KONFEKSİYON ÜRÜNÜ İÇİN ÇEVİK ÜRETİM

Transkript

1 KONFEKSİYON ÜRÜNÜ İÇİN ÇEVİK ÜRETİM Mehmet Küçük, Mücella Güner Ege University Faculty of Engineering, Department of Textile Engineering, Bornova, İzmir, Turkey ÖZET Ticari anlamda sınırların kalmadığı küreselleşmiş dünyada, zorlu rekabet ortamında rakip firmalara karşı galip taraf olabilmek, firmaların mevcut üretim yöntemleri ile çok güç bir hal almış ve bundan dolayı yeni fikir ve yöntemlere ihtiyaç duyulmuştur. Çevik üretim, bu ihtiyaçlar doğrultusunda ortaya çıkmış bir üretim yöntemidir. Çevik üretim, beklenen ve beklenmeyen şekillerde sürekli olarak değişen çevrede başarılı olma yeteneğidir. Başka bir ifade ile müşterinin istediği ürünler ve hizmetlerden oluşan ve değişim içindeki pazarlarda teknolojik, fiziksel ve yönetim organizasyonu açısından hızlı ve etkin hareket ederek başarılı olma yeteneğidir. Çevik üretim, 21. yüzyılın koşullarında başarılı olabilmek için yalın üretim metotlarından ortaya çıkan bir stratejidir. Çevik üretim sistemi; TKY, JIT ve Yalın üretim uygulamalarının bir kısmından oluşan bir bileşimdir. Aradaki fark, Çevik üretimin kişiselleştirilmiş ürünler üzerine yoğunlaşması ve parti büyüklüklerinin Yalın üretim e göre daha da az olmasıdır. Bu çalışmada, yalın üretim sistemiyle üretim aktivitelerini gerçekleştirmekte olan bir firmanın üretim süreci incelenmiş ve ağ planı hazırlanmıştır. Çevik üretim sistemi ile üretim yapan bir başka firmanın ağ planı da hazırlanmış ve iki plan karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Ayrıca sayısal veriler yardımıyla değerlendirilerek çevik üretim yönteminin yalın üretimden farkı ve önemi vurgulanmıştır. Anahtar Kelimeler: Tekstil ve konfeksiyon sektörü, çevik üretim, yalın üretim, CPM 1. GİRİŞ Son yıllarda teknolojinin hızlı gelişimi, başta üretim ve yönetim departmanları olmak üzere birçok alanda yapılan çalışmaları etkilemiş ve literatürde yeni kavramların ortaya çıkmasına neden olmuştur [1]. İşletmeler, içerisinde bulundukları çağın koşullarına ayak uydurabilmek ve ticari faaliyetlerine devam edebilmek için ortaya çıkan bu yeni yöntemleri günlük hayatlarında kullanmaları gerekmektedir. Bu yeni yöntemlerden biri de Çevik Üretim dir. Çevik üretim kavramı ilk kez 1991 yılında Lehigh Üniversitesi Iacocca Enstitüsü tarafından yayınlanan 21st Century Manufacturing Enterprise Strategy isimli raporda yer almıştır. Sonrasında da, araştırmacılar, yöneticiler ve uzmanlar tarafından üretim modelleri veya sistemlerinin gelişimindeki son aşama olarak kabul edilmiştir [2]. Çevik üretimin daha iyi bir şekilde anlaşılması amacıyla günümüze kadar kullanılan üretim yöntemlerinden ve gelişim süreçlerinden kısaca bahsetmekte fayda vardır. Üretim yöntemlerinin tarihsel gelişimine bakıldığında genel olarak 3 aşamadan söz edilmektedir. Bu aşamalar şu şekildedir: El sanatı tarzı üretim, seri üretim ve yalın üretim [3]. Bu aşamalara ek olarak çevik üretimden 4. aşama olarak bahsetmek yanlış olmaz. Günümüze kadar el sanatı tarzı üretim ve seri üretim ile ilgili fazla sayıda ve çok çeşitli çalışmalar yapıldığı için bu çalışmada 3. aşama olan yalın üretim ile yeni yönetim sistemi olan çevik üretim karşılaştırmalı şekilde incelenmiştir. Bu çalışmada, üretim sistemlerinden yalın ve çevik üretim üzerinde daha fazla durulmuştur. 1. Yalın üretim: Toyota üretim modeli olarak adlandırılan, temelde israfların önlenmesini felsefe edinen üretim şeklidir. 255

