Üniversite Öğrencilerinde Öznel İyi Oluşun Yordanmasında Temel İhtiyaçların Karşılanmasının Rolü *

Transkript

1 Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Educational Sciences: Theory & Practice - 12(4) Güz/Autumn Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. Üniversite Öğrencilerinde Öznel İyi Oluşun Yordanmasında Temel İhtiyaçların Karşılanmasının Rolü * Turgut TÜRKDOĞAN a Ege Üniversitesi Erdinç DURU Pamukkale Üniversitesi Öz Bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasında, öğrencilerin temel ihtiyaçlarının karşılanma düzeyinin rolünü incelemektir. Araştırmanın çalışma grubu, Pamukkale Üniversitesi nin farklı fakültelerinde öğrenim gören 627 (%56 kız, %44 erkek) üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırma kapsamında öğrencilerin öznel iyi oluş düzeylerini ölçmek için Yaşam Doyumu Ölçeği ve Pozitif Negatif Duygu Ölçeği kullanılmıştır. Öğrencilerin temel ihtiyaçlar doyumuna ilişkin algıları ise, Üniversite Öğrencileri Temel İhtiyaçlar Ölçeği (ÜÖTİÖ) aracılığıyla ölçülmüştür. Sonuçlar, beş temel ihtiyacın karşılanma düzeyine ilişkin algılanan doyumun, üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasına anlamlı şekilde katkıda bulunduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra, özgürlük, eğlence ve güç ihtiyaçlarının üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun daha güçlü yordayıcıları oldukları görülmektedir. Anahtar Kelimeler Öznel İyi Oluş, Temel İhtiyaçlar, Seçim Kuramı, Üniversite Öğrencileri. Mutluluk, tüm dünyada birçok insan tarafından iyi bir yaşamın ölçütü olarak kabul edilen, oldukça önemli bir yaşam idealidir. Günümüz bulguları, mutluluğun iyi bir yaşam sürme yolunda arzulanan bir ideal olarak algılanmaya da uzun bir süre daha devam edeceğine işaret etmektedir (Diener, Diener ve Diener, 1995; Diener, Sapyta ve Suh, 1998; King ve Napa, 1998). Özellikle de yaşanan, değişen ve dönüşen çağa ilişkin değerlerin en önemli temsilcileri olarak kabul edilen üniversite gençliğinin, tüm * Bu makale Doç. Dr. Erdinç DURU nun danışmanlığında hazırlanan ve PAÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenen Üniversite Öğrencilerinde Temel İhtiyaçların Karşılanma Düzeyinin Öznel İyi Oluş Düzeyini Yordamadaki Rolü başlıklı yüksek lisans tezinden üretilmiş; araştırmanın özeti XI. Ulusal PDR kongresine sözel bildiri olarak sunulmuştur. a Turgut TÜRKDOĞAN araştırma görevlisidir. İletişim: Ege Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, PDR Anabilim Dalı, İzmir. Elektronik posta: tturkdogan20@gmail.com. dünyada mutluluğu yaşamlarında oldukça önemli bir değer olarak kabul ettikleri görülmektedir (Diener ve ark., 1995). Mutluluğun bilimsel bir düzlemde ele alınışının, pozitif psikoloji akımı kapsamında kendini öznel iyi oluş kavramında ifade ettiği görülmektedir (Ryan ve Deci, 2001). Öznel iyi oluş kavramı, bireyin bilişsel bir değerlendirmeyle yaşamdan doyum aldığı yargısına varmasını ve yaşamda kendisine hoşnutluk veren olumlu duyguları, olumsuz duygulardan daha fazla hissedebilmesini tanımlamaktadır (Diener ve Diener, 1996). Öznel iyi oluş kavramının (a) olumlu duygulanım, (b) olumsuz duygulanım ve de (c) yaşam doyumu olmak üzere birbiriyle ilişkili, ancak birbirinden farklı üç öğenin bileşiminden oluştuğu söylenebilir (Andrews ve Withey, 1976 dan akt., Diener, 1984). Bu tanıma göre, öznel iyi oluş kavramının en genel haliyle bireyin yaşamına ilişkin sahip olduğu duygu ve düşüncelerinin genel bir değerlendirmesini içerdiği görülmektedir. Mutluluk, yaşam içerisinde daha çok duygusal boyutta bir kavram olarak algılansa da, öznel iyi oluş kavramına ilişkin ileri

2 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ sürülen tanımlamanın, insanın kendini iyi hissedişini hem duygusal hem de bilişsel boyutta değerlendirmekte olduğu anlaşılmaktadır (Diener, 1984; Diener ve Diener, 1996). Mutluluğun öznel iyi oluş kavramıyla ele alınışında gözetilen ilkelerden en önemlisi ise, iyi bir yaşamın ölçütü olarak kabul edilen değerlerin ne olduğunun, yalnızca bireyin kendisi tarafından belirlenebilmesidir (Diener, 1984). Diğer bir ifadeyle, öznel iyi oluş kavramı, mutluluğun bireysel bir değer olduğunu ve bireyin ne derece mutlu olduğuna yalnızca kendisinin karar verebileceğini kabul etmektedir. Öznel iyi oluş kavramının bireysel bir değerlendirmeye dayandığı düşünüldüğünde ise, herkesin mutluluk anlayışının kendine özgü bir yapıda ortaya çıktığı görülmektedir. İnsana yaşamda neyin daha yüksek düzeyde öznel iyi oluş yaşatacağı konusunda görülen bu çeşitliliğe paralel olarak, öznel iyi oluşun yaşantısal kaynaklarının neler olduğu konusunda ileri sürülen çeşitli yaklaşımların da sistemli ve kapsamlı görüşler öne sürmesini beklemek güçleşmektedir. Öznel iyi oluşun yaşantısal kaynaklarına ilişkin ileri sürülen kuramsal yaklaşımların özgün yapıda açıklamalar olmaktan çok, çeşitli görüşleri derleyen genel bir çerçeveyi tanımladıkları ve bu kuramların; ereksel kuramlar, etkinlik kuramları, aşağıdan yukarı ve yukarıdan aşağı kuramları, bağ kuramları ve yargı kuramları gibi çok çeşitli başlıklar altında toplandıkları görülmektedir (Diener, 1984; Yetim, 2001). Yine de öznel iyi oluşun yaşantısal kaynaklarına ilişkin öne sürülen çeşitli görüşler arasında, ereksel kuramlar başlığı altındaki ihtiyaç kuramlarının ağırlıklı bir yer tuttuğu söylenebilir (Diener, 1984; Wilson, 1967). İhtiyaç kuramlarının dayandığı en eski önerme, insanın acı ve üzüntüden kaçınan ve hazza ve doyuma yönelen bir varlık olduğudur (Diener, 1984; Ryan ve Deci, 2001; Wilson, 1967). İhtiyaçların zamanında doyurulmasının mutluluğa yol açarken, doyurulmamış ihtiyaçların sürüp gitmesinin mutsuzluğa yol açacağı yönündeki varsayım, ihtiyaç kuramlarının öznel iyi oluş konusuna yaklaşımını en yalın haliyle özetlemektedir (Wilson). İhtiyaçlar konusunda ileri sürülen bu önerme, her ne kadar sade ve yalın bir görüşü tanımlasa da, insan ihtiyaçlarının karmaşık yapısını açıklayabilmek, bu kadar kolay görünmemektedir. Nitekim insanın sahip olduğu ihtiyaçların neler olduğunun incelenmesi, pek çok araştırmacının ilgi odağı olmuştur. Bu konudaki ilk sistematik çabalardan biri, Murray ın insanların sahip oldukları psikolojik kökenli ihtiyaçları başarı, yakın ilişki, başatlık, özerklik, oyun, cinsellik vb. olmak üzere toplam yirmi başlık altında toplamış olduğu ihtiyaçlar sınıflamasıdır (Burger, 2006). Benzer bir sistematik çaba, Maslow un ihtiyaçlar hiyerarşisi yaklaşımıdır ve bu yaklaşımda insan ihtiyaçları; fizyolojik ihtiyaçlar, güvende olma ihtiyacı, ait olma ve sevgi ihtiyacı, başkalarından saygı görme ve kendine saygı ihtiyacı ve kendini gerçekleştirme ihtiyacı şeklinde sıralanmaktadır (Schultz ve Schultz, 2002). Deci ve Ryan tarafından geliştirilen öz-belirleme kuramının bir alt kuramı olarak değerlendirilen ihtiyaç kuramında ise, bireyin sahip olduğu üç temel psikolojik ihtiyacın özerklik, yeterlik ve ilişkili olma ihtiyacı olarak adlandırıldığı görülmektedir (Cihangir-Çankaya, 2009). İnsan ihtiyaçlarına ilişkin öne sürülmüş gelmiş geçmiş başlıca kuramların, özellikle psikolojik iyi oluş geleneğinin önemli temsilcileri tarafından günümüzde olumlu ruh sağlığı ve bireysel gelişim çerçevesinde daha eklektik bir bakış açısıyla yeniden değerlendirildiği görülmektedir. Örneğin Ryff (1995), psikolojik iyi oluş kavramı çerçevesinde; insan ihtiyaçlarına ilişkin yaşam döngüsü kuramlarını, bireysel gelişime ilişkin insancıl kuramları ve olumlu ruh sağlığına ilişkin ileri sürülen bazı temel konuları bir arada bütünleştiren yeni bir model ileri sürmektedir. Bu yaklaşıma göre, olumlu bir ruh sağlığı ve bireysel gelişim çerçevesinde ele alınan psikolojik ihtiyaçlar; özerklik, çevresel hâkimiyet, bireysel gelişim, diğerleriyle olumlu ilişkiler, yaşam amaçları ve öz-kabul olarak tanımlanmaktadır (Akın, 2008). Ancak psikolojik iyi oluş yaklaşımı; öznel iyi oluştan farklı olarak, tüm ihtiyaçların ve insanın değer verebileceği tüm sonuçların başarılmasının bireye her zaman kendini iyi hissettirmeyeceğini ve bazı sonuçların her ne kadar doyuma yol açsa da, insanların iyi oluşuna katkı sağlamayacağını ileri sürmektedir (Ryan ve Deci, 2001). Psikolojik iyi oluş bakış açısı daha çok, bireyin insani potansiyelini gerçekleştirebilmesi ve bireyin iyi bir yaşam sürme yolunda tam fonksiyonda bulunabilmesi konusuna vurgu yapmaktadır (Deci ve Ryan, 2008). Seçim kuramı yaklaşımında ise, temel ihtiyaçların karşılanmasının bireye en önemli katkısı; bireyin gelişimine, büyümesine ve kendini gerçekleştirmesine yönelik olmaktan ziyade, insanın genetik yapısında var olduğu kabul edilen ihtiyaçların yarattığı gerilimin giderilip, bireyin doyuma ulaşmasına ve kendini mutlu hissetmesine yönelik olmasındadır (Glasser, 2005). Diğer bir ifadeyle; seçim kuramında olumlu bir ruh sağlığına sahip olunmasının, ancak gerçekçi bir algı çerçevesinde temel 2430

