi təqdirdə, qeydiyyatçı siyahılarda seçi cilərin imzaları və onun tərəfindən verilmiş bülletenlərin miqdarını yenidən saymağa borcludur (sədrə təhvil verilmiş xarab edilmiş bülletenlər daxil olmaqla) və nəticələri sədrə bildirir; Uyğunluq olmadığı halda, izahat yazmalıdır; Bu izahat səsvermənin yekun protokollarına əlavə olunmalıdır. III Səsvermə kabinəsinə daxil olur və seçki bülletenlərini doldurur. Seçici bülletenini doldurarkən başqa şəxsin iştirakı qadağandır. Əgər seçici bülleteni müstəqil surətdə doldura bilmirsə, onun kömək üçün istənilən, komissiya üzvlərindən, seçki subyektlərinin nümayəndələrindən, namizədlərdən və müşahidəçilərdən başqa, onun üçün arzuedilən şəxsə kömək üçün müraciət etmək hüququ vardır (Seçki məcəlləsi maddə 65.3). Əgər seçicinin və ya Məntəqə seçki kommisiyası üzvünün seçki bülleteni və ya xüsusi zərfi xarab oldu, onlar bu haqda komissiya sədrinə bildirməlidirlər. Komissiya sədrinin tapşırığı ilə seçicinin qeydiyyatcısı seçicinin xarab olmuş seçici bülletenini xüsusi zərfi yenisi ilə dəyişir. Komissiya sədri seçicinin yanında xarab olmuş seçici bülletenin/xüsusi zərfin küncünü kəsir, yazır ki xarab olub və imzalayır. Komissiya sədri xarab olmuş bülleteni ayrı saxlayır (Seçki məcəlləsi maddə 65.4).

35 36 IV Seçici ayrıca duran masaya yaxınlaşır və xüsusi zərflərin nəzarətçisinin göstərişi ilə xüsusi zərfi götürür, bülleteni (bülletenləri) onda yerləşdirir. Seçki qutusu və xüsusi zərflərin nəzarətçisi seçicinin əlində yalnız bir zərf olduğuna əmin olduqdan sonra, seçki qutusunu açır və seçiciyə xüsusi zərfi seçki qutusuna atmağı işarə edir. V Seçici xüsusi zərfi seçki qutusuna atır. Seçki qutusunun yanına eyni vaxtda bir nəfərdən çox seçicinin getməsi yolverilməzdir; Müşahidəçinin, seçki subyekti nümayəndəsinin seçki qutusuna, seçki qutusuna xüsusi zərflərin atılmasını kənərdan müşahidə etmək hüququ vardır.

36 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 37 VI Zərfi qutuya atdıqdan sonra seçici seçki binasını tərk edir. Fiziki vəziyyətinə görə seçici tərəfindən səsvermə prosesi (Gürcüsta Mərkəzi Seçki Komisiasının 2012-ci il 21 iyun tarixli 20/2012 qərar) Seçici fiziki vəziyyətinə, əsasən yuxarı ətraf orqanları olmadığına görə səsvermə prosedurunu müstəqil şəkildə yerinə yetirə bilmədikdə (markirovka, bülleteni almaq barə də imza, bülletenin seçki qutusuna atılması), aşağıdakı prosedurlar nəzərə alınmaqla səsvermədə iştirak edir: Seçici markirovka yoxlanışı və markirovka prosedurundan keçmir; Ona seçki bülleten(lər)i verilərkən seçiciləri qeydə alan seçicilərin vahid siyahısında Seçicinin imzası qrafasında Fiziki vəziyyət adlı qeyd yazır və bunu şəxsi imzası ilə təsdiq edir; Seçicinin kömək üçün komissiya üzvlərindən, seçki subyektlərinin nümayəndələrindən, namizədlərdən və müşahidəçilərdən başqa, istənilən şəxsə kömək üçün müraciət etmək hüququ vardır; Həmin seçicinin əvəzinə, onun iştirakı ilə, bülleten(lər)i səsvermə kabinəsində bülletenin (bülletenlərin) doldurulmasında ona kömək göstərən şəxs xüsusi zərfə qoyur və sonra seçki qutusuna atır. SEÇKİLƏR GÜNÜ SƏSVERMƏ BİNASININ ASAYIŞININ QORUNMASI (Seçki məcəlləsi maddə 59) Seçkilər günü səsvermə binasının asayişinin qorunmasına Məntəqə seçki komissiyasının sədri məsulliyyət daşıyır. Məntəqə seçki komissiyasının sədri tərəfindən səsvermə binasında asayışı qorumaq məqsədilə qəbul olunmuş qərarların yerinə yetirilməsi seçki komissiyasının üzvləri üçün, səsvermə binasında olmaq hüququna malik bütün şəxslər və seçicilər üçün məcburidir. Səsvermə işinə mane olunduğu və asayış pozulduğu halda Məntəqə seçki komissiyasının hüququ vardır ki, asayişi pozan şəxsi komissiyanın yerləşdiyi binadan çıxarsın. Asayişi pozan şəxs binadan çıxarıldığı təqdirdə müvafiq protokol tərtib olunur, ona komissiyanın sədri və üzvləri imza atırlar.