2 2. Çevik üretim: Ani değişimlere, bölünmelere, global pazarda yüksek kalite isteğine ve değişen müşteri isteklerine uygun ürün ve servislerle cevap verebilme şeklidir [4]. Yalın ve çeviklik arasındaki temel farklılaştırıcı unsurlar tablo 1 de görüldüğü gibidir [5]. Tablo 1: Yalın ve çeviklik arasındaki temel farklılaştırıcı unsurlar Farklılaştırıcı unsurlar Yalın Üretim Çevik Üretim İtici unsurlar -Pazar -İsraf ekonomisi -Tahmin edilebilir ürünler -Tahmine göre üretim - Müşteri -Çeşit ekonomisi -Tahmin edilemeyen pazar -Siparişe göre üretim Odak noktası Teknoloji ve sistemler İnsan ve bilgi Tedarikçiler Organizasyon Ürün Süreç -Daha az -Yüksek seviyede güven -Uzun dönemli ilişki -İşbirlikçi -Takım çalışması -Basık organizasyon şeması -Seçim imkanı çok -Yüksek kalite -Esnek -Otomatik Felsefe Yönetimsel Liderlik -Çoktan seçmeli -Yüksek seviyede güven -Kısa dönemli ilişki -Riski/karı paylaşma -Çok yetenekli -Yetkilendirilmiş -Bireysel isteklere uygun -Amaçlara uygun -Farklı koşullara uyabilen -Bilgi esaslı Günümüz koşullarında işletmelerin ürettikleri mal ve hizmeti alanların ve/veya potansiyel alıcıların isteklerinin ve gereksinimlerinin farklılaşması ürün dizisi genişliğinin ve atelye tipi üretim sistemine eğilimin artmasına neden olmuştur [6]. 2. MATERYAL VE METOT Bu çalışma, konfeksiyon sektöründe faaliyet gösteren biri çevik üretim, diğeri de yalın üretim sistemine sahip 2 farklı firma incelenerek gerçekleştirilmiştir. İki firmanın da aldıkları bir siparişe ait zaman bakımından tüm bilgiler bizzat izlenerek elde edilmişler ve ağ planı teknikleriyle karşılaştırılmışlardır Materyal Bu çalışmanın materyalini oluşturan çevik üretim ve yalın üretim süreçlerinin gerçekleşmiş olduğu firmaların özellikleri aşağıdaki gibidir. Çevik üretim sistemine sahip firma hayalinizdeki gömleği yaratmak sadece 5 dakika sloganıyla müşterilerinin dikkatini çekmektedir. Sadece gömlek üretimi üzerine yoğunlaşmış olan bu firma, yalnızca iç piyasadaki müşterilere hizmet vermektedir. Bünyesinde 26 çalışanı bulunmaktadır. Bu kişilerden ü üretim departmanında çalışmaktayken, kişi de yönetim ve organizasyon işlerini sürdürmektedir. İstanbul da bulunan firma tüm Türkiye ye hizmet vermektedir. Firma kendi web sitesi ile müşterilerine internet üzerinden de hizmet sağlamaktadır. Günlük üretim adedi 30 ile 45 gömlek arasında değişmektedir. Yıllık ise toplamda 4500 ile 6000 adet gömlek üretimi yapılmaktadır. Firma prensiplerince, müşterilere sipariş alındıktan sonra 3 iş günü içerisinde gömleklerinin kendilerine teslim edileceği, aksi takdirde ücret alınmayacağı taahhüt edilmektedir. İstenildiği takdirde, gömlek ile birlikte kişiye özel tasarlanmış gümüş kol düğmeleri de müşterilere sunulmaktadır. Üretim sürecinin 256

3 son kademesi, ürünlerin ahşap kutular içerisinde paketlenmeye hazırlanmasıdır. Bu ahşap kutular için de farklı tasarımlar mevcuttur, talep doğrultusunda müşterilerin kendileri de kutuların üst yüzey tasarımlarını yapabilmektedirler. Kol düğmeleri ve ahşap kutuların hazırlanılması dışındaki diğer tüm işlemler firma bünyesinde gerçekleştirilmektedir. Üretim süreci müşterinin, beden ölçülerinin alınması ve ilgili hammadde ve malzeme kartelâlarından seçim yapması ile başlamaktadır. Hammadde ve malzeme kartelaları her ay sürekli