3 TÜRKDOĞAN, DURU / Üniversite Öğrencilerinde Öznel İyi Oluşun Yordanmasında Temel İhtiyaçların Karşılanmasının Rolü ihtiyaçların karşılanması yoluyla mümkün olacağı ileri sürülmekle birlikte (Glasser, 1975); temel ihtiyaçlara ilişkin özellikle vurgulanan nokta, temel ihtiyaçların karşılanma düzeyinin bireyin kendini iyi hissedişine ve mutluluğuna yapacağı katkıdır (Glasser, 2005). Gerçeklik terapisinin kuramsal temeli olarak kabul edilen seçim kuramının özü, tüm davranışlarımızın genetik yapımızda yazılı olan temel ihtiyaçlarımızın bir ya da daha fazlasını doyurmaya yönelik sürekli bir çabamız olduğu ve davranışta bulunmayı seçtiğimiz hiçbir şeyin kendimiz dışındaki herhangi bir durum ya da kişiden kaynaklanmadığıdır (Glasser, 2001a). Glasser (1975), gerçeklik terapisine ilişkin görüşlerini geliştirdiği ilk yıllarda insanın iki temel ihtiyacının sevme-sevilme ihtiyacı ve kendimizin ve diğerlerinin değerli olduğunu hissetme ihtiyacı olduğunu ileri sürmüş; fakat ilerleyen yıllarla beraber bu konudaki görüşlerini değiştirmiştir. Yenilenen seçim kuramı yaklaşımında, insanın evrim sürecinde genetik yapısına kodlanmış beş temel ihtiyaçla dünyaya geldiği savunulmakta ve insanın sahip olduğu temel ihtiyaçlar hayatta kalma, sevgi ve ait olma, güç, özgürlük, eğlence olarak tanımlanmaktadır (Glasser, 2001a, 2001b, 2005). Seçim kuramında fizyolojik kökenli ihtiyaçlardan (hayatta kalma ihtiyacını tanımlamaktadır) ve psikolojik ihtiyaçlardan (sevgi ve ait olma, güç, özgürlük, eğlence) bir bütün olarak temel ihtiyaçlar olarak bahsedilmektedir (Glasser, 2005). Hayatta kalma ihtiyacı; insanın yaşamını sürdürmesi yönünde duyduğu temel fizyolojik ihtiyaçtır ve yiyecek, su, hava, güvenlik, barınma, ısınma, cinsellik gibi temel fizyolojik ihtiyaçlarımızı içermektedir (Frey ve Wilhite, 2005). Bütün yaşayan varlıklar, hayatta kalmak için mücadele etmektedir ve bu mücadele hayatta kalmanın ötesine geçip güvenliğimizi sağlamayı da içine almaktadır (Glasser, 2005). Bu durumda psikolojik bir ihtiyaç haline gelen güvenlik, insanın fiziksel veya psikolojik yaralanmalardan uzak olacağına ve gerekli biyolojik ihtiyaçlarını (yiyecek vb.) ve barınma ihtiyacını karşılayabileceğine inanması olarak tanımlanabilir (Litwack, 2007). Sevgi ve ait olma ihtiyacı; diğer insanlara karşı duyulan bir bağlılığı ve yakınlığı tanımlamaktadır (Peterson, 2008). Glasser a (2005) göre insan, hem sevgi hem de bağlılık arayışı içindeki bir varlık olarak arkadaşlar, aile üyeleri, dostlar gibi özel insanlarla doyurucu ilişkiler içinde olma isteği yaşamaktadır. Güç ihtiyacı; prestij sahibi olma, konuşabilme ve dinlenilebilme, başarılı olma ve başarılı olarak tanınma, rekabet edebilme, kırılabileceğinden korkmama, özsaygıya sahip olma ve değerli olma ihtiyaçlarını kapsamakta (Yalçın, 2007) ve güç kavramı seçim kuramında ağırlıklı olarak bireyin gelişimini, yetkinleşmesini, kendini değerli hissetmesini vurgulayan bir boyutta ele alınmaktadır. Özgürlük ihtiyacı; bağımsızlık ve özerklik için duyulan ihtiyaçtır; seçimlerde bulunabilme, yaratıcı olma, keşfetme ve bireyin kendini rahatça ifade etme yeteneğidir; rahatça hareket edebilmek için yeterli alana sahip olmak ve seçimlerde bulunmayı ve hür iradeyi amaçlarken kısıtlanmamış olmayı hissetmektir (Frey ve Wilhite, 2005). Glasser a (2005) göre eğlence, en iyi gülme ile tanımlanır. Eğlence ihtiyacı; oyun oynama, gülebilme, yeni şeyler öğrenme, hoş vakit geçirebilme, mizah duygusuna sahip olma ve yaşamdan olumlu yanlar çıkarma gibi olumlu durumları içermektedir (Yalçın, 2007). Seçim kuramının temel ihtiyaçlar konusunda ileri sürdüğü en önemli varsayım; mutluluğa ancak temel ihtiyaçların yeterince karşılanması durumunda ulaşılacağı ve kendini mutsuz hisseden bir insanın temel ihtiyaçlarından en az birinin yeterince doyurulamamış olduğudur (Glasser, 2005). Seçim kuramının insanın kendini mutlu ya da mutsuz hissedişinin en önemli açıklayıcısının, sahip olduğu temel ihtiyaçlarını karşılayabilme düzeyi olduğu varsayımı; öznel iyi oluş kavramının araştırma kapsamında seçim kuramı perspektifinden değerlendirilmek istenmesinin hareket noktasını oluşturmaktadır. Araştırmanın Amacı ve Önemi Bu araştırmanın amacı, mutluluğu yaşamlarında oldukça önemli bir değer olarak algılayan üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşu yordamada, seçim kuramı yaklaşımında bahsedilen temel ihtiyaçların karşılanmasının rolünü incelemektir. Diğer bir ifadeyle; araştırma kapsamında, üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasında, temel ihtiyaçların karşılanma düzeyinin rolü nedir? sorusuna yanıt aranacaktır. Bu araştırmadan elde edilen sonuçların alan yazına anlamlı katkılarının olacağı düşünülmektedir. Öznel iyi oluş kavramını ilk defa 1960 yılında bir doktora çalışması kapsamında inceleyen Wilson, mutlu insanların sahip oldukları özelliklere ilişkin genel bir sonuç olarak, mutlu insanların her iki cinsiyetten genç, sağlıklı, iyi eğitimli, iyi kazanan, dışadönük, iyimser, kaygısız, dindar, evli, yüksek benlik saygısına, yüksek iş gücüne, mütevazı amaçlara sahip, zeki insanlar (Wilson, 1967, s. 294) oldukları çıkarımında bulunmuştur. Wilson un 2431

4 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ bu çıkarımı doğrultusunda, öznel iyi oluş ile ilişkili olduğu düşünülen değişkenlerin incelenmesini konu alan bir dizi araştırma akımı; yaş, cinsiyet, gelir, eğitim, iş doyumu, sağlık durumu, evlilik, kişilik özellikleri, zekâ, dini inanç, yaşam amaçları ve değerler gibi son derece geniş bir araştırma alanında, Wilson un bulgularının günümüzdeki geçerliğini sorgulamakta ve bu konuda daha kapsamlı ve daha güvenilir sonuçlara ulaşmayı amaçlamaktadır (Diener, 1984; Diener, Suh, Lucas ve Smith, 1999; Myers ve Diener, 1995). Öznel iyi oluşa ilişkin geçmiş yıllardan bu yana yürütülen kapsamlı araştırmaların sonucunda oluşan yeni eğilim ise; öznel iyi oluşun sosyo-demografik değişkenlerden ziyade, insana ilişkin içsel ve psikolojik süreçler açısından incelenmesinin daha önemli bulgular getireceği yönündedir (Myers ve Diener, 1995). Bu bağlamda, araştırma kapsamında öznel iyi oluş düzeyinin anlamlı yordayıcıları olabileceği düşünülen temel ihtiyaçların incelenmesinin, öznel iyi oluş konusunda insana ilişkin içsel ve psikolojik değişkenlerin araştırılmasının önemini vurgulayan araştırmacılar için ilgi çekici bir konu olma özelliği taşıyabileceği düşünülmektedir. Bunun yanı sıra, alan yazında çeşitli başlıklar altında ele alınan birçok fizyolojik ve psikolojik kökenli ihtiyacın karşılanma düzeyinin, üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasına anlamlı katkılar sağladığı görülmektedir (Biswas-Diener ve Diener, 2001; Cihangir-Çankaya, 2009; Diener ve Diener, 1995; Diener ve Fujita, 1995; Oishi, Diener, Suh ve Lucas, 1999; Reis, Sheldon, Gable, Roscoe ve Ryan, 2000; Sheldon ve Niemiec, 2006). Ancak alan yazında, seçim kuramı yaklaşımı çerçevesinde ele alınan beş temel ihtiyaç ile öznel iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesini konu alan herhangi bir araştırmaya rastlanmamaktadır. Bu açıdan araştırmanın bir diğer önemli katkısı, temel ihtiyaçların karşılanabilmesinin mutluluğa ulaşma konusunda ne denli önemli olduğuna ilişkin seçim kuramında ileri sürülen önemli bir varsayımın geçerliğinin sınanmasına yardımcı bulgular içermesidir. Öte yandan, araştırma örneklemini toplumun genç, dinamik ve eğitimli nüfusunu oluşturan üniversite öğrencileri oluşturmaktadır. Gençliğin ihtiyaçlarının iyi anlaşılmasının, gençlerin yaşamlarında önemli bir değer olarak gördükleri mutluluğa ulaşabilmeleri açısından oldukça önemlidir. Yakın geleceğin yetişkinleri, meslek elemanları, ebeveynleri olan üniversite öğrencilerinin kendilerini yaşamda nasıl hissettikleri konusu, mutlu bir toplumda mutlu bir gelecek yaşamak hayalini yakalamak açısından da oldukça önemli görülmektedir. Yöntem Araştırma Modeli Bu çalışma, ilişkisel tarama modelinde, nicel bir araştırmadır. Araştırmanın bağımlı değişkeni olarak kabul edilen öznel iyi oluş ile araştırmanın bağımsız değişkenleri olarak kabul edilen beş temel ihtiyaç arasındaki ilişki çoklu doğrusal regresyon analiziyle incelenmiştir. Çalışma Grubu Araştırmanın çalışma grubu, eğitim yılında Pamukkale Üniversitesi nin dört yıllık eğitim veren fakültelerinde öğrenim gören ve araştırmaya basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle dâhil edilen 350 si kız (%55.8) ve 277 si erkek (%44.2) toplam 627 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Bu haliyle çalışma grubunu oluşturan toplam 627 üniversite öğrencisinin 196 sı Eğitim Fakültesi nde (%59.2 kız, %40.8 erkek), 125 i Fen-Edebiyat Fakültesi nde (%76.0 kız, %24.0 erkek), 113 ü İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi nde (%60.2 kız, %39.8 erkek), 165 i Mühendislik Fakültesi nde (%40.0 kız, %60.0 erkek) ve 28 i Teknik Eğitim Fakültesi nde (%17.9 kız, %82.1 erkek) öğrenim görmektedir. Veri Toplama Araçları Öznel İyi Oluş Ölçekleri: Öznel iyi oluş kavramının; olumlu duygulanım, olumsuz duygulanım ve de yaşam doyumu olmak üzere birbiriyle ilişkili, ancak birbirinden farklı üç öğenin bileşiminden oluştuğu kabul edilmektedir (Andrews ve Withey, 1976 dan akt., Diener, 1984). Öznel iyi oluş kavramının bu üç bileşenli yapıyla açıklanabilirliği, yapılan bazı modelleme çalışmalarında elde edilen bulgularla da desteklenmektedir (Diener ve ark., 1999; Lucas, Diener ve Suh, 1996). Bu kapsamda, öznel iyi oluşun bilişsel boyutunun ölçümü Yaşam Doyumu Ölçeği, olumlu ve olumsuz duygulanım boyutunun ölçümü ise Pozitif Negatif Duygu Ölçeği aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Öznel iyi oluş düzeyi, bu iki ölçekten elde edilen puanların standart z puanına dönüştürülmesiyle elde edilmiştir. Öznel iyi oluş puanının hesaplanmasında kullanılan formül şu şekildedir (Diener, 1984; Diener ve Fujita, 1995): Öznel İyi Oluş= Yaşam Doyumu + Olumlu Duygulanım Olumsuz Duygulanım Pozitif Negatif Duygu Ölçeği (Positive Negative Affect Scale): Öznel iyi oluşun duygulanım boyutunun ölçümü konusunda kullanılan ölçme aracı 2432

