ORMAN AMENAJMANI. Optimal Kuruluş 6/7.Hafta. Emin Zeki BAŞKENT KTÜ Orman Fakültesi. Şubat 2015, Trabzon, SK/EZB

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ORMAN AMENAJMANI. Optimal Kuruluş 6/7.Hafta. Emin Zeki BAŞKENT KTÜ Orman Fakültesi. Şubat 2015, Trabzon, SK/EZB"

Özgür Gülpınar
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ORMAN AMENAJMANI Optimal Kuruluş 6/7.Hafta Emin Zeki BAŞKENT KTÜ Orman Fakültesi

2 Konu Başlıkları Optimal Kuruluşun Belirlenmesi Optimal Kuruluş Kavramı Hasılat ve Büyüme Modelleri Aynı Yaşlı Maktalı Ormanlarda Seçme Ormanlarında Optimal Kuruluş Hesabı

3 Optimal/Normal Orman Tüm üretim şartları lehte Yol-piyasa sorunu yoktur, fayda/masraf denge Ormana baskı söz konusu değildir Biyotik-Abiyotik zararlara karşı güvenlidir Tek ağaç, kapalılık kırılmamış, bozulmamış İdare süresi kadar alan,f=u,1yıl 1 ha makta genç Alanda verim gücü ve sıklık farklılıkları yoktur İşletme sınıfı için belirlenir

4 Ancak, gerçek ormanda durum farklıdır!

5 Optimal/Normal Orman Düzenleme ögeleri: İdare süresi = U Yaş sınıfı periyot uzunluğu= n Plan ünitesinin alanı = F Çap basamağı genişliği, a Amaç çapı, d Ağaç sayısının çap basamak dağılımı,n

6 Optimal Kuruluş Aynı yaşlı maktalı orman Maktaların yaşları, 1, 2, 3, U-1, U yıl Maktaların alanları 1ha, 1ha, 1,ha Maktaların optimal Hacmi = V 1, V 2,.. V u-1, V u m 3 Maktaların Optimal Hacim artımı = Z 1, Z 2, Z u-1, Z u m OPA=(F/U)*1 Makta yıl ha V1, v2, v3, v4, v5...vu-1, Vu OV = V I + V II + V III V u-1 + V u OZ = Z I + Z II + Z III Z u-1, Z u OE = V U = OZ Vi=i. Yaşsınıfı ortasındaki aslı meşcere hacmi, Hasılat Tablosundan!

7 Optimal Kuruluş (F= U, n = 10 yıl için!) OPA r =(Fr/U)*n Optimal Servet: OV a = n(v I + V II + V III V u-n/2 ) V i =i. Yaşsınıfı ortasındaki aslı meşcere hacmi, Htablosu n = periyot genişliği (1yıl, 10 yıl, 20 yıl,) Ayrılan Servet (Dönem sonu): OV y = (t + 1)/2 * D t = bakım kesimleri dönüş süresi D = o zamana kadar (izleyen periyotlar arasında) meşcereden doğal yolla veya aralama kesimleri ile daha önce çıkarılan meşcere hacmi

8 Hasılat tablosu Göknar, V. Bonitet

9 Periyotların İdare süresi 80 yıl, Alan 80 ha, t=10 İdareSüresi 80 yıl, 394 ha No Sınırları Periyot Alanı Ha Periyot Ortası Ana Meş V m³/ha 10 Yıllık Ara Has Vm³/ha Ana Meş- V m³ 10 yıl ve 10 ha Periyot Alanı Ha Yan Meş- Vm³ Tüm Optimal 10 yıllık ve 49,25 ha Ana Meş- Vm³ Yan Meş- Vm³ Tüm Optimal a b c= a*10 d= (t+1)/2*b e= c+d f= opa g= f*a h= d*f/10 I , II , III ,39 28,4 913,9 156, , IV ,51 18,9 1805,1 104, , V ,47 15,7 2654,7 86, , VI ,26 12,9 3372,6 70, , VII ,31 10,9 3993,1 59, , VIII ,82 8,2 4538,2 45, , Toplam 80 - D= , 522, , ı= g+h

