Ekonomi Bülteni. 23 Aralık 2013, Sayı: 47. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Makro Ekonomi ve Strateji

Transkript

1 Ekonomi Bülteni, Sayı: 7 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Makro Ekonomi ve Strateji GOÜ lerde Fokus FED den Büyümeye Kayıyor... Türkiye nin 1 Büyümesi 13 ten Düşük Olacak... Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ercan Ergüzel Ezgi Gülbaş Ali Can Duran 1

2 Yurt Dışı Gelişmeler FED tapering e başladı ama tightening için daha erken olduğu sinyalini verdi. FED, Açık Piyasa Komitesi (FOMC) bu yılın son toplantısında tahvil alım programını 1 milyar $ azaltarak aylık 75 milyar $ a indirdi. FED in tahvil alım FED Bilançosu (Trilyon $) Projeksiyon.5 programında yaptığı azaltımın 5 milyar $ ı mortgage a dayalı Diğer 3.9 Trilyon $ tahviller tarafında, 5 milyar $ ı da devlet tahvillerinde gerçekleşti. FED, faiz oranında bir değişiklik yapmazken (%-.5), 3.5. Hazine Tahvilleri Mortgage Tahvilleri tightening (faizlerde artış) için eşik rakamlarında da bir değişiklik yapmadı. Faizlerin işsizlik %.5 in üzerinde kaldığı sürece.5 3. ve enflasyon görünümünün %.5 in üzerine çıkmadığı sürece. yükseltilmeyeceğini açıkladı. Fakat önceki söylemlerine ek olarak FED işsizlik oranı %.5 in altına inse dahi faizlerin çok uzunca bir süre daha, özellikle tahmin edilen enflasyon oranı %.5 nin altında kaldığı sürece artırılmayacağını net bir şekilde belirtti. FED in uzun vadeli enflasyon hedefi olan % rakamını faiz Faiz Arttırma Koşulları 1 İşsizlik oranı < %.5 ve orta vadeli enflasyon görünümü >%.5 İşsizlik oranı > %.5 ama orta vadeli enflasyon görünümü >%.5 Faiz Arttırmama Koşulları 1 İşsizlik oranı > %.5 ve orta vadeli enflasyon görünümü <%.5 İşsizlik oranı < %.5 ama orta vadeli enflasyon görünümü <%. oranlarının artışı hakkında ilk kez kullanması yandaki tabloda görülebileceği gibi faizleri arttırmaması için bir ihtimal daha oluşmasını sağladı. Karar metninde ve Ben Bernanke nin konuşmasında verilmeye çalışılan ana mesajın tahvil alımlarının azaltılmasının para politikasında bir sıkılaştırmaya gidildiği anlamına gelmediğiydi. Bernanke basın toplantısında, bundan sonraki dönemde de alımların azaltılmasının ekonomik aktivite ve istihdam piyasasındaki gelişmelere bağlı olarak benzer oranlarda gerçekleşeceğini açıkladı. Öte yandan önümüzdeki dönemde açıklanacak olan veriler tatmin edici bir seviyede olmaz ise yıl içerisinde birkaç toplantıda alım miktarını azaltmayabileceklerini belirtti. FED in yıl boyunca her toplantıda yaklaşık 1 milyar $ oranında indirime gideceği düşünülürse yukarıdaki grafikte görülebileceği gibi FED in bilançosunun 1 ün son çeyreğine kadar büyümeye devam edeceği görülebiliyor. Kısacası FED piyasaya likidite vermeye devam edecek, sadece verdiği miktar giderek azalmış olacak. Bu nedenle bundan sonraki dönemde önemli olan varlık alım programı tamamen bittiğinde FED in bilançosunu hangi yöntemle küçülteceği ve faizlerin ne zaman artırılacağı. FED in yayınladığı ekonomik tahminlere göre işsizlik oranı ancak 1 sonlarında %.5 seviyesine inebileceği tahmin edilirken, enflasyonun % seviyesine ancak 15 sonunda yaklaşacağı öngörülüyor. Mevcut