5 TÜRKDOĞAN, DURU / Üniversite Öğrencilerinde Öznel İyi Oluşun Yordanmasında Temel İhtiyaçların Karşılanmasının Rolü Watson, Clark ve Tellegen (1998) tarafından geliştirilen ve Gençöz (2000) tarafından dilimize uyarlanan Pozitif Negatif Duygu Ölçeği dir (PNDÖ). Ölçek, beşli likert tipte bir ölçme aracıdır. Ölçeğin Pozitif Duygu boyutundaki maddeler neşeli, ilgili, enerjik, vb. hissetmeyi tanımlayan on olumlu sıfattan ve Negatif Duygu boyutundaki maddeler kaygılı, üzgün, suçlu, vb. hissetmeyi tanımlayan on olumsuz sıfattan oluşmaktadır. Ölçeğin iç tutarlığı olumlu ve olumsuz duygulanım için sırasıyla.83 ve.86; test-tekrar test güvenirliğine ilişkin korelasyonlar ise yine sırayla.40 ve.54 olarak bulunmuştur. Ölçeğin ölçüt bağıntılı geçerliği çerçevesinde yürütülen incelemelerde, Pozitif Duygu boyutu ile Beck Depresyon Ölçeği ve Beck Anksiyete Ölçeği arasında sırasıyla -.48 ve -.22 düzeyinde; Negatif Duygu boyutu ile bu ölçekler arasında yine sırasıyla.52 ve.47 düzeyinde, anlamlı korelasyonlar bulunmuştur. Yaşam Doyumu Ölçeği (Satisfaction with Life Scale): Öznel iyi oluşun bilişsel boyutunun ölçümü konusunda kullanılan ölçme aracı Diener, Emmons, Larsen ve Griffin (1985) tarafından geliştirilen Yaşam Doyumu Ölçeği dir (YDÖ). Toplam beş maddeden oluşan, yedili likert tipte bir ölçme aracıdır. Ölçekten alınan puan düzeyi yükseldikçe, bireyin yüksek bir yaşam doyumuna sahip olduğu varsayılmaktadır. Ölçeğin dilimize uyarlanması kapsamında Köker (1991) tarafından yürütülen incelemede; ölçek maddelerinin toplam puanla korelasyon katsayılarının.73 ile.90 arasında değişmekte olduğu ve ölçeğe ilişkin Cronbach-Alfa güvenirlik katsayısının.76 olarak bulunduğu görülmüştür. Üç hafta ara ile uygulanan test-tekrar test güvenirlik katsayısı ise.85 olarak belirtilmiştir. Ölçeğin Türkçe formunun güvenirliğine ilişkin Yetim (1991) tarafından gerçekleştirilen incelemede, ölçeğin test-tekrar test güvenirliği.71; ölçeğin Kyder-Richardson-20 iç tutarlık değeri ise.78 olarak bulunmuştur. Üniversite Öğrencileri Temel İhtiyaçlar Ölçeği (ÜÖTİÖ): Ölçeğin geliştirilmesi ile ilgili veriler bir başka çalışma çerçevesinde ve farklı bir çalışma grubu olarak Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesinin farklı bölümlerinde öğrenim gören toplam 671 öğrenciden elde edilmiş, çalışma sonucunda yedili likert tipte bir ölçme aracı geliştirilmiştir (Türkdoğan, 2010). Ölçeğin kapsam geçerliğinin değerlendirilmesinde uzman görüşüne başvurulmuş, ölçeğin yapı geçerliğinin incelenmesinde açıklayıcı faktör analizi tekniği kullanılmış ve ölçüt bağıntılı geçerliği çerçevesinde çeşitli ölçeklere ilişkin korelasyon değerleri incelenmiştir. Analiz sonuçları; ölçeğin toplam varyansın % unu açıklayan, öz-değeri 1.69 ile 7.33 arasında değişen beş faktörlü bir yapıya sahip olduğunu göstermiştir. Alt ölçeklerin iç tutarlık katsayıları.76 ile.84; iki hafta ara ile yapılan test tekrar test korelasyon katsayıları.77 ile.85 arasında değişmektedir. ÜÖTİÖ nün alt boyutları beklenen yönde Stres Belirtileri Ölçeği ile olumsuz; Benlik Saygısı, Sosyal Bağlılık ve Psikolojik İyi Olma ölçümleriyle olumlu yönde anlamlı korelasyonlar göstermiştir. Temel ihtiyaçlarla ilgili olarak ölçek kapsamında değerlendirilmek istenen, her bir ihtiyacının ne düzeyde karşılanmakta olduğuna ilişkin bireyin algısının ne olduğudur. Ölçeğin hayatta kalma, sevgi ve ait olma, güç özgürlük, eğlence alt boyutlarına ilişkin alınan puan düzeyi yükseldikçe, ihtiyacın karşılanma düzeyinin arttığı ve ilgili temel ihtiyacın sorunsuzca karşılanabiliyor olduğu varsayılmaktadır. İşlem Pamukkale Üniversitesinin dört yıllık eğitim veren fakültelerinde öğrenim gören üniversite öğrencilerine ilişkin verilerin toplanması işlemi, akademik eğitim döneminin bahar yarıyılında ve gerekli yasal izinler alınarak gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasının öncesinde, öğrencilere çalışmanın niteliği hakkında çok kısa bir bilgilendirme yapılarak, gönüllü katılımcıların araştırmaya dâhil edilmesi sağlanmıştır. Verilerin Analizi Araştırmanın bağımlı değişkeni olarak kabul edilen öznel iyi oluş ile araştırmanın bağımsız değişkenleri olarak kabul edilen beş temel ihtiyaç arasındaki ilişki çoklu doğrusal regresyon analiziyle incelenmiştir. Kuramsal olarak beş temel ihtiyacın her birinin eşit derecede öneme sahip olması ve bu değişkenlerden hangisinin öznel iyi oluşun daha güçlü bir yordayıcısı olduğuna ilişkin herhangi bir bulguya rastlanmamış olması nedeniyle; çoklu regresyon analizinin, tüm yordayıcı değişkenlerin regresyon denklemine bir arada dâhil edildiği enter metoduyla gerçekleştirilmesi tercih edilmiştir (Leech, Barrett ve Morgan, 2008). Bunun yanı sıra, verilerin analiz edilmesinde ortalama, standart sapma, basıklık ve çarpıklık katsayıları, korelasyon gibi diğer betimsel istatistiklerden de yararlanılmıştır. Verilerin analizi, bilgisayar ortamında ve SPSS paket programı yardımıyla yapılmış; analizler.05 anlamlılık düzeyinde test edilmiştir. 2433