37 38 Silahlı şəxslərin səsvermə binasına daxil olması qadağandır. Əgər səsvermə binasında və ya onun ətrafındakı ərazidə səsvermənin keçirilməsinə və yaxud seçki sənədlərinin təhlükəsiz yerdəyişməsinə təhlükə yaranarsa, bu zaman Məntəqə seçki komissiyasının sədrinin tələbi ilə polis işçiləri çağırılır və pozuntuaradan qaldırılana qədər onlar səsvermə binasında/ətraf ərazidə qala bilərlər. SƏSVERMƏ PROSESİNİN MÜVƏQQƏTİ DAYANDIRILMASI Seçki zamanı seçki binasının bağlanması, seçkinin dayandırılması qadağan edilib. Əgər hər hansı bir vəziyyət səsvermə prosesinin gedişinə maneçilik törədirsə, Məntəqə seçki komissiyasının sədri dərhal bu barədə Dairə seçki komissiyasına məlumat verməli və müvafiq göstərişlər gözləməlidir SƏSVERMƏDƏ İŞTİRAK EDƏN SEÇİCİLƏRİN QEYDƏ ALINMASI (Seçki məcəlləsi maddə 65.6) Tövsiyə olunur ki, qeydiyyatçılar saat 10:00, 12:00, 15:00 və17:00-da səsvermə prosesinə mane olmadan, siyahılarda seçicilərin imzalarını və onlar tərəfindən verilmiş bülletenlərin miqdarını (sədrə təhvil verilmiş korlanmış bülletenlər nəzərə alınmaqla) saysınlar.

38 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 39 Əgər göstəricilər arasında fərq aşkar edilərsə, qeydiyyatçı dərhal izahat yazmalıdır, bu isə səsvermənin yekun protokollarına əlavə olunmalıdır. Komissiyanın katibi seçicilər siyahısına seçkilərdə iştirak edən seçicilərin imzalarının sayını saat 12:00-da və saat 17:00-dakı vəziyyətinə əsasən Məntəqə seçki komissiyasının nümayiş protokollarına və səsvermə gününün Qeydlər kitabına daxil edir və bu barədə Dairə Seçki Komissiyasına məlumat verir. APARILASI SEÇKİ QUTUSU VASİTƏSİLƏ SƏSVERMƏ Aparılası seçki qutusunun vasitəsilə səsvermə seçkilər günü saat 09:00-dan saat 19:00-dək keçirilir. Səsvermə başa çatıdqdan sonra seçki qutusunun xüsusi kəsiyi dərhal möhürlənir. Aparılası seçki qutusu ən geci saat 20:00-dək seçki məntəqəsinə qaytarılmalıdır. (Seçki məcəlləsi maddə 66.1). Səsvermə binasında olmaq hüququna malik şəxslərin öz arzularına müvafiq olaraq, aparılası seçki qutularının vasitəsilə səsvermə prosedurunu müşahidə etmək hüququ vardır. Aparılası seçki qutusu vasitəsilə səsvermə zamanı avtomobildən istifadə edildiyi təqdirdə, Məntəqə seçki komissiyası avtomobildə səsvermə binasında iştirak etmək hüququna malik şəxslərdən səs vermə yolu ilə müəyyənləşdirilmiş 2 müşahidəçi üçün yer ayırmağa borcludu. (Seçki məcəlləsi maddə 66.5):