olarak güncellenmektedir. Ana hammadde olan kumaşlar için, her ay 2 veya 3 kez kumaş tedarikçileri ziyaret edilmektedir. Tedarikçi firmalarla anlaşmalı olunduğu için, yeni bir kumaş üretildiğinde, bu kumaştan 1-2 adet gömlek üretilecek miktarda alınmaktadır. Aynı işlem, düğmeler, gömlek paketleme malzemeleri ve benzeri hammaddeler için de geçerlidir. Şuanda firma bünyesinde 1 veya 2 adet gömleklik 4000 farklı kumaş çeşidi bulunmaktadır. Müşterilere gösterilen hammadde ve malzemelerin bulunduğu kartelalar, stokta bulunanlar doğrultusunda hazırlanmışlardır. Hammadde ve malzeme seçiminden hemen sonra modele ilişkin farklı seçenekler sunan, gömleğin her bölümü için ayrı ayrı hazırlanmış model kartelalarının da müşteri tarafından incelenmesi ve seçim yapması istenilmektedir. Bu kartelalar on dört çeşit yaka, altı çeşit cep (tek ya da çift cepli ), beş çeşit ön pat, beş çeşit etek, on çeşit manşet ve dört çeşit sırt modellerinden seçim yapılmasına yardımcı olmaktadır. Bununla birlikte firma gömleğin yaka içine, cep üstüne veya manşete nakıştan bir de yazı ilave etme fırsatı vermektedir. Talebe bağlı olarak müşterilerin beden ölçülerini almakla sorumlu grup müşteriye gidip ölçü alabilmekte veya internet üzerinden müşterilerin kendi beden ölçü bilgilerini girmesiyle de ölçü alım işlemi tamamlanabilmektedir. Aynı şekilde, modele göre hazırlanan gömlek bölümlerinin seçiminin yapılması da internet üzerinden sağlanabilmektedir. Beden ölçüleri ve seçilen hammadde ve malzemelerle ilgili bilgiler firma merkezine gönderilerek, gerekli hazırlıklara başlanılmaktadır. Öncelikle alınan ölçülere göre kalıplar elde hazırlanmakta ve kalıba göre kesim işlemleri tamamlanmaktadır. Kesim işlemi ise, her gömlek için tek tek yapılmaktadır. Daha sonra da bu işlemleri dikim, nakış, kol düğmesi ve kutu hazırlığı, ütü, paketleme ve nakliye işlemleri izlemektedir. Kol düğmeleri ve ahşap kutular, müşteriden talep alındıktan sonra, anlaşmalı firmalar bilgilendirilerek 1 gün içerisinde hazırlatılmaktadır. Firma, ahşap kutuların üzerine lazer markalama veya serigrafi uygulamasıyla logo ve kişi ismi yazma, istenilen renkte kurdele takma seçenekleri de sunmaktadır. Tüm hazırlıklar tamamlandıktan ve paketleme işlemi yapıldıktan sonra, ürünler gönderilmeye hazır hale getirilmektedirler. Ürünlerin müşterilere gönderilmesi için, anlaşmalı olunan kargo şirketi ile ortak barkotlar oluşturulmuştur. Hangi ürünün üzerine nereye gideceği bilgilerini içeren yapışkan barkotlar firmada yapıştırılıyor ve kargo şirketi bu barkotlara göre hiç bekleme yapmadan ürünlerin direkt gönderilmesini sağlıyor. Ağ planı tekniği ile analiz edilerek incelenecek sipariş, bir bankanın yönetici pozisyonundaki çalışanlarına gömlek siparişidir. Toplamda 35 adet gömlek siparişi yapılmıştır. Banka Ankara da bulunmaktadır. Sipariş ile ilgili kayıtlara göre elde edilen bilgiler tablo 2 de gösterilmiştir. 257