tahminler bu nedenle faiz artışının en erken 15 sonu 1 başlarında olabileceğine işaret ediyor. Gelişmiş ülkelerde enflasyon baskı altında. Gelişmiş ülke merkez bankalarının uyguladıkları gevşek para politikalarına karşın enflasyon oranları aşağı yönlü seyretmeye devam ediyor. Yaklaşık yıldır ABD de FED in takip ettiği enflasyon Enflasyon Oranları (Yıllık değişim, %) göstergesi PCE (Kişisel harcamalar fiyat endeksi), FED in uzun ABD (PCE) Euro Bölgesi İngiltere İsveç vadeli hedefi olan % seviyesinin altında seyrediyor. En son 5 açıklanan veriye göre tüketici fiyatları Ekim ayında, aylık bazda arka arkaya görülen 3 aylık artışın ardından yatay seyretti ve 3 yıllık enflasyon oranının %.7 ye geriledi. Böylece yukarı yönlü bir enflasyonist baskı olmadığının göstergesi oldu. Euro Bölgesinde de Ekim de %.7 ye gerileyen enflasyon oranı Kasım 1 ayında %.9 nihai değerini aldı, fakat Avrupa Merkez Bankası -1 (ECB) uzunca bir süre düşük enflasyon oranlarıyla karşı karşıya kalacaklarını tahmin ettiklerini açıklamış, bu nedenle de faiz indirmişti. Bir diğer gelişmiş ülke olan İsveç te de önceki hafta açıklanan Kasım ayı tüketici fiyatları bir önceki aya göre arka arkaya ikinci defa gerilerken yıllık enflasyon %.1 lik artışa işaret etmişti. Geçtiğimiz hafta İsveç Merkez Bankası da bu nedenle faiz oranını %1 den %.75 e indirdi. Diğer ülkelere kıyasla yüksek enflasyon oranının sorun teşkil ettiği İngiltere de ise yıllık oran %.1 e gerileyerek son yılın en yavaş fiyat artışına işaret etti. Genel olarak gelişmiş ülke ekonomilerinde görülen bu dez-enflasyon trendi deflasyon endişelerini yükseltiyor. Bu endişeye sahip FED de en son toplantısında uzunca süre görülebilecek düşük enflasyon oranlarının risklerinin farkında olduklarını belirtti. Mevcut enflasyon görünümünde hem FED in hem de ECB nin faizleri söz verdikleri gibi uzunca bir süre artırmaları pek mümkün gözükmüyor.

3 Yurt Dışı Gelişmeler Çin de likidite sıkışıklığı yeniden gündemde. Çin de merkez bankası hızla artan krediler ve bankaların giderek artan varlık yönetim ürünü satışlarının önüne geçmek için Haziran ayında bankalar arası borçlanma maliyetlerinin yükselmesine müsaade edeceğine yönelik sinyaller vermiş ve piyasaya likidite sağlamamıştı. Bunun sonucunda likidite durumunun en iyi göstergesi olarak kabul edilen haftalık repo faizi %11. seviyesine yükselmişti. (1 yılında ve 13 ün ilk yarısında bu oran ortalama %3.5 seviyesindeydi.). Hafta içerisinde merkez bankasının benzer bir duruş sergileyerek (hem de yeni reformlar kapsamında piyasanın oranlar üzerinde daha belirleyici bir role sahip olmasını istediği için) piyasadaki nakit sıkışıklığını gidermek için Cuma gününe kadar bir adım atmaması oranların önceki haftaya göre 3 baz puan artmasına neden oldu. Merkez bankası Haziran da yaşanan kadar sert bir artışın önüne geçmek için ise kısa vadeli likidite operasyonuyla piyasaya son gün 33 milyar $ aktarmasına karşın faizlerin aşağı inmesini sağlayamadı. Konut ve yatırımlardaki balonun önüne geçebilmek için kredi maliyetlerini yükseltmeye çalışan Çin li regülatörlerin benzer sıçramalar olmadan bunu kademeli yapması finansal piyasalar için önem