39 40 Məntəqə seçki komissiyasının sədri aparılası seçki qutusunu daşıyıcı olan komi ssiya üzvlərinə verir (Seçki məcəlləsi maddə 66.3): Yoxlama vərəqəsinin yerləşdirildiyi möhürlənmiş aparılası seçki qutusunu; Aparılası seçki qutusunun siyahısını; Xüsusi zərfləri; Seçicilərin qeydiyyatçısı tərəfindən imzalanmış və xüsusi möhürlə təsdiq edilmiş lazımi sayda seçki bülletenləri. Komissiya katibi səsvermə günü Qeydlər kitabının 4-cü səhifəsinə aparılası seçki qutusunu aparan komissiya üzvlərininə verilən və səsvermə günün bitidiyindən sonar işlənməyən seçki bülletenlərinin sayını daxil edir. Aparılası seçki qutusu vasitəsi ilə səsvermədə iştirak edən seçiciyə markirovka tətbiq olunmur (Seçki məcəlləsi maddə 64.5). Fiziki vəziyyətinə görə seçici tərəfindən aparılası seçki qutusu vasitəsilə səs verildiyi təqdirdə, aparılası seçki qutusu siyahısının Seçicinin imzası qrafasında aparılası seçki qutusunu daşıyan komissiya üzvü Fiziki vəziyyət adlı qeyd yazır və bunu şəxsi imzası ilə təsdiq edir. Həmin seçicinin əvəzinə bülleteni (bülletenləri) onun tərəfindən seçilmiş şəxs (seçki komissiyası üzvündən, namizəddən, seçki subyekti nümayəndələrindən və müşahidəçilərdən başqa) doldurur, xüsusi zərfə yerləşdirir və zərfi aparılası seçki qutusuna atır (Gürcüstan Mərkəzi Seçki Komissiyasının 2012-ci il 21 iyun tarixli 20/2012 qərarı). Aparılası seçki qutusunu daşıyan komissiya üzvləri səsvermə binasına qayıtdıqdan sonra, Məntəqə seçki komissiyasının katibinə istifadə olunmamış bülletenləri və xüsusi zərfləri verməlidirlər. Komissiyanın katibi bu cür bülletenlərin və xüsusi zərflərin küncünü kəsməli, Xarab olmuşdur sözlərini yazmalı və komissiya sədrinin imzasından sonra ayrıca saxlamalıdır.

40 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 41 III FƏSİL. SEÇKİ MƏNTƏQƏSİNİN BAĞLANMASI, SƏSVERMƏNİN NƏTİCƏLƏRİNİN YEKUNLAŞDIRILMASI SEÇKİ MƏNTƏQƏSİNİN BAĞLANMASI Saat 20:00-da seçki başa çatır və seçki binası bağlanır. Bu vaxta qədər növbədə durmuş seçicilər səs verə bilərlər. Məntəqə seçki komissiyası sədrinin tapşırığı ilə, komissiya üzvlərindən biri növbədə durmuş seçicilərin soyadları və adlarını qeydə alır və onların sayını Məntəqə seçki komissiyasının sədrinə bildirir, o isə məlumat verir ki, səsvermədə yalnız növbədə duran seçicilər iştirak edə bilərlər; katib isə onların sayını Qeydlər kitabına daxil edir. Bundan sonra məntəqə seçki komissiyası seçki qutusunun kəsiyini möhürləyir (Seçki məcəlləsi maddə 65.8). Məntəqə seçki komissiyasının sədri səslər hesablanarkən səsvermə binasında olmaq hüququna malik şəxslərdən başqa, bütün şəxslərin seçki məntəqəsini tərk etməsini təmin etməlidir. Məntəqə seçki komissiyasının katibi səsvermə gününün Qeydlər kitabında səslər hesablanan zaman səsvermə binasında olan şəxslərin kimliyini göstərməlidir. Səsvermə binası bağlandıqdan sonar, səsvermə binasına daxil olmaq və səsvermə binasını tərk etmə hüququ səsvermə binasında olma hüququ olan şəxslərin var. SEÇKİ MƏNTƏQƏSİNİN SƏSLƏRİN HESABLANMASI PROSEDURU ÜÇÜN TƏŞKİLİ Səsvermə başa çatdıqdan sonra komissiyanın sədri hər bir qeydiyyatçının yanına gedir, onlar isə komissiya sədrinin göstərişi ilə (səsvermə başa çatdırılanadək) qeydiyyatçılar tərəfindən yazılmış izahatlarda (mövcud olduğu təqdirdə) həmin göstəricilərin nəzərə alınması ilə) hesablayırlar: Verilmiş bülletenlərin miqdarı Korlanmış bülletenlərin miqdarı Seçicilərin imzalarının miqdarı