6 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ Bulgular Üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasında temel ihtiyaçların karşılanmasının rolünün incelenmesinin öncesinde, öğrencilerin beş temel ihtiyacının karşılanma düzeyine ilişkin elde edilen puan ortalamaları Grafik 1 de sunulmuştur. Grafik 1. Temel İhtiyaçların Karşılanma Düzeyine İlişkin Sütun Grafiği Grafik 1 de görüldüğü üzere, ihtiyaçların karşılanma düzeyine ilişkin en yüksek puan ortalamasının sevgi ve ait olma ihtiyacında olduğu (x=6.18; SS=.94; n=627); sevgi ve ait olma ihtiyacının ardından en yüksek puan ortalamasına güç ihtiyacının sahip olduğu (x=5.49; SS=.84; n=627); eğlence ihtiyacının (x=5.21; SS=1.03; n=627) ve özgürlük ihtiyacının (x=5.01; SS=.90; n=627) karşılanma düzeyine ilişkin puan ortalamalarının ise, görece daha düşük düzeyde olduğu; temel ihtiyaçların karşılanma düzeyine ilişkin en düşük puan ortalamasının ise hayatta kalma ihtiyacında olduğu (x =4.72; SS=1.26; n=627) görülmektedir. Araştırmanın bağımlı değişkeni olarak kabul edilen öznel iyi oluş ile araştırmanın bağımsız değişkenleri olarak kabul edilen beş temel ihtiyacın karşılanma düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesinde, öncelikle çoklu doğrusal regresyon analizinin gerektirdiği varsayımlar kontrol edilmiştir. Bağımlı değişkenin normal dağılım göstermesi varsayımının incelenmesinde, öznel iyi oluş değişkenine ilişkin histogram grafiği aracılıyla yapılan görsel değerlendirmede, grafiğin normal bir dağılıma işaret ettiği görülmüştür. Ayrıca, öznel iyi oluş değişkenine ilişkin çarpıklık katsayısı -.53 ve basıklık katsayısı.35 olarak bulunmuş olup; bu katsayıların +1 ve -1 arasında değerler almaları nedeniyle, öznel iyi oluş değişkeninin normal bir dağılıma sahip olduğu kabul edilmiştir (Leech ve ark., 2008). Araştırma değişkenlerine ilişkin saçılım grafikleri aracılığıyla yapılan görsel değerlendirmede, değişkenler arasındaki doğrusallık ve hataların normal dağılımı koşullarının karşılandığı kabul edilmiştir. Çoklu bağlantı sorununa ilişkin yapılan incelemede, öncelikle değişkenler arasındaki Pearson korelasyonları incelenmiş ve çoklu bağlantı sorununa yol açabilecek düzeyde yüksek bir korelasyon değerine rastlanmamıştır (Tablo 1). Ayrıca çoklu bağlantı koşulunu değerlendirmeye yardımcı değerler olarak, regresyon eşitliğine ilişkin tolerans değerinin.20 den küçük olması; varyans artış faktörü (VIF) değerinin 10 dan küçük olması ve durum indeksi (CI) değerinin 30 dan küçük olması koşullarının sağlanıp sağlanmadığı incelenmiştir (Büyüköztürk, 2005). Regresyon eşitliğine ilişkin tolerans değerlerinin.63 ile.94 arasında; varyans artış faktörü değerlerinin 1.10 ile 1.60 arasında ve durum indeksi değerlerinin ile arasında değişmekte olduğu görülmüş ve çoklu bağlantı koşulunun sağlanmış olduğu kabul edilmiştir. Tablo 1 de görüldüğü üzere, beş temel ihtiyacın karşılanma düzeyinin, öznel iyi oluşla pozitif yönde ve anlamlı ilişkiler gösterdiği anlaşılmaktadır. Öznel iyi oluş ile temel ihtiyaçların karşılanma düzeyi arasındaki Pearson korelasyon değerleri hayatta kalma ihtiyacı için.30, sevgi ve ait olma ihtiyacı için.31, güç ihtiyacı için.43, özgürlük ihtiyacı için.51 ve eğlence ihtiyacı için.50 düzeyindedir ve ilişkilerin tamamı pozitif yöndedir (p<.01). Özgürlük ve eğlence ihtiyaçları ise, öznel iyi oluş düzeyi ile Tablo 1. Temel İhtiyaçların Karşılanma Düzeyi ve Öznel İyi Oluş İlişkisini Gösteren Pearson Korelasyon Değerleri Hayatta Kalma Sevgi ve Ait Öznel İyi Güç Özgürlük Eğlence Olma Oluş Hayatta Kalma 1 Sevgi ve Ait Olma.140** 1 Güç.180**.216** 1 Özgürlük.140**.271**.364** 1 Eğlence.219**.424**.341**.504** 1 Öznel İyi Oluş.302**.313**.434**.506**.503** 1 ** p<

7 TÜRKDOĞAN, DURU / Üniversite Öğrencilerinde Öznel İyi Oluşun Yordanmasında Temel İhtiyaçların Karşılanmasının Rolü görece daha güçlü ilişkiler gösteren ihtiyaçlar olarak öne çıkmaktadır. Güç ihtiyacının karşılanma düzeyinin de öznel iyi oluş düzeyi ile orta düzeyde bir ilişkiye sahip olduğu görülmektedir. Hayatta kalma ihtiyacı ve sevgi ve ait olma ihtiyacının karşılanma düzeyinin ise, öznel iyi oluşla gösterdiği ilişkinin daha düşük düzeyde ortaya çıktığı görülmektedir. Bunun yanı sıra, temel ihtiyaçların karşılanma düzeyine ilişkin elde edilen puan ortalamalarının kendi aralarında gösterdiği ilişkinin korelasyon değerleri aracılığıyla incelenmesinin sonucunda, temel ihtiyaçların karşılanma düzeyleri arasında güçlü olmayan, fakat tamamı anlamlı ve pozitif yönde ilişkilerin bulunduğu görülmektedir (p<.01). Hayatta kalma ihtiyacı; sevgi ve ait olma ihtiyacıyla.14 düzeyinde, güç ihtiyacıyla.18 düzeyinde, özgürlük ihtiyacıyla.14 düzeyinde ve eğlence ihtiyacıyla.22 düzeyinde bir korelasyon göstermektedir. Sevgi ve ait olma ihtiyacı; güç ihtiyacıyla.22, özgürlük ihtiyacıyla.27 ve eğlence ihtiyacıyla.42 düzeyinde bir korelasyon göstermektedir. Güç ihtiyacı; özgürlük ihtiyacıyla.37 ve eğlence ihtiyacıyla.34 düzeyinde bir korelasyon göstermektedir. Özgürlük ve eğlence ihtiyaçları arasındaki korelasyon değeri ise.50 düzeyindedir. Değişkenlere ilişkin korelasyonların incelenmesinin ardından, çoklu doğrusal regresyon analizlerinden elde edilen bulgular beş temel ihtiyacın karşılanma düzeyinin, öznel iyi oluşu anlamlı şekilde yordadığını ortaya koymaktadır (Tablo 2). Tablo 2. Öznel İyi Oluşun Yordanmasında Temel İhtiyaçların Karşılanmasının Rolüne İlişkin Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi Sonuçları Yordayıcı Değişken B Standart Hata B Beta Özgürlük *** Eğlence *** Güç *** Hayatta Kalma *** Sevgi ve Ait Olma ** R 2 =.42; F (5,621) = 88.71; p<.001 *p<.05; **p<.01; ***p<.001 Tablo 2 de sunulduğu üzere; hayatta kalma, sevgi ve ait olma, güç, özgürlük, eğlence ihtiyaçları çoklu doğrusal regresyon modeline bir arada dâhil edildiğinde, beş temel ihtiyacın tamamının üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasına anlamlı şekilde katkıda bulunduğu görülmektedir (F (5,621) = 88.71; p<.001). Regresyon eşitliği için, düzeltilmiş R 2 değeri.41 olarak bulunmuştur. Böylece, üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşa ilişkin varyansın %41 inin regresyon modeliyle açıklanabildiği görülmektedir. Açıklanabilen varyansa ilişkin elde edilen düzeltilmiş R 2 değerinin, geniş bir etki büyüklüğüne denk geldiği söylenebilir. (Leech ve ark., 2008). Beş temel ihtiyacın regresyon eşitliğine sağladığı katkının ağırlığına ilişkin beta katsayıları incelendiğinde; üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasına ilişkin en önemli katkının, sırasıyla özgürlük, eğlence, güç, hayatta kalma, sevgi ve ait olma ihtiyaçlarının karşılanmasıyla elde edildiği görülmektedir. Bununla birlikte, bu ihtiyaçlar arasında özellikle özgürlük, eğlence ve güç ihtiyaçlarının, üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun daha güçlü yordayıcıları oldukları söylenebilir. Tartışma Üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasına en önemli katkıyı sağlayan temel ihtiyaç, özgürlük ihtiyacı olmuştur. Alan yazındaki araştırmalar da özgürlük ihtiyacına yakın bir ihtiyaç olarak kabul edilen özerklik ihtiyacının karşılanma düzeyinin, öznel iyi oluşun anlamlı bir yordayıcısı olduğunu ortaya koymaktadır (Cihangir-Çankaya, 2009; Reis ve ark., 2000; Sheldon ve Niemiec, 2006). Bu bulgulara ek olarak; gelir, benlik saygısı ve arkadaş doyumu gibi bazı değişkenlerin yaşam doyumu ile ilişkisinin özellikle bireyci kültürlerde daha güçlü biçimde ortaya çıktığı görülmektedir. Bu çalışmalarda, bazı diğer değişkenlerin kontrol altına alınmaları durumunda dahi, bireyciliğin yaşam doyumu ile anlamlı bir korelasyon göstermeye devam etmesi, bireylerin bir özgürlük duygusu hissetmelerinin öznel iyi oluşa ulaşmak için önemli olduğu görüşünü desteklemektedir (Diener ve Diener, 1995; Diener ve ark., 1995). Üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasına, özgürlük ihtiyacının ardından en önemli katkıyı sağlayan temel ihtiyaç, eğlence ihtiyacı olmuştur. Alan yazındaki bazı araştırmalar, eğlence ihtiyacına yakın değişkenler olarak kabul edilebilecek mizah (Hills ve Argyle, 1998; İlhan, 2005) ve boş zaman etkinlikleri (Cenkseven ve Akbaş, 2007) gibi değişkenlerin öznel iyi oluşla olumlu yönde, ancak güçlü olmayan bir ilişki gösterdiğini bildirmektedir. Bu açıdan bakıldığında, diğer bazı ihtiyaç kuramlarınca çoğunlukla bu denli önemli bir ihtiyaç olarak ele alınmayan eğlence ihtiyacının, seçim kuramı çerçevesinde mutluluğa ulaşmak açısından en az diğer ihtiyaçlar kadar özgün ve önemli bir ihtiyaç olarak kavramsallaştırılmasının isabetli bir kuramsal varsayım olduğu düşünülmektedir. 2435