10 Periyotların İdare süresi 80 yıl, Alan 80 ha, t=10 İdareSüresi 80 yıl, 394 ha Optimal Eta Periyot No Sınırları Periyot Alanı Ha Ortası Ana Meş V m³ 10 Yıllık Ara Has Vm³ Ana Meş- V m³ 10 yıl ve 10 ha Periyot Alanı Ha Yan Meş- Vm³ Tüm Optimal 10 yıllık ve 49,25 ha Ana Meş- Vm³ Yan Meş- Vm³ Tüm Optimal VIII ,82 8,2 4538,2 45, , Toplam , 522, , Optimal yıllık SHE = 453,8 m3 Optimal yıllık AHE = 95 m3 Toplam Yıllık THE = 548,9m3 Hektardaki eta = 548,8/80 = 6,85m3 80ha alan için 2572/((t+1)/2)=OYAHE 394ha alan için Optimal yıllık SHE = 453,8 x(394/80) = 2234,97m3 Optimal yıllık AHE = 95 x(394/80) = 467,88 m3 Toplam Yıllık THE = 2702,84 m3 Hektardaki eta = 2702,84/394 = 6,86m3 Ha daki Optimal Servet = 87667/394 = 222,51m3 Faydalanma % = (2702,84 / 87667)*100 =%3

11 Hasılat tablosu Yok? Kesimlik Ortalama Artım Tüm gelişme çağlarındaki 3 (normal) kapalı meşcerelerin hacminden yararlanılır a3 b3 c3 d3

12 Müdahale görmüş meşcereler? Sıradan denklemler Artımın çalıştırılması Artım yüzdeleri similasyon metodu Göğüs yüzeyi orta ağacın artımı AROBEM: Aktüel-Optimal göğüs yüzey oranları Büyüme-artım modelleri Sıklığa bağlı ampirik hasılat tablosu Dinamik büyüme-artım modelleri Süreç tabanlı dinamik modeller

13 Orta çapın artımı Hasılat tablosu max yaş ötesi tahmin

14 Büyüme Modeli (GYOBEM) AS tn AS t (Ap t,tn *n) AH Agy t Agy t n Agyt *( Ogyt n Ogyt ) Ogyt t k Ogy Agy Ap t Ap t n Apt k * *( Opt n Opt ) Opt t t Ad t Ad t n Adt k * * ( Odtn Odt ) Odt Agy ve Ogy aktüel ve optimal göğüs yüzeylerini Ap ve Op aktüel ve optimal yıllık hacim artımlarını, AS aktüel serveti, AH ayrılan hacim miktarını, Aob ve Oob aktüel ve optimal orta boyları, Ad ve Od aktüel ve optimal orta çapları, t meşcere yaşını, n ise periyot genişliğini, k ise optimal ile aktüel göğüs yüzeyi oranını ifade etmektedir. Aob t Aob t n Aobt *( Oobt n Oobt ) Oobt

15 AS tn AS t (Ap t,tn *n) AH t

16 Tek ağaç simülasyonu.. Simülasyonu koştur Bilgili 2015

17 Kesimlik Ortalama Artım Gerçek alan itibarıyla; Optimal servet (F=U için) ΣOV = Vu*0,5U Optimal servet (işletme sınıfı) ΣOV = Vu*0,5U * F/U Yaş sınıflarının serveti: ΣOV = (F/U)*n*Z* (T ı + T II +T II +...T u - n/2 ) ΣOV = U * Z * U / 2 = Vu*0,5U T=periyot ortasına denk gelen Yaşların yıl sayısı