41 42 Əgər bərabərlik baş tutmursa, qeydiyyatçı yenidən saymalı və miqdarı dəqiqləşdirməlidir. Əgər bərabərlik yenə də baş tutmasa, qeydiyyatçı izahat yazmalıdır (səbəbi göstərilməklə), bu isə yekun protokollarına əlavə edilməlidir. Qeydiyyatçıların izahatlarında (mövcud olduğu təqdirdə) verilmiş göstəricilə r səsvermənin yekun protokollarının tərtibi zamanı nəzərə alınmalıdır. Yuxarıda göstərilən məlumatlar məlum olduqdan sonra, vacibdir ki, qeydiyyatçılar həmçinin səsvermədə iştirak edən seçicilərin bərabərlik məlumatlarını bütün növ siyahıda saysınlar. Komisiya sədri məlumatları Dairə seçki komissiyasına verir. Komissiyanın sədri səsvermə binasında olmaq hüququna malik şəxslərin iştirakı ilə komissiya üzvlərindən püşkatma yolu ilə ən azı üç sayıcı seçir, müşahidəçilər isə öz tərkiblərindən, qarşılıqlı razılaşma əsasında iki nəfərdən çox olmamaq şərtilə nəzarətçi seçirlər. Əgər müşahidəçilər öz aralarında razılığa gələ bilmirlərsə, onlardan iki nəzarətçini püşkatmayolu ilə komissiyanın sədri seçir (Seçki məcəlləsi maddə 67.1). Sayıcıların aşkar edilməsi üçün püşkatma aşağıdakı qaydalara əməl etməklə keçirilir: Məntəqə seçki komissiyasının sədri: Komissiya üzvlərinin sayına müvafiq olaraq bir forma və növdə vərəqlər hazırlayır; Vərəqlər üzərində eyni rəngli qələmlə funksiyaların Birinci sayıcı, İkinci sayıcı və Üçüncü sayıcı adlarını yazır; Püşkatma vərəqlərini komissiyanın xüsusi möhürü ilə təsdiq edir; Bütün vərəqləri elə qatlayır ki, onlarda mətni oxumaq mümkün olmasın və masanın üzərinə qoyur.

42 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 43 Püşkatmada iştirak edən komissiya üzvləri püşkatma vərəqlərini götürürlər. Komissiyanın katibi püşkatmanın nəticələrini Qeydlər kitabının 3-cü səhifəsinə daxil edir (Seçki məcəlləsi maddə 61.2.v). Komissiyanın sədri püşkatma yolu ilə 2 nəfərdən çox olmayaraq, nümayəndə seçir, bunlar isə komissiya üzvlərindən püşkatma yolu ilə seçilmiş sayıcılarla birlikdə əsl və batil olunmuş seçki bülletenlərinin hesablanması prosesində iştirak edirlər (Seçki məcəlləsi maddə 67.2). Seçki subyektlərinin nümayəndələri olan, təyin olunmuş komissiya üzvləri tərəfindən püşkatma yolu ilə seçilmiş sayıcılar, püşkatmada iştirak etmirlər (Seçki məcəlləsi maddə 67.2). Komissiyanın sədri və sayıcılar seçki məntəqəsini səslərin sayılması proseduru üçün hazırlayırlar: Sayıcılar masanın bir tərəfində yer tuturlar; Komissiyanın sədri elə yerdə əyləşir ki, o bütün sayıcıları görə bilsin; Komissiyanın katibi sədrin yanında əyləşir və Qeydlər kitabını doldurur; Səsvermə binasında olmaq hüququna malik digər şəxslər (sayıcılardan) iki metr aralıda yer tuturlar (Seçki məcəlləsi maddə 68.3). Komissiyanın sədri sayıcıların masalarına aparmalıdır: Seçicilərin vahid siyahısını, xüsusi siyahını, aparılası seçki qutusunun siyahısını; İstifadə olunmamış seçki bülletenlərini; Korlanmış seçki bülletenləri; Əsas və daşınan seçki qutularını; Müqayisə etmək üçün saxlanılmış yoxlama vərəqini; Kalkulyator.