8 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ Üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun önemli bir yordayıcısı olarak öne çıkan diğer bir ihtiyaç, güç ihtiyacıdır. Güç ihtiyacının seçim kuramı çerçevesindeki tanımına yakın görülen bazı diğer değişkenlerle yürütülen araştırma bulguları; benlik saygısı (Diener ve Diener, 1995), güvenli girişkenlik (Diener ve Fujita, 1995), öğrenilmiş güçlülük (Cenkseven ve Akbaş, 2007), saygı ihtiyacı (Oishi ve ark., 1999) ve yeterlik ihtiyacı (Cihangir-Çankaya, 2009; Reis ve ark., 2000; Sheldon ve Niemiec, 2006) değişkenlerinin öznel iyi oluş düzeyi üzerinde anlamlı bir rolünün bulunduğunu göstermektedir. Buna göre, öğrencilerin yaşamlarında kendilerini geliştiren amaçlara ulaşmada gösterdikleri başarının ve kendilerine ilişkin yeterlik algılarının, öğrencilerin kendilerini yaşamda iyi hissedişlerinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu söylenebilir. Üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasına anlamlı şekilde katkıda bulunan bir sonraki ihtiyaç, hayatta kalma ihtiyacı olmuştur. Hayatta kalma ihtiyacının, temel fizyolojik ihtiyaçların sorunsuzca karşılanabilmesini tanımladığı ve üniversite yaşamında barınma, beslenme, sağlığını koruma gibi temel fizyolojik ihtiyaçların karşılanmasının da ancak yeterli ekonomik kaynaklara sahip olmakla mümkün olabileceği düşünüldüğünde, yeterli ekonomik geçim kaynaklarına sahip öğrencilerin temel ihtiyaçlarının da yeterli düzeyde karşılanmakta olduğu varsayılabilir. Benzer şekilde, gelir düzeyi ve algılanan ekonomik doyum değişkenlerinin öznel iyi oluş düzeyi ile olan anlamlı ilişkisi, yürütülen birçok araştırmada da tekrarlanan bir bulgudur (Biswas-Diener ve Diener, 2001; Diener ve Diener, 1995; Diener ve Diener, 1996; Diener ve ark., 1995; Oishi ve ark., 1999; Tuzgöl-Dost, 2006). Bunun yanı sıra hayatta kalma ihtiyacıyla ilişkili olabileceği düşünülen bir diğer değişken olarak sağlık durumunun da, üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun anlamlı bir yordayıcısı olduğu belirtilmektedir (Cenkseven ve Akbaş, 2007). Üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasına, görece daha düşük bir ağırlıkla katkıda bulunan ihtiyaç, sevgi ve ait olma ihtiyacı olmuştur. Yapılan benzer çalışmalarda, arkadaş ve aile ilişkilerinden algılanan doyum (Biswas-Diener ve Diener, 2001; Diener ve Diener, 1995) ve sosyal bir aidiyet duygusu hissetmeyi tanımlayan ilişkili olma ihtiyacı (Cihangir-Çankaya, 2009; Reis ve ark., 2000; Sheldon ve Niemiec, 2006) değişkenlerinin, öznel iyi oluş düzeyini yordamadaki anlamlı rollerini ortaya koyan araştırma bulguları mevcuttur. Buna göre, öğrencilerin sosyal ilişkilerinde yakın duygusal bağlar kurmada gösterdikleri başarının ve arkadaşlar, aile üyeleri ve dostlar gibi yaşamdaki özel insanlarla doyum verici ilişkiler içinde olmalarının, öğrencilerin kendilerini mutlu hissetmelerinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu söylenebilir. Seçim kuramı çerçevesinde Glasser ın temel ihtiyaçlara ilişkin özellikle vurguladığı nokta, beş temel ihtiyacın karşılanma düzeyinin bireyin kendini ne derece mutlu hissettiğinin anlamlı bir açıklayıcısı olduğu ve temel ihtiyaçların karşılanma düzeyinin bireyin kendini iyi hissedişine ve mutluluğuna yapacağı katkıdır. Regresyon analizinden elde edilen bulgular da, beş temel ihtiyacın bir arada ele alınması durumunda, üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşa ilişkin gözlenen varyansı geniş bir etki büyüklüğüyle açıklayabildiğini ve beş temel ihtiyacın her birinin öznel iyi oluşun anlamlı birer yordayıcısı olduğu varsayımını desteklemektedir. Diğer bir yandan, araştırma bulguları beş temel ihtiyacın öznel iyi oluş düzeyini yordamadaki rolünün farklılaşan düzeylerde ortaya çıktığına işaret etmektedir. Regresyon analizinin öncesinde, öğrencilerin temel ihtiyaçlarının karşılanma düzeyine ilişkin elde edilen puanlar üzerinden kuramsal varsayımlar ışığında yürütülebilecek bir öngörü olarak; öznel iyi oluşun yordanmasında öne çıkabilecek en önemli ihtiyaçların, öğrencilerin en düşük düzeyde doyum algıladıkları hayatta kalma ihtiyacı ya da öğrencilerin en yüksek doyum algıladıkları sevgi ve ait olma ihtiyacı olması beklenebilirdi. Diğer bir ifadeyle; öğrencilerin, temel ihtiyaçların karşılanma düzeyine ilişkin en düşük puan ortalamasını aldıkları hayatta kalma boyutunda gözlenebilecek bir artışın ya da en yüksek puan ortalamasını aldıkları sevgi ve ait olma boyutunda gözlenebilecek bir düşüşün, öğrencilerin öznel iyi oluş düzeylerini yordamada daha önemli bir rolünün bulunduğunu varsaymak kuramsal anlamda olasıdır. Ancak ilgi çekici bir sonuç olarak, üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun daha güçlü yordayıcılarının özgürlük, eğlence ve güç ihtiyaçları olarak öne çıktıkları görülmektedir. Öğrencilerin hayatta kalma ihtiyacı kapsamındaki temel fizyolojik ihtiyaçlarının karşılanmasına ilişkin olumsuz bir algıya sahip olmaları, neredeyse tüm dünya ülkelerinde gözlenen bir durum olarak ortaya çıkmaktadır (Diener ve Diener, 1995). Yine de hayatta kalma ihtiyacının, öznel iyi oluşun görece daha zayıf bir yordayıcısı olduğu görülmektedir. Bu durumun olası bir açıklaması, üniversite öğrencilerinin yoksul ülkelerde dahi yiyecek ve barınma gibi ihtiyaçlarını en azından asgari oranda karşıla- 2436

9 TÜRKDOĞAN, DURU / Üniversite Öğrencilerinde Öznel İyi Oluşun Yordanmasında Temel İhtiyaçların Karşılanmasının Rolü yabiliyor olmalarıdır (Oishi ve ark., 1999). Buna göre öğrencilerin temel fizyolojik ihtiyaçlarının karşılanması noktasında yaşadıkları problemlerin öğrencilerin öznel iyi oluş düzeyini olumsuz yönde etkilediği; fakat bu sıkıntıların belirli bir noktada üniversite yaşamının doğal bir parçası olarak algılandığı söylenebilir. Sevgi ve ait olma ihtiyacının öznel iyi oluşu yordamadaki rolünün, görece daha düşük bir düzeyde ortaya çıkmasının da bazı olası açıklamalarının bulunduğu düşünülmektedir. Bu durumun olası bir açıklaması; öğrencilerin sevgi ve ait olma ihtiyacına ilişkin algıladıkları doyumun, zaten oldukça yüksek seviyelerde bulunması ve öğrencilerin aile ve arkadaşlar gibi yaşamlarında kendileri için önemli olan insanlara karşı yüksek aidiyet duygularına sahip görünmeleridir. Diğer bir ifadeyle; öğrencilerin yaşamlarındaki önemli insanlar olan aile üyeleri ve arkadaşlar gibi bireylere ilişkin hissettikleri doyumun yüksek düzeylerde ortaya çıkması ve bu insanların öğrencilerin yaşamlarında kalıcı bir şekilde var olmaları, öznel iyi oluşa ulaşmak konusunda sevgi ve ait olma ihtiyacına yönelik ilginin merkezi bir konumda bulunmamasını anlaşılabilir kılmaktadır. Üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşun yordanmasına ağırlıklı olarak katkı sunan temel ihtiyaçların özgürlük, eğlence ve güç ihtiyaçları olduğu düşünüldüğünde; öğrencilerin yaşamlarına vermek istedikleri yön konusunda kendilerini özgür hissetmelerinin, yaşamda kendilerini eğlendiren ve hoşnutluk veren eylemlere yönelebilmelerinin ve kendilerini yaşamda yeterli ve başarılı bireyler olarak görmelerinin, mutluluğa ilişkin algılarının önemli bir parçası olduğu anlaşılmaktadır. Öğrencilerin öznel iyi oluş düzeylerinin yordanmasında, özellikle belirli ihtiyaçların daha güçlü yordayıcılar olarak öne çıkmasının da bazı olası açıklamalarının bulunduğu düşünülmektedir. Öncelikle, yaşam rollerine ya da gelişimsel dönemlere bağlı olarak temel ihtiyaçların farklı dönemlerde farklı düzeylerde hissedilebilmesi doğal bir durumdur (Mottern, 2008). Temel ihtiyaçların öznel iyi oluş üzerindeki etkisinin incelendiği grubun üniversite öğrencileri olduğu düşünüldüğünde, ihtiyaç boyutlarında gözlenen farklılaşmaların gelişimsel özelliklerle açıklanabilmesi mümkündür. Üniversite öğrencilerinin genç yetişkinliğe geçişin hemen öncesinde, geç ergenlik olarak da tanımlanabilecek bir gelişim döneminde bulundukları görülmektedir. Bu dönem itibariyle, öğrencilerin bir kimlik kazanma süreci içinde oldukları ve bu kimliğin önemli bir parçasının özerkleşmeyi ve giderek yetişkin olabilmeyi içeren bir bireyselleşmeyi tanımladığı söylenebilir. Buna göre, genç yetişkinlik döneminin hemen öncesindeki üniversite öğrencilerinin özgürlük taleplerinin, öğrencilerin yaşam döngüleri içindeki gelişimsel ihtiyaçlarıyla tutarlı olduğu ve kendi yaşamlarına ilişkin seçimlerde bulunurken bağımsızca hareket edebilmenin, öğrenciler için yetişkinliğe geçişin önemli bir kabulü olarak algılanıyor olabileceği düşünülmektedir. İhtiyaçların öznel iyi oluş düzeyini yordamadaki rolünün farklılaşan boyutlarda gözlenmesi ve özellikle belirli ihtiyaçların bu konuda daha da önemli bir değişken olarak öne çıkması konusunda ileri sürülebilecek bir diğer olası açıklama, belirli ihtiyaçların, üniversite öğrencilerinin sahip oldukları belirli değerler doğrultusundaki istekleri ve beklentileriyle daha yakından ilişkili olmasıdır. Öğrencilerin neye ihtiyaç duyduğu sorusuna verilen yanıtın, aslında öğrenciler için daha önemli olanın ne olduğu sorusuna bağlı olarak şekillendiği düşünülebilir. Buna göre, araştırma kapsamında elde edilen bulgulara göre özgürlük, eğlence ve güç ihtiyaçlarının, üniversite öğrencilerinin kendilerini mutlu olarak algılamaları açısından en önemli değerler olarak kabul edildiği varsayılabilir. Ülkenin eğitimli genç nüfusunu temsil eden üniversite öğrencilerinin sahip olduğu değerlerin ve buna bağlı olarak şekillendiği düşünülen ihtiyaçlarının irdelenip anlaşılması noktasında ise, özellikle ülkenin sosyo-kültürel koşullarının incelenmesi gerekmektedir. Zira genç nüfusu oluşturan bireylerin dinamik ve değişime açık yapılarıyla, sosyal, kültürel, ekonomik ve teknolojik değişimlerin beraberinde getirdiği yeni değerlerin en önemli alıcıları olduğu varsayılabilir. Bireylerin kültürel bağlamda sahip oldukları değerlerin bireyci ve toplulukçu olarak sınıflandırıldığı göz önüne alındığında, öğrencilerin bireyciliğe vurgu yapan ihtiyaçlara ilişkin taleplerinin daha güçlü bir şekilde öne çıktığı görülmektedir. Karakitapoğlu-Aygün ve İmamoğlu (2002) da, özellikle 1980 sonrası liberal yönelimli sosyo-ekonomik değişimlerin sonucunda güç, başarı, statü, başarı odaklı benlik saygısı gibi bireyci değerlerin ülkemiz kültüründe yükselişe geçtiğini ifade etmektedir. İhtiyaç boyutları arasındaki korelâsyonlar yeniden hatırlanacak olursa; öğrencilerin eğlence ihtiyaçlarının sosyal ilişkilerden algılanan doyumdan ziyade, yaşamda özgür olmaya ilişkin algılanan doyumla görece daha güçlü bir ilişki içinde olduğu görülmektedir. Benzer şekilde öğrencilerin güç ihtiyacına ilişkin algıladıkları doyumun, sosyal ilişki- 2437