18 Gövde SAyısı Optimal Kuruluş -Seçme Amaç çapı (son çap basamağı) Çap basamağı Burada bulunması gerekli ağaç sayısı Basamak genişliği bilinmelidir Meyer N= keˉad k= Nispi meşcere sıklığı a=azalma katsayısı d=çap kademesi(4cm) I II III IV V 100 DeLiocourt N = hektardaki ağaç sayısı A = ilk çap basamağındaki N 1/q=(q -1 )= azalma katsayısı X = çap basamağı genişliği 50 0 Çap basamakları N = Aq -0 ; Aq -1 ; Aq -2 ; Aq -3 ; ;Aq -(x-1)

19 Çap Basamakları Ortası Çapı Cm A Tipi, I.Bonitet a =0,055 k =57 Ağaç Sayısı B Tipi, II.Bonitet a =0,060 k =75 Ağaç Sayısı C Tipi, III.Bonitet a=0,065 k =92 Ağaç Sayısı D Tipi, IV.Bonitet a=0,070 k =109 Ağaç Sayısı E Tipi, V.Bonitet a =0,075 k =126 Ağaç Sayısı 8 146,8 185,6 218,8 249,0 276, ,8 146,0 168,7 188,2 204, ,5 114,9 130,1 142,2 151, ,9 90,4 100,3 107,5 112, ,9 71,1 77,3 81,2 83, ,9 55,9 59,6 61,4 61, ,2 44,0 46,0 46,4 45, ,4 34,6 35,5 35,1 33, ,3 27,2 27,3 26,6 25, ,3 21,4 21,1 20,1 18, ,3 16,8 16,3 15,1 13, ,1 13,3 12,5 11,5 10, ,5 10,4 9,7 8,7 7,6 60 8,4 8,2 7,4 6,5 5,6 64 6,8 6,5 5,7 5,0 4,1 68 5,4 5,1 4,4 3,8 3,1 72 4,3 4,0 3,4 2,8 2,3 76 3,5 3,1 2,6 2,1 1,7 80 2,8 2,5 2,0 1,6 1,2

20 Koruma ağrılıklı ormanlarda Karaçam Ormanı Yaş

21 Servet (m 3 /ha) Hizmet ağırlıklı: Amaç Servet Karaçam Devamlı Orman Yaş

22 Aktüel Optimal Karşılaştırılması

23 İdare Süresi = 180, Alan =360, III Bonitet Karaçam Aktüel Ve Optimal Karşılaştırılması Yaş Sınıflarının Aktüel Kuruluş Optimal Kuruluş Optimalden Fazla ( + ) Farklar Optimalden Az ( - ) Farklar No Sınırları Gerçek Alan Ha Göğüs Yüzeyi m² Gerçek Alan ha Göğüs Yüzeyi m² Gerçek Alan ha Göğüs Yüzeyi m² Gerçek Alan ha Göğüs Yüzeyi m² I ,0 642,5 60,0 1476,0-23,0 833,5 II ,5 975,4 60,0 2658,0-42,5 1682,6 III ,0 8211,7 60,0 3000,0 87,0 5211,7 - - IV , ,0 3000,0 27,5 1275,0 - - V ,5 2128,2 60,0 3000, ,5 871,8 VI ,5 748,9 60,0 3000, ,5 2251,1 Toplam 360, ,7 360, ,0 114,5 6486,7 114,5 5639,0

24 Alan (ha Alan (ha Optimalden sapma şekilleri Alan (ha Alan (ha ORTA YAŞLIORMAN GENÇ-YAŞLI ORMAN OPA Yaş 0 Yaş Alan Alan GENÇ ORMAN YAŞLI ORMAN Yaş Yaş Alan Alan

26 Optimale yaklaştırma yöntemleri 1.Alan kontrol metodu (Cotta) 2.Hacim kontrol metodu 3.Alan-hacim kontrol metodu

27 Alan Kontrol Yöntemi OPA r =(Fr/U)*n İdare süresi Sakıncalar: 1. Hasılat eşitliği yok 2. Ürün kalite kontrol yok 3. Konumsal düzenleme yok