43 44 SEÇKİ QUTUSU AÇILANADƏK HƏYATA KEÇİRİLMƏLİ PROSEDURLAR (Seçki məcəlləsi maddə67) Sayıcılar səsvermədə iştirak edən seçicilərin ümumi miqdarını ardıcıllıqla say ı rlar (Seçki məcəlləsi maddə 67.3): Seçicilərin vahid siyahısı əsasında; Xüsusi siyahı əsasında; Aparılası seçki qutusunun siyahısı əsasında. Məntəqə seçki komissiyasının katibi nəticələri dərhal nümayiş protokollarına və Qeyd kitabına daxil edir. Məntəqə seçki komissiyasının katibi istifadə olunmamış seçki bülletenlərinin künclərini kəsir. İstifadə olunmamış və korlanmış seçki bülletenlərini ayrı-ayrı zərflərdə paketləşdirir (Seçki məcəlləsi maddə 67.4). SEÇİCİLƏRİN SİYAHILARININ, KORLANMIŞ VƏ İSTİFADƏ EDİLMƏMİŞ SEÇKİ BÜLLETENLƏRİNİN MÖHÜRLƏNMƏSİ (Seçki məcəlləsi maddə 67.3, ) Komissiyanın katibi ayrı-ayrılıqda möhürləyir: Seçicilərin vahid siyahısını; Xüsusi siyahısını; Aparılası seçki qutusunun siyahısını.

44 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 45 Sayıcılar ayrı-ayrılıqda möhürləyirlər: İstifadə olunmamış seçki bülletenlərini; Korlanmış seçki bülletenlərini; Sayıcılar hər bir zərfin üzərində seçki məntəqəsinin adını və nömrəsini, seçki sənədlərinin növünü göstərirlər. Sayıcılar və komissiyanın sədri zərfin üzərinə imza atırlar. Qeyd edilən prosedur bitdikdən sonra Məntəqə seçki komissiyasının katibi seçicinin surətininvə təqdim etdiyi sənədlə/ seçici siyahısında olan fotoşəkil ilə bir-birinə uyğun gəlmədiyi halda, eləcədə səsvermə günü qeydiyyat kitabı üçün əlavə olunan sənədlərinin cəmini qeyd edir (məlumatları qeydiyyat kitabına qeyd edir). Məntəqə seçki komissiyasının katibi qeyd edilən sənədi möhürləyir; möhürlənmiş zərfdə seçki məntəqəsinin adını, nömrəsini, sənədlərin adını göstərir və imzalayır. APARILASI SEÇKİ QUTUSUNUN AÇILMASI (Seçki məcəlləsi maddə 68.1,2,4) Komissiya ilk növbədə aparılası seçki qutusunu açır. Komissiyanın sədri, komissiya üzvlərinin və səsvermə binasında olmaq hüququna malik şəxslərin iştirakı ilə seçki qutusunun möhürünün bütövlüyünü yoxlayır. Əgər möhürün bütövlüyünün pozulduğu aşkar edilərsə, lakin Məntəqə seçki komissiyası belə hesab edərsə ki, təqdirdə, bu Seçki Məcəlləsinin tələblərini pozmağa səbəb olmamışdır, komissiyanın sərəncamı ilə səsvermə nəticələrinin yekunlaşdırılması proseduru davam etdirilir. Əks təqdirdə, komissiya sərəncamla qutunun və seçki sənədlərinin möhürlənməsi barədə qərar qəbul edir və səslərin sayılması prosedurları başa çatdırıldıqdan sonra möhürlənmiş aparılası qutu başqa sənədlərlə birlikdə Dairə Seçki Komissiyasına təqdim olunur. Sayıcılar aparılası seçki qutusunda olan xüsusi zərfləri masanın üzərinə yerləşdirirlər, bundan sonra isə: Aparılası seçki qutusunda yoxlama vərəqinin mövcudluğunu yoxlayırlar; Qutuda mövcud olan yoxlama vərəqini komissiyada müqayisə məqsədilə saxlanılmış yoxlama vərəqəsi ilə tutuşdururlar; Əgər pozuntu aşkar edilməzsə, komissiyanın sədri sayıcılara xüsusi zərfləri aparılası qutuya müvəqqəti qaytarmaq göstərişini verir.