arz ediyor. Dünya nın en büyük.ekonomisinde yaşanan bu son gelişme haftanın son günün Asya piyasalarını aşağıya çeken bir gelişme oldu. Euro Bölgesi ülkeleri birbirlerinden ayrışsa da Almanya ya güven artıyor. Son dönemde Euro Bölgesi ülkeleri arasındaki ayrışma daha da belirgin bir hal almaya başlamıştı. (En ZEW Ekonomik Beklentiler son açıklanan Aralık ayı öncü üretim PMI verileri de Almanya da 7 IFO İş Dünyası Güven Endeksi (Sağ Eksen) 1 artarken Fransa da gerilemeye devam etti). Euro Bölgesi genelinin toparlanması adına negatif bir hava yaratan bu gelişmelere karşın bölgenin en büyük ekonomisi Almanya ya güven giderek artıyor. Açıklanan ZEW Ekonomik Beklentiler Anketi Aralık ayında 55 olan piyasa beklentilerinin üzerinde olarak açıklanarak yılının başından bu yana en yüksek değerine ulaşmış oldu. 95 Pozitif değerlerin iyimserliği gösterdiği endeks kötümser ve iyimser düşünen katılımcıların dengesini gösteriyor. IFO nun açıkla dığı iş dünyası güven endeksi beklentilere paralel ılımlı bir artış -7 ile 19.3 seviyesinden 19.5 seviyesine yükseldi. Kriz öncesi seviyesinin bir miktar altında olsa da Nisan dan bu yana en yüksek değerine ulaşan endeks mevcut iş dünyası ortamının ve gelecek aya ait beklentilerin kademeli olarak artış gösterdiğine işaret ediyor. ABD de. el konut satışları son 1 yılın en düşük seviyesine geriledi. ABD de Kasım ayı.el yıllık konut satış adedi 5.3 milyon adet olan beklentilerden daha fazla.9 milyon adete gerileyerek Aralık 1 den sonraki en düşük seviyesine geriledi. Ayrıca bu gerileme ile birlikte.el konut satışları arka ar el Konut Satışları Yeni (müstakil) konut satışları (Milyon) (Bin Adet) kaya 3 aydır gerilemiş oldu. Haziran ayında FED in ilk tapering 7. 1 sinyalini verdiği tarihten sonra yükselen mortgage faizlerinin.5 konut talebindeki toparlanmanın hızını yavaşlattığı daha da netleşmiş oldu. Konut satışları dip seviyelerini gördükten sonra grafikte de görülebileceği gibi, ikinci el konutlara olan talep 5. (volatilitesi diğer yeni konut satışlarına göre daha düşük olan).5 yeni müstakil konut satışlarına göre daha hızlı toparlanmıştı.. Yeni müstakil konut satışları ise son 3 aydır yükseliyor ve Kasım ayı verisi henüz açıklanmadı. Hafta içerisinde açıklanan yeni müstakil konut başlangıçları %. lik güçlü bir artışa işaret ederek yeni konutlara olan talebin artmaya devam edeceğinin sinyallerini verdi. Henüz tepe noktasının % oranında altında olan müstakil konut başlangıçlarındaki toparlanmanın, yıl içerisinde gerilediği en düşük noktanın 1 baz puandan daha fazla üzerine %. seviyesine yükselen mortgage faizleri nedeniyle oldukça kademeli bir oranda devam etmesi beklenmeli. 1 1 Çin haftalık repo faizi 11. Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara. 3