10 KURAM VE UYGULAMADA EĞİTİM BİLİMLERİ lerindeki yakın insanlarla bir aradayken hissettikleri değerlilik ve saygınlık hissinden ziyade, kişisel amaçlarına ulaşmayı başarmayla ilgili hissettikleri gelişme ve büyüme hissinden kaynaklanmakta olabileceği söylenebilir. Korelâsyon değerleri çerçevesinde, öğrencilerin sosyal ilişkileri içerisinde kendilerini yeterince özgür hissedemedikleri ve yaşamlarındaki özel insanlarla kurdukları bağların, yaşamlarını dilediğince sürdürebilme konusunda yeterince kabul edici ve özerkliği destekleyici bir yapıda algılamadıkları yönündeki izlenimler de, öğrencilerin bireyciliğe vurgu yapan ihtiyaçlara ilişkin taleplerinin daha güçlü bir şekilde öne çıktığı çıkarımını destekler niteliktedir. Bunun yanı sıra, mutluluğu tanımlayan ihtiyaçların, bireyciliği vurgulayan bir yapıda çıkışı aslında tüm dünyada gözlenen bir sonuçtur. Örneğin Diener ve arkadaşları (1995) tarafından 55 değişik ülkedeki 100,000 den fazla insan üzerinde yürütülen araştırmanın sonucuna bakıldığında, kültürün bireyciliğinin, diğer değişkenler kontrol altına alındığında dahi öznel iyi oluşun çok güçlü bir yordayıcısı olmaya devam ettiği görülmektedir. Mutluluğun kültürel bağlamda bireyciliği vurgulayan değerlerle öne çıktığı kabul edilmekle birlikte, ilişkili olma ve bağlılık duygusu hissetme gibi toplulukçu sayılabilecek değerlerin de, ülkemiz öğrencilerinin ihtiyaç algılarının önemli bir parçası olmaya devam ettiği görülmektedir. Öğrencilerin mutluluk algılarının ağırlıklı olarak liberal ve bireyci değerlere ilişkin taleplerini yansıttığı görülürken; öğrenciler, ihtiyaç boyutlarına ilişkin doyumun en yüksek düzeyini sevgi ve ait olma ihtiyacından sağlamaya devam etmektedir. Kağıtçıbaşı nın (2004) da belirttiği gibi, Türkiye birçok araştırmacı tarafından toplulukçu bir kültüre sahip olarak varsayılsa da, bireyci özelliklerin özellikle kentsel, yüksek eğitimli ve genç kesimde oldukça yaygın olduğu bir ülkedir ve bireylerin benlik kurgusunun genel olarak otonom-ilişkisel bir yapıda ortaya çıktığı gözlenmektedir. Hem ilişkisel eğilimi hem de özerkliği içinde barındıran otonom-ilişkisel benlik yapısında vurgulanan özerkliğin, başkalarından ayrışmayı ya da uzaklaşmayı değil, kendi kendine karar verebilmeyi, etkin olabilmeyi vurguladığı düşünüldüğünde, bu durumun öğrencilerin ihtiyaç algılarıyla da örtüşmekte olduğu görülmektedir. Buna göre, öğrencilerin modernizmin getirdiği değerlerin peşinden gitmeyi arzularken, aynı zamanda toplulukçu değerlerin verdiği güveni ve sıcaklık duygusunu da bir ölçüde arkalarında hissetmek istedikleri söylenebilir. Sonuç ve Öneriler Üniversite öğrencilerinde temel ihtiyaçların karşılanma düzeyinin, öznel iyi oluş düzeyini yordamadaki rolünün incelendiği bu araştırmada ulaşılan bulgular, temel ihtiyaçların karşılanma düzeyinin tüm ihtiyaç boyutlarında, öğrencilerin öznel iyi oluş düzeyini anlamlı şekilde yordadığını ortaya koymaktadır. Öğrencilerin, temel ihtiyaçların karşılanma düzeyine ilişkin en düşük puan ortalamasını hayatta kalma boyutundan ve en yüksek puan ortalamasını sevgi ve ait olma boyutundan almış olmalarına karşın, ilgi çekici bir sonuç olarak üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluş düzeyinin daha güçlü yordayıcılarının özgürlük, eğlence ve güç ihtiyaçları olduğu görülmektedir. Araştırma bulgularına ilişkin genel bir değerlendirme yapılacak olduğunda; öğrencilerin mutluluk algılarının, yaşamlarını mümkün olduğunca kısıtlamalardan uzak ve özgür bir biçimde sürdürebilmeyi, yaşamlarında kendilerine hoşnutluk veren ilgi alanlarına yeterince yönelebilmeyi ve bunları gerçekleştirirken yaşamdaki amaçlarına ulaşma başarısını da gösterebilmeyi tanımladığı söylenebilir. Benzer şekilde, yakın ilişkilerinde bir sevgi ve aidiyet duygusu hissetmelerinin ve yaşamlarında kendileri için özel kabul ettikleri insanlarla doyurucu ilişkiler içinde olmalarının, öğrencilerin mutluluk algılarının anlamlı bir yordayıcısı olduğu görülmektedir. Ayrıca, öğrencilerin barınma ve beslenme gibi temel fizyolojik ihtiyaçlarının güvenli ve sağlıklı koşullarda karşılandığına ilişkin algıladıkları doyumun da öğrencilerin mutluluk algılarının anlamlı bir yordayıcısı olduğu söylenebilir. Öğrencilerin mutluluğa ilişkin algılarının temel ihtiyaçlar boyutunda farklılaşmalar göstermesinin nedenlerinin açıklanmasında özetle, öğrencilerin yaşam döngüsü içerisinde sahip oldukları bazı gelişimsel özelliklerin, mutlu bir yaşama ilişkin duydukları ihtiyaç algılarını etkileyen bazı değerlerin ve bu yaşam değerlerinin şekillendiği sosyo-kültürel bağlamın önemi üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Araştırma bulguları, öğrencilerin ihtiyaç algılarına ilişkin değerlendirmelerin daha periyodik bir sistemle ve daha kapsamlı bir şekilde yapılması gerekliliğine işaret etmektedir. Mutsuzluk yaşama konusunda risk grubunu oluşturan öğrencilerin belirlenip, bu öğrencilerin ihtiyaç alanlarına ilişkin anlayışlar geliştirilmesi ve bu anlayışlara dayalı olarak geliştirilen çözüm önerilerinin uygulanabi- 2438

11 TÜRKDOĞAN, DURU / Üniversite Öğrencilerinde Öznel İyi Oluşun Yordanmasında Temel İhtiyaçların Karşılanmasının Rolü lirliğinin sağlanması, bireysel çabaların ötesinde kurumsal bir yapıyla hareket edebilen ekiplerin başarabileceği bir durumdur. Bu durum da, yüksek öğretim kurumları bünyesinde psikolojik danışma hizmeti veren merkezlerin yaygınlaştırılması gerekliliğine işaret etmektedir. Ayrıca, konuyla ilgilenen araştırmacılara yönelik olarak, hâlihazırdaki araştırmanın mevcut sınırlılıklarının aşılması noktasında birtakım önerilerde bulunulabilir. Öncelikle araştırma kapsamında elde edilen bulguların geçerliğinin farklı örneklem gruplarında da sınanmasının faydalı olacağı düşünülmektedir. Yine mevut bulguların kesitsel nitelikteki bir çalışmanın sonucunda elde edildiğinin göz önünde bulundurulmasında fayda vardır. Bulgular, üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluş düzeyini daha güçlü biçimde yordayan ihtiyaçların özgürlük, eğlence ve güç ihtiyaçları olduğunu göstermekle beraber, temel ihtiyaçların çeşitli yaş gruplarının mutluluk algısına ilişkin gelişimsel olarak ne gibi farklılaşmalar göstereceğinin, çeşitli boylamsal araştırmalar yoluyla da incelenmesi faydalı olacaktır. Bir diğer açıdan, araştırma kapsamında elde edilen bulgular, ölçek aracılığıyla elde edilmiş dolaylı bir gözlemi yansıtmaktadır. Nitel bir araştırma yöntemi kullanılarak, öğrencilerin temel ihtiyaçlara ilişkin algılarının ne olduğu ve ihtiyaçlarını karşılamada başarılı görünen öğrencilerin ne gibi özelliklere sahip olduğu konusunda daha derinlemesine bir profil elde edilebilmesi mümkün olabilir. 2439

12 Educational Sciences: Theory & Practice - 12(4) Autumn Educational Consultancy and Research Center The Role of Basic Needs Fulfillment in Prediction of Subjective Well-Being among University Students * Turgut TÜRKDOĞAN a Ege University Erdinç DURU Pamukkale University Abstract The aim of this study is to examine the role of fulfillment level of university students basic needs in predicting the level of their subjective well being. The participants were 627 students (56% female, 44% male) attending different faculties of Pamukkale University. In this study, subjective well being was measured with Life Satisfaction Scale and Positive Negative Affect Scale. Students perceptions about basic needs satisfaction were measured with University Students Basic Needs Scale (USBNS). Results show that, students basic needs satisfaction is predicting subjective well being significantly for all dimensions of basic needs. Besides, freedom, fun and power needs are seen as stronger predictors of subjective well being in university students than the other basic needs. Key Words Subjective Well Being, Basic Needs, Choice Theory, University Students. Studies about well being show that happiness is perceived as a very important life value for the people almost all over the world (Diener, Diener, Diener, 1995; Diener, Sapyta, Suh, 1998; King & Napa, 1998). Also, it can be said that university students from different countries in the world accept the happiness as a very important value in their lives (Diener et al., 1995). Happiness is conceptualized as subjective well being in the positive psychology field (Ryan & Deci, * This study is derived from the master thesis which was supervised by Assoc. Prof. Dr. Erdinc DURU and also supported by PAU-Scientific Research Projects Unit under the title of The Role of Fulfillment Level of Basic Needs in Predicting Level of Subjective Well Being in University Students, and the summary of the study was presented in the XI. National Psychological Counseling and Guidance Congress. a Turgut TÜRKDOĞAN Res. Assist. Correspondence: Ege University, Faculty of Education, Department of Psychological Counseling and Guidance, İzmir/ Turkey. tturkdogan20@gmail.com. 2001), and subjective well being is consist of three different but also related components as (a) positive affect, (b) negative affect, and (c) life satisfaction (Andrews & Withey, 1976 cited in Diener, 1984). However, an important discussion has occurred about what the predictors of subjective well being are. It can be said that need theories, under the telic theories headline, take a great place among the varied discussions about the predictors of subjective well being (Diener, 1984; Wilson, 1967; Yetim, 2001). The major assumption of need theories is happiness is felt only if human needs can be fulfilled sufficiently (Wilson, 1967). Although this assumption about the needs theories projects a simple view, it is not seen so easy to explain the complex pattern of human needs. As a matter of fact, the investigation of the human needs has been the focus point of many researchers for a long time. For instance, Murray classified the human needs under twenty headlines such as achievement, autonomy, play, sexuality, etc (Burger, 2006). Maslow s needs hierarchy can be accepted as a similar attempt about the classification of human needs, and these needs are described as physiological needs, safety needs, belongingness