45 46 Əgər yoxlama vərəqi aşkar edilməsə və ya o müqayisə üçün saxlanılmış yoxlama vərəqindən əsaslı surətdə fərqlənərsə, aparılası qutuda aşkar edilmiş bütün xüsusi zərflər və bülletenlər paket halında bağlanır və Batildir sözləri yazılır, komissiya səslərin sayılması prosedurları başa çatdırıldıqdan sonra möhürlənmiş zərfləri başqa sənədlərlə birlikdə Dairə Seçki Komissiyasına təqdim edir. ƏSAS SEÇKİ QUTUSUNUN AÇILMASI (Seçki məcəlləsi maddə68.1,2,5) Komissiya sədri, komissiya üzvlərinin və səsvermə binasında olmaq hüququna malik şəxslərin iştirakı ilə seçki qutusunda möhürün bütövlüyünü yoxlayır. Əgər möhürün bütövlüyünün pozulduğu aşkar edilərsə, ancaq komissiyanın bunun Seçki Məcəlləsinin tələblərinin pozulmasına səbəb olmadığını hesab etdiyi təqdirdə, komissiyanın sərəncamı ilə səsvermənin nəticələrinin yekunlaşdırılması proseduru davam etdirilir. Əks təqdirdə, seçki qutusu möhürlənir və seçki qutusu, başqa seçki sənədləri və qutunun və seçki sənədlərinin möhürlənməsi qərarı barədə komissiyanın sərəncamı dərhal Dairə Seçki Komissiyasına verilir. Sayıcılar: Əsas seçki qutusunda mövcud olan xüsusi zərfləri və seçki bülletenlərini masanın üzərinə düzürlər; Əsas seçki qutusunda yoxlama vərəqinin mövcudluğunu yoxlayırlar və onu komissiyada müqayisə məqsədilə saxlanılmış yoxlama vərəqi ilə tutuşdururlar.

46 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 47 Əgər yoxlama vərəqi aşkar edilməzsə və ya o müqayisə üçün saxlanılmış yoxlama vərəqindən əsaslı surətdə fərqlənərsə, bütün xüsusi zərflər və seçki bülletenləri qablaşdırılır, möhürlənir, müvafiq protokol tərtib olunur və dərhal Dairə Seçki Komissiyasına verilir. Səslərin hesablanması proseduru: Sayıcılar masanın bir tərəfində yer tuturlar, onların yanlarında isə müşahidəçilərdən seçilmiş iki nəfər nəzarətçi durur və püşkatma yolu ilə seçilmiş seçki subyektlərinin iki nəfər nümayəndəsi yer tutur. SEÇKİ BÜLLETENLƏRİNİN ÇEŞİDLƏNMƏSİ (Seçki məcəlləsi maddə 69) Birinci sayıcı: Xüsusi zərfdən seçki bülletenini çıxarır; Seçki bülletenlərinin düzgünlüyünü yoxlayır; Kimə səs verildiyini elan edir; Bir növ seçki bülleteni ikinci sayıcıya, ikinci növü üçüncü sayıcıya və üçüncü növü dördüncü sayıcıya verir; Xüsusi zərfləri ayrıca qoyur. Sayıcılar ayrı-ayrılıqda düzürlər: Hər bir seçki subyektinə verilmiş səsləri; Batil hesab olunmuş bülletenləri; Şübhəli hesab olunan bülletenləri.