4 Yurt İçi Gelişmeler Merkez Bankası Faiz Kararı, Aralık 13 TCMB piyasanın ve bizim beklentimize paralel olarak bu ayki toplantısında faiz oranlarında herhangi bir değişiklik yapmadı. Haftalık repo faizini %.5 te, faiz koridorunu ise % bandında sabit tuttu. Benzer şekilde, beklentilere paralel olarak Merkez Bankası bir önceki toplantıda olduğu gibi rezerv opsiyon katsayıları ve zorunlu karşılıklarda değişikliğe gitmedi. Ancak, haftalık repo ihaleleriyle %.5 ten sağladığı maksimum fonlama miktarını 1 milyar TL den milyar TL ye ve piyasa yapıcı bankalara günlük %.75 ten sağladığı fonlama miktarını ise Hazine ihalelerinden aldıkları DİBS ihraç değerinin %7 sinden % sine indirerek likiditeyi sıkılaştırdı. Merkez Bankası, enflasyonun önümüzdeki dönemde düşmeye devam etmesini ancak temel enflasyon göstergelerinin hedefin üzerinde seyretmeye devam etmesini bekliyor ve bu doğrultuda mevcut politika duruşunun yeterli olduğunu düşünüyor. Merkez Bankası, bankalar arası piyasada oluşan faizlerin %7.75 seviyesine yakın seviyede oluşacağı, ortalama fonlama maliyetinin ise %.75 ve üzerinde oluşmasının sağlanacağı değerlendirmesinde bulundu. Makroekonomi ile ilgili değerlendirmelerde, Merkez Bankası yurt içi talep ve ihracatta ılımlı büyüme eğiliminin görüldüğünü belirtilirken, temkinli para politikası duruşunun, alınan makro ihtiyati önlemlerin ve sermaye akımlarında gözlemlenen zayıflamanın etkisiyle kredi büyüme hızlarının daha makul düzeylere geleceği beklentisi tekrarlandı. Mevcut politika çerçevesinin ise cari dengeyi olumlu etkilediği değerlendirilmesi yapıldı. Merkez Bankası, haftalık repo ihalesi ile piyasayı.5 milyar TL fonluyordu, bunu milyar TL ile sınırlamasının ortalama fonlama maliyeti üzerinde etkisi önemli olmayacaktır. Ancak, piyasa yapıcı bankalara yönelik aldığı karar neticesinde piyasa yapıcı bankalara %.75 ten sağladığı fonlama miktarını 3 milyar TL den.5 milyar TL ye düşürmesi ortalama fonlama maliyetini %7 civarında seyretmesine neden olacak. Bütçe Dengesi, Kasım yılı Kasım ayı Merkezi Yönetim Bütçe gerçekleşmelerine göre, bütçe dengesi. milyar TL fazla verirken, yılbaşından bu yana bütçe açığı 1. milyar TL ye geriledi. 1 aylık bütçe açığı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre %7 azalarak 1.7 milyar TL oldu. Yılbaşından itibaren kümülatif faiz dışı fazla ise. milyar TL ile geçen yılın aynı dönemine göre % daha yukarıda bulunuyor. Bütçe geliri tarafında, Kasım ayında bir önceki yıla göre %1.7 lik artış olurken, toplam vergi gelirleri %1. lik artışla 33.1 milyar TL oldu. İthalden alınan KDV gelirlerinde yılbaşından beri görülen artış devam ederken Kasım ayındaki bir önceki yıla göre artış oranı %1. oldu. Bütçe harcamaları ise Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %9.1 artarak 3.5 milyar TL olarak gerçekleşti. Bütçe harcamalarında, personel giderlerdeki ve cari transferler kalemlerindeki artışın güçlü olması faiz dışı harcamaların bir önceki yıla göre %17. lük artış göstermesinde etkili oldu. Faiz harcamaları ise ödeme takviminin yoğun olmaması nedeniyle Kasım ayında 1. milyar TL ile geçtiğimiz yıla göre daha aşağıda gerçekleşti. Yılbaşından itibaren baktığımızda, %17.3 lik artışla toplam gelirler Kasım ayında 357 milyar TL olurken, yılsonunda OVP tahmini olan 37 milyar TL ye yakın bir gerçekleşme olacağına işaret ediyor. Benzer şekilde, yılbaşından bu yana %1.7 lik artış gösteren toplam giderlerin de, yılsonu için milyar TL olan OVP tahmine paralel olacağını düşünüyoruz. Bu görünüme göre yıl sonu için %1. olan bütçe açığı/gsyh beklentimizi koruyoruz.