13 TÜRKDOĞAN, DURU / The Role of Basic Needs Fulfillment in Prediction of Subjective Well-Being among University Students and love needs, esteem needs, and need for selfactualization (Schultz & Schultz, 2002). Another classification system about human needs in self-determination theory is about autonomy, competence, and relatedness needs (Deci & Ryan, 2008). It is also seen that the major theories about human needs are reconsidered with a more eclectic way in psychological well being viewpoint that stresses positive psychological health and personal growth (Akın, 2008). For instance, Ryff (1995) classifies the psychological needs as self-acceptance, positive relations with the other people, autonomy, environmental mastery, purpose in life, personal growth. Psychological well being viewpoint mostly underlines the actualization of human potential and full functioning in the life (Deci & Ryan, 2008). However, the fundamental point that stressed in the subjective well being viewpoint is about reducing the tension which appears at the lack of fulfillment of needs, and satisfying the needs to help people feel themselves happy, like as stressed in the choice theory approach (Glasser, 2005). Choice Theory is accepted as a theoretical background for the William Glasser s new psychotherapy approach which is called Reality Therapy. Choice theory emphasizes that only we are responsible for all of behaviors we have displayed and we make internal decisions always whatever the external conditions are, and the aim of our behaviors is to fulfill our basic needs (Glasser, 1975, 2001a, 2001b, 2005). In choice theory approach, it is maintained that humans come into the world with five basic needs which are coded their genetic endowment in the long evolution process, and these needs are named as survival, love and belonging, power, freedom, fun (Glasser, 2001a, 2001b, 2005). Survival is the basic physiological need to survive our life, and it includes our basic physical needs for food, water, air, safety, shelter, warmth, health, and sex (Frey & Wilhite, 2005). It also can be defined as the need to know or believe that we will be free from physical and psychological harm and that we will be able to satisfy our essential biological needs and our need for shelter (Litwack, 2007). Love and belonging need defines a commitment and closeness to the other people (Peterson, 2008). Love and belonging need also defines the desire for satisfied relationships with the important people in our lives, like as friends or family members (Glasser, 2005). Power need includes being prestigious, worthy, successful, competitive, fearless for vulnerability, capable of talking and being heard by the other people (Yalçın, 2007). Freedom is the need for independence and autonomy; the ability to make choices, to create, to explore, and to express oneself freely; to have sufficient space, to move around, and to feel unrestricted in determining choices and free will (Frey & Wilhite). Laughing is the best define of fun need (Glasser, 2005). Fun need includes positive occasions such as playing game, laughing, learning something new, having fun and sense of humor and realizing the positive sides of life (Yalçın). The major assumption of Choice Theory about basic needs is that happiness is felt only if five basic needs can be fulfilled sufficiently and a person who is unhappy is not able to fulfill at least one of these five basic needs (Glasser, 2005). However, it can be said that there is not enough empirical study about the validity of this theoretical assumption. The Aim and Importance of the Study The aim of this study is to investigate the role of fulfillment level of university students basic needs in predicting the level of their subjective well being. It is thought that the findings obtained from this study will make significant contributions to the literature. Wilson (1967), who studied the subjective well being as a scientific concept in a doctoral dissertation firstly, concluded that the happy person emerges as a young, healthy, well-educated, well-paid, extroverted, optimistic, worry-free, religious, married person with high self-esteem, high job morale, modest aspirations, of either sex and of a wide range of intelligence (p. 294). In the light of this conclusion, a series of studies examine the current validity of Wilson s conclusion and investigate the variables such as age, gender, income, education level, job satisfaction, health conditions, marriage, personal characteristics, intelligence, religious belief and life values, which are thought to be in relationship with subjective well being (Diener, 1984; Diener, Suh, & Lucas, Smith, 1999; Myers & Diener, 1995). The new tendency which appeared in the result of these studies held through the years about subjective well being prefers studying on intra-psychological variables would bring more important findings, rather than the sociodemographic variables (Myers & Diener, 1995). Therefore, examination of the basic needs which would be thought as the significant predictors of subjective well being may be seen as an important study for the researchers who believe the importance of the intra-psychological variables at this concern. 2441

14 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE Besides, it is seen that the fulfillment level of many physiological and psychological needs make significant contributes in predicting subjective well being of the university students (Biswas-Diener & Diener, 2001; Cihangir-Çankaya, 2009; Diener & Diener, 1995; Diener & Fujita, 1995; Oishi, Diener, Suh, & Lucas, 1999; Reis, Sheldon, Gable, Roscoe, & Ryan, 2000; Sheldon & Niemiec, 2006). However, there has been no study on the literature which focuses on the relationship between five basic needs held in the choice theory approach and subjective well being. Thus, it would be useful to examine the validity of the theoretical assumptions of choice theory about basic needs and the happiness. On the other hand, understanding the needs of youth is an important attempt to help them to attain the happiness which they accept as an important value of their lives. The university students, who are the participants of the study, are young, dynamic and well educated population of the society, and they are the adults, employees and parents of the future. Therefore, the question of how the university students feel themselves in the life can be accepted as an important issue for realizing the dream of living a happy future in a happy society. Method Research Model This study is a quantitative research with a relational survey design. In this study, multi linear regression analysis was used to examine the relationship about the five basic needs, which was accepted as predictive variables, and the subjective well being, which was accepted as predicted variable of the study. Study Group The participants were 627 university students (55.8% female, 44.2% male) attending different faculties in Pamukkale University; 196 students (59.2% female, 40.8% male) were attending Faculty of Education, 125 students (76.0% female, 24.0% male) were attending Faculty of Arts and Administrative Sciences, 113 students (60.2% female, 39.8% male) were attending Faculty of Economics and Administrative Sciences, 165 students (40.0% female, 60.0% male) were attending Faculty of Engineering, and 28 students (17.9% female, 82.1% male) were attending Faculty of Technical Education. Instruments Subjective Well Being Scales: Measurement of the subjective well being includes measurement of (a) positive affect, (b) negative affect, and (c) life satisfaction (Diener, 1984). This conceptual pattern of subjective well being that includes three related components was supported with other research findings (Diener et al., 1999; Lucas, Diener, & Suh, 1996). Thus, Positive Negative Affect Scale (Watson, Clark, & Telegen, 1998) and Satisfaction with Life Scale (Diener, Emmons, Larsen, & Griffin, 1985) were used for the measurement of subjective well being in this study. This measurement was formulated by using the standard z scores, then negative affect score was subtracted from the sum of positive affect and life satisfaction scores (Diener, 1984; Diener & Fujita, 1995). Positive Negative Affect Scale (PANAS): PANAS includes 10 positive and 10 negative mood adjectives on a 5 point Likert Scale (1=very slightly or not all, 5=extremely). Cronbach s alpha coefficients were.88 for the positive affect, and.85 for the negative affect subscales. Test-retest reliability coefficients were.47 for both subscales, in the original form of the scale (Watson et al., 1998). PANAS was adapted to Turkish culture by Gençöz (2000). Cronbach s alpha coefficients were.83 for the positive affect, and.86 for the negative affect subscales. Test-retest reliability coefficients in three weeks were.54 for the positive affect, and.40 for the negative affect subscales. Satisfaction with Life Scale (SWLS): SWLS is a 5 item instrument designed to measure global cognitive judgments of satisfaction with one s life on a 7 point Liker Scale (1=strongly disagree, 7=strongly agree). The scale was developed by Diener et al. (1985), and adapted to Turkish culture by Köker (1991). Cronbach s alpha coefficient was.76, and the item-total correlation coefficients were ranged from.72 to.90. Test-retest reliability coefficient in three weeks was.85 for the scale. In another study, test-retest reliability coefficient was.71, and KR- 20 internal consistency coefficient was.78 (Yetim, 1991). University Students Basic Needs Scale (USBNS): USBNS is a 33 item instrument designed to measure university students fulfillment level of five basic needs on a 7 point Likert Scale (1=strongly disagree, 7=strongly agree) (Türkdoğan, 2010). Analysis show that the scale explains (%) of the variance with five-factor, and eighteen values of the factors ranged from 1.69 to Cronbach s Alpha coefficients of the subscales ranged from.76 to 2442