47 48 Müəyyən olunmuş nümunənin seçki bülleteni yalnız o halda batil hesab oluna bilər, əgər: Xüsusi zərf müəyyən olunmuş nümunədən deyilsə; Xüsusi zərfdə müəyyən olunmuş miqdardan çox seçki bülleteni aşkar edilmişdirsə; Seçki bülleteni seçki qutusunda xüsusi zərfdə aşkar edilmişdirsə; Seçki bülleteni seçicilərin qeydiyyatçısının imzası və xüsusi möhürü ilə təsdiqlənməyibsə; Seçicinin hansı seçki subyektinə səs verdiyini müəyyənləşdirmək mümkün olmursa; Seçki bülleteni başqa seçki məntəqəsinə mənsubdursa (belə bülletenlər ayrıca paketə toplanır və onların miqdarı yalnız Qeydlər kitabında göstərilir). Qeyd edilən göstəricilər yekun protokollarına daxil edilmir. Seçki bülletenlərinin çeşidlənməsi başa çatdırıldıqdan sonra komissiya şübhəli sayılan bülletenlərin həqiqiliyi məsələsini müzakirə edir və püşkatma ilə həll edir. Həqiqi hesab edilmiş seçki bülletenlərini komissiyanın sədri həqiqi büllütenlər dəstinə (seçki subyektlərinə verilmiş səslərə əsasən), batil hesab olunmuş seçki bülletenlərini isə batil hesab edilmiş seçki bülletenləri dəstinə əlavə edir. SEÇKİ BÜLLETENLƏRİNİN HESABLANMASI Bülletenlər çeşidləndikdən sonra komissiya sədri sayıcılara göstəriş verir ki, hesablasınlar: Batil hesab olunmuş bülletenləri; Hər bir seçki subyektinə verilmiş səsləri.

48 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 49 Seçki subyektinə mənsub hər 10 seçki bülleteni metal sıxıcı ilə sıxılır və tam, eləcə də tam olmayan hər bir dəstin üzərində yuxarı tərəfdə bağlanmış seçki bülletenlərinin miqdarı yazılmalıdır. Komissiyanın sədri hər bir seçki subyektinin topladığı səslərin miqdarını elan edir. Komissiyanın katibi sədrlə birlikdə göstəricilərin doğruluğunu yenidən yoxlamaq məqsədilə yoxlayır: Subyektlər tərəfindən Qazanılmış səslərin miqdarı Batil hesab edilmiş bülletenlərin miqdarı < Seçicilərin imzalarının miqdarı Əgər seçici subyektlər tərəfindən toplanılmış səslərlə bülletenlərin cəmi seçicilərin imzalarından artıqdırsa, komissiya sədri sayıcılara göstəriş verir ki, göstəriciləri yenidən hesablasınlar və bundan sonra bərabərlik baş tutmasa, komissiyanın sədri sayıcılara göstəriş verir ki, göstəriciləri yenidən saysınlar və nəticələri komissiyanın katibi Qeydlər kitabına və nümayiş protokollarına daxil edir. SEÇKİ BÜLLETENLƏRİNİN MÖHÜRLƏNMƏSİ (Seçki məcəlləsi maddə 69.6,9) Seçki bülletenləri sayıldıqdan sonra komissiyanın sədri sayıcılara ayrı-ayrı zərflərdə möhürlənmək üçün göstəriş verir: Batil hesab olunmuş bülletenləri (onlara batildir sözü yazılır ); Seçki subyektinə mənsub seçki bülleteni dəstini. Seçiki subyektinə mənsub seçki bülletenləri dəsti üzərində məntəqənin adı və nömrəsi, seçki subyektinin göstəriciləri (adlandırılması, adı və soyadı) və onun tərəfindən toplanmış səslərin miqdarı, eləcə də bu dəstə qoyulmuş seçki bülletenlərinin miqdarı yazılmalıdır. Hər bir zərfin üzərində sayıcılar dairə və məntəqənin nömrələrini, seçki bülletenlərinin növlərini və miqdarını yazırlar. Zərfin möhürlənmə zolağında sayıcılar və komissiyanın sədri imza atırlar.