5 H. Senedi Piyasaları Para Piyasaları Haftalık ve Aylık Getiri DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler 5 Günlük Değ (%, $ Bazında) Emtia End. Altın Emtia End. Altın 1 Aylık Değ (%, $ Bazında) TL-Basket -. TL-Basket -. EURO/$ -.7 EURO/$ 1.5 MSCI Türkiye -.1 MSCI Türkiye -7.9 MSCI EM. MSCI EM -. ABD-S&P 1.9 ABD-S&P FED in tapering kararı Gelişmiş Ülke hisse senedi piyasaları hariç satış dalgası yarattı USD Libor 1 ay, 3 ay ve 1 ay (%) Aylık USD Libor.5 3 Aylık USD Libor %.5. 1 Aylık USD Libor.3 %.5..1 %.1 Ocak 13 Mart 13 Mayıs 13Temmuz 13 Eylül 13 Kasım Aylık Libor Faizi (%) USD JPY EUR.3 %.7.5 % %.15.1 Ocak 13 Mart 13 Mayıs 13Temmuz 13Eylül 13 Kasım 13 LTRO geri ödemeleri ile azalan likidite ve ECB nin ek likidite için acele etmemesi Eur Libor u yükseltiyor. Endonezya-JCI Kore-Kospi Hindistan-Sensex Çin-Shangai TR- BIST1 Mac-Bux Rus-Micex Cz-Prague Pol-WIG Br-Bovespa Meks-Bolsa MSCI Emerging Jp-Nikkei5 Ger-Dax Fr-Cac UK-FTSE 1 EU-DJ Stoxx 5 ABD-DJ Indus ABD-S&P G-7 Ortalama MSCI Global 1 Aylık Değ (%) 5 Günlük Değ (%) Hisse Senedi Endeksleri (Ocak 1=1) 1 MSCI Türkiye Endeksi MSCI GOÜ Endeksi 1 13 BIST politik riskler, Çin ise likidite sıkışıklığı endişeleri ile negatif ayrıştı. Gelişmiş ülkeler primlendi Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 1: itibarı ile güncellenmiştir. 5

6 Emtia Piyasaları Döviz Piyasaları Değer Kaybediyor Değerleniyor Tahvil Piyasaları DenizBank Ekonomi Bülteni Finansal Göstergeler Gösterge Tahvil Faiz Oranı Politika Faiz Oranları (%) 3 GOÜ CDS'leri ve Ratingler (5 Yıl; Fitch, LT FX) TR, BBB- Poland, A- Rus, BBB Bra, BBB MB Haftalık Repo Faizi Gecelik Borç Alma ve Borç Verme Faiz Koridoru Ocak 11 Ocak 1 Ocak 13 MB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Faizi 1 Ocak 11 Ocak 1 Ocak 13 Gösterge tahvil getirisi GOÜ piyasalarındaki harekete ek olarak politik risk nedeniyle %9.1 e ulaştı USD'ye Karşı Değişim (%, Pozitif Değerler= $'a karşı değerleniyor) BRL -3. MXN CZK PLN HUF ZAR -3.1 KRW TRY -3. JPY -. GBP 1 Aylık Değ (%) EURO 5 Günlük Değ (%) GOÜ Para Birimleri ($'a Karşı Ocak-1=1) Ocak 1 Mayıs 1 Eylül 1 Ocak 13 Mayıs 13 Eylül TL GOÜ Ortalaması 1 USD nin güçlü seyri devam ediyor. Tarım Tem. Maden Emtia Endekslerinde Değişim (%) Endişe (VIX) Endeksi -.3 Değ. Maden -..9 Enerji 1. 1 Aylık Değ (%).9 Top. Endeks 5 Günlük Değ (%) Altın fiyatları tapering kararı sonrasında 1 $ ın altına geriledi. Not: Tüm veriler raporun çıktığı Cuma günü saat 1: itibarı ile güncellenmiştir.