15 TÜRKDOĞAN, DURU / The Role of Basic Needs Fulfillment in Prediction of Subjective Well-Being among University Students.84, and two weeks test-retest correlations ranged from.77 to.85. Expectedly, subscales had negative correlations with Stress Self-Assessment Checklist, and positive correlations with Self-Esteem Scale, Social Connectedness Scale and Scales of Psychological Well-Being. Procedure Data were gathered in spring term of academic years with the necessary legal permissions, and also with the voluntary participants of the students. Data Analysis Multiple linear regression analysis was performed to explore the role of basic needs satisfaction in predicting university students subjective well being. As a theoretical assumption, all of the five basic needs have an equal importance for the happiness (Glasser, 2005), and there is not any finding about some of these needs are stronger predictors than the others. Thus, the regression analysis was performed with enter method (Leech, Barrett, Morgan, 2008). Results First of all, before the regression analysis, results show that love and belonging (x=6.18; SD=.94; n=627) is the most satisfied need among the students basic needs perception. The students perception about fulfillment level of power (x=5.49; SD=.84; n=627), fun x=5.21; SD=1.03; n=627) and freedom (x=5.01; SD=.90; n=627) needs are relatively lower, but the lowest satisfied need is survival (x=4.72; SD=1.26; n=627) among the five basic needs. However, the scores of university students fulfillment level of basic needs, which were measured with 7-point rating scale, are above the neutral point (4 point) for all dimensions of the basic needs. After the investigation of basic needs fulfillment, multiple regression was conducted to investigate the role of fulfillment level of five basic needs in predicting university students subjective well being. The assumptions about linearity, multicollinearity, and normally distributed errors were also checked and met (Büyüköztürk, 2005; Leech et al., 2008). Results show that five basic needs significantly predicted subjective well being (F (5,621) = 88.71, p<.001), with all of five basic needs significantly contributing to the prediction. The adjusted R squared value was.41. This indicates that 41% of the variance in subjective well being was explained by the model, and it can be accepted as a large effect (Leech et al.). The beta weights suggest that good levels in freedom need contribute most to predicting subjective well being, and good levels in fun, power, survival, and love and belonging needs also contribute to the prediction. Discussion The basic need which mostly contributed the prediction of subjective well being was freedom need. This is a consistent result with the other findings in the literature that examining the relationship about subjective well being and the autonomy need which is a really similar need with freedom (Cihangir-Çankaya, 2009; Reis et al., 2000; Sheldon & Niemiec, 2006). Moreover, the research findings that focusing on the relationship with the life satisfaction and the individualism of the cultures, suggest that freedom is a very important life value for pursuing the happiness (Diener & Diener, 1995; Diener et al., 1995). The fulfillment level of fun need was the other important predictor that contributed the prediction of subjective well being, after the freedom need. The other findings in the literature that examining the relationship about subjective well being and humor (Hills & Argyle, 1998; İlhan, 2005) or spare time activities (Cenkseven & Akbaş, 2007), which are similar needs with fun, suggest smaller correlation than the present findings. Thus, it can be said that conceptualization of the fun need as a specific and important need for pursuing the happiness, like as the other human needs, can be accepted as a correct assumption for the choice theory. Power need significantly contributed the prediction of subjective well being, after the freedom and fun needs. This is consistent with the other findings in the literature that examining the relationship about subjective well being and the similar variables like as self-esteem (Diener & Diener, 1995), assertiveness (Diener & Fujita, 1995), learned resourcefulness (Cenkseven & Akbaş, 2007), respect need (Oishi et al., 1999), and competence need (Cihangir-Çankaya, 2009; Reis et al., 2000; Sheldon & Niemiec, 2006). 2443

16 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE Survival need was another basic need that contributed the prediction of subjective well being, as a need that describing the physiological needs for safety, health, and shelter needs in the university life. It can be assumed that good levels in income or economical satisfaction perceived are significant variables for the survival need, and there is a significant relationship about subjective well being and these needs (Biswas-Diener & Diener, 2001; Cenkseven & Akbaş, 2007; Diener & Diener, 1995, 1996; Diener et al., 1995; Oishi et al., 1999; Tuzgöl- Dost, 2006). Love and belonging need was also a significant predictor, and this is consistent with the other findings in the literature that examining the relationship about subjective well being and the similar variables like satisfaction with friends and family (Biswas-Diener & Diener, 2001; Diener & Diener, 1995) or relatedness need (Cihangir-Çankaya, 2009; Reis et al., 2000; Sheldon & Niemiec, 2006). However, love and belonging need contributed lowest to predicting subjective well being, and it is an interesting finding that must be explain. Despite the fact that love and belonging is the most satisfied need and survival is the lowest satisfied need among the five basic needs, these two needs were contributed lowest to prediction model. It could be assumed that any degree of increase or decrease in love and belonging or survival needs would be predicted the subjective well being more strongly than the other needs. However, freedom, fun, and power needs were appeared as the strongest predictors in the model. First of all, the finding about the lowest levels in survival need is a typical finding for the university students almost all over the world (Diener & Diener, 1995). However, the university students also meet their food and shelter needs at a minimum level even if they are from very poor countries (Oishi et al., 1999). Thus, it can be assumed that the problems about the basic physiological needs influence subjective well being negatively, but these problems are perceived as a natural aspect of the university life to a certain degree. On the other hand, the findings about the love and belonging need can be explain with its high levels in that need. The fulfillment level of love and belonging need projects good relationships with the friends or family members, and these relationships are also have an permanence in the students lives. Thus, it can be assumed that permanence of the good relationships in the students lives is taking away the focus for the happiness to the other needs. Additionally, some of these basic needs can be perceived more important than the others according to the life roles or developmental stages in the life (Mottern, 2008), and it can be assumed that freedom need is can be seen as a very important value for the university students who are very close to being adults in the near future. Moreover, it can be assumed that freedom, fun, and power needs projects the individualistic values in a cultural context, and individualistic needs also on a rise in Turkish culture with the liberal orientated socio-economic changes (Karakitapoğlu-Aygün & İmamoğlu, 2002). On the other hand, the love and belonging need, which can be accepted as a collective value, is already a significant predictor of subjective well being among the university students. According to Kağıtçıbaşı (2004), even if it is assumed that Turkish culture has collective characteristics; there is a spread of individualistic characteristics among citizen, well educated, and young people. Thus, it can be said that the students perceptions about the basic needs satisfaction are seen correspond to autonomous-related self concept in Turkish culture. Conclusion and Suggestions The results of the study supported the major assumption of choice theory about five basic needs and happiness relationship. In other words, five basic needs explained the variance of subjective well being in a large effect, with all of five basic needs significantly contributing to the prediction. However, freedom, fun, and power needs are seen as stronger predictors of subjective well being in university students than the survival, and love and belonging needs. It can be said that the students who have the ability to make choices and to express themselves freely, who have an attempt to fun with their interests, who feel themselves worthy and successful, who have enough safety and shelter conditions, and who have good relationships with special people in their lives, are more close to happiness than the others. As a suggestion, it would be useful to determine the risk groups, and then to help the students for developing new approaches to fulfill their basic needs and additionally contribute to their subjective well being. Thus, it would be useful to investigate the students perceptions about basic needs satisfaction periodically in a more extensive way. 2444

17 TÜRKDOĞAN, DURU / The Role of Basic Needs Fulfillment in Prediction of Subjective Well-Being among University Students References/Kaynakça Akın, A. (2008). Psikolojik iyi olma ölçekleri: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8, Biswas-Diener, R., & Diener, E. (2001). Making the best of a bad situation: Satisfaction in the slums of Calcutta. Social Indicators Research, 55, Burger, J. M. (2006). Kişilik (çev. İ. D. Erguvan Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs Yayınları. Büyüköztürk, Ş. (2005). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Cenkseven, F. ve Akbaş, T. (2007). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (27), Cihangir-Çankaya, Z. (2009). Özerklik desteği, temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve öznel iyi olma: Öz belirleme kuramı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (31), Deci, L. E., & Ryan, M. R. (2008). Hedonia, eudaimonia, and wellbeing: An introduction. Journal of Happiness Studies, 9, Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95, Diener, E., & Diener, C. (1996). Most people are happy. Psychological Science, 7, Diener, E., & Diener, M. (1995). Cross-cultural correlates of life satisfaction and self-esteem. Journal of Personality and Social Psychology, 68, Diener, E., & Fujita, F. (1995). Resources, personal strivings, and subjective well-being: A nomothetic and idiographic approach. Journal of Personality and Social Psychology, 68, Diener, E., Diener, M., & Diener, C. (1995). Factors predicting the subjective well-being of nations. Journal of Personality and Social Psychology, 69, Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49, Diener, E., Sapyta, J. J., & Suh, E. (1998). Subjective well-being is essential to well-being. Pscyhological Inquiry, 9 (1), Diener, E., Suh, E., Lucas, R. E., & Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125, Frey, L. M., & Wilhite, K. (2005). Our five basic needs: Application for understanding the function of behavior. Intervention in School and Clinic, 40 (3), Gençöz, T. (2000). Pozitif negatif duygu ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 15, (46), Glasser, W. (1975). Reality therapy: A new approach to psychiatry. New York: Harper and Row Publishers. Glasser, W. (2001a). Choice theory in the classroom. New York: Harper Publishers. Glasser, W. (2001b). Counseling with choice theory: The new reality therapy. New York: Harper Collins Publishers. Glasser, W. (2005). Kişisel özgürlüğün psikolojisi: Seçim teorisi (çev. M. İzmirli). İstanbul: Hayat Yayıncılık. Hills, P., & Argyle, M. (1998). Positive moods derived from leisure and their relationship to happiness and personality. Personality and Individual Differences, 25, İlhan T. (2005). Öznel iyi oluşa dayalı mizah tarzları modeli. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Kağıtçıbaşı, Ç. (2004). Yeni insan ve insanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi. Karakitapoğlu-Aygün, Z., & İmamoğlu, E. O. (2002). Value domains of Turkish adults and university students. The Journal of Social Psychology, 142, King, L. A., & Napa, C. K. (1998). What makes a good life? Journal of Personality and Social Psychology, 75, Köker, S. (1991). Normal ve sorunlu ergenlerin yaşam doyumu düzeyinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Leech, L. N., Barrett, C. K, & Morgan, A. G. (2008). SPSS for intermadiate statistics: Use and interpretation. New York: Lawrence Erlbaum Associates. Litwack, L. (2007). Basic needs: A retrospective. International Journal of Reality Therapy, 26 (2), Lucas, R. E., Diener, E., & Suh, E. (1996). Discriminant validity of well-being measures. Journal of Personality and Social Psychology, 71, Mottern, R. (2008). Choice theory as a model of adult development. International Journal of Reality Therapy, 27 (2), Myers, D. G., & Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science, 6, Oishi, S., Diener, E., Suh, E., & Lucas, R. E. (1999). Values as a moderator in subjective well-being. Journal of Personality, 67, Peterson, A. V. (2008). Pete s pathogram: Pathway to success. U.S.: Action Printing. Reis, H. T., Sheldon, K. M., Gable, S. L., Roscoe, J., & Ryan, R.M. (2000). Daily well-being: The role of autonomy, competence, and relatedness. Personality and Social Pscychology, 26, Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). To be happy or to be selffulfilled: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52, Ryff, C. D. (1995). Psychological well-being in adult life. Current Directions In Psychological Science, 4 (4), Schultz, D. P. ve Schultz, S. E. (2002). Modern psikoloji tarihi (çev. Y. Aslay). İstanbul: Kaknüs Yayınları. 2445

18 EDUCATIONAL SCIENCES: THEORY & PRACTICE Sheldon, K. M., & Niemiec, C. (2006). It s not just the amount that counts: Balanced need satisfaction also affects well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 91, Tuzgöl-Dost, M. (2006). Subjective well-being among university students. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, Türkdoğan, T. (2010). Üniversite öğrencilerinde temel ihtiyaçların karşılanma düzeyinin öznel iyi oluş düzeyini yordamadaki rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli. Watson, D., Clark, L. A., & Tellegen, A. (1998). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: The PANAS Scales. Journal of Personality and Social Psychology, 54, Wilson, W. (1967). Correlates of avowed happiness. Psychological Bulletin, 67, Yalçın, A. F. (2007). Başarı kimliği geliştirme programının etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Yetim, Ü. (1991). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. 6. Ulusal Psikoloji Kongresi Kitabı içinde (s ). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayını. Yetim, Ü. (2001). Toplumdan bireye mutluluk resimleri. İstanbul: Bağlam Yayıncılık. 2446