4 Tablo 2. Çevik üretim sistemine sahip firmanın siparişinden elde edilen işlem süreleri Geçen süre İşlemler (saat) 0 > Müşteri talebinin gelmesi, müşteriyle tanışma - 1 > Müşterinin beden ölçülerinin alınması 3 saat 2 > Müşterinin model kartelalarından seçimlerini yaparak modelin oluşturulması 1 saat 3 > Müşterinin hammadde ve malzeme seçimlerini yapması 1 saat 4 > %30 ön ödemenin yapılması ½ saat 5 > Müşteriden alınan tüm bilgilerin firmaya gönderilmesi ½ saat 6 > Ürünün üretim formlarının hazırlanması 2 saat 7 > Gümüş kol düğmesi ve ahşap kutu bilgilerinin tedarikçilere bildirilmesi ½ saat 8 > Gümüş kol düğmesi ve ahşap kutuların tedariki 12 saat 9 > Ürün kalıplarının hazırlatılması 6 saat 10 > Kesimin yapılması 3 saat 11 > Dikimin yapılması 5 saat 12 > Ürün nakışlarının işlenmesi 2 saat 13 > İplik temizleme, Kalite-kontrol, Ölçü kontrol, Ütü, Paketleme ve Kolileme işlemlerinin yapılması 1 saat 14 > Nakliye 10 saat 15 > %70 kalan ödemenin yapılması ½ saat Yalın üretim sistemine sahip firma İzmir de faaliyet göstermekte, hem iç piyasadaki müşterilere hem de yurt dışı müşterilerine hizmet vermektedir ve toplam çalışan sayısı 75 kişidir. Firma irtibata geçtiği çoğunlukla Avrupa ve İngiltere den olan müşterilerinin talepleri ve siparişleri doğrultusunda kendi bünyesinde yalın üretim sistemine uygun bir şekilde üretim yapmaya çalışmaktadır. Müşterileri için sipariş ettikleri ürünler için gerekli olabilecek herhangi bir baskı, nakış, yıkama, boyama vb. tüm ihtiyaçlar İzmir de bulunan anlaşmalı firmalarda giderilmektedir. İncelenen sipariş, firmanın bir iç piyasa müşterisinin tek model 35 adet gömlek üretimi siparişidir. Sipariş doğrultusunda adedin sayıca az olması sebebiyle firmanın müşterisine bazı mecburiyetler konusunda bilgi vermesi gerekmektedir. Bu mecburiyetler kumaş ve diğer aksesuarların minimum sipariş edilebilme miktarlarından kaynaklanmaktadır. Örneğin bir dokuma kumaş üretimi için kumaş tedarikçilerine minimum 800 metre kumaş siparişi verilmesi gerekmektedir. Bu siparişte ürün adedi 35 adet ve bu da yaklaşık olarak metre kumaş demektir. Bu nedenle bu sipariş için yeni bir kumaş üretimi yapılamayacaktır. Aynı sorun aksesuarlar için de geçerlidir. Bu nedenlerden dolayı müşteri firmanın stokunda bulunan ve daha önceki siparişlerden arta kalan kumaş ve aksesuarları kullanmayı kabul etmiştir. Yalın üretim sistemine sahip firmadan toplanılan bilgiler, siparişin alınma günü ile başlayan ve sonuna (üretilen ürünlerin müşteriye ulaşması) kadar devam eden her bir işlemin 258

5 gerçekleşme süreleri kayıt edilmiştir. Bu kayıtlara göre elde edilen bilgiler tablo 3 de gösterilmiştir. Tablo 3. Yalın üretim sistemine sahip firmanın siparişinden elde edilen işlem süreleri Geçen süre İşlemler (gün) 0 > Müşteriyle tanışma - model dosyalarının alınması - 1 > Numune Kalıp Hazırlığı, Kesim, Dikim ve Kalite Kontrolü 3 gün 2 > Numunenin gönderilmesi, Kesin fiyatın bildirilmesi (siparişin onayı) 1 gün 3 > Numune ve Tüm Siparişin Onayı - 50% ödemenin hesaba düşmesi ½ gün 4 > Üretim Kalıbının hazırlanması ½ gün 5 > Kesim işleminin başlayıp-bitmesi ½ gün 6 > Üretimin başlatılması-tamamlanması 2,5 gün 7 > İplik temizleme, Kalite-kontrol, Ütü, Paketleme ve Kolileme işlemlerinin yapılması 1 gün 8 > Yükleme ile ilgili tüm belgelerin hazırlanması ve nakliye tipinin ayarlanması ½ gün 9 > Kalan %50 ödemenin yapılması ½ gün 10 > Yüklemenin yapılması, müşterinin ürünlerini teslim alması 2 gün 2.2. Metot Firmalar incelenirken, ağ planı tekniklerinden (CPM ve PERT) olan CPM Critical Path Method undan yararlanılmıştır. Bu metot, bir projeye ilişkin tüm görevlerin listesinin oluşturulması ve görevlerin hangi sırada gerçekleşeceklerinin ve aralarındaki ilişkilerin belirtilmesinde yardımcı olur [5]. PERT ve CPM in her ikisi de, kritik yolun belirlenmesi, istatistiksel