7 Makro Ekonomi & Strateji GOÜ lerde Fokus FED den Büyümeye Kayıyor... 1 yılında gelişmekte olan ülkelerde (GOÜ) finansal piyasaların performansını belirleyecek en önemli iki unsur FED in gevşek para politikasından çıkış hamleleri ve ekonomik büyümeleri zayıflamış olan GOÜ lerin yeniden hangi oranda ivmelenecekleri olacak. İlkiyle ilgili FED gelecek yılı beklemeden uzun vadeli oyun planını bu hafta içinde piyasalarla paylaştı. Tahmin edildiği gibi çıkışın kademeli ve yavaş olacağı; işsizlik dışında enflasyona da bakılacağı; işsizlik oranı %.5 in altına inse bile (ki bunun 15 yılında olması bekleniyor) enflasyon % nin altındaysa faiz artırımına başlanmayacağı açıklandı. Özetle, GOÜ lerde özellikle Mayıs-Eylül arasında sert satış dalgası yaratan endişelerin bir miktar abartılmış olduğu görüldü. İkinci riskle ilgiliyse, son dönemde gelen öncü veriler, faizlerdeki çıkış hareketinin yavaşlaması ve bu ülkelerin -Çin başta olmak üzere- büyümeye yeniden ivme kazandırmak için attıkları adımlar GOÜ lerin 1 büyümesi anlamında -3 ay önceki beklentilerden daha iyi bir performans ortaya koyacaklarını gösteriyor. Diğer taraftan son aylarda GOÜ lerden çıkan global fonların yeniden yatırım yapma iştahını belirleyecek ana faktörlerden birini (diğer ekonomik dengelerini bozmadan) potansiyel büyüme hızına yakın seviyelerde büyüme oluşturacak. Bu anlamda -13 döneminin aksine bundan sonraki yıllarda GOÜ piyasalarında ekonomik performansa göre farklılaşma kavramı daha fazla öne çıkacak. Türkiye nin de bu doğrultuda 1 te nasıl bir büyüme performansı göstereceği son derece önemli olacak. 1 te %. ve muhtemelen 13 te %3.9 la (. çeyrekte %3. büyüme beklentisi ile) büyüme %5 lik potansiyelin altında kaldı. yılından bugüne Türkiye nin ortalama büyümesi %5.1. Bu büyümenin 3. puanı (yaklaşık %7 si) iç tüketimden geliyor. Yani Türkiye nin büyüme modelinin temelinde iç tüketim var. Bu çok da normal. Çünkü, büyük, genç ve gelir düzeyi artan nüfusun tüketim ihtiyacı var. Bireylerin borçluluk oranları diğer ülkelerle karşılaştırıldığında düşük (Türkiye de hanehalkı borçluluğunun ekonomiye oranı %1. iken aynı oran Brezilya: %5, Çek Cumhuriyeti: %3, Polonya: %33, G. Kore: % 3). Bu finansmanı sağlayacak olan bankacılık sektörü de karlı, aktif kalitesi yüksek ve yüksek sermayeli olunca büyümenin sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesi mümkün oldu. Reel sektör yatırımları da iç ve dış talebi karşılamak için büyümeye devam edince büyümeye aynı dönemde yılda ortalama. puanla iç tüketimin ardından ikinci önemli katkıyı yaptı. Yüksek cari açık oranlarını düşürmek için alınan makro-ihtiyati tedbirler bankacılık sektörü üzerinden tüketimi, o da bir süre sonra yatırım harcamalarını etkilemeye başlayınca büyüme 1 de %. ye kadar geriledi. Bu büyümeye iç tüketim harcamalarının katkısı -.; yatırım harcamalarının katkısı ise -.7 puan oldu. 13 te banka kredileri yeniden hareketlenmeye başlayınca büyüme de iç tüketim üzerinden ivmelendi. İlk 9 aydaki %. lık büyümeye iç tüketimin 3.; yatırımın ise 1. puan katkıları oldu. Bu performansın sonrasında Türkiye her ne kadar kendi potansiyel büyümesinin altında kalsa da - yeniden (Çin hariç tutulan) GOÜ büyüme performansının üzerine çıktı (yandaki