28 Hacim Kontrol Yöntemi Sakıncalar: 1. Genel Eta Formülü, 2. Hundeshagen in Faydalanma % Metodu, 3. Mantel-Masson Metodu 4. Tensil Sahası Metodu 1.Optimalden aşırı sapma gösteren ormanlarda yaş sınıfları düzenini bir idare süresi içinde kurmak mümkün olmamaktadır, 2.Metotlar kesilebilecek hacim miktarını göstermekle beraber kesimlerin nerelerde yapılacağını belirtmemektedir, 3.Son kesim ve ara hasılat kesim miktarlarını ayrı ayrı vermemektedir, 4.Sadece toplam serveti optimale götüren bu yöntemler, bu servetin yaş sınıflarına dağılımları hakkında hiç bir fikir vermezler.

29 Alan-Hacim Kontrol Yöntemi 1. Düzenleme süreleri idare sürelerinden farklı V n = V (n-1) +n*v (n-1) *0,0r1 2. Alternatifler üretilir 3. Yöneylem araştırması teknikleriyle en iyisi bulunur

30 Alan-hacim kontrolü ETÇAP Alternatifler üretilir ve kararlar yöneylem araştırması teknikleriyle verilir V n = V (n-1) +n*v (n-1) *0,0r1 r: Net hacim artım % Kasım 2013, İstanbul, Antalya, 2007 EZB

31 Alan-hacim kontrolü ETÇAP Kasım 2013, İstanbul, Antalya, 2007 EZB

$0 C:\ETCAP\bin\EtcapSimilasyon 25-28 Kasım$

32 ETÇAPSimülasyon v2.0 C:\ETCAP\bin\EtcapSimilasyon Kasım 2013, İstanbul, Antalya, 2007 EZB

33 Optimale yaklaştırma esasları İşletme sınıflarını birleştirmek Başarısız ağaçlandırmaları genç ise yenilemek, yaşlı ise alt tesis kurma yoluyla bunları normal sıklığa kavuşturmak, Boniteti yüksek olan alanlarda daha kısa idare süresi, aksi hallerde daha uzun idare süresi uygulayarak artım hızlarındaki farklardan yararlanmak, Aktüel alanı optimalden fazla olan genç yaş sınıflarında bazı meşcereleri idare süresi dolmadan, aktüel alanı optimalden az olan yaş sınıflarında ise bazı meşcereleri daha geç kesime sokmak, Düzenleme süreleri içinde meşcerelere farklı biçim ve şiddette aralamalar uygulayarak hem periyodik etalarda ortaya çıkacak dalgalanmaları önlemek, hem de meşcere servetlerini optimale yaklaştırmak Kritik dönemlere tekabül eden alanlarda (sıklık bakımı, özel ağaçlandırma vd) verim artışı sağlamak Toplam değer üretimin eniyilenmesi yoluna başvurmak Bakım etalarını düşük tutarak göğüs yüzeyi artımını sağlamak

34 Area (ha) Area (ha) Area (ha) İşletme sınıflarını gruplandırmak Age (years) Age (years) Age (years)

Benzer belgeler

ORMAN AMENAJMANI. Optimal Kuruluş 6/7.Hafta. Emin Zeki BAŞKENT KTÜ Orman Fakültesi. Şubat 2006, Trabzon, EZB

ORMAN AMENAJMANI. Optimal Kuruluş 6/7.Hafta. Emin Zeki BAŞKENT KTÜ Orman Fakültesi. Şubat 2006, Trabzon, EZB ORMAN AMENAJMANI Optimal Kuruluş 6/7.Hafta Emin Zeki BAŞKENT KTÜ Orman Fakültesi 80 60 40 20 0 20 40 60 80 Konu Başlıkları Optimal Kuruluşun Belirlenmesi Optimal Kuruluş Kavramı Hasılat ve Büyüme Modelleri