yöntemlerin uygulanarak her görevin olası zamanlarının hesaplanması, sınır zamanlarının hesaplanmasını temel alarak; 1) Tüm projenin ne zaman bitirileceğine, 2) Projeyi geciktirecek kritik aktivitelerin teşhisine, 3) Kritik olmayan aktivitelerin teşhisine, 4) Projenin belirlenen tarihte bitirilme olasılığının (erken ya da geç) teşhisine, 5 ) Herhangi bir anda planlanan ile harcananın tespitine, 6) Projeyi zamanında bitirecek yeterli kaynakların tespitine, 7) Projeyi zamanından önce bitirecek en verimli yolun tespitine yardımcı olmaktadır. CPM (Critical Path Method), J. E. Kelly ve M. R. Walker tarafından Dupont daki kimya fabrikasının inşa ve bakımına yardımcı olmak amacıyla geliştirildi. PERT ile planlama ve kontrol yapılması metoduna, maliyet konusu da ilave edilerek, CPM metodu geliştirilmiştir. CPM aktivitelerin sürelerinin belirli olduğunu ve kesinlikle bilindiğini varsayar. Her projenin bir kritik yolu vardır. Kritik yol, bir aktivitede yer alan ve başlanılmasında, bitirilmesinde veya tamamlanma süresinde oluşacak herhangi bir gecikmenin tüm projeyi geciktireceği aktivitelerden oluşan yoldur [5]. İki firmanın siparişleri ile ilgili verilerin toplanması amacıyla, siparişlerin alındığı günden itibaren, siparişlerin fiziksel ürün haline getirilip, bu ürünlerin müşteriye gönderildiği tarihe kadar gerçekleştirilen tüm işlemlerin her birinin süreleri kayıt altına alınmıştır. Daha sonra 259

6 CPM metodu ile bu işlemlerin ağ planı oluşturulmuştur. Şekil 1 ve şekil 2 de gösterilen ağ planları, müşterilerin siparişlerinden elde edilen süreler ve iş akışları doğrultusunda oluşturulmuşlardır. Bu sayede kritik yol ortaya çıkarılmıştır. Kritik yol, CPM ağ planında ileriye ve geriye zamanlar yazıldıktan sonra erken ve geç tamamlanma sürelerin aynı olduğu işlemlerin oluşturduğu yoldur [5]. Kritik yol (ağ planı şekillerinde çift ok ile gösterilmiş aktivitelerin oluşturduğu yol) üzerinde bulunan ve toplam sürece etki eden faaliyetlerin her birinin iyileştirilmesi ile siparişin tamamlanma süresi kısaltılabilir. Çünkü kritik yol üzerinde bulunan tüm faaliyetlerin tamamlanma süreleri, siparişin tamamlanma süresini direkt olarak belirlemektedir. Bu yüzden bu faaliyetler üzerinde yapılabilecek bir iyileştirmeden kaynaklanan tamamlanma sürelerinin kısalması, siparişin tamamlanma süresini kısaltacaktır [7]. 260

7 Şekil 1. Çevik üretim sistemine sahip firmanın ağ planı Şekil 2. Yalın üretim sistemine sahip firmanın ağ planı 261

8 3. BULGULAR Çalışmada yalın üretim sistemine sahip olan firma, toplamda 35 adet gömlek üretimini, adet operatörden oluşan üretim ekibiyle, siparişin alınmasının başından sonuna kadar toplam 11 günde tamamlamıştır. Çevik üretim sistemine sahip olan firma ise, toplamda 35 adet, kişiye özel olan gömleklerin üretimini, adet operatörden oluşan üretim ekibiyle, siparişin alınmasının başından sonuna kadar yaklaşık olarak 3 işgününde tamamlamıştır. Çevik üretimin zaman bakımından üstünlüğünün yanında, yalın üretim sistemi ile üretilen gömleklerin tümü aynı model olup sadece beden değişirken, çevik üretim sistemi ile üretilenlerin tümü kişiye özel olarak üretilmişlerdir. Bu demektir ki, çevik üretim ile gömleklerde kişiden kişiye göre model de değişmektedir. 