grafik). Burada önemli nokta büyümedeki yukarı yönlü bu seyrin 1 te nasıl seyredeceği Ekonomik Büyüme (%, 5 yıllık Ortalama) GOÜ* Türkiye Türkiye nin 1 Büyümesi 13 ten Düşük Olacak... Orta Vadeli planda 13 için %3.; 1 içinse %. büyüme beklentileri ortaya konulmuştu. Bu sene % le hedeflerin üzerinde bir büyüme gerçekleşeceği düşünülürse yüksek baz etkisi nedeni ile önümüzdeki yıl otomatikman diğer her şeyin sabit kaldığı varsayımı ile- OVP büyüme beklentisinin %3. ya revize edilmesi beklenebilir. Buna karşın 1 te %3 ün üzerinde büyüme oranına ulaşılması mevcut konjonktürde çok kolay gözükmüyor. Türkiye de iç tüketim büyümesi ile bankacılık sektörü tüketici kredileri arasında çok yakın ilişki var (yandaki grafik). İç tüketimin tek başına büyümeye etkisi %7. Hali hazırda alınan önlemlerle tüketici kredilerinde yıllıklandırılmış artış % nin altına geriledi. * Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Polonya, Endonezya, G. Kore, Meksika, Filipinler, Rusya, G. Afrika aritmetik ortalaması... 7

8 Makro Ekonomi & Strateji Tüketici kredileri ve kredi kartları ile ilgili taslak halinde olan ve vade/miktar sınırlaması getiren uygulamaların hayata geçmesi ile birlikte perakende kredi artışının belirgin şekilde yavaşlayacağını ve büyümeyi olumsuz etkileyeceğini söylemek yanlış olmaz. Yatırımlar tarafında da halihazırda çok fazla beklenti içinde olmamak gerekiyor. Kapasite düzeylerinin mevcut talebi karşılamaya yeterli olduğu; 1 te global soru işaretlerinin fazla olduğu ve en önemlisi iç tüketimin eski hızlarında olmayacağı bir dönemde şirketler yatırım yapma konusunda daha temkinli hareket edeceklerdir. Zaten eski büyüme trendleri incelendiğinde yatırım harcamalarının iç tüketimden çok bağımsız hareket ettiği bir dönem görülmüyor (yandaki grafik). Bu tablo altında 1 te büyümeyi belirleyecek iki faktör ihracat ve kamu harcamaları olacak gibi görülüyor. İhracat tarafında Avrupa nın düzelmesinin pozitif etkileri görülmeye başlandı (yandaki grafik). Önümüzdeki AB ye ihracat daha da ivmelenebilir. Türkiye nin ikinci büyük ihracat pazarı olan Ortadoğu ise İran ın BM ile yaptığı anlaşma sonrasında pozitif etkilenebilir. Özellikle aylık geçici anlaşmanın devam etmesine karar verilmesi durumunda bölge ile ticaret kalıcı olarak pozitif etkilenecektir. Kamu harcamaları tarafında bu sene Türkiye %1. lik bütçe açığı ile GOÜ ler içinde en üst sıralarda yer alıyor. 1 yılının yoğun seçim takvimi, ve avantajlı bütçe/borç dinamikleri düşünüldüğünde, ekonomik büyümenin istenilen şekilde gitmediği düşünüldüğü noktada kamu harcamalarından destek alınacak gibi görülüyor. Özetle, mevcut şartlar altında 1 te büyümenin ihracat ve kamu harcamalarından destek alacağı fakat seviye olarak özellikle tüketici kredileri tarafında taslak halindeki yasanın aynen geçmesi durumunda 1 de olduğu gibi %3 ün altına gerileyebileceği görülüyor. Buradaki önemli nokta yandaki grafikten görülebileceği gibi Türkiye nin daha önce test etmediği şekilde uzun süre (3+ yıl) %- bandında kalan büyümenin istihdam, kamu maliyesi (bütçe gelirleri) ve bankacılık sektörü (karlılık, sermaye yeterliliği, aktif kalitesi) üzerinde yaratabileceği problemlerin neler olacağı Büyümeye Katkı (Puan) İç Tüketim Yatırım Ç3-13