49 50 SƏSVERMƏ NƏTİCƏLƏRİNİN YEKUN PROTOKOLUNUN TƏRTİBİ (Seçki məcəlləsi maddə 70-71) Komissiyanın katibi sədrlə razılaşma əsasında səsvermənin nəticələrinin yekun protokollarını doldurur və Qeydiyyat jurnalında qeydiyyatdan keçirir. Komisiyanın bütün üzvü səsvermə nəticələrinin yekun protokollarını imzalamağa məcburdur. Əgər komissiyanın üzvü səsvermə nəticələrinin yekun protokollarında qeyd edilən məlumatlarla razılaşmırsa, onun protokola yazılı şəkildə fərqli fikirini əlavə etmək hüququ var, lakin protokolu imzalamağa məcburdur. Səsvermə nəticələrinin yekun protokolu məntəqə seşki komissiyasının xüsusi möhürü ilə təsdiqlənir. Səsvermə nəticələrinin yekun protokolunda daxil olan məlumatların duzəlişi qadağandır. Əgər yekun protokolunu doldurduqda səhvə yol verildisə, səhvlərin düzəlişi üçün səsvermə nəticələrinin yekun protokolunda həmin məlumatların kənarında qeyd edilir ki düzəldilmişdir və düzəlmiş protokol tərtib olunur. Seçki komissiyasının katibi düzəliş protokolunu tərtib etməlidir, ona yekun protokolunda daxil olan məlumatın düzəlişi və bu protokolun tərtib edilmə tarixi və vaxtı qeyd olunmalıdır. Seçki komissiyasının

50 MƏNTƏQƏ SEÇKİ KOMİSSYASININ TƏRKİBİ VƏ İŞ QAYDASI 51 iclasında iştirak edən bütün seçki komissiyasının üzvü düzəldilmiş protokola imza atmağa məcburdular. Düzəldilmiş protokola seçki komissiyasının möhürü ilə möhürlənir, Qeydlər kitabında və Qeydlər jurnalında qeyd olunacaq və düzəldilmiş protokola əlavə olunacaq. YEKUN PROTOKOLUNUN AŞKARLIĞI (Seçki məcəlləsi maddə 71.8) Seçki komissiyasının səsvermə nəticələrinin yekun aktlarının surətlərini kütləvi tanışlıq üçün asmalıdır. Komissiya protokolların surətini, komissiya üzvlərinin əlavə olunmuş fərqli fikirlərini (əgər varsa), tələb olunduğu təqdirdə seçki binasında olmaq hüququna malik bütün şəxslərə ötürür. Protokolun surəti komissiyanın möhürü və komissiya sədrinin və katibinin imzası ilə təsdiq edilməlidir. Protokolun surətini götürən şəxs Qeydlər kitabında sənədi götürdüyünü imzası ilə təsdiq edir. Komissiya səsvermə nəticələrinin yekun protokollarını, düzəliş protokolunu və qeydiyyatçıların yazılı izahatları ilə birlikdə (beləsinin mövcudluğu təqdirdə) dərhal MSKya göndərməyə borcludur. QEYDİYYAT JURNALININ, SƏSVERMƏ GÜNÜ QEYDLƏR KİTABININ MÖHÜRLƏNMƏSİ, SƏSVERMƏ SƏNƏDLƏRİNİN DAİRƏ SEÇKİ KOMİSSİYASINA VERİLMƏSİ Bütün prosedurlar başa çatdırıldıqdan sonra komissiyanın Qeydiyyat jurnalı və qeydlər kitabı bağlanır, komissiyanın sədri və katibi ona imza atırlar və bu, komissiyanın möhürü ilə təsdiq edilir.

51 52 Komissiya möhürləyir: Seçkilər günü Qeydlər kitabını, qeydiyyat jurnalını və ərizə/şikayətləri; Məntəqə seçki komissiyasının xüsusi möhürünü (Komissiya möhürünü möhürlənmiş zərfinə komissiyanın bütün üzvləri imza atırlar). Səsvermə nəticələrinin yekun protokolları və Qeydiyyat jurnalı möhürlənmir. Komissiyanın səlahiyyətli üzvləri Məntəqə seçki komissiyasında inventarı və seçki sənədləri qutusunu/kisəsini verirlər. Burada möhürlənmiş seçki sənədləri yerləşdirilir. Bununla əlaqədar qəbul-təhvil aktı tərtib olunur. Qəbul-təhvil aktını seçki sənədlərini verən və alan şəxslər imzalayırlar, bundan sonra isə hər birinə aktın bir nüsxəsi verilməlidir.