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Firmalar hangi tür üretim sistemine sahip olursa olsunlar, müşteri ortak paydasında buluşmaktadırlar. Müşteri istekleri her zaman firmaların merkezinde tutulmalıdır. Günümüzde moda kavramının değişmesi ve gelişmesi, müşteri isteklerinin değişkenliğini son derece artırmıştır. Son yıllarda firmaların aldıkları siparişlerde az model çok adet kavramları tamamıyla çok model az adet olarak değişime uğramıştır. Aynı zamanda, kalite ve maliyet ile rekabet etme dönemi yerini hız, hizmet ve yenilik ile rekabet etmeye bırakmıştır [8]. Bu nedenle firmalar değişken olan müşteri taleplerine hızlıca ayak uydurmak zorundadırlar. Çevik üretim sadece üretim hattında veya sadece tedarikçilerle ilişkilerde sınırlı olmayıp işletme genelinde ve işletmelerin çevrelerine uyum sağlamalarında etkilidir. Çevik üretim planlanmış ve planlanmamış değişim ve belirsizliğin gelecekte işletmelerin başarısında önemli etkilere sahip olacağı varsayımlarından hareketle yalın üretime göre daha kapsamlı ve daha stratejik bir yol haritası olarak görülmektedir [9]. Bu araştırmada belirlenmiş olan süreçlerin en fazla zaman harcanan adımlarında değer akışı çalışmaları yapılarak sürecin kısaltılması gerçekleştirilebilir. Örnek olarak süreci fazla olan işlemler, çevik üretim firmasında, dışarıya bağlı olunan adımlardan kol düğmesi ve ahşap kutu hazırlığı, ürün kalıplarının hazırlanması, nakliye gibi işlemler iken, yalın üretim firmasında da numune hazırlanması, üretim ve nakliye gibi işlemlerinde çeşitli analizler yapılarak bu sürelerin kısaltılması sağlanabilir. Bu çalışma ile, çevik üretim ve yalın üretim arasındaki fark, mali açıdan getirileri (gün bazında tamamlanan siparişler düşünüldüğünde), müşteri memnuniyeti ve müşteri tatmin dereceleri ortaya çıkmaktadır. Buradan da anlaşılacağı üzere, firmalar için çeviklik yeteneği kazanmak ve çevik bir firma olabilmek işletmelerin yeni hedefi olmalıdır. KAYNAKLAR [1] SONG, L. and NAGİ, R., Design and implementation of a virtual information system for agile manufacturing, Department of Industrial Engineering, State University of New York at Buffalo, 1997, Vol. 29, pp [2] AKMAN, G. and KESKIN, G. A., Evaluating Perception Level of Agile Manufacturing in Manufacturing Firms DPÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2012, Vol. 28 [3] KASAP, G. C. and PEKER D., Agile Manufacturing: A Research of Presenting the Agility of a Primary Automobile Industry Organization, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 2009, Vol. 8, No. 27, pp [4] BAKI, B., The Manufacturing Paradigm of 21st Century: Agile Manufacturing, Karadeniz Teknik Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2003, Vol. 17, No. 1-2, pp

9 [5] GÜNER, M., Konfeksiyon İşletmelerinde Organizasyon ve Planlama, Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü, 2012, pp [6] GÖKŞEN, Y., From Traditional Manufacturing to Agile Manufacturing: A Comparative Study, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2003, Vol. 5, Num.4 [7] GUNASEKARAN, A., Agile manufacturing: Enablers and an implementation framework, International Journal of Production Research, 1998, Vol. 36, No. 5 [8] CHRISTOPHER, M., The Agile Supply Chain-Competing in Volatile Markets, Industrial Marketing Management, 2000, Vol. 29, pp [9] SHARIFI, H. and ZHANG, Z., Agile manufacturing in practice, International Journal of Operations & Production Management, 2001, Vol. 21, No. 5/6, pp